نتایج جستجو

کیفر دین فروشان ۲; گمراهى دین فروشان ۱; محرومیت دین فروشان ۱، ۲ صبر: مراد از صبر بر آتش ۱۰، ۱۱ عذاب: اهل عذاب ۵، ۶، ۹; مراتب عذاب ۹; موجبات عذاب ۵، ۶، ۹،

راه راست و نيز از آنحضرت روايت شده است كه صراط باريك‌تر از مو و برّنده‌تر از شمشير است بعضى‌ها ميگذرند از آن مانند برق و برخى عبور ميكنند از آن مانند دويدن

(همان) آتش است و اگر (هم) از در سرزنش (خود) در آیند (این هم) از آنان پذیرفتنی نیست. پس اگر شکیبا شوند آتش است جایگاه ایشان و اگر بهانه آرند نباشند از بهانه‌پذیرفتگان

بجانب آتش تا از آن پاره‌اى بردارد ديد درختى است كه آتش از آن شعله‌ور است و چون خواست پاره‌اى از آن بردارد آتش متوجه باو شد پس ترسيد و فرار كرد و آتش بدرخت

تهذيب از امام باقر عليه السّلام نقل نموده كه مراد از دو طرف روز نماز صبح و مغرب است و مراد از ساعات نزديك بروز از شب نماز عشاء است و عيّاشى ره از امام صادق

و سلم» و عليهم. به قول بعضى آنها شش نفراند: نوح كه بر اذيت قوم خويش صبر كرد، ابراهيم كه بر آتش صبر نمود، اسحق، یعقوب، يوسف، ايوب. به قول بعضى آنها هيجده

مسطور) مراد از «طور» در آیه قبل مى تواند کوه طور باشد. این نکته قرینه است بر این که مراد از «کتاب مسطور»، تورات مى باشد که به صورت الواح نوشته شده بر موسى

شما كوريد وارد شويد و بيابيد آنرا پس صبر كنيد بر عذابش يا صبر نكنيد بلكه جزع و فزع نمائيد بحال شما فرق نميكند خلاصى از آن نداريد جزاى اعمال زشت دنيويّه شما

رعيت و پيغمبر و امّت كه آيا صبر ميكنند هر يك از آنها بر انجام وظيفه خودشان در حالى كه دارند و بر عدم تجاوز از حدودشان و بر تحمّل مصائب و آزارهاى طرف مقابل

دارند؛ از جمله: 1. صبر در برابر مشكلات، صبر بر ترك گناهان و صبر بر انجام واجبات. 2. صداقت در گفتار و رفتار. 3. خضوع وفروتنى در انجام دستورات، دورى از غرور

خدا بر دلهايشان و بر گوششان مهر نهاده و بر روى چشمانشان پرده‌اى است، و برايشان عذابى است بزرگ. خداوند بر دلها و بر گوشهایشان مهر نهاده است، و بر دیدگانشان

شما كوريد وارد شويد و بيابيد آنرا پس صبر كنيد بر عذابش يا صبر نكنيد بلكه جزع و فزع نمائيد بحال شما فرق نميكند خلاصى از آن نداريد جزاى اعمال زشت دنيويّه شما

تهذيب از امام باقر عليه السّلام نقل نموده كه مراد از دو طرف روز نماز صبح و مغرب است و مراد از ساعات نزديك بروز از شب نماز عشاء است و عيّاشى ره از امام صادق

السلام ) در نجات يافتن از مصر وازدواج با دختر شعيب و اقامت در مدين و... مراد از فتنه در (و فتناك فتونا) و وجه موسى را منت شمرده است مراد از جمله : ((واصطنعتك

آيند مقصود از بلا در آيات مورد بحث دعوت مسلمانان بر استعانت از صبر و صلاة بر هنگام بلا صبر و نماز و تاءكيد فراوان خداوند در قرآن بر تمسك بر آندو نظر جمعى

هيچ وقت از جهنّم غائب نميشوند و بيرون نميآيند و بعضى گفته‌اند مراد آنست كه قبل از ورود در جهنّم هم از آن غائب نيستند چون باد گرم آن در قبر هم بر آنها ميوزد

سوره بروج مضامين سوره مباركه بروج مراد از ذات البروج بودن آسمان اقوال گوناگون مفسّران درباره مراد از «شاهد و مشهود» اقوال از «أصحاب الأخدود» و معناى «قُتل

دشمنان ۸، ۹; عفو از دشمنان ۸; مقابله به مثل با دشمنان ۱، ۷ دین: آثار دعوت به دین ۳ صبر: آثار صبر ۷; ارزش صبر ۵; اهمیت صبر ۷; فضیلت صبر ۵ عدالت: اهمیت عدالت

برگهاى آن آتش و خارهاى آن از آتش خلق شده، و چون از ميوه آن بخورند مى‌يابند آن را تلخ‌تر از صبر و بدبوتر از ميته گنديده و سخت‌تر از آهن، آنگاه متذكر مى‌شوند

خدا، بريدن از ديگران و توكّل بر خدا، زمينه صبر در برابر ناملايمات است. وَ اذْكُرِ ... وَ تَبَتَّلْ‌ ... فَاتَّخِذْهُ وَكِيلًا وَ اصْبِرْ 2- صبر و سعه صدر،

كه انسان از آن جدا شده است. «تُؤْوِيهِ» از «مأوى» به معناى پناه دادن است. «لَظى‌» شعله خالص آتش است. «اوعى» از «وعاء» به معناى ظرف است و مراد از آن، ذخيره

موجب صبر تو باشد بر تكذيب قوم و ترساندن آنان از وقوع مثل آن عقاب بر ايشان و ظفر و نصرت تو بر آنها. چنانچه انبياء بر اعداء مظفّر و منصور شدند. و از جمله

دادند، تا (خود و دیگران را) از راه او گمراه کنند. بگو: «(از بهره‌های حیوانی) برخوردار شوید. پس (از آن) بی‌چون بازگشت شما سوی آتش است.» و قرار دادند برای خدا

كه انسان از آن جدا شده است. «تُؤْوِيهِ» از «مأوى» به معناى پناه دادن است. «لَظى‌» شعله خالص آتش است. «اوعى» از «وعاء» به معناى ظرف است و مراد از آن، ذخيره

آله و سلّم: ضريع چيزى است در ميان آتش جهنّم و مشابه خار است، تلخ‌تر از صبر و گنديده‌تر از مردار و حرارت آن بيشتر از آتش است و حق تعالى آن را ضريع نام نهاده‌

و مى‌بينى تو آنها را كه عرضه داشته ميشوند بر آتش جهنّم در حال خضوع و خشوع از ذلّت و خوارى كه مينگرند به آتش از زير چشم مانند كسانى كه براى كشتن حاضر كرده

آنزمين بعد از ايشان اين از براى كسى است كه بترسد از مقام من و بترسد از وعده عذاب من‌ و طلب فتح نمودند و بى‌بهره ماند هر گردن كش حقّ ناپذيرى‌ از پس او دوزخ

(بتوانم) مقدارى از آن را براى شما بياورم يا به واسطه‌ى (آن) آتش، راهى بيابم. «قبس» به قطعه‌اى از آتش مى‌گويند كه از مجموعه آن جدا شده باشد. در بخشى از سوره فرازهايى

