نتایج جستجو

فقضهنّ سبع سموت) آسمان: آسمان اول ۶، ۹; آسمان هاى هفتگانه ۱، ۲; استقلال آسمان ها ۵; تزیین آسمان ها ۸; تدبیر آسمان ۵، ۱۱; تدبیر آسمان هاى هفتگانه ۳، ۱۷;

داشته باشد و از آن جهت که عام است، شامل مشرکان نیز بشود. آسمان: عظمت آسمان ها ۲; هماهنگى تدبیر آسمان ها ۲ آفرینش: نقش آفرینش ۳ انسان: عجز انسان ۷ برهان: برهان

ارتباط داشته و اختصاص به جهان آخرت ندارد. آسمان: تدبیر آسمان ها ۹; تعدد آسمان ها ۳; مدبر آسمان ها ۱ آفرینش: آثار تدبیر آفرینش ۶; نقش مالک آفرینش ۲; نقش مدبر

سنة ممّا تعدّون) آخرت: زمان در آخرت ۱۰ آسمان: تدبیر آسمان ها ۳; تدبیر آفرینش از آسمان ۸; نقش آسمان ۸ آفرینش: تدبیر آفرینش ۱، ۲; فرجام آفرینش ۶، ۷، ۹; مبدأ

در نظام آسمان ها و زمین باشد. آسمان: ابداع آسمان ۲; اراده آسمان ۵; انقیاد آسمان ۳، ۴; تدبیر آسمان ۱; خلقت آسمان ۷; شعور آسمان ۵; عنصر خلقت آسمان ۲; گردش

«إنّه لحقّ» با «تنطقون»، ممکن است مطلب بالا استفاده شود. آسمان: عبرت از تدبیر آسمان ۳; مدبر آسمان ۳ آفرینش: تکامل آفرینش ۶ آیات خدا: آیات انفسى ۹ انسان:

مجموعه معارف الهى (ألا هو العزیز الغفّ-ر) آسمان: تدبیر آسمان ها ۱۰; تعدد آسمان ها ۳; خالق آسمان ها ۱; خلقت آسمان ها ۱۰ آفرینش: هدفدارى خلقت آفرینش ۲ اسماء

السموت ... فاعبده واصطبر ... هل تعلم له سمیًّا) آسمان: تدبیر آسمان ها ۱; تعدد آسمان ها۴; مربى موجودات آسمان ها ۱ آفرینش: مربى آفرینش ۱۳ احکام ۱۴: اسماء و

۷، ۹، ۱۴; تعداد آسمان ها ۲; حاکم آسمان ها ۷; خالق آسمان ها ۱; خلقت آسمان ها ۹، ۱۱، ۱۴; فلسفه خلقت آسمان ها ۱۲; نقش آسمان ها ۳ آیات خدا: آیات آفاقى ۳، ۱۳

خدا رده:آثار بى نیازى از دین رده:آثار بى نیازى از پاداشهاى خدا رده:آثار تدبیر خدا رده:آثار ترک انفاق رده:آثار ترک نماز رده:آثار تزکیه رده:آثار تقوا رده:آثار

. ثمّ إذا دعاکم ... إذا أنتم تخرجون) آسمان: استقرار آسمان ۱; انهدام آسمان ها ۱۰; بقاى آسمان ۱; منشأ استقرار آسمان ۲، ۴ آیات خدا: آیات آفاقى ۱ انسان: حشر

منتفى دانسته اند. ۱۲- جهان آفرینش، متشکّل از آسمان هایى متعدّد است. (ربّ السموت و الأرض) ۱۳- تدبیر امور آسمان ها و زمین (جهان هستى)، به دست خداوند است. (ربّ

مى تواند که مشرکان مورد خطاب آیه باشند. آسمان: تعدد آسمان ها ۳; خالق آسمان ۱; مدت خلقت آسمان ۲; نقش آسمان ها ۵ آفرینش: تدبیر آفرینش ۸، ۱۲; خلقت آفرینش ۸، ۱۲;

آفریده شده اند. آسمان: خ آسمان آسمان آسمانلقت آسمان ها ۱، ۴ ; خلقت تدریجى آسمان ها ۳ ; مراحل خلآسمان آسمانقت آسمان ها ۳ آفرینش: تدبیر آفرینش ۷، ۱۱ ; تعدد

Javascript to function. و از آسمان، آبی پربرکت نازل کردیم، و بوسیله آن باغها و دانه‌هایی را که درو می‌کند رویاندیم، و از آسمان آبى پربركت نازل كرديم و به

«استواء» گرفته شده که در لغت به معناى تسلط، احاطه کامل و قدرت بر خلقت و تدبیر و کمال خلقت و اعتدال آن است; و در اصل به معناى «اعتدال یا مساوات» دو چیز

شما می‌دهند در آسمان است. و رزق شما و آنچه به آن وعده داده می شوید، در آسمان است و رزق شما و هر چه به شما وعده شده در آسمان است. و در آسمان مایه روزی شماست

یگانه، روزى دهنده انسان ها از آسمان و زمین (و من یرزقکم من السماء و الأرض) ۶ - سراسر زندگى انسان از آغاز تا فرجام، تحت تدبیر خداى یگانه (أمّن یبدؤا الخلق

حلیمًا غفورًا) آسمان: تعدد آسمان ها ۴; حافظ نظم آسمان ها ۱; خلقت آسمان ۲; عوامل بقاى آسمان ها ۲; منشأ نظم آسمان ها ۲; موانع انهدام آسمان ۱ آفرینش: آثار

ترجمه Tabber requires Javascript to function. او کسی است که از آسمان، آبی نازل کرد، و به وسیله آن، گیاهان گوناگون رویاندیم؛ و از آن، ساقه‌ها و شاخه‌های

goes down. ترتیل: ترجمه: «النَّجْمِ»: جنس نجم مراد است و شامل همه ستارگان آسمان می‌گردد. «هَوی»: غروب کرد. مراد غروب ستارگان در همه اوقات، یا غروب و فرو

سوره مباركه جاثيه وجه اين كه فرمود: «در آسمان ها و زمين، علامت ها هست» باران، رزقى است كه خداوند متعال، از آسمان نازل مى كند مقصود از ايمان به آيات خدا

[نه‌] در زمين و نه در آسمان بر خدا پوشيده نمى‌ماند. همانا چیزی در آسمان و زمین از خدا پنهان نیست. یقیناً چیزی در زمین و در آسمان بر خدا پوشیده نیست. هيچ

عقل به دست مى آیند. آسمان: تسخیر موجودات آسمان ها ۹; تعدد آسمان ها ۵; مطالعه موجودات آسمان ها ۱; نقش آسمان ها ۲; نقش موجودات آسمان ها ۶ آیات خدا: اعراض

الاّ باذنه) امام صادق (ع): ... نحن اولئک الشّافعون آسمان: تعدد آسمان ۱۰ ; مالکیت آسمان ۹ آفرینش: تدبیر آفرینش ۵، ۸، ۱۱، ۲۵، ۲۶، ۲۷، ۲۸، ۲۹ ; وابستگى آفرینش

وجودى موجودات است که خود حکایت از عزت و حکمت آفریدگار آن دارد. آسمان: تسبیح موجودات آسمان ها ۹ آفرینش: ابداع آفرینش ۱ آیات خدا: آیات آفاقى ۱۰ اسماء و صفات:

(به اذن خدا) قسمت کنند. و سوگند به فرشتگانی که [به امر خدا] کارها را [برای تدبیر امور هستی میان خود] تقسیم می کنند، و سوگند به فرشتگانى كه تقسيم‌كننده كارهايند

«بيان» آموخت، چیست؟ مراد از سجده گياه و درخت براى خداوند منظور از برافراشتن آسمان و وضع ميزان مقصود از دو مشرق و دو مغرب در آيه مراد از فانی شدن هر كه بر روی

«بيان» آموخت، چیست؟ مراد از سجده گياه و درخت براى خداوند منظور از برافراشتن آسمان و وضع ميزان مقصود از دو مشرق و دو مغرب در آيه مراد از فانی شدن هر كه بر روی

حميد در قرآن مجيد مكرّر از اوضاع قيامت متعرّض انشقاق آسمان شده و در اين سوره ميفرمايد وقتى كه آسمان شكافته شود براى نزول ملائكه و بهم خوردن اوضاع دنيا و

بِهِ حَبًّا وَ نَباتاً «15» وَ جَنَّاتٍ أَلْفافاً «16» و بر فراز شما هفت (آسمان) استوار بنا كرديم. و (خورشيد را) چراغى فروزان قرار داديم. و از ابرهاى متراكم

روى مى آورد. آسمان: تعدد آسمان ۳; غیب آسمان ها ۱; مالک غیب آسمان ها ۲ آفرینش: مالک غیب آفرینش ۷ اسماء و صفات: صفات جلال ۱۰ امور: منشأ تدبیر امور ۴ انسان:

انتهای همه امور به ربوبیت و تدبیر پروردگار، زیرا می‌گوید: مرگ و حیات شما به دست اوست، تداوم نسلها از طریق آفرینش زوجین نیز به تدبیر اوست همچنین تمام حوادثی

حقانیت عقاید آنان باشد - ارائه دهند. ۳ - خداوند، در آفرینش جهان (آسمان ها، زمین و...) و تدبیر امور آن، بى شریک است. (قل أرءیتم شرکاءکم الذین تدعون من دون اللّه

از بيرون كشيدن «روز» از «شب» اشاره به تقدیر و تدبیر خداوند، در آفرینش خورشید و ماه شمس و قمر، تابع تدبير خدا، و ملازم مسير خود هستند واکنش كفار، در برابر

