نتایج جستجو

۴ امتها: شبهه افکنى امتها ۴ حق: اتمام حجت بر حق ستیزان ۳; زمینه عذاب حق ستیزان ۳; شبهه افکنى حق ستیزان ۴ خدا: قانونمندى عذابهاى خدا ۳ دین: شبهه افکنى در

براى ایجاد شک، و القاى شبهه و مجادله، در برابر حق است. در حقیقت آنها دست به دست هم دادند، و از طرق گوناگون براى ایجاد شک و شبهه در افکار عمومى وارد شدند،

آمده «رسخ الشيى‏ء رسوخاً: ثبت فى موضعه» راغب گويد: راسخ در علم دانائى است كه شبهه بر او عارض نمى‏شود. [آل عمران:7]. «وَ الرَّاسِخُونَ...» مبتدا و خبر در آن

گرایى کافران ۴; دعوت از کافران ۴; شبهه افکنى کافران ۵; عجله کافران ۱ مؤمنان: انذارهاى مؤمنان ۶; تبلیغ مؤمنان ۶; شبهه افکنى در مؤمنان ۵; عقیده مؤمنان ۵

قیامت ۳ دین: عوامل شبهه افکنى در دین ۹ الساعة: ۱۰ علم: نقش علم ۱۲ قیامت: استهزاى قیامت ۱; اهوال قیامت ۴; حتمیت قیامت ۶; حقانیت قیامت ۶; شبهه افکنى در قیامت

«فى اللّه» دین خدا (اسلام) باشد، به دست مى آید که برخى از اهل کتاب با ایجاد شبهه در باور مسلمانان، سعى در متزلزل ساختن اعتقاد آنان داشتند. ۱۰ - اختلاف اهل کتاب

دین ۲، ۳، ۴، ۵، ۶، ۸ ذهن: عوامل مؤثر در ذهن ۱۲ شبهات: القاى شبهه در آیات خدا ۱; القاى شبهه در قرآن ۱; روش برخورد با شبهات ۲ شیطان: تلاش شیطان ۱۳; نقش شیطان

خداوند در آيات سابقه مقام مقدس نبوى را از شبهه كهانت مبرّى فرمود در اين آيات خواسته آن مقام منيع را از شبهه شاعريت تنزيه فرمايد باين تقريب كه شعراء پيروانشان

بهيچ وجه در خاطر خود شك و شبهه راه مده هر چه خاطر تو منزه از شبهات است لكن امتت هم بايد بتو اقتدا نموده آينه دل را از زنگار شبهه و شك صافى نمايند. الحَق‌ُّ

۵; اختصاصات خدا ۱; قدرت خدا ۴، ۷ ذکر: آثار ذکر ۶; ذکر قدرت خدا ۶ شبهه: عوامل رفع شبهه ۶ شرک: موانع شرک عبادى ۳ قیامت: حتمیت قیامت ۵; ویژگیهاى قیامت ۲ مشرکان:

انبیا ۵ فرعون: آثار تجاهل فرعون ۴; ابلاغ وحى به فرعون ۱، ۲; تجاهل فرعون ۳; شبهه افکنى فرعون ۴ موسى(ع): انجام رسالت موسى(ع) ۱; رسالت موسى(ع) ۵; رهبرى موسى(ع)

توصیه هاى خدا ۱، ۲; عهد خدا ۱ دین: عوامل کتمان دین ۴; کتمان دین ۵ شبهات: عوامل شبهه ۱ علما: علماى دین و کتمان حق ۵ قرآن: حرمت کتمان قرآن ۶; حقانیت قرآن ۶، ۷;

عوامل اطمینان زکریا(ع) ۷; ویژگیهاى گفتگوى زکریا(ع) با خدا ۸ شبهات: عوامل رفع شبهه ۱۲ عالم ذر: خلقت در عالم ذر ۱۴ عوامل طبیعى: نقش عوامل طبیعى ۳، ۴، ۵، ۱۲،

نشانه هاى ایمان ۲ توکل: نشانه هاى توکل بر خدا ۲ زنا: گناه زنا ۸ شبهه افکنى: گناه شبهه افکنى ۳ عفو: آثار عفو ۱۰; زمینه عفو دیگران ۱۱; عفو هنگام غضب ۹، ۱۰

ایمان: به صالح (ع) ۲، ۴، ۶، ۸ دین: مبارزه با مبلغان دین ۷ رسولان خدا:۱ شبهه: القاى شبهه ۶، ۱۱ صالح(ع): دلایل نبوت صالح(ع) ۵ ; قصهصالح(ع) ۱، ۲، ۵، ۱۱ ; مؤمنان

بار) تابستان. [قريش:1-2]. ربيع اسم بهار آمد خريف اسم خزان آنگه شتاء و صيف بى شبهه زمستان است و تابستان. ال فَلْيَعْبُدُوا رَب وَ هٰذَا الشّتَاء الّذِي الْبَيْت

تراشى ها و سخنان شبهه آلود و باطل کفار و دشمنان (و لایأتونک بمثل إلاّ جئنک بالحقّ و أحسن تفسیرًا) تبلیغ: تبیین حق در تبلیغ ۶; رفع شبهه در تبلیغ ۶; روش تبلیغ

شك و تزلزل قرار داده ولى واقعا مراد امتند يعنى امر قابل شك و شبهه نيست و ممكن است منشأ شبهه استبعاد از انكار اهل كتاب باشد نبوت را با علم قطعى بآن و معرفت

[توبه:32]. آيه درباره اهل كتاب است خداوند آنها را كه مى‏خواستند با القاء شبهه و غيره نبوت حضرت رسول صلى اللّه عليه و آله و سلم را باطل كنند به شخصى تشبيه

[توبه:32]. آيه درباره اهل كتاب است خداوند آنها را كه مى‏خواستند با القاء شبهه و غيره نبوت حضرت رسول صلى اللّه عليه و آله و سلم را باطل كنند به شخصى تشبيه

لکم ألا تأکلوا مما ذکر اسم الله علیه) ۲- برخى از مسلمانان صدر اسلام به جهت شبهه هاى ایجاد شده مشرکان از خوردن ذبیحه با نام خدا خوددارى مى کردند. (فکلوا مما

آیا در آفرینش نخستین درمانده بودیم؟ [هرگز]، بلکه ایشان از آفرینش جدید شک و شبهه دارند مگر در آفرينش نخستين درمانده شديم- تا از بازآفريدن درمانده باشيم-؟

انفاقمال بيشتر و دشوارتر است شبهه اى كه مسيحيان در مساءله ((نسخ )) القاء مى كردند و پاسخ به آنها در آيه :((كل طعام كان حلا...)) حاصل شبهه اى كه يهود به مؤ منين

شايد آن مثل «يا نوُحُ اِهْبطْ» باشد كه به معنى خارج شدن از كشتى است و اگر شبهه را قوى گرفتيم بايد گفت محليكه آدم و زنش در آن بودند در بلندى بود، اينها در

سجده بر آدم براى چه بود و لعن و عقاب ابليس بعد ازنافرمانى چرا؟ پاسخ به دو شبهه ديگر بيان و توضيح جمله : (( لايسئل عما يفعل و هم يسئلون (( از نظر فلسفه و

فتنه ميان آنها مشتعل مى‌نمودند. و نزد بعضى مراد، يهود و نصارى هستند القاء شبهه مى‌نمودند در ميان عرب، اين پيغمبرى نيست كه صفات او را ما در كتاب خود خوانده‌ايم

هذا إِلَّا بَشَرٌ مِثْلُكُمْ‌: نيست اين شخص مگر بشرى مثل شما. بيان: تقرير شبهه و جواب آن: چون اين شخص، مساوى ساير مردم باشد در قوت و فهم و علم و غنى و فقر

درنگ نمائيد من آتشى كه اميد فرج در آنست مشاهده نمودم چون ايناس رؤيت بدون شبهه يا موجب استيناس و رافع وحشت است شايد من بياورم از آن آتش شعله و پاره‌اى كه

پس لازم شد وعيد من‌ آيا درمانده و عاجز شديم بآفرينش اوّل بلكه آنها در شك و شبهه از آفرينش جديدند و بتحقيق آفريديم انسانرا و ميدانيم آنچه را وسوسه ميكند بآن

شامل این کلمه شبه‌ (۱۲ بار) (بر وزن علم و فرس) مثل و نظير. همچنين است شبيه. شبهه آن است كه دو چيز در اثر مماثلت از همديگر تشخيص داده نشوند [نساء157]. عيسى

شامل این کلمه شبه‌ (۱۲ بار) (بر وزن علم و فرس) مثل و نظير. همچنين است شبيه. شبهه آن است كه دو چيز در اثر مماثلت از همديگر تشخيص داده نشوند [نساء157]. عيسى

شامل این کلمه شبه‌ (۱۲ بار) (بر وزن علم و فرس) مثل و نظير. همچنين است شبيه. شبهه آن است كه دو چيز در اثر مماثلت از همديگر تشخيص داده نشوند [نساء157]. عيسى

زيرا مس آن نمى‌كنند مگر دست‌هاى مطهّر كه ملائكه‌اند يا پاكيزه از شوايب شك و شبهه و تناقض. بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ‌ عَبَسَ وَ تَوَلَّى «1» أَنْ

خودتان را در بلا افکندید و چشم به راه [حوادث سوء برای مسلمانان‌] بودید و شک و شبهه ورزیدید و آرزوها شما را فریفت، تا آنکه فرمان الهی [/مرگ‌] در رسید، و [شیطان‌]

این مردم از این گونه وعد و وعیدها همیشه بدگمان و در شکّند و بر خود ریب و شبهه می‌کنند. و به راستی به موسی کتاب دادیم، پس در آن اختلاف شد، و اگر از سوی

خداوند جلوگيرى مى‌كنند، از جمله: بدعت، تهمت، تفسير به رأى، جعل حديث، ايجاد شبهه، ركود مساجد، كنار زدن اهل‌بيتِ رسول خدا عليهم السلام، نهى از معروف، بهانه

درنگ نمائيد من آتشى كه اميد فرج در آنست مشاهده نمودم چون ايناس رؤيت بدون شبهه يا موجب استيناس و رافع وحشت است شايد من بياورم از آن آتش شعله و پاره‌اى كه

پس لازم شد وعيد من‌ آيا درمانده و عاجز شديم بآفرينش اوّل بلكه آنها در شك و شبهه از آفرينش جديدند و بتحقيق آفريديم انسانرا و ميدانيم آنچه را وسوسه ميكند بآن

پدرانمان می‌پرستند برداریم یا در اموالمان هر کار که خواهیم نکنیم، تو بی‌هیچ شک و شبهه بردبار و فهیمی‌ گفتند: اى شعيب، آيا نمازت به تو فرمان مى‌دهد كه ما آنچه را

و وجود آيات و تقدير ارزاق حقّ است مانند آنكه ناطق بودن انسان حق است و جاى شبهه و ترديد نيست يعنى باين وضوح و ظهور است پس بايد باين درجه يقينى و مورد اطمينان

233، چاپ كتابفروشى اسلاميّه. جلد 9 - صفحه 142 به عوض ايمان و تصديق، القاء شبهه نمودند: فَقالُوا أَ نُؤْمِنُ لِبَشَرَيْنِ مِثْلِنا: پس گفتند آيا ايمان آوريم،

انفاقمال بيشتر و دشوارتر است شبهه اى كه مسيحيان در مساءله ((نسخ )) القاء مى كردند و پاسخ به آنها در آيه :((كل طعام كان حلا...)) حاصل شبهه اى كه يهود به مؤ منين

حق و عين صدق و قطعى و يقينى است كه بايد بشود و شده و خواهد شد و جاى شك و شبهه نيست پس تسبيح نما اى پيغمبر بنام پروردگار بزرگ و تنزيه و تقديس نما او را