دیده، و انگار آتش آن) جامه‌هائی (است که به تن آنان چست بوده و) برای آنان از آتش بریده (و دوخته) شده است. (علاوه بر آن) از بالای سرهایشان (بر آنان) آب بسیار

السلام ) در نجات يافتن از مصر وازدواج با دختر شعيب و اقامت در مدين و... مراد از فتنه در (و فتناك فتونا) و وجه موسى را منت شمرده است مراد از جمله : ((واصطنعتك

آنها جامه‌هائى از آتش ريخته ميشود از بالاى سرهاشان آب گرم‌ گداخته ميشود بآن آنچه در شكمهاى آنها است و پوستهاشان‌ و از براى آنها است گرزهائى از آهن‌ هر گاه

نميشود قصّه از اين قرار است كه زبانه و شعله خالص آتش جهنّم است و محتمل است ضمير در انّها بعذاب كه آتش جهنّم است عود نمايد و ميشود مراد از لظى جهنّم يا

آنها جامه‌هائى از آتش ريخته ميشود از بالاى سرهاشان آب گرم‌ گداخته ميشود بآن آنچه در شكمهاى آنها است و پوستهاشان‌ و از براى آنها است گرزهائى از آهن‌ هر گاه

انبیا: محدودیت علم انبیا ۱۴ اوّاه: مراد از اوّاه ۱۹ تبرى: اهمیّت تبرى ۱۰; تبرى از آزر ۹، ۱۶; تبرى از دشمنان خدا ۱۰; تبرى از مشرکان ۱۲ دشمنان: دشمنان خدا ۲،

نميشود قصّه از اين قرار است كه زبانه و شعله خالص آتش جهنّم است و محتمل است ضمير در انّها بعذاب كه آتش جهنّم است عود نمايد و ميشود مراد از لظى جهنّم يا

سوره بروج مضامين سوره مباركه بروج مراد از ذات البروج بودن آسمان اقوال گوناگون مفسّران درباره مراد از «شاهد و مشهود» اقوال از «أصحاب الأخدود» و معناى «قُتل

ايشان از چه بوده. بعد از اخراج ناقه از سنگ به صالح خطاب فرمود: فَارْتَقِبْهُمْ وَ اصْطَبِرْ: پس نگهبان ايشان باش كه با ناقه چه مى‌كنند و صبر نما بر آزار

تهذيب از امام باقر عليه السّلام نقل نموده كه مراد از دو طرف روز نماز صبح و مغرب است و مراد از ساعات نزديك بروز از شب نماز عشاء است و عيّاشى ره از امام صادق

و آله و سلّم نقل نموده كه آن چيزى است در آتش شبيه به خار تلخ‌تر از صبر و بدبوتر از مردار و پر حرارت‌تر از آتش خداوند آنرا ضريع ناميده و با اين همه پليدى

آن‌گاه كه در آتش به مجادله برخيزند، ضعيفان به مستكبران گويند: ما پيرو شما بوديم آيا مى‌توانيد مقدارى از اين آتش را از ما دفع كنيد و آنگاه كه در آتش شروع به

مهربانى از پروردگارت و بجا نياوردم آنرا از رأى خود اين است بيان حقيقت آنچه نتوانستى بر آن صبر نمودن. تفسير پس از آنكه دو مرتبه از حضرت موسى تخلّف از قرار

را دور نمايم از آتش جهنم و هيچ بنده نباشد از بندگان من كه دشمن داشته باشد على را مگر آنكه دشمن داشته باشم او را و داخل نمايم او را در آتش و بئس المصير

136 است عذاب آتش سوزان. يعنى عذاب عظيم غير از آتش كه متّسع باشد به همه ايشان در احراق، چنانچه آتش اخدود و حريق آن متّسع به مؤمنان بود. مراد آنكه عذاب جهنّم

و آله و سلّم نقل نموده كه آن چيزى است در آتش شبيه به خار تلخ‌تر از صبر و بدبوتر از مردار و پر حرارت‌تر از آتش خداوند آنرا ضريع ناميده و با اين همه پليدى

مى‌خواهيم‌] از جانب پروردگارش بر او نازل نمى‌شود؟ بگو: علم غيب تنها از آن خداست، [شما كه بهانه‌جوئى مى‌كنيد] پس منتظر باشيد كه من هم با شما از منتظرانم و

نميشود قصّه از اين قرار است كه زبانه و شعله خالص آتش جهنّم است و محتمل است ضمير در انّها بعذاب كه آتش جهنّم است عود نمايد و ميشود مراد از لظى جهنّم يا

function. آيات ۱۲۰ - ۱۱۱، سوره آل عمران مراد از اينكه بر اهل كتاب ذلت زده شده : ((ضربت عليهم الذلة )) كلام بعضى از مفسرين : آيه در مقام تشريع نيست معناى

السلام ) در نجات يافتن از مصر وازدواج با دختر شعيب و اقامت در مدين و... مراد از فتنه در (و فتناك فتونا) و وجه موسى را منت شمرده است مراد از جمله : ((واصطنعتك

سوره بروج مضامين سوره مباركه بروج مراد از ذات البروج بودن آسمان اقوال گوناگون مفسّران درباره مراد از «شاهد و مشهود» اقوال از «أصحاب الأخدود» و معناى «قُتل

نميشود قصّه از اين قرار است كه زبانه و شعله خالص آتش جهنّم است و محتمل است ضمير در انّها بعذاب كه آتش جهنّم است عود نمايد و ميشود مراد از لظى جهنّم يا

نميشود قصّه از اين قرار است كه زبانه و شعله خالص آتش جهنّم است و محتمل است ضمير در انّها بعذاب كه آتش جهنّم است عود نمايد و ميشود مراد از لظى جهنّم يا

نميشود قصّه از اين قرار است كه زبانه و شعله خالص آتش جهنّم است و محتمل است ضمير در انّها بعذاب كه آتش جهنّم است عود نمايد و ميشود مراد از لظى جهنّم يا

نميشود قصّه از اين قرار است كه زبانه و شعله خالص آتش جهنّم است و محتمل است ضمير در انّها بعذاب كه آتش جهنّم است عود نمايد و ميشود مراد از لظى جهنّم يا

نيافتم آنحضرت فرمود چيزى از من پرسيدى كه كسى تا كنون از من نپرسيده و جواب آنرا از كسى بعد از من نخواهى شنيد مگر از آنكس كه او از من شنيده باشد و نيست در

سوره بروج مضامين سوره مباركه بروج مراد از ذات البروج بودن آسمان اقوال گوناگون مفسّران درباره مراد از «شاهد و مشهود» اقوال از «أصحاب الأخدود» و معناى «قُتل

اينكه: بشر از بسيارى از مخلوقات از حيث استعداد و تسخير برتر است لازم مى‏آيد كه بعضى از مخلوقات از بشر از جهاتى برتر باشند، در اينجا نبايد فقط به سراغ ملك رفت

و آله و سلّم نقل نموده كه آن چيزى است در آتش شبيه به خار تلخ‌تر از صبر و بدبوتر از مردار و پر حرارت‌تر از آتش خداوند آنرا ضريع ناميده و با اين همه پليدى

|و خدا از هر سو به آنها احاطه دارد با آنكه خدا از هر سو بر ايشان محيط است. و خدا بر همه آنها محیط است. و خدا از همه سو بر آنان احاطه دارد. و خدا از همه سو

