نتایج جستجو

اضافه مى کند: گاهى این ماده در مورد کسى اطلاق مى شود که به خاطر ضعف عقل از سخن گفتن عاجز و ناتوان است. در حال بارگیری... صمم لا هم عمى الله وله اله على ف ظلم

از شير، روزه از اكل و شرب، و در قرآن حكايت روزه زكريا از سخن گفتن هكذا روزه مريم از سخن گفتن شده است. بلكه روزه عبادتى است از غير ارباب اديان نيز نقل شده

از شير، روزه از اكل و شرب، و در قرآن حكايت روزه زكريا از سخن گفتن هكذا روزه مريم از سخن گفتن شده است. بلكه روزه عبادتى است از غير ارباب اديان نيز نقل شده

گويائى دارند [بقره:166]. [طه:125]. [ملك:7]. اين آيات نمونه از شنيدن و ديدن و سخن گفتن اهل عذاب است. نتيجه اينكه: كورى، لالى، كرى اهل عذاب معنوى است نه ظاهرى

صريح است كه سخن گفتن خدا با پيامبران به يكى از سه راه است 1- وحى و آن الهام و انداختن به قلب است و شايد در خواب ديدن نيز جزء آن باشد 2- سخن گفتن از پس سرده

است، همان گونه که شما [وقت سخن گفتن یقین دارید] سخن می گویید. پس سوگند به پروردگار آسمانها و زمين كه اين سخن، آنچنان كه سخن مى‌گوييد، حتمى است. آری، سوگند

آیات شامل این کلمه خفت‌ (۳ بار) (مثل فلس) آهسته سخن گفتن خفوت به ضمّ اوّل به معنى ساكت و آرام شدن است در مصباح گفته «خفت الرجل بصوته» يعنى صدايش را بلند

ناتوانىِ از سخن گفتن با مردم، به عبادت و ذکر خداوند، قدرت داشت. (ألاّ تکلّم الناس ثلث لیال سویًّا) واژه «الناس» نشان مى دهد که عجز زکریا، تنها از سخن گفتن با مردم

جواب داده نشوند یعنی قولشان در استرضا مقبول نشود [نحل:84]. به كافران اجازه سخن گفتن داده نشود و نه از آنها استرضاء خواسته شود كه از خدا رضايت جويند در مجمع

آیات شامل این کلمه خرص‌ (۵ بار) سخن گفتن از روى حدس و تخمين. در مجمع دروغ گفتن معنى كرده است . دروغ گفتن و هر سخن كه از روى ظنّ باشد (قاموس) «خرص خرصاً:

خداوند از آن با «سخن گفتن» تعبير مى‏كند و آن سه قسم است :وحى، ايجادصدا، آمدن فرشته. [شورى:51]. يعنى براى هيچ بشرى نيست كه خدا با او سخن گويد مگر بطور وحى

خداوند توان سخن گفتن ندارد. (لایتکلّمون إلاّ من أذن له الرحمن) ضمیر فاعلى «لایتکلمون» اگر مخصوص روح و ملائکه باشد، دیگران به طریق اولى از سخن گفتن عاجزاند

بار) [احزاب:19]. در اقرب گفته: «سلقه بالكلام: آذاه» او را با سخن گفتن آزار كرد و آن تند گفتن است. در مجمع گويد: اصل آن به معنى ضرب است و به معنى صيحه زدن

گفتارشان زبان بازى و طعنه و تمسخر بدين است... نقل شده كه مسلمانان موقع سخن گفتن به آن حضرت مى‏گفتند يا رسول اللّه راعنا يعنى حال ما را مراعات كن و مهلت

خداوند، سبب سوز و سبب ساز است. دهانى را كه وسيله سخن گفتن است مى‌بندد و دست و پا را وسيله‌ى سخن گفتن قرار مى‌دهد. نَخْتِمُ عَلى‌ أَفْواهِهِمْ وَ تُكَلِّمُنا

با مردم سخن گويد و از شايستگان است اين آيه و آيه [مائده:110]. هر دو در باره عيسى «عليه السلام» است و دوبار بيشتر در قرآن مجيد نيامده است ،سخن گفتن آن حضرت

گويائى دارند [بقره:166]. [طه:125]. [ملك:7]. اين آيات نمونه از شنيدن و ديدن و سخن گفتن اهل عذاب است. نتيجه اينكه: كورى، لالى، كرى اهل عذاب معنوى است نه ظاهرى

«اجازه سخن گفتن به کافران داده نمی‌شود» (ثُمَّ لا یُؤْذَنُ لِلَّذِینَ کَفَرُوا). آیا ممکن است خداوند اجازه دفاع به مجرمی ندهد؟ آری! در آنجا نیاز به سخن گفتن

به شما رسيده ولى به نظر مى‏آيد كه دومى به معنى حريصان باشد كه با خشونت سخن گفتن براى آن بود كه به آنها هم از غنيمت برسشد معنى آيه چنين مى‏شود: جز اندكى

آیات شامل این کلمه قول‌ (۱۷۲۲ بار) قَوْل و قيل به معنى مطلق سخن گفتن و سخن است در اقرب الموارد گفته: قول به معنى كلام يا هر لفظى است كه زبان آن را افشاء

شد) در گهواره، (به اعجاز) و در ميانسالى (به وحى) با مردم سخن مى‌گويد و از شايستگان است. سخن گفتن در گهواره و پيش‌گويى از آينده، معجزه‌ى است از حضرت مسيح

خِطاباً: مالك نباشند اهل آسمان و زمين از او سبحانه سخن گفتن را، يعنى قادر نباشند بر آنكه با او سخن گويند، يا زبان به شفاعت بگشايند، مگر به اذن او سبحانه

موارد، به معناى فرمان عذاب است. قول‌ (۱۷۲۲ بار) قَوْل و قيل به معنى مطلق سخن گفتن و سخن است در اقرب الموارد گفته: قول به معنى كلام يا هر لفظى است كه زبان آن

آمیزش جنسى پایان مى گیرد. رفث‌ (۲ بار) (فرس) [بقره:187]. جوهرى آن را جماع و سخن گفتن با زن درباره جماع و همچنين قول ناپسند گفته. مراد از آن در آيه جماع است

[تحريم:4]. ايضاً [بقره:97]. اما در خصوص سخن گفتن خدا با آن حضرت بايد دانست خدا با پيامبران سه نحو سخن مى‏گويد: وحى، سخن گفتن با ايجاد صدا، فرستادن ملك. اين آيه

با لفظ و زبان باشد يا طور ديگر مثلا در آيه [نمل:18]. حتماً قول مورچه مثل سخن گفتن انسان نيست ولى به آن قول اطلاق شده و در كلام اعضاء بدن كه روز قيامت با

[شورى:51] وحى خداى نسبت به پيامبران سه قسم است يكى وحى و القاب بقلب. ديگرى سخن گفتن از پس پرده كه خدا صدا خلق مى‏كند و پيغمبرش مى‏شنود مثل حضرت موسى. و سوّمى

گفتارم- سخن گفتن بى ميانجى- بر مردمان برگزيدم پس آنچه به تو دادم فرا گير و از سپاسداران باش. خدا گفت: ای موسی! من تو را با رسالتهای خویش و با سخن گفتنم (با

كه در بعضى از مواقف آن از شدّت وحشت و حيرت اهل جهنّم قدرت بر سخن گفتن ندارند و اذن سخن گفتن بآنها داده نميشود پس عذر خواهى نميكنند چون عذرى ندارند نه آنكه

مجازات) فرا رسد، هیچ کس جز به اجازه او سخن نمی‌گوید؛ گروهی بدبختند و گروهی خوشبخت! روزى فرا رسد كه هيچ كس جز به اذن او سخن نگويد، پس بعضى از مردم تيره‌بخت و

كه در بعضى از مواقف آن از شدّت وحشت و حيرت اهل جهنّم قدرت بر سخن گفتن ندارند و اذن سخن گفتن بآنها داده نميشود پس عذر خواهى نميكنند چون عذرى ندارند نه آنكه

است در هر چيز نصب شده مثل نيزه و ديوار و بر وزن عنب انحراف است در دين و سخن گفتن و در زمين و از آن است آيه «لاتَرى فيها وَ عِوَجاً وَ لااَمْتاً». اين كلمه

پایه هاى رفتار ۱۵ سخن: آداب سخن ۴، ۸، ۱۱; اجتناب از خشونت در سخن ۵; اعتدال در سخن ۵; خشونت در سخن ۸; فریاد در سخن ۸; ناپسندى خشونت در سخن ۷ صدا: زشت ترین

کردن منعى نداشته است. ۲۱- سخن گفتن زن جوان با مرد اجنبى، جایز است. (فلن أکلم الیوم إنسیًّا) اگر اصل سخن گفتن زن با نامحرمان حرام بود، به ایجاد عذر شرعى

جواب داده نشوند یعنی قولشان در استرضا مقبول نشود [نحل:84]. به كافران اجازه سخن گفتن داده نشود و نه از آنها استرضاء خواسته شود كه از خدا رضايت جويند در مجمع

كه در بعضى از مواقف آن از شدّت وحشت و حيرت اهل جهنّم قدرت بر سخن گفتن ندارند و اذن سخن گفتن بآنها داده نميشود پس عذر خواهى نميكنند چون عذرى ندارند نه آنكه

بر او ستم رفته باشد. و خدا بس شنوایی بسیار داناست. دوست ندارد خدا بلند سخن گفتن را به گفتار زشت جز آن کس که ستم بر او شده است و خدا است شنونده دانا Allah

مدّت توّقف آنها را سیصد و نه سال قمرى که معمول بود، معیّن مى‏کند و این نوع سخن گفتن تفنّن در عبارت است و روایتى که از امام «علیه السلام» نقل شده اوّلاً سندی

اتهام هاى قوم خود، در حال روزه بود و سخن نمى گفت. (فأشارت إلیه) ۳- حضرت مریم(س) به قدرت نوزادش عیسى(ع) در سخن گفتن و رفع اتهامات یقین داشت. (فأشارت إلیه)

الهامات درونى، تنها راه سخن گفتن مستقیم و بلاواسطه خدا با انسان است. (و ما کان لبشر أن یکلّمه اللّه إلاّ وحیًا) با توجه به انحصار سخن گفتن خدا با انسان در سه

كه در بعضى از مواقف آن از شدّت وحشت و حيرت اهل جهنّم قدرت بر سخن گفتن ندارند و اذن سخن گفتن بآنها داده نميشود پس عذر خواهى نميكنند چون عذرى ندارند نه آنكه

مى‌خوانيم: كسى كه سخن فقيه عادل را رد كند، مثل كسى است كه سخن اهل‌بيت پيامبر عليهم السلام را رد كرده و كسى كه سخن آنان را رد كند، مثل كسى است كه سخن خدا را رد

آشكار. سلیمان وارث (پدرش) داود شد و گفت: ای مردم! به ما (درک) سخن پرندگان (و نحوه‌ی سخن گفتن با آنها، به وسیله‌ی خداوند بزرگوار) آموخته شده است، و به ما

يافتى. یکی از آن دو (دختر) که با نهایت حیاء گام برمی‌داشت (و پیدا بود که از سخن گفتن با یک جوان بیگانه شرم دارد) به پیش او آمد و گفت: پدرم از تو دعوت می‌کند

گردانيده است. [نوزاد به سخن درآمده و] گفت من بنده خداوندم که به من کتاب آسمانی داده است و مرا پیامبر گردانیده است‌ [عيسى به سخن آمد و] گفت: من بنده خدايم،

هر دو به معنى سخن گفتن است و در اولى مفعول منظور است به خلاف دوم مثل [نساء:164]. خدا با موسى به طور مخصوصى سخن گفت. و مثل [نباء:38]. سخن نمى‏گويند مگر

و دوم اینکه، پیشنهاد آنان مبنى بر سخن گفتن خدا با آنها و یا آمدن معجزه، نشانه نادانى ایشان است. ۵ - انتظار سخن گفتن خدا با مردم، انتظارى برخاسته از جهل

و آن به كنايه سخن گفتن است در مجمع فرموده: [بقره:235] مراد از آن خواستگارى از زن به اشاره است زنى كه در عدّه وفات است. گوئى با گوشه سخن خواستگارى مى‏كند

كه در بعضى از مواقف آن از شدّت وحشت و حيرت اهل جهنّم قدرت بر سخن گفتن ندارند و اذن سخن گفتن بآنها داده نميشود پس عذر خواهى نميكنند چون عذرى ندارند نه آنكه

افتاد سخن مورچه بود كه به مورچگان گفت: به لانه‏هاى خود داخل شويد تا سليمان و سپاهيانش بدون توجه شما را پايمال نسازند. اين سخن مى‏رساند كه مورچگان سخن گفتن

كه در بعضى از مواقف آن از شدّت وحشت و حيرت اهل جهنّم قدرت بر سخن گفتن ندارند و اذن سخن گفتن بآنها داده نميشود پس عذر خواهى نميكنند چون عذرى ندارند نه آنكه

رفت و حیران ماند; به گونه اى که سخت نیازمند راهنمایى روشن و صریح بود. ۳ - سخن گفتن بىواسطه خدا با موسى در وادى طور (فلمّا جاءها نودى ... إنّه أنا اللّه العزیز

