الأنفال ٥٥
| کپی متن آیه |
|---|
| إِنَ شَرَّ الدَّوَابِ عِنْدَ اللَّهِ الَّذِينَ کَفَرُوا فَهُمْ لاَ يُؤْمِنُونَ |
ترجمه
| الأنفال ٥٤ | آیه ٥٥ | الأنفال ٥٦ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«الدَّوَآبِّ»: جنبندگان، اعم از انسان و حیوان. در اینجا مراد انسانها است.
نزول
جعفر بن احمد بعد از سه واسطه از ابوحمزة و او از امام باقر علیه‌السلام نقل نماید که این آیه درباره بنى‌امیه نازل شده زیرا بدترین مردم و مخلوق خدا بودند که از روى باطن ایمان نیاورده بودند.[۱]
جابر نیز از امام باقر علیه‌السلام نقل کند که این آیه درباره بنى‌امیه نازل گردیده که بدترین آفریده شدگان خدا بودند که باطنا به قرآن و اسلام ایمان نداشتند[۲] و نیز گویند درباره طائفه بنى عبدالدار نازل شده که در کفر و عداوت نسبت به رسول خدا صلى الله علیه و آله اصرار زیادى داشتند.[۳]
سعید بن جبیر گوید: درباره شش دسته از یهودیان نازل شده که از زمره آنها ابن التابوت بوده است.[۴]
تفسیر
- آيات ۶۶ - ۵۵، سوره انفال
- بدترين جنبندگان نزد خداوند كسانى هستند كه در كفر خود استوار بوده ايمان نمىآورند (يهود)
- دستور مقابله به مثل در برابر پيمان شكنان و مقاتله و نبرد با آنان
- توضيح مفردات آيه شريفه : (( واعدوا لهم ما استطعتم من قوه ... )) و معناى آن و بيان اينكه خطاب در در آن عام است و متوجه تمامى مسلمين مى باشد
- معناى اينكه فرموده است : آنچه در راه خدا انفاق كنيد (ازمال و جان ) به شما بازگردانده مى شود
- صلح با دشمن ، با توكل بر خداى سميع عليم
- شرحى در مورد غريزه حب و بغض و تاءييد نمودن خداوند پيامبر (ص ) را با ايجاد الفتبين قلوب مؤ منين
- مبانى تربيتى اسلام كه با توجيه مؤ منين به سوى حيات حقيقى و جاودان و تمتعاتمعنوى ، بين ايشان الفت و برادرى برقرار مى سازد
- معناى جمله : (( حسبك الله و من اتبعك من المؤ منين ))
- رمز اينكه يك نفر مؤ من صابر مى تواند بر ده نفر كافر چيره گردد
- اثر مستقيم ضعف روحى در كاستن از ميزان توان در كسب پيروزى بر دشمن
- اشاره به اينكه هر قدر بر عزت و شكوت ظاهرى مسلمين افزوده مى گشت از درجه ايمان و قوت معنويات آنان كاسته مى شده است
- سير اجمالى در حوادث و وقايعى كه بعد از هجرت رسول الله (ص ) به مدينه در مدت هفت سال بين آن حضرت و طوائف يهود جريان يافت
- رواياتى در تفسير آيه : (( واعدوا لهم ما استطعتم من قوه ... ))
- دستور پذيرش صلح در: (( و ان جنحوا للسلم فاجنح لها )) موقت بوده و نسخ گرديده است
- چند روايت درباره مراد از (( من اتبعك )) در آيه شريفه : (( يا ايها النبى حسبك الله و من اتبعك من المؤ منين ))
تفسیر نور (محسن قرائتی)
إِنَّ شَرَّ الدَّوَابِّ عِنْدَ اللَّهِ الَّذِينَ كَفَرُوا فَهُمْ لا يُؤْمِنُونَ «55»
قطعاً بدترين جنبندگان نزد خداوند، آنانند كه كافر شدند، پس آنان ايمان نمىآورند.