سوره بروج مضامين سوره مباركه بروج مراد از ذات البروج بودن آسمان اقوال گوناگون مفسّران درباره مراد از «شاهد و مشهود» اقوال از «أصحاب الأخدود» و معناى «قُتل

نميشود قصّه از اين قرار است كه زبانه و شعله خالص آتش جهنّم است و محتمل است ضمير در انّها بعذاب كه آتش جهنّم است عود نمايد و ميشود مراد از لظى جهنّم يا

نميشود قصّه از اين قرار است كه زبانه و شعله خالص آتش جهنّم است و محتمل است ضمير در انّها بعذاب كه آتش جهنّم است عود نمايد و ميشود مراد از لظى جهنّم يا

زير مطلب را بيش از پيش روشن م يكند [نور:38] آيه صريح است كه خدا جزاى عمل را مى‏دهد و از فضلش بر آن مزيد خارج از مقايسه با عمل است و پس از آن مى فرمايد«وَاللّهُ

عدّه قليل چگونه از عهده خلق كثير جهنّم بر ميآيند چنانچه از ابو جهل نقل شده كه بعد از نزول اين آيه بقريش گفت آيا هر ده نفر از شما پاى يكنفر از آنها را نميتوانيد

۱۰، ۱۱، ۲۰ ; صبر در سختى ۲، ۵، ۱۵ شخصیت: عوامل شکل گیرى شخصیت ۱۷ شناخت: منابع شناخت ۶ صابران: امداد به صابران ۱۳ صبر: اهمیّت صبر ۱۵ ; پاداش صبر ۱، ۲ ; عوامل

ما را بیامرز، و ما را از عذابِ آتش، نگاهدار!» كسانى كه مى‌گويند: پروردگارا! ايمان آورديم پس گناهان ما را بيامرز و ما را از عذاب آتش در امان دار همان كسانى

سوره بروج مضامين سوره مباركه بروج مراد از ذات البروج بودن آسمان اقوال گوناگون مفسّران درباره مراد از «شاهد و مشهود» اقوال از «أصحاب الأخدود» و معناى «قُتل

گروه ساعيان ملازمان درك جهنمند كه از دركات اسفل جهنم و آتش آن افروخته‌تر است، يا مراد از جنس نارموقده است. تفسير برهان از حضرت موسى بن جعفر عليه السّلام فرمود:

سوره بروج مضامين سوره مباركه بروج مراد از ذات البروج بودن آسمان اقوال گوناگون مفسّران درباره مراد از «شاهد و مشهود» اقوال از «أصحاب الأخدود» و معناى «قُتل

و آله و سلّم نقل نموده كه آن چيزى است در آتش شبيه به خار تلخ‌تر از صبر و بدبوتر از مردار و پر حرارت‌تر از آتش خداوند آنرا ضريع ناميده و با اين همه پليدى

پس، از ايشان مترسيد و از من بترسيد اگر از گروندگان هستيد). ابواسحق ثعالبى از ابوصالح شعيب بن محمد و او از ابوحاتم تميمى و او از احمد بن ازهر و او از روح

سوره بروج مضامين سوره مباركه بروج مراد از ذات البروج بودن آسمان اقوال گوناگون مفسّران درباره مراد از «شاهد و مشهود» اقوال از «أصحاب الأخدود» و معناى «قُتل

نميشود قصّه از اين قرار است كه زبانه و شعله خالص آتش جهنّم است و محتمل است ضمير در انّها بعذاب كه آتش جهنّم است عود نمايد و ميشود مراد از لظى جهنّم يا

عدّه قليل چگونه از عهده خلق كثير جهنّم بر ميآيند چنانچه از ابو جهل نقل شده كه بعد از نزول اين آيه بقريش گفت آيا هر ده نفر از شما پاى يكنفر از آنها را نميتوانيد

و آله و سلّم نقل نموده كه آن چيزى است در آتش شبيه به خار تلخ‌تر از صبر و بدبوتر از مردار و پر حرارت‌تر از آتش خداوند آنرا ضريع ناميده و با اين همه پليدى

عدّه قليل چگونه از عهده خلق كثير جهنّم بر ميآيند چنانچه از ابو جهل نقل شده كه بعد از نزول اين آيه بقريش گفت آيا هر ده نفر از شما پاى يكنفر از آنها را نميتوانيد

عدّه قليل چگونه از عهده خلق كثير جهنّم بر ميآيند چنانچه از ابو جهل نقل شده كه بعد از نزول اين آيه بقريش گفت آيا هر ده نفر از شما پاى يكنفر از آنها را نميتوانيد

سوره بروج مضامين سوره مباركه بروج مراد از ذات البروج بودن آسمان اقوال گوناگون مفسّران درباره مراد از «شاهد و مشهود» اقوال از «أصحاب الأخدود» و معناى «قُتل

كه انسان از آن جدا شده است. «تُؤْوِيهِ» از «مأوى» به معناى پناه دادن است. «لَظى‌» شعله خالص آتش است. «اوعى» از «وعاء» به معناى ظرف است و مراد از آن، ذخيره

السلام ) در نجات يافتن از مصر وازدواج با دختر شعيب و اقامت در مدين و... مراد از فتنه در (و فتناك فتونا) و وجه موسى را منت شمرده است مراد از جمله : ((واصطنعتك

سوره بروج مضامين سوره مباركه بروج مراد از ذات البروج بودن آسمان اقوال گوناگون مفسّران درباره مراد از «شاهد و مشهود» اقوال از «أصحاب الأخدود» و معناى «قُتل

را پس صبر من صبرى است نيكو و خدا است يارى خواسته شده از او بر آنچه بيان ميكنيد. تفسير جواب لمّا محذوف است يعنى چون بردند او را و اتّفاق نمودند بر انداختن

نقل نموده كه مراد صبر بر مشقّت و آزار در امر بمعروف و نهى از منكر است و همانا اين صبر بر مصائب از امورى است كه ناچار بايد عازم و ثابت بر آن بود چون دنيا

نميشود قصّه از اين قرار است كه زبانه و شعله خالص آتش جهنّم است و محتمل است ضمير در انّها بعذاب كه آتش جهنّم است عود نمايد و ميشود مراد از لظى جهنّم يا

تهذيب از امام باقر عليه السّلام نقل نموده كه مراد از دو طرف روز نماز صبح و مغرب است و مراد از ساعات نزديك بروز از شب نماز عشاء است و عيّاشى ره از امام صادق

است بر آنكه زنده گرداند مردگان را آرى همانا او بر همه چيز توانا است‌ و ياد كن روزى را كه عرضه شوند آنان كه كافر شدند بر آتش گفته شود آيا نيست اين بر حق

عدّه قليل چگونه از عهده خلق كثير جهنّم بر ميآيند چنانچه از ابو جهل نقل شده كه بعد از نزول اين آيه بقريش گفت آيا هر ده نفر از شما پاى يكنفر از آنها را نميتوانيد

امام باشد؟ يكى از رموز موفقيّت پيشوايان دينى، صبر آنان بر مشكلات شخصى، جنگ ها، فقرها، بيمارى‌ها، داغ ديدن‌ها و امثال آن بوده است. و صبر و پايدارى، قناعت