هستى و تدبیر آن، در اختیار خداوند است. (ذو العرش) عرش; یعنى، تخت فرمانروا (قاموس) و در آیه شریفه معناى مجازى آن (مقام سلطه بر همه جهان و تدبیر آن) مراد

هفتم زمين است و علّيّين آسمان هفتم است و در مجمع از آن حضرت نقل نموده كه امّا اهل ايمان پس بالا برده ميشود اعمال و ارواحشان بسوى آسمان و باز ميشود براى ايشان

بعضى آنرا ظرف نزول و عروج دانسته‌اند و گفته‌اند از آسمان تا زمين پانصد سال راه است و ملائكه كه تدبير امور خلق مينمايند آنرا در يكروز ذهابا و ايابا سير ميكنند

واقع شود باصره تو را بپوشاند از ديدن؛ و تو مى‌خواهى به اين دل و ديده، ملكوت آسمان و زمين را بشناسى؟! پس هرگاه تفكر در كنه مخلوقات الهى متعذر باشد، پس در ذات

نشانه هاى قدرت و تدبیر خداوند است; چنان که در آیه ۳۷ نیز به آن تصریح شده است. آفرینش: نظم آفرینش ۱ تاریکى: اهمیت تاریکى ۶ خدا: نشانه هاى تدبیر خدا ۶; نشانه

ترجمه Tabber requires Javascript to function. گردنها را کشیده، سرها را به آسمان بلندکرده، حتّی پلک چشمهایشان از حرکت بازمی‌ماند؛ (زیرا به هر طرف نگاه کنند،

زمین، به تقدیر و تدبیر خدا است. (و ءایة لهم الّیل نسلخ منه النهار فإذا هم مظلمون) آیات خدا: آیات آفاقى ۱ تاریکى: عوامل تاریکى ۲ خدا: آثار تدبیر خدا ۳; مقدرات

شده که: «یوم التلاق» روزى است که اهل آسمان و زمین با یکدیگر ملاقات مى کنند...». آفرینش: حاکم آفرینش ۴; مرکز تدبیر آفرینش ۵ اسماء و صفات: ذوالعرش ۴; رفیع

طلوع صبحدم به تدبیر خداوند، دلیل توانمندى او بر نجات انسان ها از حوادث خطرناک (قل أعوذ بربّ الفلق) ۱۱ - توجّه به ربوبیت خداوند و حاکمیت تدبیر او بر نظام هستى،

حق (و خدا پرستی) بر او مسدود شد، و مکر و تدبیر فرعون جز بر زیان و هلاکش به کار نیامد. وسایل [بالا رفتن به] آسمان ها تا از خدای موسی آگاه شوم [که کیست و کجاست؟

«1» با نزول فرشتگان بر قلب پيامبر و امام معصوم در شب قدر، ارتباط زمين با آسمان، مُلك با ملكوت و طبيعت با ماوراء طبيعت برقرار مى‌شود. روح انواعى دارد: -

ظلمات بیابان و دریا، به هدایت و تدبیر خداوند (أمّن یهدیکم فى ظلمت البرّ و البحر) ۲ - چینش اجزاى طبیعت (ستارگان و...) به تدبیر خداوند، به گونه اى که وسیله هدایت

از بيرون كشيدن «روز» از «شب» اشاره به تقدیر و تدبیر خداوند، در آفرینش خورشید و ماه شمس و قمر، تابع تدبير خدا، و ملازم مسير خود هستند واکنش كفار، در برابر

حق است‌ «2». 8- تفسير برهان- آيات در آفاق كسوف و زلزله و آنچه در آسمان عارض شود از آسمان. و آيات در انفس؛ گرسنگى، تشنگى، مرض، صحت، غنا، فقر، رضا، سخط، غضب،

روايت نموده، فرمود حضرت رسول اكرم صلّى اللّه عليه و آله: شب معراج چون مرا به آسمان سير دادند، ديدم ملكى از ملائكه را در دستش لوحى از نور، توجه به راست و چپ

و اين براى آنستكه من تدبير مينمايم امور بندگان خود را با علمى كه بباطن آنها دارم و آن خداوند ذات مقدسى است كه نازل ميكند از آسمان باران نافع بموقع لازم

نخست ميآفريند خلق را پس اعاده ميدهد آنرا و كيست كه روزى ميدهد شما را از آسمان و زمين آيا معبودى است با خدا بگو بياوريد دليلتان را اگر هستيد راستگويان‌

استحکام آسمان ۱، ۲; خالق آسمان ۵; عظمت خلقت آسمان ۱; ویژگیهاى آسمان ۱ انسان: استحکام بدن انسان ۱; احیاى اخروى انسان ها ۲ تشبیهات قرآن: تشبیه معقول به محسوس

است. ۷ - جهان، داراى آسمان هاى متعدد (السموت) آسمان: اهمیت خلقت آسمان ها ۳; تعدد آسمان ها ۷; سختى خلقت آسمان ها ۱; عظمت خلقت آسمان ها ۱ آفرینش: اهمیت خلقت

زيرا آيات سابق با روشن ترين بيان، اين معنا را خاطرنشان مى كردند كه: تدبير آسمان ها و زمين و آنچه در آن هاست، با خداست. همچنان كه خلقت و پيدايش آن ها از

و اين براى آنستكه من تدبير مينمايم امور بندگان خود را با علمى كه بباطن آنها دارم و آن خداوند ذات مقدسى است كه نازل ميكند از آسمان باران نافع بموقع لازم

از آيات خداوند آن است كه زمين را پژمرده (و بى جان) مى‌بينى پس همين كه (از آسمان) آب را بر آن فرو فرستاديم به جنبش در آمد و نمو كرد، البتّه همان كسى كه (زمين

ذوى العقول است - از نکته یاد شده حکایت مى کند. آسمان: تعدد آسمان ها ۲; مالک موجودات آسمان ها ۱; موجودات با شعور آسمان ها ۴ آفرینش: انقیاد آفرینش ۵; سنتهاى حاکم

قدرت صانع حكيم را ثابت نمايد. ثانيا: محل بينائى از عدس كمتر، و در آن، صورت آسمان و زمين و مخلوقات كثيره عظيمه، مشاهده شود و صور آنها در آن پديد آيد، و حال

نداد؟! آيا نقشه آنها را باطل نساخت آيا نيرنگشان را بر باد نداد؟ آیا کید و تدبیر آنها را (که برای خرابی کعبه اندیشیدند) تباه نکرد؟ آیا نیرنگشان را در تباهی

عبادت او و درخواست ادامه نعمتهاى داده شده و یارى خداوند است ...». آفرینش: تدبیر آفرینش ۲، ۱۷ استمداد: استمداد از خدا ۱۳، ۲۲ امیدوارى: امیدوارى به پاداش اخروى

فرستاديم و از آسمان آبى نازل كرديم و شما را بدان سيراب نموديم، در حالى كه شما ذخيره كننده‌ى آن نبوديد و بادها را بارداركننده فرستاديم و از آسمان، آبى نازل

باشد پس از اين فرمود حمل نمود دين و علم خداوند را آب قبل از آنكه بوده باشد آسمان و زمين و جنّ و انس و آفتاب و ماه و در كافى از امام باقر عليه السّلام نقل‌

حاکمیت تدبیر و ربوبیت واحد بر نظام آسمان ها و زمین و موجودات میان آنها توجه کنید. آسمان: تعدد ها ۸; تکامل آسمان ها ۱۰; مدبر آسمان ها ۲; نیازهاى آسمان ها ۹

قاتل على‌بن ابيطالب است. «2» 1- سوگند به خورشيد و ماه و شب و روز و زمين و آسمان و روح انسان كه سعادت انسان در گرو رشد معنوى است نه زندگى مادّى. وَ الشَّمْسِ‌

کاری را هر کس انجام می دهد، می داند [به همین سبب مکر و نیرنگ هر کس را با تدبیر و نقشه حکیمانه اش باطل و نابود می کند] و کافران و منکران به زودی خواهند دانست

مستقیم» (إلى صرط مستقیم ... ألا إلى اللّه تصیر الأُمور) آسمان: تعدد آسمان ها ۵; مالک موجودات آسمان ۳ آفرینش: تکامل آفرینش ۱۰; فرجام آفرینش ۹; مالک آفرینش

شکافت». آب: فواید آب ۳، ۸ آسمان ها: تعدد آسمانها ۳; خلقت آسمانها ۸ آسمان: انشقاق آسمان۰ ۱;پیوستگى آسمان و زمین ۱; عوامل انشقاق آسمان ۲ آغاز: آغاز خلقت آفرینش

مردمان ایمان نمی‌آورند. خدا کسی است که آسمان‌ها را بدون ستون‌هایی که آنها را ببینید برافراشت. سپس بر عرش (تدبیر) چیره شد و خورشید و ماه را رام (و راهوار)

خداوند، خالق جهان طبیعت (آسمان ها، زمین و انسان) است. (ربّکم ربّ السموت والأرض الذى فطرهنّ ) ۴- شرک قوم ابراهیم، در ربوبیت و تدبیر جهان بود; نه در خالقیت

اقوال مختلف درباره مراد از پنج سوگند آغاز سوره نازعات نقد و بررسى اقوال فوق تدبیر همه امور عالَم توسط فرشتگان عدم منافات بين استناد حوادث به خدای تعالی و ملائکه

امر «فلیرتقوا» مربوط به انتخاب پیامبران باشد. آسمان: تعدد آسمان ها ۴; حاکم آسمان ها ۱; عجز از صعود به آسمان ها ۷ آفرینش: جهل به حقایق آفرینش ۷; حاکم آفرینش

آنكه با آب آسمان مخلوط گشته است. «1» حضرت على عليه السلام هنگام بارش باران، آب باران را بر سر و روى خود مى‌ريختند و مى‌فرمودند: اين بركتى از آسمان است كه هيچ

