روایت:الکافی جلد ۲ ش ۱۲۳۹

آدرس: الكافي، جلد ۲، كتاب الإيمان و الكفر

علي بن ابراهيم عن ابيه عن احمد بن محمد بن ابي نصر عن حماد بن عثمان عن الحسن الصيقل قال :

قُلْتُ‏ لِأَبِي عَبْدِ اَللَّهِ ع‏ إِنَّا قَدْ رُوِّينَا عَنْ‏ أَبِي جَعْفَرٍ ع‏ فِي قَوْلِ‏ يُوسُفَ ع‏ أَيَّتُهَا اَلْعِيرُ إِنَّكُمْ لَسََارِقُونَ‏ فَقَالَ وَ اَللَّهِ مَا سَرَقُوا وَ مَا كَذَبَ‏ وَ قَالَ‏ إِبْرَاهِيمُ ع‏ بَلْ فَعَلَهُ كَبِيرُهُمْ هََذََا فَسْئَلُوهُمْ إِنْ كََانُوا يَنْطِقُونَ‏ فَقَالَ وَ اَللَّهِ مَا فَعَلُوا وَ مَا كَذَبَ قَالَ فَقَالَ‏ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ ع‏ مَا عِنْدَكُمْ فِيهَا يَا صَيْقَلُ‏ قَالَ فَقُلْتُ مَا عِنْدَنَا فِيهَا إِلاَّ اَلتَّسْلِيمُ قَالَ فَقَالَ إِنَّ اَللَّهَ أَحَبَّ اِثْنَيْنِ وَ أَبْغَضَ اِثْنَيْنِ أَحَبَّ اَلْخَطَرَ فِيمَا بَيْنَ اَلصَّفَّيْنِ وَ أَحَبَّ اَلْكَذِبَ فِي اَلْإِصْلاَحِ وَ أَبْغَضَ اَلْخَطَرَ فِي اَلطُّرُقَاتِ وَ أَبْغَضَ اَلْكَذِبَ فِي غَيْرِ اَلْإِصْلاَحِ إِنَ‏ إِبْرَاهِيمَ ع‏ إِنَّمَا قَالَ بَلْ فَعَلَهُ كَبِيرُهُمْ هََذََا إِرَادَةَ اَلْإِصْلاَحِ وَ دَلاَلَةً عَلَى أَنَّهُمْ لاَ يَفْعَلُونَ وَ قَالَ‏ يُوسُفُ ع‏ إِرَادَةَ اَلْإِصْلاَحِ‏

ترجمه

کمره ای, اصول کافی ترجمه کمره ای جلد ۵, ۲۹۵

از حسن صيقل، گويد: به امام صادق (ع) گفتم: راستى ما از امام باقر (ع) روايتى داريم در باره گفتار يوسف (ع) كه: «أَيَّتُهَا الْعِيرُ إِنَّكُمْ لَسارِقُونَ: «اى كاروان هر آينه شما دزد هستيد»، در پاسخ فرمود: به خدا دزدى نكردند، يوسف هم دروغ نگفت، ابراهيم (ع) فرمود: «بلكه بزرگ آنان اين كار را كرده بپرسيد از آنها اگر كه مى‏توانستند سخن بگويند» امام (ع) فرمود: به خدا آنها نكرده بودند و ابراهيم (ع) هم دروغ نگفت، امام صادق (ع) فرمود: اى صيقل! نزد شما در توجيه اين آيه چيست؟ گويد: گفتم: نزد ما جز تسليم در آن نيست، گويد: فرمود: راستى خدا دو چيز را دوست دارد و دو چيز را دشمن دارد، دوست دارد مردان بزرگ‏منشانه را در ميان دو صف (قشون اسلام و قشون كفر) و دوست دارد دروغ را در مقام اصلاح (ميان دو برادر دينى) و دشمن دارد گام زدن بزرگ‏منشانه را در ميان جاده‏ها (و خيابانها) و دشمن دارد دروغ گفتن را در غير مورد اصلاح، به راستى ابراهيم (ع) گفت: «بلكه بزرگشان اين كار را كرده است» به قصد اصلاح (حال گمراهى بت پرستان و حفظ جان خود) و استدلال بر اينكه بت‏ها كارى نمى‏كنند و نمى‏توانند كرد، و يوسف (ع) هم به قصد اصلاح (حال پدر و برادران خود) فرمود (به راستى شماها دزد هستيد).