واقع براى تأكيد يقين سابق و ابقاء آن و زائل نشدن بعروض شك‌ جلد 5 صفحه 304 و شبهه ذكر شده چون ميدانستند پيغمبر اسلام امّى است و درس نخوانده وقتى چنين خبرى

انفاقمال بيشتر و دشوارتر است شبهه اى كه مسيحيان در مساءله ((نسخ )) القاء مى كردند و پاسخ به آنها در آيه :((كل طعام كان حلا...)) حاصل شبهه اى كه يهود به مؤ منين

لا أُنْزِلَ إِلَيْهِ مَلَكٌ فَيَكُونَ مَعَهُ نَذِيراً «7» جلد 9 - صفحه 305 شبهه ديگر كه القاء نمودند آنكه: وَ قالُوا ما لِهذَا الرَّسُولِ‌: و گفتند كفار

حق و عين صدق و قطعى و يقينى است كه بايد بشود و شده و خواهد شد و جاى شك و شبهه نيست پس تسبيح نما اى پيغمبر بنام پروردگار بزرگ و تنزيه و تقديس نما او را

واقع براى تأكيد يقين سابق و ابقاء آن و زائل نشدن بعروض شك‌ جلد 5 صفحه 304 و شبهه ذكر شده چون ميدانستند پيغمبر اسلام امّى است و درس نخوانده وقتى چنين خبرى

واقع براى تأكيد يقين سابق و ابقاء آن و زائل نشدن بعروض شك‌ جلد 5 صفحه 304 و شبهه ذكر شده چون ميدانستند پيغمبر اسلام امّى است و درس نخوانده وقتى چنين خبرى

واقع براى تأكيد يقين سابق و ابقاء آن و زائل نشدن بعروض شك‌ جلد 5 صفحه 304 و شبهه ذكر شده چون ميدانستند پيغمبر اسلام امّى است و درس نخوانده وقتى چنين خبرى

خداوند در آيات سابقه مقام مقدس نبوى را از شبهه كهانت مبرّى فرمود در اين آيات خواسته آن مقام منيع را از شبهه شاعريت تنزيه فرمايد باين تقريب كه شعراء پيروانشان

خداوند در آيات سابقه مقام مقدس نبوى را از شبهه كهانت مبرّى فرمود در اين آيات خواسته آن مقام منيع را از شبهه شاعريت تنزيه فرمايد باين تقريب كه شعراء پيروانشان

خداوند در آيات سابقه مقام مقدس نبوى را از شبهه كهانت مبرّى فرمود در اين آيات خواسته آن مقام منيع را از شبهه شاعريت تنزيه فرمايد باين تقريب كه شعراء پيروانشان

حق و عين صدق و قطعى و يقينى است كه بايد بشود و شده و خواهد شد و جاى شك و شبهه نيست پس تسبيح نما اى پيغمبر بنام پروردگار بزرگ و تنزيه و تقديس نما او را

حق و عين صدق و قطعى و يقينى است كه بايد بشود و شده و خواهد شد و جاى شك و شبهه نيست پس تسبيح نما اى پيغمبر بنام پروردگار بزرگ و تنزيه و تقديس نما او را

اختلاف در قرآن و پاسخ آن رفع شبهه درباره نسخ كه در قرآن صورت گرفته تحدّى قرآن به بلاغت نمونه هایى از معارضاتى كه با قرآن شده دو شبهه پيرامون اعجاز بلاغت قرآن

«وَاللهُ ماهِىَ تَماثيلُ الرِجالِ وَ النِساءِ وَ لاكِنَّهَا الشَّجِرُ وَ شِبْهُهُ» بخدا آنها مجسّمه مردان و زنان نبود بلكه مجسّمه درخت و نحو آن بود. اين

حق و عين صدق و قطعى و يقينى است كه بايد بشود و شده و خواهد شد و جاى شك و شبهه نيست پس تسبيح نما اى پيغمبر بنام پروردگار بزرگ و تنزيه و تقديس نما او را

سجده بر آدم براى چه بود و لعن و عقاب ابليس بعد ازنافرمانى چرا؟ پاسخ به دو شبهه ديگر بيان و توضيح جمله : (( لايسئل عما يفعل و هم يسئلون (( از نظر فلسفه و

واقع براى تأكيد يقين سابق و ابقاء آن و زائل نشدن بعروض شك‌ جلد 5 صفحه 304 و شبهه ذكر شده چون ميدانستند پيغمبر اسلام امّى است و درس نخوانده وقتى چنين خبرى

واقع براى تأكيد يقين سابق و ابقاء آن و زائل نشدن بعروض شك‌ جلد 5 صفحه 304 و شبهه ذكر شده چون ميدانستند پيغمبر اسلام امّى است و درس نخوانده وقتى چنين خبرى

خداوند در آيات سابقه مقام مقدس نبوى را از شبهه كهانت مبرّى فرمود در اين آيات خواسته آن مقام منيع را از شبهه شاعريت تنزيه فرمايد باين تقريب كه شعراء پيروانشان

پس لازم شد وعيد من‌ آيا درمانده و عاجز شديم بآفرينش اوّل بلكه آنها در شك و شبهه از آفرينش جديدند و بتحقيق آفريديم انسانرا و ميدانيم آنچه را وسوسه ميكند بآن

خداوند در آيات سابقه مقام مقدس نبوى را از شبهه كهانت مبرّى فرمود در اين آيات خواسته آن مقام منيع را از شبهه شاعريت تنزيه فرمايد باين تقريب كه شعراء پيروانشان

برداشتى از آيات سوره ابراهيم (ع ) اشاره به عموميت رسالت پيامبر اسلام (ص ) شبهه تناقض بين دو آيه و پاسخ به آن اشاره به نكته مفرد آوردن ((نور)) و جمع آوردن

رهبران ظالم و آیات خدا ۳، ۱۲ ; رهبران ظالم و انبیا ۱۲ ; رهبران مستکبر ۱۰ ; شبهه‌افکنى رهبران ظالم ۱۲ ; شرایط رهبران ظالم براى ایمان ۲ ; عذاب رهبران ظالم

توضيح: غرور، منشأ اكثر آفات و شرور، و اصل معنى آن فريب خوردن و فريفته شدن به شبهه و خدعه شيطان و ايمن شدن از عذاب رحمن و مطمئن گشتن به امرى كه موافق هوى و

آورده‌ايد، كافريم. 1- معمولًا اشراف و افراد صاحب نفوذ، مخالف راه انبيايند و به شبهه افكنى در ميان مؤمنان دست مى‌زنند. «قالَ الْمَلَأُ الَّذِينَ اسْتَكْبَرُوا»

درنگ نمائيد من آتشى كه اميد فرج در آنست مشاهده نمودم چون ايناس رؤيت بدون شبهه يا موجب استيناس و رافع وحشت است شايد من بياورم از آن آتش شعله و پاره‌اى كه

درنگ نمائيد من آتشى كه اميد فرج در آنست مشاهده نمودم چون ايناس رؤيت بدون شبهه يا موجب استيناس و رافع وحشت است شايد من بياورم از آن آتش شعله و پاره‌اى كه

خداوند در آيات سابقه مقام مقدس نبوى را از شبهه كهانت مبرّى فرمود در اين آيات خواسته آن مقام منيع را از شبهه شاعريت تنزيه فرمايد باين تقريب كه شعراء پيروانشان

پس لازم شد وعيد من‌ آيا درمانده و عاجز شديم بآفرينش اوّل بلكه آنها در شك و شبهه از آفرينش جديدند و بتحقيق آفريديم انسانرا و ميدانيم آنچه را وسوسه ميكند بآن

خداوند در آيات سابقه مقام مقدس نبوى را از شبهه كهانت مبرّى فرمود در اين آيات خواسته آن مقام منيع را از شبهه شاعريت تنزيه فرمايد باين تقريب كه شعراء پيروانشان

خداوند در آيات سابقه مقام مقدس نبوى را از شبهه كهانت مبرّى فرمود در اين آيات خواسته آن مقام منيع را از شبهه شاعريت تنزيه فرمايد باين تقريب كه شعراء پيروانشان

خداوند در آيات سابقه مقام مقدس نبوى را از شبهه كهانت مبرّى فرمود در اين آيات خواسته آن مقام منيع را از شبهه شاعريت تنزيه فرمايد باين تقريب كه شعراء پيروانشان

خداوند در آيات سابقه مقام مقدس نبوى را از شبهه كهانت مبرّى فرمود در اين آيات خواسته آن مقام منيع را از شبهه شاعريت تنزيه فرمايد باين تقريب كه شعراء پيروانشان

ميشود و اينكه بهشت را خلد ناميده‌اند براى آنستكه دائم و جاويدان است بنابراين شبهه در دلالت اين آيه و آيه سابق بر خلود باقى نميماند و نيز دلالت دارد اين دو

حق و عين صدق و قطعى و يقينى است كه بايد بشود و شده و خواهد شد و جاى شك و شبهه نيست پس تسبيح نما اى پيغمبر بنام پروردگار بزرگ و تنزيه و تقديس نما او را

سجده بر آدم براى چه بود و لعن و عقاب ابليس بعد ازنافرمانى چرا؟ پاسخ به دو شبهه ديگر بيان و توضيح جمله : (( لايسئل عما يفعل و هم يسئلون (( از نظر فلسفه و

بدون والدين خلق فرمود، همچنين قادر است كه عيسى را بدون والد تكون نمايد. رفع شبهه: تصور نشود به اينكه نعوذ باللّه خداوند طبع و مهر فرمايد قلوب كفار را از بدو

دارند، زيرا من موسى عليه السّلام را تربيت كردم. پس چون زياد نمودند هارون را، شبهه زايل شد، و تمام دانستند كه سحره، ايمان به خداى آسمانى آورده و كافر شدند به

نميفرمايد ما را پروردگارمان اين روز روز حقّى است كه بايد حتما بيايد و شك و شبهه در وقوع آن نيست پس هر كس خواسته باشد در آنروز سعادتمند باشد بايد مرجع و مئال

نميفرمايد ما را پروردگارمان اين روز روز حقّى است كه بايد حتما بيايد و شك و شبهه در وقوع آن نيست پس هر كس خواسته باشد در آنروز سعادتمند باشد بايد مرجع و مئال

نميفرمايد ما را پروردگارمان اين روز روز حقّى است كه بايد حتما بيايد و شك و شبهه در وقوع آن نيست پس هر كس خواسته باشد در آنروز سعادتمند باشد بايد مرجع و مئال

براى دلهاى خالى از عناد و لجاج كه ايمان آوردند هدايت بحق و شفاء از مرض شك و شبهه است و در گوشهاى اهل تعصّب و عناد كه ايمان نياوردند گران و موجب سنگينى از

درنگ نمائيد من آتشى كه اميد فرج در آنست مشاهده نمودم چون ايناس رؤيت بدون شبهه يا موجب استيناس و رافع وحشت است شايد من بياورم از آن آتش شعله و پاره‌اى كه

أَنْزَلَهُ الَّذِي‌: بگو اى پيغمبر نازل فرموده است قرآن را آن ذاتى كه بلا شبهه، يَعْلَمُ السِّرَّ فِي السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ‌: مى‌داند هر پنهانى را در

و وجود آيات و تقدير ارزاق حقّ است مانند آنكه ناطق بودن انسان حق است و جاى شبهه و ترديد نيست يعنى باين وضوح و ظهور است پس بايد باين درجه يقينى و مورد اطمينان

همه براى بشارت بظهور آنحضرت بأسم و رسم و امر به تبعيّت از او كه جاى شك و شبهه براى احدى باقى نماند و اعناق معاندين خاضع شود منطبق گشته و آيه شريفه با آن

