نتایج جستجو

[مائده:71]. مراد از عمى و صم آن است كه حق را نبيند و به آن گوش ندهد كورى و كرى عقل نه چشم و گوش. راغب گويد: آن كه به حق گوش ندهد و قبول نكند به صم توصيف مى‏شود

را که خداوند نصیب بندگان مى کند، از مواد غذایى، مسکن و پوشاک، و یا علم و عقل و فهم و ایمان و اخلاص، به همه اینها «رزق» گفته مى شود، و آنها که مفهوم این

ديد كه عقل در قرآن به معنى فهم و درك و معرفت است. طبرسى فرموده: عقل، فهم، معرفت و لبّ نظير هم‏اند راغب گويد: به نيروئى كه آماده قبول علم است عقل گويند همچنين

مؤمن توبه نمايد و خدا چاره ساز مهربان است . به نظر نگارنده مراد از امانت عقل و تفكّر و استعداد تكليف است و آن همان عهداللّه است كه انسان آن را درك مى‏كند

اسر کرم لعل طيب عن ى اما رزق صلح ذوى غلم يوم غنى اول مدن اللاتى بل لم نصر عقل قهر الذين قسم ا اخر کلا ذلک حضر بدل سدد کى ضلل تحت دين عيل ارث جنب جدر

شرابی که نه در آن مایه تباهی عقل است و نه از آن مست می‌شوند! |نه در آن تباهى عقل است و نه از آن مست مى‌شوند نه در آن فساد عقل است و نه ايشان از آن به بدمستى

آیات شامل این کلمه «نُهى» از مادّه «نهى» در اینجا به معناى «عقل» است چرا که عقل، انسان رااز زشتى ها و بدى ها نهى مى کند. نهى‌ (۵۶ بار) ال وَ لِأُولِي لَآيَات

گوناگونى آمده است، از جمله: 1 ـ به معناى «عقل و درک»، 2 ـ «روح و جان»، 3 ـ «مرکز عواطف» و بیشتر مراد روح و عقل است. قلب‌ (۱۶۸ بار) وَ کُل لَه مُتَکَبّر

رسل موت مسک وثق حسب نعم الذين نفق امر التى بلغ حسن طلق کتب انس وقى هما شهد عقل هذا نفس خشى قوم سئل قدر قبض مرر طير اتى منن ضرر قضى عصم اجر هل غير کون صفف

معناى کسى است که مسحور شده باشد. آنها معتقد بودند که ساحران گاه از طریق سحر، عقل و هوش افراد را از کار مى اندازند، این سخن را نه تنها به حضرت صالح(علیه السلام)

در آیه مورد بحث، طغیان غرائز و تسلط هوس هاى سرکش و چیره شدن آنها بر نیروى عقل و ایمان است. و در این حالت، علم و دانش انسان به گناه، گر چه از بین نمى رود،

پنهانى مى کند و از آنجا که شراب عقل انسان را مى پوشاند به آن خمر گفته شده; زیرا سبب مستى است و مستى پرده اى بر روى عقل مى افکند و نمى گذارد انسان خوب و

«أَنْعَام»: چهارپایان. «النُّهَی»: جمع نُهْیَة، به معنی: عقل. علّت تسمیه عقل بدان، این است که عقل از چیز قبیح نهی می‌کند. «اُوْلِی النُّهَی»: عاقلان و خردمندان

شرک ۱۷; زمینه شرک ۹ شعار: شعار جاهلانه ۱۹ عقل: ارزش عقل ۱۴; اهمیّت تبعیت از عقل ۱۴; نقش عقل ۱۶; هماهنگى عقل و دین ۱۵ عمل: عمل پسندیده ۱۱; عمل ناپسند ۶،

مى کند و نه عقل را مى رباید. (لایصدّعون عنها و لاینزفون) «یصدّعون» از «صداع» (به معناى سردرد) و «ینزفون» از «نزف» (به معناى از دست دادن عقل) مشتق شده است

اطلاق مى شود که به خاطر ضعف عقل از سخن گفتن عاجز و ناتوان است. در حال بارگیری... صمم لا هم عمى الله وله اله على ف ظلم فى شىء عقل اوى الذين ايى کلل وحد بصر

آیات شامل این کلمه «شرح» (گشاده ساختن) همان وسعت روح، بلندى فکر و گسترش افق عقل آدمى است; زیرا پذیرا شدن حق، احتیاج به گذشت هاى فراوانى از منافع شخصى دارد

حقانیت سخن ۱۸; هدف از استماع سخن ۳ شناخت: ابزار شناخت ۱۹ عقل: نشانه هاى عقل سلیم ۱۷; نقش عقل ۱۹ عقیده: آزادى عقیده ۵; انتخاب بهترین عقیده ۸، ۱۰; بهترین

مُسْتَمْسِکُونَ). یعنی آنها برای اثبات این ادعا باید یا به دلیل عقل متمسک شوند، یا به نقل، در حالی که نه دلیلی از عقل دارند، و نه دلیلی از نقل، تمام دلائل عقلی دعوت به

آیات شامل این کلمه «حُلُم» (بر وزن کتب) به معناى «عقل» آمده و کنایه از بلوغ است که معمولاً با یک جهش عقلى و فکرى توام است، و گاه گفته اند که «حلم» به معناى

خویشتن دارى به هنگام هیجان غضب است، و از آنجا که این حالت از عقل و خرد ناشى مى شود گاه به معناى عقل و خرد نیز به کار رفته، و گر نه معناى حقیقى «حلم» همان است

«بالِغة» به معناى «رسا» است روشن مى شود که دلائل خداوند براى بشر از طریق عقل و نقل و به وسیله دانش و خرد، و همچنین فرستادن پیامبران، از هر نظر، روشن و

حس شنوایى ۲; منشأ شنوایى ۱ صراط مستقیم: هدایت به صراط مستقیم ۶ عقل: عدم استفاده از عقل ۷ کفران: موارد کفران نعمت ۷ نعمت: نعمت بینایى ۴; نعمت شنوایى ۴;

لِذِي حِجْرٍ: مقسم به پسنديده مر صاحبان عقل را؟ يا هست در سوگند خوردن من به اين امور مذكوره، سوگندى براى صاحب عقل؟ (استفهام براى تقرير و تحقيق است) يعنى

کار مى رود، و در مورد کشیدن تمام آب چاه به طور تدریجى و مستى و از دست دادن عقل نیز به کار مى رود. نزف‌ (۲ بار) خارج كردن وخارج شدن. لازم و متعدى بكار رفته

چگونه ممکن است خود مجنون باشد، و همین که منادى تفکر است، خود دلیل بر نهایت عقل و درایت اوست. جنن‌ (۲۰۱ بار) أَيْمَانَهُم فَصَدّوا عَن اللّه اتّخَذُوا سَبِيل

- همخوابگان اصحاب الیمین در بهشت، زنانى در اوج شکوه و جلال مادى و معنوى (عقل، کمال و جمال) (و فرش مرفوعة) برخى از مفسران بر آنند که مراد از «فرش» در آیه

سطحى نگرانى: آثار سطحى نگرانى ۳ ظالمان: تقلید کورکورانه از ظالمان ۷ عقل: زمینه زوال عقل ۱۳ فرعون: تبلیغ فرعون ۱; فساد در حکومت فرعون ۹; فسق در حکومت فرعون

مى گویند که از روى خشم و غضب مى زند، مى کشد و نابود مى کند، و پیرو فرمان عقل نیست. به تعبیر دیگر، جبّار کسى است که دیگرى را مجبور به پیروى خود مى کند و

مرتبت تو و ترك توقير و تعظيم تو، به منزله بهائمند كه از فهم و عقل عاريند، زيرا مقتضى عقل آنست كه مراعات حسن ادب كنند و رعايت اجلال و تعظيم نمايند خصوصا

دست انداختن در درون فکر و اندیشه مردم، به حرکت در آوردن آن و بیدار ساختن عقل هاى خفته، نخستین گام محسوب مى شود. «حکمت» در سوره «ص» به معناى علم و دانش

اجتناب از شرک ۲۵، ۲۸; حرمت شرک ۷; شرک در جاهلیت ۱۲; موارد شرک ۹ عقل: زمینه رشد عقل ۲۹; نقش عقل ۲۷ عمل: ترک عمل ناپسند ۲۸; حرمت عمل ناپسند ۲۱; عمل ناپسند آشکار

عوامل رفع سختى ها ۹ عاقلان: عاقلان و قصه ایوب(ع) ۱۱ عبرت: عوامل عبرت ۱۱ عقل: آثار عقل ۱۲ لطف خدا: مشمولان لطف خدا ۱، ۲ مردگان: احیاى مردگان ۱ نعمت: نعمت خانواده

فردى ۱۲ شخصیت: ابزار شناخت شخصیت ۱۲ شناخت: ابزار شناخت ۱۱ عقل: نشانه هاى بىعقلى ۹ ; نقش عقل ۱۱ قرآن: تازگى قرآن ۵ ; تکذیب قرآن ۹ ; دلایل وحیانیت قرآن ۸ ;

برخوردارى پیامبر(ص)، از نعمت نبوت و عقل (ما أنت بنعمة ربّک بمجنون) واژه «جنون»، قرینه است بر این که نعمت اعطایى به پیامبر(ص) «عقل» است و برخى از مفسران آن را نعمت

المفتون) ایمان: آثار ایمان ۳ جنون: نشانه هاى جنون ۳ خدا: گواهى خدا ۱ عقل: نشانه هاى عقل ۳ کافران: تهمتهاى کافران ۴; جنون کافران ۲ کفر: آثار کفر ۳; کفر به

هاى خدا ۹; وعده هاى خدا ۱۰ شعر: نقش شعر ۸ عاقلان :۷ فضایل عاقلان ۷ ۱۱ عقل: آثار عقل ۵ قرآن: آثار انذارهاى قرآن ۴; تشبیهات قرآن ۷; فلسفه نزول قرآن ۱; نقش

شده است. به هر حال، «اثم» به هر کار و هر چیزى گفته مى شود که حالتى در روح و عقل به وجود مى آورد، و انسان را از رسیدن به نیکى ها و کمالات باز مى دارد. و به

مصونیت از زیان ۱۱; مصونیت از زیان اخروى ۱۱ سعادت: عوامل سعادت اخروى ۵ عقل: نقش عقل ۱۰ عقیده: باطل ۲ غفلت: زمینه غفلت از آخرت ۱۰; عوامل غفلت از آخرت ۷ لعب:

نقش انبیا ۷ دین: ابزار تشخیص حقانیت دین ۵; ملاک اظهارنظر درباره دین ۲ عقل: آثار عقل ۵ قرآن: تهمت ساختگى به قرآن ۱ کتب آسمانى: تاریخ کتب آسمانى ۴ محمد(ص):

داراى عقل و در معرض سفاهت و کم خردى (و أنّه کان یقول سفیهنا على اللّه شططًا) جن: اقرار جنیان مؤمن ۱; حقیقت جن ۴; سفاهت جن ۴; سفاهت جنیان مشرک ۱; عقل جن ۴

[نور:58]. مِرَّة (به كسر ميم) قوّه و نيرو و عقل و حالت و مستمر است [نجم:6-5]. شايد مراد از مِرَّة نيرو يا بصيرت و عقل باشد يعنى: او را فرشته پر قوت تعليم داده

[نور:58]. مِرَّة (به كسر ميم) قوّه و نيرو و عقل و حالت و مستمر است [نجم:6-5]. شايد مراد از مِرَّة نيرو يا بصيرت و عقل باشد يعنى: او را فرشته پر قوت تعليم داده

آن يك نوع سنگينى هست و على هذا عقل را حجر گفته‏اند كه شخص را از خواسته‏هاى نفس منع مى‏كند [فجر:5] آيا در آن بر صاحب عقل سوگندى هست؟ و ايضاً حرام را از

[نور:58]. مِرَّة (به كسر ميم) قوّه و نيرو و عقل و حالت و مستمر است [نجم:6-5]. شايد مراد از مِرَّة نيرو يا بصيرت و عقل باشد يعنى: او را فرشته پر قوت تعليم داده

تدبر را و بر اينكه عقل حجت باطنى است براى آنان، زيرا غير ذوى العقول را ممكن نيست تدبر و اعتبار، پس سزاوار آن كه عاقل لبيب از متابعت عقل غافل نگردد. خاتمه:

به حق در پرتو علم و عقل و موعظة; یعنى، تذکر به خیر آن گونه که باعث رقّت قلب شود (مفردات راغب). ۱۱- راه خدا و اسلام، سازگار با عقل، علم و عواطف انسانى (ادع

[مائده:71]. مراد از عمى و صم آن است كه حق را نبيند و به آن گوش ندهد كورى و كرى عقل نه چشم و گوش. راغب گويد: آن كه به حق گوش ندهد و قبول نكند به صم توصيف مى‏شود

«مقابل معروف» كارمنكر و امر منكر آن است كه بقول راغب: عقل سليم آن را قبيح و ناپسند مى‏داند يا عقل در باره آن توقف كرده و شرع به قبح آن حكم مى‏كند. منظور

«مقابل معروف» كارمنكر و امر منكر آن است كه بقول راغب: عقل سليم آن را قبيح و ناپسند مى‏داند يا عقل در باره آن توقف كرده و شرع به قبح آن حكم مى‏كند. منظور

رعدوبرق: نقش رعدوبرق ۸ زمین: حیات زمین ۳; مرگ زمین ۵ شناخت: ابزار شناخت ۱۱ عقل: نقش عقل ۷، ۱۱ عوامل طبیعى: عمل عوامل طبیعى ۹; نقش عوامل طبیعى ۴ گیاهان: رویش

و درست يعنى آنچه حقيقت را درك كرده [نباء:38]. يعنى قول حق و مطابق حكمت و عقل بگويد. صيّب: باران و ابر [بقره:19]. يا مثل باران سختى از آسمان كه در آن ظلمات

قرآن، مطابق عقل و خرد است، لذا اهل خرد با تدبّر در آن به احكام و رموزش پى‌مى‌برند. «لِيَتَذَكَّرَ أُولُوا الْأَلْبابِ» (در قرآن، امرى مخالف عقل يافت نمى‌شود)

نشانه هاى تدبیر خدا ۱ روزى: منشأ روزى ۵ شرک: آثار شرک ۹; بى منطقى شرک ۱۱ عقل: ارزش عقل ۱۴ عقیده: اهمیت برهان در عقیده ۱۳; حسابرسى از عقیده ۱۲ کفران: عوامل کفران

أُولِي الْأَلْبابِ‌: پس بترسيد و بيانديشيد مرا از مخالفت، اى صاحبان عقل خالص؛ زيرا قضيه لب عقل، مقتضى ترس خدا و آن موجب است اجتناب و پرهيز از معاصى و محرمات

نمى‌كرديد؟ و همانا خلق بسیاری از شما نوع بشر را (این دیو) به گمراهی کشید، آیا عقل و فکرت کار نمی‌بستید (تا از مکر و فریبش بپرهیزید). و همانا شیطان گروه بسیاری

گفته‏اند: آن مفرد است. (مجمع) در جوامع الجامع فرموده:اشدّ حال اجتماع عقل و كمال عقل و كمال خلق و نيرو و تميز است آن از الفاظ جمع است كه واحد ندارد در صحاح

گفته‏اند: آن مفرد است. (مجمع) در جوامع الجامع فرموده:اشدّ حال اجتماع عقل و كمال عقل و كمال خلق و نيرو و تميز است آن از الفاظ جمع است كه واحد ندارد در صحاح

۴، ۱۳; منشأ زندگى ۱; ناپایدارى زندگى دنیوى ۵ صالحان: مراتب صالحان ۱۸ عقل: اهمیت عقل ۲۲ علم: نقش علم ۱۳ عمل: اهمیت عمل ۱۷; بهترین عمل ۲۱; زمینه تصحیح عمل۱۲

تاریخ شرک ۱۵; عوامل تداوم شرک ۶; منشأ شرک ۱۵ شناخت: آفات شناخت ۵ عقل: عوامل تضعیف عقل ۵ عقیده: تقلید در عقیده ۱۲; عوامل انحراف عقیده ۷; عوامل مؤثر در عقیده

requires Javascript to function. گفتند: «(ای صالح!) تو از افسون شدگانی (و عقل خود را از دست داده‌ای!) گفتند: جز اين نيست كه تو از سحر شدگانى گفتند: «قطعاً