پراکنده می‌کنند (و اخبار را به گوش دشمنان می‌رسانند). اگر این گونه افراد، سخن گفتن در این‌باره را به پیغمبر و فرماندهان خود واگذارند (و خبرهائی را که می‌شنوند

كه در بعضى از مواقف آن از شدّت وحشت و حيرت اهل جهنّم قدرت بر سخن گفتن ندارند و اذن سخن گفتن بآنها داده نميشود پس عذر خواهى نميكنند چون عذرى ندارند نه آنكه

وجوم مختلف درباره لفظ ((كان (( در جمله : ((كيف نكلم من كان فى المهد صبيا(( سخن گفتن عيسى (عليه السلام ) در گهواره با مردم :((قال انى عبدالله ...(( تقرير حجتى

پدرش(ع) از رسول خدا(ص) روایت شده که درباره «عرباً» در کلام خدا فرمود: [یعنى ]سخن گفتن آنان عربى است». بهشتیان: تمایلات جنسى بهشتیان ۴ حورالعین: بکارت حورالعین

و گویا سخن گوید، بهترم؟ آيا من بهترم يا اين مرد خوار ذليل كه درست سخن‌گفتن نتواند؟ بلکه من بهترم از این کسی که بی‌مقدار است، و نزدیک نیست که سخن واضح بگوید

آيه ادب سخن گفتن با رسول خدا را بيان مى‌كند، در اينجا مناسب است به دستوراتى كه اسلام براى نوع سخن و گوينده و چگونگى بيان او دارد، اشاره كنيم: 1. سخن بايد

به ((مسيح )) يهود و كلمه ((مسيح )) معناى كلمه ((عيسى )) اقوالى كه درباره سخن گفتن عيسى (ع )با مردم در سن كهولت ، گفته شده است مراد از ((تورات )) ((انجيل

تكلم نميكنند از آنان و مردم مگر كسانيكه مأذون باشند از طرف خداوند در سخن گفتن و سخن صواب و خوب و بسزا گويند و در مجمع از امام صادق و در كافى از امام كاظم

تكلم نميكنند از آنان و مردم مگر كسانيكه مأذون باشند از طرف خداوند در سخن گفتن و سخن صواب و خوب و بسزا گويند و در مجمع از امام صادق و در كافى از امام كاظم

تكلم نميكنند از آنان و مردم مگر كسانيكه مأذون باشند از طرف خداوند در سخن گفتن و سخن صواب و خوب و بسزا گويند و در مجمع از امام صادق و در كافى از امام كاظم

واقعیت هاى هستى (تنزیل الکتب من اللّه ... الحکیم) توصیف خداوند به حکمت - در پى سخن گفتن از نزول قرآن - مى تواند ناظر به مطلب یاد شده باشد. ۷ - خداوند، «عزیز» (پیروزمند

بكمال لايق خود برسند و مستحقّ نعيم ابدى شوند و چون موعد مقرّر برسد ديگر جاى سخن گفتن در اطراف تقصير بندگان بعنوان اعتذار يا شفاعت يا توسل بوسائل نجات براى كسى

مى شود. ۶ - قیامت، داراى غم و اندوه کشنده و زجرآور، به گونه اى که کسى ناى سخن گفتن و فریاد زدن ندارد. (إذ القلوب لدى الحناجر کظمین) «کاظم» (مفرد «کاظمین»)

إِنَّ الْمُنافِقِينَ لَكاذِبُونَ» 9- بر خلاف اعتقاد، سخن گفتن دروغ است، گرچه آن سخن راست باشد. (خداوند، سخن منافقان را كه به پيامبر اسلام مى‌گفتند: تو پيامبر

[يكديگر را] تكذيب [كنند]. هرگز در آنجا سخن بیهوده و دروغ نشنوند. در آنجا نه سخن بیهوده ای می شنوند و نه دروغ و تکذیبی. نه سخن بيهوده شنوند و نه دروغ. در آنجا

در حالی که آهسته با همدیگر سخن می‌گفتند پس به راه افتادند و با هم آهسته مى‌گفتند: آنان پچ پچ کنان به راه افتادند (تا فقراء سخن ایشان را نشنوند و متوجّه آنان

بشود پس گفتن هم لازم ندارد همان اراده‌اش گفتن است كه تحقق در خارج از آن حاصل ميشود و فعل و قول و اراده و ايجاد و وجود همه از خداوند يك امر است از گفتن بشو

مباش. سخن حق همان است که از جانب خدا به تو رسید، مبادا هیچ گاه در آن شکّ کنی! حق از [ناحیه] پروردگار توست؛ بنابراین از تردیدکنندگان مباش. اين سخن حق از

تكلم نميكنند از آنان و مردم مگر كسانيكه مأذون باشند از طرف خداوند در سخن گفتن و سخن صواب و خوب و بسزا گويند و در مجمع از امام صادق و در كافى از امام كاظم

است که بحق با شما سخن می‌گوید (و اعمال شما را بازگو می‌کند)؛ ما آنچه را انجام می‌دادید می‌نوشتیم! |اين نامه ماست كه بر ضد شما به حق سخن مى‌گويد. همانا ما

فرمود: مراد از «یخوضون فى آیاتنا»، سخن گفتن در مورد ذات خداوند و مجادله کردن درباره قرآن است. «پس از آنان رویگردان شو تا به سخن دیگرى بپردازند» ... . ۲۰- عن

و منافقان) را که از نجوا و راز گفتن با هم ممنوع شدند ندیدی که باز هم با یکدیگر بر بزهکاری و دشمنی و مخالفت رسول راز گفتن از سرگرفتند؟ و هر گاه حضور تو آیند

به ((مسيح )) يهود و كلمه ((مسيح )) معناى كلمه ((عيسى )) اقوالى كه درباره سخن گفتن عيسى (ع )با مردم در سن كهولت ، گفته شده است مراد از ((تورات )) ((انجيل

نيروى خيال كاله را كوه و كوه را كاه مى‏بينند. [انبياء:5. در مجمع فرموده: اين سخن شخص متحير است كه آنچه شنيده مبهوش كرده گاهى مى‏گويد سحر است و گاهى شعر و گاهى

الْهُدى‌» «1». نازعات، 24. جلد 5 - صفحه 350 13- سلام دادن در پايان سخن، از آداب سخن است. «والسلام‌على ...» إِنَّا قَدْ أُوحِيَ إِلَيْنا أَنَّ الْعَذابَ

نازل شدن این آیه چنین بوده كه مردم در حین خواندن نماز، سخن مى گفتند. سپس این آیه نازل شد و سخن گفتن موقع خواندن نماز حرام گردید. ابن زهرى گوید: درباره مردى

از ورود به مجلس پیامبر(ص)، در کنار مسلمانى قرار گرفت که در حال ارشاد و سخن گفتن با دیگرى بود. (أمّا من استغنى . فأنت له تصدّى ... و أمّا من جاءک یسعى)

استدلال، مباهله واعلام همسويى با عقايد و كتب آسمانى ديگر، جاى صراحت و بى‌پرده سخن گفتن است. جلد 1 - صفحه 556 1- اسلام، ناسخ همه اديان پيشين است. «وَ مَنْ يَبْتَغِ

تكلم نميكنند از آنان و مردم مگر كسانيكه مأذون باشند از طرف خداوند در سخن گفتن و سخن صواب و خوب و بسزا گويند و در مجمع از امام صادق و در كافى از امام كاظم

لا یؤمنون ... إنا عملون) ۵- سخن اصحاب پیامبر و طریقه آنان ، همان سخن و طریقه پیامبر(ص) بود. (و قل ... إنا عملون) سخن گفتن پیامبر(ص) از جانب مؤمنان (إنا)

وجوم مختلف درباره لفظ ((كان (( در جمله : ((كيف نكلم من كان فى المهد صبيا(( سخن گفتن عيسى (عليه السلام ) در گهواره با مردم :((قال انى عبدالله ...(( تقرير حجتى

تفسیر آیات ۱- خطاب استهزاگرانه و بى ادبانه کافران مکه به پیامبر(ص) به هنگام سخن گفتن با آن حضرت (و قالوا یأیها الذى نزّل علیه الذّکر) از اینکه کفار، در مخاطب

آیات بین اوصاف دو فرد تقابل شیوایى به نام احتباک پدید آمده است. این گونه سخن گفتن، نوعى بلاغت است که با ذکر وصف ثروتمندى در یک طرف (استغنى) اشاره به نبود

بكمال لايق خود برسند و مستحقّ نعيم ابدى شوند و چون موعد مقرّر برسد ديگر جاى سخن گفتن در اطراف تقصير بندگان بعنوان اعتذار يا شفاعت يا توسل بوسائل نجات براى كسى

خویشاوندى ۱۶ ; آثار روابط عاطفى ۱۶ سخن: اجتناب از سخن ناحق ۲۰ ; بیخعدالتى در سخن ۱۵ ; حرمت سخن ناحق ۱۵ ; زمینه سخن ناحق ۱۴ عدالت: اهمیت عدالت ۱۳ عهد: با

بسیار پائینی بودند، چرا که یکی از روشنترین نشانه‌های تمدن انسانی، همان سخن گفتن اوست. ج3، ص66 تفسیر آیات ۱- رسیدن ذوالقرنین به تنگه اى میان دو کوه سدآسا،

ص501 تفسیر آیات ۱ - سوگند خداوند به ابراهیم و اسماعیل(ع) (و والد و ما ولد) سخن گفتن از مکه در آغاز سوره، قرینه است بر این که «والد و ما ولد»، پدر و فرزندى اند

پیام از جانب خداوند (إذ أوحینا إلى أُمّک) «وحى» در آیه ممکن است به معناى سخن گفتن خداوند با مادر موسى(ع) باشد و ممکن است از آن الهام اراده شده باشد; برخى

وجوم مختلف درباره لفظ ((كان (( در جمله : ((كيف نكلم من كان فى المهد صبيا(( سخن گفتن عيسى (عليه السلام ) در گهواره با مردم :((قال انى عبدالله ...(( تقرير حجتى

أجرهم مرّتین بما صبروا ... و إذا سمعوا اللّغو أعرضوا عنه) ۵ - رعایت ادب در سخن گفتن و پرهیز از بیهوده گویى، امرى ستوده و مورد توصیه خداوند (و إذا سمعوا اللّغو

وجوم مختلف درباره لفظ ((كان (( در جمله : ((كيف نكلم من كان فى المهد صبيا(( سخن گفتن عيسى (عليه السلام ) در گهواره با مردم :((قال انى عبدالله ...(( تقرير حجتى

فروختن او و تنها گذاردن بن يامين و سوء سلوك آنها با او بود بطوريكه جرئت سخن گفتن با آنها را بطور عادى نداشت و با آنها نمى‌نشست و غذا نميخورد و مقصود سرزنش

وجوم مختلف درباره لفظ ((كان (( در جمله : ((كيف نكلم من كان فى المهد صبيا(( سخن گفتن عيسى (عليه السلام ) در گهواره با مردم :((قال انى عبدالله ...(( تقرير حجتى

وجوم مختلف درباره لفظ ((كان (( در جمله : ((كيف نكلم من كان فى المهد صبيا(( سخن گفتن عيسى (عليه السلام ) در گهواره با مردم :((قال انى عبدالله ...(( تقرير حجتى

بپردازيد. آمَنَّا ... تَوَكَّلْنا ... فَسَتَعْلَمُونَ‌ ... 8- قاطع و استوار سخن گفتن رهبر جامعه اسلامى، سبب دلگرمى خودى‌ها و دلهره بيگانگان مى‌شود. قُلْ هُوَ

ومعاندين مراعات مى نمودند خود را از مردم شمردن و متناسب با ميزان عقل مردم سخن گفتن ، از آداب انبياء (ع ) است در باطل و در حقى كه آميخته با باطل است ادب نيست

باشد، يعنى آنها به جاى پرستش فرشتگان، از شيطان پيروى مى‌كردند. 1- ادبِ سخن گفتن با خداوند را از فرشتگان بياموزيم. «سُبْحانَكَ أَنْتَ وَلِيُّنا» 2- تولّى

وجوم مختلف درباره لفظ ((كان (( در جمله : ((كيف نكلم من كان فى المهد صبيا(( سخن گفتن عيسى (عليه السلام ) در گهواره با مردم :((قال انى عبدالله ...(( تقرير حجتى

ستم كردند با من سخن مگوى كه آنها غرق شدنى هستند «و زير نظر ما و [به‌] وحى ما كِشتى را بساز، و در باره كسانى كه ستم كرده‌اند با من سخن مگوى، چرا كه آنان

6- در دوزخ مجرمان يكديگر را مى‌شناسند، دنيا را به ياد مى‌آورند و قدرت سخن گفتن دارند. «يَتَحاجُّونَ‌- فَيَقُولُ» 7- سرانجام تقليدها و تبعيت‌هاى نابجا

بپردازيد. آمَنَّا ... تَوَكَّلْنا ... فَسَتَعْلَمُونَ‌ ... 8- قاطع و استوار سخن گفتن رهبر جامعه اسلامى، سبب دلگرمى خودى‌ها و دلهره بيگانگان مى‌شود. قُلْ هُوَ