قرآن قرار داده، پس كسى كه قرآن بخواند به او گويند: بخوان و بالا برو. «2» رفع شبهه: اگر گويند درجات بهشتى مختلف، و طبع هم مايل به مقام عالى باشد، و با عدم تساوى

ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۲ صفحه ۳ «سوره ابراهیم» سوره «ابراهيم»، مكّى است و ۵۲ آيه دارد. بِسمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ * الر كتَبٌ أَنزَلْناهُ إِلَيْك

حافِظُونَ‌: و آنانكه ايشان فرج‌هاى خود را نگاهدارنده‌اند از حرام و زنا و شبهه. بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ‌ قَدْ أَفْلَحَ الْمُؤْمِنُونَ «1» الَّذِينَ

آن موجب انصراف قلب است از قبول حق و سقوط از قابليّت هدايت يا ابتلاء بشك و شبهه چنانچه قمّى ره فرموده و در هر حال هدايت الهيّه شامل حال متمرّدين از فرامين

و وجود آيات و تقدير ارزاق حقّ است مانند آنكه ناطق بودن انسان حق است و جاى شبهه و ترديد نيست يعنى باين وضوح و ظهور است پس بايد باين درجه يقينى و مورد اطمينان

الْأَخْسَرُونَ «22» لا جَرَمَ أَنَّهُمْ فِي الْآخِرَةِ هُمُ الْأَخْسَرُونَ‌: بى‌شك و شبهه ايشان در سراى آخرت و قيامت، ايشانند زيانكارترين تمام زيانكاران. چه غير خداى

و تشديد ميم باشد معنى آنستكه پس تعميه و مشتبه كرده شود اگر چه موجب عمى و شبهه خودشان باشند بترك تامّل و تفكّر، تامّل لازم است. جلد 3 صفحه 75 وَ لَقَد أَرسَلنا

خداوند آنها را بحال خودشان واگذار ميفرمايد و كمك نميفرمايد با آنها در رفع شبهه و تزلزل و دفع شكّ و تحيّر از قلوبشان لذا در وادى جهالت و نادانى و حيرت و

همه براى بشارت بظهور آنحضرت بأسم و رسم و امر به تبعيّت از او كه جاى شك و شبهه براى احدى باقى نماند و اعناق معاندين خاضع شود منطبق گشته و آيه شريفه با آن

وجود ندارد (لا يكلف الله نفسا الا وسعها) فايده وجود نامه اعمال و جواب به شبهه اى كه فخر رازى در اين باره ذكر كرده است . اعمال بد مانع از انجام اعمال صالحه

وجود ندارد (لا يكلف الله نفسا الا وسعها) فايده وجود نامه اعمال و جواب به شبهه اى كه فخر رازى در اين باره ذكر كرده است . اعمال بد مانع از انجام اعمال صالحه

موصوف است. بنابراین، معناى آیه، چنین مى شود: «این، آن کتاب نازل شده اى است که شبهه اى در آن نیست». ۲ - قرآن، کتابى است که از سوى پروردگار جهان، نازل شده است

باطلى كه پيغمبر بايد از غير بشر باشد، و حال آنكه بعثت همجنس اصلح و از شايبه شبهه دورتر خواهد بود. بعلاوه با اشتراك در اكل و شرب و ظهور كمالات و خارق عادات،

آن موجب انصراف قلب است از قبول حق و سقوط از قابليّت هدايت يا ابتلاء بشك و شبهه چنانچه قمّى ره فرموده و در هر حال هدايت الهيّه شامل حال متمرّدين از فرامين

لِيُؤْمِنُوا»* لَوْ ما تَأْتِينا بِالْمَلائِكَةِ إِنْ كُنْتَ مِنَ الصَّادِقِينَ «7» شبهه دوم آنها آنكه ايراد مى‌نمودند: لَوْ ما تَأْتِينا بِالْمَلائِكَةِ: چرا نمى‌آورى

و وجود آيات و تقدير ارزاق حقّ است مانند آنكه ناطق بودن انسان حق است و جاى شبهه و ترديد نيست يعنى باين وضوح و ظهور است پس بايد باين درجه يقينى و مورد اطمينان

بترساند آنها را از مخالفت طريقه آباء و اجدادشان و يكى از اين دو امر موجب شبهه آنها شده باشد بلكه پيغمبرانى براى پيشينيان آنها فرستاده شده بود كه همه دعوت

برداشتى از آيات سوره ابراهيم (ع ) اشاره به عموميت رسالت پيامبر اسلام (ص ) شبهه تناقض بين دو آيه و پاسخ به آن اشاره به نكته مفرد آوردن ((نور)) و جمع آوردن

ميشد و چون خدا خواست چيزى شبيه بوحى در زمين نباشد از اخبار سماوى تا مردم در شبهه نيفتند و حجّت بر آنها تمام گردد منع فرمود آنرا بنجومى كه رجومند براى شياطين

ميشد و چون خدا خواست چيزى شبيه بوحى در زمين نباشد از اخبار سماوى تا مردم در شبهه نيفتند و حجّت بر آنها تمام گردد منع فرمود آنرا بنجومى كه رجومند براى شياطين

مقدّسه نميشود تا احتياج باخراج داشته باشد ولى خداوند براى رفع تشكيك مشكّكين و شبهه معاندين بيان حال ايشانرا بلافاصله در تحت عنوان كلّى منطبق بر ايشان بطور يقين

دهنده او نيستيد، وسيله‌ى زندگى قرار داديم. مراد از القاى كوه همچون القاى شبهه، ايجاد آن است، «رَواسِيَ» جمع «راسيه» به معناى ثابت و پابرجاست و «مَعايِشَ»

نميفرمايد ما را پروردگارمان اين روز روز حقّى است كه بايد حتما بيايد و شك و شبهه در وقوع آن نيست پس هر كس خواسته باشد در آنروز سعادتمند باشد بايد مرجع و مئال

و آنكه آنچه در اين باب بيان شده راست و درست و مطابق با واقع و حق است جاى شبهه و جدال و محاجه نيست و با اين وصف اگر كسى در مقام عناد و لجاج باشد و احتجاج

وجود ندارد (لا يكلف الله نفسا الا وسعها) فايده وجود نامه اعمال و جواب به شبهه اى كه فخر رازى در اين باره ذكر كرده است . اعمال بد مانع از انجام اعمال صالحه

ظهور يافت، ممكن است در هر دفعه‌اى قسمى ظاهر مى‌شد به قدرت كامله سبحانى. رفع شبهه: طبيعيون كه منكر صانع و خالقند گويند: محال است انقلاب عصا به مار. اما جواب:

متعارف شده از اطوار منافيه با الوهيت. 2- ذكر آنچه منافى با عقيده آنان و رفع شبهه ايشان در قسمت خلق عيسى عليه السّلام به مانند حضرت آدم ابو البشر عليه السّلام

نمی‌گیرد) مگر زمانی که چیزهائی را که باید از آنها بپرهیزند روشن و آشکار (و بی‌شبهه و اشکال، توسّط پیغمبر) برای آنان بیان کند. بیگمان خداوند آگاه از هر چیزی

متواتر، به رواياتى مى‌گويند كه افراد بسيارى آن‌را نقل كرده باشند وجايى براى شبهه نباشد. «3». تفسير كشف‌الاسرار. «4». تفسير نورالثقلين. «5». كافى، ج 8، ص 121

آنكه تحيّت و خير مقدم و تبريك ورودى از محبوب حقيقى شنيد و پس از آن براى رفع شبهه تشبيه و تجسّم خداوند تنزيه فرمود خود را از مكان و زمان و عوارض امكان بقول

نمود، اشراف گفتند: در كشتن موسى و هارون تعجيل مكن، زيرا اگر بكنى مردم را به شبهه اندازى؛ لكن تأخير انداز تا جمع شوند سحره براى مقاومت كردن با او و ثابت نشود

السلام ) به صورت بشرمتمثل شد گفتارى در معناى تمثل نقد و بررسى چهار اشكال و شبهه اى كه پيرامون جبرئيل براى مريم مطرح شده است پاسخ به اشكال دوم درباره تمثل

و وجود آيات و تقدير ارزاق حقّ است مانند آنكه ناطق بودن انسان حق است و جاى شبهه و ترديد نيست يعنى باين وضوح و ظهور است پس بايد باين درجه يقينى و مورد اطمينان

خود را شايسته نمايد چون وقت مقدّر خداوند براى پاداش اعمال خواهد رسيد و جاى شبهه و ترديد در آن نيست و در آنروز بحسب احوال و اقوال و اعمال عباد خداوند جزا

السلام ) به صورت بشرمتمثل شد گفتارى در معناى تمثل نقد و بررسى چهار اشكال و شبهه اى كه پيرامون جبرئيل براى مريم مطرح شده است پاسخ به اشكال دوم درباره تمثل

مقدّسه نميشود تا احتياج باخراج داشته باشد ولى خداوند براى رفع تشكيك مشكّكين و شبهه معاندين بيان حال ايشانرا بلافاصله در تحت عنوان كلّى منطبق بر ايشان بطور يقين

نميفرمايد ما را پروردگارمان اين روز روز حقّى است كه بايد حتما بيايد و شك و شبهه در وقوع آن نيست پس هر كس خواسته باشد در آنروز سعادتمند باشد بايد مرجع و مئال

همه براى بشارت بظهور آنحضرت بأسم و رسم و امر به تبعيّت از او كه جاى شك و شبهه براى احدى باقى نماند و اعناق معاندين خاضع شود منطبق گشته و آيه شريفه با آن

همه براى بشارت بظهور آنحضرت بأسم و رسم و امر به تبعيّت از او كه جاى شك و شبهه براى احدى باقى نماند و اعناق معاندين خاضع شود منطبق گشته و آيه شريفه با آن

ميشد و چون خدا خواست چيزى شبيه بوحى در زمين نباشد از اخبار سماوى تا مردم در شبهه نيفتند و حجّت بر آنها تمام گردد منع فرمود آنرا بنجومى كه رجومند براى شياطين

وجود ندارد (لا يكلف الله نفسا الا وسعها) فايده وجود نامه اعمال و جواب به شبهه اى كه فخر رازى در اين باره ذكر كرده است . اعمال بد مانع از انجام اعمال صالحه

او مدّعى ربوبيّت بود بر اهل عصر خود نه پيشينيان جوابى فرمود كه جاى اشكال و شبهه براى حاضرين باقى نماند و گفت پروردگار شما و پروردگار پدران شما كه اهل اعصار

آیا از میان همه ما قرآن بر او نازل شده است؟ بلکه ایشان از یاد من در شک و شبهه‌اند، یا هنوز عذاب مرا نچشیده‌اند آيا از ميان ما قرآن بر او فرو فرستاده شده؟

دوزخيان در جواب فرشتگان گفتند: «لَو كُنّا نَسمَعُ أو نَعقِلَ...» جواب به شبهه اى درباره معاد، و احاطه مطلق خداوند بر اعمال و احوال موجودات بحث روایی: (رواياتى

و وجود آيات و تقدير ارزاق حقّ است مانند آنكه ناطق بودن انسان حق است و جاى شبهه و ترديد نيست يعنى باين وضوح و ظهور است پس بايد باين درجه يقينى و مورد اطمينان

همه كس برهان حق را بى‌مانع كدورت هوا مانند آفتاب در وسط آسمان مشاهده كند، و شبهه و دغدغه خاطر براى كسى نماند. قالَ أَ جِئْتَنا لِتُخْرِجَنا مِنْ أَرْضِنا

نميفرمايد ما را پروردگارمان اين روز روز حقّى است كه بايد حتما بيايد و شك و شبهه در وقوع آن نيست پس هر كس خواسته باشد در آنروز سعادتمند باشد بايد مرجع و مئال

السلام ) به صورت بشرمتمثل شد گفتارى در معناى تمثل نقد و بررسى چهار اشكال و شبهه اى كه پيرامون جبرئيل براى مريم مطرح شده است پاسخ به اشكال دوم درباره تمثل