نکته ها
آيه‌ى 22، «شَرَّ الدَّوَابِّ» را كسانى دانست كه نمى‌انديشند، اين آيه آنان را كسانى مى‌داند كه ايمان نمىآورند وكفر مى‌ورزند. پس ريشه‌ى كفر، عدم تعقّل صحيح است. قرآن، ارزش انسان را در گرو عقل و ايمان مى‌داند كه اگر تعقّل نكند، يا كفر ورزد، از مدار انسانيّت خارج مى‌شود. انسان واقعى، كسى است كه عاقل و مؤمن باشد.
جلد 3 - صفحه 340
آرى، كافرى كه حقّ رامى‌فهميد؛ امّا ايمان نمى‌آورد، نزد مردم عنوانى داشته باشد، ولى نزد خداوند بدترين جنبنده است.
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
إِنَّ شَرَّ الدَّوَابِّ عِنْدَ اللَّهِ الَّذِينَ كَفَرُوا فَهُمْ لا يُؤْمِنُونَ (55)
بعد از آن در مذمت قريش فرمايد:
إِنَّ شَرَّ الدَّوَابِّ عِنْدَ اللَّهِ: بدرستى كه بدترين جنبنده‌هاى روى زمين در محضر خداى تعالى، الَّذِينَ كَفَرُوا: كسانى هستند كه كافر شدند و ثابت و راسخ ماندند بر آن مانند أبو جهل و عتبه و نضر و امثال اينها كه بر طريقه ايشان سلوك نمايد، فَهُمْ لا يُؤْمِنُونَ: پس ايشان ايمان نياوردند و چون چنين است اى پيغمبر، از اينها توقع ايمان مدار، و خاطر عاطر خود را براى آنها محزون مفرما.
اعجاز: آيه شريفه دال است بر نبوت ختمى مرتبت صلّى اللّه عليه و آله و سلّم و اعجاز قرآن، زيرا اخبار از ما بعدها، و مخبر مطابق خبر محقق يافت، چه اين جماعت كفره به صفت كفر و شرك مردند، و به شرف اسلام نائل نشدند.
جلد 4 صفحه 364
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
إِنَّ شَرَّ الدَّوَابِّ عِنْدَ اللَّهِ الَّذِينَ كَفَرُوا فَهُمْ لا يُؤْمِنُونَ (55) الَّذِينَ عاهَدْتَ مِنْهُمْ ثُمَّ يَنْقُضُونَ عَهْدَهُمْ فِي كُلِّ مَرَّةٍ وَ هُمْ لا يَتَّقُونَ (56)
ترجمه
همانا بدترين جنبندگان نزد خدا آنانند كه كافر شدند پس آنها ايمان نمىآورند
آنانكه پيمان گرفتى از ايشان پس مى‌شكنند پيمان خودشان را در هر بار و آنها نمى‌پرهيزند.
تفسير
قمى و عياشى از امام باقر (ع) نقل نموده‌اند كه نازل شده است در باره بنى اميّه كه شريرترين خلق خدايند و كافر شدند بحكم باطن قرآن و بعضى گفته‌اند مراد كفارى هستند كه اصرار نمودند بر كفر و در علم خدا گذشته است كه هرگز ايمان نمىآورند مانند يهود بنى قريظه كه معاهده نمودند با پيغمبر (ص) اولا بر آنكه كمك با دشمنان
جلد 2 صفحه 544
او نكنند و تخلّف نمودند بمعاونت كفار مكه و دادن اسلحه بآنها و گفتند فراموش كرديم و ثانيا عهد نمودند و تخلّف كردند بكمك احزاب در روز خندق و آنها از نقض عهد و عار و نار باك ندارند و كلمه عاهدت در آيه دوم متضمّن معنى اخذ است لذا متعدّى بمن شده و الّذين بيان حال و توصيف كفار مذكوره در آيه اول است.
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
إِنَّ شَرَّ الدَّوَابِّ عِندَ اللّه‌ِ الَّذِينَ كَفَرُوا فَهُم لا يُؤمِنُون‌َ (55)
محققا بدترين جنبنده‌هاي روي زمين در پيشگاه الهي كساني هستند که كافر شدند پس آنها ايمان نميآورند.