جواب فرمايد: عقل آن چيزى است كه به آن عبادت رحمان و كسب جنان شود. راوى عرض كرد: پس آنچه در معاويه بود؟ فرمود: آن حيله و شيطنت باشد، و آن شبيه عقل است و نيست

(خدايا) تنها ترا مى‌پرستيم و تنها از تو يارى مى‌جوئيم. انسان بايد به حكم عقل، بندگى خداوند را بپذيرد. ما انسان‌ها عاشق كمال هستيم و نيازمند رشد و تربيت،

فرشتگان عقل دارند بدون شهوت و غضب، حیوانات مجموعه‌ای از شهوت و غضبند و عقل ندارند، اما انسان مجموعه‌ای است از هر دو تا کدامین غالب آید، اگر عقل او بر شهوتش

به قضاوت بگيريد و عقل و فطرت او را بيدار كنيد. «أَ فَلا تَذَكَّرُونَ» 3- عقل و وحى با يكديگر هماهنگ است و آنچه را قرآن بيان كرده عقل مى‌پذيرد. «أَ فَلا

مجددا در صدد جلوگيرى اين سهم مهلك بر آمده‌اند. اما عقل- عقل هر خردمندى بر نهى از خمر و مسكرات حكم كند، چه عقل، اشرف اشياء و سرمايه تحصيل سعادت دنيا و آخرت است

و این که به دیوانه مجنون گفته مى شود به خاطر این است که گویا پرده اى بر عقل او کشیده شده است. اطلاق جِنّ بر موجود ناپیدا نیز به همین ملاحظه است. جنین

طَرْفُهُمْ وَ أَفْئِدَتُهُمْ هَواءٌ). آنها که خود را «عقل کل» می‌پنداشتند و دیگران را بی‌خرد می‌انگاشتند، آنچنان عقل و هوش خود را از دست می‌دهند که نگاهشان نگاه

گفته است . صبر: خويشتن دارى و حبس نفس است بر چيزيكه شرع و عقل تقاضا مى‏كند، يا از چيزى كه شرع و عقل از آن نهى مى‏كند. به حسب اختلاف موارد نام آن فرق مى‏كند

شرک: آثار شرک ۱۹ شرکت: آثار شرکت ۱۵ عاقلان: عاقلان و مثالهاى قرآن ۲۱ عقل: نقش عقل ۲۲ قرآن: استفاده از مثالهاى قرآن ۲۱; تشبیهات قرآن ۱ مثال: فواید مثال

«طه» ممکن است اشاره به این باشد که آنها نعمت هاى خداداد، مانند: چشم، گوش و عقل را در مسیرهاى غلط به کار انداختند. و اسراف چیزى جز این نیست که انسان نعمت

۱; سرزمین ارم در دوران مقارن بعثت ۱ عبرت: عوامل عبرت ۶ عقل: نشانه هاى بى عقلى ۴; نشانه هاى عقل ۶ قدرت: نقش قدرت جسمانى ۶ قوم عاد: استحکام بناهاى قوم عاد

با عقل و خرد است. (لقد أنزلنا إلیکم کتبًا ... أفلاتعقلون ) تشویق و برانگیختن به تعقل در قرآن، بیانگر آن است که این کتاب آسمانى، از نظر محتوا با عقل و خرد

مجادله درباره خدا ۱۷، ۱۸، ۱۹، ۲۱ زمین: مطالعه موجودات زمین ۳; نقش زمین ۲ عقل: نقش عقل ۲۰، ۲۲ کتب آسمانى: نقش کتب آسمانى ۲۲ کفران: کفران نعمت ۱۹ مجادله: راههاى

جعل قبل او ائى الى لم سحر هل اذ ربب رود لعل نفق ثم دعو کثر رئى عند طوع بنو عقل عبد دون کذب خلو اول هذه

پيغمبر است و بايد عقل استناره از وحى نمايد، و بشر مجبور است در اقتباس حقايق در ظلّ عنايت وحى انتظام يابد. وحى، فوق عقل، و طورى است وراء طور عقل. روح، وحى مربوط

به كار رفته و شامل رستگارى دنيا و آخرت است .و سبب آن پيروى از خواسته‏هاى عقل و دستورات دين مى‏باشد. وَ قَد مَن لا الْيَوْم الْمُؤْمِنُون تَقْوَاهَا يَحْيَى

ل اله ف ذوق هم قول ما قدم کم وله ک فى يدى ها الذين امن نن قوم ان نور عمل عقل او عکف نصر لا قتل على نجو يوم من ا بين دخل ثم صلح دبر ظلل جهنم حقق عصر وجه

حكمت و معارف را با انوار عالم عقل، داخل در او مى‌كند. و آن نور از دايره عقل كه محيط به عوالم علياست، سه شكل مخروطى از دايره عقل كل ممتدا كشيده شده تا آنكه

شما مزد رسالت نمی‌خواهم، اجر من جز بر خدا که مرا آفریده، نیست، آیا فکر و عقل را کار نمی‌بندید؟ ای قوم من! از شما [در برابر ابلاغ رسالتم] هیچ پاداشی نمی

جريان احكام عقلى عملى در افعال خداى تعالى عقل نظرى در تشخيصهاى خود درباره معارف مربوط به خدا مصيب است . عقل عملى : جستجوى مصالح و مفاسد و حسن و قبحافعال

آیات شامل این کلمه طرف‌ (۱۱ بار) هم‌ (۳۸۹۶ بار) (بر وزن عقل) نگاه كردن. چشم. راغب گويد آن پلك چشم. و تحريك پلك است و از آن نگاه كردن تعبير مى‏كند كه لازم

الآن غالباً براى تعلیل و بیان علت چیزى به کار مى رود. اجل‌ (۵۶ بار) (بر وزن عقل) سبب. علّت. [مائده:32] يعنى بسبب آن قتل بر بنى اسرائيل چنين نوشتيم ارباب لغت

سخن نمى‌گويد. و از روی هوا و هوس سخن نمی‌گوید. و از سر هوا(ی نفس، یا هوای عقل یا هوای مشورت) هرگز سخنی نمی‌گوید. و نه سخن گوید از روی هوس‌ Nor does he speak

ما خطاكار بوديم.» برادران گفتند: به خدا که خدا تو را بر ما (به ملک و عزت و عقل و حسن و کمال) برگزید و ما (در حق تو) مقصر و خطاکار بودیم. گفتند: به خدا سوگند

يقين داشت . اين آيه يكى از مشكلات مهمّ را حلّ مى‏كند و آن اينكه آدمى از لحاظ عقل و منطق و دليل به وطلبى يقين مى‏كند ولى در مقام تسليم نمى‏شود و انكار مى‏كند

ما رحم ا ذوق شىء مسس يئس کم ى لم ب يوم قنط لما اللائى صحب قدر رسل کون امن عقل حتى ظنن حيض فسق عمل ظلم ذلکم قبر خلص لقى اخو جمع نجو دين زلم لو شکل يوسف نسو

و در سوره واقعة معلوم. و آن چنانكه در «نزف» خواهد آمد به معنى مستى و زوال عقل است. معنى آيه چنين مى‏شود: در شراب بهشتى سردرد (يا ضرر و فساد) نيست و از آن

و در آخرت از شايستگان باشد، البته عقل سليم حكم نمايد به اتباع او، و اعراض نكند از پيروى چنين شخصى مگر سفيه و كم عقل كه خوار كرده نفس خود را و زبون ساخته

نطفه‌اى آفريديم، كه اكنون ستيزه‌گرى- يا دشمنى- آشكار است؟! آیا انسان (با چشم عقل و دیده‌ی بینش ننگریسته است و) ندیده است که ما او را از نطفه‌ی ناچیزی آفریده‌ایم

فراش ناميده مى‏شوند. «مَرْفُوعَة» چنانكه گفته‏اند به معنى بلند مقام است در عقل و جمال و كمال يعنى: براى آنهاست زنانى والامقام كه ما آنها را به طرز مخصوصى

کلل نفس کذب رسل عظم وقى اخذ عمى کلم مثل نظر نزل کتب غير اذن الذى عمل قعد عقل ملک نفر سلم

در اين باره از درالمنثور نقل كرده و گويد هر سه مبنى بر تشبيه‏اند كه مخالف عقل و نص قرآن است بايد مطرح كرد يا تأویل نمود. وَ السّوء دَعَاه إِذَا يَجْعَلُکُم

ارسال رسل محكم و استوار كرده است در «عهد» گفته‏ايم كه ظاهرا مراد از عهد فهم و عقل و درك بشر است كه در ذات او گذاشته شده و مراد از ميثاق محكم كردن آن است بوسيله

بزرگی است (بر وجود خالق جهان) ولی اکثر مردمان (چشم دل را می‌بندند و به ندای عقل گوش فرا نمی‌دهند و این چند روزه‌ی حیات را غافلوار بسر می‌برند و به خدا) ایمان

قتل قول الا ما ک ثم هود الذين او دبر لم صوب ب نصر قلب حيز اخر يوم جعل اذ عقل خير الى عبد نسى فئى طمن حظظ ولى قوم لعن انس عصو وثق طمئن عصى علم قد فرق بوء

[اسراء:70]. تكريم به معنى گرامى داشتن و محترم كردن است و آن ظاهراً به واسطه عقل و تفكر و اختيار است كه خداوند به انسان عطا فرموده و به همان وسيله لياقت خليفةاللَّه

عقب لوح يى ذلک غرق شىء هلک عن ربو ثوب شحن ائى ى ثم اتى اوى ثمود عثو بشر هذا عقل درى ذرر بنو کذب فلک لعل ذو رئى عاد سلم رزق سکن صلو قرن مؤتفکة

این مقام (حلم و بردباری است که) از عزم در امور (الهی و تسلط بر نفس و قوت عقل و اراده) است. و کسی که [با قدرت داشتن بر انتقام به اختیار خود] شکیبایی ورزد

سخنى را كه ميخواهد ادا كند قبلا تأمّل در آن نمايد اگر راست و درست و مطابق عقل و شرع و صلاح خودش و مخاطب بود بگويد و الّا خوددارى كند از سخنان بزرگمهر حكيم

معرّفى مى‏كند يعنى خود خدا معرّفى مى‏كند زيرا قرآن كلام خداست. از نظر علم و عقل و فطرت اين خدا قابل قبول است نه خدايان دروغين و نه خدائى كه اديان تحريف شده

حالی از چاره‌ی نهانی و مجازات ناگهانی خدا جز زیانکاران (و از دست‌دهندگان عقل و انسانیّت) ایمن و غافل نمی‌گردند. آیا پس مگر خود را از مکر خدا ایمن داشتند؟

عجيبى است كه اين جماعت مشركين مقولات خود را تأمل ننموده، سخن را به ميزان عقل ادا نمى‌كردند، و نسبت ديوانگى را به غير مى‌دادند؛ زيرا گاهى مى‌گفتند پيغمبر

(تا روز رستاخیز به تو مهلت داده می‌شود و هرچه می‌خواهی بکن. آدمیزادگان از عقل و اراده برخوردارند) کسانی که از ایشان از تو پیروی کنند، دوزخ سزای شما (اهریمن

جريان احكام عقلى عملى در افعال خداى تعالى عقل نظرى در تشخيصهاى خود درباره معارف مربوط به خدا مصيب است . عقل عملى : جستجوى مصالح و مفاسد و حسن و قبحافعال

خدایی که زنده گرداند و بمیراند و اختلاف و حرکت شب و روز به امر اوست، آیا شما عقل خود را کار نمی‌بندید (تا خداشناس شوید و اطاعت امر او کنید). و اوست که حیات

سمع ک اتى اذا ترک سلم انت خشى بيع هذه نجو شىء لعل وزر على لدن ب سعى سبل قول عقل هو قوم عند ايى جحم اول هى اجر ظلم عمل هلک نا وتر

همديگر را نهى نمى‏كردند يا كاربدشان را ترك نمى‏كردند. *** نُهيه: به معنى عقل است كه آدمى را از كار بد نهى مى‏كند معانى ديگرى نيز دارد كه در قرآن مجيد نيامده

بوده مرده است بنابراين ممكن است صراط خودت و عقائد و اعمال و اخلاق و امام عقل و كتاب نفست باشد شايد آن جسر ممدود يعنى پل كشيده شده كه صراط در بعضى اخبار

نمی‌افتند (و غافل‌وار بدان گوش فرا نمی‌دهند. بلکه با گوش دل می‌شنوند و با چشم عقل بدان می‌نگرند، و درسها و اندرزهای قرآنی را آویزه‌ی گوش جان می‌کنند و نیروی

بود پنهان. ايضا فرمود: لسان المرء ترجمان عقله. «2» زبان مرد ترجمان عقل او است. عقل از روى مثل به حاسه سمع بيند. تا نگويد نداند دانا باشد يا نادان، چون

سترگی است (بر وجود خدا و خالق یکتا) برای آنان که به تعقّل می‌پردازند و اهل عقل و درایت هستند. و (نیز در) پیاپی آمدن شب و روز، و آنچه خدا، روزی از آسمان فرود

و درست يعنى آنچه حقيقت را درك كرده [نباء:38]. يعنى قول حق و مطابق حكمت و عقل بگويد. صيّب: باران و ابر [بقره:19]. يا مثل باران سختى از آسمان كه در آن ظلمات

شد و حضرت شفايافت پندارى بيش نيست طبرسى ره پس از نقل آن مسحور است گوئى در عقل او اختلافى رخ داده خداوند اين مطلب را با «وَقالَ الظّالِمُونَ اِنْ تَتَّبِعُونَ

ما از او پیروی کنید) جز از مرد جادوشده‌ای پیروی نمی‌کنید (که جادوگران در عقل و هوش او رخنه کرده و آن را مختلّ ساخته‌اند). چون به سوی تو گوش فرا می‌دارند،

گرفته‌اند! (چه مردمان حقیری! چرا باید بتهای ساخت دست خویش را بپرستند، مگر عقل ندارند؟!). ای کاش! دلیل روشنی بر (خدائی) آنها ارائه می‌دادند! (مگر چنین چیزی

است. مراد از آرزوپرستی، به فرمان دل گوش کردن، و فرمان خدا و رسول و رهنمود عقل را رها کردن است (نگا: کهف / ، طه / ، قصص / ). «وَکیلاً»: کسی که کار و بار

امر بر او مشتبه شود و موجب مزيد آزمايش عقل و هوش او گردد و او در جواب گفت گويا اين همان است كه دلالت بر كمال عقل و هوش او داشت چون ظاهرا شناخت آنرا ولى

خواهد بود. کسانی که درباره خدا پس از آنکه دعوتش [از سوی مردم منصف با تکیه بر عقل و فطرت] اجابت شده مجادله و ستیزه می کنند، دلیلشان [بر ضد حقایق] نزد پروردگارشان

جريان احكام عقلى عملى در افعال خداى تعالى عقل نظرى در تشخيصهاى خود درباره معارف مربوط به خدا مصيب است . عقل عملى : جستجوى مصالح و مفاسد و حسن و قبحافعال

جريان احكام عقلى عملى در افعال خداى تعالى عقل نظرى در تشخيصهاى خود درباره معارف مربوط به خدا مصيب است . عقل عملى : جستجوى مصالح و مفاسد و حسن و قبحافعال

ريشه‌ى «نهى» به معناى بازداشتن است و «اولى‌ النُّهى‌» يعنى صاحبان عقل وخرد. از اين جهت به عقل، «نهيه» مى‌گويند كه انسان را از پيروى هوسها باز مى‌دارد. «2» از

«قلب» در قرآن: «قلب» در قرآن به معانی گوناگونی آمده است. از جمله: 1- به معنی عقل و درک چنانکه در آیه 37 سوره «ق» می‌خوانیم: إِنَّ فِی ذلِکَ لَذِکْری لِمَنْ

پايه‌ى حكمت، علم به نيازهاى تربيتى بشر و مطابق با عقل است. «أَوْحى‌ إِلَيْكَ رَبُّكَ مِنَ الْحِكْمَةِ» 2- عقل و فطرت، انسان را از وحى بى‌نياز نمى‌كند، بلكه