او مدّعى ربوبيّت بود بر اهل عصر خود نه پيشينيان جوابى فرمود كه جاى اشكال و شبهه براى حاضرين باقى نماند و گفت پروردگار شما و پروردگار پدران شما كه اهل اعصار

ميشد و چون خدا خواست چيزى شبيه بوحى در زمين نباشد از اخبار سماوى تا مردم در شبهه نيفتند و حجّت بر آنها تمام گردد منع فرمود آنرا بنجومى كه رجومند براى شياطين

قسم) هر آينه به تحقيق ما آفريديم انسان را، فِي كَبَدٍ: در سختى و رنج. 1- شبهه نيست كه آدمى به انواع رنج و زحمت گرفتار است در ابتدا و انتها، از ظلمت رحم

او مدّعى ربوبيّت بود بر اهل عصر خود نه پيشينيان جوابى فرمود كه جاى اشكال و شبهه براى حاضرين باقى نماند و گفت پروردگار شما و پروردگار پدران شما كه اهل اعصار

چون در نظر عامه كه بدوى و خالى از دقت است شبهه لغويت ميرود مناسب است در صورت امر به آن تعبيرى شود كه موجب رفع شبهه باشد و بزودى پذيرفته شود مانند آنكه اگر

هر آينه بزرگ شما است كه ياد داده شما راى سحر. تبصره: فرعون به اين كلام دو شبهه القا نمود: 1- آنكه در معتقدات، اعتماد به نظره اوليه نباشد، بلكه بايد مباحثه

«وَاللهُ ماهِىَ تَماثيلُ الرِجالِ وَ النِساءِ وَ لاكِنَّهَا الشَّجِرُ وَ شِبْهُهُ» بخدا آنها مجسّمه مردان و زنان نبود بلكه مجسّمه درخت و نحو آن بود. اين

کافران گویند قیامت برای ما فرا نمی‌رسد، بگو چرا، سوگند به پروردگارم که بی‌شبهه به شما فرا می‌رسد، همو که دانای نهان است، و هم سنگ ذره‌ای در آسمانها و زمین

آن موجب انصراف قلب است از قبول حق و سقوط از قابليّت هدايت يا ابتلاء بشك و شبهه چنانچه قمّى ره فرموده و در هر حال هدايت الهيّه شامل حال متمرّدين از فرامين

سلّم به اوصاف و معجزات مانند شناسائى پسران خود كه مشتبه بغير نمى‌شود بلاشك و شبهه مى‌دانند كه آن حضرت پيغمبر حق است، لكن به جهت عناد انكار كنند. يكى از اصحاب

سجده بر آدم براى چه بود و لعن و عقاب ابليس بعد ازنافرمانى چرا؟ پاسخ به دو شبهه ديگر بيان و توضيح جمله : (( لايسئل عما يفعل و هم يسئلون (( از نظر فلسفه و

السلام ) به صورت بشرمتمثل شد گفتارى در معناى تمثل نقد و بررسى چهار اشكال و شبهه اى كه پيرامون جبرئيل براى مريم مطرح شده است پاسخ به اشكال دوم درباره تمثل

جسم انسان است. ۳ - پیامبر(ص)، موظف به ابلاغ پیام الهى به مردم و پاسخگویى به شبهه هاى مطرح شده است. (قل یتوفّیکم ملک الموت) ۴ - روح انسان داراى اصالت و استقلال

از ابداء و اعاده و احياء و اماته و ساير امور ممكنه قادر و توانا است و جاى شبهه و ترديد نيست در حشر و معاد اين بيانى است كه از ظاهر دو آيه اخيره بنظر حقير

اينكه انحصار خلقت و عليت ايجاد در خدا، مستلزم نفىقانون عليت نيست . جواب اين شبهه كه عليت خدا در بقاء اشياء مستلزم توارد و اجتماع دو علت مستقل در معلول واحد

كامله خود كوهها را پراكنده ساختنى مانند شن. جلد 8 - صفحه 327 تبصره: اصل اين شبهه از جالينوس و تابعين او است كه منكر بودند منقضى شدن و فناى دنيا و آمدن عالم

و وجود آيات و تقدير ارزاق حقّ است مانند آنكه ناطق بودن انسان حق است و جاى شبهه و ترديد نيست يعنى باين وضوح و ظهور است پس بايد باين درجه يقينى و مورد اطمينان

خود را شايسته نمايد چون وقت مقدّر خداوند براى پاداش اعمال خواهد رسيد و جاى شبهه و ترديد در آن نيست و در آنروز بحسب احوال و اقوال و اعمال عباد خداوند جزا

بنائى ديديم در هند كه در آن بنا نوشته بودند اين بناى ليله انشقاق قمر است. رفع شبهه: 1- خرق و التيام- اشياء ممكنه در حيطه تصرف و قدرت خالق متعال، و به هر قسم

و تشديد ميم باشد معنى آنستكه پس تعميه و مشتبه كرده شود اگر چه موجب عمى و شبهه خودشان باشند بترك تامّل و تفكّر، تامّل لازم است. جلد 3 صفحه 75 أَن‌ لا تَعبُدُوا

السلام ) به صورت بشرمتمثل شد گفتارى در معناى تمثل نقد و بررسى چهار اشكال و شبهه اى كه پيرامون جبرئيل براى مريم مطرح شده است پاسخ به اشكال دوم درباره تمثل

اينكه انحصار خلقت و عليت ايجاد در خدا، مستلزم نفىقانون عليت نيست . جواب اين شبهه كه عليت خدا در بقاء اشياء مستلزم توارد و اجتماع دو علت مستقل در معلول واحد

مقدّسه نميشود تا احتياج باخراج داشته باشد ولى خداوند براى رفع تشكيك مشكّكين و شبهه معاندين بيان حال ايشانرا بلافاصله در تحت عنوان كلّى منطبق بر ايشان بطور يقين

مقدّسه نميشود تا احتياج باخراج داشته باشد ولى خداوند براى رفع تشكيك مشكّكين و شبهه معاندين بيان حال ايشانرا بلافاصله در تحت عنوان كلّى منطبق بر ايشان بطور يقين

نميفرمايد ما را پروردگارمان اين روز روز حقّى است كه بايد حتما بيايد و شك و شبهه در وقوع آن نيست پس هر كس خواسته باشد در آنروز سعادتمند باشد بايد مرجع و مئال

او مدّعى ربوبيّت بود بر اهل عصر خود نه پيشينيان جوابى فرمود كه جاى اشكال و شبهه براى حاضرين باقى نماند و گفت پروردگار شما و پروردگار پدران شما كه اهل اعصار

لیفجر أمامه) ۳ - منشأ انکار معاد، تمایل انسان به فسق و فجور است; نه وجود شبهه اى علمى. (أیحسب الإنسن ألّن نجمع عظامه ... بل یرید ألإنسن لیفجر أمامه) ۴

ميشد و چون خدا خواست چيزى شبيه بوحى در زمين نباشد از اخبار سماوى تا مردم در شبهه نيفتند و حجّت بر آنها تمام گردد منع فرمود آنرا بنجومى كه رجومند براى شياطين

وجود ندارد (لا يكلف الله نفسا الا وسعها) فايده وجود نامه اعمال و جواب به شبهه اى كه فخر رازى در اين باره ذكر كرده است . اعمال بد مانع از انجام اعمال صالحه

سجده بر آدم براى چه بود و لعن و عقاب ابليس بعد ازنافرمانى چرا؟ پاسخ به دو شبهه ديگر بيان و توضيح جمله : (( لايسئل عما يفعل و هم يسئلون (( از نظر فلسفه و

او مدّعى ربوبيّت بود بر اهل عصر خود نه پيشينيان جوابى فرمود كه جاى اشكال و شبهه براى حاضرين باقى نماند و گفت پروردگار شما و پروردگار پدران شما كه اهل اعصار

وجود ندارد (لا يكلف الله نفسا الا وسعها) فايده وجود نامه اعمال و جواب به شبهه اى كه فخر رازى در اين باره ذكر كرده است . اعمال بد مانع از انجام اعمال صالحه

جهدشان مشکور است) هرگاه اینان با خدا و پیغمبرش خالص باشند (و در دینشان شکّ و شبهه‌ای نبوده و آنچه در توان دارند از خدا و پیغمبرش دریغ ندارند. آنان در این صورت

تعذيب كفار منع كند. حكيم، يعنى داناست، به عقوبت جهنميان، بر وجه حكمت. رفع شبهه: اگر كسى گويد از جلد مجدد، ذنبى صادر نشده، پس چگونه مستحق عذاب شود؟ جواب

آخر نشود. در انوار گفته: مراد ظل ظليل، اشاره است به نعمت تامه دائمه. رفع شبهه: اگر كسى گويد چگونه اهل بهشت مخلد باشند و حال آنكه طبيعت و مزاج قابل انحلال

اينكه انحصار خلقت و عليت ايجاد در خدا، مستلزم نفىقانون عليت نيست . جواب اين شبهه كه عليت خدا در بقاء اشياء مستلزم توارد و اجتماع دو علت مستقل در معلول واحد

بعد از آن گويد: و من صادق باشم، يعنى تأمل‌نما در دلائل و بينات مذكوره تا شبهه از نو زائل گردد. و به اتفاق مفسران، مراد به قريه اينجا مصر است، و عرب امصار

بعد از تغيير قبله‌ى مسلمانان از بيت‌المقدّس به كعبه، با ايجاد سؤال، القاى شبهه مى‌كردند كه به چه دليلى قبله تغيير يافته است. هرچند در آيه قبل (106) به اجمال

كه باز پسرانشان را مى‏كشم و نمى‏گذارم تقويت شده و خطرى ايجاد كنند.‏ و اگر شبهه را قوى گرفتيم بايد بگوييم: جريان ولادت موسى «عليه السلام» توسط انبیاء در

مبدأ پیدایش انسان در شرایطى که آیه شریفه و آیات بعد، درصدد اثبات معاد و رد شبهه منکران قیامت است، گویاى برداشت یاد شده است. انسان: انسان از نطفه ۲; خلقت

السلام ) به صورت بشرمتمثل شد گفتارى در معناى تمثل نقد و بررسى چهار اشكال و شبهه اى كه پيرامون جبرئيل براى مريم مطرح شده است پاسخ به اشكال دوم درباره تمثل

از ابداء و اعاده و احياء و اماته و ساير امور ممكنه قادر و توانا است و جاى شبهه و ترديد نيست در حشر و معاد اين بيانى است كه از ظاهر دو آيه اخيره بنظر حقير

كه باز پسرانشان را مى‏كشم و نمى‏گذارم تقويت شده و خطرى ايجاد كنند.‏ و اگر شبهه را قوى گرفتيم بايد بگوييم: جريان ولادت موسى «عليه السلام» توسط انبیاء در

«أَبُونا شَيْخٌ كَبِيرٌ» 11- اگر در موضعى غير عادّى قرار داريم، از خود دفع شبهه كنيم. «وَ أَبُونا شَيْخٌ كَبِيرٌ» 12- وقتى پدر و نان‌آور خانواده از كار مى‌افتد،

براى او در كتب سماوى ذكر شده است همانطور كه پسران خود را ميشناسند بدون شك و شبهه از آنها كه منصف و عالمند سؤال كنيد شهادت ميدهند جلد 2 صفحه 307 برسالت او

السلام ) به صورت بشرمتمثل شد گفتارى در معناى تمثل نقد و بررسى چهار اشكال و شبهه اى كه پيرامون جبرئيل براى مريم مطرح شده است پاسخ به اشكال دوم درباره تمثل

السلام ) به صورت بشرمتمثل شد گفتارى در معناى تمثل نقد و بررسى چهار اشكال و شبهه اى كه پيرامون جبرئيل براى مريم مطرح شده است پاسخ به اشكال دوم درباره تمثل