علم الغیب و الشهدة) بیان عالم بودن خداوند، پس از ذکر تدبیر عالم، بیان کننده این نکته است که تدبیر، براساس علم و آگاهى انجام پذیرفته است. ۵ - اداره هر مجموعه،

اقوال مختلف درباره مراد از پنج سوگند آغاز سوره نازعات نقد و بررسى اقوال فوق تدبیر همه امور عالَم توسط فرشتگان عدم منافات بين استناد حوادث به خدای تعالی و ملائکه

تمام نظامات جهان را شامل مى شود، اعم از نظاماتى که بر منظومه ها و کواکب آسمان حاکم است، و یا آنچه بر مخلوقات زمینى، مخصوصاً انسان از نظر جسم و جان; و این

مراد از وحى خلقت و ايجاد است يعنى: در هر آسمان امر و تدبير آن را ايجاد كرد و گفته‏اند: كار هر آسمان را به اهل آسمان كه ملائكه باشند وحى كرد در اينصورت وحى

می‌رساند. و همان گونه که بازگشت همه چیز به سوی اوست، و همه می‌میرند «و میراث آسمان و زمین برای ذات پاک او می‌ماند» (آل عمران/ 180). در آغاز نیز همه چیز از ناحیه

و اولاد پس شايد پروردگارم بدهد بمن بهتر از باغ تو و بفرستد بر آن آفتى از آسمان پس گردد زمينى صاف‌ يا گردد آبش بزمين فرو رفته پس هرگز نتوانى مر او را جستن‌

function. سوگند به آسمان پرباران، |سوگند به آسمان [پر باران‌] سوگند به آسمان بارش‌انگيز، قسم به آسمان فرو ریزنده باران. سوگند به آسمان که دارای باران فراوان

فتعلى اللّه الملک الحقّ) ۵ - وحدانیت خدا، دلیل بر نبودن کمترین مانع در برابر تدبیر حکیمانه و هدفدار او در جهان آفرینش (أفحسبتم أنّما خلقنکم عبثًا ... فتعلى

که برای مردان بر عهده آنان است، و مردان را بر آنان [به خاطر کارگزاری، و تدبیر امور زندگی در امر میراث و دیه، گواهی در دادگاه و غیر این امور حقوقی] افزون

مورد نظر متکبر و جبار - به قرینه «و قال فرعون» - فرعون مى باشد. آسمان: راهیابى به آسمان ۱ رصدخانه: تاریخ رصدخانه ۴; رصدخانه در دوران موسى(ع) ۴ ستاره شناسى:

همه پدیده هاى جهان، تحت تدبیر و نظارت خداوند است. (و هو على کلّ شىء وکیل) «وکیل» در آیه شریفه، به معناى حافظ و کسى است که به تدبیر امور مى پردازد. ۴ - قدرت

اقوال مختلف درباره مراد از پنج سوگند آغاز سوره نازعات نقد و بررسى اقوال فوق تدبیر همه امور عالَم توسط فرشتگان عدم منافات بين استناد حوادث به خدای تعالی و ملائکه

اقوال مختلف درباره مراد از پنج سوگند آغاز سوره نازعات نقد و بررسى اقوال فوق تدبیر همه امور عالَم توسط فرشتگان عدم منافات بين استناد حوادث به خدای تعالی و ملائکه

درخشانى است كه نور آن از هفت آسمان گذشته بزمين ميرسد و قمّى ره نقل فرموده كه طارق ستاره درخشان زحل است كه در اعلى منازل آسمان جاى دارد و جلد 5 صفحه 373 آن

نیاز به دوستى برگزید. بلکه ابراهیم (ع) و تمامى هستى ملک اوست. آسمان: تعدد آسمان ۲ ; مالک آسمان ۱ آفرینش: موجودات آفرینش ۱ برگزیدگان: عبودیت برگزیدگان ۶ ;

برهان ج5، ص620 تمانع است، می‌فرماید: «اگر در زمین و آسمان خدایانی جز خداوند یگانه بود زمین و آسمان به فساد کشیده می‌شد و نظام جهان به هم می‌خورد، پس منزه

قول خدا: و لئن سألتهم من خلق السماوات و الأرض لیقولنّ اللّه» آسمان: تعدد آسمان ها ۲; خالق آسمان ها ۱ احتجاج: پرسش در احتجاج ۸; روش احتجاج ۸ ادعا: ادعا هاى

نمودن او است بكسب بازوى خود و قمّى ره نقل فرموده كه شعرى نام ستاره‌اى است در آسمان كه آخر شب طلوع ميكند و قريش و قومى از عرب او را عبادت مينمودند و بنابراين

نمودن او است بكسب بازوى خود و قمّى ره نقل فرموده كه شعرى نام ستاره‌اى است در آسمان كه آخر شب طلوع ميكند و قريش و قومى از عرب او را عبادت مينمودند و بنابراين

درخشانى است كه نور آن از هفت آسمان گذشته بزمين ميرسد و قمّى ره نقل فرموده كه طارق ستاره درخشان زحل است كه در اعلى منازل آسمان جاى دارد و جلد 5 صفحه 373 آن

شوید و از حوزه قدرت او در زمین و آسمان بگریزید؛ و برای شما جز خدا، ولی و یاوری نیست!» |و شما نه در زمين و نه در آسمان عاجز كنندگان [او] نيستيد، و جز خدا

در آسمان معبود است و در زمین معبود؛ و او حکیم و علیم است! |و اوست كه در آسمان معبود و در زمين معبود است، و هموست كه حكيم داناست و اوست كه در آسمان خداست

شده و چون تدبير همه از جانب خداوند است اطلاق انزال برهمه صحيح مى‏باشد. مى‏شود گفت: ذرات آهن در اشعه كيهانى و گازهاى هواو غيره است و از آسمان به زمين مى‏بارد،

تبرأ منه ... ما لکم من دون اللّه من ولىّ و لانصیر) آسمان: تعدد آسمان ۲; حاکم آسمان ها ۹; مالک آسمان ها ۱ انسان: گرایشهاى انسان ۸; ولىّ انسان ۷; یاور انسان

جمعهم إذا یشاء قدیر) آسمان: تاریخ خلقت آسمان ها ۲; تعدد آسمان ها ۳; خلقت آسمان ها ۱، ۷; کثرت موجودات آسمان ها ۵; موجودات زنده آسمان ها ۴، ۵ آیات خدا: ۱،

از آسمان، آبی فرستاد، که نوشیدن شما از آن است؛ و (همچنین) گیاهان و درختانی که حیوانات خود را در آن به چرا می‌برید، نیز از آن است. |اوست كه از آسمان آبى

نشان داد و برايتان از آسمان روزى فرستاد. تنها كسى پند مى‌گيرد كه روى به خدا آورد. اوست که آیاتش را به شما می‌نمایاند و برای شما از آسمان روزی‌ای فرو می‌فرستد،

خداوند از آسمان، آبی فرستاد؛ و زمین را، پس از آنکه مرده بود، حیات بخشید! در این، نشانه روشنی است برای جمعیّتی که گوش شنوا دارند! |و خدا از آسمان آبى فرود

موجود، انسان‌هاى گذشته و آسمان و زمين يكسان است. رَبُّ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ‌ ... رَبُّكُمْ وَ رَبُّ آبائِكُمُ‌ ... (تدبير و نظارت ومديريّت خداوند بر

جوّ آسمان مسخّرند و به جز خدا کسی نگهبان آنها نیست؟! در این امر برای اهل ایمان نشانه‌هایی (از قدرت حق) پدیدار است. آیا به پرندگان که در فضای آسمان، رام

درخواستى ندارد. امام صادق عليه السلام فرمود: «تضرّع در دعا، دستان را به طرف آسمان بلند كردن و دعا نمودن است»، «1» پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله نيز چنين

سؤال نمودند كه چرا ناميده‌ جلد 5 صفحه 196 شدى تو به احمد فرمود چون من در آسمان احمدم يعنى ستوده‌ترم از خود در زمين و ظاهرا چون حضرت عيسى از عالم بالا اطّلاع

آب ۵ آسمان: تعدد آسمان ۳; خالق آسمان ها۱; خلقت آسمان ها۱۶; خلقت تدریجى آسمان ها ۲، ۱۴; عنصر خلقت آسمان ها ۵; فلسفه خلقت آسمان ها ۹; مدت خلقت آسمان ها ۲

بیش از شش معنی بیان کرده‌اند (نگا: تفسیر کبیر). از جمله: فرشتگان، ستارگان آسمان، اسبان مجاهدان، ارواح مردگان، غازیان و جهادگران، قلوب مردمان، و گاهی آمیزه‌ای

مى‌فرموديم بركات و خيرات ناميه از آسمان به انزال باران و از زمين به اخراج نباتات و اثمار و كثرت مواشى و انعام و حصول امن و سلامتى. آسمان قوه فاعله، و زمين قوه منفعله،

سخّر لکم الأنهر) آب: فواید آب ۴; منابع آب ۵ آسمان: تعدد آسمان ۳; خالق آسمان ها۱; خلقت آسمان ها۲; فواید آسمان ۵ آفرینش: قانونمندى آفرینش ۹ آیات خدا: آیات

جلد 5 صفحه 83 را داد روى بما نمود و فرمود امشب وقت طلوع فجر ستاره‌اى از آسمان فرود ميآيد و در خانه يكى از شما مى‌افتد هر كس آن ستاره در خانه‌اش افتد او

يَعْقِلُونَ «24» و از نشانه‌هاى الهى آن است كه برق (آسمان) را كه مايه‌ى بيم و اميد است به شما نشان مى‌دهد و از آسمان، آبى مى‌فرستد كه زمين را بعد از مردنش زنده