نمانند لذا بآنها عقل مرحمت فرموده كه چراغ راه هدايت است و براى ايشان پيغمبر و امام تعيين فرموده تا بيان معارف و احكام نمايند و هر جا كه بنور عقل براى كمى استعداد

قرآن، به فرار گورخر از شير نكاتى نهفته است: الف) فرار گورخر از شير بر اساس عقل و شعور نيست. ب) اين فرار با وحشت همراه است. ج) فرار با هدف خاصى صورت نمى‌گيرد

مقابل‌ عقل‌ ‌است‌ ‌که‌ تعبير ‌از‌ ‌آن‌ بحماقت‌ و سفاهت‌ ميكنند و مراد ‌از‌ عقل‌ ‌هم‌ عقل‌ مقابل‌ جنون‌ ‌که‌ رافع‌ تكليف‌ ‌است‌ نيست‌ بلكه‌ عقل‌ مقابل‌

نمانند لذا بآنها عقل مرحمت فرموده كه چراغ راه هدايت است و براى ايشان پيغمبر و امام تعيين فرموده تا بيان معارف و احكام نمايند و هر جا كه بنور عقل براى كمى استعداد

أَشُدَّهُ‌: تا وقتى كه رسيد به نهايت قوت و استحكام عقل خود كه آن چهل سال تمام است كه غايت قوت و كمال عقل و تميز و وقت انزال وحى باشد بر انبياء، چه هيچ پيغمبرى

مى‏چينند براى نشان دادن راه در بيابانها (نهايه) جمع آن آرام است. و اَرْم (بر وزن عقل) به معنى خوردن، پوسيدن. فانى شدن است «اَرَمَ ما على المائده: اَكَلَه، اَرَمَ

دل هر گردنكش خودكامه‌اى مُهر مى‌نهد. آنان کسانیند که بدون هیچ دلیلی که (از عقل یا نقل در دست) داشته باشند، در برابر آیات الهی (موضعگیری می‌کنند و) به ستیز

نعمتى كه در آن بودند رفتند، و آنان بزهكار بودند. پس چرا در امم گذشته مردمی با عقل و ایمان وجود نداشت که (خلق را) از فساد و اعمال زشت نهی کنند مگر عده قلیلی

‌را‌ نقل‌ مي‌فرمايد: ] (آیه 81)- در این آیه اضافه می‌کند: اینها اندیشه و عقل را رها کرده و کور کورانه از نیاکان خود تقلید می‌کنند، «آنها همان می‌گویند

است . دخل: (بر وزن فرس) كنايه از فساد و عداوت نهانى است (راغب) فساديكه به عقل و بدن داخل مى‏شود، حيله و مكر (اقرب) چيزى كه از روى فساد و تباهى داخل شود

معناى نار و جهنم مى باشد، ضمیر مؤنث به آن بازگشته است. طرف‌ (۱۱ بار) (بر وزن عقل) نگاه كردن. چشم. راغب گويد آن پلك چشم. و تحريك پلك است و از آن نگاه كردن تعبير

جريان احكام عقلى عملى در افعال خداى تعالى عقل نظرى در تشخيصهاى خود درباره معارف مربوط به خدا مصيب است . عقل عملى : جستجوى مصالح و مفاسد و حسن و قبحافعال

آنهاست. تنبيه: عقل و وجدان هر ذى شعورى حاكم‌ست به آنكه شكر و سپاسدارى منعم واجب است و كفران و ناسپاسى و حق‌ناشناسى، مذموم و در نزد عرف و عقل و شرع قبيح مى‌باشد؛

آفریدگانی از آفریدگان خدا هستند که از آتش آفریده شده‌اند (نگا: حجر / ). دارای عقل و شعور و فهم و درک، و تکلیف و مسؤولیّت، و آشنائی به زبان بوده، و مخاطب کتابهای

«روى: أن أرذل العمر أن یکون عقله عقل إبن سبع سنین; روایت شده است که «أرذل العمر» آن است که [در اثر پیرى] عقل انسان مانند عقل بچه هفت ساله باشد». ارزشها: ملاک

شريفتر و عظيمتر موهبى، عقل، به جهت استكمال و ترقيات روحانى، و ساير نعمتها از اطعمه، اشربه، فاكهه، البسه، كه تأمل در نظام عالم عقل را متحير سازد از بسيارى

نباشم از هدايت شدگان. تفسير حكم عقل آنستكه بايد متابعت دليل را نمود نه دلخواه و تقليد و دليل قائم بر توحيد است پس عقل حاكم است بنهى از شرك و تقليد هواپرستان

دهان گذارد و زبانش سوخت و فرياد زد و گريه كرد پس آسيه بفرعون گفت نگفتم اين عقل ندارد پس فرعون عفو كرد او را و گفته‌اند لكنت يا كندى زبانش در اثر آن سوختن

بگوهر عقل الهى اعتنا نكنند و پيروى شيطان را نمايند بحال خودشان واميگذارد و گمراه ميشوند بوسوسه شيطان كه خدا در آنها راه داده و كسانيرا كه بگوهر عقل اعتنا

لَهُ» اى حسن پيش ما مى‏آيى و گناه خويش را به كسى بی‏گناه نسبت مى‏دهى؟! گويد: عقل من به خودم برگشت و متوجه خطاى خود شدم گفتم: آقاى من از خدا آمرزش مى‏خواهم

ارتکاب گناهان بزرگ (چون شرک و زنا)، و انجام کارهای ناشایست (ناسازگار با فطرت و عقل سلیم)، و دست‌درازی و ستمگری نهی می‌کند. خداوند شما را اندرز می‌دهد تا این

استقامت است و در وجود آن نمونه‌اى است از هر يك از اجزاء عالم و مركّب است از عقل و شهوت و براى آن قابل شده كه از ملائكه برتر شود و بالاتر رود تا آنكه بواسطه

است. یکم: توسّط پیغمبران (نگا: بقره / اعراف / ، یونس / زخرف / ). دوم: توسّط عقل. چرا که دلائل و براهین عقلی با زبان گویائی به انسانها می‌فهمانند که نباید

بگوهر عقل الهى اعتنا نكنند و پيروى شيطان را نمايند بحال خودشان واميگذارد و گمراه ميشوند بوسوسه شيطان كه خدا در آنها راه داده و كسانيرا كه بگوهر عقل اعتنا

«أُفٍّ لَكُمْ» با توجّه به اينكه عموى او نيز بت‌پرست بود. 5- بت‌پرستى با عقل سازگار نيست. «أَ فَلا تَعْقِلُونَ؟» (افراد بى خرد لجوج سزاوار توبيخ هستند)

منقاد و مقهور عقل او شده باشد، و كسى كه جميع قواى‌ «1» تفسير برهان، جلد اوّل، صفحه 87، حديث پنجم. تفسير اثنا عشرى، ج‌1، ص: 124 او تابع عقل او شوند محال

جريان احكام عقلى عملى در افعال خداى تعالى عقل نظرى در تشخيصهاى خود درباره معارف مربوط به خدا مصيب است . عقل عملى : جستجوى مصالح و مفاسد و حسن و قبحافعال

طبع بزرگ است. جلد 10 - صفحه 171 ج) مراد، صبر بر حق و تدبير امور بر اقتضاى عقل است. د) برخى از كتب لغت، خلق را به معناى دين و آئين گرفته‌اند، چنان كه در

ایمان آوردن سر باز زدند.) کسی که کفر را به جای ایمان بپذیرد، از راه مستقیم (عقل و فطرت) گمراه شده است. آيا مى‌خواهيد از پيامبر خود همان را بخواهيد كه پيش‌تر

[يوسف:108]، آن را معرفت و بينائى دل فرموده است. و از اينجاست كه بصيرت را عقل و زيركى معنى كرده‏اند. در صحاح و قاموس و غيره حجّت و دليل را يكى از معانى

تحريم طلاق ئ عدم اجازه جدائى، موجب از بين رفتن آزادى و رفاه زن و مرد است، هيچ عقل و وجدانى به چنين محروميت و چنين جهنّم سوزان فتوى نمى‏دهد. هر قانون و دينى

الْغافِلُونَ‌ «1». تنبيه: گوهر نفيسه و جوهر قدسيه عقل را كه حق تعالى در وجود بشر مقرر فرموده، كه به راهنمائى عقل خارج كه پيغمبر باشد كمال سعادت را دريابد؛ لكن

جواب دهند که آن خداست. بگو: ستایش مخصوص خدای یکتاست. آری و لیک اکثر این مردم عقل خود را به کار نگیرند (تا این حقیقت را دریابند). و اگر از آنان بپرسی: چه کسی

برای من انباز قرار دهی - که کمترین اطّلاعی از آن نداری (و اصلاً شرک با علم و عقل سازگار نیست) - از ایشان اطاعت مکن. (ولی باز هم محترمانه و مهربانانه با ایشان

فرموده تا به حسن اختيار آن را دريابند. بلكه دلالت عقل و شهادت لفظ، مؤيد اين معنى است: اما دلالت عقل: بجهت آنكه برهان عقلى حاكم است كه شايسته مقام ربوبى

اموال همدیگر را به ناروا مخورید مگر آنکه داد و ستدی با تراضی یکدیگر (بر مبنای عقل و شرع)، از شما (انجام) بشود؛ و خودهاتان (و دیگران) را مکشید، زیرا همواره خدا

نمانند لذا بآنها عقل مرحمت فرموده كه چراغ راه هدايت است و براى ايشان پيغمبر و امام تعيين فرموده تا بيان معارف و احكام نمايند و هر جا كه بنور عقل براى كمى استعداد

كرده و آن چه در كى و شعورى ندارد تذلّل كرده و تقديس نموده و مقام بشريت و عقل را پائين آورده است. و اگر به زنده عبادت كند مثلاً به بشرى مثل خود، چرا عبادت

زمينه: هدايت عامه و تكوينى هدايت تكوينى و عمومى آن است كه خداوند به وسيله عقل و فهم و فكر و وجدان و غرائز كه در وجود انسان و حيوانات نهاده آنها را به راههاى

(۱۹۶ بار) دلپسند و مرغوب. راغب مى‏گويد: خير آن است كه همه بدان رغبت كنند مثل عقل... مقابل آن شرّ است. در قاموس گفته «الخير ما برغب فيه الكلّ كالعقل و العدل

الْحَمْدُلِلَّهِ رَبِ الْعالَمينَ». من امن کلل رسل اسماعيل ها عيسى ف لما عقل قوم ايوب لوط انن اليسع هارون ل هم سليمان الا لا صلح کشف اذ اسباط الى فضل اتى

آباءَنا عَلى‌ أُمَّةٍ» 3- پيروى از آداب و رسوم و عقايد نياكان اگر مستند به عقل و كتاب آسمانى نباشد محكوم است. «إِنَّا وَجَدْنا آباءَنا عَلى‌ أُمَّةٍ» 4-

روابط بين خود نماز از واجباتى است كه در هيچ حالتى ساقط نمى شود معناى كلمه (عقل ) و بيان كلماتى كه در قرآن كريم درباره انواع ادركات انسانى آمده است )) معانى

جامها نوشابه و شراب طهور بهشتى را كه نه خمار و دردسر ميآورد و نه مستى و زوال عقل سقايت مينمايند براى ايشان و هر نوع ميوه‌ئى را كه خواسته باشند و هر قسم كباب

جامها نوشابه و شراب طهور بهشتى را كه نه خمار و دردسر ميآورد و نه مستى و زوال عقل سقايت مينمايند براى ايشان و هر نوع ميوه‌ئى را كه خواسته باشند و هر قسم كباب

فلسفه وجودی آنها همین است که در مسائل حیاتی انسان همیشه نمی‌تواند به انتظار عقل و منطق بنشیند، چرا که این کار گاهی سبب تعطیل هدفهای حیاتی می‌شود، مثلا اگر

و «رؤيت» است. بنابراين «رأيتم» هم شامل ديدن با چشم مى‌شود و هم نگريستن با عقل. 1- پيامبر اسلام مأمور حفظ تاريخ انبياى قبل از خود است. «وَ اتْلُ عَلَيْهِمْ»

بوده و يكى از دو تاء حذف شده و بعهده گذارنده عقل است كه حكم ميكند باطاعت خدا و امر خدا باطاعت، ارشاد بحكم عقل است و حكم پيغمبر صلّى اللّه عليه و اله و سلّم

بوده و يكى از دو تاء حذف شده و بعهده گذارنده عقل است كه حكم ميكند باطاعت خدا و امر خدا باطاعت، ارشاد بحكم عقل است و حكم پيغمبر صلّى اللّه عليه و اله و سلّم

بقا و عقل نداشته. 3- بالضروره مى‌دانست كه موجود و حىّ و عاقل گرديده، و از اين دو علم متولد علم سومى كه احتياج او باشد در تركيب و ايجاد و حيات و عقل به مؤثر

استقامت است و در وجود آن نمونه‌اى است از هر يك از اجزاء عالم و مركّب است از عقل و شهوت و براى آن قابل شده كه از ملائكه برتر شود و بالاتر رود تا آنكه بواسطه

قرآن، به فرار گورخر از شير نكاتى نهفته است: الف) فرار گورخر از شير بر اساس عقل و شعور نيست. ب) اين فرار با وحشت همراه است. ج) فرار با هدف خاصى صورت نمى‌گيرد

مكتب، مقايسه ميان تعاليم مكاتب است. «جِئْتُكُمْ بِأَهْدى‌» (انبيا در دعوت خود عقل و خرد را مطرح مى‌كردند و مخالفان تقليد و قوميّت‌گرايى را) 3- هدايت برتر ملاك

گمراه شده و نه در نادانی بر عقیده‌ی فاسدی است؛ و از سر هوا(ی نفس، یا هوای عقل یا هوای مشورت) هرگز سخنی نمی‌گوید. گفتارش (و کردار و رفتارش) بجز وحی‌ای که

هدايت مى‌كرد. خداوند، با فطرت توحيدى كه در انسان قرار داده و با هدايت انبيا و عقل، حجّت را بر مردم تمام كرده و راه خير و شرّ و پايان نيك يا بد هر كدام را هم

قرآن، به فرار گورخر از شير نكاتى نهفته است: الف) فرار گورخر از شير بر اساس عقل و شعور نيست. ب) اين فرار با وحشت همراه است. ج) فرار با هدف خاصى صورت نمى‌گيرد

«السَّبِیلَ»: راه تشخیص هدایت و ضلالت و خوبی و بدی (نگا: بلد / ) در پرتو عقل و فکر و الهام و وحی. إِنَّا هَدَيْنَاهُ‌ السَّبِيلَ‌ إِمَّا... (۱) Tabber

گمراهى او ننمود، بلكه از او طلب علتى نمود كه داعى او بود به عبادت آن چيزى كه عقل مستقيم استخفاف آن كند و امتناع مى‌نمايد از توجه به آن در عبادت، چه شايسته

از مردم، نه از پيامبران بيرونى پند مى‌گيرند و نه از عقل كه پيامبر درونى است. «يَعْقِلُونَ بِها» 4- عقل، گوش و چشم از ابزار شناخت است. يَعْقِلُونَ‌ ... آذانٌ‌

بعضی هم آن را تبعیضیّه دانسته‌اند. «مُسْتَبْصِرِینَ»: دارندگان چشم بینا و عقل و فهم کافی و باخبر از راهنمائیهای انبیاء. Tabber requires Javascript to function

داخل و بدين جهت باطل در نظر او صحيح نمايد با آنكه عقل مانع او باشد 3- آنكه به جهت كراهت حمل ميثاق عقل خود را كار نفرمايد تا حق بر او ظاهر شود و بدين سبب

زيرا طوفان غرائز و حبّ و بغض‌هاى همراه با بى‌تقوايى، مانع درك حقايق است. د: عقل و خرد؛ كه بدون آن نمى‌توان حتّى به سراغ وحى رفت. فرقان و قدرت تشخيص حقّ از

جامها نوشابه و شراب طهور بهشتى را كه نه خمار و دردسر ميآورد و نه مستى و زوال عقل سقايت مينمايند براى ايشان و هر نوع ميوه‌ئى را كه خواسته باشند و هر قسم كباب