به ((مسيح )) يهود و كلمه ((مسيح )) معناى كلمه ((عيسى )) اقوالى كه درباره سخن گفتن عيسى (ع )با مردم در سن كهولت ، گفته شده است مراد از ((تورات )) ((انجيل

دلسوزى نوح (ع ) براى پسرش در قالب استفسار از خداى تعالى و ادبى كه آنحضرت در سخن گفتن درباره پسرش ، در برابر احكم الحاكمين به كار برده است مراد از اينكه پسر

آله و سلم از راهى مى گذشت. دید ابوجهل و ابوسفیان در مکانى با یکدیگر مشغول سخن گفتن مى باشند. ابوجهل وقتى پیامبر را دید از روى مسخره خندید و به ابوسفیان گفت:

دلسوزى نوح (ع ) براى پسرش در قالب استفسار از خداى تعالى و ادبى كه آنحضرت در سخن گفتن درباره پسرش ، در برابر احكم الحاكمين به كار برده است مراد از اينكه پسر

اشخاص مورد نظر آيه در قسمتى از آن روزنطق نكنند و سخن نگويند، ولى در بعض قسمت هاى ديگر آن روز براى سخن گفتن به آنان اجازه داده شود. اين نيز صحيح نيست ، زيرا

خداست. «تَعالى‌ جَدُّ رَبِّنا مَا اتَّخَذَ صاحِبَةً وَ لا وَلَداً» 4- سخن ناحق گفتن نشانه سفاهت است. «يَقُولُ سَفِيهُنا عَلَى اللَّهِ شَطَطاً» 5- جنّ از

ومعاندين مراعات مى نمودند خود را از مردم شمردن و متناسب با ميزان عقل مردم سخن گفتن ، از آداب انبياء (ع ) است در باطل و در حقى كه آميخته با باطل است ادب نيست

كلام خدا را از درخت شنيد، نه آنكه تصور شود نعوذ باللّه كلام الهى مانند سخن گفتن خلق باشد كه احتياج و تركيب لازم آيد، و ذات سبحانى منزه است از جسميت و عوارضات

باخبار ائمه اطهار و مراد از قيام ايستادن در مقابل سلطان جائر و بى‌پروا سخن گفتن نيست چون اين عمل مخالف با حكم عقل و دستور شرع است بلكه مراد قيام بوظيفه

خوش ندارد با آنان سخن بگوید. ۹ - فرمان خداوند به پیامبر(ص) مبنى بر اعلام این که او تحت ربوبیت خدا قرار دارد. (قل بلى و ربّى) ۱۰ - سخن گفتن همراه با اداى سوگند،

۱۸; هدایتگرى خدا ۲ دوستى: ملاک دوستى ۱۱ دین: نقش دین ۱۱ سخن: سخن عادلانه ۳، ۵; ملاک حقانیت سخن ۴ عدالت: ارزش عدالت ۴ فرزند: احکام فرزند ۱، ۶; انتساب اشتباهى

دلسوزى نوح (ع ) براى پسرش در قالب استفسار از خداى تعالى و ادبى كه آنحضرت در سخن گفتن درباره پسرش ، در برابر احكم الحاكمين به كار برده است مراد از اينكه پسر

بقره آمده است: وَ لكِنَّ الْبِرَّ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ‌ ... نجوا و در گوشى سخن گفتن مى‌تواند احكام متفاوتى داشته باشد از جمله: آنجا كه فاش شدن اسرار، به ضرر

فروختن او و تنها گذاردن بن يامين و سوء سلوك آنها با او بود بطوريكه جرئت سخن گفتن با آنها را بطور عادى نداشت و با آنها نمى‌نشست و غذا نميخورد و مقصود سرزنش

فروختن او و تنها گذاردن بن يامين و سوء سلوك آنها با او بود بطوريكه جرئت سخن گفتن با آنها را بطور عادى نداشت و با آنها نمى‌نشست و غذا نميخورد و مقصود سرزنش

به ((مسيح )) يهود و كلمه ((مسيح )) معناى كلمه ((عيسى )) اقوالى كه درباره سخن گفتن عيسى (ع )با مردم در سن كهولت ، گفته شده است مراد از ((تورات )) ((انجيل

خداست. «تَعالى‌ جَدُّ رَبِّنا مَا اتَّخَذَ صاحِبَةً وَ لا وَلَداً» 4- سخن ناحق گفتن نشانه سفاهت است. «يَقُولُ سَفِيهُنا عَلَى اللَّهِ شَطَطاً» 5- جنّ از

تكلم نميكنند از آنان و مردم مگر كسانيكه مأذون باشند از طرف خداوند در سخن گفتن و سخن صواب و خوب و بسزا گويند و در مجمع از امام صادق و در كافى از امام كاظم

انسان، خود گواه امکان معاد و احیاى مجدد وى (أمّن یبدؤا الخلق ثمّ یعیده) سخن گفتن خداوند درباره «بدء» و پدید آوردن خلق در کنار مسأله معاد، مى تواند از آن جهت

سقیها ... فعقروها) بیان هشدار به ثمودیان، در مورد آب شربِ ناقه و آن گاه سخن گفتن از تکذیب و عقر، نشانگر آن است که انگیزه قوم ثمود از پى کردن ناقه، چشم داشت

براى منافق سه علامت است: علامت اوّل آنكه اگر سخن گويد دروغ گويد. اين كلام دو قسمت را شامل باشد، يكى سخن گفتن با خلق و ديگر گفتار دينى مانند الاسلام دينى

باخبار ائمه اطهار و مراد از قيام ايستادن در مقابل سلطان جائر و بى‌پروا سخن گفتن نيست چون اين عمل مخالف با حكم عقل و دستور شرع است بلكه مراد قيام بوظيفه

عليه السّلام روايت كرده كه آن حضرت فرمود: هنگامى كه اقامه نماز گفته شد سخن گفتن بر امام و تمامى حاضران در مسجد حرام مى‏شود، مگر در مورد تعيين و پيش انداختن

السلام فرمود: رسول خدا (ص) فرموده: هر كس در ميان سخن برادر مسلمانش [كه مشغول سخن گفتن است‏] بدود و سخن او را ببرد مانند اين است كه روى او را خراشيده است

گواه صدق گفتار آنها دیده شده معمولا جنبه جسمانی داشته زنده کردن مردگان، سخن گفتن کودک نوزاد در گاهواره، و ... همه جنبه جسمی دارند و چشم و گوش انسان را تسخیر

دلسوزى نوح (ع ) براى پسرش در قالب استفسار از خداى تعالى و ادبى كه آنحضرت در سخن گفتن درباره پسرش ، در برابر احكم الحاكمين به كار برده است مراد از اينكه پسر

السّلام نقل نموده كه سرعت مشى بهاء مؤمن را ميبرد و كوتاه كن صوت خود را در وقت سخن گفتن و آنرا بيرون آور بقدريكه شنيده شود و بگوش گران نيايد و قمّى ره فرموده يعنى

دلسوزى نوح (ع ) براى پسرش در قالب استفسار از خداى تعالى و ادبى كه آنحضرت در سخن گفتن درباره پسرش ، در برابر احكم الحاكمين به كار برده است مراد از اينكه پسر

دلسوزى نوح (ع ) براى پسرش در قالب استفسار از خداى تعالى و ادبى كه آنحضرت در سخن گفتن درباره پسرش ، در برابر احكم الحاكمين به كار برده است مراد از اينكه پسر

نافرمانيها دوستى زنان و دوستى دنيا و دوستى رياست و دوستى استراحت و دوستى‏ سخن گفتن و دوستى سرورى و ثروت منشعب گشت، و اينها هفت خصلت است كه همگى در دوستى دنيا

شرف و مردى نيست، امر من بدست خود من است و تو را تنها از روى شرم داشتن از سخن گفتن در اين مقام، اختيار دادم. حضرت فرمود: آن زن را از او مى‏گيرند و با تازيانه

فرموده . ترجمه تفسير الميزان جلد ۲ صفحه ۲۶۴ اين طريقه قرآن كريم است در سخن گفتن با مردم ، و خود او تصريح مى فرمايد كه مساءله عظيم تر از آن توهم ها و خيالاتى

توانایى بر دروغ گفتن ندارد، چون در تمام عمر عادت به راستگوئى کرده است. و نیز بعضى آن را به معناى کسى مى دانند که عملش تصدیق کننده سخن و اعتقاد او است،

توانایى بر دروغ گفتن ندارد، چون در تمام عمر عادت به راستگوئى کرده است. و نیز بعضى آن را به معناى کسى مى دانند که عملش تصدیق کننده سخن و اعتقاد او است،

إن أتبع إلا ما یوحى إلىّ) ۱۷ - پرهیز از محور قرار دادن جلب رضایت مردم و سخن گفتن بر وفق و تمایلات و خواسته هاى نفسانى آنان، از وظایف مهم و اساسى رهبران

مردى كه جاريه‏اى به ميراث گذارد و آن كنيز فرزندى صغير از مولايش داشت كه در سخن گفتن روان و بليغ بود و گفت: مادرم را آزاد كردم، و خويشان پدرش بمنازعه و مخالفت

شما خيرخواهى كردم، ولى شما دلسوزان و خيرخواهان را دوست نداريد. احتمال دارد، سخن حضرت صالح، قبل از نزول عذاب و به عنوان اتمام حجّت باشد، و «1». تفسيرنمونه

آيات قبل، سخن از نار بود، در اين آيه سخن از نور است. در آيات قبل سخن از پيشگيرى بود، «قُوا أَنْفُسَكُمْ وَ أَهْلِيكُمْ ناراً» در اين آيه، سخن از درمان است

سپس بمن فرمود: اى ابا محمد: همانا سخن هيچ يك از مردم بر امام پوشيده نيست و نه سخن پرندگان و نه سخن چار پايان و نه سخن هيچ جاندارى، پس هر كه اين صفاترا نداشته

است. اللَّهُ شَهِيدٌ بَيْنِي وَ ... هذَا الْقُرْآنُ‌ 4- براى مردم غافل، سخن گفتن از زاويه‌ى انذار مؤثّرتر است. «لِأُنْذِرَكُمْ» 5- رسالت حضرت محمد صلى الله

است. (فلمّا قضى زید منها وطرًا) ۲۳ - شایسته است که به هنگام سخن گفتن از مسایل جنسى، به کنایه سخن گفته شود و ادب کلام، مراعات گردد. (فلمّا قضى زید منها وطرًا)

مى‏شود. * [زخرف:80]. نجوى راز گفتن و سرّ حديث مكتوم در نفس است آيه صريح است در اينكه خدا هم حديث نفس و سخن باطنى و هم راز گفتن را مى‏شنود و سخنى چنانكه گفته

مى‏شود. * [زخرف:80]. نجوى راز گفتن و سرّ حديث مكتوم در نفس است آيه صريح است در اينكه خدا هم حديث نفس و سخن باطنى و هم راز گفتن را مى‏شنود و سخنى چنانكه گفته

زنده شدن مردم براى حساب، و اشاره به بعضى از علامت هايش سخن رفته؛ كه يكى زلزلۀ زمين، و يكى ديگر سخن گفتن آن، از حوادثى است كه در آن رُخ داده. و اين سوره، هم

كه سرفه‏اى داشته باشد، ناگزير ميبايد سرفه كند. آيا مرا اجازه سخن گفتن ميدهى؟ امام فرمود: سخن بگوى، گفت: تا كى شما اين خرمن را ميكوبيد، و به اين سنگ پناه

نهايت مهربانى باشد. و آواز خود را بلند مكن در بالاى آواز ايشان (يعنى در وقت سخن گفتن، آواز خود را بلندتر از آواز پدر و مادر مگردان). و دست خويش را بالاى دست‏هاى

رسم است بزرگان همواره خدمتكاران و اعوان خود را با خود قاطى كرده ، و در سخن گفتن كلمه (ما) را بكار مى برند. و در تفسير عياشى در ذيل جمله «ذلك بانهم يكفرون

فرياد كشيد. «نَعَقَ الْمُؤَذِنُ» صدايش را به اذان گفتن بلند كرد. [بقره:171]. حكايت كافران (در اينكه سخن پيامبران را مى‏شنوند و اعتنا نمى‏كنند) چنان است كه

مختلف روان است ، كه اگر نمى بود نه انسان قدرت ديدن داشت ، و نه توانائى بر سخن گفتن و جويدن و بلعيدن غذا، و به تعبير ديگر بدون اين دو موضوع ظاهرا كوچك زندگى

مرگ داراى يكنوع حيات برزخى است مى فهمد و درك مى كند و اگر اجازه سخن گفتن داشته باشد سخن هم مى گويد. ۲ - در حديث ديگرى از اصبغ بن نباته از على (عليه السلام

همانگونه كه براى سخن گفتن معمولا گذشتن يكى دو سال از تولد لازم است در حالى كه مى دانيم حضرت مسيح ( عليه السلام ) در همان روزهاى نخستين زبان به سخن گشود، آنهم

على كثير من عباده المؤ منين (نمل - ۱۵). در جائى ديگر مخصوصا روى آگاهى از سخن گفتن حيوانات تكيه شده و به عنوان يك فضيلت بزرگ مطرح گرديده است : «يا ايها الناس