بنى آدم باران است كه از آسمان ميبارد و بسبب آن ارزاق عباد تأمين ميشود و عذاب الهى بر اهلش از آسمان نازل ميگردد و بهشت فوق آسمان هفتم است و اين مراد از و

بنى آدم باران است كه از آسمان ميبارد و بسبب آن ارزاق عباد تأمين ميشود و عذاب الهى بر اهلش از آسمان نازل ميگردد و بهشت فوق آسمان هفتم است و اين مراد از و

نازل کننده آب از آسمان، و حیات بخش زمین مرده، با باران است. (من نزّل من السماء ماء فأحیا به الأرض من بعد موتها لیقولنّ اللّه) ۴ - آسمان، از جمله منابع آب

از بيرون كشيدن «روز» از «شب» اشاره به تقدیر و تدبیر خداوند، در آفرینش خورشید و ماه شمس و قمر، تابع تدبير خدا، و ملازم مسير خود هستند واکنش كفار، در برابر

از براى شما زمين را بسترى و پديد آورد براى شما در آن راههائى و فرستاد از آسمان آبيرا پس بيرون آورديم بسبب آن اصنافى از روئيدنيهاى گوناگون‌ بخوريد و بچرانيد

همه موجودات آسمان ها و زمین، در حیطه علم خداوندند. (یعلم ما فى السموت و الأرض) ۶ - عالَم، آسمان هاى متعددى دارد. (یعلم ما فى السموت) ۷ - آسمان ها، مانند

جز آن حيوان و آسمان و زمين و كوه در اوقات فراغت خودشان براى تفكّر و تذكّر چيزى نميديدند و لذا خداوند بعد از اين فرموده و آيا نظر بسوى آسمان و فكر در آن نميكنند

سوره مباركه جاثيه وجه اين كه فرمود: «در آسمان ها و زمين، علامت ها هست» باران، رزقى است كه خداوند متعال، از آسمان نازل مى كند مقصود از ايمان به آيات خدا

مى‌فرمايد از آسمان، مِنْ جِبالٍ فِيها مِنْ بَرَدٍ: از كوههائى كه در آسمان و از تگرگ است، تگرگ را. و دليل عقلى قائم شده بر منع آن، پس ممكن است كه در آسمان كوههاى

تکذّبون بالدین) کلمه «دین» ممکن است به معناى شریعت باشد. ادیان آسمان: آثار تکذیب ادیان آسمان ۶ انسان: ساختار انسان ۲; مراحل خلقت انسان ۲ ایمان: آثار ایمان

همین هنگام مرغان زیادى در هوا پدیدار شد و به قدرى تعداد آنها زیاد بود که آسمان سیاه شده بود. لشکریان به وحشت افتادند این مرغان به پرستو شبیه بودند و هر

بنى آدم باران است كه از آسمان ميبارد و بسبب آن ارزاق عباد تأمين ميشود و عذاب الهى بر اهلش از آسمان نازل ميگردد و بهشت فوق آسمان هفتم است و اين مراد از و

پيش فرستاد دستهاشان پس همانا انسان سخت ناسپاس است‌ مر خدا را است پادشاهى آسمان و زمين مى‌آفريند آنچه را ميخواهد ميبخشد به هر كه بخواهد دختران و ميبخشد به

خود از خير و شرّ برسد و آنروز مشهود است كه تمام مخلوقات از جنّ و انس و اهل آسمان و زمين‌ جلد 3 صفحه 108 آنروز را خواهند ديد و مانند آن روزى نيست و تمام انبياء

را دعوت باسلام نموده نه چنين است بلكه قرائت امير المؤمنين كه قرآن منزل از آسمان بر محمد است الا و انتم مسلّمون لرسول اللّه ثم الامام من بعده است بنظر حقير

پيامبر(صلى الله عليه و آله ) آفرينش آسمان و زمين عبث و به انگيزه لهو و لعب نبوده است بيان ملازمه بين لهو و لعب نبودن خلقت زمين و آسمان با حقانيت معاد و نبوت وجوهى

اقوال مختلف درباره مراد از پنج سوگند آغاز سوره نازعات نقد و بررسى اقوال فوق تدبیر همه امور عالَم توسط فرشتگان عدم منافات بين استناد حوادث به خدای تعالی و ملائکه

سوره مباركه جاثيه وجه اين كه فرمود: «در آسمان ها و زمين، علامت ها هست» باران، رزقى است كه خداوند متعال، از آسمان نازل مى كند مقصود از ايمان به آيات خدا

بنى آدم باران است كه از آسمان ميبارد و بسبب آن ارزاق عباد تأمين ميشود و عذاب الهى بر اهلش از آسمان نازل ميگردد و بهشت فوق آسمان هفتم است و اين مراد از و

سخن از قدرت الهى در زمين و آسمان بود. او مى‌تواند به زمين فرمان دهد كه كفّار را در خود فرو برد، او مى‌تواند پرندگان را در آسمان نگاه دارد و .... اين آيه

جز آن حيوان و آسمان و زمين و كوه در اوقات فراغت خودشان براى تفكّر و تذكّر چيزى نميديدند و لذا خداوند بعد از اين فرموده و آيا نظر بسوى آسمان و فكر در آن نميكنند

جز آن حيوان و آسمان و زمين و كوه در اوقات فراغت خودشان براى تفكّر و تذكّر چيزى نميديدند و لذا خداوند بعد از اين فرموده و آيا نظر بسوى آسمان و فكر در آن نميكنند

جز آن حيوان و آسمان و زمين و كوه در اوقات فراغت خودشان براى تفكّر و تذكّر چيزى نميديدند و لذا خداوند بعد از اين فرموده و آيا نظر بسوى آسمان و فكر در آن نميكنند

بنى آدم باران است كه از آسمان ميبارد و بسبب آن ارزاق عباد تأمين ميشود و عذاب الهى بر اهلش از آسمان نازل ميگردد و بهشت فوق آسمان هفتم است و اين مراد از و

كه بعد مبعوث شود امت او شرق و غرب را فرا گيرند. و آن قطره به آسمان، اشاره به آنكه به آسمان عروج كند. و آن قطره در زمين، اشاره به آنكه در زمين مدفون شود

بعضى آنرا ظرف نزول و عروج دانسته‌اند و گفته‌اند از آسمان تا زمين پانصد سال راه است و ملائكه كه تدبير امور خلق مينمايند آنرا در يكروز ذهابا و ايابا سير ميكنند

«بيان» آموخت، چیست؟ مراد از سجده گياه و درخت براى خداوند منظور از برافراشتن آسمان و وضع ميزان مقصود از دو مشرق و دو مغرب در آيه مراد از فانی شدن هر كه بر روی

كننده خودت را از براى آنكه نشوند مؤمنان‌ اگر خواهيم فرو فرستيم بر آنها از آسمان علامتى پس گردد گردنهاشان براى آن افتادگان‌ و نميآيد آنها را هيچ ذكرى از خداى

عاجز بماند و گفت چه چيز است پروردگار جهانيان آنحضرت جواب فرمود پروردگار آسمان و زمين و موجودات ما بين آن دو از هر جنس و نوع اگر شما معتقديد كه بايد خداوند

غبراء است. تأمّل نما در چگونگى تابيدن آفتاب كه به چه نحو تدبير كرده حكيم وهاب. اگر در يك موضع آسمان ايستاده بود و تجاوز نمى‌كرد، هر آينه بسيارى از جهات از

(ع) در حضور بنى اسرائیل، خود و تمامى انسانها را مملوک خدا، بنده او و تحت تدبیر وى دانست. (یبنى اسرءیل اعبدو اللّه ربى و ربکم) ۱۳- مسیحیان معتقد به الوهیت

جز آن حيوان و آسمان و زمين و كوه در اوقات فراغت خودشان براى تفكّر و تذكّر چيزى نميديدند و لذا خداوند بعد از اين فرموده و آيا نظر بسوى آسمان و فكر در آن نميكنند

جز آن حيوان و آسمان و زمين و كوه در اوقات فراغت خودشان براى تفكّر و تذكّر چيزى نميديدند و لذا خداوند بعد از اين فرموده و آيا نظر بسوى آسمان و فكر در آن نميكنند

جز آن حيوان و آسمان و زمين و كوه در اوقات فراغت خودشان براى تفكّر و تذكّر چيزى نميديدند و لذا خداوند بعد از اين فرموده و آيا نظر بسوى آسمان و فكر در آن نميكنند

«بيان» آموخت، چیست؟ مراد از سجده گياه و درخت براى خداوند منظور از برافراشتن آسمان و وضع ميزان مقصود از دو مشرق و دو مغرب در آيه مراد از فانی شدن هر كه بر روی

«بيان» آموخت، چیست؟ مراد از سجده گياه و درخت براى خداوند منظور از برافراشتن آسمان و وضع ميزان مقصود از دو مشرق و دو مغرب در آيه مراد از فانی شدن هر كه بر روی

«بيان» آموخت، چیست؟ مراد از سجده گياه و درخت براى خداوند منظور از برافراشتن آسمان و وضع ميزان مقصود از دو مشرق و دو مغرب در آيه مراد از فانی شدن هر كه بر روی

«بيان» آموخت، چیست؟ مراد از سجده گياه و درخت براى خداوند منظور از برافراشتن آسمان و وضع ميزان مقصود از دو مشرق و دو مغرب در آيه مراد از فانی شدن هر كه بر روی

«بيان» آموخت، چیست؟ مراد از سجده گياه و درخت براى خداوند منظور از برافراشتن آسمان و وضع ميزان مقصود از دو مشرق و دو مغرب در آيه مراد از فانی شدن هر كه بر روی