«آیا چون مُردیم و خاک شدیم (از نو زنده می‌شویم)؟ این بازگشتی بعید (و دور از عقل و منطق) است!» (ما) همانا دانسته‌ایم آنچه را که زمین از (کیفیت) اجسادشان فرو

«إربة» بصیرت در امور و عقل است (لسان العرب و قاموس المحیط). بنابراین «غیر أُوْلى الإربة»; یعنى، کسانى که ساده لوح اند و از عقل و بصیرت کافى، از جمله در

كرده و ديوانه شده و بسى جاى تعجّب است از حال كسانيكه شخص اوّل عالم امكان و عقل كلّ را مسحور و ساحر و كاهن و شاعر و ديوانه خوانند و باينها تشبيه نمايند و

استقامت است و در وجود آن نمونه‌اى است از هر يك از اجزاء عالم و مركّب است از عقل و شهوت و براى آن قابل شده كه از ملائكه برتر شود و بالاتر رود تا آنكه بواسطه

قرآن، به فرار گورخر از شير نكاتى نهفته است: الف) فرار گورخر از شير بر اساس عقل و شعور نيست. ب) اين فرار با وحشت همراه است. ج) فرار با هدف خاصى صورت نمى‌گيرد

تَعُودُونَ) «1» پس بر آنها لازم است كه به عود در قيامت و حشر اقرار كنند، و عقل سليم نيز حكم نمايد؛ با وجود بر اين معترف نشوند، بَلْ هُمْ فِي لَبْسٍ‌: بلكه

عالم‌ كون‌ و فساد ‌است‌ و ميگويد: عقل‌ اول‌ ‌از‌ جنبه وجودش‌ عقل‌ ثاني‌ و ‌از‌ جنبه ماهيتش‌ عرش‌ و هكذا ‌از‌ عقل‌ ثاني‌ عقل‌ ثالث‌ و كرسي‌ و هكذا ساير عقول‌

روابط بين خود نماز از واجباتى است كه در هيچ حالتى ساقط نمى شود معناى كلمه (عقل ) و بيان كلماتى كه در قرآن كريم درباره انواع ادركات انسانى آمده است )) معانى

حكماء ‌است‌ ‌که‌ جبرئيل‌ ‌را‌ عقل‌ عاشر و عقل‌ مدبّر ‌اينکه‌ عالم‌ ميدانند و عقل‌ حضرت‌ ‌را‌ گويند بمرتبه‌ چهارم‌ عقل‌«1» ‌که‌ عقل‌ مستفاد ‌است‌ رسيده‌ و بعقل‌

جريان احكام عقلى عملى در افعال خداى تعالى عقل نظرى در تشخيصهاى خود درباره معارف مربوط به خدا مصيب است . عقل عملى : جستجوى مصالح و مفاسد و حسن و قبحافعال

مشتري‌، و ‌از‌ خامس‌ عقل‌ سادس‌ و فلك‌ مريخ‌، و ‌از‌ سادس‌ عقل‌ سابع‌ و فلك‌ شمس‌، و ‌از‌ سابع‌ عقل‌ ثامن‌ و فلك‌ زهره‌، و ‌از‌ ثامن‌ عقل‌ تاسع‌ و فلك‌ عطارد،

نبوت، منافى بشريت نيست، بلكه تناسب و تجانس كه سبب افاده و استفاده است به حكم عقل مقتضى آنست كه انبياء بايد بشر بوده باشند تا غرض از بعثت كه ارشاد و هدايت بشر

الْمُحْسِنِينَ» 12- تكرار هشدار نشانه لطف خداوند است تا شايد مستكبران بر سر عقل آيند و از تكذيب حقايق دين دست بردارند. «وَيْلٌ يَوْمَئِذٍ لِلْمُكَذِّبِينَ»

الْمُحْسِنِينَ» 12- تكرار هشدار نشانه لطف خداوند است تا شايد مستكبران بر سر عقل آيند و از تكذيب حقايق دين دست بردارند. «وَيْلٌ يَوْمَئِذٍ لِلْمُكَذِّبِينَ»

شود ذم و خذلان را، زيرا ناسپاسى و حق ناشناسى نموده منعم حقيقى را، و به حكم عقل هر نمك نشناسى مذموم و مخذول خواهد بود. «3» تفسير صافى، جلد سوّم، صفحه 184

السلام و مقتضاى رحمة للعالمين بودن پيغمبر اكرم آنستكه يك تكليف سهل مطابق با عقل و فطرت سليم در بدو امر بيشتر بر مردم نفرمايد لذا خداوند دستور فرموده كه بفرمايد

صفحه 478 در هر حال خداوند در اين اعتزال بقدرى خوب از آنحضرت پذيرائى فرمود كه عقل مات ميشود چون از جهت جاه و جلال و ثروت و مال و خدم و حشم و اولاد و احفاد و

معبود گرفتن هواى نفس و توضيحى درباره جمله : ((اتخذ الهه هويه )) نفى سمع و عقل از كفار و تشبيه آنان به چهار پايانبل هم اضل سبيلا تشبيه و تنظير جهل و ضلالت

كفر و نفاق است، لَوَجَدُوا فِيهِ اخْتِلافاً كَثِيراً: هر آينه يافتندى ارباب عقل و فهم، در آن اختلاف بسيار از تناقض معنى و تفاوت نظم و فصاحت بعضى و ركاكت برخى

كه باو فرود آورده ميشود تعليم داد باو آنكه شديد و استوار است قواى او صاحب عقل كامل و توانائى است پس استقامت و استقرار يافت‌ با آنكه در جانب بالاتر بود پس

كه باو فرود آورده ميشود تعليم داد باو آنكه شديد و استوار است قواى او صاحب عقل كامل و توانائى است پس استقامت و استقرار يافت‌ با آنكه در جانب بالاتر بود پس

و بركتى است بر پيغمبر خاتم نازل نموده براى آنكه مردميكه خداوند بآنها قوّه عقل و تميز عنايت فرموده در آيات آن تأمّل و تدبّر و تفكر نمايند و يقين كنند بعالم

وَ هُوَ أَعْلَمُ بِالْمُهْتَدِينَ‌: و او داناتر است به راه‌يافتگان به كمال عقل كه مؤمنانند، يعنى داناى به جزاى مؤمنان و كافران. اين كلام وعد است نسبت به

شده است: الف) نفس امارّة كه همواره انسان را به بدى‌ها فرمان مى‌دهد و اگر با عقل و ايمان مهار نشود، انسان را به سقوط و تباهى مى‌كشاند. در قرآن مى‌خوانيم: «إِنَّ

شده است: الف) نفس امارّة كه همواره انسان را به بدى‌ها فرمان مى‌دهد و اگر با عقل و ايمان مهار نشود، انسان را به سقوط و تباهى مى‌كشاند. در قرآن مى‌خوانيم: «إِنَّ

شده است: الف) نفس امارّة كه همواره انسان را به بدى‌ها فرمان مى‌دهد و اگر با عقل و ايمان مهار نشود، انسان را به سقوط و تباهى مى‌كشاند. در قرآن مى‌خوانيم: «إِنَّ

من فيه خمس خصال ... در كارهاى خود با كسى مشورت كن كه در او پنج خصلت باشد: عقل، علم، تجربه، خيرخواهى و تقوا. سؤال: چرا در نامه 31 نهج البلاغه از مشورت با

برابر مكذبين ومعاندين مراعات مى نمودند خود را از مردم شمردن و متناسب با ميزان عقل مردم سخن گفتن ، از آداب انبياء (ع ) است در باطل و در حقى كه آميخته با باطل

خداوند از حساب اداره كردن آن جداست. (خداوند خلق كند، ولى ما حكومت كنيم) قرآن و عقل، حقّ ربوبيّت و تكليف كردن و اطاعت شدن را تنها از كسى مى‌داند كه خالق است،

درباره آن‌ها که تقریباً عقل آن‌ها به بچه گى و سفاهت می‌رفت، سؤال گردید. خداوند با نزول این آیه فهمانید که اینان قبل از زوال عقل داراى اعمال نیکى بوده اند

منزله عرش الهى، چنانچه فرمايد: (قلب المؤمن عرش الرحمن‌ «1») و قلعه نموده به عقل و ملائكه، و نورانى فرموده آن را به انوار ملكوتيه، و خدم او قرار داده قواى

جامها نوشابه و شراب طهور بهشتى را كه نه خمار و دردسر ميآورد و نه مستى و زوال عقل سقايت مينمايند براى ايشان و هر نوع ميوه‌ئى را كه خواسته باشند و هر قسم كباب

يا به مزيت عقل و كمال ايمان و ضعف ميراث. يا به طلاق و رجعت، چه سر رشته طلاق به دست مردان است. تبصره: عدم بهره زنان نسبت به احكام اسلام: 1- عقل كامل. 2- ايمان

روابط بين خود نماز از واجباتى است كه در هيچ حالتى ساقط نمى شود معناى كلمه (عقل ) و بيان كلماتى كه در قرآن كريم درباره انواع ادركات انسانى آمده است )) معانى

عَلَى اللَّهِ رِزْقُها 4- خداوند، هم منابع رزق را در اختيار ما قرار داده و هم عقل و وسيله‌ى استخراج، اكتشاف و تحصيل آن را به ما عطا كرده است. «إِلَّا عَلَى

که انواع موجودات ناپیدا را شامل می‌گردد، اعم از آنها که دارای عقل و درکند و آنها که عقل و درک ندارند، و حتی گروهی از حیوانات که با چشم دیده می‌شوند و معمولا

حديث هشتم. «3» مدرك پيشين، صفحه 352، حديث هفتم. تفسير اثنا عشرى، ج‌1، ص: 331 عقل و سمع و بصر را به او دهد براى وصيت و آن را راحت مرگ گويند. «1» بنابراين شرعيت

بايد از جنس بشر نباشد در صورتى كه بايد باشد نهايت آنكه بايد داراى روح قوى و عقل كامل و قابليت تامّ و تمام هم باشد تا بتواند مطالب را از مقام عالى اخذ نمايد

قدرت و بزرگى معصيت خود باقى گذارد كه موجب عبرت و تنبّه مردمان صاحب نظر و عقل و خردى است كه بر آن ديار عبور ميكنند و آثار خرابه آن شهر را مشاهده مينمايند

‌از‌ راهنماهاي‌ خداوندي‌ عقل‌ ‌است‌ ‌که‌ گفتند عقل‌ ‌رسول‌ باطني‌ ‌است‌ و ‌رسول‌ عقل‌ خارجي‌ ‌است‌ و مسئله توحيد و نفي‌ شرك‌ ‌را‌ عقل‌ درك‌ ميكند زيرا امري‌

الْمُحْسِنِينَ» 12- تكرار هشدار نشانه لطف خداوند است تا شايد مستكبران بر سر عقل آيند و از تكذيب حقايق دين دست بردارند. «وَيْلٌ يَوْمَئِذٍ لِلْمُكَذِّبِينَ»

جامها نوشابه و شراب طهور بهشتى را كه نه خمار و دردسر ميآورد و نه مستى و زوال عقل سقايت مينمايند براى ايشان و هر نوع ميوه‌ئى را كه خواسته باشند و هر قسم كباب

6- انسان از عَجَل آفريده شده: «خُلِقَ الْإِنْسانُ مِنْ عَجَلٍ» «4»، اگر با عقل و وحى خود را مهار نكند، تنها به فكر دنياى عاجل است. «تُحِبُّونَ الْعاجِلَةَ»

جماد گفته مى‏شود. در اقرب الموارد گفته: عمل در كارى گفته مى‏شود كه از روى عقل و فكر باشد لذا با علم مقرون مى‏شود ولى فعل اعّم است. پس فرق بين عمل و فعل

نيستند لذا هر چه ميكنند براى تحصيل دنيا است و در تشخيص منافع و مضارّ آن با عقل و هوش و ذكاوت و فراست و جدّى و فعّالند و در امور اخروى جاهل و نادان و كودن

نيستند لذا هر چه ميكنند براى تحصيل دنيا است و در تشخيص منافع و مضارّ آن با عقل و هوش و ذكاوت و فراست و جدّى و فعّالند و در امور اخروى جاهل و نادان و كودن

خواستيم آنها را هم مثل خودمان كنيم تا امثال ما در دنيا كم نباشند ولى خدا بآنها عقل داده بود نبايد گوش بحرف ما بدهند بايد بعقل خودشان رجوع نمايند و دريابند بطلان

خواستيم آنها را هم مثل خودمان كنيم تا امثال ما در دنيا كم نباشند ولى خدا بآنها عقل داده بود نبايد گوش بحرف ما بدهند بايد بعقل خودشان رجوع نمايند و دريابند بطلان

خواستيم آنها را هم مثل خودمان كنيم تا امثال ما در دنيا كم نباشند ولى خدا بآنها عقل داده بود نبايد گوش بحرف ما بدهند بايد بعقل خودشان رجوع نمايند و دريابند بطلان

آيد. و اين خمر مانند خمر دنيا نيست كه صفرت و مرارت و غثيان و تهوع و ازاله عقل نمايد، بلكه آن، أُولئِكَ لَهُمْ رِزْقٌ مَعْلُومٌ (41) فَواكِهُ وَ هُمْ مُكْرَمُونَ

خداوند بتوسّط عقل‌ ‌که‌ ‌رسول‌ باطني‌ ‌است‌ و مميز ‌بين‌ خير و شرّ و نفع‌ و ضرر و حسن‌ و قبح‌ و سعادت‌ و شقاوت‌ ‌است‌، و بتوسّط انبياء ‌که‌ عقل‌ خارجي‌ هستند

السلام و مقتضاى رحمة للعالمين بودن پيغمبر اكرم آنستكه يك تكليف سهل مطابق با عقل و فطرت سليم در بدو امر بيشتر بر مردم نفرمايد لذا خداوند دستور فرموده كه بفرمايد

طبع بزرگ است. جلد 10 - صفحه 171 ج) مراد، صبر بر حق و تدبير امور بر اقتضاى عقل است. د) برخى از كتب لغت، خلق را به معناى دين و آئين گرفته‌اند، چنان كه در

قرآن، به فرار گورخر از شير نكاتى نهفته است: الف) فرار گورخر از شير بر اساس عقل و شعور نيست. ب) اين فرار با وحشت همراه است. ج) فرار با هدف خاصى صورت نمى‌گيرد

قله كوه را در بلنديش، به اينحال تو را چه رسد به گردن كشى و خود سرى با آن كه عقل و شرع زاجر باشد از آن. حضرت امير المؤمنين عليه السّلام در وصاياى به محمد حنفيه

حال طفوليت، كمال عقل را دارا بود كه اقرار به بندگيش مقبول درگاه الهى واقع شد، همچنين حضرت امير المؤمنين عليه السلام قبل از بلوغ كمال عقل را دارا و محل و

گردد؛ چه مقتضاى عقل آنست كه آنچه به براهين و دلايل ثابت شود، آن حق و تمسك به حق ثابت كار عقلاء، و آن كه معهذا ترك حق نمايد، او مخالف عقل و به جهل و كبر

بايد از جنس بشر نباشد در صورتى كه بايد باشد نهايت آنكه بايد داراى روح قوى و عقل كامل و قابليت تامّ و تمام هم باشد تا بتواند مطالب را از مقام عالى اخذ نمايد

كرده و ديوانه شده و بسى جاى تعجّب است از حال كسانيكه شخص اوّل عالم امكان و عقل كلّ را مسحور و ساحر و كاهن و شاعر و ديوانه خوانند و باينها تشبيه نمايند و

روابط بين خود نماز از واجباتى است كه در هيچ حالتى ساقط نمى شود معناى كلمه (عقل ) و بيان كلماتى كه در قرآن كريم درباره انواع ادركات انسانى آمده است )) معانى

نظريه يك بحث روايتى ديگر مربوط به متفرقاتى از آنچه گذشت چطور ممكن است شرع با عقل مخالف باشد؟ آيه ۱۵۵ - ۱۵۷ آيه و ترجمه تفسير: جهان صحنه آزمايش الهى است نكته

(و از خدای بترسند. چرا نمی‌اندیشید و همچنان بر گناه استمرار می‌ورزید؟) مگر عقل ندارید و نمی‌فهمید (که جهان باقی را نباید به خاطر جهان فانی از دست داد؟).