إِنَّ شَرَّ الدَّوَابِّ شر، افعل التفضيل است يعني بدترين دواب و او جمع دابة و در لغت دابة مخلوقات زميني هستند که روي زمين راه ميروند حتي طيور که در بسياري از اوقات براي اخذ دانه و آب راه ميروند حتي موريانه و مورچه إِلّا دَابَّةُ الأَرض‌ِ تَأكُل‌ُ مِنسَأَتَه‌ُ سبأ آيه 13، موريانه
(اخفي من دبيب النمل علي الصخرة الصماء)
در باب رياء و در باب ربوي عند اللّه نزد خدا يعني علم خدا الَّذِينَ كَفَرُوا كفار چند قسم هستند يك قسم که پس از دعوت بشرف ايمان مشرف ميشوند، يك قسم دعوت بآنها نرسيده قصورا و تقصيرا، يك قسم دعوت شده‌اند و اتمام حجت بر آنها شده مع ذلک مصمم بر كفر هستند و تا آخر عمر ايمان نميآورند فَهُم لا يُؤمِنُون‌َ و اينها اشد عذاب را دارند.
147
برگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 55)- شدت عمل در برابر پیمان شکنان: در اینجا به گروه دیگری از دشمنان اسلام که در طول تاریخ پر ماجرای پیامبر صلّی اللّه علیه و آله ضربات سختی بر مسلمین وارد کردند و سر انجام نتیجه دردناک آن را چشیدند اشاره می‌کند.
این گروه همان «یهود» مدینه بودند که مکرر با پیامبر صلّی اللّه علیه و آله پیمان بستند و پیمان خویش را ناجوانمردانه شکستند.
نخست آنها را بی‌ارزش‌ترین موجودات زنده این جهان معرفی کرده، می‌گوید: «بدترین جنبندگان نزد خدا کسانی هستند که راه کفر پیش گرفتند
ج2، ص163
و همچنان به آن ادامه می‌دهند و به هیچ رو ایمان نمی‌آورند» (إِنَّ شَرَّ الدَّوَابِّ عِنْدَ اللَّهِ الَّذِینَ کَفَرُوا فَهُمْ لا یُؤْمِنُونَ).
نکات آیه
۱- حق ناپذیرى و پافشارى بر کفر، موجب از میان رفتن توفیق آدمى براى ایمان به آیات الهى است. (الذین کفروا فهم لایؤمنون) با توجه به فعل مضارع «لایؤمنون» که دلالت بر استمرار دارد، جلمه «هم لایؤمنون» به این معناست که آنان ایمان نخواهند آورد. و چون این جمله به وسیله «فاء» بر جمله «کفروا» عطف شده، دلالت مى کند که سلب توفیق ایمان از آنها بر اثر کفرورزى بوده است.
۲- انسانهایى که بر اثر کفرورزى زمینه هاى ایمان را در خویش از میان برده اند، در پیشگاه خداوند بدترین جنبدگان هستند. (إن شر الدواب عنداللّه الذین کفروا فهم لایؤمنون)
۳- کفرورزى تا مرز از دست دادن زمینه هاى ایمان، عامل سقوط آدمى از مرتبه انسانیت به مرحله پست ترین حیوانات (إن شر الدواب عنداللّه الذین کفروا فهم لایؤمنون)
۴- ایمان به آیات الهى، نشان انسانیت انسان و ملاک ارجمندى او در پیشگاه خداوند (إن شر الدواب عنداللّه الذین کفروا فهم لایؤمنون)
موضوعات مرتبط
- ارزش: ملاکهاى ارزش ۴
- انسانیت: انحطاط از انسانیت ۳ ; نشانه هاى انسانیت ۴
- انسان: انحطاط انسان ۳
- ایمان: به آیات خدا ۱، ۴ ; زوال زمینه ایمان ۲، ۳ ; موانع ایمان ۱
- توفیق: عوامل سلب توفیق ۱
- حق ناپذیرى: آثار حق ناپذیرى ۱
- کافران: شخصیت کافران ۲
- کفر: آثار اصرار بر کفر ۱ ; آثار کفر ۲، ۳
- موجودات: بدترین موجودات ۲، ۳
منابع
