نتایج جستجو

تردید من تهدید [به عذاب] را پیش از این [از طریق وحی و پیامبران] به شما اعلام کرده بودم. مى‌گويد: نزد من مجادله مكنيد. من پيش از اين با شما سخن از عذاب گفته

صالح(ع) ۲۱ ; هشدار صالح(ع) ۲۲ عبادت: در تاریخ ۸ ; گرایش به عبادت ۸ عذاب: تهدید به عذاب ۲۲ ; مراتب عذاب ۲۲ قوم ثمود: انتظارات قوم ثمود ۱۸ ; تاریخ قوم ثمود ۲،

بنابراین فاصله زمانی شما با عذاب الهی شما را دچار این پندار نکند که تهدید به عذاب، تهدیدی طولانی و دروغ است.] از تو به شتاب عذاب مى‌طلبند و خدا هرگز وعده

در آخرین آیه این سوره تهدید به عذاب دنیا را با تهدید به عذاب آخرت تکمیل کرده، می‌گوید: «پس وای بر کسانی که کافر شدند از روزی که به آنها وعده داده می‌شود»

نفرین خداوند و سزاوار عذاب و هلاکت اند. (فویل للمصلّین) «ویل» - که در اصل به معناى عذاب و هلاکت است - کلمه اى است که براى تهدید به عذاب به کار مى رود. (لسان العرب)

«الذین ینفقون» عطف بر «الکافرین» باشد، ریاکاران به عذاب تهدید شده اند و تهدید به عذاب نشانه حرمت است. ۳- عذاب خوارکننده الهى، کیفر انفاق کنندگان ریاکار (و

بعثت را به کیفرى سخت و قریب الوقوع تهدید کرد. (و یقولون لو لا أنزل علیه ءایة من ربه ... فانتظروا) امر در «انتظروا» مى تواند براى تهدید (تهدید به عذاب) و به

هلاکت ظالمان ۷ عذاب: اهل عذاب ۱; موجبات عذاب استیصال ۲ محمد(ص): مهلت به مکذبان محمد(ص) ۵; هشدار به مکذبان محمد(ص) ۵ مشرکان: تأخیر عذاب مشرکان صدراسلام

۷ - علم فراگیر خداوند و شکست ناپذیرى او، پشتوانه تهدید کفار به عذاب شدید (انّ الّذین کفروا لهم عذاب شدید و اللّه عزیز ... انّ اللّه لا یخفى علیه شىء)

ننهادند تا به عذاب خداوند گرفتار گشتند قرآن مجيد در سوره اعراف آيه 163 به بعد وضع آنها را چنين نقل مى‏كند: بپرس از يهود از شهريكه در كنار دريا و مشرف به آن بود

۴ ایمان: اهمیت ایمان به آخرت ۲ بشارت: نقش بشارت ۵ خدا: عذابهاى خدا ۱ دین: اصول دین ۲ عذاب: عذاب دردناک ۱; مراتب عذاب ۱; موجبات عذاب ۱ قرآن: هدایتگرى قرآن

کانوا به یستهزءون ... و إنّ ربّک لهو العزیز الرحیم) تأکید بر شکست ناپذیرى و رحمت خدا، پس از تهدید کافران به عذاب اخروى (فسیأتیهم أنباؤا ما کانوا به یستهزءون)

زمینه شرک ۱۲ عذاب: امداد به اهل عذاب ۷; اهل عذاب ۴، ۵، ۱۰; بى یاورى اهل عذاب ۷ کافران: افتراهاى کافران ۲; رذایل کافران ۲; عجز کافران ۱; عذاب دنیوى کافران

تكرار شده و در پايان هر چند آيه، اين هشدار به چشم مى‌خورد. كلمه‌ «وَيْلٌ» در مقام هشدار و تهديد به عذاب و هلاكت به كار مى‌رود و بر اساس روايات، نام وادى خاصّى

مده». ۲ - التجا به پروردگار، از آداب دعا و آموزه اى الهى به پیامبر(ص) (قل ربّ إمّا ترینّى ما یوعدون) ۳ - تهدید مشرکان عصر بعثت به عذاب دنیوى از سوى خداوند

و دعوت به صبر و استقامت، و انذار و تهدید مخالفان به عذاب الهی، دور می‌زند. روی هم رفته مباحث این سوره را می‌توان در هفت بخش خلاصه کرد: 1- نخست به ذکر قسمتی

خداوند به آنچه مى‌كنند، بيناست. «فتنة» در آيه، يا به معناى آزمون و يا به معناى عذاب است. بنى‌اسرائيل مى‌پنداشتند آزمايش‌ها يا قهر و عذاب الهى، مربوط به دوران

تكرار شده و در پايان هر چند آيه، اين هشدار به چشم مى‌خورد. كلمه‌ «وَيْلٌ» در مقام هشدار و تهديد به عذاب و هلاكت به كار مى‌رود و بر اساس روايات، نام وادى خاصّى

رَبِّهِمْ). و به این نیز قناعت نکردند بلکه به سراغ صالح آمدند و صریحا به او «گفتند: ای صالح! اگر تو فرستاده خدا هستی هر چه زودتر عذاب الهی را به سراغ ما بفرست»

یصنعون»، اشاره به گرفتاریهایى است که آنان به خاطر کینه و دشمنى با یکدیگر براى خویش به وجود مى آورند. ۱۹- مسیحیان پیمان شکن، مورد تهدید خداوند به عذاب و کیفر اعمال

است، شاید هم نزدیک و بسیار هم نزدیک باشد. این عذاب و مجازاتی که در اینجا به آن تهدید شده‌اند ممکن است عذاب قیامت و یا مجازات دنیا و یا هر دو باشد، در صورت

را به آنان وعده مى‌دهيم به تو نشان دهيم. خداوند در اين آيه پيامبرش را دلدارى داده است كه قدرت دارد گمراهان و كافران را عذاب كند امّا به دلايلى عذاب آنان

«ثاقب» به معناى سوراخ كردن است، گويا اين ستاره با نور خود تاريكى شب را سوراخ مى‌كند. «صلب» به معناى محكم و مراد از آن، ستون فقرات پشت است و «ترائب» به استخوان‌هاى

همنشینى با ظالمان ۵; زمینه عذاب همنشینان ظالمان ۵; عذاب ظالمان ۴ ظلم: آثار اجتماعى ظلم ۷ عذاب: اهل عذاب ۴; همنشینى با اهل عذاب ۶ فساد: آثار اجتماعى فساد

است با آنكه قبلا به پيغمبر فرموده بود تا تو در ميان آنهائى من عذاب نازل نميكنم براى آنكه بدانند آنحضرت عازم به خروج از ميان آنها است و عذاب منجز خواهد شد

است با آنكه قبلا به پيغمبر فرموده بود تا تو در ميان آنهائى من عذاب نازل نميكنم براى آنكه بدانند آنحضرت عازم به خروج از ميان آنها است و عذاب منجز خواهد شد

مهلت ده و اندك زمانى آنان را به خود واگذار. «رجع» به معناى باران است، شايد به خاطر رجوع بخار آب به زمين به صورت باران. «صدع» به معناى شكافته شدن زمين براى

مهلت ده و اندك زمانى آنان را به خود واگذار. «رجع» به معناى باران است، شايد به خاطر رجوع بخار آب به زمين به صورت باران. «صدع» به معناى شكافته شدن زمين براى

مهلت ده و اندك زمانى آنان را به خود واگذار. «رجع» به معناى باران است، شايد به خاطر رجوع بخار آب به زمين به صورت باران. «صدع» به معناى شكافته شدن زمين براى

انسانها ۳ حق: عذاب حق ناپذیران ۲; کیفر حق ناپذیران ۲; هشدار به حق ناپذیران ۲ خدا: اختصاصات خدا ۳; علم غیب خدا ۱، ۳، ۶ عذاب: علم به وقت عذاب ۴ علم غیب: آثار

«ثاقب» به معناى سوراخ كردن است، گويا اين ستاره با نور خود تاريكى شب را سوراخ مى‌كند. «صلب» به معناى محكم و مراد از آن، ستون فقرات پشت است و «ترائب» به استخوان‌هاى

است با آنكه قبلا به پيغمبر فرموده بود تا تو در ميان آنهائى من عذاب نازل نميكنم براى آنكه بدانند آنحضرت عازم به خروج از ميان آنها است و عذاب منجز خواهد شد

را از ايشان به حلم خود. يا بازدار مردم را از معاصى به امر نمودن به طاعات. يا دفع كن شر مشرك را به كلمه توحيد. يا محو ساز منكر را به امر به معروف. نَحْنُ

بایات اللّه) ۱۲ - عذاب الهى داراى مراتب و درجات* (عذاب شدید) ۱۳ - تهدید شدن اهل کتاب (یهود و نصارا) به عذاب سخت الهى، در صورت کفر به آیات خداوند، قرآن،

فرعونیان: تهدید به فرجام فرعونیان ۷ قرآن: تهدید مکذبان قرآن ۷ قوم ثمود: تهدید به فرجام قوم ثمود ۷ کافران: آثار تکذیبگرى کافران ۵; احاطه بر کافران ۱; تهدید کافران

زحمت آمدن به پیش شما را هم به خود نمی‌دهند) و در خانه نشسته‌اند و (در اظهار ایمان) به خدا و پیغمبرش دروغ گفته‌اند. به افراد کفرپیشه‌ی آنان عذاب بسیار دردناکی

خدا ۶; محرومان از عفو خدا ۶ عذاب: اهل عذاب ۳; زمینه عذاب ۵ علم: زمینه علم ۲ کافران: تهدید کافران ۱; حتمیت عذاب کافران ۳; عذاب کافران لجوج ۳; محرومیت کافران

خدا ۳ عذاب: انذار از عذاب ۱; موجبات عذاب ۲ عقیده: آثار عقیده ۲، ۴ عمل: آثار عمل ۲، ۴ فرجام: بشارت حسن فرجام ۳; عوامل حسن فرجام ۴ کافران: تهدید به کافران

ظالمان: عذاب ظالمان ۲، ۴; کیفر ظالمان ۲ ظلم: آثار ظلم ۳ عذاب: ابزار عذاب ۱; انذار از عذاب دنیوى ۵; اهل عذاب ۲; عذاب استیصال ۱، ۲; عذاب با باران ۱; عذاب با سجّیل

أصحاب الأخدود» تهديد شكنجه كنندگان مؤمنين و مؤمنات به عذاب جهنّم و عذاب حريق توضيح شديد بودن بطش پروردگار به اين كه او مبدء و معيد است اشاره به چند صفت از

قوم عاد ۱، ۲، ۷; تهدید به فرجام قوم عاد ۷; سختى کیفر قوم عاد ۱; علم به هلاکت قوم عاد ۲; فرجام قوم عاد ۲ کافران: تهدید کافران ۸; تهدید کافران مقارن بعثت

و لنسکننّکم الأرض من بعدهم) ۳- تهدید شدن کافران ظالم به مرگ از سوى خداوند، در پى تهدید شدن انبیاى الهى از سوى آنان به اخراج از سرزمین مسکونى خویش (و قال

كثرت لشگر و وسعت ملك و سلطنت، به آبش غرق كرديم؛ هنوز به قعر دريا نرسيده، او را به آتش وارد ساختيم. بيان: تخصيص فرعون به ذكر به جهت آنست كه پيشواى اهل ضلالت

شرک ۸ عذاب: عذاب دردناک ۱۳، ۱۴ ; عذاب با شکست ۱۴ ; مراتب عذاب ۱۳، ۱۴ عرفات: وقوف در عرفات ۱۶ عید قربان: ۱۵ کافران: تهدید کافران صدر اسلام ۱۳ ; عذاب کافران

مى شدند. ۳ - تهدید تکذیب گران روز جزا، به محرومیت از موهبت هاى بهشتى (کلوا و تمتّعوا قلیلاً) امر در «کلوا و تمتّعوا» در معناى تهدید و انذار به کار رفته است

آمرزشهاى خدا ۱۱; دعوت به خدا ۲ دین: قبول دعوت مبلغان دین ۴ عذاب: عذاب دردناک ۱۱; مراتب عذاب ۱۱; نجات از عذاب ۱۱ عقیده: آثار عقیده به خدا ۱۰ گناه: آثار گناه

انسان! تو به سوى پروردگارت تلاش بسيارى دارى و سرانجام به لقاى او خواهى رسيد. پس هر كس كارنامه‌اش به دست راستش داده شود، به زودى و به آسانى به حساب او رسيدگى

أصحاب الأخدود» تهديد شكنجه كنندگان مؤمنين و مؤمنات به عذاب جهنّم و عذاب حريق توضيح شديد بودن بطش پروردگار به اين كه او مبدء و معيد است اشاره به چند صفت از

تو به عشر آنچه به آن گذشتگان دادیم (از ثروت و جاه) نرسیدند، پس آنها که رسولان مرا تکذیب کردند چگونه به عذاب من گرفتار شدند (اینان هم مانند آنان به کیفر

که علمای اهل کتاب به خوبی از آن آگاهی داشتند. در پایان آیه به عنوان یک هشدار و تهدید می‌فرماید: «و کسانی که به باطل ایمان آوردند و به اللّه کافر شدند زیانکاران

شده‌اند ملاقات نمايند. پس آنها را به کفر و ضلالت خود بگذار که به بازیچه دنیا دل بازند تا با روزی که وعده عذاب آنهاست رو به رو شوند. پس آنان را واگذار تا [در

جهنم ۸; آثار ذکر عذاب اخروى ۸ زیانکاران: کیفر اخروى زیانکاران ۵ شرک: آثار شومى شرک ۷ عذاب: آتش عذاب ۵; ابزار عذاب اخروى ۵; عوامل نجات از عذاب ۱۱ عصیان: موانع

و فراخواندن مردم به تعقل در آن و نیز طرح نابودى بسیارى از اقوام گذشته به خاطر ظلمشان، مخالفان اسلام و قرآن را به عذاب و نابودى تهدید کرد و این مى رساند

. فکفروا به) ۳ - مشرکانِ مخالف قرآن در صدراسلام، به کیفر و عذاب الهى تهدید شدند. (فکفروا به فسوف یعلمون) جمله «فسوف یعلمون» جمله اى است تهدید آمیز علیه

کنی]؛ پس به وسیله قرآن کسانی را که از تهدید من می ترسند، بیم ده. ما به آنچه مى‌گويند داناتريم و تو به آنها زور نمى‌گويى. پس هر كه را از وعده عذاب من مى‌ترسد

ميفرمايد اين عذاب و امثال آن عذاب دنيوى خدا است در مقابل تخلّف از اوامر او و عذاب آخرت بمراتب شديدتر است اگر بدانند شدّت و حدّت آنرا و آنكه عذاب دنيا در برابر

۵،۶ عذاب: انذار از عذاب دنیوى ۱; اهل عذاب ۱ قرآن: کافران به قرآن ۱ قیامت: کافران به قیامت ۱ کافران: استهزاهاى کافران ۴، ۹; بینش کافران ۴; تأخیر عذاب کافران

براى تهدید مشرکان لجوج به عذاب، بیان شده است و این عذاب هم مى تواند در دنیا باشد (مانند شکست سخت آنان به دست مسلمانان در جنگ بدر) و هم مى تواند عذاب اخروى

(فستبصر) آیه شریفه، بشارت و تهدید است; بشارت پیروزى پیامبراسلام (فستبصر) و تهدید کافران به شکست و نابودى (و یبصرون). ۲ - تهدید خداوند به شکست کافران، در جنگ با

خدا ۶ عذاب: انذار از عذاب دنیوى ۱; نزول عذاب پس از محمد(ص) ۳ کافران: اتمام حجت بر کافران ۱۳; حسابرسى از کافران ۱۳; حسابرسى دنیوى کافران ۱۱; عذاب دنیوى

براى نزول عذاب، با جمله شرطى «إن کنت من الصادقین» نشان دهنده وعده عذاب از جانب لوط(ع)، به آنها است. گفتنى است وعده عذاب از سوى پیامبرى به قومى، به خاطر اعمال

مؤمن ۹; ظلم به زنان مؤمن صدراسلام ۱۱ عذاب: اهل عذاب ۱، ۲; عذاب سخت ۲، ۱۶; عذاب شدید ۳; مراتب عذاب ۲، ۱۶; مراتب عذاب اخروى ۳; موجبات ازدیاد عذاب ۱۹; موجبات