عظيمه كه عقل و شرع دالند بر قبح و فساد آن، زنا مى‌باشد: «1». تفسير الصّافى، ج 3، ص 415، چاپ سعيد مشهد. به نقل از اصبغ نباته. جلد 9 - صفحه 194 اما عقل: فى الجمله

الْمُحْسِنِينَ» 12- تكرار هشدار نشانه لطف خداوند است تا شايد مستكبران بر سر عقل آيند و از تكذيب حقايق دين دست بردارند. «وَيْلٌ يَوْمَئِذٍ لِلْمُكَذِّبِينَ»

الْمُحْسِنِينَ» 12- تكرار هشدار نشانه لطف خداوند است تا شايد مستكبران بر سر عقل آيند و از تكذيب حقايق دين دست بردارند. «وَيْلٌ يَوْمَئِذٍ لِلْمُكَذِّبِينَ»

وكفر مى‌ورزند. پس ريشه‌ى كفر، عدم تعقّل صحيح است. قرآن، ارزش انسان را در گرو عقل و ايمان مى‌داند كه اگر تعقّل نكند، يا كفر ورزد، از مدار انسانيّت خارج مى‌شود

6- انسان از عَجَل آفريده شده: «خُلِقَ الْإِنْسانُ مِنْ عَجَلٍ» «4»، اگر با عقل و وحى خود را مهار نكند، تنها به فكر دنياى عاجل است. «تُحِبُّونَ الْعاجِلَةَ»

معرفت خود را بر آنها مقرر فرمود و آنها را بر نفس خويش گواه گرفت. اين تأويل را عقل باطل و محال مى‏داند ظاهر قرآن نيز بر خلاف آن شهادت مى‏دهد زيراخدا فرمود «مِنْ

پس از آنكه از او گله كنند چرا چنين كردى با كمال وقاحت ميگويد خودت كردى مگر عقل نداشتى ميخواستى فريب مرا نخورى مگر انبيا و اوليا و علما نگفتند من با شما دشمنم

آسان کردن قرآن براى ذكر بيان كيفيت عذاب قوم عاد ۱ سعادت و نحوست ايام، از نظر عقل، قرآن و سنّت سعادت و نحوست، در آيات قرآن كريم سعادت و نحوست، در روايات برخی

آسان کردن قرآن براى ذكر بيان كيفيت عذاب قوم عاد ۱ سعادت و نحوست ايام، از نظر عقل، قرآن و سنّت سعادت و نحوست، در آيات قرآن كريم سعادت و نحوست، در روايات برخی

أصبنهم) همزه استفهام در «او لم یهد» براى تعجب است. یعنى عقل اقتضاى پندپذیرى دارد و از انسان مدعى عقل شگفت آور است که پند نگیرد. ۵- گنهکاران و کفرپیشگان در

السلام و مقتضاى رحمة للعالمين بودن پيغمبر اكرم آنستكه يك تكليف سهل مطابق با عقل و فطرت سليم در بدو امر بيشتر بر مردم نفرمايد لذا خداوند دستور فرموده كه بفرمايد

طبع بزرگ است. جلد 10 - صفحه 171 ج) مراد، صبر بر حق و تدبير امور بر اقتضاى عقل است. د) برخى از كتب لغت، خلق را به معناى دين و آئين گرفته‌اند، چنان كه در

تَكُونَ مِنَ الْمُصْلِحِينَ «19» ترجمه‌ و چون رسيد بكمال قوّتش و معتدل شد عقل و ادراكش داديم او را فرمان و دانش و اينچنين جزا دهيم نيكوكاران را و داخل شد

تَكُونَ مِنَ الْمُصْلِحِينَ «19» ترجمه‌ و چون رسيد بكمال قوّتش و معتدل شد عقل و ادراكش داديم او را فرمان و دانش و اينچنين جزا دهيم نيكوكاران را و داخل شد

جلد 6 - صفحه 197 مى‌آمدند او آنها را به يوسف اشاره مى‌نمود به جهت ظهور كمال عقل و اصابت رأى او. وَ كَذلِكَ نَجْزِي الْمُحْسِنِينَ‌: و مانند اين جزا و پاداش

نمونه‌هايى از سرنوشت شوم كسانى كه تكذيب مى‌كردند، بيان شد. اين آيات، وجدان و عقل مردم را مخاطب قرار داده كه مگر ما در آفرينش اول عاجز جلد 9 - صفحه 216 شديم

معبود گرفتن هواى نفس و توضيحى درباره جمله : ((اتخذ الهه هويه )) نفى سمع و عقل از كفار و تشبيه آنان به چهار پايانبل هم اضل سبيلا تشبيه و تنظير جهل و ضلالت

معبود گرفتن هواى نفس و توضيحى درباره جمله : ((اتخذ الهه هويه )) نفى سمع و عقل از كفار و تشبيه آنان به چهار پايانبل هم اضل سبيلا تشبيه و تنظير جهل و ضلالت

ابنيه خارجى را مسلمانان خراب كردند قبلا تا برسند بحصارهاشان پس بايد ارباب عقل و دانش از اين قبيل وقايع عبرت گيرند و بدانند هر كه با خدا و پيغمبر در افتاد

قدر بالا است که کمال و جلالی در مقابلش کمال و جلال نیست، و همای بلند پرواز عقل و علم بشری هرگز به ذیل آن هم نمی‌رسد، چه رسد به اوج آن. عظیم‌الصّفات. برخی

‌آنها‌ ‌را‌ نبيند، ‌خدا‌ فهميد ‌به‌ ملائكه‌ فرمود اينها ‌از‌ شجره عقل‌ تناول‌ كردند و عقل‌ پيدا كردند فردا مي‌روند و ‌از‌ درخت‌ حيات‌ تناول‌ مي‌كنند و يك‌

تهيه مسكن جداگانه نوعى توهين و تحقير در حق زن است و نيز در جدايى تدريجى، پاى عقل و عاطفه و فكر و مشورت بيشتر از جدايى دفعى و يكباره به ميان مى‌آيد و امكان

تفسیر: مجازات پس از تبیین- این آیه اشاره به یک قانون کلی و عمومی است، که عقل نیز آن را تأیید می‌کند و آن این که تکلیف و مسؤولیت همواره بعد از بیان احکام

معادشناسى است. أَ لَمْ نَجْعَلِ الْأَرْضَ مِهاداً ... 2- انسان در دادگاه عقل و وجدان خدا پرست است و مى‌توان از وجدان او درباره قدرت الهى سوال كرد. «أَ

آسان کردن قرآن براى ذكر بيان كيفيت عذاب قوم عاد ۱ سعادت و نحوست ايام، از نظر عقل، قرآن و سنّت سعادت و نحوست، در آيات قرآن كريم سعادت و نحوست، در روايات برخی

اينجا، همسران و هم‌خوابگان و مراد از «مَرْفُوعَةٍ»، ارزشمند بودن آنان به خاطر عقل و كمال و جمال است، چنانكه به دنبال آن مى‌خوانيم: «إِنَّا أَنْشَأْناهُنَّ إِنْشاءً»

اينجا، همسران و هم‌خوابگان و مراد از «مَرْفُوعَةٍ»، ارزشمند بودن آنان به خاطر عقل و كمال و جمال است، چنانكه به دنبال آن مى‌خوانيم: «إِنَّا أَنْشَأْناهُنَّ إِنْشاءً»

«غَوْلٌ» به معناى فساد پنهانى است. «يُنْزَفُونَ» به معناى محو شدن تدريجى عقل است. «طرف» به معناى پلك چشم است و «قاصِراتُ الطَّرْفِ» كنايه از آن است كه

(و کأسا دهاقا). اما نه شرابی همچون شرابهای آلوده دنیا که عقل را می‌زداید، بلکه شرابی که عقل‌آور، و نشاط آفرین و جان پرور و روح افزاست. تفسیر آیات ۱ -

بلفظ ماضى با آن كه مراد وقوع آن در آتيه است و سكرة الموت شدّت مرگ است كه عقل را زايل نمايد و جاءت سكرة الحق بالموت نيز قرائت شده و آنرا در مجمع و قمّى

در اين قبيل وقايع تذكّر و تنبه و موعظه و ارشاد است براى صاحبان قلب سليم و عقل مستقيم كه در امور فكر ميكنند و با دل پاك ميفهمند و مى‌يابند يا براى كسانيكه

وله هىء حجج جنن قد وجد فرق ليس جىء لا رئف قفو عن طير کهل نا رحم اکل مهد زيد عقل اذن الذى ذلک نکر رهب غلظ يا حلل

از فتح و ظفر مسلمانان است كه معلوم ميشود كدام يك از اهل ايمان و كفر بر طبق عقل عمل نموده‌اند در محاسن از امام باقر عليه السّلام نقل نموده كه پيغمبر صلّى

كرده و ديوانه شده و بسى جاى تعجّب است از حال كسانيكه شخص اوّل عالم امكان و عقل كلّ را مسحور و ساحر و كاهن و شاعر و ديوانه خوانند و باينها تشبيه نمايند و

شرك آورند. تنبيه: آيه شريفه تذكر است بر ناسپاسى و حق ناشناسى انسان، زيرا عقل سليم حكم نمايد وجوب شكر منعم را. بنابراين در مقابل اعطاى بخشايش از راحتى يا

حيات نيز حقيقتش قابل درك نيست، ولى آثارش در هر چيز روشن است. 1- بيدار كردن عقل و فطرت، يكى از شيوه‌هاى تبليغ و ارشاد است. «كَيْفَ تَكْفُرُونَ ...» 2- تفكّر

اللَّهُ بَيْنَهُما» 19- دلها بدست خداست. «يُوَفِّقِ اللَّهُ بَيْنَهُما» 20- به عقل و تدبير خود مغرور نشويد، توفيق را از خداوند بدانيد. «يُوَفِّقِ اللَّهُ» 21-

معرفى كرده‌اند و فعلا در دست است زيرا كه در اين چيزهائى است كه منافى با حكم عقل و ساحت مقدس انبياء است و لفظ حال مصدر است و به معنى صفت استعمال شده و مستثنى

بايد از جنس بشر نباشد در صورتى كه بايد باشد نهايت آنكه بايد داراى روح قوى و عقل كامل و قابليت تامّ و تمام هم باشد تا بتواند مطالب را از مقام عالى اخذ نمايد

بايد از جنس بشر نباشد در صورتى كه بايد باشد نهايت آنكه بايد داراى روح قوى و عقل كامل و قابليت تامّ و تمام هم باشد تا بتواند مطالب را از مقام عالى اخذ نمايد

موجودات با شعور هستند. «مَنْ فِي السَّماواتِ» (حرف «مَن» براى موجودات داراى عقل و شعور بكار برده مى‌شود) 6- اگر پايان كار ما اوست، چرا از همان اوّل رو به

علم‌ بمنزله‌ چراغ‌ عقل‌ ‌است‌ ‌که‌ ‌در‌ ‌اينکه‌ ظلمات‌ شهوات‌ و هواهاي‌ نفساني‌ روشن‌ كند ‌پس‌ جاهل‌ ‌در‌ ظلمات‌ ‌است‌ و چشم‌ روح‌ ‌که‌ عقل‌ ‌است‌ درك‌ نميكند

خداوند بتوسّط عقل‌ ‌که‌ ‌رسول‌ باطني‌ ‌است‌ و مميز ‌بين‌ خير و شرّ و نفع‌ و ضرر و حسن‌ و قبح‌ و سعادت‌ و شقاوت‌ ‌است‌، و بتوسّط انبياء ‌که‌ عقل‌ خارجي‌ هستند

آخرت مترتب بر اين حجت خواهد بود. در ترجمه رشف مذكور است كه: گوهر شب افروز عقل را چنانچه در حقه‌ جلد 4 صفحه 347 سينه دوستان مى‌سپارند، در صدور دشمنان وديعه

صورت پسندیده و براساس موازین عقل و شرع باشد. (فامسکوهنّ بمعروف أو فارقوهنّ بمعروف) «معروف» اسم براى هر کارى است که از نظر عقل و شرع، حسن و خوبى آن شناخته

انسان را به بدى سوق مى‌دهد: «إِنَّ النَّفْسَ لَأَمَّارَةٌ بِالسُّوءِ» «3» ولى عقل، انسان را از آن باز مى‌دارد: «نَهَى النَّفْسَ عَنِ الْهَوى‌» «4» و رشد انسان

دهان گذارد و زبانش سوخت و فرياد زد و گريه كرد پس آسيه بفرعون گفت نگفتم اين عقل ندارد پس فرعون عفو كرد او را و گفته‌اند لكنت يا كندى زبانش در اثر آن سوختن

6- انسان از عَجَل آفريده شده: «خُلِقَ الْإِنْسانُ مِنْ عَجَلٍ» «4»، اگر با عقل و وحى خود را مهار نكند، تنها به فكر دنياى عاجل است. «تُحِبُّونَ الْعاجِلَةَ»

شده است، ولى در اين آيه به عنوان وسيله‌اى براى حمل فرزندان آمده تا انسان با عقل و عاطفه نعمت الهى را درك كند. «حَمَلْنا ذُرِّيَّتَهُمْ» همين امروز نيز اگر

آسان کردن قرآن براى ذكر بيان كيفيت عذاب قوم عاد ۱ سعادت و نحوست ايام، از نظر عقل، قرآن و سنّت سعادت و نحوست، در آيات قرآن كريم سعادت و نحوست، در روايات برخی

آسان کردن قرآن براى ذكر بيان كيفيت عذاب قوم عاد ۱ سعادت و نحوست ايام، از نظر عقل، قرآن و سنّت سعادت و نحوست، در آيات قرآن كريم سعادت و نحوست، در روايات برخی

الْبَصَرُ» ديدگان را برق مى‌گيرد. دل: «قلوبهم واجفة» دل‌ها را لرزه فرامى‌گيرد. عقل: «تَرَى النَّاسَ سُكارى‌» مردم را مست مى‌بينى. 3- در قيامت، خلافكارى‌ها به

بآنها نداشته باشد با آنكه همه آنها در نهايت حكمت و رزانت و متانت است كه حقا عقل مبهوت ميشود از فكر در يك دائره از دوائر اين اداره و عالم كبير كه خدا در اين

او در آنست و منشأ اين امر عجله است كه از صفات ذميمه آدمى است و بايد بكمك عقل و فكر در عواقب و خيمه آن مرتفع شود عيّاشى ره از امام صادق عليه السّلام نقل

«غَوْلٌ» به معناى فساد پنهانى است. «يُنْزَفُونَ» به معناى محو شدن تدريجى عقل است. «طرف» به معناى پلك چشم است و «قاصِراتُ الطَّرْفِ» كنايه از آن است كه

آسان کردن قرآن براى ذكر بيان كيفيت عذاب قوم عاد ۱ سعادت و نحوست ايام، از نظر عقل، قرآن و سنّت سعادت و نحوست، در آيات قرآن كريم سعادت و نحوست، در روايات برخی

شده، يا دليلى داشته باشيم كه هم وزن يا بدتر از گناهان كبيره شناخته شده، يا عقل آن را كبيره بداند، يا در افكار عمومى مؤمنان كبيره شمرده شود، يا دليل خاصّى

است كه شخص متصرف، مالك آن نباشد، و عقل يا شرع يا عرف به او اجازه تصرف نداده باشد، و خدا چنين نيست و هر تصرفى را كه عقل و يا شرع و يا عرف به او نسبت دهد او

باشد از آنچه موجب قرب به طاعت الهى و دورى از معصيت سبحانى است از قبيل اعطاء عقل و تمكين و قدرت و ازاحه علت و نصب دلايل و حجت از ارسال رسل و انزال كتب كه هيچكس

السلام و مقتضاى رحمة للعالمين بودن پيغمبر اكرم آنستكه يك تكليف سهل مطابق با عقل و فطرت سليم در بدو امر بيشتر بر مردم نفرمايد لذا خداوند دستور فرموده كه بفرمايد

نميدانستم نمى‌پذيرند و ميگويند چرا تحصيل علم نكردى با آنكه خداوند رسول باطن كه عقل است و رسول ظاهر كه شرع است براى تعيين تكليف تو فرستاد و تو رجوع بآن دو ننمودى