ويرانى، نظم جديد برقرار كرده و آفريدن را از سر مى‏گيرد [انبیاء:104] روزى آسمان را مى‏پيچيم و جمع مى‏كنيم. همانطور كه طومار نوشته‏ها را مى‏پيچد و جمع مى‏كند

طوع براى آسمان و زمين نباشد، معنا ندارد كه آسمان و زمين در پاسخ براى خود اثبات طوع كنند. «قَالَتَا أتَينَا طَائِعِين» - اين جمله پاسخى است از آسمان و زمين،

جز آن حيوان و آسمان و زمين و كوه در اوقات فراغت خودشان براى تفكّر و تذكّر چيزى نميديدند و لذا خداوند بعد از اين فرموده و آيا نظر بسوى آسمان و فكر در آن نميكنند

سخن از قدرت الهى در زمين و آسمان بود. او مى‌تواند به زمين فرمان دهد كه كفّار را در خود فرو برد، او مى‌تواند پرندگان را در آسمان نگاه دارد و .... اين آيه

پربرکت و وفور نعمت گذشت، و قحطی و خشکسالی چهره عبوس خود را نشان داد، و آنچنان آسمان بر زمین بخیل شد که زرع و نخیل لب تر نکردند، و مردم از نظر آذوقه در مضیقه

«بيان» آموخت، چیست؟ مراد از سجده گياه و درخت براى خداوند منظور از برافراشتن آسمان و وضع ميزان مقصود از دو مشرق و دو مغرب در آيه مراد از فانی شدن هر كه بر روی

غضب او غضب من است. علامت ديگر ابوذر غفارى است كه پيامبر درباره‌اش فرمود: آسمان بر كسى راستگوتر از ابوذر سايه نيفكنده است، تا مردم ببينند زبان ابوذر از چه

آنچه وعده داده ميشويد هر آينه راست است‌ و همانا جزا واقع و حاصل است‌ قسم به آسمان داراى راههاى خوب مزين‌ همانا شما در گفتارى مختلف با يكديگريد رو گردانده ميشود

پيامبر(صلى الله عليه و آله ) آفرينش آسمان و زمين عبث و به انگيزه لهو و لعب نبوده است بيان ملازمه بين لهو و لعب نبودن خلقت زمين و آسمان با حقانيت معاد و نبوت وجوهى

function. آيات ۱ - ۲۲ سوره بروج مضامين سوره مباركه بروج مراد از ذات البروج بودن آسمان اقوال گوناگون مفسّران درباره مراد از «شاهد و مشهود» اقوال از «أصحاب الأخدود»

function. آيات ۱ - ۲۲ سوره بروج مضامين سوره مباركه بروج مراد از ذات البروج بودن آسمان اقوال گوناگون مفسّران درباره مراد از «شاهد و مشهود» اقوال از «أصحاب الأخدود»

آنچه وعده داده ميشويد هر آينه راست است‌ و همانا جزا واقع و حاصل است‌ قسم به آسمان داراى راههاى خوب مزين‌ همانا شما در گفتارى مختلف با يكديگريد رو گردانده ميشود

شرط انصاف نباشد كه تو فرمان نبرى‌ 1- نه فقط زمين و نعمت‌هاى زمينى، بلكه آسمان و اجرام آسمانى نيز براى بهره‌گيرى بشر و مطابق نيازهاى او آفريده شده‌اند.

ديگرى و مردم ديگرى را از نو مى‌آفريند كه عبادت كنند او را و آسمان و زمين آنها غير از اين آسمان و زمين است شما تصوّر ميكنيد خدا همين يك عالم را خلق كرده يا

را خدا ميدانيد و پرستش ميكنيد مانند آنكه بگويند فلانى راست ميگويد اگر زير آسمان راه نميرود يعنى چون راه ميرود پس دروغ ميگويد و بنابراين جمله فاسئلوهم بين

استفاده ميشود كه آسمان هفت طبقه است هر يك محيط بديگرى و آسمان اوّل باين زمين احاطه دارد و بالاى آسمان اوّل زمين است براى آسمان دوم و بالاى آسمان دوم زمين است

نَفْسٌ لِنَفْسٍ شَيْئاً وَ الْأَمْرُ يَوْمَئِذٍ لِلَّهِ «19» ترجمه‌ هنگاميكه آسمان شكافته شود و هنگاميكه ستارگان فرو ريخته و پراكنده شوند و هنگاميكه درياها

را خدا ميدانيد و پرستش ميكنيد مانند آنكه بگويند فلانى راست ميگويد اگر زير آسمان راه نميرود يعنى چون راه ميرود پس دروغ ميگويد و بنابراين جمله فاسئلوهم بين

خود از خير و شرّ برسد و آنروز مشهود است كه تمام مخلوقات از جنّ و انس و اهل آسمان و زمين‌ جلد 3 صفحه 108 آنروز را خواهند ديد و مانند آن روزى نيست و تمام انبياء

نبوت و مفاتيح الحكمه و موضع الرساله و مختلف الملائكه و خزان علم الهى در آسمان و زمين، عالم به علم ملائكه‌ «1» منهج الصادقين، ج 7 ص 254- 253. (چ سوم اسلاميه-

استفاده مى‌كند، امّا خداوند با استفاده از كوچك‌ترين حيوانات يعنى پرندگان آسمان، آنها را نابود مى‌كند. بِأَصْحابِ الْفِيلِ‌ ... طَيْراً أَبابِيلَ‌ «1». در

function. آيات ۱ - ۲۲ سوره بروج مضامين سوره مباركه بروج مراد از ذات البروج بودن آسمان اقوال گوناگون مفسّران درباره مراد از «شاهد و مشهود» اقوال از «أصحاب الأخدود»

نداشت ، با او اتمام عذاب ، و امر تكوينى خداى تعالى به سكون و آرامش زمين و آسمان (يا ارض ابلعىماءك و...) نكات ادبى و بلاغت شگفتى كه در آيه : ((وقيل يا ارض

برروى هم پس مى‌بينى باران را كه بيرون ميآيد از لابلايش و فرو ميفرستد از آسمان از كوههائى كه باشد در آن از تگرگ پس صدمه ميرساند بآن كسى را كه بخواهد و بر

نَفْسٌ لِنَفْسٍ شَيْئاً وَ الْأَمْرُ يَوْمَئِذٍ لِلَّهِ «19» ترجمه‌ هنگاميكه آسمان شكافته شود و هنگاميكه ستارگان فرو ريخته و پراكنده شوند و هنگاميكه درياها

نَفْسٌ لِنَفْسٍ شَيْئاً وَ الْأَمْرُ يَوْمَئِذٍ لِلَّهِ «19» ترجمه‌ هنگاميكه آسمان شكافته شود و هنگاميكه ستارگان فرو ريخته و پراكنده شوند و هنگاميكه درياها

نَفْسٌ لِنَفْسٍ شَيْئاً وَ الْأَمْرُ يَوْمَئِذٍ لِلَّهِ «19» ترجمه‌ هنگاميكه آسمان شكافته شود و هنگاميكه ستارگان فرو ريخته و پراكنده شوند و هنگاميكه درياها

نَفْسٌ لِنَفْسٍ شَيْئاً وَ الْأَمْرُ يَوْمَئِذٍ لِلَّهِ «19» ترجمه‌ هنگاميكه آسمان شكافته شود و هنگاميكه ستارگان فرو ريخته و پراكنده شوند و هنگاميكه درياها

ديگرى هم شده است كه چون لازم نديدم ذكر ننمودم از قبيل آنكه مراد باسباب ابواب آسمان يا خود آسمانها است و اللّه اعلم. جلد 4 صفحه 460 ما سَمِعنا بِهذا فِي‌ المِلَّةِ

زده، او را كشت. بعد به تاجر گفت: بدان، من ملكى هستم از آسمان سوم، شنيديم دعاى تو را، درهاى آسمان گشوده، جبرئيل نازل، و مرا امر نمود به كشتن دزد. «2» يا

الهى. يا حق تعالى قائم است به تدبير، يعنى جارى كننده امور را به استقامت و عدل؛ و اين محتاج است به تأمل و نظر در زمين و آسمان و دوران فلك، شمس و قمر و ايجاد

قفس آهنى ديد طولانى، دو طرفش بر دو طرف قصر، و مرغ سياهى در آن آويخته ميان آسمان و زمين، شبيه پرستو، به صداى پا نطق آمد گفت: كافى نبود تو را آنچه در عقب خود

وستعت خلق و تدبير خداى تعالى بيان امكان معاد در برابر استبعاد مشركين اعتراض به آينه شريفه و پاسخ به آن استشهاد براى علم خدا به اعمال بندگان به تدبير جارى در

function. آيات ۱ - ۲۲ سوره بروج مضامين سوره مباركه بروج مراد از ذات البروج بودن آسمان اقوال گوناگون مفسّران درباره مراد از «شاهد و مشهود» اقوال از «أصحاب الأخدود»

قدرت الهى سوال كرد. «أَ لَمْ نَجْعَلِ» 3- از قدرت خداوند به آفرينش زمين و آسمان و ديگر پديده‌هاى طبيعى، به قدرت او براى برپايى قيامت، استدلال كنيد. الْأَرْضَ‌

ديگرى هم شده است كه چون لازم نديدم ذكر ننمودم از قبيل آنكه مراد باسباب ابواب آسمان يا خود آسمانها است و اللّه اعلم. جلد 4 صفحه 460 أَم‌ عِندَهُم‌ خَزائِن‌ُ

استفاده مى‌كند، امّا خداوند با استفاده از كوچك‌ترين حيوانات يعنى پرندگان آسمان، آنها را نابود مى‌كند. بِأَصْحابِ الْفِيلِ‌ ... طَيْراً أَبابِيلَ‌ «1». در