477 «ابرام» به معناى تابيدن و محكم كردن و در اينجا به معناى تصميم جدّى بر توطئه عليه پيامبر صلى الله عليه و آله و نپذيرفتن آيين اوست. 1- عذاب الهى بعد از

های ما و تحقّق عذاب های دنیایی و آخرتی] به آنان می رسد. پس تكذيبش كردند. زودا كه خبر آن چيزهايى كه مسخره‌اش مى‌كردند به ايشان برسد. به راستی که آن را دروغ

آنان را به کسانی بدهیم که از آنها بهترند؛ و ما هرگز مغلوب نخواهیم شد! |بر اين كه به جاى آنها بهتر از ايشان را بياوريم و ما عقب نمى‌افتيم كه به جاى آنان

علاقه به برادر ۱ ; آثار علاقه به پدر ۱ ; آثار علاقه به خدا ۶ ; آثار علاقه به شغل ۱ ; آثار علاقه به فرزند ۱ ; آثار علاقه به محمّد (ص) ۶ ; آثار علاقه به مسکن

۷ گرایشها: زمینه گرایش به دین ۴ مؤمنان: بشارت به مؤمنان ۷ محرومان: حق پذیرى محرومان ۴ محمد(ص): بشارت به محمد(ص) ۷ مشرکان: تهدید مشرکان ۷ معجزه: فلسفه معجزه

«فتنه» ممکن است به معناى «رنج و عذاب» باشد، و ممکن است به معناى «آزمایش»، همان گونه که در غالب موارد در قرآن به این معنا آمده است، اشاره به این که: آنها هنگامى

لنخرجنّکم من أرضنا أو لتعودنّ فى ملّتنا) ۲- تهدید و توسل به زور، از ابزار کفار به هنگام درماندگى از پاسخ گویى به براهین منطقى انبیا    جاءتهم رسلهم بالبیّنت

رسول به جنگ برخیزند و در زمین به فساد کوشند جز این نباشد که آن‌ها را به قتل رسانده، یا به دار کشند و یا دست و پایشان به خلاف یکدیگر بِبُرند و یا به نفی

موانع شنوایى جهنمیان ۴ شنوایى: اهمیت شنوایى ۵ عذاب: مراتب عذاب ۲، ۴ مشرکان: آثار شدت عذاب مشرکان ۴; عذاب اخروى مشرکان ۲; فریاد مشرکان ۱; کرى مشرکان ۳;

«كَلَّا» يا به معناى نفى گذشته است يعنى اين گونه نيست كه انسان به ياد گذشته خود باشد كه خداوند او را آفريد و به او آموخت، پس بنده او باشد، بلكه به جاى بندگى

یلوط لتکوننّ من المخرجین) از تهدید حضرت لوط(ع) به وسیله قوم خود، نیرومندى آنان در مقایسه با او استفاده مى شود. اخراج: تهدید به اخراج ۱ تبعید: تاریخ تبعید

کفر به دین ۱۲ ; دین و عدالت ۵ شناخت: موانع شناخت ۱۰ عدالت: ۵ عذاب: موجبات عذاب ۱۴ عصیان: عوامل عصیان ۹ علما: ۷، ۱۰ اختلاف علما ۸، ۱۱ کافران: تهدید کافران

هلاك‌ شدند و ‌از‌ ‌بين‌ رفتند. ] (آیه 9)- سپس به عنوان تهدید و هشداری به منکران سر سخت و لجوج چنین می‌گوید: ما به پیامبرانمان وعده داده بودیم که آنها را از

کافران: تضعیف حاکمیت کافران ۱، ۸; تهدید کافران ۴; کافران و وعده هاى خدا ۲; هلاکت کافران ۸ محمد(ص): تهدید مکذبان محمد(ص) ۴; وعده به محمد(ص) ۲ مسلمانان: گسترش حاکمیت

نيامدندى به جهنم، زيرا خدا شأنش آنست كه عذاب كننده باشد نه عذاب شده. وَ كُلٌّ فِيها خالِدُونَ‌: و همه بتان و بت‌پرستان در جهنم جاويد هستند كه به هيچ وجه

شعیب(ع): تهمت دروغگویى به شعیب(ع) ۲; مکذبان شعیب(ع) ۲; نبوت شعیب(ع) ۱ عبرت: عوامل عبرت۴ ۹ عذاب: اهل عذاب ۵، ۱۰; عذاب سخت ۷; مراتب عذاب ۷ فرعونیان: تاریخ فرعونیان

سخن او ارعاب و تهدید است و حتى در خطاب به او هم کمترین عطوفتى نظیر «یابنىّ» در پاسخ «یاأبت» به کار نبرد. ۶- آزر با تهدید ابراهیم(ع) به سنگسار کردن و نیز

ساختند ولی) باز رجوع همه به سوی ما خواهد بود. ولی [آنان] آیینشان را در میان خود قطعه قطعه کردند [و نسبت به دین گروه گروه شدند و به شدت با هم اختلاف پیدا کردند]؛

گرفتند، مِنْ دُونِهِ أَوْلِياءَ؛ به غير از خداى به حق اوليائى كه به زعم خود معبودانند، ما نَعْبُدُهُمْ إِلَّا لِيُقَرِّبُونا: به اعتقاد باطل گويند ما پرستش نمى‌كنيم

درافتد بهتر است یا آن کس که ایمن (از عذاب) به محشر وارد شود؟ باری، امروز به اختیار خود هر چه می‌خواهید بکنید که خدا به تمام اعمال شما بیناست. مسلماً کسانی

خدا ۶ عذاب: اقسام عذاب ۲; عوامل رفع عذاب ۵ کافران: تغییر فرجام کافران ۵; توبه کافران ۵; عذاب اخروى کافران ۳; عذاب دنیوى کافران ۱، ۲، ۳، ۶; نزدیکى عذاب کافران

شما را مجازات عادلانه خواهد کرد. تفسیر آیات ۱ - تهدید الهى نسبت به کسانى که پس از اتمام حجّت، اقدام به تفرقه در جامعه اسلامى مى کنند. (یا ایها الذین امنوا

باشد اهلش را به عذاب، برنمى‌گردند در رجعت‌ «2». پس اين آيه از اعظم دلالات است در رجعت، زيرا هيچكس از اهل اسلام منكر نيست كه مردم برمى‌گردند به قيامت، چه آنها

مستیزید حال آنکه به‌راستی از پیش به شما هشدار این وعده‌ی عذاب را داده بودم.» «پیش من (این) گفتمان دگرگون نمی‌گردد و من (نسبت) به بندگانم زیاد بیدادگر نیستم.»

است، به زودی آیات خود را به شما می‌نمایانیم، از من به شتاب مخواهید آدمى از شتاب آفريده شده زودا كه نشانه‌هاى خويش- عذاب- را به شما بنمايم، پس [عذاب را]

الرُّجْعى‌ «8» بعد از آن به طريق التفات، خطاب به انسان فرمايد از روى تهديد و غايت طغيان: إِنَّ إِلى‌ رَبِّكَ‌: به درستى كه به سوى پروردگار تو است‌ الرُّجْعى‌:

نیست؟] يا به پرهيزگارى فرمان دهد؟ یا امر به پرهیزگاری کند [بر حق است‌] يا به پرهيزگارى فرمان دهد [حال آن كافر چه خواهد بود]؟ یا این که (دیگران را به جای بازداشتن

معنى آنكه اگر تو بسط يد كنى به من بر سبيل ظلم و ابتدا كنى تا مرا به قتل رسانى، من بسط يد نكنم به تو بر وجه ظلم و ابتدا؛ به جهت خوف الهى كه فرموده «ما انا

أصحاب الأخدود» تهديد شكنجه كنندگان مؤمنين و مؤمنات به عذاب جهنّم و عذاب حريق توضيح شديد بودن بطش پروردگار به اين كه او مبدء و معيد است اشاره به چند صفت از

انحصار معرفت به خدا در فكر واستدلال ، خودجهل به خدا و شرك خفى به او است در علم به هر چيزى نخست علم به آفريدگار آنحاصل مى شود و محال است كه خداى تعالى شناخته

خدا۵; علم خدا به کافران ۱; علم خدا به گمراهان ۱; علم خدا به مؤمنان ۲; علم خدا به مهتدین ۲; وسعت علم خدا ۱، ۲، ۳ دین: اهداف دین ۴ کافران: تهدید کافران ۵; شقاوتمندى

و حكمت در دخول بتان در جهنم، زيادتى عذاب مشركين است، زيرا به آنها آتش افروخته شود و سوزش آنها زياد گردد. و نيز به جهت توبيخ ايشان، چه هر گاه معبودان خود

كسى به ميهمانى رفت، ميزبان از او به خوبى پذيرائى نكرد و بلكه پذيرائى بدى از وى به عمل آورد. شخص ميهمان بر ضد ميزبان زبان به سخن گشود و از اين جهت به وى

اشاره به این که ما به تمام وعده‌هایی که به مؤمنان در این جهان داده‌ایم وفا خواهیم کرد که یکی از آنها دور شدن از آتش دوزخ است. تفسیر آیات ۱- خداوند، به کسانى

مشروط است به عمل نمودن به مضامين آن، زيرا به قرائت فقط بدون توجه به معانى آن و عمل به فرمايشات آن، اين گونه ثواب و آثار داشتن باعث اغراء به جهل است، و

را؛ و عطا داده شدند در زمان دراز و ترسانيده شدند به عذاب دردناك و وعده داده شدند به نعمتهاى بزرگ، و آنها به شغل دنيا از آن نعمتها باز ماندند، حذر كنيد اى

منافقين در جمله : (( لقد كفرتم بعد ايمانكم )) اشكالى به آيه در مورد عفو بعضى منافقين و عذاب بعضى ديگر و پاسخ به آن اوصاف عمومى و جامع منافقين بيان حال عامه مؤ

احترازى باشد. ۸- همگونى عذاب رباخواران با عذاب کافران (لا تاکلوا الرّبوآ ... و اتّقوا النّار الّتى اعدّت للکافرین) ۹- رستگارى و عذاب، دو فرجام متفاوت براى

آزاری به آن نرسانید، که عذاب روزی بزرگ شما را فرا خواهد گرفت!» و به آن گزندى نرسانيد كه عذاب روزى هولناك شما را فرا گيرد و به آن گزندى مرسانيد كه عذاب روزى

فرعونيان را به عذاب تهديد كرد، «لا تَفْتَرُوا عَلَى اللَّهِ كَذِباً فَيُسْحِتَكُمْ بِعَذابٍ» در اين آيه فرعون مى‌گويد: به زودى مى‌دانيد كه عذاب چه كسى سخت‌تر

و گو با کافران و تهدید شدن از سوى آنان و اعلام تهدید خداوند، از خداوند طلب پیروزى براى خویش کردند و این نشانگر این است که آنان امیدى به هدایت اقوام خویش

وعده‌هاى خدا ۶ ; شرایط تحقق وعده‌هاى خدا ۲ عذاب: حقّانیت وعده عذاب ۴ ; زمینه نزول عذاب ۳ ; قانونمندى عذاب ۳ ; وعده عذاب ۳ مشرکان مکه:۴ طبرسی، مجمع البيان في

مى‌كند و به سوى او بازگردانيده مى شويد. هر که را (از اهل گناه) بخواهد (به عدل) عذاب می‌کند و هر که را بخواهد (به لطف و رحمت) می‌بخشد و شما را به سوی او باز

بیّنت و للکفرین عذاب مهین) ۱۱ - کافران، مستوجب عذاب اخروى اند. (و للکفرین عذاب مهین) ۱۲ - عذاب اخروى، عذابى خوارکننده است. (و للکفرین عذاب مهین) انبیا: ذلت

تكاليف ائمه به فرمان الهيه در سلوك با جائرين براى حفظ دين و متدينين: زمانى به مجاهده و مدافعه، و گاهى به مداهنه و مصالحه، و وقتى به تقيه، و زمانى به غيبت؛ و

«الأمر» نظر به رسالت پیامبراکرم(ص) داشته باشد. در این صورت اختلاف بنى اسرائیل نیز مربوط به همین مسأله مى شود. ۱۳ - تهدید یهود از سوى خداوند، به خاطر اختلاف هاى

منشأ افترا به آیات خدا ۴; منشأ افترا به دین ۴ خدا: تهدیدهاى خدا ۱; نفرین خدا ۱ دروغ: گناه دروغ ۳ دروغگویان: نفرین به دروغگویان ۱ کفر: کفر به آیات خدا ۲

ناپذیران ۱; هدایت ناپذیرى حق ناپذیران ۲ عذاب: اهل عذاب ۴; عذاب دردناک ۴; مراتب عذاب ۴; موجبات عذاب ۴ کافران: عذاب کافران لجوج ۴; کیفر کافران لجوج ۴; محرومیت

گناه سبب عذاب و قهر الهى است. «طَعامُ الْأَثِيمِ» 3- عذاب قيامت هم جسمى است و هم روحى. (عذاب جسمى موادّ جوشان و عذاب روحى، شنيدن تحقير و تمسخر به اينكه شما

- هشدار خداوند به مخالفان و حرمت شکنان کعبه و تهدید آنان به کیفرى نظیر نابودى اصحاب فیل (ألم تر کیف فعل ربّک بأصحب الفیل) ۱۰ - توجّه به ماجراى اصحاب فیل،

أصحاب الأخدود» تهديد شكنجه كنندگان مؤمنين و مؤمنات به عذاب جهنّم و عذاب حريق توضيح شديد بودن بطش پروردگار به اين كه او مبدء و معيد است اشاره به چند صفت از

یاد شده با توجه به این نکته است که پیامبر(ص) هموار ه از سوى دشمنان به دروغگو یا ساحر بودن متهم مى شد. بنابراین اعلام به این که تنها به من وحى مى شود، مى تواند

آنچه به جا مى‌آوريد، بلكه عالم است به تمام افعال شما، و به سبب آن به عذاب اليم و عقاب عظيم معاقب خواهد نمود. اين فرمايش تهديد و تخويف بزرگى است به جهت قساوت

أَصْحابِهِمْ‌: بهره‌اى از عذاب مانند بهره ياران ايشان. مراد آنكه به ايشان خواهد رسيد آنچه به امم سالفه مكذبه رسيد از عقاب و عذاب، زيرا در تكذيب و عناد نصيبى

معرضان از دعوت خدا ۶ دین: وضوح دعوت مبلغان دین ۷ عذاب: اهل عذاب ۴ عصیانگران: بى یاورى عصیانگران ۴; عذاب عصیانگران ۴ کفر: اختیار در کفر ۲

طرد شیطان ۱۶; عذاب شیطان ۱۶; فرجام شیطان ۱۱ عبادت: آثار ترک عبادت خدا ۱۴ عذاب: اهل عذاب ۶، ۱۲، ۱۶; منشأ عذاب ۵; موجبات عذاب ۳; نجات از عذاب ۲ گناهان کبیره

کیفر اخروى ظالمان ۸; کیفر ظالمان ۵; مهلت به ظالمان ۵ ظلم: فرجام شوم ظلم ۱; موانع ظلم ۴ عذاب: اهل عذاب ۸; عذاب شدید ۸ عقیده: عقیده باطل ۲ قیامت: اهوال قیامت

من لدنه) «بأس»، به معناى عذاب و سختى است و به قرینه «یبشّر المؤمنین...» - در فراز بعد - مراد، عذابى است که کافران و گنه کاران به آن تهدید شده اند. ۴- بیم

دیگر روی سخن را به پیامبر صلّی اللّه علیه و آله کرده، به عنوان تهدید ظالمان و بدکاران می‌فرماید: «گمان مبر که خداوند وعده‌ای را که به پیامبران داده مخالفت

۳، ۴; تشبیه به برگ خورده شده ۴; تشبیه به خاشاک ۳; تشبیه به کاه خورده شده ۳ خدا: آثار قدرت خدا ۵; افعال خدا ۱ ، ۲; عجز دشمنان خدا ۵ عذاب: عذاب سخت ۷; مراتب