آينه هر كه كين ستاند پس از آنكه بر او ستم رفته باشد، پس هيچ راهى [از تعرض و سرزنش‌] بر آنان نيست. بر کسانی که پس از ستمی که بر آنان رفته است انتقام می‌گیرند،

گفته‌اند اظهر آنست كه مراد از والد حضرت اسمعيل و از ما ولد پيغمبر خاتم و ائمه اطهار باشد يا مراد از والد حضرت ابراهيم و مراد از ما ولد حضرت اسمعيل و اولاد

عدّه قليل چگونه از عهده خلق كثير جهنّم بر ميآيند چنانچه از ابو جهل نقل شده كه بعد از نزول اين آيه بقريش گفت آيا هر ده نفر از شما پاى يكنفر از آنها را نميتوانيد

النّصر و مراد از آنكه فرموده داديم باو از هر چيزى سببى همان آماده نمودن وسائل و اسباب پيشرفت كار و اراده او است يعنى باو داديم از هر چيزيكه مراد و مقصود

نميشود قصّه از اين قرار است كه زبانه و شعله خالص آتش جهنّم است و محتمل است ضمير در انّها بعذاب كه آتش جهنّم است عود نمايد و ميشود مراد از لظى جهنّم يا

نميشود قصّه از اين قرار است كه زبانه و شعله خالص آتش جهنّم است و محتمل است ضمير در انّها بعذاب كه آتش جهنّم است عود نمايد و ميشود مراد از لظى جهنّم يا

و آله و سلّم نقل نموده كه آن چيزى است در آتش شبيه به خار تلخ‌تر از صبر و بدبوتر از مردار و پر حرارت‌تر از آتش خداوند آنرا ضريع ناميده و با اين همه پليدى

است، پس نگهبانانی [برای محافظت از آنان] از پیش رو و پشت سرشان می گمارد مگر بر آن پيامبرى كه از او خشنود باشد كه براى نگهبانى از او پيش روى و پشت سرش نگهبانى

پسنديده است و مراد از اعراض از جهال ترك تعرض آنها است در افعال و اقوالشان بعد از اتمام حجّت بر آنها چون مقاوله و مقابله و مجادله با آنها از قدر شخص ميكاهد

نميشود قصّه از اين قرار است كه زبانه و شعله خالص آتش جهنّم است و محتمل است ضمير در انّها بعذاب كه آتش جهنّم است عود نمايد و ميشود مراد از لظى جهنّم يا

الْإِنْسانُ مِنْ عَجَلٍ‌: آفريده شد انسان از شتابزدگى. مراد از اين انسان دو قول است: 1- آنكه مراد نوع انسان. 2- آنكه مراد شخص معين باشد. اما اول- بدين تقرير كه

إذًا لفى ... سعر) در صورتى که «سعر» جمع «سعیر» (آتش افروخته) باشد، مراد از آن در آیه شریفه، گرفتار شدن در آتش حسرت و تیره بختى خواهد بود. ۱۰ - قوم ثمود، مدعى

امام باشد؟ يكى از رموز موفقيّت پيشوايان دينى، صبر آنان بر مشكلات شخصى، جنگ ها، فقرها، بيمارى‌ها، داغ ديدن‌ها و امثال آن بوده است. و صبر و پايدارى، قناعت

هيچ وقت از جهنّم غائب نميشوند و بيرون نميآيند و بعضى گفته‌اند مراد آنست كه قبل از ورود در جهنّم هم از آن غائب نيستند چون باد گرم آن در قبر هم بر آنها ميوزد

مهربانى از پروردگارت و بجا نياوردم آنرا از رأى خود اين است بيان حقيقت آنچه نتوانستى بر آن صبر نمودن. تفسير پس از آنكه دو مرتبه از حضرت موسى تخلّف از قرار

تهذيب از امام باقر عليه السّلام نقل نموده كه مراد از دو طرف روز نماز صبح و مغرب است و مراد از ساعات نزديك بروز از شب نماز عشاء است و عيّاشى ره از امام صادق

و آله و سلّم نقل نموده كه آن چيزى است در آتش شبيه به خار تلخ‌تر از صبر و بدبوتر از مردار و پر حرارت‌تر از آتش خداوند آنرا ضريع ناميده و با اين همه پليدى

خداوند فرموده و همانا او بر حال خود اطلاع دارد و بآثار آن در وجودش بر صفت خود شهادت ميدهد و بعضى گفته‌اند مراد آنست كه خداوند بر آن صفت گواه است و همانا

نيافتم آنحضرت فرمود چيزى از من پرسيدى كه كسى تا كنون از من نپرسيده و جواب آنرا از كسى بعد از من نخواهى شنيد مگر از آنكس كه او از من شنيده باشد و نيست در

است بر آنكه زنده گرداند مردگان را آرى همانا او بر همه چيز توانا است‌ و ياد كن روزى را كه عرضه شوند آنان كه كافر شدند بر آتش گفته شود آيا نيست اين بر حق

در پناه او جاى داده و مراد از ضالّ گمشده از قومى است كه معرفت بمقام و فضل او نداشتند پس هدايت فرمود خداوند آنها را باو و مراد از عائل نگهدار و سرپرست اقوامى

نیکوکار مقصود از نبودن تفاوت در خَلق چیست؟ مراد از اين كه: ستارگان را رُجُوم براى شياطين قرار داديم وصف جهنّم و سؤال و جواب فرشتگان موكّل بر دوزخ، با دوزخيان

اقرع بن حابس از طائفه تمیم از جابر خاست و گفت: ایها الناس این مرد را (مقصودش پیامبر بود) که مى بینید خطیب او از خطیب ما بهتر و شاعر او از شاعر ما فصیح

الصُّدُورِ: آنچه در سينه‌هاست، از خير و شرّ. يا تبيين و تمييز كرده شود آنچه در سينه‌هاست، از بد و نيك و آن را از يكديگر جدا گردانند. مراد آن است كه درونه‌ها و پنهانى‌هاى

السلام ) در نجات يافتن از مصر وازدواج با دختر شعيب و اقامت در مدين و... مراد از فتنه در (و فتناك فتونا) و وجه موسى را منت شمرده است مراد از جمله : ((واصطنعتك

وجه اين كه فرمود: «از آنچه كه خدا شما را در آن جانشين كرده، انفاق كنيد» مراد از ميثاقى كه از مؤمنان گرفته شده توبيخ شديد كسانى كه از انفاق های مالى بخل

بيش درنگ نكرديم و اين از نهايت رعب و هول است كه قلب آنها را پر كرده و متأسفند از آنكه چرا چند روزه دنيا را صرف در صبر بر طاعت و از معصيت ننمودند لذا خداوند

تردید خود او بر این ناسپاسی گواه است، و او خود بر اين گواه است، و او بر این امر گواه است‌ و همانا خود بر آن [ناسپاسى‌] گواه است. خود انسان نیز بر این معنی

هيچ وقت از جهنّم غائب نميشوند و بيرون نميآيند و بعضى گفته‌اند مراد آنست كه قبل از ورود در جهنّم هم از آن غائب نيستند چون باد گرم آن در قبر هم بر آنها ميوزد