باطل را شناخت و مؤيّد فرمود او را بآن دو شاخ كه بوسيله آن كشف مينمود از آسمان و در آن بود ظلمات و رعد و برق و صاعقه براى هلاكت دشمنان و متمرّدان او پس

زمان زمين را ساخت ، و سپس به آسمان كه آن موقع دود بود پرداخته ، آن را نيز جزء جزء كرد، و در دو برهه از زمان به صورت هفت آسمان در آورد. ديگر اينكه آنچه ما

1- علاوه بر آيات آسمانى، به آيات زمينى نيز توجّه كنيم. (در آيات قبل به آسمان، و ماه و خورشيد اشاره كرد، در اين آيه به زمين، دريا و كشتى) أَ لَمْ تَرَ

دامان او بپروراند. 11- فرعون و وزير و لشكريانش طرح دادند و عمل كردند، ولى تدبير خداوند همه‌ى آنها را خنثى‌ كرد. «كانُوا خاطِئِينَ» 12- طرّاح، مشاور، آمر

درباره نضر بن الحارث نازل گردید: موقعى که درخواست عذاب به وسیله باریدن سنگ از آسمان براى خود نموده بود نظیر شأن و نزول آیه ۳۲ سوره انفال که در صفحات ۳۸۱ و ۳۸۲

نعمتهاى بهشتى است. ابن عباس گويد: مراد آنكه بر راست عرش جوئى است چند برابر آسمان و زمين و درياها، جبرئيل هر وقت سحر در آن رود، نورش و جمالش افزون شود و خود

آنانرا بعذاب آخرت تعجيل مينمايند در وعده عذاب و ميگويند ببار بر ما سنگ از آسمان غافل از آنكه امور الهى بر طبق حكمت و مصلحت باقتضاء وقت و مقام مقدّر شده و

درباره هیچ موضوعى، فراموش کار نیست. ۹- خداوند براى رشد آگاهى هاى پیامبر(ص) و تدبیر رسالت او، هیچ نکته اى از تعالیم ضرورى را فروگذارى نکرده و به دست فراموشى

ديگرى و مردم ديگرى را از نو مى‌آفريند كه عبادت كنند او را و آسمان و زمين آنها غير از اين آسمان و زمين است شما تصوّر ميكنيد خدا همين يك عالم را خلق كرده يا

باشند و اگر بخواهد هر آينه هدايت كند شما را تمامى‌ او است كه نازل نمود از آسمان آب را براى شما از آن است نوشيدنى و از آنست روئيدنى كه در آن ميچرانيد ميروياند

و گرنه آنچه مسلم از معناى تبديل است، اين است كه آن روز هم، حقيقت زمين و آسمان تفاوتى پيدا نمى كنند، چيزى كه هست نظام آخرتى آن ها با نظام دنيایی شان فرق

كه باشد از بازماندگان‌ همانا ما فرود آورندگانيم بر اهل اين قريه عذابى از آسمان بسبب آنكه بودند كه گناه مينمودند و بتحقيق واگذاشتيم از آن نشانه آشكارى براى

مرا روغن مى‌ماليدند. آفتاب را ديدم بر آب افتاده به رنگ روغن زيت، و كناره آسمان را ديدم مانند دامن خيمه، همينكه آفتاب بالا آمد، مر در سردابى بردند. چون آفتاب

است آن خدائی که این موجود ضعیف را این همه قدرت و توانائی بخشید که می‌تواند آسمان و زمین و اعماق دریاها را جولانگاه خود قرار دهد، و همه نیروهای محیط خود را

است آنكه ميفرستد بادها را پس بر مى‌انگيزانند ابر را پس ميگستراند آنرا در آسمان آنچنانكه ميخواهد و ميگرداند آنرا پاره‌ها پس مى‌بينى باران را كه بيرون مى‌آيد

مشركان و بشارت به مؤمنان است. آنگاه نشانه‌هاى قدرت الهى در آفرينش زمين و آسمان و برخى موجودات، بيان شده است، كه هم استدلالى بر يگانگى مبدء هستى است و هم

ديگرى هم شده است كه چون لازم نديدم ذكر ننمودم از قبيل آنكه مراد باسباب ابواب آسمان يا خود آسمانها است و اللّه اعلم. جلد 4 صفحه 460 وَ انطَلَق‌َ المَلَأُ مِنهُم‌

استفاده مى‌كند، امّا خداوند با استفاده از كوچك‌ترين حيوانات يعنى پرندگان آسمان، آنها را نابود مى‌كند. بِأَصْحابِ الْفِيلِ‌ ... طَيْراً أَبابِيلَ‌ «1». در

بدست اينها است و نفهميدند كه قسمت كننده ارزاق بندگان خدا است و كليد گنج‌هاى آسمان و زمين بدست او است و بهر كس خواسته باشد ميدهد و ميگيرد ميگويند اگر برگشتيم

و اين براى آنستكه من تدبير مينمايم امور بندگان خود را با علمى كه بباطن آنها دارم و آن خداوند ذات مقدسى است كه نازل ميكند از آسمان باران نافع بموقع لازم

را خدا ميدانيد و پرستش ميكنيد مانند آنكه بگويند فلانى راست ميگويد اگر زير آسمان راه نميرود يعنى چون راه ميرود پس دروغ ميگويد و بنابراين جمله فاسئلوهم بين

به طور مفصل روايت شده. و در بعضى از آن ها آمده كه: آفتاب بعد از غروب، به آسمان ها، يكى پس از ديگرى بالا مى رود، تا آن جا كه به نزديكى عرش برسد. در آن جا،

(۳۴) ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۲ صفحه ۵۴ «ترجمه آیات» مگر نمى دانى كه خدا آسمان ها و زمين را به حق آفريد؟ اگر بخواهد، شما را مى برد و خلقى تازه مى آورد (۱۹)

function. آيات ۱ - ۸ سوره جمعه اشاره به مطالب سوره جمعه معناى اين كه آنچه در آسمان و زمين است، خدا را تسبيح مى كنند مقتضيات منزه بودن خداى تعالى، از هر نقص

آنانرا بعذاب آخرت تعجيل مينمايند در وعده عذاب و ميگويند ببار بر ما سنگ از آسمان غافل از آنكه امور الهى بر طبق حكمت و مصلحت باقتضاء وقت و مقام مقدّر شده و

و اين براى آنستكه من تدبير مينمايم امور بندگان خود را با علمى كه بباطن آنها دارم و آن خداوند ذات مقدسى است كه نازل ميكند از آسمان باران نافع بموقع لازم

در آن و نه دوستى‌ئى‌ خدا است آنكه آفريد آسمانها و زمين را و نازل نمود از آسمان آب را پس بيرون آورد بآن از ميوه‌ها روزى براى شما و مسخر گردانيد براى شما

كُلُّ خَتَّارٍ كَفُورٍ «32» و هرگاه موجى (خروشان در دريا) همچون ابرها (ى آسمان) آنان را بپوشاند، خدا را با طاعتى خالصانه مى‌خوانند، پس چون خداوند آنان را

تخلّق به اخلاق اسلام و طبع بزرگ است. جلد 10 - صفحه 171 ج) مراد، صبر بر حق و تدبير امور بر اقتضاى عقل است. د) برخى از كتب لغت، خلق را به معناى دين و آئين گرفته‌اند،

آنانرا بعذاب آخرت تعجيل مينمايند در وعده عذاب و ميگويند ببار بر ما سنگ از آسمان غافل از آنكه امور الهى بر طبق حكمت و مصلحت باقتضاء وقت و مقام مقدّر شده و

شريفه اشعار و بلكه دلالت مى كند بر اينكه قوم هود گرفتار خشكسالى بوده اند و آسمان از باريدن بر آنان دريغ مى ورزيده و در نتيجه گرانى و قحطى در بين آنان پديد

ديگرى هم شده است كه چون لازم نديدم ذكر ننمودم از قبيل آنكه مراد باسباب ابواب آسمان يا خود آسمانها است و اللّه اعلم. جلد 4 صفحه 460 أَ أُنزِل‌َ عَلَيه‌ِ الذِّكرُ

«بعثت‌ لاتمم‌ مكارم‌ الاخلاق‌» و گفتند خلق‌ عظيم‌ صبر ‌بر‌ حق‌ و سعة بذل‌ و تدبير امور، وفق‌، صلاح‌ و رفق‌ و مدارا ‌با‌ دشمنان‌ و تحمل‌ مكاره‌ ‌در‌ دعوت‌ ‌به‌

کرده و آدم را از حمأمسنون آفریده و ابلیس را از زبانه آتش به وجود آورده و آسمان را از دود خلق کرده و زمین را از کف آب به وجود آورده پس به ما خبر بده از پروردگار

گناهانی آلوده می‌کند. 4- در بخش بعد نمونه‌هایی را از مظاهر قدرت خداوند در آسمان و زمین که خود دلیلی است برای امکان معاد و حیات بعد از مرگ بر می‌شمرد. 5-

ترونها» معنايش ‍ اين مى شود كه : خداوند آسمان را از زمين جدا كرد و ميان آن دو فاصله اى گذاشت ، فاصله اى كه باعث شد آسمان مسلط بر زمين شود و اشعه خود را بر زمين

بود. و اما اگر مراد از رتق آنها اين باشد كه زمين از آسمان ، و آسمان از زمين ، جدا نبود تا چيزى از آسمان به زمين فرود آيد و يا چيزى از زمين بيرون شود، و مراد

هم بين آن دو باشد، همچنان كه در پاسخ اول ، وقتى آسمان قابل تصور است كه زمينى در مقابلش باشد و وقتى آسمان و زمينى ، متصور است كه واسطه اى هم بين آن دو باشد