تکذیب کردند تا وعده عذاب من بر آنان حتم و واجب گردید. و اصحاب ایکه و قوم تُبّع همگی پیامبران را تکذیب کردند، پس تهدیدم [به نزول عذاب] بر آنان محقق و ثابت

خود: ظلم به خود ۸، ۹، ۱۰ دین: دشمنان دین در تاریخ ۵; هماهنگی دشمنان دین ۵ سرنوشت: عوامل مؤثر در سرنوشت ۱۲ ظالمان ۸: عذاب: زمینه عذاب ۱۱; منشأ عذاب ۳، ۱۱;

نعمت که به آنها دادیم باز به راه کفر و کفران روند. باری (این دو روزه دنیا) به کامرانی بپردازید که به زودی خواهید دانست. تا به نعمت هایی که به آنان عطا

أنت فیهم) با توجه به اینکه در آیه بعد کافران مکه به عذاب الهى تهدید شدند، معلوم مى شود هر کدام از این دو آیه ناظر به مصداق خاصى از عذاب الهى است. و چون آیه

صالح(ع) ۵; هلاکت شتر صالح(ع) ۲، ۴، ۷ عذاب: زمینه عذاب ۱۲; زمینه عذاب استیصال ۱۱ عمل: آثار اجتماعى عمل ۳; آثار رضایت به عمل دیگران ۳ عوامل طبیعى: نقش عوامل طبیعى

من بیاورد! |حتما او را به عذابى سخت عذاب مى‌كنم يا سرش را مى‌برم، مگر آن كه دليل روشنى براى من بياورد قطعاً او را به عذابى سخت عذاب مى‌كنم يا سرش را مى‌برم

از عبادت ۸، ۹ عبودیت: ترک عبودیت ۱۳ ; تشویق به عبودیت ۱۷ ; نشانه هاى عبودیت ۷ عذاب: مراتب عذاب ۸ ; موجبات عذاب ۸ عصیان: ۷۵۲. کیفر اخروى عصیان ۸ عمل: آثار

أصحاب الأخدود» تهديد شكنجه كنندگان مؤمنين و مؤمنات به عذاب جهنّم و عذاب حريق توضيح شديد بودن بطش پروردگار به اين كه او مبدء و معيد است اشاره به چند صفت از

أصحاب الأخدود» تهديد شكنجه كنندگان مؤمنين و مؤمنات به عذاب جهنّم و عذاب حريق توضيح شديد بودن بطش پروردگار به اين كه او مبدء و معيد است اشاره به چند صفت از

مى شده اند نفرين لوط قومش را و به استجابت رسيدن آن مقصود ابراهيم (ع ) از (ان فيها لوطا...) خطاب به ملائكه عذاب اشاره به امتحان و ابتلاء قوم مدين ، عاد

آیه شریفه در مقام تهدید به کافران و مشرکان حق ناپذیر است. بنابراین یادآورى آگاهى مطلق خداوند به رفتار نهان و آشکار انسان ها در شرایط تهدید، مى تواند بیانگر

انسان از فطرت ، فساد و افساد در زمين بالمآل عذاب و هلاك است تكذيب و نافرمانى قوم ثمود و گرفتار شدن به عذاب الهى تفسیر آیات أَ تُتْرَكُونَ فِي ما هاهُنا

تعدى به او دراز نكنيد. خود را داخل در آنها نمود در ورود عذاب به سبب اظهار آنكه او جديت دارد در آنچه ايشان را به آن نصيحت مى‌كند. چون اين نصيحت را به سمع

انتقام مى‌گيريم و آنان را به كيفر مى‌رسانيم. كفّار به عنوان استهزا مى‌پرسند: روز پيروزى شما مؤمنان و انتقام از ما چه روزى است؟ خداوند به اين عمل و سخن آنان نيز

۱۷; مفارقت روح ۱۷ سعادت: نشانه هاى سعادت ۲ عذاب: ابزار عذاب دنیوى ۸، ۹، ۱۵; عذاب با ثروت ۹; عذاب با فرزند ۹; عذاب با نعمت ۹ فرجام: اهمیّت فرجام نیک ۱۶ فرزند:

کوتاه این باغهای پر طراوت، و درختان سر به فلک کشیده، و زراعت به ثمر نشسته را در هم کوبید و ویران کرد و عذاب الهی به فرمان خدا از هر سو محصولات آن مرد را

۶، ۷ عذاب: مکان عذاب اخروى ۱۳ عصیان عذاب از محمد(ص) ۴ فرجام: فرجام شوم ۱۴ مؤمنان: تحیت مؤمنان ۷; تکلیف مؤمنان ۷ محمد(ص): اهانت به محمد(ص) ۵; تحیت به محمد(ص)

۷; امداد به حق ۲; هشدار به حق ستیزان ۶ خدا: سنتهاى خدا ۲ سنتهاى خدا: سنت امداد ۲ شناخت: منابع شناخت ۳ عبرت: عوامل عبرت ۱، ۳ عذاب: زمینه عذاب ۷ فرعونیان:

رحمت خویش به روى فتنه گران مجازات شده (و لیتبّروا ما علوًّا تتبیرًا . عسى ربّکم أن یرحمکم) ۷- تهدید شدن بنى اسرائیل به کیفر مجدد در صورت بازگشت به فتنه گرى،

آيات ۹۶ - ۸۱، سوره توبه ادامه آيات مربوط به كسانى كه از رفتن به جنگ سرباز زدند و نكوهش و تهديد آنان به عذاب آخرت نهى از نمازگزاردن بر جنازه منافقين و

مِنْ هذا: به تحقيق بوديم ما در دنيا در بى‌خبرى از اين روز و از اين حال، و به سبب مشغولى به حطام دنيوى تفكر ننموديم تا به براهين عقليه علم به وقوع آن حاصل

چون ايشان را به سبب اصرار در كفر مستأصل ساختيم و به عذاب اليم گرفتار گردانيديم، پس قريش به مراتب از آنها ضعيفتر و كمترند به طريق اولى، عذاب نمائيم. گزارش

است از عذاب ما. مراد آنست كه ايشان طمع آن نداشته باشند كه عذاب الهى را از خود دفع كنند و خداى را عاجز سازند از آنكه آنها را عذاب فرمايد، لكن به جهت غفلت

أصحاب الأخدود» تهديد شكنجه كنندگان مؤمنين و مؤمنات به عذاب جهنّم و عذاب حريق توضيح شديد بودن بطش پروردگار به اين كه او مبدء و معيد است اشاره به چند صفت از

درهاى آن مى‌باشد. «طفيف» و قليل به يك معناست و «تطفيف» به معناى كاستن و كم گذاشتن است و ريشه آن از «طف» به معناى كنار است. به فروشنده‌اى كه از كنار اجناس مى‌زند،

موجب قرب پروردگار مى‌باشد. يا به سببى از اسباب، موت و دار و كشتن تو ما را انفع و اسرع است به رسيدن به ثواب جاودانى و تقرب به حضرت سبحانى؛ پس چون حق تعالى

جارى شده به اين وجه كه هر كه تكذيب انبياء و كتابهاى آسمانى نمايد و به قصد ابطال آن مكرى كند، عذاب بر او نازل شود و نقمت سبحانى او را فرا گيرد به جهت جزاى

پاداش و عذاب‌هاى آنچنانى، اين گونه قرآن را هشدار دهنده فرستاديم. كلمه‌ى «عربى» از نظر لغت به معناى روشن است و احتمال دارد كه به معناى منسوب به زبان عربى

شبهات منکران معاد و نیز خطاب به پیامبر(ص) با جمله «هل أتاک...» - بیانگر این است که مراد از توصیف داستان مزبور به عبرت، تهدید منکران معاد و مخالفان پیامبر(ص)

مکانتکم إنا عملون) «اعملوا» امرى است که به داعى تهدید و هشدار ایراد شده است و «مکانة» به معناى توان و قدرت و نیز به معناى مکان و جهت آمده است. بر اساس معناى

«مَعْشَرَ» به معناى گروه، از ريشه‌ى «عشر» به معناى عدد ده است. كلمه‌ى «عشيرة» به معناى بستگان نيز از اين ريشه است. در قرآن، كلمه‌ «مَعْشَرَ» سه بار به كار رفته

عبادت خدا ۱ عذاب: عذاب دردناک ۱۵; مراتب عذاب ۱، ۱۵; موجبات عذاب اخرو ۱، ۱۵ کعبه: فضیلت کعبه ۴; قداست کعبه ۴ کفر: آثار کفر به خدا ۱; گناه کفر به خدا ۱ گناهان

عاقبت شرك و كفر و مخالفت خود را وقتى كه عذاب بر ايشان نازل شود در دنيا به روز بد رو در به آتش جهنم. اين آيه منسوخ است به آية السيف. جلد 11 - صفحه 506 فهرست

- ایمان به علم و قدرت الهى، عامل احیاى وجدان مذهبى (قل ان تخفوا ... و یعلم ما فى السموات ... و اللّه على کل شىء قدیر) ۱۳ - تهدید خداوند نسبت به کسانى که

درود باد. اینک هر دو به جانب فرعون رفته و بگویید که ما دو رسول پروردگار توایم، پس بنی اسرائیل را با ما فرست و (بیش از این) عذاب به آنها نکن، که همانا ما

تحريفى رخ نداده است پاسخ به دو دليل ديگر قائلين به تحريف : استبعاد عقلى عدم تحريف و روايتى دربارهمصحف على عليه السلام خطاب به قائلين به تحريف : مقصود شما از

يقين و به صدق بدرگاه او رو آوردند، لَهُمُ الْبُشْرى‌: مر ايشان راست مژده ثواب، و آن يا در زمان حيات به لسان پيغمبر يا بعد از ممات به خطاب الهى به مغفرت

باطل و شرك به راستى، يعنى به عدل كه مقتضى استعجال عذاب و تشديد عقابشان است، زيرا آنها مستوجب شده‌اند نه به فضل كه مستلزم محابات است. اين دعا به امر حق تعالى

فرموده‌ و بيان‌ ‌شده‌. ] (آیه 41)- می‌دانیم برنامه قرآن آمیختن انذار به بشارت، و تهدید به تشویق است، و همچنین ذکر سرنوشت مؤمنان در برابر سرنوشت، مجرمان تا

83)- سپس به عنوان بی‌اعتنائی و تهدید این لجوجان که خود نوعی دیگر از روش بحث با این قماش افراد است می‌افزاید: «اکنون (که چنین است) آنها را به حال خود واگذار

ممنوعیت تعرض به مشرکان ۳ ; مهلت به مشرکان صدر اسلام ۱، ۳، ۴، ۱۰ ; هشدار به مشرکان ۷، ۹ مشرکان مکّه: ماههاى مهلت به مشرکان مکّه ۱۴ ; مدت مهلت به مشرکان مکّه

موجودات، به حال خود باقى است بيان مقصود از «نزديکى خداوند به انسان»، با عبارتى ساده و روان علم خدا به انسان، از طريق فرشتگان كاتب اعمال فرشتگان موكّل، به طور

هدایت الهی نشد سرنوشتش دوزخ و عذاب شدید الهی است. تفسیر آیات ۱ - ایمان نیاوردن به پیامبران و یارى نکردن آنان، فسق است. (لتؤمننّ به و لتنصرنّه ... فمن تولّى

2- بحثهائی پیرامون «معاد» و عذاب دوزخ، و گفتگوهای مأموران عذاب با دوزخیان، و مانند آن. 3- انذار و تهدید کافران و ظالمان به انواع عذابهای دنیا و آخرت. فضیلت

موجودات، به حال خود باقى است بيان مقصود از «نزديکى خداوند به انسان»، با عبارتى ساده و روان علم خدا به انسان، از طريق فرشتگان كاتب اعمال فرشتگان موكّل، به طور

«كَلَّا» يا به معناى نفى گذشته است يعنى اين گونه نيست كه انسان به ياد گذشته خود باشد كه خداوند او را آفريد و به او آموخت، پس بنده او باشد، بلكه به جاى بندگى

نشان دهند، و آنانی که به آخرت کفر می‌ورزیدند (و به جهان دیگر ایمان نداشتند). «کسانی که (مردمان را) از راه خدا باز می‌دارند و آن را به کژی می‌خواهند و آنان،

«كَلَّا» يا به معناى نفى گذشته است يعنى اين گونه نيست كه انسان به ياد گذشته خود باشد كه خداوند او را آفريد و به او آموخت، پس بنده او باشد، بلكه به جاى بندگى

رحمت گرديده شويد و از عذاب برهيد، يعنى حق تعالى بر شما رحم فرمايد و شما را از آتش جهنم نجات مرحمت فرمايد. تبصره: اتباع وعيد به وعد، به جهت ترهيب از مخالفت

خدا: عذاب خدا ۲۰، ۲۱، ۲۲، ۲۴ روزه: روزه کفّاره ۱۰، ۱۴، ۲۹، ۳۹، ۴۰، ۴۲، ۴۳ صدقه: صدقه کفّاره ۱۰، ۲۹، ۴۰ عبادت: اخلاص در عبادت ۲ عذاب: موجبات عذاب ۲۱، ۲۴

است مراد از امر به جهاد با منافقان، به پيامبر اكرم «ص» بحث روایی: (رواياتى پیرامون آيات نخست سوره تحريم) شأن نزول آيه تحريم، به نقل عُمَر بن خطّاب رواياتى

خداست، تا انسان براى دستيابى به عزّت و قدرت و سياست به ديگران دل نبندد. يكى از بهترين نمونه‌هاى مكر خداوند، مهلت دادن به منحرفان است، بنحوى كه آنها گمان

انحصار معرفت به خدا در فكر واستدلال ، خودجهل به خدا و شرك خفى به او است در علم به هر چيزى نخست علم به آفريدگار آنحاصل مى شود و محال است كه خداى تعالى شناخته

دادیم. و به راستی به موسی کتاب دادیم، و برادرش هارون را همراه او دستیار و کمک قرار دادیم. به موسى كتاب داديم و برادرش هارون را مددكارش ساختيم. و به راستی

خارج، و به بدر، و مسلمانان را به نظر آنها تقليل تا دلير شده، اقدام به محاربه، حمله آوردند، بناگاه مغلوب، و مقتول مسلمانان گشتند. يا اسناد مكر به حضرت سبحان

موانع فهم دین ۱، ۲ شناخت: ابزار شناخت ۳; موانع شناخت ۴ عذاب: اهل عذاب ۷; عذاب بزرگ ۷; مراتب عذاب ۷ قرآن: آثار تکذیب قرآن ۱، ۲; ختم قلب مکذبان قرآن ۱، ۲،

مى‌كرد، مبادا به زمين رسد و عذاب از آسمان نازل شود. ديگرى سنگى بر دندان آن حضرت زد، بعضى شمشير بر آن حضرت وارد كردند كه هفتاد ضرب شمشير به آن سرور وارد

وسيله به سوى پروردگارشان هستند وجوه ديگرى كه در معناى جمله : ((يبتغون الى ربهم الوسيلة ايهم اقرب (( گفته اند سنت الهى در اقوام گذشته : دعوت به حق ، به سعادت

كه تو بر حق آشكارائى، يعنى به يقين راه تو راست و كار تو درست، و محقّ اولى و احقّ است به توكل از مبطل، و حقيق است به وثوق به خدا جلد 10 - صفحه 81 و حفظ

تكرار مضمون، تنها به اين منظور بوده. بعضى ديگر احتمال داده اند: «منظور از جمله قبلى، تهديد به عذاب دنيا، و از جمله مورد بحث، تهديد به عذاب آخرت باشد». و اين

آیه نازل شد و سخت این شایعه پراکنان را تهدید کرد. تفسیر: به دنبال دستوری که در آیه پیش به زنان با ایمان داده شد به بعد دیگر این مسأله یعنی فعالیتهای موذیانه

جامعه به وجود مى‌آوردند) و هرگز براى سنّت خداوند تغييرى نخواهى يافت. «ثُقِفُوا» از «ثقافة» به معناى دست يافتن و چيره شدنِ دقيق و ماهرانه است، لذا به علم

گرفته و جدّا به قتل رساند. [این چند گروه به علت اعمال ناهنجارشان] طردشدگان [از رحمت خدای] اند، هرجا که یافت شوند باید دستگیر شوند، و به سختی به قتل برسند