معبود گرفتن هواى نفس و توضيحى درباره جمله : ((اتخذ الهه هويه )) نفى سمع و عقل از كفار و تشبيه آنان به چهار پايانبل هم اضل سبيلا تشبيه و تنظير جهل و ضلالت

بنابراين عاقل را لازم است كه عاقبت انديش باشد و كار خود را به صرّاف بصير عقل پيشنهاد كند، و ضمنا نصح ناصحان مشفق را در كار بندد تا خسران و ضرر آخر را در

تبصره: بيان وحى: اين مطلب مسلم است كه بشر به سبب خطاى در عقل محتاج است به پيغمبر كه داراى عقل كامل و معصوم از خطا و مربوط با عالم مبدء و وحى باشد؛ و اين

برابر مكذبين ومعاندين مراعات مى نمودند خود را از مردم شمردن و متناسب با ميزان عقل مردم سخن گفتن ، از آداب انبياء (ع ) است در باطل و در حقى كه آميخته با باطل

بايد از جنس بشر نباشد در صورتى كه بايد باشد نهايت آنكه بايد داراى روح قوى و عقل كامل و قابليت تامّ و تمام هم باشد تا بتواند مطالب را از مقام عالى اخذ نمايد

و كيفيّت تفاوت دارد. قائلين به زياده و نقصان، استدلال نموده‌اند به عقل و نقل: اما عقل- آنكه: اگر تفاوتى نباشد، لازم آيد تساوى ايمان افراد امت با ايمان انبياء

نميدانستم نمى‌پذيرند و ميگويند چرا تحصيل علم نكردى با آنكه خداوند رسول باطن كه عقل است و رسول ظاهر كه شرع است براى تعيين تكليف تو فرستاد و تو رجوع بآن دو ننمودى

اين جهالت ، جهالت ضد عقل و حلم است ، و نوح (عليه السلام ) خواسته است بگويد كه شما كفار نسبت به ما و كار ما سفاهت به خرج داده و عقل خود را به كار نميزنيد

‌بر‌ ‌اينکه‌ دعوي‌ داريد و كدام‌ عقل‌ چنين‌ حكم‌ ميكند. ] (آیه 39)- در این آیه چنین ادامه می‌دهد: آیا شما مدرکی از عقل و نقل بر این ادعا دارید؟ «یا این

اينجا، همسران و هم‌خوابگان و مراد از «مَرْفُوعَةٍ»، ارزشمند بودن آنان به خاطر عقل و كمال و جمال است، چنانكه به دنبال آن مى‌خوانيم: «إِنَّا أَنْشَأْناهُنَّ إِنْشاءً»

كه اوسط آنها در سن بود گفت خير كوچكتر از همه بود بر حسب سنّ و بزرگتر بحسب عقل و اوسط قوم بهتر آنان است و او برادران خود را نصيحت نمود كه بطريقه پدرتان باقى

همه مهمتر معمای «حیات» که اسرار آن همچنان ناشناخته مانده، و ساختمان روح و عقل انسان است که عقول همه انسانها از درک آن عاجز است. و لذا پیغمبر گرامی اسلام

قدرت و بزرگى معصيت خود باقى گذارد كه موجب عبرت و تنبّه مردمان صاحب نظر و عقل و خردى است كه بر آن ديار عبور ميكنند و آثار خرابه آن شهر را مشاهده مينمايند

مخلوقات حسن باشند، اگرچه متفاوتند، در صورت حسن. پس هرگاه شخص عاقل منصف چشم عقل بگشايد و ديده بصيرت باز كند و سير در آفاق و انفس مخلوقات الهى نمايد، البته

اوصاف آنرا مشاهده نمايند اين قبيل اشخاص خسارت جانى نمودند كه گوهر گرانبهاى عقل و روح و عمر خودشان را فاسد نمودند و آنچه پيدا كردند در دنيا بخيال خودشان از

آسان کردن قرآن براى ذكر بيان كيفيت عذاب قوم عاد ۱ سعادت و نحوست ايام، از نظر عقل، قرآن و سنّت سعادت و نحوست، در آيات قرآن كريم سعادت و نحوست، در روايات برخی

نيستند لذا هر چه ميكنند براى تحصيل دنيا است و در تشخيص منافع و مضارّ آن با عقل و هوش و ذكاوت و فراست و جدّى و فعّالند و در امور اخروى جاهل و نادان و كودن

مهم را با سوگند شروع می‌کند، سوگندهائی که خود نیز سبب حرکت اندیشه و فکر و عقل انسان است و ارتباط خاصی با همان مطلب مورد نظر دارد. در اینجا نیز برای بیان

«إِنَّا عامِلُونَ‌- إِنَّا مُنْتَظِرُونَ» 5- در تبليغ بايد با هر كسى به تناسب عقل و فهم خود او سخن گفت، با افراد لجوج و عنود، با قهر و تهديد. «انْتَظِرُوا»

فداء و كفاره گناهان بودن عيسى «عليه‏السلام» افسانه‏اى بيش نيست و با موازين عقل و شرع سازگارى ندارد و به تصريح قرآن مجيد عيسى به دار آويخته نشده و نيز به

ترجيح ميدهند جلد 4 صفحه 451 آنها را بر دختران بگو چه شده است شما را و چرا عقل از سرتان بيرون رفته و چگونه اين عقائد باطله را پيدا كرده و بآن حكم ميكنيد

در اين قبيل وقايع تذكّر و تنبه و موعظه و ارشاد است براى صاحبان قلب سليم و عقل مستقيم كه در امور فكر ميكنند و با دل پاك ميفهمند و مى‌يابند يا براى كسانيكه

آسان کردن قرآن براى ذكر بيان كيفيت عذاب قوم عاد ۱ سعادت و نحوست ايام، از نظر عقل، قرآن و سنّت سعادت و نحوست، در آيات قرآن كريم سعادت و نحوست، در روايات برخی

است از جمله: 1. نفس امّاره كه انسان را به سوى زشتى‌ها سوق مى‌دهد و اگر با عقل و ايمان مهار نشود، انسان يكباره سقوط مى‌كند. 2. نفس لوّامه، حالتى است كه انسان

اينكه مؤمن معتقد را امان و ملحد منكر را نيران است، پس تأمل نمائيد و در پيشگاه عقل خود بسنجيد كدام يك از اين دو طريق خير و صلاح است؛ و البته شخص عاقل منصف تصديق

السلام و مقتضاى رحمة للعالمين بودن پيغمبر اكرم آنستكه يك تكليف سهل مطابق با عقل و فطرت سليم در بدو امر بيشتر بر مردم نفرمايد لذا خداوند دستور فرموده كه بفرمايد

دهد، بايد قانون مرگ را لغو كند. ريشه‌ى ايمان به خدا ريشه‌ى ايمان به خدا، عقل و فطرت است؛ لكن مادّيون مى‌گويند: ريشه‌ى ايمان به خدا ترس است. يعنى انسان

به معناى قضاوت و داورى و هم به معناى درك و عقل. در مفردات‌راغب، معناى اصلى آن منع وجلوگيرى ذكر شده و چون عقل وقضاوت وحكومتِ صحيح مانع اشتباه وخلافند، به

آسان کردن قرآن براى ذكر بيان كيفيت عذاب قوم عاد ۱ سعادت و نحوست ايام، از نظر عقل، قرآن و سنّت سعادت و نحوست، در آيات قرآن كريم سعادت و نحوست، در روايات برخی

احزاب، 43. «2». تفسير مجمع البيان. جلد 10 - صفحه 410 3- مسائل قيامت را با عقل عادى نمى‌توان درك كرد، بلكه بايد از طريق وحى بپذيريم. «ما أَدْراكَ ما يَوْمُ

آنچه بيان شد آثار و علائمى است بر وجود صانع حكيم قدير براى كسانيكه داراى عقل و معرفتند و خداوند بندگان را از خاك زمين خلق نموده در بدو خلقت چون آدم ابو

كه اوسط آنها در سن بود گفت خير كوچكتر از همه بود بر حسب سنّ و بزرگتر بحسب عقل و اوسط قوم بهتر آنان است و او برادران خود را نصيحت نمود كه بطريقه پدرتان باقى

كه اوسط آنها در سن بود گفت خير كوچكتر از همه بود بر حسب سنّ و بزرگتر بحسب عقل و اوسط قوم بهتر آنان است و او برادران خود را نصيحت نمود كه بطريقه پدرتان باقى

حال برای اثبات ادّعای پوچ و نادرستشان، از ایشان خواسته شده است: با دلیلی از عقل، یا کتابی از کتابهای آسمانی، یا عهد و پیمانی از خداوند، و یا انبازان و گواهان

دهان گذارد و زبانش سوخت و فرياد زد و گريه كرد پس آسيه بفرعون گفت نگفتم اين عقل ندارد پس فرعون عفو كرد او را و گفته‌اند لكنت يا كندى زبانش در اثر آن سوختن

عطا فرموده آنچه را كه بسبب آن بر بندگان حجت باشد از آلت هدايت كه رسول باطن- عقل- و رسول ظاهر- پيغمبر صلى اللّه عليه و آله است- و استطاعت كه تمكن و توانائى

كه اوسط آنها در سن بود گفت خير كوچكتر از همه بود بر حسب سنّ و بزرگتر بحسب عقل و اوسط قوم بهتر آنان است و او برادران خود را نصيحت نمود كه بطريقه پدرتان باقى

صورت جمع آمده است) 10- بسيارى از مطالب را فقط از راه وحى مى‌توان شناخت و عقل و تجربه به آن راه ندارد. «هذا بَصائِرُ» 11- بصيرت آفرينى قرآن براى همه‌ى مردم

نبوت بوده. 2- صدور اين معجزه، مقرون به نبوت او بوده؛ زيرا حق تعالى اكمال عقل او فرمود در اين حال، و او را مرتبه نبوت عنايت و به وحى الهى تكلّم نمود با

و هلاك مر كافران را است از عذاب شديد قيامت و آنها كسانى هستند كه براى ضعف عقل و غلبه شهوت اختيار نمودند زندگانى موقت مشوب بألم دنياى دنى را بر حيات دائم

حال بنا به فرمايش مخبر صادق، مكافات هر عمل بدى، مرجعش به خود نفس است. پس عقل و وجدان حكم مى‌كند به اينكه انسان عاقل‌ تفسير اثنا عشرى، ج‌2، ص: 566 حتى المقدور

اوصاف آنرا مشاهده نمايند اين قبيل اشخاص خسارت جانى نمودند كه گوهر گرانبهاى عقل و روح و عمر خودشان را فاسد نمودند و آنچه پيدا كردند در دنيا بخيال خودشان از

است كه مجال ذكر آن نيست اجمالا آنكه موجوداتى هستند از انظار مخفى و داراى عقل و شعور و ادراك و مكلّف بتكاليفى و پيغمبر خاتم مبعوث بر آنها هم بوده و خداوند

علمى (قل فأنّى تسحرون) «سحر» (مصدر «تسحرون») به معناى مفتون کردن و ربودن عقل است; یعنى، «[به آنان] بگو: پس چگونه دستخوش افسون مى شوید». ۵ - خداوند روش

معادشناسى. فَلْيَنْظُرِ الْإِنْسانُ مِمَّ خُلِقَ‌ ... 3- انسان به خاطر دارا بودن عقل و علم و استعداد بايد در آفرينش خود دقت كند. «فَلْيَنْظُرِ الْإِنْسانُ» 4-

اسم او حضرت محمد بن عبد اللّه صلّى اللّه عليه و آله و سلّم است و در كمال عقل و فطانت و به حسب و نسب از همه برتر و از حيث خلق و خلق به نهايت مرتبه رسيده

و اين دوگانگى به خاطر آن است كه در انسان دو نوع عامل حركت وجود دارد: يكى عقل و يكى غريزه. اگر در مسير بندگى خدا و تربيت اولياى خدا قرار گيرد، به گونه‌اى

بلفظ ماضى با آن كه مراد وقوع آن در آتيه است و سكرة الموت شدّت مرگ است كه عقل را زايل نمايد و جاءت سكرة الحق بالموت نيز قرائت شده و آنرا در مجمع و قمّى

مهاجرت الى اللّه است. قانون مماثلت در اسلام: از آنجا كه قوانين اسلام طبق عقل وفطرت و عدل است، در امور مختلف برابرى را با صراحت مطرح كرده است كه ما چند

بركنه براى سببيّت يا معيّت يا تعديه است ولى مشوّش شد و سخنى گفت كه بميزان عقل راست نيايد چون گفت اين شخص ساحر است يا ديوانه در صورتى كه اگر كسى ساحر باشد

دهان گذارد و زبانش سوخت و فرياد زد و گريه كرد پس آسيه بفرعون گفت نگفتم اين عقل ندارد پس فرعون عفو كرد او را و گفته‌اند لكنت يا كندى زبانش در اثر آن سوختن

اين شخص همان رفيق شفيق و يار ديرين و محمد امين است كه در ميان شما مسلّم در عقل و خلق و دانش بود چه شد بمجرّد آنكه شما را بدين حق دعوت نمود و از عذاب خدا

اوهامند چنانچه در كافى از امام كاظم عليه السّلام نقل شده كه اين بشارت براى اهل عقل و فهم است و از امام صادق عليه السّلام براويان احاديث ائمه اطهار كه كم و زياد

انتقام هاى فردى، انگيزه آدمى احساس رنج باطنى است، نه عقل. چون بسيارى از انتقام هاى فردى هست كه عقل آن را تجويز مى كند و بسيارى هست كه آن را تجويز نمى كند

آنچه بيان شد آثار و علائمى است بر وجود صانع حكيم قدير براى كسانيكه داراى عقل و معرفتند و خداوند بندگان را از خاك زمين خلق نموده در بدو خلقت چون آدم ابو

گروه در هر قانونی معافند، و عقل و منطق نیز معاف بودن آنها را امضا می‌کند و مسلم است که قوانین اسلامی در هیچ مورد از منطق و عقل جدا نیست. سپس یک شرط مهم برای

نور. در هر دو صورت جسم، و ثابت شده كه ذات الهى جسم نيست. قسم دوم- به ادراك عقل آن هم مخلوق خواهد بود، زيرا حضرت على عليه السّلام فرمود: كلّما ميّزتموه باوهامكم

امر بر او مشتبه شود و موجب مزيد آزمايش عقل و هوش او گردد و او در جواب گفت گويا اين همان است كه دلالت بر كمال عقل و هوش او داشت چون ظاهرا شناخت آنرا ولى

بدن‌) اما ‌از‌ عالم‌ عقول‌ عقل‌ انساني‌ و مراد ‌از‌ عالم‌ عقول‌ نه‌ ‌بر‌ مسلك‌ افلاطون‌ ‌که‌ عقول‌ عشره‌ قائل‌ شد عقول‌ طوليّه‌ و عقل‌ عاشر ‌را‌ ‌که‌ خداي‌

آسان کردن قرآن براى ذكر بيان كيفيت عذاب قوم عاد ۱ سعادت و نحوست ايام، از نظر عقل، قرآن و سنّت سعادت و نحوست، در آيات قرآن كريم سعادت و نحوست، در روايات برخی

احزاب، 43. «2». تفسير مجمع البيان. جلد 10 - صفحه 410 3- مسائل قيامت را با عقل عادى نمى‌توان درك كرد، بلكه بايد از طريق وحى بپذيريم. «ما أَدْراكَ ما يَوْمُ

انسان را به بدى سوق مى‌دهد: «إِنَّ النَّفْسَ لَأَمَّارَةٌ بِالسُّوءِ» «3» ولى عقل، انسان را از آن باز مى‌دارد: «نَهَى النَّفْسَ عَنِ الْهَوى‌» «4» و رشد انسان

حق شناسى و سپاسدارى منعم حقيقى برآيند و عاقبت‌انديشى را منظور دارند، زيرا عقل، شكران را واجب، و صاحبش را مستحق ثواب گرداند، و لكن كفران را مذموم، و سر انجام

كه اوسط آنها در سن بود گفت خير كوچكتر از همه بود بر حسب سنّ و بزرگتر بحسب عقل و اوسط قوم بهتر آنان است و او برادران خود را نصيحت نمود كه بطريقه پدرتان باقى