بلكه دويست هزار، فرمود: دويست هزار؟ عرضكردم: آرى و بلكه نصف دنيا، حضرت از سخن گفتن با من سكوت كرد و سپس فرمود: برايت آسانست كه همراه ما تا ينبع بيائى؟ گفتم:

تتمّه حديث «پس سعد عرض كرد كه: يا رسول اللَّه! آيا مرا دستورى مى‏دهى در سخن گفتن؟ فرمود: آرى. عرض كرد كه: اگر اين امر، در باب اين مال‏ها كه در ميان قوم

بنابراين قرآن كنيه مشهور او را آورده و عنوان كرده است .به قول بعضى غرض از ابولهب گفتن تحكم و اثبات آتش است براى او، الميزان اين قول را پسنديده است. اسم ابولهب

نافرمانى‌شان بلايى از آسمان نازل كرديم اما كسانى كه ستم كرده بودند، [آن سخن را] به سخن ديگرى -غير از آنچه به ايشان گفته شده بود- تبديل كردند. و ما [نيز] بر

واسطه ، با آنان سخن مى گفتند چون رسول خدا مخاطب آيات بود و منظور مشركين بودند، و هيچ سخنى متوجه خود آن جناب نبود، و ناگهان در اين آيه سخن را متوجه شخص آن

ترجمه Tabber requires Javascript to function. اما ستمگران آنها، این سخن (و آن فرمانها) را، بغیر آنچه به آنها گفته شده بود، تغییر دادند؛ از این‌رو بخاطر

از ذو القرنين سخن مى گويد ممكن است براى رعايت ادب در سخن بوده باشد، ادبى كه آميخته با ترك عجله و شتابزدگى است ، ادبى كه مفهومش دريافت سخن از خدا و سپس بيان

قرآن در اين سوره ناسزا گفته و اين از ساحت كتاب آسمانى به دور است و ناسزا گفتن دليل بى منطقى است و گرنه احتياجى به ناسزا گوئى نيست مخصوصاً كه زن ابولهب

اشاره به پلكها نشده است ، و اين ظاهرا به دو علت است يكى اينكه نقش لبها براى سخن گفتن و غذا خوردن و ساير جهات به مراتب بيش از پلكها در مورد چشم است ، و ديگر

بشارت دهنده و گوينده سخن در آيه نخست خداوند است ، ولى در اينكه گوينده سخن در آيه سوم مورد بحث (قال كذلك قال ربك ) كيست ؟ بعضى آن را سخن فرشتگان مى دانند كه

خوددارى از عمل است ، مثلا صوم از خوردن ، و صوم از نوشيدن ، و از جماع و از سخن گفتن و راه رفتن و امثال آن به معناى خوددارى از آنها است ، و چه بسا در معناى

است ، چون بدون واسطه با وى سخن گفته ، و موسى بدون واسطه سخن او را شنيده وجه فساد اين تفسير اين است كه : در اين جريان نيز سخن گفتن خداى تعالى بدون واسطه نبوده

نيروى خيال كاله را كوه و كوه را كاه مى‏بينند. [انبياء:5. در مجمع فرموده: اين سخن شخص متحير است كه آنچه شنيده مبهوش كرده گاهى مى‏گويد سحر است و گاهى شعر و گاهى

و ريب در عقايد مردم بازداريد، و با زنان و بردگان خوش رفتارى كنيد، و در سخن گفتن صادق باشيد، و امانت را بصاحبش بازگردانيد، و بپادارندگان حق باشيد، زندگانى

خلعت مى‏پوشاند و او را امر مى‏فرمايد كه سخن گويد و مرا نيز مى‏فرمايد كه سخن گويم. پس من سخن مى‏گويم به وضع سخن گفتن آن حضرت. و هر آينه خدا خصلت‏هاى چند را

طيبى خوددارى مكنيد، كه خوددارى از آن هم سوء است ، هم فحشاء، و هم بدون علم سخن گفتن ، (يعنى وهم تشريع ) و شما حق نداريد تشريع كنيد، يعنى چيزى را كه جزء دين

است. در نتيجه معناى آن اين مى شود: تو به زودى آنان را از طرز سخن گفتن شان خواهى شناخت. چون سخن ايشان، كنايه دار و تعريض گونه است. و اگر «لحن القول» را ظرف

هوسانگيز سخن نگوئيد كه بيماردلان در شما طمع كنند (فلا تخضعن بالقول فيطمع الذى فى قلبه مرض ). بلكه به هنگام سخن گفتن ، جدى و خشك و بطور معمولى سخن بگوئيد،

نكند، پشت او را مجلسى براى سخن گفتن قرار ندهد (بلكه هنگامى كه به ديگرى مى رسد و مى خواهد با او سخن بگويد پياده شود و پس از اتمام سخن سوار شود)، در هر منزلى

معنى كه گوش دل را برشنيدن حق ندارند. بُكْمٌ‌: گنگ و لال هستند از گفتن حق، به اين معنى كه سخن حق را بر زبان جارى نكنند. عُمْيٌ‌: كور و نابينا هستند، كه حق و

حقيقت اين مطلب ترديد دارى دليلهاى بسيارى بر حقيقت آن هست و فايده اينگونه سخن گفتن اينست كه اگر شنونده واقعا ترديد دارد، به آن ادله رجوع كند، و اگر يقين دارد

هيچ فكرى و معطلى انجام ميدهد مانند افعاليكه از ملكات آدمى سر مى زند، چون سخن گفتن ، كه آدمى در سريع ترين اوقات ، هر حرف از حروف بيست و نه گانه را كه لازم

خدا ۴; اهمیت رضایت خدا ۴; سرزنشهاى خدا ۱; عوامل غضب خدا ۵ سخن: اجتناب از سخن بى عمل ۲; سرزنش سخن بى عمل ۱ عمل: مبغوضیت مدعیان بى عمل ۳ لطف خدا: محرومان از

بخصوص روزه گرفته است. ۵- و روزه وصال حرام است. ۶- و روزه صمت يعنى امساك در سخن گفتن- حرام است. ۷- و روزه نذر معصيت حرام است. ۸- و روزه دهر- يعنى همگى ايّام

نيروى خيال كاله را كوه و كوه را كاه مى‏بينند. [انبياء:5. در مجمع فرموده: اين سخن شخص متحير است كه آنچه شنيده مبهوش كرده گاهى مى‏گويد سحر است و گاهى شعر و گاهى

بتكده و مورد تقديس بود) قطع كرد، بتكده را ويران ساخت و بت را به شكست. از اين سخن معلوم مى‏شود كه بت عزّى از سنگ يا فلز بوده است. اين مطالب در مغازى واقدى نيز

اعراض از دروغ ۱ زور : مراد از زور ۱۲ سخن: آداب سخن ۱۱; اعراض از سخن لغو ۵، ۶، ۱۰; روش برخورد با سخن لغو ۵، ۶; عفت در سخن ۱۱ صفات: صفات پسندیده ۶ عمل: اعراض

آن مى‏ديديد، و شجاعت‏ها كه از آن مشاهده مى‏كرديد)، و خاموش باشد بعد از سخن گفتن (يا آن سخنانى كه از آن مى‏شنيديد و علوم الهى و معارف نامتناهى كه از آن

مَعْرُوفٌ‌: سخن نيكو مر فقير را، يعنى رد جميل، وَ مَغْفِرَةٌ: و درگذشت از درشتى با سائل يا وعده نيكو دادن كه مقترن باشد به وفا و عفو از اصرار سائل يا گفتن به اينكه

لب قرار نداديم، تا به وسيله آن ها تواناى بر سخن گفتن شود، آن هم با وسعت دامنه اى كه دارد و به وسيله سخن گفتن، هر يك بر باطن و ضمير ديگرى آگاه گردد، علم

قرآن: ۲۸۲(بار) لیست کلمات مشتق شده در حال بارگیری... (بر وزن وزر، و كتف) دروغ گفتن. صحاح و قاموس و اقرب و غيره هر دو وزن را مصدر گفته‏اند ولى استعمال قرآن نشان

«مين» به معنى كذب. راغب در علت آن گفته: چون دروغ در اغلب تصوّر چيز بى‏حقيقت و گفتن آن با زبان است و صحيح است كه از كذب با تمنّى تعبير آورده شود. و از بعضى نقل

مجالس شده است از جمله آداب تحيت ، و ورود در مجلس ، آداب دعوت به طعام ، آداب سخن گفتن با پيامبر (صلى اللّه عليه و آله ) و آداب جا دادن به تازه واردان مخصوصا

قضاوت خدا ۱۹; قضاوت اخروى خدا ۱۶، ۱۷، ۱۹; قضاوت خدا ۲۰ دین: نقش دین ۱۱ سخن: سخن جاهلانه ۱۲ عقیده: مرجع عقیده دینى ۷ علما: عوامل سرزنش علماى دین ۱۸; کیفر

تشریع حق ۱۸ خدا: افعال خدا ۱، ۴; حقانیت کلام خدا ۱۵; هدایتگرى خدا ۱۹ سخن: ملاک حقانیت سخن ۱۷ صراط مستقیم: هدایت به صراط مستقیم ۱۹ ظهار: آثار ظهار ۶، ۹، ۱۳;

«فى صُحُفٍ مُكَرَّمَةٍ. مَرْفُوعَةٍ مُطَهَّرَةٍ» نكره آمدن «صُحُف» نيز اين سخن را ت.ييد مى‏كند. با دست چه كسانى قرآن در اين سينه نوشته شده و مى‏شود؟ با دست

عليه السلام عرض كرد: اى پروردگار! مرا رخصت مى‏دهى در سخن گفتن، تا سخن بگويم. خداى عز و جل فرمود: سخن بگو كه روح تو از روح من است يعنى چيز لطيف شريفى است

ويژگيهاى آن را نخواهند داشت . شاهد اين سخن آيات بعد از اين آيه است كه در حقيقت اجابت اين درخواست سليمان را منعكس ساخته و سخن از تسخير باد و شياطين مى گويد، و

درباره سخن گفتن بدون علم ، ذيل آيه ۲۸ همين سوره نيز بحث كرده ايم . در آيات قرآن و روايات اسلامى روى اين مساله زياد تاكيد شده و مسلمانان به شدت از گفتن چيزهائى

خدا: نعمتهاى خدا ۷; نواهى خدا ۱۰ رفتار: پایه هاى رفتار ۲ سخن: ممنوعیّت سخن بدون علم ۱۲; نهى از سخن بدون علم ۱۰ شناخت: ابزار شناخت ۴، ۶، ۷ عقیده: شرایط عقیده

اين ذرات از گل آدم بيرون آمدند) آنها داراى عقل و شعور كافى براى شنيدن سخن و پاسخ گفتن بودند، در اين هنگام از طرف خداوند به آنها خطاب شد «الست بربكم »: «آيا

«لم یبد» قرار گرفته، مى توان گفت: مراد از «قول» ابراز کردن آن و آشکارا گفتن آن سخن است، نه آن که در دل خویش و زیر لب گفته باشد. ۱۵- «عن الرضا(ع) فى قول الله:

برزخ] جز ده روز درنگ نکرده اید. آهسته با هم سخن مى‌گويند كه ده روز بيش نيارميده‌ايد. آهسته در میان خود سخن گویند که جز ده روز [در دنیا] به سر نبرده‌اید

عموميّت آيه و شمول آن محتاج به بيان نيست. 4- [نساء:124-123]. در اينجا روى سخن با مسلمين است و فرموده:نه با آرزوهاى شما كارى ساخته است نه با آرزوهاى اهل

دارد اين كار را كرده اگر بتها سخن ميگويند پس بپرسيد از آنها يعنى اگر بتها سخن نميگويند بت بزرگ اينكار را نكرده پس آنها سخن نگفتند و حضرت ابراهيم هم خلاف

قلب آن جناب نازل كرد»، بيان كرده اند، كه بيشتر آنها گزاف گويى ، و بى دليل سخن گفتن است ، اينها خواسته اند امور غيبى را با حوادث مادى مقايسه نموده ، احكام

صفحه ۱۴۴ از طرق مختلف با اين گمراهان بى ايمان سخن بگويد و راه عذر را از هر سو بر آنها ببندد. در آيه گذشته سخن از دعوت به تفكر، و نفى هر گونه عدم تعادل روحى

واى بر من كه هلاك شدم. زودا که زاری سر دهد پس زودا كه به هلاكت و نابودى- و گفتن واى بر من- فرياد برآرد مرگ را فریاد خواهد داشت و هلاک خود را خواهد طلبید

مى توانى سخن خود را به گوش كران برسانى يا كوران و كسانى را كه در ضلال مبين هستند هدايت كنى . تفسير: همنشين شياطين ! از آنجا كه در آيات پيشين سخن از دنياپرستانى

سر و صدايى سخن مى‌گويند به گمان اين‌كه كسى آنها را نمى‌بيند و سخنشان را نمى‌شنود. قرآن، درباره علم خداوند به اسرار و نجواى مردم، چندين بار سخن به ميان آورده

گيرد، كه احساس يكنوع وحشت در درون قلب خويش مى نمايد، تا آنجا كه به هنگام سخن گفتن لكنت زبان پيدا مى كند تفسير نمونه جلد ۷ صفحه ۸۷ و حتى گاهى حرف خود را فراموش