زندگى قرين به سعادت آخرت را خاص خود مى داند راست مى گويد يا دروغ ؟ يهود نسبت به هر ملت ديگرى نسبت به زندگى دنيا مريض تر است ((بصير)) يعنى عالم به ديدنى ها

انتقاد از اين‌كه اگر خودتان ايمان نمى‌آوريد و به آيات الهى كفر مى‌ورزيد، به چه دليل مانع رفتن ديگران به راه خدا مى‌شويد؟! «لِمَ تَصُدُّونَ عَنْ سَبِيلِ

قرآن با شدت هر چه تمامتر مردم را به جهاد دعوت می‌کند، گاهی به زبان تشویق، و گاهی به زبان ملامت و سرزنش، و گاهی به زبان تهدید، با آنها سخن می‌گوید و از هر دری

سرآمد معیّنی به حرکت خود ادامه می‌دهند؛ آگاه باشید که او قادر و آمرزنده است! آسمان‌ها و زمين را به حق آفريد. شب را به روز مى‌پيچد و روز را به شب مى‌پيچد،

نون تأكيد آخر آن به صورت تنوين نگاشته شده است. اين كلمه از ريشه «نسفع» به معناى گرفتن، به شدت كشيدن و سيلى به صورت زدن است. «ناصية» به معناى موى جلوى پيشانى

صبر: مراد از صبر بر آتش ۱۰، ۱۱ عذاب: اهل عذاب ۵، ۶، ۹; مراتب عذاب ۹; موجبات عذاب ۵، ۶، ۹، ۱۰، ۱۱ عقیده: عقیده باطل ۴ علما: عذاب علماى بى عمل ۶; علماى بى عمل

وعد. طبرسى فرموده: ميعاد به معنى وعده است چنانكه ميقات به معنى وقت. در كتب لغت مواعده و وقت نيز گفته‏اند. [رعد:31]. خداوند به وعده‏اش تخلف نمى‏كند. وَ

وعد. طبرسى فرموده: ميعاد به معنى وعده است چنانكه ميقات به معنى وقت. در كتب لغت مواعده و وقت نيز گفته‏اند. [رعد:31]. خداوند به وعده‏اش تخلف نمى‏كند. وَ

اكثراً در تهديد آيد و گ‏اهى در وعده نيكو مثل [ضحى:5]. ولى با مراجعه به قرآن خواهيم ديد و در عدّه‏اى نيكو هم بسيار آمده گرچه اكثراً در تهديد به كار رفته

نخست اينكه : عبادت همه جا به معنى پرستش نيست ، گاه نيز به معنى اطاعت و تعظيم و احترام مى آيد، و در اينجا به همين معنى است ، زيرا به فرض محال كه خدا فرزندى

اينجا براى تهديد است نه تبعيد و نقل شده كه بعد از نزول اين تهديد كفّار مكه گفتند چه زمان است اين عذاب و مغلوبيّت پس نازل شد كه آيا در عذاب ما تعجيل ميكنند

[مرسلات:8]. مراد رفتن نور ستارگان است به قرينه [تكوير:2]. راجع به آيه [يس:66]. در «سبق» صحبت شد. * [نساء:47]. در اين آيه به اهل كتاب در صورت عدم ايمان يكى از

حكم به غير حق نمايند. آيه شامل حال كسانى است كه از روى انكار و استحلال حكم به غير حق كنند. و به مذهب اهل حق، اگر مسلمانى به انكار و استحلال حكم به غير

خدا ۶; عذاب توطئه گران علیه آیات خدا ۳، ۴; کفر توطئه گران علیه آیات خدا ۲; کیفر توطئه گران علیه آیات خدا ۱ خدا: خدا و عجز ۷ عذاب: عذاب پلید ۴; عذاب دردناک

اخروى مکذبان قیامت ۲; حتمیت عذاب مکذبان قیامت ۱; ظهور حقایق در قیامت ۳; عجز مکذبان قیامت ۱; عذاب اخروى مکذبان قیامت ۲; عذاب روحى مکذبان قیامت ۲

مدّت يا شدّت عذاب پس نبايد تعجيل در چنين عذاب طولانى يا شديدى داشته باشند ولى اينمعنى خلاف ظاهر است چون نظر بآثار و آيات سابقه مراد از عذاب دنيوى است و

تعالى، تهديد به عذاب را تعبير فرموده به «مژدۀ به عذاب» و اين، از باب تهكّم و استهزاء است. و چون در ابتداى جمله، حرف «فاء» آمده، مى فهماند اين تهديد، نتيجۀ

نون تأكيد آخر آن به صورت تنوين نگاشته شده است. اين كلمه از ريشه «نسفع» به معناى گرفتن، به شدت كشيدن و سيلى به صورت زدن است. «ناصية» به معناى موى جلوى پيشانى

اينجا براى تهديد است نه تبعيد و نقل شده كه بعد از نزول اين تهديد كفّار مكه گفتند چه زمان است اين عذاب و مغلوبيّت پس نازل شد كه آيا در عذاب ما تعجيل ميكنند

درهاى آن مى‌باشد. «طفيف» و قليل به يك معناست و «تطفيف» به معناى كاستن و كم گذاشتن است و ريشه آن از «طف» به معناى كنار است. به فروشنده‌اى كه از كنار اجناس مى‌زند،

که نظر به عذاب دنیوى دارد - مى رساند که مراد از «وعد» وعده الهى به مجازات آنان است. ۲ - ناباورى کافران نسبت به کیفر الهى، على رغم یادآورى آنان به فرجام

عقبى سخت است به مرتبه‌اى كه نيست آن قصاص جراحت كردن به كاردها و نه به زدن تازيانه‌ها، لكن عذاب و نكال آن در غايت سختى و نهايت دشوارى خواهد بود به حيثيتى كه

مظاهر ربوبیت خدا ۲ دلیل: تبعیت از دلیل ۵ عذاب: درخواست تسریع در عذاب ۷; منشأ نزول عذاب ۱۳; نزول عذاب ۸; وعده عذاب ۷ قرآن: اعجاز قرآن ۳; تکذیب قرآن ۶; گواهى

حقیت دود آتش جهنم ۱; شعله آتش جهنم ۱; صفات دود آتش جهنم ۱ عذاب: ویژگیهاى عذاب اخروى ۲ مکذبان: عذاب اخروى مکذبان ۲

شنونده را به تعجب واداشتن. و كلمه «جَعل»، به معناى گرداندن و قرار دادن است، و - به طورى كه گفته اند - «تصيير»، به حسب قول و اعتقاد و ادعا است، نه به حسب واقع،

در پاسى از شب خود با خانواده‏ات به جز زنت كه عذاب او را خواهد گرفت از اينجا برويد و كسى به پشت سر نگاه نكند هنگام صبح عذاب اينها را فرا خواهد گرفت لوط و

خطیئه ۱۰ سیئه: مراد از سیئه ۱۰; موارد سیئه ۸ عذاب: اهل عذاب ۱، ۴; موجبات عذاب ۱، ۳، ۴، ۶، ۸ کفر: کیفر کفر به محمّد (ص) ۶ گناه: آثار اصرار بر گناه ۵; آثار

و از آن رخ برتابد. به راستی به ما وحی شده است که عذاب بر کسی نازل می‌شود که تکذیب پیشه کند و روی بگرداند همانا به ما وحى شده كه عذاب بر آن كسى است كه [حق

پوشيده باشد. يا مراد چيزى است كه به دنبال باشد. حاصل آنكه عذاب برزخ و جهنم بعد از مرگ آنها خواهد بود. ديگر از عقبات عذاب آنها: وَ يُسْقى‌ مِنْ ماءٍ صَدِيدٍ:

که او دیگر هیچ گونه امیدى به گرویدن قومش به خود نداشته است. ۴ - شِکوه نوح(ع) به درگاه خدا از ستم قوم خویش، پس از اتمام حجت و به بن بست رسیدن همه راه هاى

درهاى آن مى‌باشد. «طفيف» و قليل به يك معناست و «تطفيف» به معناى كاستن و كم گذاشتن است و ريشه آن از «طف» به معناى كنار است. به فروشنده‌اى كه از كنار اجناس مى‌زند،

مى‌كنيم (و به مجسّمه‌هايى بى‌روح مبدّل مى‌سازيم،) به گونه‌اى كه نه بتوانند به راه خود ادامه دهند و نه بر گردند. اگر اين دو را ادامه آيات قبل در مورد عذاب كفّار

نماند: نراد در آنچه گفته شد متعدى شدن به مفعول دوم است و «به» به مفعول اوّل هميشه به نفسه متعدى مى‏شود. سؤال به معنى خواسته است (قاموس) [طه:36]. فرمود:

ظالمان: شدت عذاب ظالمان ۳; ظالمان در جهنّم ۱، ۲، ۵، ۷; فرجام اخروى ظالمان ۹; فرجام شوم ظالمان ۹ عذاب: مراتب عذاب ۳ کافران: شدت عذاب کافران ۳; عذاب کافران ظالم

رَبِّكُما تُكَذِّبانِ (36) فَبِأَيِّ آلاءِ رَبِّكُما: پس به كدام نعمتهاى پروردگار خود كه اخبار شماست به عذاب جهنم تا از معاصى و شرك اجتناب كنيد، يا انتقام كشيدن

آمدند و به عنوان میهمانانی بر او وارد شدند، و قوم بی‌شرم به گمان این که آنها جوانانی زیبا روی از جنس بشرند به سراغ آنها آمدند، اما به زودی به اشتباه خود

درهاى آن مى‌باشد. «طفيف» و قليل به يك معناست و «تطفيف» به معناى كاستن و كم گذاشتن است و ريشه آن از «طف» به معناى كنار است. به فروشنده‌اى كه از كنار اجناس مى‌زند،

مهمانان ابراهیم(ع) ۱ خدا: حاکمیت اراده خدا ۴; مجریان اراده خدا ۳ عذاب: ابزار عذاب ۲; عذاب با سجیل ۲ عوامل طبیعى: تسخیر عوامل طبیعى ۴ قوم لوط: بارش سجیل بر

را نصیحت کن»، به معناى اعراض از عقوبت و خطاى آنان است، نه به معناى دورى از آنان. ۹- پیامبر (ص)، موظّف به موعظه منافقانى که از مراجعه به طاغوت اظهار ندامت

أصحاب الأخدود» تهديد شكنجه كنندگان مؤمنين و مؤمنات به عذاب جهنّم و عذاب حريق توضيح شديد بودن بطش پروردگار به اين كه او مبدء و معيد است اشاره به چند صفت از

كشيده شود و آنها را به جهنم كشد. و چون عذاب جهنم مشاهده شود، فَلا تَنْتَصِرانِ‌: پس نصرت نتوانيد كرد يكديگر را در منع عقاب و دفع عذاب از هم. سَنَفْرُغُ لَكُمْ

موصول و فعل آیه به شکل مفرد، با توجّه به لفظ جند است. «مِن دُونِ الرَّحْمنِ»: سوای خداوند مهربان. در برابر خداوند مهربان. با توجّه به معنی اخیر، مفهوم

اينجا براى تهديد است نه تبعيد و نقل شده كه بعد از نزول اين تهديد كفّار مكه گفتند چه زمان است اين عذاب و مغلوبيّت پس نازل شد كه آيا در عذاب ما تعجيل ميكنند

آب داغ و سوزان به همراه عذاب دردناك در برابر پشت پا زدنشان به حق و حقيقت (لهم شراب من حميم و عذاب اليم بما كانوا يكفرون ). آنها از درون به وسيله آب سوزان

اللَّهَ شَدِيدُ الْعِقابِ «4» ذلِكَ بِأَنَّهُمْ‌: اين عذاب، از ترس و جلاى وطن و عذاب آخرت كه متوجه آنها شد، به سبب آنست كه ايشان، شَاقُّوا اللَّهَ وَ رَسُولَهُ‌:

زقومى است که محمد به توسط آن به شما وعده عذاب داده است سپس این آیات نازل گردید. چنان که در آیه ۶. سوره اسراء و آیه ۶۴ سوره صافات نیز به شرح آن پرداخته ایم

ظالم براى ایمان ۲ ; عذاب رهبران ظالم ۸ ; کیفر رهبران ظالم ۱۰ ; مکر رهبران ظالم ۱۲ عذاب: اهل عذاب ۸، ۹ ; مراتب عذاب ۸ ; موجبات عذاب ۹ قریش: کفر اشراف قریش

is it deferred? ترتیل: ترجمه: «أُجِّلَتْ»: به تأخیر افکنده شده است. تعیین گشته است. از مصدر تأجیل به معنی به تأخیر انداختن. تعیین مدّت کردن. عقب انداختن

عقاب‌ تفسير اثنا عشرى، ج‌1، ص: 395 به مفسدين. پس به جهت صلاح به توفير اموال آنها تصرف كنيد به وجهه شرعيه نه به جهت اتلاف و صرف در ما يحتاج خود كه ممنوع هستيد

می‌گیرند. «و (به همین جهت) عذاب دردناکی برای آنهاست» (وَ لَهُمْ عَذابٌ أَلِیمٌ). تفسیر آیات ۱- سوگند خداوند به خویش، مبنى بر ارسال پیامبرانى به سوى امتهاى

زمین: مالک موجودات زمین ۲ عذاب: اهل عذاب ۵، ۷; عذاب شدید ۵، ۶، ۷; مراتب عذاب ۵، ۶، ۷ قرآن: عذاب کافران به قرآن ۷; فرجام کافران به قرآن ۷; فلسفه نزول قرآن

و إنّ ربّک لیعلم) مطرح ساختن علم الهى به نهان و آشکار خلق (پس از آیات مربوط به وعده عذاب) مى رساند که خداوند به اتکاى علم خویش، موضع گیرى مردم را در قبال

آنها را از عذاب سخت ما بيم داده بود، ولى با آن هشدارها به ستيزه برخاستند و [لوط] آنها را از عذاب ما سخت بيم داده بود، و[لى‌] در تهديدها[ى ما] به جدال برخاستند

علم جن ۸ خدا: تشویقهاى خدا ۷; حاکمیت خدا ۱ عذاب: حتمیت عذاب اخروى ۳; عوامل نجات از عذاب اخروى ۹ فضا: تشویق به تسخیر فضا ۷ قیامت: ظهور حقایق در قیامت ۱;

خواران داستان وارد شدن ملائكه عذاب قوم لوط، بر ابراهيم«ع» آيتى كه خداوند با عذاب و هلاکت قوم لوط، بر جاى گذاشت اشاره به هلاكت قوم عاد، ثمود و قوم نوح «ع»

تدبیر خدا ۶ سحرگاه: ارزش سحرگاه ۵; نجات در سحرگاه ۴ عذاب: ابزار عذاب ۱; عذاب با طوفان شن ۱; نجات از عذاب ۳، ۴ عوامل طبیعى: منشأ تأثیر عوامل طبیعى ۲ قوم لوط:

كَفَرْتُمْ» 2- صاحبان قدرت در دنيا، گرفتار عذاب سخت الهى شدند و نتوانستند از خود دفاع كنند، چه رسد به عذاب آخرت! «فَكَيْفَ تَتَّقُونَ» 3- غم و اندوه، تلخى‌ها،

خواران داستان وارد شدن ملائكه عذاب قوم لوط، بر ابراهيم«ع» آيتى كه خداوند با عذاب و هلاکت قوم لوط، بر جاى گذاشت اشاره به هلاكت قوم عاد، ثمود و قوم نوح «ع»

أصحاب الأخدود» تهديد شكنجه كنندگان مؤمنين و مؤمنات به عذاب جهنّم و عذاب حريق توضيح شديد بودن بطش پروردگار به اين كه او مبدء و معيد است اشاره به چند صفت از

عالى، به شکرگزاران و نجات ایشان از عذاب هاى فراگیر (کذلک نجزى من شکر) ۵ - گرایش به ایمان و مصون داشتن خویش از فساد فراگیر جامعه، نمود بارز شکر به درگاه

تشویق به مطالعه تاریخ ۹; فواید تاریخ ۳ خدا: تشویقهاى خدا ۹; منشأ عذابهاى خدا ۷ عبرت: عوامل عبرت ۸ عذاب: عذاب دردناک ۵; مراتب عذاب ۵; موجبات عذاب اخروى