السلام ) به صورت بشرمتمثل شد گفتارى در معناى تمثل نقد و بررسى چهار اشكال و شبهه اى كه پيرامون جبرئيل براى مريم مطرح شده است پاسخ به اشكال دوم درباره تمثل

بترساند آنها را از مخالفت طريقه آباء و اجدادشان و يكى از اين دو امر موجب شبهه آنها شده باشد بلكه پيغمبرانى براى پيشينيان آنها فرستاده شده بود كه همه دعوت

ميشد و چون خدا خواست چيزى شبيه بوحى در زمين نباشد از اخبار سماوى تا مردم در شبهه نيفتند و حجّت بر آنها تمام گردد منع فرمود آنرا بنجومى كه رجومند براى شياطين

باشيد. تبصره: اين مطلب محقق است كه مقام نبوت و رسالت، اجل و اعظم باشد از آنكه شبهه قصور و فتور در مأموريت و تبليغ ايشان تصور شود، چه برسد به وقوع آن؛ زيرا تكاهل

اينكه انحصار خلقت و عليت ايجاد در خدا، مستلزم نفىقانون عليت نيست . جواب اين شبهه كه عليت خدا در بقاء اشياء مستلزم توارد و اجتماع دو علت مستقل در معلول واحد

خداوند آنها را بحال خودشان واگذار ميفرمايد و كمك نميفرمايد با آنها در رفع شبهه و تزلزل و دفع شكّ و تحيّر از قلوبشان لذا در وادى جهالت و نادانى و حيرت و

او مدّعى ربوبيّت بود بر اهل عصر خود نه پيشينيان جوابى فرمود كه جاى اشكال و شبهه براى حاضرين باقى نماند و گفت پروردگار شما و پروردگار پدران شما كه اهل اعصار

مخالفت ظن با واقع بر طبق همين ملاك فتوى داده‌اند بطوريكه بر فقيه متتبع جاى شبهه و ترديد باقى نميماند كه ملاك را ضرر تشخيص داده‌اند اگرچه جمعى از اصوليون

صناعت شعرى نيست، و پيغمبر هم شايسته و سزاوار مقام او نيست كه شاعر باشد تا شبهه به دل مردمان نرسد به آنكه قدرت او بر نظم قرآن و جزالت و فصاحت آن از قوه فطانتى

شكّاكها و ادلّه اى كه براى خود تراشيده اند پاسخ وجه اول آنان پاسخ وجه دوم آنان شبهه ماديون در وجود علم و رد بر آنها و اثبات تجرد و غير مادى بودن علم و ادراك

مطلوب خودشان كه بطلان نبوت تو است‌ جلد 4 صفحه 61 بنمايند بطورى كه اقلا موجب شبهه و ترديدى براى دانشمندان شود بلكه سخنانى گفتند كه بطلانش بر هر صاحب شعورى

سه روايت مذكوره به يك معنا است معنى «إهدنا الصراط المستقيم» و پاسخ ضمنى به شبهه تحصيل حاصل مراد از «الذين أنعمت عليهم» روايتى از رسول خدا(ص) درباره سوره

به آفرینش نخستین(مان) ناتوان شده‌ایم‌؟ (نه!) بلکه آنان از آفرینش جدید در شبهه‌اند. و ما بی‌گمان انسان را به‌راستی آفریدیم حال آنکه می‌دانیم نفس او چه وسوسه‌ای

فِيهِ»؟ پاسخ: آيه مى‌فرمايد: در حقّانيّت قرآن و فرامين و معارف آن هيچ شك و شبهه‌اى راه ندارد، نه آنكه كسى در آن شك و ترديد نكرده است. لذا در همان آيه 23

عنوان : حدیث امام على (ع) درباره شبهه در کتاب الكافي جلد ۷ كِتَابُ الشَّهَادَات‏‏‏ بَابُ مَا يُرَدُّ مِنَ الشُّهُود موضوعات : شبهه

سجده بر آدم براى چه بود و لعن و عقاب ابليس بعد ازنافرمانى چرا؟ پاسخ به دو شبهه ديگر بيان و توضيح جمله : (( لايسئل عما يفعل و هم يسئلون (( از نظر فلسفه و

ساير اديان ۳- اسلام گرايش به وثنيت و شرك را چگونه اصلاح كرد؟ ۴- پاسخ به يك شبهه در مورد توسل به معصومين و اولياءاللّه (عليهم السلام ) و اظهارمحبت به ايشان

اينكه انحصار خلقت و عليت ايجاد در خدا، مستلزم نفىقانون عليت نيست . جواب اين شبهه كه عليت خدا در بقاء اشياء مستلزم توارد و اجتماع دو علت مستقل در معلول واحد

و وجود آيات و تقدير ارزاق حقّ است مانند آنكه ناطق بودن انسان حق است و جاى شبهه و ترديد نيست يعنى باين وضوح و ظهور است پس بايد باين درجه يقينى و مورد اطمينان

وجود آلهه جز خدا، در جمله :((لو كان فيهما آلهة الاالله لفسدتا(( و پاسخ به دو شبهه بررسى وجوهى كه مفسرين در معناى (لا يسئل عمايفعل و هم يسئلون ) گفته اند اختيار

ساير اديان ۳- اسلام گرايش به وثنيت و شرك را چگونه اصلاح كرد؟ ۴- پاسخ به يك شبهه در مورد توسل به معصومين و اولياءاللّه (عليهم السلام ) و اظهارمحبت به ايشان

بتحقيق و بدرستى كه تو دانسته‌اى به دل خود اگرچه به زبان تلفظ نمى‌كنى كه بدون شبهه و شك. ما أَنْزَلَ هؤُلاءِ: نازل نفرموده اين آيات بينات و معجزات قاهرات را

يُلْحِدُونَ إِلَيْهِ أَعْجَمِيٌّ وَ هذا لِسانٌ عَرَبِيٌّ مُبِينٌ (103) بعد از آن شبهه ديگر منكرين نبوت حضرت ختمى مرتبت صلّى اللّه عليه و آله و سلّم را بيان مى‌فرمايد:

ميشد و چون خدا خواست چيزى شبيه بوحى در زمين نباشد از اخبار سماوى تا مردم در شبهه نيفتند و حجّت بر آنها تمام گردد منع فرمود آنرا بنجومى كه رجومند براى شياطين

نميفرمايد ما را پروردگارمان اين روز روز حقّى است كه بايد حتما بيايد و شك و شبهه در وقوع آن نيست پس هر كس خواسته باشد در آنروز سعادتمند باشد بايد مرجع و مئال

خداوند آنها را بحال خودشان واگذار ميفرمايد و كمك نميفرمايد با آنها در رفع شبهه و تزلزل و دفع شكّ و تحيّر از قلوبشان لذا در وادى جهالت و نادانى و حيرت و

نمى‌شود. پس متعجب شد معتصم، و امر نمود به قطع دست دزد از انگشتان، نه كف. رفع شبهه- تصور نشود به اينكه دست انسانى را كه در شريعت ديه او را پانصد دينار قرار

او مدّعى ربوبيّت بود بر اهل عصر خود نه پيشينيان جوابى فرمود كه جاى اشكال و شبهه براى حاضرين باقى نماند و گفت پروردگار شما و پروردگار پدران شما كه اهل اعصار

او مدّعى ربوبيّت بود بر اهل عصر خود نه پيشينيان جوابى فرمود كه جاى اشكال و شبهه براى حاضرين باقى نماند و گفت پروردگار شما و پروردگار پدران شما كه اهل اعصار

او مدّعى ربوبيّت بود بر اهل عصر خود نه پيشينيان جوابى فرمود كه جاى اشكال و شبهه براى حاضرين باقى نماند و گفت پروردگار شما و پروردگار پدران شما كه اهل اعصار

او مدّعى ربوبيّت بود بر اهل عصر خود نه پيشينيان جوابى فرمود كه جاى اشكال و شبهه براى حاضرين باقى نماند و گفت پروردگار شما و پروردگار پدران شما كه اهل اعصار

ابي سعيد الزهري عن ابي جعفر ع قال : به أبى سعيد زهرى فرمود: توقف در مورد شبهه به از افتادن در چاه مهلكه است، حديثى كه به درستى برايت روايت نشده واگذارى

بودن خدا توجيه مى‌كردند. «يَدُ اللَّهِ مَغْلُولَةٌ» 3- پاسخِ شبهه را بايد قوى‌تر از اصل شبهه داد. «يَدُ اللَّهِ مَغْلُولَةٌ، يَداهُ مَبْسُوطَتانِ» (آنان

لازم‌ ‌است‌ شك‌ و ظن‌ و وهم‌ كافي‌ نيست‌ ‌حتي‌ عنوان‌ دارند ‌که‌ ‌اگر‌ احيانا شبهه‌ ‌در‌ يكي‌ ‌از‌ امور دينيه‌ ‌که‌ مدخليت‌ ‌در‌ ايمان‌ دارد ‌در‌ قلب‌ داخل‌

‌حتي‌ ‌از‌ خيال‌ معصيت‌، و فوق‌ ‌آن‌ تقواي‌ ‌از‌ خطا و سهو و نسيان‌ و شك‌ و شبهه‌ ‌است‌ ‌که‌ خاص‌ انبياء و ائمه طاهرين‌ ‌است‌، و فوق‌ ‌آن‌ تقواي‌ ‌از‌ مباحات‌

ساير اديان ۳- اسلام گرايش به وثنيت و شرك را چگونه اصلاح كرد؟ ۴- پاسخ به يك شبهه در مورد توسل به معصومين و اولياءاللّه (عليهم السلام ) و اظهارمحبت به ايشان

آنكه تحيّت و خير مقدم و تبريك ورودى از محبوب حقيقى شنيد و پس از آن براى رفع شبهه تشبيه و تجسّم خداوند تنزيه فرمود خود را از مكان و زمان و عوارض امكان بقول

آيه شريفه دفع است نه رفع، چنانكه فرمودند: «ادرءوا الحدود بالشّبهات» يعنى به شبهه نگذاريد حد واقع شود «4»، پس مراد آيه شريفه «دفع نمودن به حسنه سيئه را» فعل

إِنَّا مُوقِنُونَ‌: بدرستى كه ما يقين آورندگانيم زيرا مشاهده نموديم و ما را شبهه در آن نمانده. تنبيه: قيامت روز عيان و شهود حقايق، و ايمان ضرورى گردد، و لذا

ساير اديان ۳- اسلام گرايش به وثنيت و شرك را چگونه اصلاح كرد؟ ۴- پاسخ به يك شبهه در مورد توسل به معصومين و اولياءاللّه (عليهم السلام ) و اظهارمحبت به ايشان

مى فرماید: «کسانى که کسب سیئات کرده اند ... » روایت شده است: اینان اهل بدعتها، شبهه ها و شهوتهایند ... ». آخرت: آخرت محل پاداش ۱ ; آخرت محل کیفر ۱ انسان: سرنوشت

ظَلَمَهُمُ اللَّهُ وَ لكِنْ كانُوا أَنْفُسَهُمْ يَظْلِمُونَ (33) بعد از آن شبهه دوم منكرين نبوت را بيان مى‌فرمايد كه طلب مى‌كردند از پيغمبر نزول ملائكه را

بمثله) از اینکه قرآن با قاطعیت تمام اعلام تحدى مى کند، مى توان آن را پاسخ این شبهه که «قرآن وحى نیست» تلقى کرد. ۱۳- عدم امکان آوردن کتابى همانند قرآن، خود دلیلى

مقدّسه نميشود تا احتياج باخراج داشته باشد ولى خداوند براى رفع تشكيك مشكّكين و شبهه معاندين بيان حال ايشانرا بلافاصله در تحت عنوان كلّى منطبق بر ايشان بطور يقين