مهربانى از پروردگارت و بجا نياوردم آنرا از رأى خود اين است بيان حقيقت آنچه نتوانستى بر آن صبر نمودن. تفسير پس از آنكه دو مرتبه از حضرت موسى تخلّف از قرار

نيافتم آنحضرت فرمود چيزى از من پرسيدى كه كسى تا كنون از من نپرسيده و جواب آنرا از كسى بعد از من نخواهى شنيد مگر از آنكس كه او از من شنيده باشد و نيست در

پس وای بر کسانی که کافر شدند از آن روزشان که به آن وعده داده می شوند. واى بر كافران، از آن روز كه آنها را وعده داده‌اند. پس وای بر کافران از آن روزشان

اين است مراد از آتيناه اهله و مثلهم معهم ولى در روايات ما به احياء كسانيكه از او فوت كرده بودند بأجلهاى خودشان پيش از بليّه و احياء كسانيكه از او هلاك

را پس صبر من صبرى است نيكو و خدا است يارى خواسته شده از او بر آنچه بيان ميكنيد. تفسير جواب لمّا محذوف است يعنى چون بردند او را و اتّفاق نمودند بر انداختن

استفاده از آن وجود دارد. «مِنْ شَرِّ ما خَلَقَ» «شَرِّ ما خَلَقَ» يعنى شرّ از سوى مخلوقات است، نه از سوى خالق و نه ناشى از خلقت. پناه بردن به خدا از خطرات،

وجه اين كه فرمود: «از آنچه كه خدا شما را در آن جانشين كرده، انفاق كنيد» مراد از ميثاقى كه از مؤمنان گرفته شده توبيخ شديد كسانى كه از انفاق های مالى بخل

هيچ وقت از جهنّم غائب نميشوند و بيرون نميآيند و بعضى گفته‌اند مراد آنست كه قبل از ورود در جهنّم هم از آن غائب نيستند چون باد گرم آن در قبر هم بر آنها ميوزد

نموده كه مراد از امّت معدوده وقت است و نيز از آنحضرت نقل نموده كه مراد از آن اصحاب امام زمانند و عيّاشى ره از صادقين عليهما السلام نقل نموده كه مراد آنحضرت

(عليه السلام ) از خداوند (فهب بى من لدنك وليا يرثنى ...) زكريا از خداوند فرزند صلبى خواسته كه از او ارث ببرد رد اعداى برخى مفسرين كه مراد از ارث را وراثت

صفحه 242 فرموده آتش بالا مى‌آيد بر قلبهاشان چون اشرف اعضاء باطنه است و بايد مملوّ از معرفت باشد بر عكس پر از جهالت و عناد شده قمّى ره از امام باقر عليه

نيافتم آنحضرت فرمود چيزى از من پرسيدى كه كسى تا كنون از من نپرسيده و جواب آنرا از كسى بعد از من نخواهى شنيد مگر از آنكس كه او از من شنيده باشد و نيست در

السلام انذار و تهديد مشركين كه از در مكه به خدا و پيامبرانش گناه مى كردند (مكروا السيئات ) مراد از ((اخذ در تقلب )) و ((اخذ بر تخوف )) كه مشركين بدان تهديد

أَحْسَنُ عَمَلًا: كدام از شما نيكوترند از حيث كردار، يعنى اخلاص و صواب آن بيشتر است. مراد از خالص آنست كه محض قربت باشد. و مراد از صواب آنكه بر وفق سنت مطهره باشد،

الّذين ظلموا...)) از آن نهى شده است منظور از ((الّذين ظلموا)) كه از اعتماد و تمايل به آنان نهى گرديده است سخن صاحب المنار درباره مراد از: ((الّذين ظلموا))

613 هرگز از وعده خود تخلّف نميكند چنانچه در جنگ بدر معذب شدند و از ابن- عباس ره اينمعنى نقل شده و يك روز نزد خدا از روزهاى آخرت چنانچه جمعى از مفسرين گفته‌اند

هيچ وقت از جهنّم غائب نميشوند و بيرون نميآيند و بعضى گفته‌اند مراد آنست كه قبل از ورود در جهنّم هم از آن غائب نيستند چون باد گرم آن در قبر هم بر آنها ميوزد

نيافتم آنحضرت فرمود چيزى از من پرسيدى كه كسى تا كنون از من نپرسيده و جواب آنرا از كسى بعد از من نخواهى شنيد مگر از آنكس كه او از من شنيده باشد و نيست در

الّذين ظلموا...)) از آن نهى شده است منظور از ((الّذين ظلموا)) كه از اعتماد و تمايل به آنان نهى گرديده است سخن صاحب المنار درباره مراد از: ((الّذين ظلموا))

((معروف )) از نظر اسلام و روش صحيح رعايت تساوى در قانوگذارى اسلام معناى كلمه ((تسريح )) و مراد از ((تسريح زن بر احسان )) در آيه شريفه مراد از نگهدارى زن

او را از او خلق فرمود. نه، به خدا سوگند از آن روز كه خداوند بهشت را خلق كرده، از ارواح مؤمنين خالى نبوده، و از آن روز كه آتش دوزخ را آفريده، از ارواح كفار

نيافتم آنحضرت فرمود چيزى از من پرسيدى كه كسى تا كنون از من نپرسيده و جواب آنرا از كسى بعد از من نخواهى شنيد مگر از آنكس كه او از من شنيده باشد و نيست در

را و در مجمع از پيغمبر صلى اللّه عليه و اله نقل نموده كه زياد ميكند خدا براى ايشان از فضلش شفاعت را از كسيكه واجب شده است براى او آتش از كسانيكه نيكى كردند

خداوند فرموده و همانا او بر حال خود اطلاع دارد و بآثار آن در وجودش بر صفت خود شهادت ميدهد و بعضى گفته‌اند مراد آنست كه خداوند بر آن صفت گواه است و همانا

روى به دعا آورد: اى خداوندى كه جدّ مرا از آتش نمرود نجات دادى و مژده بركت مرحمت فرمودى، بر پدر پير من ترحم و مرا از كشتن خلاص فرما. يهودا به شنيدن آن، عرق

کتابى نازل شده از سوى خداوند بر پیامبر(ص) (و ما أنزلنا علیک الکتب) «ال» در «الکتاب» عهد ذهنى بوده و مراد از آن قرآن کریم است. ۲- قرآن، از همان دوران اولیه

آيا تو نيز از فرمان من سرپيچى كرده بودى؟ چه چیزی تو را از متابعت من بازداشت؟ آیا از دستور من سرپیچی کردی؟ از اين كه مرا پيروى كنى- كه آنها را از پرستيدن گوساله

بيش درنگ نكرديم و اين از نهايت رعب و هول است كه قلب آنها را پر كرده و متأسفند از آنكه چرا چند روزه دنيا را صرف در صبر بر طاعت و از معصيت ننمودند لذا خداوند

فرعون بر آن حضرت مقصود از ضلالت در سخن موسى عليه السّلام :((قال فعلتها اذا و اءنا من الضالين ...)) رد گفتار مفسرين در معناى ضلالت در آيه شريفه مراد از حكمى

بيش درنگ نكرديم و اين از نهايت رعب و هول است كه قلب آنها را پر كرده و متأسفند از آنكه چرا چند روزه دنيا را صرف در صبر بر طاعت و از معصيت ننمودند لذا خداوند