(صلى اللّه عليه و آله و سلم ) مشغول سخن گفتن بود و بيان آيات و احكام الهى مى كرد گاهى از او مى خواستند كمى با تانى سخن بگويد تا بتوانند مطالب را خوب درك

بشود پس گفتن هم لازم ندارد همان اراده‌اش گفتن است كه تحقق در خارج از آن حاصل ميشود و فعل و قول و اراده و ايجاد و وجود همه از خداوند يك امر است از گفتن بشو

ما ياءتيهم من ذكر من ربهم محدث ...(( تجزيه و تحليل حقيقت و واقعيت ((كلام -سخن (( و بيان اينكه قديم بودن كلام متصورنيست آيا كلام از جهت كلام بودن ، فعل متكم

است. «إِنْ هُوَ إِلَّا ذِكْرٌ» جلد 7 - صفحه 556 1- در قرآن، سخن از نفى ارزش شعر نيست، بلكه سخن از نفى شعر از پيامبر است. «وَ ما عَلَّمْناهُ الشِّعْرَ» 2-

«فَاسْتَعِذْ بِاللهِ ...»: به خدا پناه ببر و خویشتن را در پناه او بدار. مراد گفتن: (أَعُوذُ بِاللهِ مِنَ الشَّیْطَانِ الرَّجِیمِ) به هنگام خواندن قرآن در نماز

لباس و در طرز ازدواج و در طريقه خانه سازى و دكوربندى خانه و حتى در نحوه سخن گفتن و راه رفتن مى رسند و از خود هيچ استقلال و اراده اى ندارند، هر چه مى كنند

و نه ناشى از خلقت. پناه بردن به خدا از خطرات، تنها با گفتن «اعوذ» حاصل نمى‌شود، بلكه علاوه بر گفتن، عمل نيز لازم است. چنانكه اهل بيت پيامبر عليهم السلام

اصطلاحى آن باشد که نوعى تحیّت گفتن است و احتمال دارد که معناى لغوى آن باشد. برداشت یاد شده بر اساس احتمال دوم است. ۳ - تحیّت گفتن با «سلام»، بهترین و شایسته ترین

آيات گذشته سخن از منكران لجوجى در ميان بود كه بر كفر پافشارى داشتند، و خداوند آنها را به عذابها و كيفرهاى مختلف تهديد مى كند، در آيات مورد بحث سخن از مؤ منانى

جلد ۲۴ صفحه ۲۹۱ يا اينكه ((توبه نصوح » آن است كه در آن سه شرط باشد: كم سخن گفتن كم خوردن ، و كم خوابيدن . يا اينكه «توبه نصوح » آن است كه تواءم با چشمى

إلیه رجعون) را بر زبان جارى کرد، حضرت فرمود: با گفتن «إنا للّه» اقرار به مالکیت خدا بر خود مى کنیم و با گفتن «إنا إلیه راجعون» بر هلاکت و مرگ خود اقرار داریم»

الله اليه و آله و سلم ) روايت كرده كه فرمود: وقتى خداى تعالى موسى را براى سخن گفتن با وى به كوه طور نزديك كرد، و به اين مقام قرب رسانيد، موسى پرسيد: پروردگارا

اللّه فقتله على(ع); امام باقر(ع) درباره سخن خداوند«یقول أهلکت مالاً لبداً» روایت شده که فرمود: گوینده این سخن عمرو بن عبدود بود، آن زمان که حضرت على بن ابى طالب(ع)

ماضى باب ((ايحاء(( است كه به معناى گفتگوى پنهانى است ، و در قرآن كريم در سخن گفتن خداى تعالى با بعضى از مخلوقاتش استعمال مى شود كه : يا به طور الهام و افكندن

و آن مور متوجه شد و اين سخن را گفت و حضرت شنيد و او را احضار كرد و فرمود مگر نميدانى من پيغمبرم و بموجودى ظلم نميكنم كه اين سخن را گفتى عرض كرد ميدانم ولى

به خاطر پيمان شكنى، و كفر آنان به آيات خدا و كشتن پيامبران به ناحقّ، و گفتن اين سخن كه بر دلهاى ما پرده افتاده است (آنان را عقوبت كرديم) بلكه خداوند بر دل‌هاى

صفحه ۱۵۴ كه به خدا سوگند تو امانت را ادا مى كنى ، صله رحم بجا مى آورى ، در سخن گفتن راستگو هستى . خديجه مى گويد: بعد از اين ماجرا ما به سراغ ورقة بن نوفل رفتيم

تنازعتم فى شىء(( كلمه ((نجوى (( به معناى سخن سرى است ، و اصل آن مصدر به معناى مناجات يعنى بيخ گوشى با يكديگر سخن گفتن است . كلمه ((مثلى (( مونث امثل است ،

بشود پس گفتن هم لازم ندارد همان اراده‌اش گفتن است كه تحقق در خارج از آن حاصل ميشود و فعل و قول و اراده و ايجاد و وجود همه از خداوند يك امر است از گفتن بشو

مى شود) به خطاب (شما چنين و چنان مى كنيد) براى تأكيد به مطلب، و رو در رو سخن گفتن است. «وَ الآخِرَةُ خَيرٌ وَ أَبْقَى»: كلمۀ «أبقى = باقى تر»، معمولا در

معمولا در اجتماع نفوذ و تسلط بيشترى دارد، و هر چند بعضى مى خواهند به هنگام سخن گفتن اين حقيقت روشن را انكار كنند اما وضع زندگى اجتماعى بشر كه با چشم مى بينيم

و يكى از مهم ترين موارد اختلاف اين است كه : تورات مى گويد: نداى موسى و سخن گفتن خدا از درخت با وى در سرزمين مدين ، قبل از حركت دادن خانواده اش به طرف مصر

ما ياءتيهم من ذكر من ربهم محدث ...(( تجزيه و تحليل حقيقت و واقعيت ((كلام -سخن (( و بيان اينكه قديم بودن كلام متصورنيست آيا كلام از جهت كلام بودن ، فعل متكم

مردم جستجو نمى كرد. هرگز سخن نمى گفت مگر در مورد امورى كه ثواب الهى را اميد داشت ، تفسير نمونه جلد ۲۴ صفحه ۳۷۹ در موقع سخن گفتن به قدرى نافذ الكلمه بود

مى فرمايد:((و رضى له قولا(( اشاره به اين معنادارد، و مى فهماند كه آن روز سخن گفتن منوط به اجازه است ، همچنانكه مى فرمايد: ((يوم يات لا تكلم نفس الا باذنه

عزيز گفت: كودك چهارماهه چه داند و چگونه سخن گويد؟ يوسف عليه السّلام فرمود: خداى من قادر است بر آنكه او را به سخن آورد. در لطايف نقل نموده كه‌ «2» عزيز از

آيات قرآنى متضمن آن است يك حقيقت است . اگر قرآن كريم سخن از معارف الهى دارد و اگر درباره فضايل اخلاقى سخن مى گويد و اگر احكامى درباره كليات عبادات و معاملات

چيزى كه هست، سخن گفتن خدا با هر چيزى به حسب حال آن چيز و مناسب با آن است. و بنابراين، جمله مورد بحث، كه يكى از مواردى را كه خدا با موجودات سخن گفته، حكايت

بآنچه ميكنيد آگاه است‌ اى كسانى كه ايمان آورديد وقتى سخن سرّى گوئيد با پيغمبر پس مقدّم داريد پيش از سخن سرّيتان صدقه‌اى را اين بهتر است براى شما و پاكيزه‌تر

و كوتاه سخن اينكه : جمله ((انى انا ربك فاخلع نعليك ...(( موسى را متوجه مى كند به اينكه موقفى كه دارد موقف حضور و مقام مشافهه (رو در رو سخن گفتن ) است و

از صفات باطله؛ چون گفتن‌ (هَلْ هذا إِلَّا بَشَرٌ مِثْلُكُمْ) «1» مراد آنكه شما بر حسب تمنّاى خود به كلمات غير واقعه تكلم مى‌كنيد و سخن ناسزا و ناروا مى‌گوئيد،

تمسك ننمودم ، و اگر به جاى تعبير از لفظ موسى ، به غايب تعبير كرد، از باب سخن گفتن رعيت در برابر سلطان است كه با اينكه در برابر او قرار دارد مى گويد: ((فرمايش

تذكير ضمير در جمله مزبور گفته شده است . سخن غريب و نادرست يكى از مفسرين كه مدعى است ابراهيم (ع ) به زبان عربى سخن مىگفته است . جمله : (( لا احب الآفلين ))

و کمکهای او سخن می‌گوید: «تنها تو را می‌پرستم و تنها از تو یاری می‌جویم» (إِیَّاکَ نَعْبُدُ وَ إِیَّاکَ نَسْتَعِینُ). در واقع آیات گذشته سخن از توحید ذات

دارد. يعنى مى تواند خوب حرف بزند، اما حرف خوبى ندارد كه بزند. در نتيجه، از سخن گفتن عاجز می ماند. نمى تواند سخنى بگويد، كه حافظ جهات معنا، و حاكى از جمال صورت

چهار هزار اسم مى‌باشد بنابر اختلاف روايات. و اين اسماء توقيفى است، يعنى در گفتن و اطلاق آن بر خداى تعالى، بايد دستور از پيغمبر يا امام رسيده باشد، نه آنكه

(عليه السلام ) مى خوانيم : «اسماع الاصم من غير تصخر صدقة هـنـيئة »: «بلند سخن گفتن آنچنان كه شخص ناشنوا بشنود مشروط بر اينكه تواءم با اظهار ناراحتى نباشد

ایم تا به تو فخر فروشیم بنابراین به شاعر و خطیب ما اجازه بده تا شعر گویند و سخن برانند. پیامبر اجازه داد در آن میان عطارد بن حاجب برخاست و خطبه غرّا و فصیحى

حجابى كه تمام اين فاصله را در برگيرد بايد بسيار ضخيم باشد، و طبيعى است سخن گفتن از پشت چنين حجاب كمترين اثرى نخواهد داشت . جمله « فاعمل اننا عاملون » ممكن

تذكير ضمير در جمله مزبور گفته شده است . سخن غريب و نادرست يكى از مفسرين كه مدعى است ابراهيم (ع ) به زبان عربى سخن مىگفته است . جمله : (( لا احب الآفلين ))

چهار مرتبه لبيك گفتن باين نحو لبيك اللهم لبيك لبيك لا شريك لك لبيك پس بايد از رفث كه جماع است و فسوق كه دشنام و دروغ است و جدال كه گفتن نه بخدا و بلى بخدا

مى‌ستانند. آيا از آنان پيمان كتاب [آسمانى‌] گرفته نشده كه جز به حق نسبت به خدا سخن نگويند، با اينكه آنچه را كه در آن [كتاب‌] است آموخته‌اند؟ و سراى آخرت براى

(و با آه و ناله حسرت) گویند: پروردگارا، اینک (عذاب تو را) به چشم دیدیم و (سخن رسولانت را) به گوش گرفتیم، پس ما را (به دنیا) باز گردان تا صالح و نیکوکار

است، پیوند این آیه که با صراحت از اعجاز قرآن سخن می‌گوید با آنها نیاز به گفتگو ندارد. به هر حال خداوند روی سخن را در اینجا به پیامبر صلّی اللّه علیه و آله

دور كن اين سخن را عبد اللّه بن رواحه شنيد و گفت جسارت كردى بول الاغ او از تو خوشبوتر است پس پيغمبر صلى اللّه عليه و آله و سلّم تشريف برد و سخن در ميان قبيله

ایم تا به تو فخر فروشیم بنابراین به شاعر و خطیب ما اجازه بده تا شعر گویند و سخن برانند. پیامبر اجازه داد در آن میان عطارد بن حاجب برخاست و خطبه غرّا و فصیحى

هلاك كنى شايد، اگر به اين سخن ايمان نياورند، تو جان خود را از اندوه، در پيگيرى [كار]شان تباه كنى. نزدیک است که اگر امت تو به این سخن (قرآن) ایمان نیاورند جان

((تخافت (( به اين معنا است كه عده اى با يكديگر آهسته صحبت كنند، و اين آهسته سخن گفتن در اهل محشر به خاطر هول مطلع و فزعى است كه به ايشان دست مى دهد، و جمله

نيز علاء بن كامل روايت نموده شنيدم حضرت صادق عليه السّلام در اين آيه فرمود: گفتن نزد شب است: لا اله الّا اللّه وحده لا شريك له. له الملك و له الحمد يحيى و

سلم) ۵ - لزوم پاسخ گفتن به سلام دیگران، پیش از هر سخن دیگر (فقالوا سلمًا قال سلم) ۶ - پاسخ ابراهیم(ع) به سلام میهمانان خویش، قبل از هر سخن دیگر (فقالوا سلمًا

بدى ذاتى مخلوقات نيست مراد از انسان در جمله : ((و بدء خلق الانسان من طين )) سخن كفار در مقام استعباد معاد، و جواب به آن بيان اينكه مرگ انسان نابودى انسان