مصطفوى‏, اصول کافی ترجمه مصطفوی جلد ۴, ۳۸

حسن صيقل گويد: بحضرت صادق عرضكردم: براى ما از حضرت باقر عليه السّلام روايت شده كه در باره گفتار يوسف عليه السلام (كه فرمود): «اى كاروان هر آينه شما دزد هستيد» (سوره يوسف آيه ۷۰) آن حضرت فرموده است: بخدا سوگند دزدى نكردند و يوسف هم دروغ نگفت، و (هم چنين در باره آنچه) ابراهيم فرمود: «بلكه بزرگ آن بتان كرده است پس بپرسيد از ايشان اگر هستند سخن گويان» (سوره انبياء آيه ۶۳) آن حضرت عليه السّلام فرموده است: بخدا سوگند آنان نكرده بودند و ابراهيم نيز دروغ نگفت؟ حضرت صادق (كه اين كلام را شنيد) فرمود: اى صيقل نزد شما در اين باره چيست؟ گويد: عرضكردم: نزد ما جز تسليم چيزى نيست، گويد: پس آن حضرت فرمود: خداوند دو چيز را دوست دارد و دو چيز را دشمن دارد، دوست دارد خرامندگى (و با تبختر راه رفتن) را در ميان دو صف (از لشكر اسلام و كفر) و دوست دارد، دروغ گفتن را در جاى اصلاح (بين دو نفر يا دو جمعيت از مسلمانان) و دشمن دارد خرامندگى در راهها و كوهها را، و (هم چنين) دشمن دارد دروغ گفتن را در غير مقام اصلاح، بدرستى كه ابراهيم عليه السلام كه فرمود: «بلكه بزرگ ايشان اين كار را كرده است» بخاطر اصلاح (حال بت پرستان و نجات آنها از گمراهى) بوده، و راهنمائى (كردن آن جماعتى) باينكه آن بتان نمى توانند كارى انجام دهند و يوسف عليه السلام نيز بخاطر اصلاح (حال فاميل خود يا ديگران آن كلام را) فرمود

محمدعلى اردكانى, تحفة الأولياء( ترجمه أصول كافى) - جلد ۴, ۴۱

على بن ابراهيم، از پدرش، از احمد بن محمد بن ابى نصر، از حمّاد بن عثمان، از حسن صيقل روايت كرده است كه گفت: به خدمت امام جعفر صادق عليه السلام عرض كردم كه:روايت به ما رسيده از امام محمد باقر عليه السلام، در قول يوسف عليه السلام كه خدا از او حكايت فرموده: «أَيَّتُهَا الْعِيرُ إِنَّكُمْ لَسارِقُونَ» «۲». كه آن حضرت فرموده: «به خدا سوگند كه ايشان دزدى نكردند، و او دروغ نگفت». و ابراهيم عليه السلام فرمود: آنچه را كه خدا از او حكايت فرموده و فرموده كه: __________________________________________________

(۲). يوسف، ۷۰.                                                                                                                                                         «بَلْ فَعَلَهُ كَبِيرُهُمْ هذا فَسْئَلُوهُمْ إِنْ كانُوا يَنْطِقُونَ» «۱»؛ و حضرت فرموده: «به خدا سوگند كه ايشان نكردند، و حضرت ابراهيم دروغ نگفت».

راوى مى‏گويد كه: پس حضرت صادق عليه السلام فرمود كه: «اى صيقل! چيست در نزد شما در اين آيه، و در شرح آنچه مى‏گوييد؟» عرض كردم كه: در اين آيه، در نزد ما چيزى غير از تسليم و گردن نهادن نيست. راوى مى‏گويد كه: حضرت صادق عليه السلام فرمود كه: «خداى عز و جل دو چيز را دوست داشته و دو چيز را دشمن داشته: راه رفتن را به ناز و كرشمه در ميان دو صف [كارزار] دوست داشته، و دروغ گفتن در اصلاح را دوست داشته، و متكبّرانه رفتن را در كوچه‏ها و راه‏ها دشمن داشته، و دروغ گفتن را در غير اصلاح، دشمن داشته. به درستى كه ابراهيم عليه السلام، جز اين نيست كه گفت: «بَلْ فَعَلَهُ كَبِيرُهُمْ هذا»، به جهت اراده اصلاح و دلالت كردن بر اينكه آن بت‏ها اين را نمى‏كنند، و يوسف عليه السلام، به جهت اراده اصلاح، گفت، آنچه گفت». __________________________________________________

(۱). أنبياء، ۶۳. يعنى: «حضرت ابراهيم گفت كه: بلكه كرده است اين كار را بزرگ ايشان، كه اين بت است. پس بپرسيداز ايشان، كه كى ايشان را شكسته است، اگر چنان باشند كه سخن گويند؛ يعنى: اين عمل، از فعل بت بزرگ است، اگر گويا شوند. پس از ايشان بپرسيد. و اين مثل آن است، اگر شخصى مى‏گويد كه: فلان كس راست مى‏گويد، در آنچه مى‏گويد، اگر آسمان در بالاى سر ما نباشد. پس خلاصه معنى آن است كه، بت بزرگ، ايشان را شكسته، اگر چنان باشد كه اينها به سخن درآيند و جواب شما بدهند، وليكن جواب گفتن ايشان، امرى است محال. پس اينكه بزرگ ايشان، ايشان را شكسته باشد، محال باشد. (مترجم)