۷، ۸; علم خدا ۷، ۸ ظالمان: هشدار به ظالمان ۸ عذاب: درخواست تسریع در عذاب ۳; منشأ نزول عذاب ۱، ۲، ۶، ۷ کافران: نزول عذاب بر کافران ۲ محمّد (ص): تاریخ محمّد

سرزنشهاى خدا ۱; قانونمندى عذابهاى خدا ۹ عذاب: اهل عذاب ۲، ۵; مراتب عذاب ۱، ۲، ۵، ۷; موجبات عذاب ۱، ۸، ۱۰; موجبات عذاب اخروى ۷ عمل: آثار تداوم عمل ناپسند ۱۰;

پيشه كرده‌اند، به [پاس‌] كارهايى كه مايه رستگارى‌شان بوده، نجات مى‌دهد. عذاب به آنان نمى‌رسد و غمگين نخواهند گرديد. و خدا اهل تقوا را به موجبات رستگاری

«كَلَّا» يا به معناى نفى گذشته است يعنى اين گونه نيست كه انسان به ياد گذشته خود باشد كه خداوند او را آفريد و به او آموخت، پس بنده او باشد، بلكه به جاى بندگى

از به کار رفتن «لو» - که براى امتناع و امر محالى است - برداشت یاد شده به دست مى آید. ۳ - عذاب شدن برخى از کافران و عذاب نشدن برخى دیگر در دنیا، به مشیت

درخواست تعجیل در عذاب ۶; زمینه درخواست تعجیل قیامت ۶ تهمت: تهمت دروغگویى به محمد(ص) ۵; تهمت دروغگویى به مومنان ۵ دروغگویى: تهمت دروغگویى به محمد(ص) ۵; تهمت

مى‌شود. بيان: خصوصيت سه شعبه: 1- به جهت آنكه حجاب نفس از انوار قدس سه است: حس، خيال، وهم. 2- به سبب آنكه مؤدى به آن عذاب، قوه واهمه كه واقع در دماغ، و غضب

که از عذاب دردناک می‌ترسند به جای گذاردیم. |و در آن جا براى آنها كه از عذاب دردناك مى‌ترسند نشانى بر جاى گذاشتيم و در آنجا براى آنها كه از عذاب پر درد

داديم و آبى گوارا به شما نوشانديم. پس در آن روز واى بر تكذيب كنندگان. (به مجرمان گويند:) برويد به سوى آنچه آن را تكذيب مى‌كرديد. برويد به سوى سايه‌اى سه شاخه،

معاينه نمود اهلاك قوم و نزول عذاب را به قوم ديگرى نقل مى‌نمود كه به غضب الهى هلاك شدند. بعد آب خواسته، به محض خوردن، به همان عذاب هلاك گرديد. و آن مرد در ايام

جوى خانه به خانه جنگاوران توانمند پس از ورود به سرزمین بنى اسرائیل به منظور سرکوبى آنان (بعثنا ... فجاسوا خلل الدیار) «الجوس» (مصدر جاسوا) به معناى تردد

نمی‌خواهند خدا ترس و پرهیزگار شوند؟ [به سوی] قوم فرعون [که به آنان بگویی:] آیا [از سرانجام شرک و طغیان که خشم و عذاب خداست] نمی پرهیزید؟! قوم فرعون. آيا

خدا ۱۲، ۱۳ ; عذاب خدا ۱، ۳، ۴ ; عزت خدا ۱۱، ۱۳ ; قدرت خدا ۱۱ ; مالکیت خدا ۲، ۳ ; منشأ عذاب خدا ۱۳ عذاب: اهل عذاب ۴ ; منشأ عذاب ۵ ; موجبات عذاب ۱ عقیده: کیفر

عذابهاى جهنم ۴ خدا: ملاک قضاوت اخروى خدا ۱ عذاب: اهل عذاب ۲; عذاب ذلتبار ۴، ۸; مراتب عذاب ۴، ۸; موجبات عذاب اخرو ۸ قرآن: آیه بندى قرآن ۹; استکبار مکذبان

عبادت غیرخدا۱ عذاب: اهل عذاب ۱۱; انذار از عذاب اخروى ۹; انذار از عذاب دنیوى ۱۰; عذاب دردناک اخروى ۷، ۸; عذاب دردناک دنیوى ۱۰، ۱۱; مراتب عذاب ۷، ۸، ۹، ۱۰،

خواران داستان وارد شدن ملائكه عذاب قوم لوط، بر ابراهيم«ع» آيتى كه خداوند با عذاب و هلاکت قوم لوط، بر جاى گذاشت اشاره به هلاكت قوم عاد، ثمود و قوم نوح «ع»

بهشت كسانيند با آنكه به رحمت الهى اميدوارند از عذاب او ترسانند. وَ جاءَ بِقَلْبٍ مُنِيبٍ‌: و بياورد دل بازگشته به حق، يعنى روى به طاعت او آورده و از معصيت

وجود عذاب و کیفر در قیامت از سوى مشرکان، امرى همیشگى است. (ذوقوا عذاب النار الّتى کنتم بها تکذّبون) ۸ - انکار مستمر وجود کیفر و عذاب در قیامت، عذاب آور

اشاره به مطلبى است كه به منزله دليل ديگرى است كه اختصاص به مومنين دارد، و آن اين است كه: ايمان مومنين به خداى سبحان، اقتضاء مى كند كه معتقد باشند به اين

شکر ۸ عذاب: زمینه عذاب ۱۰ غفلت: غفلت از مهلت هاى خدا ۹ کافران: زمینه هدایت کافران ۳; کیفر دنیوى کافران ۳; منشأ تأخیر عذاب کافران ۲; منشأ مهلت به کافران

توجّه به پايان كار، در تربيت مؤثّر است. «لَهُمْ عَذابٌ‌- لَهُمْ مَغْفِرَةٌ» 4- براى عذاب شدن، كفر كافى است، «كَفَرُوا لَهُمْ عَذابٌ» ولى براى رسيدن به پاداش،

كارش معجزه است لذا به موسى ايمان آوردند. فرعون در كارش فروماند و به تهديد و ارعاب دست زد و به ساحران فرياد كشيد: آيابى آنكه من اجازه دهم به موسى ايمان آورديد

كارش معجزه است لذا به موسى ايمان آوردند. فرعون در كارش فروماند و به تهديد و ارعاب دست زد و به ساحران فرياد كشيد: آيابى آنكه من اجازه دهم به موسى ايمان آورديد

خدا ۱۲ عذاب: اهل عذاب ۱۲ ; موجبات عذاب ۱۱ مباحات: جرم تحریم مباحات ۱۰ مبلغان: آمادگى مبلغان ۶ ; هشدار به مبلغان ۶ مجرمان: کیفر مجرمان ۹ ; مهلت به مجرمان

«نعمت» با كسر نون، به معناى چيزى است كه خداوند به انسان داده و «نعمت» با فتح نون، به معناى كاميابى و عيش و عشرت است. «انكال» جمع «نكل» به معناى ناتوانى است

موانع اجابت دعا ۸ صالحان: اجابت دعاى صالحان ۱، ۳; تفضل به صالحان ۳ عذاب: عذاب شدید ۷; مراتب عذاب ۷ عمل صالح: آثار عمل صالح ۲، ۶; ارزش عمل صالح ۶ فضل خدا:

اطرافش جمع مى شدند بيان جایگاه پيامبر«ص»، نسبت به پروردگار و نسبت به مردم علم غيب، به اصالت، از آنِ خداست و به تعليم الهى، ديگران هم مى توانند از آن برخوردار

«کبیره» به معناى گناهان بزرگ است، اما این که معیار کبیره بودن، چیست؟ بعضى آن را به گناهانى تفسیر کرده اند که در متن قرآن وعده عذاب الهى نسبت به آن داده

فطریت دین ۸ شرک: بى ارزشى شرک ۳; بى منطقى شرک ۳ عذاب: اهل عذاب ۱۲; عذاب شدید ۱۲; مراتب عذاب ۱۲; موجبات عذاب ۱۳ عقیده: اهمیت استقامت در عقیده ۵; زمینه سستى

شفاعت ۲۰، ۲۱ ; محرومان از شفاعت ۱۸ عذاب: با آب داغ ۲۲ ; مراتب عذاب ۲۲ ; موانع نجات از عذاب ۱۹ ; موجبات عذاب ۲۰ ; موجبات عذاب اخروى ۲۱، ۲۴ عمل: آثار عمل ۱۳،

خواران داستان وارد شدن ملائكه عذاب قوم لوط، بر ابراهيم«ع» آيتى كه خداوند با عذاب و هلاکت قوم لوط، بر جاى گذاشت اشاره به هلاكت قوم عاد، ثمود و قوم نوح «ع»

مدّت يا شدّت عذاب پس نبايد تعجيل در چنين عذاب طولانى يا شديدى داشته باشند ولى اينمعنى خلاف ظاهر است چون نظر بآثار و آيات سابقه مراد از عذاب دنيوى است و

خدا ۲، ۳; اوامر خدا ۹ دین: محدوده مسؤولیت مبلغان دین ۴ عذاب: موجبات عذاب ۵; موجبات مصونیت از عذاب ۵ عصیان: آثار عصیان از خدا ۶; آثار عصیان از محمد(ص) ۶;

عذاب ۷; اهل عذاب ۱۰; عذاب با صیحه  آسمانى ۷، ۱۲; عذاب در شب ۱۳; مراتب عذاب ۱; موجبات عذاب ۱; نجات از عذاب ۴; نجات از عذاب استیصال ۵ کم فروشان: عذاب کم

ميفرمايد اين عذاب و امثال آن عذاب دنيوى خدا است در مقابل تخلّف از اوامر او و عذاب آخرت بمراتب شديدتر است اگر بدانند شدّت و حدّت آنرا و آنكه عذاب دنيا در برابر

ميفرمايد اين عذاب و امثال آن عذاب دنيوى خدا است در مقابل تخلّف از اوامر او و عذاب آخرت بمراتب شديدتر است اگر بدانند شدّت و حدّت آنرا و آنكه عذاب دنيا در برابر

ميفرمايد اين عذاب و امثال آن عذاب دنيوى خدا است در مقابل تخلّف از اوامر او و عذاب آخرت بمراتب شديدتر است اگر بدانند شدّت و حدّت آنرا و آنكه عذاب دنيا در برابر

أصحاب الأخدود» تهديد شكنجه كنندگان مؤمنين و مؤمنات به عذاب جهنّم و عذاب حريق توضيح شديد بودن بطش پروردگار به اين كه او مبدء و معيد است اشاره به چند صفت از

گرایش به ظالمان ۱; سرزنش گرایش به ظالمان ۱۸; گرایش به ظالمان ۱۴; گناه گرایش به ظالمان ۱; نهى از گرایش به ظالمان ۵ گناهان کبیره: ۱ مؤمنان: امداد به مؤمنان

حاکمیت ظالمان ۱۴; موانع حاکمیت ظالمان ۱۵ ظلم: آثار ظلم ۱۷ عذاب: اهل عذاب ۱۶; مراتب عذاب ۱۷; موجبات عذاب اخروى ۱۷ عصیان: آثار عصیان ۱۳، ۱۷; عصیان از انبیا ۵ عصیانگران:

آن ايمان به آخرت منبع همه خيرات و بركات و ايمان نداشتن به آخرت ريشه همه گناهاناست . منزه بودن خداى تعالى از هر قبيح عقلى و طبعى و از اتصاف به صفات ممكنات

خواران داستان وارد شدن ملائكه عذاب قوم لوط، بر ابراهيم«ع» آيتى كه خداوند با عذاب و هلاکت قوم لوط، بر جاى گذاشت اشاره به هلاكت قوم عاد، ثمود و قوم نوح «ع»

الْمُعَذَّبِينَ‌ (يعنى از عذاب‌شدگان قبلى مى‌شوى) 12- به سراغ غير خدا رفتن، بيچارگى و عذاب به دنبال دارد. «فَتَكُونَ مِنَ الْمُعَذَّبِينَ» 13- آيات الهى، به شخصيّت‌هاى

يَجِدُونَ عَنْها مَحِيصاً: و نيابند ايشان، از جهنم گريزگاهى كه به آنجا نقل مكان كنند و از شدت عذاب به آن ملتجى شوند. أُولئِكَ مَأْواهُمْ جَهَنَّمُ وَ لا يَجِدُونَ

قوم ثمود. تشبيه قوم مدين به ثمود براى آن است كه عذاب صيحه به هر دو طارى شد. در تيسير- از ابن عباس نقل است كه هيچ دو امت به يك عذاب هلاك نشدند مگر قوم شعيب

داراى آتشى که به شدّت برافروخته و شعلهور است. (لفى جحیم) به آتشى که شعله هاى آن، سخت زبانه کشد و نیز به آتش عظیمى که در گودال برافروخته گردد و به مکانى که داراى

ذهنى است و اشاره به سخنى دارد که در آن، وعده عذاب دوزخ داده شده است. ۱۱ - فریفتگى انسان به دنیا و اعمال ناشایست، موجب گرفتار شدن به عذاب الهى (فزیّنوا لهم

عبرت ۱۰ عذاب: اهل عذاب ۳; موجبات عذاب دنیوى ۲، ۳ قوم ثمود: عذاب دنیوى قوم ثمود ۳ قوم عاد: عذاب دنیوى قوم عاد ۳ قوم لوط: تاریخ قوم لوط ۶; عذاب دنیوى قوم

ايشان به تقوى به فظاعت ساعت جهت آنست كه تا به عقول خود تصور آن نموده عالم شوند به اينكه ايمن نتوانند شد از آن مگر به تدرع به لباس تقوى و الزام به اوامر

بيابد آن را، و كنايه آورده از حيات او به تعطيل به سبب منتفع نشدن از علم او. و جهت تشبيه «امام ناطق» به «قصر مشيد» به جهت ظاهر بودن او و علوّ منصب و انتشار

زكات است. «5» سنگدلى انسان به جائى مى‌رسد كه: نسبت به سخت‌ترين نوع فقر كه مسكين است. نسبت به ضرورى‌ترين نياز كه خوراك است. آن هم به مقدار مصرف نه ذخيره. نه

بر شما! زنهار بر خدا (به سحر) دروغ مبندید که به عذابی بنیاد شما را بر باد هلاک دهد، و هر کس به خدا افترا بست سخت زیانکار شد. موسی به فرعون و فرعونیان گفت:

این که به هر کس به اندازه کارش، بهره می‌دهد و تفاوت مردم را در چگونگی عمل به این چهار اصل به هیچ وجه نادیده نمی‌گیرد، بلکه «به هر صاحب فضیلتی به اندازه

مدّت يا شدّت عذاب پس نبايد تعجيل در چنين عذاب طولانى يا شديدى داشته باشند ولى اينمعنى خلاف ظاهر است چون نظر بآثار و آيات سابقه مراد از عذاب دنيوى است و

۱۶; آثار ذکر کیفرهاى خدا ۱۶ سختى: روش تسهیل سختى ۸ عذاب: عذاب دردناک ۱۳; مراتب عذاب ۱۳; موجبات عذاب ۱۳ کافران: کیفر کافران ۱۱ کیفر: کیفر دردناک ۹; مراتب

۵ - کفر به خدا، به اندازه اى ناروا است که آفرینش تاب تحمل آن را ندارد. (السماء منفطر به) برداشت یاد شده، مبتنى بر این احتمال است که ضمیر «به» به «کفر» بازگردد

كَفَرْتُمْ» 2- صاحبان قدرت در دنيا، گرفتار عذاب سخت الهى شدند و نتوانستند از خود دفاع كنند، چه رسد به عذاب آخرت! «فَكَيْفَ تَتَّقُونَ» 3- غم و اندوه، تلخى‌ها،

(ع ) كه به خدا عرض كرد: ((و الا تغفر لى و ترحمنى اكن منالخاسرين )) اظهار شكر است خطاب و امر به هبوط به نوح (ع ) و همراهانش ، دومين امر به هبوط به بشر، بعد

شود جلد 7 - صفحه 54 اسهل باشد نسبت به آنچه مهيا است براى آنها در آخرت از عذاب و بالنسبه به جهنم مكانى كه در آيند به آن. يُثَبِّتُ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا

أصحاب الأخدود» تهديد شكنجه كنندگان مؤمنين و مؤمنات به عذاب جهنّم و عذاب حريق توضيح شديد بودن بطش پروردگار به اين كه او مبدء و معيد است اشاره به چند صفت از

مسؤولیت زن ۲۲ عذاب: ابزار عذاب ۲۸; اهل عذاب ۱۸; عذاب با سجیل ۲۸; عذاب در صبح ۲۳، ۲۸; نجات از عذاب ۲۰ قوم لوط: تعجیل در عذاب قوم لوط ۲۵; عذاب قوم لوط ۲۴،

چيست؟ «طمس» به معناى از بين رفتن و محو شدن است و شايد مراد از بين رفتن نور آنها باشد. «فرج» به معناى شكاف است و «وَ إِذَا السَّماءُ فُرِجَتْ» به معناى شكاف

ظلم ۵ عذاب: زمینه عذاب ۱۰ قرآن: حقانیت قرآن ۷; ظلم تکذیب قرآن ۶ کافران :۹ کافران ۹ در جهنم ۸ مردم: ظالمترین مردم ۱ مفتریان به خدا: کفر مفتریان به خدا ۹;

مطرح شده است پاسخ به اشكال دوم درباره تمثل پاسخ به اشكالهاى سوم و چهارم حاصل سخن درباره حقيقت تمثل پناه بردن مريم به خدا و آگاهانيدن او به دارا شدن پسر شدن

ميفرمايد اين عذاب و امثال آن عذاب دنيوى خدا است در مقابل تخلّف از اوامر او و عذاب آخرت بمراتب شديدتر است اگر بدانند شدّت و حدّت آنرا و آنكه عذاب دنيا در برابر

ميفرمايد اين عذاب و امثال آن عذاب دنيوى خدا است در مقابل تخلّف از اوامر او و عذاب آخرت بمراتب شديدتر است اگر بدانند شدّت و حدّت آنرا و آنكه عذاب دنيا در برابر

(برای رفع عذاب) به جدل و دفاع از خود برمی‌خیزد، و هر کس را به جزاء عمل او کاملا می‌رسانند و بر آنها ستم نمی‌کنند. [یاد کن] روزی را که هر کس [به پیشگاه حق]

بعد از توجه به خدا به سراغ مال رفتيد ارزش است، قُضِيَتِ الصَّلاةُ فَانْتَشِرُوا فِي الْأَرْضِ وَ ابْتَغُوا ... «1» ولى اگر به جاى ياد خدا به سراغ مال رفتيد

طلااندوزى: کیفر طلااندوزى ۱۰ عذاب: اهل عذاب ۱۰ ; عذاب با نقره داغ ۱۷ ; عذاب دردناک ۱۰، ۱۱، ۱۲ ; مراتب عذاب ۱۰، ۱۱، ۱۲ ; موجبات عذاب ۱۱ علما: بى اعتبارى علماى

آلوده به بی‌عفّتی نشده است (نگا: نمونه، جلد ، صفحه . «أُدْخُلاَ النَّارَ»: به هنگام مرگ، فرشتگان به بدان یا نیکان خبر ورود آتی ایشان به دوزخ یا به بهشت

دهند، و خدا شنوا و داناست. این [کیفر سخت] به سبب این است که خدا بر آن نیست که نعمتی را که به قومی عطا کرده [به عذاب و نقمت] تغییر دهد تا زمانی که آنان آنچه

با نزول عذاب الهى (و المؤتفکت) «ائتفاک» به معناى انقلاب و زیر و رو شدن است. بنابراین مقصود از «مؤتفکات» به قرینه مقام، شهرهایى است که با عذاب و قهر الهى

چيست؟ «طمس» به معناى از بين رفتن و محو شدن است و شايد مراد از بين رفتن نور آنها باشد. «فرج» به معناى شكاف است و «وَ إِذَا السَّماءُ فُرِجَتْ» به معناى شكاف

رسولى به سوى فرعون فرستاديم بى‌گمان، ما به سوى شما فرستاده‌اى كه گواه بر شماست روانه كرديم، همان گونه كه فرستاده‌اى به سوى فرعون فرستاديم. ما به شما (امت

زمینه ساز گرفتارى به نفرین و عذاب خداوند (فویل للمصلّین . الذین هم عن صلاتهم ساهون) «سهوة» (مصدر «ساهون»)، به معناى غفلت است (مصباح). غفلت از نماز، به ترک کلى یا

خواران داستان وارد شدن ملائكه عذاب قوم لوط، بر ابراهيم«ع» آيتى كه خداوند با عذاب و هلاکت قوم لوط، بر جاى گذاشت اشاره به هلاكت قوم عاد، ثمود و قوم نوح «ع»

معاونت و نصرت كفار ممنوع است، چه به دل باشد يا به زبان، و چه به مال باشد يا به ابدان. و آيه شريفه تهديد عظيمى است نسبت به مواليان كفار. إِلَّا أَنْ تَتَّقُوا

روانه كردن به طرف قومى و فرستادن به طرف حاجتى ، غالبا بعد از سكون انجام مى شود. و بنابراين مى توان از كلمه « بعث عذاب » استفاده كرد كه عذاب مذكور عذابى

آورد. سپس به خانواده‌اش روی کرد، آنگاه گوساله‌ای فربه [و بریان‌] به میان آورد پس پنهانى به نزد خانواده خود رفت و گوساله فربهى- بريان شده- بياورد. به دنبال

ملامتى را به دنبال ندارد. اين آيات در كنار فرمان به اعراض از كافران طغيانگر، به تذكّر دادن به مؤمنان سفارش مى‌كند تا گمان نشود كه تنها كافران نياز به هشدار

گناه به سوى در فرار كرد و زليخا نيز به دنبال او مى‌دويد. گويا به سوى در مسابقه گذارده‌اند. «قد» به معناى پاره شدن پارچه از طرف طول است. «لفاء» به يافتن

اشراف قریش نزد ابوطالب آمدند و از دست محمد زبان به شکایت گشودند و گفتند: محمد احلام ما را به سفاهت می‌خواند و به خدایان ما بد مى گوید. ابوطالب محمد را خواند

و وعده شكر و طاعت دادن او به هنگام گرفتارى هاىشديد. تهديد امت به نزول عذاب از ناحيه خداى تعالى . وجوهى كه در معناى (( عذاب از فوق )) در آيه شريفه گفته شده

ادعاى الوهیت کنند، به عذاب دوزخ گرفتار خواهند شد. (و من یقل منهم إنّى إله من دونه فذلک نجزیه جهنّم ) ۲- ملائکه، در صورت گناه و لغزش، از عذاب الهى در امان نخواهند

((آزر(( از اطاعت شيطان به كار برد پدر ابراهيم آنحضرت را به بدترين كشتن ها تهديد مى كند جواب نرم ابراهيم (عليه السلام ) در برابر انكار و تهديد ((آرز(( و وعده استغفار

((آزر(( از اطاعت شيطان به كار برد پدر ابراهيم آنحضرت را به بدترين كشتن ها تهديد مى كند جواب نرم ابراهيم (عليه السلام ) در برابر انكار و تهديد ((آرز(( و وعده استغفار

(در پاسخ به آنان گفته مى‌شود:) آيا ما به شما چندان عمر نداديم كه در آن هر كس كه بناى تذكّر دارد متذكّر شود و (عبرت گيرد؟ به علاوه) هشدار دهنده به سراغتان

سريعتر چيزى است به تو، رو آورد به تو، به سرعت، نزديك است درك كند تو را، و به تحقيق وفا شود اجل تو و قبض كند روح تو را ملك و برگردى به سوى قبر خود، تنها،

السّلام آن را غرس كرده بود، و عمل فاحشه مساحقه زنان به زنان رواج يافت، خداى تعالى عذاب فرمود آنها را به باد شديد تند سرخ، و زمين‌ «1» بحار الانوار، ج 14 ص

دیوانگی. مصدر است، مانند معقول به معنی عقل، مَجْلُود به معنی جَلادَة (نگا: روح‌البیان). در این صورت حرف (ب) در اوّل (بِأَییِّکُمْ) به معنی (فی) است (نگا: صفوة‌البیان)

منافقين در جمله : (( لقد كفرتم بعد ايمانكم )) اشكالى به آيه در مورد عفو بعضى منافقين و عذاب بعضى ديگر و پاسخ به آن اوصاف عمومى و جامع منافقين بيان حال عامه مؤ

در بدر باشد و از بعض ديگر عذاب بعد از مرگ اعمّ از قبر و قيامت كه بموقع خودش بآنها خواهد رسيد و نيز گوشزد فرمايد كه تأخير عذاب كسانيكه استحقاق آنرا پيدا

لوط عليه السّلام را و به عمل شنيع لواط مرتكب و عاقبت به خسف مبتلا و سنگهاى سجين جهنمى بر آنها باريده همه هلاك گرديدند، ذكر اخوان به جهت آنست كه از انساب

و آله: شب معراج چون مرا به آسمان سير دادند، ديدم ملكى از ملائكه را در دستش لوحى از نور، توجه به راست و چپ ندارد، رو به آن لوح به حالت حزين. پرسيدم از جبرئيل،

درهاى آن مى‌باشد. «طفيف» و قليل به يك معناست و «تطفيف» به معناى كاستن و كم گذاشتن است و ريشه آن از «طف» به معناى كنار است. به فروشنده‌اى كه از كنار اجناس مى‌زند،

ارتباط با پاسخ موس عليه السّلام به فرعون و بيان فساد گفتار بعضىمفسرين در اين زمينه جواب دوم موسى عليه السّلام به فرعون به سؤال فرعون از حقيقت رب العالمين :

«مخلص» به افرادى گفته مى‌شود كه از انواع شرك و ريا و نفاق دورى مى‌كنند و خود را بنده‌ى خدا قرار مى‌دهند، امّا «مخلص» به افرادى گفته مى‌شود كه به خاطر كمالاتى

محمّد) به ما، و قبلاً (به وسیله‌ی کسانی که خویشتن را اتباع پیغمبران دیگر می‌دانند) به پدران ما، وعده داده شده است. (اگر رستاخیز راست بود، تا به حال رخ

نسبت دادن سحر به پیامبر صلّی اللّه علیه و اله به خاطر مشاهده معجزات غیر قابل انکار و نفوذ خارق العاده او در افکار بود و نسبت دادن کذب به او به خاطر این بود

از توحید و معاد به قرآن و نبوت می‌کشاند، و باز به صورت هشدار به کافران لجوج و بی‌منطق می‌فرماید: «آنها که به این ذکر [قرآن] هنگامی که به سراغشان آمد کافر

واقع شود به اينكه اين آن كسى است كه به محض عنايت روزى دهد شما را، إِنْ أَمْسَكَ رِزْقَهُ‌: اگر بازگيرد خدا روزى خود را از شما به امساك باران يا به ابطال اسبابى

زمين بيافريد و به سوى او محشور مى‌شويد. «مكب» به معناى كسى است كه به رو افتاده باشد و «إِنْشاءً» به معناى ايجاد همراه با ابتكار و «ذرأ» به معناى آفريدن و

لمخرجون) با توجه به ارتباط این آیه با آیه قبل و بسنده کردن کافران به اظهار شگفتى و ناباورى (به جاى اقامه دلیل و برهان) مطلب یاد شده به دست مى آید. ۳ - زنده

از آنها بودند به كجا انجاميده است؟ خدا زير و زبرشان كرد و كافران را نظاير [همين كيفرها در پيش‌] است. آیا در زمین به سیر و سفر نمی‌روند تا به چشم خود عاقبت

توحيد، با استناد به ابقاء موجودات سوگند قريش، كه اگر نذيرى به سويشان بيايد، هدایت یافته ترین امت ها، خواهند شد معناى «مكر سيّئ»، که جز به اهل آن نمى رسد

آنها با تو (به نماز) برخیزند، و سلاحهایشان را با خود برگیرند؛ و هنگامی که سجده کردند (و نماز را به پایان رساندند)، باید به پشتِ سرِ شما (به میدان نبرد)

قتال مختص به مهاجران صدر اسلام نيست دلدارى دادن به رسول خدا (صلى الله عليه و آله ) و تهديد تكذيب كنندگان از سرگذشت امتهاى گذشته عبرت بگيريد! پاسخ به استهزاى

حالی که بر تختها رو به روی یکدیگر تکیه زده‌اند، |بر تخت‌هايى رو به روى هم بر سريرها در برابر همديگر [مى‌نشينند]. بر تختهای عالی رو به روی یکدیگر نشسته‌اند

۲۲ ; ظالمان در جهنّم ۲۲ ظلم: موارد ظلم ۲۳، ۲۴ عبادت: دعوت به عبادت خدا ۹، ۱۱ عذاب: موجبات عذاب ۲۷ عقیده: باطل ۱، ۲، ۱۳، ۱۴، ۱۵، ۲۴ ; کیفر عقیده باطل ۲۱

پیامبرى از میان ما برگزیند هیچ امتى مانند ما نسبت به خداوند مطیع تر و نسبت به پیامبر فرمانبردارتر و نسبت به کتاب آسمانى متمسّک تر نخواهد بود ولى وقتى که پیامبر

نسبت به امور بندگان (اللّه لطیف بعباده) یکى از معانى «لطف و لطافة» دستیابى به امور دقیق است و اسناد لطف به خدا، به معناى احاطه و علم همه جانبه او به دقایق

نيكوآراست، و فرجام به سوى اوست. خدا آسمانها و زمین را به حق (و نظم احسن اتقن) آفرید و شما آدمیان را به زیباترین صورت برنگاشت، و بازگشت همه خلایق به سوی اوست. آسمان

شعيب (ع ) به قوم خود، از رسيدن عذاب هشدار شعيب (ع ) بعد از درماندن در مقابل او، به او گفتند: تو را ضعيف و بى ياور مىبينيم ، و او را تهديد به قتل كردند

كه بگويد از روى اعتقاد به قرآن راست گفته، و هر كه عمل كند به قرآن اجر داده شود، و هر كه تمسك نمايد به قرآن هر آينه هدايت شده به صراط مستقيم، او است كتاب

امر بعد از تو، به خدا قسم اگر برگردد به شخصى از اهل بيت تو، هر آينه ما مى‌ترسيم بر جان خودمان؛ و اگر گردد به غير ايشان، شايد اقرب و ارحم به ما باشد از ايشان

بلائی از تو به دور نمی‌دارد؟ چون به پدرش گفت: «پدرم! چرا چیزی را که نمی‌شنود و نمی‌بیند و تو را از چیزی بی‌نیاز نمی‌کند می‌پرستی‌؟» هنگامی که گفت به پدر خود

اسناد به او و به علم فايق خود را ستايش ننموده، بلكه خود را نسبت به او مانند كسى گردانيد كه در مسيرى رفيق او باشد و اعرف از او بود به راهى كه به منزل و

عشرى، ج‌1، ص: 187 وَ الَّذِينَ آمَنُوا: و آن كسانى كه ايمان آوردند، به راستى و درستى، به يگانگى خدا و پيغمبر و آنچه از جانب خدا آورده، از معتقدات حقّه ايمانيه،

را [زنده کنید و نزد ما] بیاورید [تا ما به زنده شدن مردگان یقین پیدا کنیم!!] و اگر راست مى‌گوييد، پدران ما را به جهان باز آوريد. اگر راست می‌گویید [و حقیقت

بياورد، در زندگى ديگرش به كرامت قرب و نزديكى به خدا، و به ملكى كه كهنه نمى شود سعادتمند مى گردد، و اگر به پستى و به سوى خاك بگرايد، و فقط به دنيا توجّه داشته

سویى خود را خطاکار مى دانستند و به همین جهت از عذاب الهى در هراس بودند. از سوى دیگر به خاطر پیشتازى در ایمان آوردن به موسى(ع)، امیدوار بودند که خداوند

بار دیگر (به دنیا) باز می‌گشتیم تا (به خدای یگانه) ایمان می‌آوردیم. پس ای کاش برای ما بازگشتی [به دنیا] بود تا از مؤمنان می شدیم. كاش بار ديگر به دنيا باز