خداوند فرموده و همانا او بر حال خود اطلاع دارد و بآثار آن در وجودش بر صفت خود شهادت ميدهد و بعضى گفته‌اند مراد آنست كه خداوند بر آن صفت گواه است و همانا

ندارند در دين و عيّاشى ره از امام سجّاد نقل نموده كه مراد از كسانيكه اختلاف دارند از اين امّت آنانند كه مخالفت نمودند با ما و بعضى از آنها با بعض ديگر اختلاف

هيچ وقت از جهنّم غائب نميشوند و بيرون نميآيند و بعضى گفته‌اند مراد آنست كه قبل از ورود در جهنّم هم از آن غائب نيستند چون باد گرم آن در قبر هم بر آنها ميوزد

مى‌خورد و آتش افروخته بود از زير او. 5- و زنى دست و پا بهم بسته و عقربها و مارها بر او مسلط. 6- و زنى كر و كور و لال در تابوت آتش، مغز سرش از دماغش خارج،

بيش درنگ نكرديم و اين از نهايت رعب و هول است كه قلب آنها را پر كرده و متأسفند از آنكه چرا چند روزه دنيا را صرف در صبر بر طاعت و از معصيت ننمودند لذا خداوند

سوره مباركه فجر وجوه مختلف درباره مراد از «فجر»، «ليال عشر» و «شفع» و «وتر»، كه به آن ها، سوگند ياد شده است مراد از «إرم ذات العماد» وجه توصيف فرعون به

اصرار دارد، و بر آن، مانند سوء مزاجى است كه مؤدى به مرضى شود، و چون آن زايل شود به ايمان و شكر، او از آن برى و از تبعه آن خلاص باشد. بعد از آن بر سبيل تشكر،

به نبوّت بر تمام خلق عموما و بر عرب خصوصا مبعوث فرموده و من از شما خواهانم كه دو كلمه را كه بر زبان سبك و در ترازوى عمل سنگين است بگوئيد و از عذاب خدا

زياد وارد شده خصوصا در صورت قدرت بر اعمال و تلافى كه آتش جهنّم بر چنين كسى حرام ميشود و با قلب مملوّ از امن و ايمان در محشر حاضر ميگردد و كسانيكه اجابت نمودند

آیه بعد چهره‌ای از مسأله بشارت و چهره‌ای از انذار را ترسیم می‌کند و از آنجا که همواره رحمت واسعه خدا بر عذاب و کیفرش پیشی دارد نخست از بشارت، سخن می‌گوید:

احتمال است که مراد از «ما بین أیدیهم» وضعیت موجود و مقصود از «ما خلفهم» آینده اى باشد که در پیش دارند. ۹ - امت هایى از جن و انس در گذشته تاریخ بر اثر دشمنى

هذا لشي‌ء يراد ذكر شده ولى بنظر حقير مراد آنستكه اين ثبات قدم و صبر در حمايت از دين چيزى است كه بايد مطلوب و مراد هر عاقلى باشد و در هر حال‌ جلد 4 صفحه

بعضى از ايشان استقامت دارند بر طريق عدل كه آن توحيد است، يا مستقيم در وفاى به عهد، و برخى ديگر بر اصرار خود بازگردند. مراد آنكه مؤمنان ثابت باشند بر دعا

function. از شرّ تمام آنچه آفریده است؛ از شرّ آنچه آفريد از شرّ آنچه آفريده، از شرّ مخلوقات (شریر و مردم بد اندیش). از زیان مخلوقاتی که [با انحرافشان از قوانین

((ولايت (( و اينكه مراد از ولايت اهل بيت (عليهم السلام ) كدامين است روايت مفصلى در داستان سامرى و گوساله پرستى بنىاسرائيل از تقسير قمى حديثى از ابن عباس در نقل

مى‌شود، و در طرف ديگر سنگى از كبريت، و در ذيل خطبه فرمايد: و بدانيد آنكه نيست براى اين پوست نازك صبر بر آتش جهنم، پس رحم كنيد بر نفسهاى خود. بدرستى كه آزموده‌ايد

ندارند در دين و عيّاشى ره از امام سجّاد نقل نموده كه مراد از كسانيكه اختلاف دارند از اين امّت آنانند كه مخالفت نمودند با ما و بعضى از آنها با بعض ديگر اختلاف

را و در مجمع از پيغمبر صلى اللّه عليه و اله نقل نموده كه زياد ميكند خدا براى ايشان از فضلش شفاعت را از كسيكه واجب شده است براى او آتش از كسانيكه نيكى كردند

فرمودند: روزه، نصف صبر است. «2» روزه‌ى مردمان عادّى، همان خوددارى از نان و آب و همسر است، امّا در روزه خواص علاوه بر اجتناب از مفطرات، اجتناب از گناهان نيز لازم

چون ظاهر از آيه معجزه است كه حمل بر سحر ميشود نه‌ جلد 5 صفحه 100 علامت قيامت چون آن وقت احتياجى بمعجزه نيست و آيه حمل بر سحر نميشود و اگر مراد از كلمه آيه

کنعان و قبل از هر کار دیگرى چنین کنید. ۵- یوسف(ع) از نابینا شدن پدرش آگاه شده بود. (یأت بصیرًا) ۶- آگاهى یوسف(ع) از غیب و اطلاع او بر حوادثى از آینده (فألقوه

القائات در قلب يقين و پرهيز كردن از كفر و دورى از عمل جاهليت است، و خيانت از چرك جهنم، و مستى قطعه‌اى از آتش، و شعر از شيطان است، و خمر جامع گناهان، و زنان

او را خليل خود قرار دادم و آتش را براى او بر دو سلام نمودم و اگر يعقوب را ميگوئى من باو دوازده پسر دادم و يكى از پسرهايش را از نظر او غائب كردم و او دائما

نبود كه چشم از او بپوشد و در تحصيل مراد از او نكوشد بيچاره زليخا كه گرفتار اين ورطه هولناك شده بود يكباره عنان صبر و شكيبائى را از دست داد و پس از مراوده و

را و در مجمع از پيغمبر صلى اللّه عليه و اله نقل نموده كه زياد ميكند خدا براى ايشان از فضلش شفاعت را از كسيكه واجب شده است براى او آتش از كسانيكه نيكى كردند

خدا (و از نظر حلم او) چون هزار سال به حساب شماست. و آنان از تو [از روی مسخره و ریشخند] شتاب در عذاب را درخواست می کنند، در حالی که خدا هرگز از وعده اش

نمى‌شوند و بر ضد آنها] يارى مى‌جويند و كسانى كه چون ستم بر ايشان رسد، يارى مى‌جويند [و به انتقام بر مى‌خيزند]. و آنان که چون ظلمی بر آنها هجوم کند (از مؤمنان

را و در مجمع از پيغمبر صلى اللّه عليه و اله نقل نموده كه زياد ميكند خدا براى ايشان از فضلش شفاعت را از كسيكه واجب شده است براى او آتش از كسانيكه نيكى كردند

بيش درنگ نكرديم و اين از نهايت رعب و هول است كه قلب آنها را پر كرده و متأسفند از آنكه چرا چند روزه دنيا را صرف در صبر بر طاعت و از معصيت ننمودند لذا خداوند