المَلائِكَةُ وَ أُولُوا العِلم‌ِ قائِماً بِالقِسطِ«2» ‌که‌ بمعني‌ حفظ و تربيت‌ و تدبير و مراقبت‌ و قدرت‌ و تسلّط ‌بر‌ اشياء ‌است‌ و ‌بر‌ حضرت‌ مهدي‌ عجل‌ اللّه‌

و نازل كردن آب از آسمان ، همه آياتى بود مربوط به تدبير امر انسان ، قهرا جمله ((ان تقوم السماء و الارض (( هم به كمك سياق مربوط به تدبير امور انسانها مى شود،

آن و بر روى آن هست. و مراد از آسمان ها نيز، عالَم سماوى است، كه مشتمل است بر آسمان ها، و آنچه كه در آسمان ها و بر آسمان است. پس بنابراين، اين كه فرمود:

از اينكه فرمود: اگر در آسمان و زمين غير خدا اله ديگرى بود، اين است كه الوهيت غير خدا متعلق به آسمان و زمين باشد، نه اينكه در آسمان و زمين منزل گرفته باشند،

و مقاليد آسمان ها و زمين، مفاتيح خزاين آسمان و زمين است. همچنان كه در جاى ديگر فرموده: «وَ للهِ خَزَائِنُ السّمَاوَاتِ وَ الأرض»، و خزاين آسمان ها و زمين،

مانند تورات و انجيل. و منظور از «حكم»، قضاء و فرمان است. چون شأن كتابى كه از آسمان نازل شود، همين است. همچنان كه در آيه ديگر فرموده: «و انزل معهم الكتاب بالحق

اين رتق و فتق كدام است ؟ فرمود: آسمان رتق بود، يعنى باران نمى باريد، و زمين رتق بود، يعنى گياه نمى رويانيد، خداوند آسمان را فتق كرد يعنى باران از آن فرو

خود استقلالى در تدبير امر خود نداشت، قهراً تدبیر آن ها، مستقلاً با خدای تعالی خواهد ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۷ صفحه ۱۱۴ بود. حتى تدبير ملائكه هم، بر فرض

فرمود: بنگر چه مى‏بينى؟ فرمود: آدم به نژاد خود نگاه كرد كه مورچه‏وار فضاى آسمان را پُر كردند، آدم‏ گفت: پروردگارا، وه چه بسيار است نژاد من، براى كار بزرگى

۱۲ - در اين هنگام آنها را به صورت هفت آسمان در دو روز آفريد، و آنچه را مى خواست در هر آسمانى مقدر فرمود، و آسمان پائين را با چراغهاى (ستارگان ) زينت بخشيديم

«مِثلَهُم»، به آسمان ها و زمين بر مى گردد، به اين اعتبار كه عقلاى عالَم، در آسمان ها و زمين قرار دارند، و بدين جهت، از باب تغليب، ضمير «عقلاء» به همۀ آسمان ها و

و هر بيمارى را كه خواست شفا دهد، و هر مرده اى را كه خواست زنده كند، و در آسمان و زمين و ساير اجزاى عالم به دلخواه خود و به هر نحوى كه خواست تصرف نمايد.

را در بهشت بالا مى برد. و بعضى ديگر گفته اند: رافع آسمان هاى هفتگانه اى است، كه ملائكه از آن آسمان ها، به سوى عرش خدا بالا مى روند. و بعضى گفته اند: معنايش

و بازگشت به سوى خداى تعالى را تأكيد كند. و مراد از «آسمان صاحب رجع»، همين تحولاتى است كه در آسمان براى ما محسوس ‍ است، ستارگان و اجرامى در يك طرف آن غروب

رب بر شهر سدوم و عموره كبريت و آتش باريد، كبريت و آتشى كه از ناحيه رب از آسمان مى آمد و آن شهرها و همه اطراف آن و همه ساكنان آن شهرها و همه گياهان آن سرزمين

آن چنان بود كه بعضى از امت حضرت عيسى عليه السّلام بعد از رفع آن حضرت به آسمان، دست از احكام انجيل برداشته كافر شدند. و بعضى كه بر دين آن حضرت باقى ماندند

(۶۲) ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۶ صفحه ۲۲۲ و اگر از ايشان بپرسى چه كسى از آسمان آبى چنان مى فرستد و زمين را بعد از مردنش زنده مى كند حتما خواهند گفت الله

در بعضى از سفرهايش ديدار كرد و با هم نشستند و گفتگو كردند. سپس سفره اى از آسمان، بر آن دو نازل شد. از آن مائده خوردند و به من هم خورانيدند. آنگاه الياس از

چنين دچار انحراف مى شوند (۶۳). خدا، همو است كه زمين را براى شما مستقر و آسمان را بنا قرار داد، و شما را به بهترين شكلى صورتگرى نمود، و از چيزهاى پاكيزه

«مَقَالِيد»، به معناى مفاتيح (كليدها) است، و اثبات مقاليد براى آسمان ها و زمين دلالت دارد بر اين كه: آسمان ها و زمين، گنجينه هايى هستند براى آنچه كه در عالَم به

از اركان اصلى زندگی شان بوده. «وَ إِلى السمَاءِ كَيْف رُفِعَت»: و چرا به آسمان نمى نگرند كه چگونه افراشته شده، و به قنديل هاى پر نور، چون خورشيد و ماه و

اوست ). تخت (حكومت ) او، آسمانها و زمين را در بر گرفته ، و نگاهدارى آن دو ( آسمان و زمين )، او را خسته نمى كند. بلندى مقام و عظمت ، مخصوص اوست . آية الكرسى

را براى همه مردم مى زنيم اما در آنها تعقل نمى كنند مگر دانايان (۴۳) خدا آسمان و زمين را به حق خلقت كرد كه در اين خود آيتى است براى مردم با ايمان (۴۴) آنچه

العالمين ). در حقيقت اين جمله بعد از ذكر آفرينش آسمان و زمين و شب و روز و خورشيد و ماه و ستارگان و تدبير جهان هستى يكنوع ستايش از مقام مقدس پروردگار تفسير

((لقد جئتم شيئا ادا(( يعنى سخن بزرگى گفتيد ((تكاد السموات يتفطرن منه (( يعنى آسمان از گفته آنان و نسبتى كه دادند نزديك است متلاشى گردد، ((و تنشق الارض و تخر

سوار شد، همين كه لباس هايش را جابه جا و جمع و جور كرد كه حركت كند، سر به آسمان بلند كرد و گفت: «الحمد لله»، و ديگر هيچ نگفت. آنگاه فرمود: در ستايش خدا از

كربت و اندوه روى قلب را مى پوشاند. و اگر ابر آسمان را هم «غمام » مى گويند به همين جهت است كه ابر روى آسمان را مى پوشاند. و كلمه «قضاء» كه جمله «ثم اقضوا»

يك روح و نفس است كه مدير و فرمانرواى همه آنهاست همچنين است جهان هستى كه آسمان و زمين و كوه و دريا و ماه و خورشيدش هر يك وظيفه مخصوصى دارد و عمل جدائى انجام

ياد آوريد نعمت خدا را بر شما، آيا خالقى غير از خدا وجود دارد كه شما را از آسمان و زمين روزى دهد؟ هيچ معبودى جز او نيست ، با اين حال چگونه به سوى باطل منحرف

(۵۲) همان كه زمين را براى شما گهواره اى كرد و برايتان در آن راهها كشيد و از آسمان آبى فرود آورد و با آن انواع مختلف گياه پديد آورديم (۵۳) بخوريد و حيوانات

اش، سر به آسمان كشيده و نيز در زمين آنچه قوت و رزق هست، در چهار فصل پديد آورده، قوت و رزقى كه كفاف همه روزى خواران را بدهد (۱۰). سپس بر آسمان كه در آن هنگام

السَّماءُ وَ حَقَّ لَهَا أن تَئِطَ». يعنى: كمر آسمان از سنگينى خميد و حق دارد كه خم شود. چون هيچ جاى پايى از آسمان نيست، مگر آن كه فرشته اى در آن جا قرار دارد،

چنين تفسير مى كردند كه در آسمان معبودى است و در زمين معبود ديگرى ، در حالى كه آيه فوق عكس آن را مى گويد: او كسى است كه هم در آسمان معبود است و هم در زمين

موجودات خدائى قائلند و مى گويند خداى باران ، خداى جنگ ، خداى صلح ، خداى آسمان و مانند آن چنين مى گويد: او است خداوندى كه الوهيتش بر تمام آسمانها و زمين

گاو، زمين و آسمان متمايز مى كندبطورى كه مى توانيم بگوييم زيد عمرو نيست ، و هيچ فرد ديگر انسان نيست ، و نيز اسب و گاو نيست ، و زمين و آسمان هم نيست . و

«بيت المعمور» در كدام آسمان است ؟ روايات مختلف است ، در بسيارى از آنها آسمان چهارم ، و در بعضى آسمان نخست (آسمان دنيا) و در بعضى آسمان هفتم آمده است . در

آن را ايجاد و تدبير نموده ، رهنمون مى گردد، و قرآن مجيد پر است از استدلال به اين دليل روشن ، و در همه جا نمونه هائى از آيات حق را در آسمان و زمين ، و عالم

براى رسيدن به مقاصد دنيا بايد راهها و جاده هايى طى كند. و نيز خداوند از آسمان آبى - كه همان آب بارانها باشد - نازل كرد و آبهاى چشمه ها و نهرها و درياها

ماند و آن هم، خداى «مسبّبُ الاسباب» است. و در آن روز، زمين را قبضه مى كند، آسمان ها را در هم مى پيچد، و براى مُردن همۀ زنده ها، و زنده شدن شان، در صور مى