دهان گذارد و زبانش سوخت و فرياد زد و گريه كرد پس آسيه بفرعون گفت نگفتم اين عقل ندارد پس فرعون عفو كرد او را و گفته‌اند لكنت يا كندى زبانش در اثر آن سوختن

با آيه (الشيطان يعدكم الفقر...) معناى حكمت و روايتى در بيان اهميت و منزلت عقل انسان بهتر است واجبات ، علنى ، و مستحبات ، پنهانى انجام گيرند رواياتى در مورد

معادشناسى. فَلْيَنْظُرِ الْإِنْسانُ مِمَّ خُلِقَ‌ ... 3- انسان به خاطر دارا بودن عقل و علم و استعداد بايد در آفرينش خود دقت كند. «فَلْيَنْظُرِ الْإِنْسانُ» 4-

و اين دوگانگى به خاطر آن است كه در انسان دو نوع عامل حركت وجود دارد: يكى عقل و يكى غريزه. اگر در مسير بندگى خدا و تربيت اولياى خدا قرار گيرد، به گونه‌اى

آیه قبل، بیانگر این نکته است که شراب بهشتى، از نوع شراب هاى دنیا نیست که بر عقل انسان تأثیر منفى گذاشته، مایه هذیان گویى و لاف زدن گردد. ۸ - تقواپیشگان در

همه كافر بودند، به جهت آن كه بعضى از آنها حق را نمى‌شناختند به جهت نقصان عقل، يا تفريط در نظر، يا عدم قيام حجت بر ايشان؛ زيرا به حد تكليف نرسيده بودند،

بايستد. «2» موعظه: هر كه خواهد از اين «ظل من يحموم» ايمن گردد، امروز به نور عقل متمسك شده، از تيرگى صفت بهيمى و سبعى بگذرد، و تهذيب اخلاق نموده، از معاصى

است كه مجال ذكر آن نيست اجمالا آنكه موجوداتى هستند از انظار مخفى و داراى عقل و شعور و ادراك و مكلّف بتكاليفى و پيغمبر خاتم مبعوث بر آنها هم بوده و خداوند

بهيچ وجه نميتوانند بشما برسانند افّ و تف بر شما و دينتان و خدايانتان آيا عقل و شعور نداريد و تعقّل و تفكّر در كار خودتان نمى‌نمائيد كه چه عمل بى‌جاى ناروائى

داده بود بر او و اطرافيانش كه با او موافق بودند چون اشعار داشت بآنكه شما عقل نداريد كه تعقّل نميكنيد تا بدانيد و فرعون ديد ديگر محاجّه با حضرت موسى بصرفه

دل نداشته و بعضى گفته‌اند مردم پيغمبر صلى اللّه عليه و اله را بواسطه كثرت عقل و هوش داراى دو دل ميدانستند و او را باين عنوان ميخواندند و بعضى گفته‌اند مردى

دهان گذارد و زبانش سوخت و فرياد زد و گريه كرد پس آسيه بفرعون گفت نگفتم اين عقل ندارد پس فرعون عفو كرد او را و گفته‌اند لكنت يا كندى زبانش در اثر آن سوختن

(ع) همان نبى و وصى موعود در تورية است ولى براى حب مال و جاه دنيوى مكابره با عقل و علم خودشان نمودند و كفر جحوديرا اتخاذ كردند و بنظر حقير آميختن حق را بباطل

آنچه بيان شد آثار و علائمى است بر وجود صانع حكيم قدير براى كسانيكه داراى عقل و معرفتند و خداوند بندگان را از خاك زمين خلق نموده در بدو خلقت چون آدم ابو

دهان گذارد و زبانش سوخت و فرياد زد و گريه كرد پس آسيه بفرعون گفت نگفتم اين عقل ندارد پس فرعون عفو كرد او را و گفته‌اند لكنت يا كندى زبانش در اثر آن سوختن

اين شخص همان رفيق شفيق و يار ديرين و محمد امين است كه در ميان شما مسلّم در عقل و خلق و دانش بود چه شد بمجرّد آنكه شما را بدين حق دعوت نمود و از عذاب خدا

درخت‌ بخوريد ميميريد و شيطان‌ راست‌ ‌گفت‌ ‌که‌: ‌اگر‌ بخوريد عقل‌ پيدا ميكنيد خوردند عقل‌ پيدا كردند، خداي‌ ‌براي‌ تفريح‌ آمد ‌در‌ بهشت‌ اينها ديدند عرياني‌

او در آنست و منشأ اين امر عجله است كه از صفات ذميمه آدمى است و بايد بكمك عقل و فكر در عواقب و خيمه آن مرتفع شود عيّاشى ره از امام صادق عليه السّلام نقل

تعاونى است ضرورت وجود قانون در حيات اجتماعى بشر علاوه بر بهره مندى او از عقل و تفكر، هدايت تشريعى انسان از راه وحى و نبوت ، براىرسيدن به كمال و سعادت ضرورى

تشبه به زنان است از حيث صورت. و گذاشتن آن، تميز صورى است ما بين زن و مرد؛ پس عقل حكم كند به وجود اين تميز. و مرحوم حجة الاسلام آقا سيد محمد كاظم رحمه اللّه

براى نااهلان است. منظور از «صدر»، روح و دل است. مراد از شرح صدر، گسترش افق عقل و فكر بلندى‌ «1». تفسير الميزان. «2». مفاتيح‌الجنان. جلد 2 - صفحه 550 روح،

‌شده‌ ‌که‌ نشاني‌ ‌بين‌ ‌خدا‌ و خلق‌ ‌است‌ و تمام‌ فرمايشات‌ ‌او‌ مطابق‌ عقل‌ سليم‌ ‌است‌ و تمام‌ ‌از‌ روي‌ حكمت‌ و مصلحت‌ ‌است‌ ‌با‌ ‌اينکه‌ ‌که‌ نه‌

صريحى را كه جاى هيچ ترديد نباشد و دادن نظريهاى را كه آخرين نظريه باشد كه عقل بشر بدان دست يابد، چه در اصول معارف حقيقى و چه در كليات شرايع فطرى و چه در

ببیند» (ان رآه استغنی). این طبیعت غالب انسانهاست، طبیعت کسانی که در مکتب عقل و وحی پرورش نیافته‌اند که وقتی به غلط خود را مستغنی می‌پندارند، شروع به سرکشی

در صنع و به بيند نقص و خللى ندارد پس تكرار كند آنرا تا رانده شود از مقام عقل گويا باو ميگويند ديگر بس است و خسته و مانده شود از فكر و يقين كند كه عيبى

مردمان از آيات قرآن. بيان: تشبيه بليغى فرموده براى فهم مطلب به دو عنوان: 1- عقل و وجدان حكم نمايد به اينكه نابينا و بينا مساوى نيستند، همچنين كافرى كه كور

اسباب این حرکت الهی فراهم است، انبیا به قدر کافی ابلاغ فرمان حق کرده‌اند، عقل انسانی نیز- که پیامبری از درون او است- راه او را روشن کرده سرنوشت طاغیان و

داده بود بر او و اطرافيانش كه با او موافق بودند چون اشعار داشت بآنكه شما عقل نداريد كه تعقّل نميكنيد تا بدانيد و فرعون ديد ديگر محاجّه با حضرت موسى بصرفه

از فتح و ظفر مسلمانان است كه معلوم ميشود كدام يك از اهل ايمان و كفر بر طبق عقل عمل نموده‌اند در محاسن از امام باقر عليه السّلام نقل نموده كه پيغمبر صلّى

است كه مجال ذكر آن نيست اجمالا آنكه موجوداتى هستند از انظار مخفى و داراى عقل و شعور و ادراك و مكلّف بتكاليفى و پيغمبر خاتم مبعوث بر آنها هم بوده و خداوند

نمودند آنها را بحال خودشان واميگذارد و منصرف از عمل قبيح نميفرمايد و به بيان عقل و شرع در ردع آنها اكتفا ميفرمايد لذا قول آنان را كه مبنى بر جبر است مستند

داده بود بر او و اطرافيانش كه با او موافق بودند چون اشعار داشت بآنكه شما عقل نداريد كه تعقّل نميكنيد تا بدانيد و فرعون ديد ديگر محاجّه با حضرت موسى بصرفه

آنكه او خوانده ميشود بدين اسلام كه يگانه دين حقّ الهى است و احكامش مطابق با عقل و صلاح بشر است تا روز قيامت و آنكه تأييدات الهيّه به بيانيكه در ذيل آيات سابقه

دهان گذارد و زبانش سوخت و فرياد زد و گريه كرد پس آسيه بفرعون گفت نگفتم اين عقل ندارد پس فرعون عفو كرد او را و گفته‌اند لكنت يا كندى زبانش در اثر آن سوختن

نگذارند از طرف خداوند وحى رسيد كه شما حق منع داريد از حيوانات كه عقل ندارند اما كسى را كه من عقل و تميز و اختيار دادم حق منع نداريد او را بايد واگذار بعقلش نمائيد

ابْتَلُوا الْيَتامى‌: و امتحان نمائيد يتيمان را قبل از بلوغ، اگر مردانند، به عقل و تميز و صيانت اموال و دقايق بيع و شرى؛ و اگر زنانند، به غزل و نسج و تربيت

معنى را نقل نموده و فرموده روايت شده است كه ارذل العمر وقتى است كه عقل مرد مانند عقل پسر هفت ساله شود و در كافى در ضمن حديث بيان ارواح فرموده ارذل العمر

لا يُنزِفُون‌َ مستي‌ و بي‌هوشي‌ و ذهاب‌ عقل‌ ندارد مثل‌ شراب‌ دنيا نيست‌ ‌که‌ ‌هم‌ توليد مرض‌ مي‌كند و ‌هم‌ عقل‌ ‌را‌ زايل‌ مي‌كند. (آیه 16)- «در حالی که

لا يُنزِفُون‌َ مستي‌ و بي‌هوشي‌ و ذهاب‌ عقل‌ ندارد مثل‌ شراب‌ دنيا نيست‌ ‌که‌ ‌هم‌ توليد مرض‌ مي‌كند و ‌هم‌ عقل‌ ‌را‌ زايل‌ مي‌كند. (آیه 15)- نعمتهای بهشتی

‌آنها‌ فرداي‌ قيامت‌ مبعوث‌ ميشوند و ‌از‌ ‌آنها‌ مؤاخذه‌ ميكنند. انسان‌ بحكم‌ عقل‌ ‌در‌ جميع‌ امور دنيوي‌ ‌خود‌ ‌از‌ ‌هر‌ چه‌ يقين‌ بضررش‌ جلد 18 - صفحه 35

سوى باشد فضلا از توالد و تناسل و قهاريّت منافات دارد با اتّخاذ شريك به حكم عقل. بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ‌ تَنْزِيلُ الْكِتابِ مِنَ اللَّهِ الْعَزِيزِ

ابنيه خارجى را مسلمانان خراب كردند قبلا تا برسند بحصارهاشان پس بايد ارباب عقل و دانش از اين قبيل وقايع عبرت گيرند و بدانند هر كه با خدا و پيغمبر در افتاد

ابنيه خارجى را مسلمانان خراب كردند قبلا تا برسند بحصارهاشان پس بايد ارباب عقل و دانش از اين قبيل وقايع عبرت گيرند و بدانند هر كه با خدا و پيغمبر در افتاد

آسان کردن قرآن براى ذكر بيان كيفيت عذاب قوم عاد ۱ سعادت و نحوست ايام، از نظر عقل، قرآن و سنّت سعادت و نحوست، در آيات قرآن كريم سعادت و نحوست، در روايات برخی

که اندیشه آنها را از افق زندگی محدود فراتر برد و جهان وسیعتری در برابر دید عقل آنها بگشاید در این آیه چگونگی زندگی دنیا را در مقایسه با زندگی جاویدان سرای

انسان را به بدى سوق مى‌دهد: «إِنَّ النَّفْسَ لَأَمَّارَةٌ بِالسُّوءِ» «3» ولى عقل، انسان را از آن باز مى‌دارد: «نَهَى النَّفْسَ عَنِ الْهَوى‌» «4» و رشد انسان

آنچه بيان شد آثار و علائمى است بر وجود صانع حكيم قدير براى كسانيكه داراى عقل و معرفتند و خداوند بندگان را از خاك زمين خلق نموده در بدو خلقت چون آدم ابو

آنچه بيان شد آثار و علائمى است بر وجود صانع حكيم قدير براى كسانيكه داراى عقل و معرفتند و خداوند بندگان را از خاك زمين خلق نموده در بدو خلقت چون آدم ابو

آنچه بيان شد آثار و علائمى است بر وجود صانع حكيم قدير براى كسانيكه داراى عقل و معرفتند و خداوند بندگان را از خاك زمين خلق نموده در بدو خلقت چون آدم ابو

نسبت به ذات واجب الوجود، و الا لازم آيد انقلاب واجب به امكان، و آن به بديهه عقل محال خواهد بود. وَ لَهُمْ ما يَشْتَهُونَ‌: و قرار مى‌دادند براى خودشان آنچه

بهوا راه مى‌پيمايند و قادر بر چشم بهمزدن نيستند و دلهاى آنها خالى و تهى از عقل و فهم و قوّت و جرئت است و قمّى ره فرموده يعنى دلهاشان پاره پاره باشد از خفقان

صفحه 478 در هر حال خداوند در اين اعتزال بقدرى خوب از آنحضرت پذيرائى فرمود كه عقل مات ميشود چون از جهت جاه و جلال و ثروت و مال و خدم و حشم و اولاد و احفاد و

تنبيه: شخص عاقل منصف اگر چنانچه در امور خود رعايت انصاف را نموده، از حكم عقل سليم تجاوز ننمايد، و اغراض شخصيه و هواهاى نفسانيه و شهوات شيطانيه را كنار

وجود موجوداتى شعورمند در آسمان ها (من فى السموت) واژه «من» نوعاً براى صاحبان عقل به کار مى رود. ۹ - همه موجودات زنده و شعورمند آسمان ها و زمین، داراى مرگ و

«و لا خطر على قلب بشر» «1» دو گواهند بر آنكه موعود دريافت آن نتوان كرد و عقل عاجز از ادراك آنست. و اهل ايمان كه در شب و روز مشغول عبادت بدنى و مالى هستند

از فتح و ظفر مسلمانان است كه معلوم ميشود كدام يك از اهل ايمان و كفر بر طبق عقل عمل نموده‌اند در محاسن از امام باقر عليه السّلام نقل نموده كه پيغمبر صلّى

از فتح و ظفر مسلمانان است كه معلوم ميشود كدام يك از اهل ايمان و كفر بر طبق عقل عمل نموده‌اند در محاسن از امام باقر عليه السّلام نقل نموده كه پيغمبر صلّى

از فتح و ظفر مسلمانان است كه معلوم ميشود كدام يك از اهل ايمان و كفر بر طبق عقل عمل نموده‌اند در محاسن از امام باقر عليه السّلام نقل نموده كه پيغمبر صلّى

سابقه و بيان اتحاد اطاعت پيغمبر (ص) با اطاعت خدا است و ايجاب حذر از مخالفت عقل و شرع است و آنكه ضرر مخالفت عائد مخالف ميشود نه پيغمبر (ص) چون او بوظيفه خود

مى‌گويند: إِذْ يَقُولُ أَمْثَلُهُمْ طَرِيقَةً: چون گويد تمامترين ايشان از جهت عقل، يعنى عاقلترين آنان گويد: جلد 8 - صفحه 326 إِنْ لَبِثْتُمْ إِلَّا يَوْماً:

محارف; از امام باقر(ع) و امام صادق(ع) روایت شده که فرمودند: محروم کسى است که عقل او باکى ندارد; ولى روزى وى توسعه نیافته است و [تنگ روزى] و بداقبال مى باشد

اصلى قائل بصانع عالم قادرى است نهايت آنكه شبهات موجب شده است كه توجه بحكم عقل فطرى ارتكازى خود ندارد لذا خداوند براى اخذ اقرار از مشركان و اتمام حجّت بر

واقعی آن است که اصل سرمایه را نیز از کف دهد، چه سرمایه‌ای برتر و بالاتر از عقل و هوش و نیروهای خدا داد و عمر و جوانی و سلامت است؟ همین‌ها که محصولش اعمال