متشابه و هدايت از ضلالت و سعادت از شقاوت و ظاهر ميگردد نشانهاى هدايت و حاصل ميشود فرقان از ضلالت و بعضى گفته‌اند مراد از نزول قرآن در ماه رمضان نزول اول آنست

بنابراين مراد از عهد در عهدنا امر الهى است بتوسل‌ جلد 3 صفحه 530 آدم عليه السّلام بآن ذوات مقدسه و مراد از نسيان ترك او است و بعضى مراد از عهد را نهى از نزديك

دهند مراد از استخلاف مؤ منين صالح العمل در زمين و مقصود از مستخلفينقبل از ايشان در آيه : ((وعد اللّه الذين آمنوا منكم و عملوا الصالحات ...)) مراد از تمكين

اين مقتضى شكر و استغناء از كم فروشى است و ميترسم بر شما عذاب روزى را كه احاطه دارد آنروز بعذابش بر شما بطوريكه احدى از شما از دائره آن خارج نيست و بنابراين

زياد وارد شده خصوصا در صورت قدرت بر اعمال و تلافى كه آتش جهنّم بر چنين كسى حرام ميشود و با قلب مملوّ از امن و ايمان در محشر حاضر ميگردد و كسانيكه اجابت نمودند

تا آیتی بر آنها آوری! و اگر خدا می‌خواست همه را مجتمع بر هدایت می‌کرد؛ پس تو البته از جاهلان مباش. و اگر روی گرداندن آنان [از قرآن و نبوّت] بر تو سنگین

آنها بزرگتر و برتر است از آثار خيريّه زن و فرزند و تمام دنيا و ما فيها و شايد مراد از فتنه ابتلاء بزن و فرزند و انصراف از ذكر خدا باشد چنانچه در مجمع نقل

عليه السّلام فرمود حجاج بيرون روند بر سه صنف: صنفى آزاد مى‌شوند از آتش، و صنفى خارج مى‌شوند از گناه به هيئت روزى كه از مادر متولد شوند، و صنفى حفظ مى‌شود

آيه بر بطلان عقيده جبريها و نقد آن مراد از اينكه در قيامت از هر امتى شهيدى مبعوث مى گردد قيامت روز پاداش و كيفر است نه روز عمل و راهى به بازگشت از آن به

امور خواهد بود، مراد از «وعيد» هم تهديداتى است كه خداوند به متخلفين از اوامرش نموده است. پس مراد از: «ترس از مقام خداى تعالى»، ترس از خدا به اين جهت است

اين مقتضى شكر و استغناء از كم فروشى است و ميترسم بر شما عذاب روزى را كه احاطه دارد آنروز بعذابش بر شما بطوريكه احدى از شما از دائره آن خارج نيست و بنابراين

613 هرگز از وعده خود تخلّف نميكند چنانچه در جنگ بدر معذب شدند و از ابن- عباس ره اينمعنى نقل شده و يك روز نزد خدا از روزهاى آخرت چنانچه جمعى از مفسرين گفته‌اند

انسان در برابر خدا مرتبه چهارم از اسلام : مرحله عبوديت و بندگى معناى عمل صالح و آثار آن معناى صلاح نفس و صلاح ذات و مراد از ((صالحين )) در قرآن اثرى كه مخصوص

ندارند در دين و عيّاشى ره از امام سجّاد نقل نموده كه مراد از كسانيكه اختلاف دارند از اين امّت آنانند كه مخالفت نمودند با ما و بعضى از آنها با بعض ديگر اختلاف

زياد وارد شده خصوصا در صورت قدرت بر اعمال و تلافى كه آتش جهنّم بر چنين كسى حرام ميشود و با قلب مملوّ از امن و ايمان در محشر حاضر ميگردد و كسانيكه اجابت نمودند

یتوکّلون) ۱۱ - توکل بر خداوند، از نمودهاى بارز و مهم ایمان و از فروع و لوازم آن (للذین ءامنوا و على ربّهم یتوکّلون) توکل بر خداوند، یکى از فروع و لوازم اصل

اين است مراد از آتيناه اهله و مثلهم معهم ولى در روايات ما به احياء كسانيكه از او فوت كرده بودند بأجلهاى خودشان پيش از بليّه و احياء كسانيكه از او هلاك

اولاد وجه مقدم ساختن ((اموال )) بر ((اولاد)) در آيه شريفه تكذيب كنندگان (از كفار) منشاء اصلى آتش هستند و ديگران به آتش آنها مى سوزند معناى ((شديد العقاب

شما را پيمبرانى از خودتان كه بخوانند بر شما آيتهاى پروردگارتان را و بيم دهند شما را از ملاقات امروزتان گفتند آرى ولى واجب شد حكم عذاب بر ناگروندگان‌ گفته

ندارند در دين و عيّاشى ره از امام سجّاد نقل نموده كه مراد از كسانيكه اختلاف دارند از اين امّت آنانند كه مخالفت نمودند با ما و بعضى از آنها با بعض ديگر اختلاف

نماز را و از آنچه روزى داد خداوند بآنها انفاق ميكنند و از آنچه ياد داديم ما بآنها خبر ميدهند، و نيز در برهان از آنحضرت نقل فرموده كه مراد از كسانيكه ايمان

است و از حضرت كاظم (ع) روايت شده است كه حسن جوار ترك آزار نيست بلكه صبر بر آزار جار است و از پيغمبر (ص) روايت شده است كه همسايه‌ها سه قسمند بعضى از آنها

فخر رازى در مراد از ((لاتبديل لخلق الله )) و بياناشكال آن نهى از تخرب و تفرق در دين كه از صفات مشركين و ناشى از پيروى آنان از اهواء خوداست مراد آيه شريفه

بحث، صبر را مطلق آورده، و بيان نكرده كه صبر در چه مواردى محبوب است، و نتيجه اين اطلاق آن است كه: مراد از «صبر»، اعم از صبر بر اطاعت خدا و صبر از معصيت

زير و رو شدنشان در آتش و فشار آوردن بر يكديگر و بالا و پائين رفتن آنها مانند تكّه‌هاى گوشت در ديك و احاطه حيوانات گزنده و درنده بر آنها و اندكى آرام گرفتن

در حيات و بعد از ممات است ، و يا مراد از اين دو كلمه صلب جنس نر و رحم جنس ماده است ، و يا مقصود از كلمه «مستقر» مسكن هائى است كه بعد از تولد در زمين دارند،

ذلت بر آنها چيره شده است. پيش از اين نيز آنها را در عين تندرستى به سجده فراخوانده بودند. دیدگانشان [از ترس‌] فرو افتاده باشد، غبار خفت و خواری بر رخسارشان

هم هستند، اولى صبر بر آتش را تفسير كرد، به صبر بر سبب آتش ، دومى تفسير كرد به جراءت بر آن و معلوم است كه جراءت لازمه صبر است و در سومى تفسير كرد به عمل به

علاوه بر اين ، آن معنايى كه براى ديدن برهان پروردگار كرده اند كه منظور از آن مراجعه به حجت عقلى است كه خود حاكم است بر اينكه بر هر كسى واجب است كه از نواهى

انسانى نامۀ اعمالى دارد. بعضى از مفسّران، براى اين كه خود را از اين اشكال خلاص كنند، گفته اند: گنهكاران بعد از خروج از آتش، جزو اصحاب يمين مى شوند، و نامه