بهشت آدم در آسمان بوده ، و او با همسرش از آسمان نازل شدند، از اين هم كه بگذريم كسانيكه انس ذهنى بروايات دارند، از اينكه بهشت نامبرده در آسمان باشد، و آدم

سوره الرحمن «آسمان از هم شكافته و همانند روغن مذاب گلگون مى شود» «فاذا انشقت السماء فكانت وردة كالدهان ». و يا به تعبير ديگر زمين و آسمان كنونى ويران شده

خدا نيرومند و انتقام گير است. (۴۷) روزى كه زمين، به زمينى ديگر و آسمان ها نيز (به آسمان هاى ديگر) مبدّل شود و (مردم) در پيشگاه خداى يگانه مقتدر، حاضر شوند

در نهج البلاغه فرموده: و اگر اقرار آن ها (آسمان ها) به ربوبيت و اذعانشان براى او (خدا) به اطاعت نبود، هرگز آسمان ها را محل عرش خود قرار نمى داد، و آن جا

سايبانها و نظائر آن . چه تعبير جالبى است كه آسمان را به خيمه اى تشبيه كرده كه اطراف زمين را گرفته ، البته منظور از آسمان در اينجا بيشتر همان جو و هواى فشرده اى

مى زدم، ناگهان صوتى از طرف آسمان شنيدم. سر بلند كردم، ناگهان همان كسى را ديدم كه در غار حرا او را ديده بودم. ديدم كه بين آسمان و زمين، بر كرسى نشسته. من

الصُّدُورِ(۳۸) ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۷ صفحه ۵۶ «ترجمه آیات» آيا نديدى كه خدا از آسمان، آبى فرستاد، پس با آن ميوه هايى از زمين بيرون كرديم كه رنگ هاى مختلف دارد،

تهيه نمايد كه از گرما و سرما حفظش كند، انسانى كه تاكنون چشمش به ستارگان آسمان نيفتاده و طلوع و غروب آفتاب و ماه را نديده است ، انسانى كه هرگز قدم در جامعههاى

در برابر چنين خدايى، بايد خاضع شد، و نبايد متعرض خشم او گرديد. و چون مُلك آسمان ها و زمين از آنِ اوست، پس او مليك على الاطلاق است، و امر و حكم، مخصوص اوست

كمتر از آن. امام: به پيش روى و بالاى سرت بنگر و به من بگو چه مى بينى. هشام: آسمان و زمين و خانه‏ها و كاخها و بيابانها و كوهها و نهرها مى‏بينم. امام: آنكه قادر

عباس مى گويد: شبى خدمتش خوابيده بودم ، هنگامى كه از خواب بيدار شد سر به سوى آسمان بلند كرد، و ده آيه آخر سوره آل عمران را تلاوت فرمود: ان فى خلق السموات و

الْعَزِيزُ الحَْكِيمُ(۶) ترجمه : ۵ - هيچ چيز، در آسمان و زمين ، بر خدا مخفى نمى ماند. (بنابراين ، تدبير آنها بر او مشكل نيست ). ۶ - او كسى است كه شما را

كجا مى آيى و به كجا می روى و از چه تيره اى هستى؟ گفت: من، بندۀ ربّ كه إله آسمان و خالق دريا و خشكى است، هستم. آنگاه جريان خود را براى آنان نقل كرد. آن ها

بيامرزيد و مرا از مُكرَمين قرار داد(۲۷). و ما براى هلاك ساختن مردم او، لشكرى از آسمان نفرستاديم و نبايد هم مى فرستاديم(۲۸). چون از بين بردن آن ها، به بيش از يك

كه خدا در هر شب جمعه به آسمان دنيا پائين مى آيد، چون پائين آمدن به صفتى برگشت مى كند، آن را به نزول رحمتش تاءويل نموده ، آسمان دنيا را هم به فلك قمر تفسير

لفسدتا فسبحان الله رب العرش عما يصفون : اگر در زمين و آسمان خدايانى جز خداوند يگانه بود زمين و آسمان به فساد كشيده مى شد، و نظام جهان به هم مى خورد، پس منزه

پيغمبر اكرم (صلى اللّه عليه و آله و سلّم ) يا بيت المعمور يا از لوح محفوظ به آسمان دنيا نازل گرديد. و نزول تدريجى كه در طول بيست و سه سال دوران نبوت انجام گرفت

انكار كنيد، يا نشانه هاى او را در مساله حيات و مرگ ؟ و آيا آيات الهى را در آسمان و زمين و آفرينش شب و روز مى توان با ديده انكار نگريست ؟ و يا آفرينش وسائلى

همين دليل از هر گونه عيب و نقص ، منزه و مبرى است ، «و تمام موجوداتى كه در آسمان و زمين هستند براى او تسبيح مى گويند» و او را از هر عيب و نقصى پاك مى شمرند

جانشينان واقعى او مى باشد، كه مردم را از سطوح پائين و پست بالا برده و به آسمان تكامل معنوى و مادى مى رسانند. سپس قرآن به نعمت بزرگ اتحاد و برادرى اشاره

بهر حال ، اين بتها مجسمه هايى بودند كه يا از موضوعات اعتقادى از قبيل معبود آسمان و زمين و اله عدل و امثال آن و يا از موضوعاتى محسوس و مادى از قبيل آفتاب و

معناى اين كه فرموده: «وَ السّمَاوَاتُ مَطوِيّاتٌ بِيَمِينِه»، اين است كه: آسمان ها به قدرت و قوّۀ خداى سبحان، در هم پيچيده شده، و او، بزرگتر از آن است كه

مورد بحث آن را مى رساند، و اين احتجاج، از طريق غايات است. چون اگر امر خلقت آسمان ها و زمين و آنچه بين آن دو است - با اين كه امورى است مخلوق و مؤجّل، يكى پس

بودند از ترس بلا از شهر بيرون رفته در نزديكى شهر فرود آمدند، و شب را زير آسمان بسر برده صبح رفتند تا سرى به اهل معصيت بزنند، ديدند دروازه شهر بسته شده و

آيه اشاره به دو نوع از دلالت است ، يكى دلالت طبعى كه آيات كونى و وجودى از آسمان و زمين و ما بين آن دو بر توحيد دارد، ديگرى دلالت لفظى كه آيات كريمه قرآن

مانند ما نيستى و ما ترا دروغگو مى پنداريم (۱۸۶) اگر راست مى گويى پاره اى از آسمان را روى ما بينداز (۱۸۷) گفت : پروردگارم به اعمالى كه مى كنيد داناتر است (۱۸۸)

(عليه السلام ) مى فرمايد: پيامبر صلى اللّه عليه و آله پيك وحى را ميان زمين و آسمان مشاهده كرد كه مى گويد: لا سيف الا ذو الفقار و لا فتى الا على . در اين اثنا

نيكوكاران را جزاء مى دهيم: نخست، امتحان هاى به ظاهر شاقّ و دشوار و در واقع آسمان، برايشان پيش مى آوريم، تا وقتى به شايستگى از امتحان درآمدند، بهترين جزا را،

در واقع توانا شده اند كه جن و انس ، شيطان و پرى خدمتكار او بودند و زمين و آسمان جولانگاه او بود، و در حشمت او هر كس كه شك نمايد بر عقل و فكرت او خندند مرغ

باشد، يا آنكه از رسم عبوديت خارج بوده باشد، و به لوازم آن عمل نكند، بالاخره آسمان برود يا زمين ، بنده و مخلوق است ، همچنانكه خداى تعالى در اين باره فرموده :

برداشته شده است ، و عقل قاصر است از اينكه پا فراتر گذاشته و قرآنى را كه از آسمان نازل شده و مشتمل بر حقايقى آسمانى است ، آن طور كه هست درك نمايد. و در اين

قيامت، چرا درباره شتر زير پاى خود نظر نمى كنند كه چسان خلق شده؟ (۱۷) و به آسمان، كه چسان برافراشته شده؟ (۱۸) و به كوه ها، كه چسان پاى برجا و استوار شده؟

خود آن ارزاقى باشد كه مردم با آن ارتزاق مى كنند. و مراد از نازل شدن آن از آسمان، اين باشد كه: ارزاق از غيب به شهود مى آيند، همچنان كه آيه شريفه: «وَ إن مِن

، و با كمك اين و آن تنظيم نشده ، بلكه مولود علم كسى است كه آگاه از اسرار آسمان و زمين است و علم او بر همه چيز احاطه دارد. ولى با اين همه راه بازگشت را به

باغهاى سبز و خرم را به روى آنان بگشايد مى گشود، و اگر اراده مى كرد پرندگان آسمان و حيوانات وحشى زمين را همراه آنان گسيل مى داشت ، ولى اگر اين كار را مى كرد

فهو قوله سبحانه الله يتوفى الانفس حين موتها ...: «هر كس مى خوابد نفس او به آسمان صعود مى كند و روح در بدنش مى ماند، و در ميان اين دو ارتباطى همچون پرتو آفتاب

حلقه اتصال فكرى علما، و پل ارتباطى گذشته و آينده بشر است ، و حتى ارتباط آسمان و زمين نيز از طريق لوح و قلم حاصل شده است ! قلم انسانهائى را كه جدا از هم

هشت ركعت در هنگام طلوع آفتاب . و دوم پنج ركعت در هنگام عبور آفتاب از وسط آسمان ، كه همان هنگام ظهر است ، و در هر ركعت از نمازهاشان سه سجده هست ، البته اين

عقل و حكم وجدان و فطرت مى برد، تا نخستين پايه توحيد را كه مساءله خالقيت آسمان و زمين است در قلوب آنها محكم كند. در مرحله بعد سخن از سود و زيان و تاءثير