با او راز ميگويم ، آنچنان كه ديگر مجالى براى سخن گفتن با مخلوقين و نشست و برخاست با آنان برايش نماند، سخن خود و ملائكه ام را بگوشش ‍ مى شنوانم ، و با آن

زيرا گاهى ممكن است گوينده‌اى با زبان مردم سخن بگويد ولى مردم حرف او را درست نفهمند، بلكه مراد آسان و قابل فهم گفتن است، به گونه‌اى كه مردم پيام الهى را بفهمند،

را فهميده باشند كه اگر گوساله مزبور خداى ايشان و خداى موسى بود، قدرت بر سخن گفتن مى داشت و مردم را هدايت مى كرد، و چون اين سؤ ال بود كه چطور بنى اسرائيل

فرموده اگر با صداى بلند سخن بگويى خدا مى داند، و اگرآهسته بگويى ، و يا اصلا مخفى داشته باشى خدا مى داند، پس بلند و علنى سخن گفتن را قسم اول ، و آن دو صورت

كه از اعتماد و تمايل به آنان نهى گرديده است سخن صاحب المنار درباره مراد از: ((الّذين ظلموا)) و نقاط ضعف آن سخن آيه شريفه : ((و لاتركنوا...)) متضمن نهى ازتمايل

كرد ۱ - قرآن گفتگوى دوزخيان با بهشتيان را با جمله «نادى » كه معمولا براى سخن گفتن از دور است آورده و اين نشان مى دهد كه در ميان اين دو گروه فاصله بسيار زيادى

و نه ناشى از خلقت. پناه بردن به خدا از خطرات، تنها با گفتن «اعوذ» حاصل نمى‌شود، بلكه علاوه بر گفتن، عمل نيز لازم است. چنانكه اهل بيت پيامبر عليهم السلام

لك الّا شريك هو لك پس قريش متنفّر شدند از آن گفتار و شيطان گفت صبر كنيد تا سخن من تمام شود گفتند بگو گفت الّا شريك هو لك تملكه و ما جلد 4 صفحه 256 يملك آيا

و هم در ساير كـلمـات زبـان عـرب و غـيـر عرب ، اشخاص بزرگ گاهى به هنگام سخن گفتن از خويشتن ضـمـيـر «جـمـع » بـه كار مى برند، و اين به خاطر آن است كه آنها

يا علم رسل و انبياء است مثلا از اين باب كه بزرگان وقتى سخن مى گويند، از قبل خود و اطرافيان خود سخن ميگويند، و تكيه كلامشان (ما) است ، مثل اينكه امير لشكر

«حطام» به معنى شكستن و خرد شدن و «تَفَكَّهُونَ» به معناى ميوه خوردن، فكاهى گفتن و تعجب و پشيمانى آمده است. «مغرمون» از «غرامت» به معناى پرداخت خسارت و زيان

«4». سجده، 28. جلد 4 - صفحه 400 پيروزى پيامبران و نابودى كافران و عذاب آنان سخن مى‌گويد و با قاطعيّت به كفّار اعلام مى‌كند كه آن روز به زودى فرا مى‌رسد. نوشيدنى‌هاى

پسر خوانده‌هاى شما را پسرانتان اين گفتار شما است بدهانهاتان و خدا ميگويد سخن راست را و ارائه ميكند راه را بخوانيد آنانرا بپدرانشان آن راست و درست‌تر است

نبوده . اين را هم بايد دانست كه يكى از لوازم نبوت وحى است ، و وحى نوعى سخن گفتن خدا است ، كه نبوت بدون آن نمى شود، چون در آيه : «انا اوحينا اليك كما اوحينا

در «إهدنا الصراط المستقيم» جواب از اشكالى كه به صاحب صحاح كرده اند چكيده سخن در معنى هدايت آيا طلب هدايت توسط نمازگزار تحصيل حاصل نيست؟ يك مثال ساده براى

((يوم ياءت لاتكلم نفس الّا باذنه )) و معناى تكلم در قيامت بيان اينكه دروغ گفتن مشركين در روز قيامت از باب ظهور ملكات است وجه جمع بين آياتى كه تكلم در روز

استعمال شود، نه به طور مجاز، معنايش اظهار ما فى الضمير است از راه زبان و سخن گفتن. و چنين معنايى، محتاج به اين است كه ناطق علمى داشته باشد و بخواهند آن را

لحظه عقايد خود را حتّى از عموى خود مخفى داشته است. زيرا عمو با تعجّب با او سخن گفت.) «أَ راغِبٌ» 2- اين آيه، مايه‌ى دلدارى پيامبر است كه اگر ابولهب، عموى

((يوم ياءت لاتكلم نفس الّا باذنه )) و معناى تكلم در قيامت بيان اينكه دروغ گفتن مشركين در روز قيامت از باب ظهور ملكات است وجه جمع بين آياتى كه تكلم در روز

you recommend?” ترتیل: ترجمه: «مَاذَا تَأْمُرُونَ؟»: فرمان شما چیست؟ این سخن بیانگر سقوط فرعون از ادّعای خدائی ودلجوئی او از سران به هنگام ضعف خود و غلبه

مَعَهُمْ» 4- گفتار نيز، جزء اعمال است. با اين كه آيه درباره‌ى گفتارهاى ناپسند سخن مى‌گويد، ولى تعبير «بِما يَعْمَلُونَ» مى‌كند. يَسْتَخْفُونَ مِنَ النَّاسِ

پسر خوانده‌هاى شما را پسرانتان اين گفتار شما است بدهانهاتان و خدا ميگويد سخن راست را و ارائه ميكند راه را بخوانيد آنانرا بپدرانشان آن راست و درست‌تر است

بود كه مقام اقتضاى آن را داشت ، چون مقام خلوت و راز دل گفتن با محبوب است ، و با محبوب سخن گفتن لذيذ است ، لذا نخست جواب داد كه اين عصاى من است ، سپس منافع

آن منكر و كافر شدند. پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله با مردم درباره‌ى حج سخن مى‌گفت. كسى پرسيد: آيا حج، همه ساله واجب است يا در تمام عمر تنها يكبار؟ پيامبر

بار نميكند ‌با‌ اينكه‌ قرآن‌ مجيد: ] (آیه 11)- در تعقیب آیات گذشته که در آن سخن از سرزنش کسی آمده بود که نسبت به نابینای حق طلبی کم توجهی نموده بود، در اینجا

عَدَداً» 4- پيامبر هم بدون اراده الهى از آينده خبر ندارد. «قُلْ إِنْ أَدْرِي» 5- گفتن نمى‌دانم، عيب نيست. «قُلْ إِنْ أَدْرِي» قُلْ إِنْ أَدْرِي أَ قَرِيبٌ ما تُوعَدُونَ

پسر خوانده‌هاى شما را پسرانتان اين گفتار شما است بدهانهاتان و خدا ميگويد سخن راست را و ارائه ميكند راه را بخوانيد آنانرا بپدرانشان آن راست و درست‌تر است

معناى : ان ربك لسريع العقاب اميدوارى به خدا، بدون اضطراب و بيم از گناه و گفتن اينكه خدا ما را مى آمرزد(سيغفرلنا) اميد صادق نيست . توضيحى درباره رابطه دين

گفته‌اند: برادران نماز شام آمدند تا وقت تاريك باشد، ايشان را از دروغ گفتن شرم نيايد و در سخن فرو نمانند؛ و لذا گويند: چون از كسى حاجتى خواهى به شب مخواه كه حيا

و سلم) براى ايجاد تفرقه بين دشمنان به كار برد خذيفه بن اليمان از جنگ خندق سخن مى گويد خاتمه جنگ احزاب و روانه شدن سپاه اسلام به سوى بنى قريظه و محاصره آنان

پاسخ آمد: «ذلك لمن سبح تسبيحة فى ليلة القدر»، دستيابى به آن، در گرو تسبيح گفتن در شب قدر است. عرضه داشت: پروردگارا، خواهان نجات از آتش دوزخم. پاسخ آمد:

كه آن جناب در ساختن كشتى از اهل و گروندگان خود كمك مى گرفته و در هنگام گفتن اين سخن ، يارانش نيز حضور داشته اند، و سخريه كفار سخريه آنان نيز بوده. در نتيجه

ما أَهْدِيكُمْ إِلَّا سَبِيلَ الرَّشادِ «29» (آن مرد با ايمان در ادامه‌ى سخن خود گفت:) اى قوم من! امروز حكومت براى شماست كه در اين سرزمين غلبه داريد، ولى

((يوم ياءت لاتكلم نفس الّا باذنه )) و معناى تكلم در قيامت بيان اينكه دروغ گفتن مشركين در روز قيامت از باب ظهور ملكات است وجه جمع بين آياتى كه تكلم در روز

فرموده مخاطبه با پيغمبر صلى اللّه عليه و اله است و مراد مردمند و تجربه شده گفتن اعوذ باللّه من الشيطان الرجيم براى تسكين غضب بسيار نافع است و از آيات و دلائل

ميخورند و بمردم ميخورانند و قمّى ره نقل فرموده كه مراد از تكبير بر هدايت گفتن تكبيرات مأثوره در ايام تشريق است بعد از پانزده نماز در منى و ده نماز در غير

دارد، دروغ گفتن را در جاى اصلاح (بين دو نفر يا دو جمعيت از مسلمانان) و دشمن دارد خرامندگى در راهها و كوهها را، و (هم چنين) دشمن دارد دروغ گفتن را در غير

فرموده مخاطبه با پيغمبر صلى اللّه عليه و اله است و مراد مردمند و تجربه شده گفتن اعوذ باللّه من الشيطان الرجيم براى تسكين غضب بسيار نافع است و از آيات و دلائل

اِنَّ رَبَّکَ لَبِالْمِرْصَاد. یا این که جواب قسم محذوف است و آیات آینده که سخن از مجازات طغیانگران می‌گوید، گواه بر آن است، و در معنی چنین است: قسم بدانچه

فلاسفه تبرى نمود، به گفتن (احد) از طريقه بت‌پرستان و ثنويه تبرا نمود، به گفتن‌ (اللَّهُ الصَّمَدُ) از مذهب مشبهه دور شد، به گفتن‌ (لَمْ يَلِدْ وَ لَمْ

تفسير الميزان جلد ۱۱ صفحه ۲۶۷ در اينجا همسر عزيز كه ريشه اين فتنه بود به سخن آمده به گناه خود اعتراف مى نمايد و يوسف را در ادعاى بى گناهيش تصديق مى كند

‌او‌ نگويد ‌تا‌ احتياج‌ بتكذيب‌ تو پيدا كند و ‌بر‌ فرض‌ گفتن‌ ‌اگر‌ غيبت‌ نكني‌ و ‌بعد‌ ‌از‌ گفتن‌ ‌او‌ تكذيب‌ نمايي‌ ‌در‌ قلب‌ سامع‌ اوقع‌ ‌باشد‌ زيرا ديگر

را همانا من ترسيدم كه بگوئى جدائى افكندى ميان بنى اسرائيل و مراقبت نكردى سخن مرا گفت پس چيست اين كار بزرگ تو اى سامرى‌ گفت بينا شدم بچيزى كه بينا نشدند

افترائات مى باشد دومين علت نسبت دادن چنان مطالب باطل و بى اساس به يوسف (ع ) سخن زمخشرى در توضيح و توجيه جمله : ((و همّ لولا...)) واشكال آن گفته صاحب مجمع

پروردگارش، در قيامت جهنم و بهشت، منزلگاه ابدی کافران و متقیان، در روز قیامت سخن بهشتيان، بعد از ورود به بهشت بحث روایتی: (رواياتى در ذيل برخى آيات گذشته)

آنجا که دعا و تقاضای از خدا فرع بر معرفت خداوند است در این آیه از حقایقی سخن می‌گوید که سطح معرفت آدمی را بالا می‌برد، و یکی از شرائط دعا را که امید به

جامه که آن را پاره‌پاره نموده بود وارد مکه شد و با صداى بلند با فریاد زدن و گفتن یا آل غالب مردم را به خود متوجه ساخت و آنان را از حرکت قافله پیامبر اسلام

آمدن پروردگار در قيامت (و جاء ربّك و الملك ...) متذكّر شدن و ((يا ليتنى )) گفتن انسان در قيامت ((نفس مطمئنة )) نفسى است كه با ايمان به پروردگار و ياد او

لب‌ها كه دربان دهان و نگهبان زبان و دندان هستند، تنها به هنگام خوردن يا گفتن، آن هم به مقدار مورد نياز باز و بسته مى‌شوند و در كودكى كه حيات نوزاد به

اين قرآن‌] گوش فرا داشتند، پس گفتند كه ما قرآنى شگفت- بسيار فصيح كه مانند سخن بشر نيست- شنيديم (ای محمّد! به امت خود) بگو: به من وحی شده است که گروهی از

واصفان و معرفت عارفان. نزد بعضى مراد گفتن (اللّه اكبر) است. ثعلبى روايت نموده از پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم كه: گفتن (اللّه اكبر) براى بنده بهتر است

افترائات مى باشد دومين علت نسبت دادن چنان مطالب باطل و بى اساس به يوسف (ع ) سخن زمخشرى در توضيح و توجيه جمله : ((و همّ لولا...)) واشكال آن گفته صاحب مجمع