صفحه :۳۴۰ شده باشد و از كف خانه بلندتر باشد. و در آيه شريفه ، كنايه است از درجه عالى تر بهشت ، و مراد از «صبر»، صبر بر طاعت خدا و بر ترك معصيت او است و اين

است . بعضى ديگر گفته اند: مراد از ((معيشت ضنك ((، عذاب آتش روز قيامت ، و مراد از جمله ((نحشره (( عذابهاى قبل از دخول در آتش ‍ است . اين وجه نيز صحيح نيست

حَسَناً: صرفى نيكو، يعنى انفاق مقرون به اخلاص باشد. يا مراد از قرض، صدقه باشد، يعنى صدقه دهيد از طيب نفس نه بر وجه كراهت، يُضاعِفْهُ لَكُمْ‌: زياده گرداند خدا

اول، آنان را بر آتش عرضه مى كنند، و سپس ‍ آنان را در آن داخل مى كنند، و اين هم پيداست كه داخل آتش شدن سخت تر است، از اين كه انسان را بر آتش عرضه كنند. نكتۀ

آمَنُوا و عَمِلُوا الصَالِحَات». و مراد از «ايمان»، ايمان به خدا، و مراد از ايمان به خدا، ايمان به همه رسولان او، و مراد از ايمان به رسولان او، اطاعت و پيروى

يَعْلَمُونَ»: آنچه از سياق آيات بعدى بر مى آيد، اين است كه مراد از اين مجادلين، تنها مجادلين با پيامبر است. بنابراين، مناسب تر اين مى باشد كه بگوييم: مراد از «كتاب»

آنها بزرگتر و برتر است از آثار خيريّه زن و فرزند و تمام دنيا و ما فيها و شايد مراد از فتنه ابتلاء بزن و فرزند و انصراف از ذكر خدا باشد چنانچه در مجمع نقل

نموده ، و از آن درخت خوردند، و تازه اين جريان قبل از رسيدن او بمقام نبوت بود، و اين نافرمانى هم گناه كبيره نبوده كه بخاطر آن مستحق آتش شود، بلكه از صغيره هائى

روايات آمده - عبارت بود از: قوچى كه جبرئيل از ناحيه خداى تعالى آورد. و مراد از «ذِبح عَظِيم»، بزرگى جثّۀ قوچ نيست، بلكه چون از ناحيه خدا آمد و خداى تعالى،

كه از خدا نمى ترسد، از تذكرۀ تو دور مى گردد. «الَّذِى يَصلى النَّارَ الْكُبرَى»: از ظاهر آيه بر مى آيد كه: مراد از «آتش كُبرى» آتش دوزخ باشد، كه معلوم است

موافق تر است ، و از نظر اشكال هم سالم تر از آن روايتى است كه قمى آورده. و نيز در تفسير عياشى از ابن ابى عمير از بعضى از راويان شيعه از امام صادق (عليه السّلام

معذب خواهند شد، ممكن هم هست مراد از كلمه ((نار(( همان كارهاى مستوجب آتش باشد، كه به طور مجاز و از باب اطلاق مسبب و اراده سبب ، آتش ناميده شده ترجمه تفسير الميزان

آورده، و گواهى خواستن از اعضاى بدن كفار، قبل از دستور به داخل شدن در آتش است. بعضى ديگر گفته اند: مراد از حشر آن ها به سوى آتش، خود آتش است و ممكن است مسأله

مى دهد كه صبر كند، همچنان كه پيامبران اولواالعزم صبر كردند. و اين خود، اشاره به اين معنا است كه او نيز از اولواالعزم است. پس بايد مانند آنان صبر كند. معناى

حفظ كند، تا اگر در حادثه كشته شد، از ستايش خلق برخوردار شود و اگر بر دشمن پيروز گشت از استراحت برخوردار گردد. مراد از «كلمات » و «اتهمن » در آيه كريمه حال

گويا خود را مشرف به آتش دوزخ مى بيند، و آن طور اميد رحمت از او داشته باشد كه گويا از اهل بهشت است. چه خداى تعالى، در مذلت كفار كه ترس از او نداشتند، مى فرمايد:

اين است كه : هر چند صبر عمومى است ، و شامل صبر بر مصيبت ، و صبر بر اطاعت خدا، و صبر بر ترك معصيت او مى شود، و ليكن مورد آيه صبر بر مصيبت است ، چون مناسب

ديگر گفته اند: «مراد از آن، فتح مكّه است»، از آن قول بعيدتر است و سياق آيه، اين معنا را مى رساند كه مراد از آن، اين است كه شك و ترديد را از بعضى مؤمنان كه

جوشيدن چشمه سارها از لاى سنگ هاست. و از اين قبيل سخنان، كه هيچ مدركى بر آن دلالت ندارد، زياد گفته اند. «و ليال عشر»: چه بسا مراد از آن، از اول تا دهم ذى الحجه

است كه: «صبر، خلقى است پسنديده كه عقلاى عالَم از ما انتظار دارند در چنين شرايطى، از خود نشان دهيم». معناى ديگرى هم براى آيه كرده اند، كه هيچ يك از آن ها با

تسبيح آنها قبل از اعتراف به گناه ممكن است از اين جهت باشد كه مى خواهند «خدا» را در مورد اين بلاى عظيمى كه بر باغشان فرود آمد و نابودش كرد از هرگونه ظلم و

مسخّر كرد). غرض از اين خلقت و يا تسخير، اين است كه شما بر بعضى از آن ها مانند يك قسم از شتران سوار شويد و از شير بعضى ديگر، مانند قسمى از شتر و گاو و گوسفند

قيامت تجسمى است از طاعات سخت و سنگين اين جهان و گذشتن از آنها فرع بر گذشتن از اينها است (دقت كنيد). قابل توجه در اينجا تعبير به «اقتحم » از ماده «اقتحام »

جدالشان براى از بين بردن حق است، نه براى دفاع از حق. از اين هم كه بگذريم، جدال در آيه بعدى، مقيد به باطل و براى از بين بردن حق شده. پس مراد از مجادله در آيات

سرزمينى ميان شام و حجاز در گرفت ، و روم از ايران شكست خورد، و ظاهرا مراد از كلمه ((ارض (( سرزمين حجاز و مراد از ((ادنى الارض (( نزديكيهاى اين سرزمين است

كنند و در معانى الاخبار به سند خود از موسى بن اسماعيل بن موسى بن جعفر (عليه السلام ) از پدرش از جدش از آباى گرامش از على (عليه السلام ) روايت كرده كه در

مربوب ديگرى است، شايستگى پرستش ندارد. و از عجايب، سخن بعضى از مفسران است كه گفته اند: مراد از كلمۀ «جِنّة»، طايفه اى از ملائكه است كه به اين اسم ناميده شده

قبل از سكينت - كه با ايمان بعد از سكينت از هر جهت مساوى است - اثر بعد از سكينتش، بيشتر باشد. بعضى هم گفته اند: ايمانى كه در آيه شريفه كلمۀ «مَعَ» بر سرش

تنها نظرش اين است كه اين موهبت را از من سلب مكن، و همچنان آن را ادامه بده. مراد از «الّذين أنعمت عليهم » و نيز در معانى از على عليه السلام روايت آورده كه