كوفتندش ز آسيا قيمتش افزون و نان شد جان فزا باز نان را زير دندان كوفتند گشت عقل و جان و فهم سودمند باز آن جان، چون كه محو عشق گشت‌ يُعجب الزّراع آمد بعد كشت‌

صبح قيام آن حضرت برچيده خواهد شد. «1» «حِجْرٍ» به معناى منع و مراد از آن عقل است كه انسان را از كار خلاف منع مى‌كند. چنانكه «محجور» به معناى ممنوع التصرف

اسباب هر چیز را در اختیارش نهادیم» (وَ آتَیْناهُ مِنْ کُلِّ شَیْ‌ءٍ سَبَباً). عقل و درایت کافی، مدیریت صحیح، قدرت و قوت، لشکر و نیروی انسانی و امکانات مادی

لَعَلى‌ خُلُقٍ عَظِيمٍ» «2» و خود فرموده: «بعثت لأتمّم مكارم الاخلاق» «3» هرگز عقل سليم تجويز ننمايد نسبت خلاف را. 4- نزول آيه در غير حضرت وارد شده، چنانچه از

كلمه شريفه لطيفه جامعه اشاره بحقيقت و بيان مبدء پيدايش آن شده است بنحوى كه عقل مات ميشود با معذرت از بيان تفصيلى براى عدم استعداد و قصور علم بشر از ادراك

اراده کرده و بت ها غیر عاقل هستند و مسیح داخل در آنها نیست; زیرا او صاحب عقل است و اگر فرموده بود «إنّکم و من تعبدون» مسیح نیز داخل در آن جمله بود. آن

و اين دوگانگى به خاطر آن است كه در انسان دو نوع عامل حركت وجود دارد: يكى عقل و يكى غريزه. اگر در مسير بندگى خدا و تربيت اولياى خدا قرار گيرد، به گونه‌اى

و اين دوگانگى به خاطر آن است كه در انسان دو نوع عامل حركت وجود دارد: يكى عقل و يكى غريزه. اگر در مسير بندگى خدا و تربيت اولياى خدا قرار گيرد، به گونه‌اى

نظريه يك بحث روايتى ديگر مربوط به متفرقاتى از آنچه گذشت چطور ممكن است شرع با عقل مخالف باشد؟ آيه ۱۵۵ - ۱۵۷ آيه و ترجمه تفسير: جهان صحنه آزمايش الهى است نكته

داده بود بر او و اطرافيانش كه با او موافق بودند چون اشعار داشت بآنكه شما عقل نداريد كه تعقّل نميكنيد تا بدانيد و فرعون ديد ديگر محاجّه با حضرت موسى بصرفه

از فتح و ظفر مسلمانان است كه معلوم ميشود كدام يك از اهل ايمان و كفر بر طبق عقل عمل نموده‌اند در محاسن از امام باقر عليه السّلام نقل نموده كه پيغمبر صلّى

معرفت او، تا دريابيد به آنكه نعمت وجود از فيضان جود خالق آسمان و زمين، و عقل حكم نمايد به وجوب پرستش و ستايش چنين منعمى. و لازم آيد كه همه بندگان مطيع

انبساط و انقباض و التذاد و اشمئزاز طرف گردد و مقبول طبع و پسند ذوق باشد اگر چه عقل آنرا قبول ننمايد و شعراء نوعا كسانى هستند كه اشعارشان از اين قبيل است لذا

انبساط و انقباض و التذاد و اشمئزاز طرف گردد و مقبول طبع و پسند ذوق باشد اگر چه عقل آنرا قبول ننمايد و شعراء نوعا كسانى هستند كه اشعارشان از اين قبيل است لذا

پس از مدتى به قدرت خالق متعال به كيفيت خاصه سر از خاك بيرون آرد، هر آينه عقل او را دلالت كند به آن ذات قادرى كه آثار قدرتش هويداست قادر خواهد بود بر اخراج

است كه مجال ذكر آن نيست اجمالا آنكه موجوداتى هستند از انظار مخفى و داراى عقل و شعور و ادراك و مكلّف بتكاليفى و پيغمبر خاتم مبعوث بر آنها هم بوده و خداوند

‌است‌. ] (آیه 68)- در این آیه به وضع انسان در پایان عمر از نظر ضعف و ناتوانی عقل و جسم اشاره می‌کند تا هم هشداری باشد به آنها که برای انتخاب راه هدایت امروز

و اشاره باين نكته است كه اگر فرضا دين سابق حقّ باشد و دين بهترى بيايد شرط عقل قبول دين لاحق است كه بهدايت نزديكتر باشد چه رسد بجائيكه دين قديم بكلّى باطل

انبساط و انقباض و التذاد و اشمئزاز طرف گردد و مقبول طبع و پسند ذوق باشد اگر چه عقل آنرا قبول ننمايد و شعراء نوعا كسانى هستند كه اشعارشان از اين قبيل است لذا

بهيچ وجه نميتوانند بشما برسانند افّ و تف بر شما و دينتان و خدايانتان آيا عقل و شعور نداريد و تعقّل و تفكّر در كار خودتان نمى‌نمائيد كه چه عمل بى‌جاى ناروائى

نمايند آيا سزاوار است خداوندى كه ارحم الراحمين است براى گفتار جمعى از مردم كم عقل آنها و پيغمبرش را هلاك كند اين بلا و امتحان تو بود از آنها كه سخن خود را بآنان

دل نداشته و بعضى گفته‌اند مردم پيغمبر صلى اللّه عليه و اله را بواسطه كثرت عقل و هوش داراى دو دل ميدانستند و او را باين عنوان ميخواندند و بعضى گفته‌اند مردى

تأخير در امدادهاى الهى، سبب ترديد شما نشود. «فَلا تَحْسَبَنَّ» 3- گرچه انسان عقل و فطرت دارد و مشورت هم مى‌كند، امّا اگر وحى نباشد در فهم و برداشت گرفتار انحراف

آنكه او خوانده ميشود بدين اسلام كه يگانه دين حقّ الهى است و احكامش مطابق با عقل و صلاح بشر است تا روز قيامت و آنكه تأييدات الهيّه به بيانيكه در ذيل آيات سابقه

قدرت و بزرگى معصيت خود باقى گذارد كه موجب عبرت و تنبّه مردمان صاحب نظر و عقل و خردى است كه بر آن ديار عبور ميكنند و آثار خرابه آن شهر را مشاهده مينمايند

آسان کردن قرآن براى ذكر بيان كيفيت عذاب قوم عاد ۱ سعادت و نحوست ايام، از نظر عقل، قرآن و سنّت سعادت و نحوست، در آيات قرآن كريم سعادت و نحوست، در روايات برخی

حتى اگر برخلاف صريح عقل و صريح قرآن هم باشد قبولش نموده احترامش مى گذارند، و يهوديان هم وقتى اينها را ديدند، مشتى كفريات مخالف عقل و دين را به صورت روايات

‌بود‌ و افاضه‌ عقل‌ نيز قبلا باو ‌شده‌ ‌بود‌ بدليل‌: وَ عَلَّم‌َ آدَم‌َ الأَسماءَ كُلَّها بنا ‌بر‌ ‌اينکه‌ هداي‌ الهي‌ ‌در‌ مرتبه‌ اول‌ ارشاد عقل‌ و سپس‌ فرستادن‌

بوده و يكى از دو تاء حذف شده و بعهده گذارنده عقل است كه حكم ميكند باطاعت خدا و امر خدا باطاعت، ارشاد بحكم عقل است و حكم پيغمبر صلّى اللّه عليه و اله و سلّم

الجِبال‌ُ‌-‌ ابراهيم‌ آيه 48‌-‌. و بالجمله‌ دين‌ ‌را‌ نميشود ‌به‌ سليقه‌ و رأي‌ و عقل‌ بشري‌ ساخت‌ كي‌ نبي‌ ‌باشد‌ كي‌ خليفه‌ عبادات‌ چيست‌! معاصي‌ كدام‌ ‌است‌

را زينت و كمال خود پنداشتند بتدريج همه چيز آنها رفت آيا قومى كه مستقل در عقل و فكر و عمل نباشند ممكن است مستقل در دين و رأى و مملكت باشند حاشا و كلا كسيكه

دل نداشته و بعضى گفته‌اند مردم پيغمبر صلى اللّه عليه و اله را بواسطه كثرت عقل و هوش داراى دو دل ميدانستند و او را باين عنوان ميخواندند و بعضى گفته‌اند مردى

محتاجيد از منازل و زراعات و اشجار. فَاسْتَغْفِرُوهُ‌: پس در مقابل شكر منعم كه عقل حاكم به آنست، طلب آمرزش نمائيد خدا را به ايمان. ثُمَّ تُوبُوا إِلَيْهِ‌: پس

استمداد نموده، صاحبان فهم ساده و عقل بسيط را از راه حس متوجه آن حقايق نمود. و آنگاه ايشان را از اين راه منتقل به مرحله عقل سليم كه مسؤول درك حقايق و معارف

«به سوی حق هدایت می‌نماید» (یَهْدِی إِلَی الْحَقِّ). به گونه‌ای که هر کس عقل و فطرت خویش را به کار گیرد نشانه‌های حقانیت را به روشنی در آن می‌یابد. و آخرین

لِلَّذِينَ آمَنُوا» «2» 3- انسان در خارج شدن از ظلمات، به امداد الهى نياز دارد و عقل و علم بشر كافى نيست. هُوَ الَّذِي يُصَلِّي‌ ... لِيُخْرِجَكُمْ مِنَ الظُّلُماتِ‌

بچشم ديده نمى شود و مجرد است از جنس و فصل و اعراض عامّه و خاصّه پس بوهم و عقل در نمى‌آيد و نافذ است در اشياء ولى ممزوج با آنها نيست و منفك از آنها هم نيست

البشرند و مصوّر فرمود آنها را بصورت زيبا و قامت رعنا و زبان گويا و گوش شنوا و عقل و علم و حكمت و سلطنت بر حيوانات و نباتات و جمادات و ساير كرامات كه از حدّ

چرا که تکیه‌گاه شما خداست و با استمداد از نیروی ایمان و استقامت و پشتکار و عقل می‌توانید این توطئه‌ها را خنثی کنید و نقش بر آب. تفسیر آیات ۱- پیامبر(ص) در

بزرگشان چنان کرده است. پس از آنان بپرسید؛» اگر سخن می‌گفته‌اند. پس به (فطرت و عقل) خود باز گشتند. آن‌گاه (به یکدیگر) گفتند: «در حقیقت، شما (همین) شما، ستمکارانید

با آيه (الشيطان يعدكم الفقر...) معناى حكمت و روايتى در بيان اهميت و منزلت عقل انسان بهتر است واجبات ، علنى ، و مستحبات ، پنهانى انجام گيرند رواياتى در مورد

مى آید. ۶ - مخالفت با قرآن، با احتمال نزول آن از سوى خداوند، امرى به دور از عقل و خرد (قل أرءیتم إن کان من عند اللّه) بنا بر این که مراد از «أرأیتم» تفکر

احتمال دارد که پاسخ داده شده از سوى کافران به پرسش «خالق عالم کیست؟» از ناحیه عقل نظرى باشد و احتمال دارد که برخاسته از فطرت توحیدى آنان باشد که در همه انسان ها

كم بينى افرادى را به جمع شدن دور طاغوت‌ها وادار مى‌كند ولى اين امر از نظر عقل و منطق و وحى پذيرفته نيست. نظير آنكه گاهى مشكلات زندگى افرادى را به خلافكارى

قول سعدى: ترحّم بر پلنگ تيزدندان ستمكارى بود بر گوسفندان‌ 3- نشانه خرد و عقل، عبرت گرفتن از تاريخ است. «لِذِي حِجْرٍ أَ لَمْ تَرَ كَيْفَ فَعَلَ رَبُّكَ»

«لِيُنْذِرَ مَنْ كانَ حَيًّا» «3» تا افراد زنده‌را هشدار دهى. يعنى كسانى كه عقل و فطرت سالم دارند ونيز مى‌فرمايد: دعوت انبيا براى حيات شماست، «دَعاكُمْ لِما

بيشتر مردمان، لا يَشْكُرُونَ‌: شكر گزارى و سپاسدارى منعم ننمايند؛ و حال آنكه عقل و وجدان حاكم است به اينكه حق شناسى و سپاس گزارى منعم، واجب، و ناسپاسى و حق

است كه مجال ذكر آن نيست اجمالا آنكه موجوداتى هستند از انظار مخفى و داراى عقل و شعور و ادراك و مكلّف بتكاليفى و پيغمبر خاتم مبعوث بر آنها هم بوده و خداوند

اوصاف آنرا مشاهده نمايند اين قبيل اشخاص خسارت جانى نمودند كه گوهر گرانبهاى عقل و روح و عمر خودشان را فاسد نمودند و آنچه پيدا كردند در دنيا بخيال خودشان از

خدا مى‌پنداشتند. در حالى كه اين عقيده نه موافق با واقعيّت است و نه منطبق با عقل. 1- عمل دائم، پاداش دائم دارد. در آيه‌ى قبل‌ «يَعْمَلُونَ الصَّالِحاتِ» نشانه

كلمه شريفه لطيفه جامعه اشاره بحقيقت و بيان مبدء پيدايش آن شده است بنحوى كه عقل مات ميشود با معذرت از بيان تفصيلى براى عدم استعداد و قصور علم بشر از ادراك

و اين دوگانگى به خاطر آن است كه در انسان دو نوع عامل حركت وجود دارد: يكى عقل و يكى غريزه. اگر در مسير بندگى خدا و تربيت اولياى خدا قرار گيرد، به گونه‌اى

داده بود بر او و اطرافيانش كه با او موافق بودند چون اشعار داشت بآنكه شما عقل نداريد كه تعقّل نميكنيد تا بدانيد و فرعون ديد ديگر محاجّه با حضرت موسى بصرفه

محققين فرموده‌اند اين تمثيل است كه امر حق تعالى در جمادات، مانند صاحب حيات و عقل و تكليف نافذ و جارى و فورى است به حسب اراده سبحانى، زيرا مشتى خاك را آدم ابو

او را و منقوش و مزيّن فرموده صورت او را پس الهام و اعلام فرموده باو بتوسط عقل و شرع محرّمات و واجبات او را كه كارهاى بد و كارهاى خوب است و اين يازده قسم

او را و منقوش و مزيّن فرموده صورت او را پس الهام و اعلام فرموده باو بتوسط عقل و شرع محرّمات و واجبات او را كه كارهاى بد و كارهاى خوب است و اين يازده قسم

او را و منقوش و مزيّن فرموده صورت او را پس الهام و اعلام فرموده باو بتوسط عقل و شرع محرّمات و واجبات او را كه كارهاى بد و كارهاى خوب است و اين يازده قسم

انبساط و انقباض و التذاد و اشمئزاز طرف گردد و مقبول طبع و پسند ذوق باشد اگر چه عقل آنرا قبول ننمايد و شعراء نوعا كسانى هستند كه اشعارشان از اين قبيل است لذا

بلفظ ماضى با آن كه مراد وقوع آن در آتيه است و سكرة الموت شدّت مرگ است كه عقل را زايل نمايد و جاءت سكرة الحق بالموت نيز قرائت شده و آنرا در مجمع و قمّى

معبود گرفتن هواى نفس و توضيحى درباره جمله : ((اتخذ الهه هويه )) نفى سمع و عقل از كفار و تشبيه آنان به چهار پايانبل هم اضل سبيلا تشبيه و تنظير جهل و ضلالت

و رضاى الهى. و محقق اين مقام، بعد از مخالفت هواى نفس، هر آينه پيروى نمودن عقل سليم و فطرت الهيه است به آنچه انبياى عظام دعوت فرموده‌اند در معرفت و توحيد

قبل حلوله و اعدّوا له قبل نزوله، فانّ الغاية القيامة و كفى بذلك واعظا لمن عقل و معتبرا لمن جهل. «1» (الخطبه) يعنى: و متمسك شويد به پرهيزكارى و ترس از خدا،

انبساط و انقباض و التذاد و اشمئزاز طرف گردد و مقبول طبع و پسند ذوق باشد اگر چه عقل آنرا قبول ننمايد و شعراء نوعا كسانى هستند كه اشعارشان از اين قبيل است لذا