كامله ظاهر فرمايد غلبه و سلطه و رفعت و علو اسلام را رغما لانف كافران. رفع شبهه: اگر بحث شود كه ظاهر آيه شريفه‌ «لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ» اقتضا

ناسخ تمام اديان است. تبصره: آيه شريفه دلالت دارد بر آنكه جهاد متكلمين در رد شبهه مبطلين و دشمنان دين، از اجل و اكبر جهاد، و منزلت آن نزد حق تعالى اعظم آن

پيغمبر خاتم و صحّت احكامش ادلّه و براهين واضح و روشنى اقامه فرموده كه جاى شبهه و ترديد براى كسيكه بديده انصاف در آنها نظر كند باقى نميماند و براى كفارى

مطلوب خودشان كه بطلان نبوت تو است‌ جلد 4 صفحه 61 بنمايند بطورى كه اقلا موجب شبهه و ترديدى براى دانشمندان شود بلكه سخنانى گفتند كه بطلانش بر هر صاحب شعورى

‌اگر‌ قبل‌ الصدور ميداند ‌پس‌ ‌اينکه‌ بنده‌ مجبور ‌است‌ بصدور. جواب‌: ‌اينکه‌ شبهه خيام‌ ‌است‌ ‌که‌ ‌گفت‌: مي‌ خوردن‌ ‌من‌ حق‌ ز ازل‌ ميدانست‌ ] (آیه 25)- و

نميشود، و ‌در‌ زنا ‌با‌ زن‌ شوهر دار حرمة ابدي‌ ميآورد، و ‌اگر‌ ‌از‌ روي‌ شبهه‌ ‌باشد‌ حد ندارد، لكن‌ حرمت‌ ابدي‌ ‌در‌ صورت‌ دخول‌ ميآيد جمله‌ دوم‌‌-‌ ‌اينکه‌

نوع‌ عذاب‌ها ‌را‌ بودي‌. ما كُنتُم‌ بِه‌ِ تَمتَرُون‌َ مريه‌ مجادله‌ و القاء شبهه‌ و تشكيك‌ ‌در‌ امر ‌است‌ ‌تا‌ اينجا حال‌ اهل‌ عذاب‌ اما حال‌ اهل‌ ثواب‌:

نوع‌ عذاب‌ها ‌را‌ بودي‌. ما كُنتُم‌ بِه‌ِ تَمتَرُون‌َ مريه‌ مجادله‌ و القاء شبهه‌ و تشكيك‌ ‌در‌ امر ‌است‌ ‌تا‌ اينجا حال‌ اهل‌ عذاب‌ اما حال‌ اهل‌ ثواب‌:

باز جلد 13 - صفحه 370 تعلق‌ باو پيدا مي‌كند، و ‌از‌ ‌اينکه‌ بيان‌ رفع‌ يك‌ شبهه‌ مي‌شود چون‌ ‌در‌ اخبار و ‌به‌ ضرورت‌ دين‌ ثابت‌ ‌شده‌ ‌که‌ ‌در‌ قبر روح‌

معجزه بودن قرآن در جواب می گویيم: قبل از آن كه جواب از شبهه را بدهيم، مقدمتا توجه بفرمایيد كه اين دو شبهه و نظایر آن، همان چيزی است كه جمعى از اهل دانش را وادار

آنكه تحيّت و خير مقدم و تبريك ورودى از محبوب حقيقى شنيد و پس از آن براى رفع شبهه تشبيه و تجسّم خداوند تنزيه فرمود خود را از مكان و زمان و عوارض امكان بقول

سُلْطانٍ أَتاهُمْ‌: بى‌حجتى و برهانى كه آمده باشد به ايشان، بلكه به تقليد يا شبهه. كَبُرَ مَقْتاً عِنْدَ اللَّهِ‌: بزرگ است جدال ايشان از روى بغض و عداوت نزد

نشر، يا غلبه مسلمانان، لكن به يقين مى‌دانم كه متحقق الوقوع است و بى‌شك و شبهه واقع خواهد شد. و جمع اين آيه با آيه‌ «وَ اقْتَرَبَ الْوَعْدُ الْحَقُّ» «1»

دوزخيان در جواب فرشتگان گفتند: «لَو كُنّا نَسمَعُ أو نَعقِلَ...» جواب به شبهه اى درباره معاد، و احاطه مطلق خداوند بر اعمال و احوال موجودات بحث روایی: (رواياتى

يوشع، قصد مراجعت نمود و فرا گرفت راه خود را در دريا راهى عجيب و غريب. رفع شبهه: اگر كسى گويد انقلاب ماهى بريان به زنده شدن حالت عجيبه غريبه است كه خدا قرار

بترساند آنها را از مخالفت طريقه آباء و اجدادشان و يكى از اين دو امر موجب شبهه آنها شده باشد بلكه پيغمبرانى براى پيشينيان آنها فرستاده شده بود كه همه دعوت

برداشتى از آيات سوره ابراهيم (ع ) اشاره به عموميت رسالت پيامبر اسلام (ص ) شبهه تناقض بين دو آيه و پاسخ به آن اشاره به نكته مفرد آوردن ((نور)) و جمع آوردن

اين فعل و مانند آن امتحان لازم دارد تا صادق در دعوى و كاذب مميز گردند. رفع شبهه- بعضى آيه را خطاب، و عقاب را خطا دانند، لكن اين قول مردود است به چند دليل:

بينات و معجزات باهرات فقط براى طلب رياست و حسد ما بين خودشان بود و الا ابدا شبهه براى آن‌ها باقى نمانده بود با اينحال آنانكه كفر جحودى ورزيدند مطمئن باشند

و كشف حقائق ايمان ميآوردند و از رجس كفر و عقايد باطله پاك مى‌شدند و هر جا شبهه يا اجمال يا ابهامى در آيات بود به بيان شافى وافى كافى حل و تعيين ميفرمودند

برداشتى از آيات سوره ابراهيم (ع ) اشاره به عموميت رسالت پيامبر اسلام (ص ) شبهه تناقض بين دو آيه و پاسخ به آن اشاره به نكته مفرد آوردن ((نور)) و جمع آوردن

مطلوب خودشان كه بطلان نبوت تو است‌ جلد 4 صفحه 61 بنمايند بطورى كه اقلا موجب شبهه و ترديدى براى دانشمندان شود بلكه سخنانى گفتند كه بطلانش بر هر صاحب شعورى

اسلام است. بِالْحِكْمَةِ: به مقاله محكمه، يعنى دليلى كه حق را ثابت گرداند و شبهه را زائل سازد. وَ الْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ: و به پند نيكو كه خطابات مقنعه

و سهو و نسيان‌ و شك‌ و شبهه‌ و اشتباه‌ و كذب‌ و ‌از‌ كليه‌ معاصي‌ ‌در‌ جميع‌ عمر ‌باشد‌، و بايد دليل‌ قطعي‌ ‌که‌ قابل‌ شك‌ و شبهه‌ نباشد ‌بر‌ رسالتش‌ داشته‌

نوع‌ عذاب‌ها ‌را‌ بودي‌. ما كُنتُم‌ بِه‌ِ تَمتَرُون‌َ مريه‌ مجادله‌ و القاء شبهه‌ و تشكيك‌ ‌در‌ امر ‌است‌ ‌تا‌ اينجا حال‌ اهل‌ عذاب‌ اما حال‌ اهل‌ ثواب‌:

نميفرمايد ما را پروردگارمان اين روز روز حقّى است كه بايد حتما بيايد و شك و شبهه در وقوع آن نيست پس هر كس خواسته باشد در آنروز سعادتمند باشد بايد مرجع و مئال

ها و ادلّه اى كه براى خود تراشيده اند پاسخ وجه اول آنان پاسخ وجه دوم آنان شبهه ماديّون در وجود علم و رد بر آن ها و اثبات تجرد و غير مادى بودن علم و ادراك

يقين مى‌كنند، نه آنانكه عناد دارند. يا براى قومى كه متقين شوند به حقايق و شبهه عناد طارى نشود قلوب آنها را. تبصره: آيه شريفه اشاره است به آنكه كفار آنچه

پيغمبر خاتم و صحّت احكامش ادلّه و براهين واضح و روشنى اقامه فرموده كه جاى شبهه و ترديد براى كسيكه بديده انصاف در آنها نظر كند باقى نميماند و براى كفارى

مطلوب خودشان كه بطلان نبوت تو است‌ جلد 4 صفحه 61 بنمايند بطورى كه اقلا موجب شبهه و ترديدى براى دانشمندان شود بلكه سخنانى گفتند كه بطلانش بر هر صاحب شعورى

بودند و چون بناء اداء خمس و زكوة بود مانند خر بگل ميماندند و اگر معاندين شبهه در دين مينمودند آنمختصر اعتقاد را هم از دست ميدادند و اگر خدا ميخواست بكلى

اينك در آيه مورد بحث به شبهه ايشان در امر معاد، و در آيات بعد به شبهات و گفته هاى آنان درباره رسالت و توحيد اشاره مى فرمايد. شبهه ايشان در امر معاد اين است

باهرات‌ و اخلاق‌ فاضله‌ و قوانين‌ محكمه‌ و احكام‌ متقنه‌ آمده‌ ‌که‌ قابل‌ شبهه‌ نيست‌، و ممكن‌ ‌است‌ مراد قرآن‌ مجيد ‌باشد‌ ‌که‌ ‌خود‌ بنفسه‌ معجزه‌ ‌است‌

بدرستى كه قيامت هر آينه آينده است، لا رَيْبَ فِيها: جلد 11 - صفحه 324 شك و شبهه‌اى نيست در آن به جهت وضوح دلالت عقليه و نقليه بر وقوع آن و اجماع جميع انبياء

‌حتي‌ ‌از‌ خيال‌ معصيت‌، و فوق‌ ‌آن‌ تقواي‌ ‌از‌ خطا و سهو و نسيان‌ و شك‌ و شبهه‌ ‌است‌ ‌که‌ خاص‌ انبياء و ائمه طاهرين‌ ‌است‌، و فوق‌ ‌آن‌ تقواي‌ ‌از‌ مباحات‌

منه مريب » - كلمه «مريب » اسم فاعل از «ارابه » مى باشد كه به معناى القاء شبهه در قلب است ، و اگر شك را با اين كلمه توصيف كرده به منظور تاءكيد همان شك است

5- در بودن آن قربت به خدا. 6- در بودن سفر براى آن قرب به خدا. 7- در دفع شبهه خصم. ج5، ص 167 8- در توسل و استغاثه به آن. 9- در حيات انبياء. 10- در شفاعت

ساير اديان ۳- اسلام گرايش به وثنيت و شرك را چگونه اصلاح كرد؟ ۴- پاسخ به يك شبهه در مورد توسل به معصومين و اولياءاللّه (عليهم السلام ) و اظهارمحبت به ايشان

وجود آلهه جز خدا، در جمله :((لو كان فيهما آلهة الاالله لفسدتا(( و پاسخ به دو شبهه بررسى وجوهى كه مفسرين در معناى (لا يسئل عمايفعل و هم يسئلون ) گفته اند اختيار

پياده، و ملازمان او اسبان خوش رفتار را با او مى‌كشيدند تا مكه معظمه. «2» و شبهه اى نيست هر قدر مسافت دورتر ثواب آن زيادتر خواهد بود. قول دوم- آنكه امر به

شكّاكها و ادلّه اى كه براى خود تراشيده اند پاسخ وجه اول آنان پاسخ وجه دوم آنان شبهه ماديون در وجود علم و رد بر آنها و اثبات تجرد و غير مادى بودن علم و ادراك

تا غير مؤمن شمرده شويد، زيرا هر وسيله و نژاد و خويشى و دسته بندى و بدعت و شبهه از ميان مى‏رود جز آنچه قرآن ثبت كرده است. امام باقر (ع) فرمود: غير خدا را