و مستي‌ و بيهودگي‌ گفتن‌ و رفتن‌ شعور و ادراك‌ ‌است‌ ‌که‌ ‌در‌ مسكرات‌ ‌است‌. ] (آیه 45)- در پنجمین مرحله از بیان مواهب بهشتیان، سخن از نوشابه و شراب طهور

اللّه عليه و آله و سلّم روايت نموده كه مراد كسانى هستند كه ابا نمودند از گفتن لا اله الا اللّه و قمّى ره از امام باقر عليه السّلام نقل نموده عنيد كسى است

فاحِشَةً وَ مَقْتاً» «1» 3. گفتن و عمل نكردن. «كَبُرَ مَقْتاً عِنْدَ اللَّهِ أَنْ تَقُولُوا ما لا تَفْعَلُونَ» «2» 4. سخن بى منطق. «يُجادِلُونَ فِي آياتِ

معناى : ان ربك لسريع العقاب اميدوارى به خدا، بدون اضطراب و بيم از گناه و گفتن اينكه خدا ما را مى آمرزد(سيغفرلنا) اميد صادق نيست . توضيحى درباره رابطه دين

و اما سخن كسى كه گفته است معناى جمله «انهم ملاقوا ربهم » اين است كه : نوح مؤ منين فقير را طرد نميكند براى اينكه مؤ منين پروردگارشان را ديدار مى كنند، و

و نمى‌گرفت و غذا نمى‌خورد. 30. وقتى دعا مى‌كرد، سه بار دعا مى‌كرد و وقتى سخن مى‌گفت در كلام خود تكرار نداشت. جلد 10 - صفحه 173 31. اگر اذن دخول به خانه

طوفان آن وسوسه ها عملا قرار داده ، تنها با خواندن اين سوره و گفتن اين الفاظ بجائى نمى رسد. با گفتن «رب الناس » اعتراف به ربوبيت پروردگار مى كند، و خود را تحت

و الحكم بالعدل و الوفاء بالعهد: خبر فرما ما را به تمام شرايع دين. فرمود: گفتن حق و حكم به عدل و وفاى بعهد. و نيز در نوادر راوندى‌ «3» فرمود رسول اللّه

اللّه عليه و آله و سلّم روايت نموده كه مراد كسانى هستند كه ابا نمودند از گفتن لا اله الا اللّه و قمّى ره از امام باقر عليه السّلام نقل نموده عنيد كسى است

جامه که آن را پاره‌پاره نموده بود وارد مکه شد و با صداى بلند با فریاد زدن و گفتن یا آل غالب مردم را به خود متوجه ساخت و آنان را از حرکت قافله پیامبر اسلام

تقديم عبادت بر توكل اشاره است به آنكه نفع توكل به عابدان رسد، و توكل به مجرد گفتن بى‌اعتبار بود، بلكه بايد عقد قلبى راسخ و ثابت باشد به اينكه كارگذار عالم

گذارده‌اند و افراد غربزده، بی‌بندوباری زنان را جزئی از آزادی او می‌دانند سخن از حجاب گفتن برای این دسته ناخوشایند و گاه افسانه‌ای است متعلق به زمانهای گذشته

فرموده مخاطبه با پيغمبر صلى اللّه عليه و اله است و مراد مردمند و تجربه شده گفتن اعوذ باللّه من الشيطان الرجيم براى تسكين غضب بسيار نافع است و از آيات و دلائل

با تو ستيزه كرد در گفتن برخى از آنچه من بر تو حرام كرده‏ام پس من آن را با دو طبقه لبها بر او يارى داده‏ام پس آن دو را بر هم نه و سخن مگوى، و اگر عورتت با

که در باره حادثه غدیرخم مى فرمود: هنگامى که رسول خدا(ص) با على(ع) سخن مى گفت در باره سخن خداوند عزّوجلّ « إن عبادى ایس لک علیهم سلطان» فرمود:... آن گاه ابلیس

(( رؤ يتخدا(( آمده است خصوصياتى ذكر شده كه مراد از رؤ يت را مى رساند. حاصل سخن در مراد از رؤ يت در كلام خدا علم ضرورى مخصوص به خداى تعالى ، حقيقتى است كه

هركس خالصانه شعار توحيد سر دهد، وارد بهشت مى‌شود و نشان اخلاص او آن است كه گفتن «لا اله الا الله» وى را از حرامهاى الهى دور سازد. «9» «1». صافات، 35. «2»

اصرار وسوگند از يوسف خواست تا ماجراى خود را بازگو كند. وقتى يوسف شروع به گفتن كرد كه برادران مرا لب چاه برده و با تهديد پيراهنم را كندند، يعقوب بى‌هوش

اسلام نيست، بلكه رهبانيت امّت من هجرت و جهاد است، و روزه و حج و عمره و تكبير گفتن در بلنديها در احرام. «1» وَ لَقَدْ أَرْسَلْنا نُوحاً وَ إِبْراهِيمَ وَ جَعَلْنا

نميتوانند چهره حقايق را ببينند و به اين ترتيب از اين سه نعمت بزرگ (شنيدن و ديدن و گفتن ) كه انسان را با دنياى خارج مربوط ميسازد محرومند. بعضى از مفسران معتقدند

(آیه 61)- خانه‌هایی که غذا خوردن از آنها مجاز است: از آنجا که در آیات سابق سخن از اذن ورود در اوقات معین یا بطور مطلق به هنگام داخل شدن در منزل اختصاصی پدر

كه مى‌تواند در طبيعت تصرّف كند، وگرنه چنان نيست كه فردى، با فراگرفتن لفظ و گفتن كلمه‌اى بتواند «مستجاب الدّعوه» شود و مثلا در جهان اثر بگذارد. «5» امام رضا

در دنيا در هنگام برخورد به خطر داشتند، اولين عكس العملى كه نشان مى دهند، گفتن «واويلا» است. آنگاه مى پرسند: چه كسى آنان را از مرقدشان برانگيخت؟ و اين،

) از آنان سخن رفته است. «غَیْرِ»: بدل از ضمیر (هِمْ) یا از (الَّذِینَ) است. «الْمَغْضُوبِ عَلَیْهِمْ»: مراد کسانی است که در (فتح / از آنان سخن رفته است

(۰) «شیخ طوسى» گوید: سعید بن جبیر گوید: اهل جاهلیت در هنگام تلبیه (لبیک گفتن) به این جملات «لبّیک، اللّهمّ لبّیک، لبّیک لاشریک لک الّا شریک هو لک تملکه

از اهل سنّت گفته اند: سورۀ «فيل» و «إيلاف» يك سوره اند، همچنان كه نظير اين سخن را در باره دو سورۀ «ضحى» و «ألم نشرح» گفته اند، چون بينشان ارتباطى وجود دارد،

بر عام است (مثل اينكه بعد از گفتن اين جمله كه دانشمندان محترمند، بگويى پس بوعلى سينا هم محترم است )، در اينجا نيز بعد از گفتن اينكه كفار به طور كلى از چهار

الجعفري قال : ابو هاشم جعفرى گويد: خدمت امام رضا (ع) بوديم و در باره خرد و ادب سخن كرديم، فرمود: اى ابو هاشم، خرد موهبتى است از خدا و ادب به رنج كشيدن است، كسى

امامى و تو وسيله منى در حضور محمد (ص) به خدا دوست داشتم پيش از آن كه اين سخن را از شما شنيده باشم مرده بودم، هلا در مغز من سخنى است كه دلوها نتوانند آن

او را دوباره خلق كند، مى گويد: «باش»، و او، بى درنگ خلق مى شود، و اين گفتن، چون گفتن ما با صوت و آوازى كه شنيده شود، نيست، بلكه كلام خداى سبحان، همان فعل

كمك ياد كنم (شاهد اين سخن جمله اياك نعبد و اياك نستعين است ). ۸ مرا به «مجاهدت » ياد كنيد، تا شما را به «هدايت » ياد كنم (شاهد اين سخن آيه ۶۹ سوره عنكبوت

از گروه دوم است و به همین سبب قرآن با آنها برخورد شدیدتری دارد. در این آیه سخن از گروه اوّل است، ویژگیهای آنها را از نظر ایمان و عمل در پنج عنوان مطرح می‌کند،

ندارد، از سخنى كه به گوش او رسد رو گردان است مثل اينكه نشنيده، سپس اندكى از سخن باز ايستاد و پس از آن فرمود: اگر دلهاى وسيعى پيدا مى كرديم كه تاب تحمل حقائق

افترائات مى باشد دومين علت نسبت دادن چنان مطالب باطل و بى اساس به يوسف (ع ) سخن زمخشرى در توضيح و توجيه جمله : ((و همّ لولا...)) واشكال آن گفته صاحب مجمع

جامه که آن را پاره‌پاره نموده بود وارد مکه شد و با صداى بلند با فریاد زدن و گفتن یا آل غالب مردم را به خود متوجه ساخت و آنان را از حرکت قافله پیامبر اسلام

مى كنيم حتى خود را از گفتن «انشاءالله » بى نياز ديدند. تفسير نمونه جلد ۲۴ صفحه ۳۹۵ ولى تفسير اول صحيحتر است . سپس در ادامه اين سخن مى افزايد: «به هنگام

بياور تا از تو پيروى كنيم ، و اگر نيستى سخن مگو، و اگر از پيروان جعفر بن محمد صادق هستى او اين چنين با ما سخن نميگويد، و مانند تفسير نمونه جلد ۱۸ صفحه

ندارند. حافظ وظيفه تو دعا گفتن‌ ‌است‌ و بس‌ ] (آیه 43)- دومین پاسخی که قرآن به سخنان آنها می‌دهد در این آیه آمده است، روی سخن را به پیامبر کرده، به عنوان

پيغمبر آخر الزّمان آمده و ميگويد خدا مردم را مبعوث ميفرمايد در روز قيامت باز سخن جنّيان است كه ميگويند ما با آسمان تماس گرفتيم يعنى نزديك بآن شديم پس ديديم

نسبت دادن کردارها و گفتارهاى گذشتگان بنى اسرائیل به بنى اسرائیل عصر بعثت و گفتن «إذ قلتم» به جاى «إذ قالوا» گویاى این است که: بنى اسرائیل عصرهاى بعد در روحیات

به بعضى از ذريه من روزى فرما، مى فهميم كه او در حال گفتن اين تقاضا داراى فرزند بوده ، چون سخن ، سخن كسى است كه خود را داراى فرزند ميداند و اگر كسى كمترين

اينجا فقط سخن از انذار و بيم دادن ، به ميان آمده - تفسير نمونه ج : ۵ صفحه : ۱۸۰ با اينكه معمولا همه جا با بشارت همراه است - به خاطر اين است كه سخن در برابر

در آيات گذشته سخن از نور خدا، نور ايمان و هدايت ، بود، براى تكميل اين بحث ، و روشن شدن حال آنها در مقايسه با ديگران ، در آيات مورد بحث سخن از ظلمت كفر و

گذشته به تناسب گفتگویی که در امر غنایم میان بعضی از مسلمانان روی داده بود سخن از تقوا و پرهیزکاری و ایمان به میان آمد، برای تکمیل این موضوع به پنج قسمت

و ماه و سير منظم آنها در بروج آسمانى تفسير نمونه جلد ۱۵ صفحه ۴ و مانند آن سخن مى گويد. در حقيقت بخش اول مفهوم «لا اله » را مشخص مى كند و بخش ‍ دوم «الا

يعقوب راوى گفت كه: گمان مى‏كنم كه آن جناب، به جاى «سخن» لفظ «شعر» را فرمود (يعنى: غالبِ بر ايشان شعر گفتن بود)- پس آن جناب از نزد خدا آن قدر از مواعظ و احكام

است، ليكن او از اين سخن حق، منظور فاسدى دارد. او سخن حق را وسيلۀ كسب مال يا جاه كرده، و يا غرض فاسد ديگرى از اين قبيل دارد. و اما سخن كسى كه هم سخنش حق است

اجازه او از جمعيت جدا نشوند. اين احتمال نيز وجود دارد كه در چند آيه قبل ، سخن از لزوم اطاعت خدا و پيامبر (صلى اللّه عليه و آله و سلّم ) در ميان بود و يكى

«غسیل الملائکه» نامیده شد. تفسیر: پیامبر را تنها نگذارید! در چند آیه قبل، سخن از لزوم اطاعت خدا و پیامبر صلّی اللّه علیه و آله در میان بود و یکی از شؤون

براى تردید است و منشأ تردید در «یوماً أو بعض یوم» این بود که گویندگان این سخن، با نگاه به جایگاه خورشید، مردّد ماندند که: «آیا شبى بر آن ها گذشته و در نتیجه

براى نجوى نيست ، اما اين سخن ارتباطى با آنچه گفتيم ندارد. ۳ - قابل توجه اينكه در آيه فوق نخست از نجواى سه نفرى و بعد پنج نفرى سخن مى گويد، و اما از نجواى

نيز اشكال متنوعى دارد كه در آيات مختلف قرآن به آن اشاره شده است . بعد از آن سخن از همسران پاك بهشتى به ميان آورده ، مى گويد: نزد بهشتيان همسرانى است كه فقط