تعجيل عقوبت مر اين جماعت را به اهلاك، مثل عجله عذاب است آنها را به عذاب استيصال. كَدَأْبِ آلِ فِرْعَوْنَ وَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ كَفَرُوا بِآياتِ اللَّهِ

كه در خطاب به ايشان تصريح به اين معنا بكند و بفرمايد همه گناهان شما را مى آمرزد، و در خطاب به كفار اكتفاء به آمرزش بعضى از آن ها بكند و نسبت به ما بقى سكوت

توصيه آنها به تفكر و تدبر در آيات بيّنه و معجزات ظاهره. وَ مَنْ يَتَبَدَّلِ الْكُفْرَ بِالْإِيمانِ‌: و هر كه بدل كند كفر را به مقابل ايمان، و به سوء اختيار

توعيد است كه اگر شرك آوردى، مقام كنى به جهنم در حالتى كه موصوف به همه بديها و محروم از همه خوبيها باشى. يا مذموم به لسان ملائكه و مخذول از عنايت خدا و متعارف

جمعى را به كوهى كه گمان داشتند الياس آنجاست فرستاد استغاثه نمودند، حضرت از كوه پائين آمد فرمود: خدا مرا به شما فرستاده، رسالت پروردگار را بشنويد، به شاه بگوئيد

تا طلب بسيارى جويم به شما از كمى، و نه به جهت آنكه انس گيرم به شما از وحشتى، و نه يارى جويم به شما بر امرى كه عاجز باشم از او، و نه به جهت جلب نفعى و نه

آله و سلم ) را در اختيارش از معاد، و جواببه آنان و تهديدشان به عذاب و هلاكت اندرز كفار و تهديد آنان بجهت تكذيب پيامبر و استهزاء آنحضرت تفسیر آیات لِيَجْزِيَ

در بدر باشد و از بعض ديگر عذاب بعد از مرگ اعمّ از قبر و قيامت كه بموقع خودش بآنها خواهد رسيد و نيز گوشزد فرمايد كه تأخير عذاب كسانيكه استحقاق آنرا پيدا

هشدارى است به کافران مکه که نازل نشدن عذاب بر آنان، نه از باب ناتوانى حق تعالى است; بلکه از باب رحمتى است که بر مردمان دارد و چون زمینه آن به پایان برسد،

شب و به هنگام ناپديد شدن ستارگان. و در شب و به هنگام غائب شدن ستارگان نیز او را نیایش کن‌ و او را در پاسى از شب و به هنگام رفتن و ناپيدايى ستارگان به پاكى

توحيد، با استناد به ابقاء موجودات سوگند قريش، كه اگر نذيرى به سويشان بيايد، هدایت یافته ترین امت ها، خواهند شد معناى «مكر سيّئ»، که جز به اهل آن نمى رسد

شعيب (ع ) به قوم خود، از رسيدن عذاب هشدار شعيب (ع ) بعد از درماندن در مقابل او، به او گفتند: تو را ضعيف و بى ياور مىبينيم ، و او را تهديد به قتل كردند

كسى كه در قرب نسبت به او به منزله رگ گردن باشد. حاصل آنكه ما به علم و قدرت و حفظ نزديكتريم به آدميان از حبل الوريد نسبت به ايشان. كَذَّبَتْ قَبْلَهُمْ قَوْمُ

فراوان به طغیان پرداخته بود. ابوهریره گوید: ابوجهل مى گفت: آیا محمد باز هم روى خود را در سجده به خاک مى گذارد. به او گفتند: آرى، سپس گفت: سوگند به لات و

كه تهديد خائن بود، اين آيه راه توبه به روى او مى‌گشايد. «سوء» در لغت، به معناى زيان رسانى به ديگران هم آمده است. پس آيه هم ظلم به مردم و هم ستم به خويش

چسبنده» به وجود آورد، شایسته هرگونه ستایش است. گاه «علق» را به معنی موجود «صاحب علاقه» دانسته‌اند که اشاره‌ای است به روح اجتماعی انسان، و علقه آنها به یکدیگر

وَکِیلٌ). جمله اول اشاره به «توحید خالقیت» است و جمله دوم اشاره به «توحید ربوبیت». مسأله توحید خالقیت چیزی است که حتی مشرکان غالبا به آن معترف بوده‌اند. ولی

آن روز به شوهر خود گفت : «نيست جزاى كسى كه به همسرت قصد سوء كند جز اينكه زندانى شود، و يا عذاب دردناكى بچشد» و آن تهديد به چند جهت از اين تهديد سبك تر

مهلكه عذاب افتند، بدانند كه شفعا و «1». تفسير منهج الصادقين، ج 6، ص 461، چاپ كتابفروشى اسلاميّه. جلد 9 - صفحه 452 اصدقا نفع نخواهند داشت و دفع عذاب از آنها

انتقام، مهربان به امهال عذاب ايشان تا ايمان آورند يا يكى از ذريه آنها، يا بخشاينده كه توبه بندگان را رد نكند و بدون اتمام حجت ايشان را عذاب نفرمايد. وَ اتْلُ

مى‌سازيد، مى‌داند و خداوند به آنچه در سينه‌هاست به خوبى آگاهى دارد. در اين آيه سه مرتبه از علم خداوند سخن به ميان آمده است: علم به تمام موجودات هستى‌ «ما فِي

هر آينه به صورت‌هاى گوناگون مسخ مي‌شدند و به استيصال و بيچارگى عجيبى گرفتار مى گرديدند و حتى تا يك سال نيز دوام نكرده و همه نابود مي‌شده و به هلاكت مي‌رسيدند

آنها را در مکه به عذاب و شکنجه انداخته بودند. Tabber requires Javascript to function. آيات ۴۱ - ۶۴،سوره نحل مقصود از حسنه در دنيا كه خداوند به مهاجرين وعده

و مخاطب به آن احضار تخت بلقيس اظهار معجزه اى با هر از آيات نبوت سليمان عليه السّلام است ورود ملكه به دربار سليمان عليه السّلام و ايمان آوردنش به رب العالمين

نیز علم او به آنچه از آسمان نازل مى شود و یا به سمت آن بالا مى رود، کنایه از احاطه علمى او به همه چیز است. ۴ - فرود آمدن موجوداتى از آسمان به سوى زمین و

که در جائی دیگر به این سبک نیامده است، و این قسمت مربوط به دعوت مستمر و پی‌گیر او به سوی توحید، و کیفیت، و عناصر این دعوت است. با توجه به این که این سوره

پس از آنکه به راهشان آورد بی‌راهشان کند، تا آنکه چیزی را که باید از آن پروا کنند برایشان بیان کرده باشد (و به آن کفر ورزند). همواره، خدا به هر چیزی بسی

کفره إلینا مرجعهم) جمله «إلینا مرجعهم...» به منزله تهدید است. چنین تهدید و هشدارى، مى تواند به منظور دلدارى به پیامبر(ص) بیان شده باشد. ۴ - خداوند، تنها

آثار عقیده به توحید در خالقیت ۴; زمینه عقیده به توحید ربوبى ۴; عقیده به توحید در خالقیت ۱; عقیده به خالقیت خدا ۱، ۲ گرایشها: سرزنش گرایش به غیر خدا ۲ مشرکان مکه:

مقامربوبيت بالا مى برده اند اعتقاد به پدرى و پسرى از اقوام بت پرست به مسيحيت راه يافته است علت اينكه نصارا نزديك ترين ملت ها به مسلمين از جهت دوستى معرفى شده

فراوان به طغیان پرداخته بود. ابوهریره گوید: ابوجهل مى گفت: آیا محمد باز هم روى خود را در سجده به خاک مى گذارد. به او گفتند: آرى، سپس گفت: سوگند به لات و

ربّك الّذى خلق ...» مراد از امر به قرائت در «إقرأ و ربّك الأكرم» و مفاد توصيف خدا به «الّذى علّم بالقلم» بعد از امر به قرائت بى نياز دانستن خود، منشأ و

to function. و به انسان آنچه را نمی‌دانست یاد داد! به انسان آنچه را نمى‌دانست ياد داد آنچه را كه انسان نمى‌دانست [بتدريج به او] آموخت. به آدمی آنچه را که

35 هر كس عارف باشد به امر منتظر به صاحب الامر، مثل كسى است كه با قائم آل محمد به شمشير خود در راه خدا جهاد نموده. پس فرمود: سوگند به خدا مانند كسى است كه

شعيب (ع ) به قوم خود، از رسيدن عذاب هشدار شعيب (ع ) بعد از درماندن در مقابل او، به او گفتند: تو را ضعيف و بى ياور مىبينيم ، و او را تهديد به قتل كردند

to function. سوگند به پروردگار مشرقها و مغربها که ما قادریم... |پس به پروردگار خاوران و باختران سوگند كه قطعا ما تواناييم [هرگز،] به پروردگار خاوران و باختران

«مُشْفِقُونَ مِنْهَا»: از آن می‌ترسند. به سبب قیامت ترسان و هراسانند. مراد این است که برای حفظ خود از عذاب و شر و بلای آن، به عبادات و حسنات دست می‌یازند و عمرشان

و وعده شكر و طاعت دادن او به هنگام گرفتارى هاىشديد. تهديد امت به نزول عذاب از ناحيه خداى تعالى . وجوهى كه در معناى (( عذاب از فوق )) در آيه شريفه گفته شده

اينعالم مسلّم است و مواعيد الهيّه هم به اين منوال است و در خاتمه خداوند قسم ياد فرموده بعزت و جلال خود كه آنچه ذكر شد از عذاب كفّار و نعيم ابرار و وجود آيات

از مخاطب به کار مى رود. «السماء» ممکن است اشاره به آسمان مشهود باشد و نیز ممکن است اسم جنس بوده و بر تمام آسمان ها قابل تطبیق باشد. «شدّت»، به معناى صلابت

گورها[ى خود] شتابان برآيند، گويى كه آنان به سوى پرچمهاى افراشته مى دوند. آن روزی که به سرعت سر از قبرها برآورده، گویی به سوی بتها (و نتیجه پرستش غیر خدا) می‌شتابند

موجودات، به حال خود باقى است بيان مقصود از «نزديکى خداوند به انسان»، با عبارتى ساده و روان علم خدا به انسان، از طريق فرشتگان كاتب اعمال فرشتگان موكّل، به طور

نیایش انسان به درگاه الهى، مشروط به عبادت به دور از شرک و خالصانه او است. (فادعوا اللّه مخلصین له الدین) برداشت یاد شده از توصیه خداوند به اخلاص در عبادت

دعوت به صبر و استقامت ، و انذار و تهديد مخالفان به عذاب الهى ، دور مى زند. رويهمرفته مباحث اين سوره را مى توان در هفت بخش خلاصه كرد: ۱ - نخست به ذكر قسمتى

اطلاعات به دیگران، وابسته به خداوند است. (الذى علّم بالقلم) ۵ - توجه به وابستگى تمام آموخته ها به خداوند، مایه اطمینان پیامبر(ص) به توانایى بر عمل به وظیفه

(أهذا الذى یذکر ءالهتکم ) ذکر و یادکردن، هم به خیر است و هم به شر; ولى در این آیه - به قرینه مقام - ذکر به شرّ است. ۵- پیامبر(ص)، مورد تحقیر مداوم کافران

و زیانی به شما می‌رسانند؟!» |يا به شما سود و زيان مى‌رسانند يا به شما سود يا زيان مى‌رسانند؟» یا به حال شما هیچ سود و زیانی توانند داشت؟ یا به شما سود

خداوند و کفر به آن نتیجه کبر و ناسپاسى است. (و إذا أنعمنا على الإنسن ... ثمّ کفرتم به) با توجه به ارتباط این آیه با آیه قبل مطلب یاد شده به دست مى آید.

دلالاتى است: 1- آنكه ايشان به اعمال صالحه خود معجب نبوده‌اند و با كثرت عمل صالح آن را به حساب نداشته. 2- آنكه ايشان در جميع آنات مشغول به طاعات و بسيارى خشيت

مى‌باشد. و جزاى نفى كفران به عنوان نفى جنس به جهت آنست كه آن ابلغ است از اينكه گويند «فلا نكفر سعيه» زيرا معنى راجع است به اينكه عمل او به هيچ وجه از وجوه ضايع

متکبران در جهنم ۵ محمد(ص): افترا به محمد(ص) ۸ مفتریان به خدا: ذلت اخروى مفتریان به خدا ۲; روسیاهى مفتریان به خدا ۱; مفتریان به خدا در قیامت ۱، ۲ مجمع البیان،

آله و سلم ) را در اختيارش از معاد، و جواببه آنان و تهديدشان به عذاب و هلاكت اندرز كفار و تهديد آنان بجهت تكذيب پيامبر و استهزاء آنحضرت تفسیر آیات الْحَمْدُ

قتال مختص به مهاجران صدر اسلام نيست دلدارى دادن به رسول خدا (صلى الله عليه و آله ) و تهديد تكذيب كنندگان از سرگذشت امتهاى گذشته عبرت بگيريد! پاسخ به استهزاى

عبدالله بن ابى شنیدم که به یاران خود مى گفت: به کسانى که نزد پیامبر مى باشند به هیچ وجه انفاق و بخشش نکنید تا پراکنده شوند و ما اگر به مدینه برگردیم، عزیزترین

آنها به خداوند زيانى مى‌رساند. آيه قبل، به تسبيح همه موجودات اشاره داشت كه به نوعى بيانگر آن بود كه آنان از نوعى شعور برخوردارند و در اين آيه، به امتياز

آنكه پرستش كنند مرا بر وجه اختيار نه به طريق اجبار. مراد آنكه خلق بندگان نكردم مگر به جهت آنكه امر فرمايم ايشان را به عبادت، و مؤيد اينست آيه‌ «وَ ما أُمِرُوا

نياز است. اگر به ما دستور دادند كه منزل خود را رو به آفتاب بسازيم، نبايد كسى گمان كند كه خورشيد به خانه ما نياز دارد، اين ما هستيم كه به نور و انرژى آن

خلقنى فهو يهدين ...) اشاره ابراهيم عليه السّلام به نعمتهاى مادى خداوند وجه اينكه ابراهيم عليه السّلام فرمود به مغفرت خدا طمع دارم ، و مراد از خطيئه اى كهبه

وسيله به سوى پروردگارشان هستند وجوه ديگرى كه در معناى جمله : ((يبتغون الى ربهم الوسيلة ايهم اقرب (( گفته اند سنت الهى در اقوام گذشته : دعوت به حق ، به سعادت

ارتباط با پاسخ موس عليه السّلام به فرعون و بيان فساد گفتار بعضىمفسرين در اين زمينه جواب دوم موسى عليه السّلام به فرعون به سؤال فرعون از حقيقت رب العالمين :

آنچه خدا به او داده خرج كند. خدا هيچ كس را جز [به قدر] آنچه به او داده است تكليف نمى‌كند. خدا به زودى پس از دشوارى آسانى فراهم مى‌كند. مرد دارا به وسعت و

قیامت نزدیک باشد (و هرچه زودتر به حساب همگان رسیدگی شود). خداست که کتاب را به تمامی حقّ و وسیله‌ی سنجش را فرود آورد. و چه به تو می‌فهماند (که) شاید (آن) ساعت

نياوردند و عذاب بر آنها نازل شد، زيرا در علم الهى گذشته: صدور معجزه دلخواهى و ايمان نياورند قوم، هر آينه معذب شوند؛ پس شما از حال ايشان عبرت گرفته، به قول و

زدند و نكوهش و تهديد آنان به عذاب آخرت نهى از نمازگزاردن بر جنازه منافقين و ايستادن در كنار گور آنان بر خلاف منافقين ، مؤ منين به ماندن در خانه و شهر راضى

تو را به پروردگارت رهنمون كنم. جلد 10 - صفحه 377 «نَكالَ»، كيفر و مجازاتى است كه هر كس آن را ببيند يا بشنود، از ارتكاب مثل آن خوددارى كند. عذاب آخرت، از

کرده به استراحت پرداخت. ۳ - پیامبر(ص)، مورد لطف و عنایت ویژه خداوند (یأیّها المزّمّل) خطاب به پیامبر(ص) در حال استراحت و جامه به خود پیچیده - به جاى خطاب

شب زنده دارى به اکتفا نمودن به نیمى از شب (قم الّیل ... نصفه) ۲ - مجاز بودن پیامبر(ص)، در عبادت و شب زنده دارى به کاستن از نیمى از شب به مقدار کمى (قم