و به همين جهت خداى تعالى در آيه مورد بحث نخست فرموده : «الا ان وعد اللّه حق » و آنگاه اضافه كرده كه : «و لكن اكثرهم لا يعلمون » و در آخر، يعنى در يك آيه

منافقون‌ ‌آيه‌ 10. سِرًّا وَ عَلانِيَةً موارد مختلف‌ ‌است‌ ‌در‌ جايي‌ ‌که‌ شبهه‌ رياء و سمعه‌ ‌است‌ سرا و ‌در‌ جايي‌ ‌که‌ تشويق‌ ديگران‌ ميشود علانيه‌ و

تُرِيَنِّي ما يُوعَدُونَ‌: بگو بطريق دعا، اى پروردگار من، اگر بنمائى مرا و بى‌شبهه مى‌نمائى آنچه وعده داده شدند كافران از عذاب در دنيا و آخرت. قُلْ رَبِّ إِمَّا

بى‌بهره ماند از مطلوب خود كه بقاى نعم جاودانى بود. تبصره: تفسير آيه شريفه و رفع شبهه در ضمن دو مقدمه محقق آيد: مقدمه اول: وجوب لطف- به مقتضاى حكمت الهيه، لازم

ساير اديان ۳- اسلام گرايش به وثنيت و شرك را چگونه اصلاح كرد؟ ۴- پاسخ به يك شبهه در مورد توسل به معصومين و اولياءاللّه (عليهم السلام ) و اظهارمحبت به ايشان

وجود آلهه جز خدا، در جمله :((لو كان فيهما آلهة الاالله لفسدتا(( و پاسخ به دو شبهه بررسى وجوهى كه مفسرين در معناى (لا يسئل عمايفعل و هم يسئلون ) گفته اند اختيار

ساير اديان ۳- اسلام گرايش به وثنيت و شرك را چگونه اصلاح كرد؟ ۴- پاسخ به يك شبهه در مورد توسل به معصومين و اولياءاللّه (عليهم السلام ) و اظهارمحبت به ايشان

دو خدا را مى‌خواند كه يكى «اللّه» است و ديگرى «رحمان». آيه نازل شد و اين شبهه را زدود. «1» بعضى نام‌ها تنها علامت و نشان است و كارى به تطابق معنا با مسمّى

خداوند كه واضح است حضرت ميخواهد بفرمايد اين عمل تغيير خلق است كه مبادا شيطان شبهه نمايد كه اين از قبيل امور زائده است خلاصه آنكه از آيه استفاده ميشود كه هر

قِبْلَتَكَ‌: پيروى نكنند آنها قبله تو را. يعنى ترك اهل كتاب قبله تو را نه به جهت شبهه باشد تا به حجت زايل شود، بلكه به سبب عناد و انكار باشد. وَ ما أَنْتَ بِتابِعٍ

السلام ) به صورت بشرمتمثل شد گفتارى در معناى تمثل نقد و بررسى چهار اشكال و شبهه اى كه پيرامون جبرئيل براى مريم مطرح شده است پاسخ به اشكال دوم درباره تمثل

بياور و آنحضرت عصاى خود را انداخت ناگهان‌ جلد 4 صفحه 104 اژدهائى شد كه شك و شبهه‌ئى در اژدها بودن آن نبود و بيرون آورد دستش را از گريبان يا آستينش ناگهان

بياور و آنحضرت عصاى خود را انداخت ناگهان‌ جلد 4 صفحه 104 اژدهائى شد كه شك و شبهه‌ئى در اژدها بودن آن نبود و بيرون آورد دستش را از گريبان يا آستينش ناگهان

‌که‌ بسياري‌ ‌از‌ عامه‌ بلكه‌ بسياري‌ ‌از‌ حكماء ‌را‌ ‌که‌ جبريه‌ باشند ‌در‌ شبهه‌ جبر انداخته‌ و تمسك‌ باين‌ آيات‌ كردند ‌که‌ ايمان‌ و كفر و شرك‌ و اطاعت‌

نزديك گردانيده شده‌اند به رحمت سبحانى، يعنى درجات آنها نزديك عرش باشد. تنبيه: شبهه‌اى نيست كه جامع سوابق ذات عالى سمات، حضرت امير المؤمنين عليه السّلام است

اجماع مسلمين باطل بلكه بطلانش ضرورى است و قرآن فعلى همه‏اش كلام خداست بدون شبهه. در مقدمه مجمع البيان در فن پنجم فرموده به اجماع مسلمين در قرآن زيادت نيست،

تاريكيهاى كفر و گمراهى به روشنائى نور ايمان و هدايت، يا از جهل به علم، يا از شبهه به حجت. مراد آنكه حاصل گرداند براى ايشان آنچه الحال برآنند از ايمان و عمل

و شقاق و معاصى و انتظار داشتيد روز مصيبت و بلا را براى مسلمانان و در شك و شبهه بوديد از حق بودن دين اسلام تا فرمان قبض روح شما صادر شد و مغرور نمود شما

اينكه انحصار خلقت و عليت ايجاد در خدا، مستلزم نفىقانون عليت نيست . جواب اين شبهه كه عليت خدا در بقاء اشياء مستلزم توارد و اجتماع دو علت مستقل در معلول واحد

سجده بر آدم براى چه بود و لعن و عقاب ابليس بعد ازنافرمانى چرا؟ پاسخ به دو شبهه ديگر بيان و توضيح جمله : (( لايسئل عما يفعل و هم يسئلون (( از نظر فلسفه و

آبستن شدن زن بی‌شوهر. ج) شهادت چهار نفر که گواهی دهند که بدون هیچ گونه شکّ و شبهه‌ای، زناکاران را در حال عمل جماع دیده‌اند و آلات تناسلی آنان را داخل یکدیگر

۱۲ صفحه ۱۴۴ پس هر مقدار از حق در اين عالم ظهور كند، مقدارى از باطل و شك و شبهه هم همراه دارد، همچنان كه استقراء و از نظر گذراندن مواردى كه در طول زندگی

بياور و آنحضرت عصاى خود را انداخت ناگهان‌ جلد 4 صفحه 104 اژدهائى شد كه شك و شبهه‌ئى در اژدها بودن آن نبود و بيرون آورد دستش را از گريبان يا آستينش ناگهان

بياور و آنحضرت عصاى خود را انداخت ناگهان‌ جلد 4 صفحه 104 اژدهائى شد كه شك و شبهه‌ئى در اژدها بودن آن نبود و بيرون آورد دستش را از گريبان يا آستينش ناگهان

بياور و آنحضرت عصاى خود را انداخت ناگهان‌ جلد 4 صفحه 104 اژدهائى شد كه شك و شبهه‌ئى در اژدها بودن آن نبود و بيرون آورد دستش را از گريبان يا آستينش ناگهان

بياور و آنحضرت عصاى خود را انداخت ناگهان‌ جلد 4 صفحه 104 اژدهائى شد كه شك و شبهه‌ئى در اژدها بودن آن نبود و بيرون آورد دستش را از گريبان يا آستينش ناگهان

بياور و آنحضرت عصاى خود را انداخت ناگهان‌ جلد 4 صفحه 104 اژدهائى شد كه شك و شبهه‌ئى در اژدها بودن آن نبود و بيرون آورد دستش را از گريبان يا آستينش ناگهان

بياور و آنحضرت عصاى خود را انداخت ناگهان‌ جلد 4 صفحه 104 اژدهائى شد كه شك و شبهه‌ئى در اژدها بودن آن نبود و بيرون آورد دستش را از گريبان يا آستينش ناگهان

أَنِ امْشُوا وَ اصْبِرُوا» 7- كفّار را از گفتار و رفتارشان بشناسيم: الف) شبهه‌افكنى و فتنه‌جويى. أَ جَعَلَ الْآلِهَةَ ... لَشَيْ‌ءٌ عُجابٌ‌- عَجِبُوا ب)

‌از‌ نفاق‌ ‌آنها‌ ديگران‌ ‌را‌ ‌ يا ‌ برميگردانند ‌از‌ دين‌، ‌ يا ‌ القاء شبهه‌ ميكنند ‌در‌ قلوب‌ ‌آنها‌ و ‌آنها‌ ‌را‌ بشك‌ مياندازند، ‌ يا ‌ نظر ‌آنها‌

اينجا خداوند فرموده اين مخاصمه و گفتگوى ندامت اثر اهل آتش با يكديگر حقّ است و شبهه‌ئى در آن نيست كه واقع خواهد شد و به پيغمبر اكرم دستور فرموده كه بفرمايد باهل

اخروي‌ دارد ‌هر‌ كدام‌ بدرجات‌ و مراتب‌ ‌خود‌. إِذا مَسَّهُم‌ مس‌ّ القاء شبهه‌ و ضلالت‌ ‌است‌ طائِف‌ٌ مِن‌َ الشَّيطان‌ِ اعم‌ ‌از‌ شياطين‌ انسي‌ مثل‌ مبلغين‌

نوع‌ عذاب‌ها ‌را‌ بودي‌. ما كُنتُم‌ بِه‌ِ تَمتَرُون‌َ مريه‌ مجادله‌ و القاء شبهه‌ و تشكيك‌ ‌در‌ امر ‌است‌ ‌تا‌ اينجا حال‌ اهل‌ عذاب‌ اما حال‌ اهل‌ ثواب‌:

يحى طون بشى ء من علمه الا بما شاء(( و همچنين آياتى ديگر. ممكن است در اينجا شبهه اى به وجود آيد و آن اين است كه در آيه مورد بحث همه صفات را ملك خدا دانسته

الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ جُناحٌ فِيما طَعِمُوا» عمر را شبهه پيدا شد و در حدّ او توقف نمود. اين خبر به امير المؤمنين عليه السّلام رسيد

بايد تبرئه نمايد خودش را تا گردى از سؤال بدامن او ننشيند و معلوم شود كه جاى شبهه و سؤال نيست و پس از ابطال باطل براى تقرير و تثبيت و تاكيد حق شهادت بر وحدانيت

بياور و آنحضرت عصاى خود را انداخت ناگهان‌ جلد 4 صفحه 104 اژدهائى شد كه شك و شبهه‌ئى در اژدها بودن آن نبود و بيرون آورد دستش را از گريبان يا آستينش ناگهان

بياور و آنحضرت عصاى خود را انداخت ناگهان‌ جلد 4 صفحه 104 اژدهائى شد كه شك و شبهه‌ئى در اژدها بودن آن نبود و بيرون آورد دستش را از گريبان يا آستينش ناگهان

بياور و آنحضرت عصاى خود را انداخت ناگهان‌ جلد 4 صفحه 104 اژدهائى شد كه شك و شبهه‌ئى در اژدها بودن آن نبود و بيرون آورد دستش را از گريبان يا آستينش ناگهان

يُصَدِّقُونَ‌: و آنان كه تصديق نمايند، بِيَوْمِ الدِّينِ‌: به وقوع روز جزا. و شبهه‌اى نيست علامت به آن به جا آوردن طاعات است. يُبَصَّرُونَهُمْ يَوَدُّ الْمُجْرِمُ

بياور و آنحضرت عصاى خود را انداخت ناگهان‌ جلد 4 صفحه 104 اژدهائى شد كه شك و شبهه‌ئى در اژدها بودن آن نبود و بيرون آورد دستش را از گريبان يا آستينش ناگهان

بياور و آنحضرت عصاى خود را انداخت ناگهان‌ جلد 4 صفحه 104 اژدهائى شد كه شك و شبهه‌ئى در اژدها بودن آن نبود و بيرون آورد دستش را از گريبان يا آستينش ناگهان