خدا كجا ميرود؟. و على عليه السّلام ميفرمود: اگر ايمان كلام ميبود (يعنى تنها گفتن شهادتين ميبود) روزه و نماز و حلال و حرامى در آن نازل نميشد. راوى گويد: بامام

بگوئى كافى است به اين ترتيب «سبحان اللَّه، سبحان اللَّه، سبحان اللَّه» و گفتن يك تسبيح كامل (كه آن را تمام و با رعايت مواقف و مخارج و ساير آداب أداء كنند)

تا محكوم شوى. هشام گويد: به آن زنديق گفتم: گفتار او را رد نمى‏كنى؟ گويد: سخن زشتى گفتم (گفته مرا زشت شمرد خ ل). امام‏ صادق (ع) به او فرمود: چون از طواف

احقاق حق بود؛ مناسب بود كه از جهت اوّل، سخن از تسبيح و تنزيه خداى تعالى برود، و از جهت دوّم - كه نعمت بزرگى است - سخن از حمد و ثناى او برود. و به همين جهت،

همواره از موضع قدرت با ما سخن ميگفتيد (تعبير تامروننا گواه بر اين مطلب است ). بديهى است مستكبران نميتوانند پاسخى از اين سخن داشته باشند و شركت خود را در

كه من در جانب خدا كردم، و من به درستى از استهزاء كنندگان بودم. و محل گفتن اين سخن، قيامت است. «أَوْ تَقُولَ لَوْ أَنَّ اللَّهَ هَدَانی لَكُنتُ مِنَ الْمُتَّقِينَ»:

فرشته اى نازل مى شد مسلما اين هدفها تامين نمى گشت ، مردم مى گفتند: اگر او سخن از زهد و بى اعتنائى به دنيا مى گويد فرشته است و نيازى ندارد، اگر دعوت به پاكدامنى

به دست سفيهان ندهيد و از آن ، به آنها روزى دهيد، و لباس بر آنها بپوشانيد و سخن شايسته به آنها بگوئيد. ۶ - و يتيمان را چون به حد بلوغ برسند، بيازمائيد! اگر

در آيات بسيارى يا به تصريح و يا به اشاره و كنايه از آن تبرى مى جويد. كوتاه سخن اينكه ، كتاب الهى مصالح بشر را متضمن است ، و اجراء دستوراتش تمامى مفاسد جامعه

پرسيدم: آيا مرا از ايمان خبر نمى دهى كه آيا صرف گفتن شهادتين است و يا عمل كردن؟ فرمود: ايمان، همه اش عمل است و گفتن شهادتين هم، عمل زبان است كه خدا وجوب آن را

ديگران حكايت مى كند و سرانجام، رشته سخن شان بدين جا مى رسد كه با بعضى از اهل دوزخ - كه در وسط آتش قرار دارند - سخن مى گويند. پس ضمير جمع در جملۀ «فَأقبَلَ

عشرة صلاة أوّلها ظهر العید; از امام صادق(ع) روایت شده است که مراد از ذکر در سخن خداوند «و یذکروا اسم اللّه»، تکبیرهایى است که در تعقیب پانزده نماز - که اول

اند و افراد غربزده ، بى بند و بارى زنان را جزئى از آزادى او مى دانند سخن از حجاب گفتن براى اين دسته ناخوشايند و گاه افسانه اى است متعلق به زمانهاى گذشته 

شمرد نمى بايست پيامبران بزرگ خدا را به قتل برسانند. از اين گذشته اصولا اين سخن كه ما تنها به دستوراتى ايمان مى آوريم كه بر ما نازل شده باشد، انحراف روشنى

مِنَ الْمَسجُونِينَ»: بعد از آنكه فرعون درباره رسالت موسى (عليه السلام ) سخن گفت و از رسالتش انتقاد كرد و موسى (عليه السلام ) پاسخ او را داد، ناگزير اشكال

از آن سر بر مى آورند). (۱۲) (سوگند به اين دو كه) قرآن، سخن جدا سازنده حق از باطل است. (۱۳) نه سخن بيهوده و شوخى. (۱۴) (پس) اين كفّار (بدانند) كه اگر به

را بلندتر از صداى رسول اللّه برنياوريد و با او به صوت بلند سخن مگوييد، آن چنان كه با يكديگر سخن مى گوييد، تا اعمالتان ندانسته بى نتيجه نشود (۲). به درستى

كه: ۱- از جادو و كهانت وى خود را نگهدارى. ۲- از طرف ما با او محاكمه كنى و سخن بگوئى تا مطلب روشن و معلومى بفهمى (بدو بفهمانى خ ل)، و بايد بدانى كه ادّعاى

مبارزات فكرى كه با مشركان لجوج و سرسخت داشت گاهى از شدت لجاجت آنها و عدم تاثير سخن در روح آنان و گاهى از نسبتهاى ناروائى كه به او مى دادند غمگين و اندوهناك مى

جمع بين دو قول متنافى است ، زيرا گفتن اينكه قدر در كار نيست ملازم است با قول به استقلال آدمى در مشيت و قدرت ، و گفتن اينكه قدر هست ، ملازم است با قول به

اينكه اين گفتار صحيح و حق باشد و ثانيا: مسيح مجاز در گفتن آن هم باشد، وقتى حق بودن آن را نفى كند گفتن خود را هم بطور رساتر و بهترى نفى كرده ، نظير اينكه

خواند: «كسانى كه از گناهان كبيره و زشتكاريها دورى گزينند ۳۲ سوره ۵۳» سپس از سخن باز ايستاد. امام صادق عليه السّلام باو فرمود: چرا سكوت كردى؟ گفت: دوست دارم

اند، ولى اين معنى بسيار بعيد به نظر مى رسد، چرا كه ارتباطى ميان سن و گفتن چنين سخن پرمحتوائى نيست ، ارتباط ميان عقل و خرد و چنين سخنانى است . تعبير به «لو

خواهش كنيد شمرده تر سخن گوئيد تا بهتر حفظ كنيد با تعبير) (راعنا) تعبير نكنيد (چون اين تعبير در اصطلاح يهوديان نوعى ناسزا است و آنان با گفتن آن پيامبر را مسخره

و العادى: الذى یقطع الطریق لایحل لهما المیتة ...; از امام صادق(ع) درباره سخن خداوند که فرموده: « فمن اضطر غیر باغ و لاعاد» روایت شده است: مراد از باغى

۲۱۶ «بیان آیات» بعد از آنكه سخن را در توبيخ مرتدين از دين خود، و كسانى كه از ترس ‍ فتنه از دين برگشتند به پايان رسانيد، روى سخن را متوجه وضع بقيه مومنان نمود،

شايسته من نيست بگويم (ما يكون لى ان اقول ما ليس لى بحق ). در حقيقت نه تنها گفتن اين سخن را از خود نفى ميكند، بلكه ميگويد اساسا من چنين حقى را ندارم و چنين گفتارى

تفسير: در اين آيه براى تكميل بحث گذشته در زمينه توحيد و يگانگى خدا و پاسخ گفتن به كسانى كه براى هر دستهاى از موجودات خدائى قائلند و مى گويند خداى باران

حكايت كرده كه صريحا گفته است: من مريضم، و كسى كه داراى «قلب سليم» است، دروغ و سخن بيهوده نمى گويد. اين بود آن وجهى كه ما، در تفسير اين دو آيه، اختيار كرديم

قرار نداده است (ما ودعك ربك و ما قلى ). «ودع » از ماده «توديع » به معنى ترك گفتن و وداع كردن است . «قلى » از ماده «قلا» (بر وزن صدا) به معنى شدت بغض و عداوت

نسبت ولادت. و كسى كه خودش مربوب ديگرى است، شايستگى پرستش ندارد. و از عجايب، سخن بعضى از مفسران است كه گفته اند: مراد از كلمۀ «جِنّة»، طايفه اى از ملائكه است

آن جناب، هيچ سررشته اى از شعر نداشته باشد. نه اين كه شعر بلد باشد، ولى از گفتن شعر امتناع بورزد. براى اين كه مثلا خدا، او را از اين كار نهى كرده باشد، و

ظالمين (( واى بر ما كه مردمى ستمكار بوديم. ((فما زالت تلك (( و اين همچنان سخن ايشان بود و بر ظلم خود اعتراف و به ربوبيت خداى تعالى اقرار مى كردند ((حتى

كند، از خود بدعت درست نكند كه پيروى بدعت پيروى خطوات شيطان است . و كوتاه سخن اينكه ولايت رسول بر مؤ منين در دين و دنيايشان قيدى است كه ايمان به خدا و عمل

پيامبران منذر، هلاك كرديم، و در هنگام نزول عذاب، ديگر مجال فرار برايشان نماند، و گفتن واويلا به دردشان نخورد، و هرچه فرياد زدند: «يَا وَيلَنَا إنّا كُنّا ظَالِمِين»،

ياد خدايم به خود مشغول داشت (ص - ۳۲). حكيمى بود كه در عين قدرت جز با منطق سخن نميگفت ، و حتى در گفتگو با پرنده اى همچون هدهد، حق و عدالت را از دست نمى داد

مشركين . و ملخص آن اين است كه : گفتن اينكه خداى را شركايى است ، گفتارى است كه خودش مستلزم بطلان خويش است ، زيرا معتقد به اين سخن ، شركا را از اين نظر ميپرستد

اللّه آغاز كنند. پس در حقيقت، آيه مورد بحث، دستور العمل است. نظير امر به گفتن إن شاء اللّه در آيه «و لا تقولنّ لشئ إنّى فاعل ذلك غدا إلّا أن يشاء الله»

ضعيف و زنان و كنيزان نيز به لشكر مى توانند كمك كنند. عبد الله بن ابى بعد از گفتن اين سخنان اضافه كرد: اى رسول خدا! تا كنون هيچ ديده نشده است ما داخل حصارها

عَلَيْهِ فِى الآخِرِينَ ... * الْمُؤْمِنِينَ»: در سابق، در نظاير اين آيه، سخن رفت. در تفسير قمى، در ذيل آيه «أتَدعُونَ بَعلاً» آمده كه: قوم الياس «عليه

إكرام كرده» و خداى تعالى را ربّ خود معرفى مى كند، بر مى آيد كه گويندۀ اين سخن، خدا و ربوبيتش را قبول دارد، با اين كه وثنى مذهبان - كه منكر ربوبيت صانع اند

اين سخن ، كسانى را كه مسخره كرده اند، اشخاصى بوده اند كه در نظر آنان حقير و فاقد ارزش ‍ اجتماعى به حساب مى آمده اند، زيرا اين را مى دانيم كه اين سخن گفتار

به اين جهت ندارد، تا اطلاقش شامل آن شود، نظير اين حرف تفسير ديگرى است كه گفتن بسم الله قبل از جماع را از جمله : «و قدموا لانفسكم ...»كرده است . ترجمه تفسير

كنيد، همه جا خود را از حمد حامدان، مگر آن عده كه گفتيم، منزه مي دارد، هر جا سخن از حمد حامدان كرده، حمد ايشان را با تسبيح جفت كرده، و بلكه تسبيح را اصل در

و من جز به حق، نه مالى از ايشان مى ستانم و نه خونى مى ريزم. حال چه اين كه گفتن اين كلمه توأم با اعتقاد درونى باشد، و چه صِرف لقلقۀ زبان، حساب اين معنا با

سوره طه نازل شده اند كه به زودى دليلش خواهد آمد ان شاء اللّه تعالى . و كوتاه سخن اينكه مطلب مزبور جزو روايات تفسير نيست و نمى خواهد آيه را تفسير كند بلكه از

جمله، به منزله جمله معترضه است كه در وسط دعاى آن جناب قرار گرفته است، و باعث گفتن آن در وسط دعا اين بوده كه در ضمن خواسته هايش، ناگهان به ياد عظمت نعمتى كه

قَالُوا إِن يَسرِقْ فَقَدْ سرَقَ أَخٌ لَّهُ مِن قَبْلُ ... گويندگان اين سخن همان برادران پدرى يوسف اند و بهمين جهت يوسف را به بنيامين نسبت داده گفتند

بيابانها پراكنده شده و به صورت سوسمار مسخ شدند. موش از زنان فاسق بوده . عقرب سخن چين و خرس و سوسمار بزرگ و زنبور، قصابهائى بوده اند كه كم فروشى مى كرده اند

اميد بخش تر است . تفسير: آغاز و پايان زندگى در يك تابلو زنده در آيـات گذشته سخن از ناپايدارى نعمتهاى جهان ماده بود، و از آنجا كه درك اين واقعيت براى يك عمر

سبحان اعمال مردم را در روز قيامت است - خود حساب است نه زمان آن ، تا بگوييم ((گفتن اينكه حساب نزديك شد نوعى مجاز گويى است و كلمه زمان در تقدير است (( هر چند

پيامبر آمد و عرض كرد: اى پيامبر خدا آيا به من اجازه مى دهى زنا كنم ؟! با گفتن اين سخن فرياد مردم بلند شد و از گوشه و كنار به او اعتراض كردند، ولى پيامبر با

امثال آن ، زير بارش نمى روند، و در مقابلش به شديدترين وجهى مقاومت ميكنند. و سخن كوتاه اينكه خداى تعالى هم خبر داد كه بزودى يهود بر مسئله تحويل قبله اعتراض