معصيت شود، به اميد آنكه صلاح غير، «1» مدرك ياد شده، صفحات 346 و 347. جلد 13 - صفحه 234 نفع به او رساند. 4- اخبار به آنكه معصيت غير، ضرر به كسى نرساند كه

اهلاك قوم است، به جهت اكتفا نمودن به آنچه مقصود است از قصه ايشان كه الزام حجت باشد به بعث رسل و استحقاق هلاكت به تكذيب ايشان؛ و «فاء» تعقيبيه به اعتبار حكم

السلام ) تهديد قوم و اعلام به آثار سوئى است كه جرم آنان به دنبال دارد، چون آن جناب قبلا به آنان وعده داده بود كه اگر از خداى تعالى طلب مغفرت كرده و به سوى او

منحرف شده و به الحاد روآورده اند». ایمان: آثار ایمان ۳۰، ۳۱; آثار ایمان به خدا ۲; آثار ایمان به قیامت ۲; ارزش ایمان به خدا ۵; ارزش ایمان به محمد(ص) ۵; اقسام

مجاوران و ملازمان. مراد به «اصنام» تمثالهائى بود كه ساخته بودند از انواع فلزات بر صورتهاى مختلفه و به عبادت آنها مداومت مى‌كردند به خلاف «اوثان» كه آنها را

چون آنان را به پرستش می‌خوانید، ندای شما را می‌شنوند؟ گفت: آيا هنگامى كه آنها را مى‌خوانيد آواز شما را مى‌شنوند؟ گفت: آیا هنگامی که آنها را به کمک می‌خوانید،

کوشش را به خرج می‌دهد اما دستش به جائی نمی‌رسد و کسب و کار و زندگیش به هم پیچیده است و با این حال خویشتنداری کرده، از کسی تقاضای کمک نمی‌کند. به هر حال

خلقنى فهو يهدين ...) اشاره ابراهيم عليه السّلام به نعمتهاى مادى خداوند وجه اينكه ابراهيم عليه السّلام فرمود به مغفرت خدا طمع دارم ، و مراد از خطيئه اى كهبه

تقدير ارزاق و يا به عبارتى به حركت در آوردن زمين به دور خورشيد است ، به نحوى كه در اثر دور و نزديك شدنش از خورشيد و نيز در اثر ميل به سوى شمال و جنوب ،

اينكه به يكى از آنها احتياجى داشته باشد، و به زودى خلايق را به سوى خود بازگردانيده به حسابشان مى رسد، نيكوكار را به علّت نيكوكاريش پاداش و بدكار را به بدى

نیست، ظالمان فقط وعده‌های دروغین به یکدیگر می‌دهند! |بگو: به من خبر دهيد از شريكان خودتان كه به جاى خدا مى‌خوانيد به من نشان دهيد كه چه چيزى از زمين را

بخوان به نام پروردگارت که (جهان را) آفرید، بخوان به نام پروردگارت كه آفريد بخوان به نام پروردگارت كه آفريد. (ای رسول گرامی برخیز و قرآن را) به نام پروردرگارت

function. شب را، جز کمی، بپاخیز! شب را جز اندكى، [به عبادت‌] برخي به پا خيز شب را مگر اندكى، (هان) شب را (به نماز و طاعت خدا) برخیز مگر کمی. شب را جز اندکی

.. قل لکم میعاد یوم) برداشت یاد شده به خاطر این نکته است که خداوند، به سؤال درباره زمان وقوع پاسخ نداده و تنها به حتمى بودن وقوع آن بسنده کرده است. ۷ -

اسلام به گوش آنها رسيده، ولى آن را رها كرده و به سراغ ديگر مكاتب رفته‌اند. اين افراد در قيامت زيانكارند و دين آنها مورد پذيرش نيست. با توجّه به آيه‌ى 81،

خلقنى فهو يهدين ...) اشاره ابراهيم عليه السّلام به نعمتهاى مادى خداوند وجه اينكه ابراهيم عليه السّلام فرمود به مغفرت خدا طمع دارم ، و مراد از خطيئه اى كهبه

رهروان به رهبران فاسد، ملامت گناهكاران نسبت به شيطان، تنفّر معبودها از مشركان و تبّرىِ مجرمين از يكديگر كه درباره‌ى اين موارد، آيات فراوانى در قرآن به چشم

Javascript to function. هنگامی که به پدر و قومش گفت: «چه چیز را می‌پرستید؟!» |آن‌گاه كه به پدر خود و قومش گفت: چه مى‌پرستيد آنگاه كه به پدر خود و قومش گفت: «چه مى‌پرستيد؟»

حسنة: فرمود هر كه مسح كند دست خود را به سر يتيمى، ترحّم نسبت به او، عطا فرمايد به هر موئى نورى روز قيامت و بنويسد به هر موئى كه بگذرد دست او بر آن حسنه‌اى‌

كه تعقل كنند به آن چيزى را كه سبب بينائى و اعتبار باشد. يا به چيزى كه واجب است تعقل كردن از توحيد به سبب استبصار و استدلال و اعتبارات به حال امم سابقه

نشانه عقل و انتخاب احسن است. در آيه 20، انسان به كشاورز، عمل او به كشت، نيّت او به بذر و دنيا و آخرت، به مزرعه و محل برداشت تشبيه شده است. آخرت از دنيا

و موجب وصول به درجات رفيعه و سعادت ابديه مى‌باشد. به عبارت اخرى: جمله اول اشاره به مقام تخليه از رذائل. و جمله دوم مشعر است به مقام تحليه به صفات حميده

آيات ۹۶ - ۸۱، سوره توبه ادامه آيات مربوط به كسانى كه از رفتن به جنگ سرباز زدند و نكوهش و تهديد آنان به عذاب آخرت نهى از نمازگزاردن بر جنازه منافقين و

را به حبيب خود اخبار فرمايد: وَ أَذِّنْ فِي النَّاسِ بِالْحَجِ‌: و ندا كن اى ابراهيم در ميان مردمان به دعوت حج و امر به آن، يعنى بخوان ايشان را به طواف

آيات ۹۶ - ۸۱، سوره توبه ادامه آيات مربوط به كسانى كه از رفتن به جنگ سرباز زدند و نكوهش و تهديد آنان به عذاب آخرت نهى از نمازگزاردن بر جنازه منافقين و

اطاعت از آنان تهديد تكذيب گران نبوّت رسول خدا «ص» رواياتى درباره مراد از «خُلق عظيم» و «كُلّ حَلّاف مَهِين...» ماجراى صاحبان باغى كه به عذاب الهى نابود گشت

بر آدم، اين همه بلا به من رسيد. فرعون كه چنين لافى مى‌زند، كار او به كجا رسد. «1» بنا به قولى فرعون چون مشاهده اژدها كرد، پناه به قوم خود آورد. گفت: «أَنَا

خطاب به همه انسانها در تمام قرون و اعصار است، و اشاره به مشارالیه ذهنی دارد که طریقت انبیاء و ملّت توحید، یعنی آئین یکتای اسلام است. یا اشاره به جماعت

اطاعت از آنان تهديد تكذيب گران نبوّت رسول خدا «ص» رواياتى درباره مراد از «خُلق عظيم» و «كُلّ حَلّاف مَهِين...» ماجراى صاحبان باغى كه به عذاب الهى نابود گشت

زكات است. «5» سنگدلى انسان به جائى مى‌رسد كه: نسبت به سخت‌ترين نوع فقر كه مسكين است. نسبت به ضرورى‌ترين نياز كه خوراك است. آن هم به مقدار مصرف نه ذخيره. نه

عليكم عذاب يوم محيط» به منزله عطفى است تفسيرى براى جمله مورد بحث. «و انى اخاف عليكم عذاب يوم محيط» - در اين جمله به روز قيامت و يا روزى كه عذاب الهى نازل

.. ; ... به تحقیق خداوند بر بندگان احتجاج مى کند به چیزى که به آنها عطا فرموده و شناختى که به آنها داده است ... و آنان م-أمور نشده اند مگر به تکلیفى که

اندیشه نمى کنید و صرفاً متکى به تقلید کورکورانه از نیاکان خود هستید؟ ۲ - ابراهیم(ع)، برانگیزاننده قوم خویش به نگرش مجدد نسبت به پرستش بت ها (قال أفرءیتم ما

با ايشان به طرز نيكو و كمال اشفاق او بر آنها و تصور امر در نفس خود و وعده و وعيد بر سبيل حكايت به جهت تعريض و تنبيه آنها به استماع و قبول؛ به اين وصف:

كلام به منظور عبرت آمده. بعد از آن كه آنان را به هلاكت تهديد كرده، به عبرت از سرنوشت گذشتگان وادار مى نمايد، و از آن استفاده مى شود كه پرداختن به زمين

9 - صفحه 42 و ابراهيم را به بندگى خود گرفتيم به اين وجه كه وحى فرموديم به او: أَنْ لا تُشْرِكْ بِي شَيْئاً: اينكه شرك نياور به ذات من چيزى را، زيرا از شريك،

جامعه اشاره به معنا و اقسام دوگانه عدل (فردى و اجتماعى ) بيان اينكه امر به عدل در ((ان الله ياءمر بالعدل و الاحسان )) امر به عدالت اجتماعىاست امر به احسان نسبت

ندانسته‌ای‌ آيا ننگريستى به كسانى كه [سپاس‌] نعمت خدا را به كفران و ناسپاسى- يا به كفر- بدل كردند، و قوم خود را به سراى هلاكت درآوردند؟ بنگر به کسانی که نعمت خدا

آخرت را حيات ناميده به جهت آنكه نعيم بهشتى خالد و دائم و باقى است به بقاى الهى به خلاف دنيا، زيرا زندگانى در آن منقطع، و به علاوه مشوب به همّ و غم و مرض و

«حدب» به معناى جاهاى مرتفع و بلند زمین است و «نسل» (ماده «ینسلون») در اصل به معناى جدا شدن از شىء است و هرگاه این ماده در باره رونده به کار رود، به معناى

الهى مر ايشان را به عذاب، در عقب آن ذكر مؤمنين و وعده آنها را به ثواب بيان مى‌فرمايد: إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا: بتحقيق آنان كه ايمان آوردند به وحدانيت الهى

و آشكار شود به روز يا آنكه به شب بيرون آيد و به روز در جائى پوشيده شود. ابن عباس گويد: معنى آيه آنكه من دانا هستم به آنكس كه در تاريكى شب به شك و تهمتى

می‌شناسد! ولى به سبب آنچه از پيش فرستاده‌اند هرگز آن را آرزو نخواهند كرد، و خداوند به ستمكاران آگاه است و[لى‌] هرگز آن را به سبب آنچه از پيش به دست خويش كرده‌اند،

اطاعت از آنان تهديد تكذيب گران نبوّت رسول خدا «ص» رواياتى درباره مراد از «خُلق عظيم» و «كُلّ حَلّاف مَهِين...» ماجراى صاحبان باغى كه به عذاب الهى نابود گشت

زكات است. «5» سنگدلى انسان به جائى مى‌رسد كه: نسبت به سخت‌ترين نوع فقر كه مسكين است. نسبت به ضرورى‌ترين نياز كه خوراك است. آن هم به مقدار مصرف نه ذخيره. نه

را) بر اطعام فقیر ترغیب نمی‌کند. و [کسی را] به طعام دادن به مستمند تشویق نمی کند. و مردم را به طعام‌دادن به بينوا وانمى‌دارد. و بر اطعام بینوا، ترغیب نمی‌کند

شما [بچه‌] شير مى‌دهند مزدشان را به ايشان بدهيد و به شايستگى ميان خود به مشورت پردازيد، و اگر كارتان [در اين مورد] با هم به دشوارى كشيد [زن‌] ديگرى [بچّه

نام خدا ببرند و به اسم او بكشند نه به اسم بتان، همچنانكه شعار كفار است. پس مراد به ذكر تسميه باشد. بنابر اول معنى آنكه تا ذكر خدا كنند و به حمد و شكر او قيام

کافران گفتند: «قیامت هرگز به سراغ ما نخواهد آمد!» بگو: «آری به پروردگارم سوگند که به سراغ شما خواهد آمد، خداوندی که از غیب آگاه است و به اندازه سنگینی ذرّه‌ای

و خرد به او بخشیده که می‌تواند سدّ نیرومندی در مقابل وسوسه‌های شیطان به وجود آورد. و از سوی دیگر فطرت پاک و عشق به تکامل را در درون وجود انسان به عنوان

آيات ۹۶ - ۸۱، سوره توبه ادامه آيات مربوط به كسانى كه از رفتن به جنگ سرباز زدند و نكوهش و تهديد آنان به عذاب آخرت نهى از نمازگزاردن بر جنازه منافقين و

to function. که به نعمت پروردگارت تو مجنون نیستی، كه تو، به لطف پروردگارت، مجنون نيستى [كه‌] تو، به لطف پروردگارت، ديوانه نيستى. که تو به لطف و رحمت پروردگارت

اطاعت از آنان تهديد تكذيب گران نبوّت رسول خدا «ص» رواياتى درباره مراد از «خُلق عظيم» و «كُلّ حَلّاف مَهِين...» ماجراى صاحبان باغى كه به عذاب الهى نابود گشت

امّا او را متّهم به ناپاكى كردند، در ميان مردان نيز كسى به پاكى يوسف يافت نمى‌شد، به او هم نسبت نارواى زنا دادند. امّا خداوند در هردو مورد به بهترين وجه پاكى

اسود بن يغفر نوحه‌سرائى نمود. خبر به رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم رسيد با حالت غضب به راه افتاد به قسمى كه رداى او به زمين كشيده مي‌شد و چيزى را در دست

آيات ۹۶ - ۸۱، سوره توبه ادامه آيات مربوط به كسانى كه از رفتن به جنگ سرباز زدند و نكوهش و تهديد آنان به عذاب آخرت نهى از نمازگزاردن بر جنازه منافقين و

ايشان از نطفه به علقه و علقه به مضغه و مضغه به عظام، پس روئيدن گوشت بر آن، و جلد 11 - صفحه 390 بعد انتقال از مرتبه جنين به طفوليت و از طفوليت به شباب و از

گفت: ای مردم! [معرفت و آگاهی به] زبان و منطق پرندگان را به ما آموخته اند، و از هر چیزی [که به پیامبران و پادشاهان داده اند] به ما عطا کرده اند، یقیناً این

و نفقه واجب النفقه و رجوع به كفايت، يا به مال يا به صنعت يا به حرفه و صحت در نفس و امنيت راه (احكام استطاعت و فروعات رجوع به رسائل عمليه است). تبصره: يكى

اللَّهُ» 4- گرايش به حقّ، فطرى است و انحراف مشركان خلاف فطرت و به خاطر القائات بيرونى است. «يُؤْفَكُونَ» به صورت مجهول آمده كه به معناى به انحراف كشيده شدن

زدن تبسم مى‌كرد. 1- سوگند به قلم به جاى سوگند به بيان، تشويق سوادآموزى و مقام دانش پژوهى است. (مبارزه با بيسوادى و ترغيب به نوشتن و خواندن از برنامه‌هاى

شود، و چون آسیبی به او رسد [برای برطرف شدنش] به دعای فراوان و طولانی روی می آورد؛ چون به آدمى نعمتى ارزانى داريم، رويگردان مى‌شود و به تكبر گردن مى‌افرازد

آيات ۹۶ - ۸۱، سوره توبه ادامه آيات مربوط به كسانى كه از رفتن به جنگ سرباز زدند و نكوهش و تهديد آنان به عذاب آخرت نهى از نمازگزاردن بر جنازه منافقين و

دوستی کردند؟ آنها به حقیقت نه از شما مسلمین و نه از فرقه یهودند و به دروغ قسم یاد می‌کنند (که ما اهل ایمانیم) در صورتی که خود می‌دانند. آیا به کسانی که قوم

ج‌2، ص: 27 بعد از آن، بيان آنچه به كفار و معاندين در روز بدر از عذاب رسيد مى‌فرمايد: قَدْ كانَ لَكُمْ آيَةٌ: (خطاب به يهود يا قريش يا اهل ايمان) بتحقيق