بياور و آنحضرت عصاى خود را انداخت ناگهان‌ جلد 4 صفحه 104 اژدهائى شد كه شك و شبهه‌ئى در اژدها بودن آن نبود و بيرون آورد دستش را از گريبان يا آستينش ناگهان

روز قيامت كه مشهود ميگردد اوضاع آنعالم و خصوصيّات آن نشئه و ديگر براى احدى شبهه‌ئى از هيچ جهت در آن باقى نميماند بلكه فعلا در شك و حيرتند از وقت و كيفيّت

ايمان‌ ميشود، و ‌در‌ ايمان‌ چهار امر معتبر ‌است‌: 1‌-‌ يقين‌ ‌که‌ ‌اگر‌ شك‌، شبهه‌، مظنه‌ ‌در‌ يكي‌ ‌از‌ اجزاء ايمان‌ وارد شود ايمان‌ زائل‌ ميشود. 2‌-‌ اعتقاد

جمعى عظيم اقرار نمودند به نبوت موسى، ترسيد حجتى بر او شود نزد قوم، لذا القاء شبهه‌اى نمود كه اين قسمت مكرى است كه نموديد. از ابن عباس و ابن مسعود نقل شده كه

روز قيامت كه مشهود ميگردد اوضاع آنعالم و خصوصيّات آن نشئه و ديگر براى احدى شبهه‌ئى از هيچ جهت در آن باقى نميماند بلكه فعلا در شك و حيرتند از وقت و كيفيّت

انتقام بكشند و سر به مذلت و خوارى فرود نيارند، زيرا جهاد با كفار واجب است. و شبهه‌اى نيست كه هر كه اخذ حق خود كند بدون تعدى از حد الهى، او مطيع‌ «1» نهج البلاغه

كتابت، چه آن متضمن منافع عظيمه است كه غير او به كنه آن نتواند رسيد. زيرا شبهه‌اى نيست در آنكه تدوين علوم و نشر آن و تقييد حكم و ضبط اخبار اولين و مقالات

مذاهب آسمانى و غير آسمانى غرض و هدفشان از دين و مذهب معرفت النفس است ؟ اين شبهه ايست كه ممكن است به ذهن بيايد، ليكن خواننده محترم بايد متذكر مطالب قبل هم

در سابق براى ارتباط فطرت با سعادت و كمال انسان گذرانديم ، در پاسخ از اين شبهه كافى است ، براى اينكه سعادت و كمالى كه نبوت براى انسان جلب مى كند، امرى خارج

هايى براى ظهور اعيان موجودات و حدوث حوادث بى شمار در آنها هستند، زيرا هيچ شبهه نيست در اينكه خداى تعالى مخلوقات را - از باب مثال - از اين جهت آفريده كه

فرمود: حلال آشكار، و حرام آشكار، و شبهاتى ميان اين دو هست، پس هر كس موارد شبهه حرمت را ترك كند از حرام بيّن گذشتنش مسلّم‏تر خواهد بود، و گناهان قرقگاه و

فرمود: بايد ديه كامل بپردازد، و نبايد او را قصاص كرد، (قتل، قتل خطائى يا شبهه است لذا قصاص ندارد).

سه روايت مذكوره به يك معنا است معنى «إهدنا الصراط المستقيم» و پاسخ ضمنى به شبهه تحصيل حاصل مراد از «الّذين أنعمت عليهم» روايتى از رسول خدا(ص) درباره سوره

بياور و آنحضرت عصاى خود را انداخت ناگهان‌ جلد 4 صفحه 104 اژدهائى شد كه شك و شبهه‌ئى در اژدها بودن آن نبود و بيرون آورد دستش را از گريبان يا آستينش ناگهان

عقوبت سخط، جلد 14 - صفحه 137 لَشَدِيدٌ: هر آينه سخت است، يعنى مضاعف در عنف. و شبهه‌اى نيست در آنكه هر كه را به سبب كفر و سركشى در سلسله عذاب و عقبه عقاب كشد،

اينكه انحصار خلقت و عليت ايجاد در خدا، مستلزم نفىقانون عليت نيست . جواب اين شبهه كه عليت خدا در بقاء اشياء مستلزم توارد و اجتماع دو علت مستقل در معلول واحد

كنند ميان يكديگر و حال خود را شناسند و يقين ايشان بر كمال قدرت ما بيفزايد، و شبهه حشر اجساد از ميان مردم بر طرف، و بدانند كه بعد از مردن زنده خواهند شد. قالَ

گشته از منهاج حق، ضلالتى كه هيچ شبهه و عذرى با آن نيست، به خلاف كسى كه قبل از اين شرط كافر شده، چه ممكن است او را شبهه‌اى و معذرتى متوهّم باشد. تبصره-

Tabber requires Javascript to function. آيات ۹۷ - ۹۶، سوره آل عمران پاسخ به شبهه اى ديگر كه يهود در مورد تغيير قبله و نسخ القاء مى كردند در آيه :((ان اول

حال اگر بگوئى : گيرم كه اختلاف بشر بوسيله اين شعور مرموز كه نامش ‍ وحى نبوت است ، و شخص پيغمبر آن را از راه آوردن معجره اثبات كرد، و مردم به حكم عقل خودشان

ايشان خوش باشد و حرام‏زاده نباشد و تا ولادت‏ ايشان پاك و پاكيزه باشد و فرزند شبهه نباشند».

بياور و آنحضرت عصاى خود را انداخت ناگهان‌ جلد 4 صفحه 104 اژدهائى شد كه شك و شبهه‌ئى در اژدها بودن آن نبود و بيرون آورد دستش را از گريبان يا آستينش ناگهان

‌از‌ قبطيان‌ و دستگاه‌ خدايي‌ ‌او‌ درهم‌ كوبيده‌ شود لذا ‌در‌ مقام‌ القاء شبهه‌ برآمد گاهي‌ ‌به‌ سحره‌ ‌گفت‌ إِنَّه‌ُ لَكَبِيرُكُم‌ُ الَّذِي‌ عَلَّمَكُم‌ُ

پس نماز گزار خداى را، مراد نماز مغرب و عشاء. نزد بعضى مراد نافله شب است و شبهه‌اى نيست در آنكه نماز شب بر نفس دشوارتر است لذا آن را به ذكر ممتاز و مقدم

يُسئَل‌ُ عَمّا يَفعَل‌ُ وَ هُم‌ يُسئَلُون‌َ انبياء ‌آيه‌ 23 و جواب‌ ‌از‌ ‌اينکه‌ شبهه‌ اينكه‌ قدرت‌ حق‌ منافي‌ ‌با‌ ترك‌ فعل‌ قبيح‌ نيست‌ فرق‌ ‌است‌ ‌بين‌ نتوانستن‌

انكار نمودند و گفتند باران داده شديم به جهت نزول و صعود فلان و فلان ستاره و شبهه‌اى نيست هر شخصى عقيده اش اين از انواء باشد، كافر است؛ زيرا منكر خالق شده،

رفيعه كه كسى در نيابد آن را و منصب شفاعت و نجات عصاة به ميامن آن حضرت. و شبهه‌اى نيست كه تخلّص امت از عقوبت به سبب شفاعت موجب رضا و خشنودى آن سرور خواهد

كننده درجه‌هاى بندگان است از ملائكه و انبياء و اولياء و ساير اهل ايمان. و شبهه‌اى نيست كه علوّ درجه بقدر معرفت و طاعت باشد، هر چند عبادت بيشتر باشد درجه

داشت به علم خود كفار استدلال بكند. چون حجّت بر خود آنان تمام بود، و ديگر جاى شبهه اى بر ايشان نمانده بود در اين كه قرآن كلام خداى تعالى است، و چنين كسانى قطعا

برود. و نيز با اين بيان شبهه اى ديگر حل مى شود، و آن اين استكه روح جوهرى است مجرد، كه هيچ نسبتى با مكان و زمانى معين ندارد، و باز شبهه سومى كه با بيان ما دفع

هست. البته اين را هم بايد دانست كه: در وجود علم، از جهت ديگر شبهه اى است قوى كه همان شبهه، اساس علوم مادى قرار گرفته است؛ كه علم ثابت را (با اين كه هر

بداند كه من به او خيانت نكردم ، و او از وى راضى و خوشنود شود، و از دل او هر شبهه اى كه درباره وى و همسر خود دارد زايل گردد. دوم اينكه بداند كه هيچ خائنى بطور

مى‌گرفتند، گفت: ليس بهذا امر الفارغ: فارغ البال را به اين امر نكردند «2». بيان- شبهه‌اى نيست مؤمن معتقد به عالم آخرت و فوز به سعادت جنّت را، غافل نسازد از آنكه

بر امكان امرى، وقوع آنست، و در امم سابقه به صريح آيات، رجعت واقع شده، پس شبهه‌اى نخواهد داشت وقوع آن در اين امت. جلد 7 - صفحه 204 وَ أَقْسَمُوا بِاللَّهِ

روز قيامت كه مشهود ميگردد اوضاع آنعالم و خصوصيّات آن نشئه و ديگر براى احدى شبهه‌ئى از هيچ جهت در آن باقى نميماند بلكه فعلا در شك و حيرتند از وقت و كيفيّت

بياور و آنحضرت عصاى خود را انداخت ناگهان‌ جلد 4 صفحه 104 اژدهائى شد كه شك و شبهه‌ئى در اژدها بودن آن نبود و بيرون آورد دستش را از گريبان يا آستينش ناگهان

مبادا سقوط کند و گنج ظاهر شود و به خطر بیفتد. در پایان برای رفع هر گونه شک و شبهه از موسی، و برای این که به یقین بداند همه این کارها بر طبق نقشه و مأموریت

مى‌آشاميد از آن. تنبيه: اشراف و رؤساى كفار و مكذبان براى فريب دادن مردمان، القاى شبهه‌اى نمودند كه مردم را از پيروى رسولان باز دارند، گفتند: اين شخص كه دعوت نمايد

استغفار فرموده: وَ ما كانَ اللَّهُ مُعَذِّبَهُمْ وَ هُمْ يَسْتَغْفِرُونَ‌. و شبهه‌اى نيست كه استغفار مانع از تراكم ذنوب و ثبات، بلكه موجب محو و زوال آنست،

ضروريات‌ دين‌ ‌را‌ منكر شد مرتد ميشود مگر آنكه‌ لشبهة ‌باشد‌ ‌که‌ بايد رفع‌ شبهه‌ ‌آن‌ ‌را‌ كرد و حكم‌ مرتد فطري‌ اعدام‌ ‌است‌ بيكي‌ ‌از‌ انحاء ثلاثة. و ملّي‌

وَ مُلْكاً كَبِيراً. پس اگر اهل خلاف بر ايشان حسد برند، عجب نباشد. تنبيه: شبهه‌اى نيست در آنكه حسد، خصلتى است كه حاسد را مذموم و محسود را محمود؛ و حسد چون

مردم مسلط شده است ، مردم از سليمان بيزار شده ، و يا او را كافر خواندند، اين شبهه همچنان در ميان مردم شايع بود، تا آنكه خدايتعالى محمد (ص ) را مبعوث كرد، و

شبهات كافى است ، و اگر در آن تدبر شود پاره اى از آن آيات حل مشكل و ازاله شبهه از پاره ديگرش مى كند، و شخصى كه عهدهدار تفسير آن شده است ، بايستى براى فهميدن

او را فرا گرفته باشد و ايمان را در دل او نوشته و ثابت گردانيده باشد (كه به شبهه برطرف نشود) و او را تقويت نموده باشد، به چيزى كه به آن دلش زنده شود از نزد

بياور و آنحضرت عصاى خود را انداخت ناگهان‌ جلد 4 صفحه 104 اژدهائى شد كه شك و شبهه‌ئى در اژدها بودن آن نبود و بيرون آورد دستش را از گريبان يا آستينش ناگهان

روز قيامت كه مشهود ميگردد اوضاع آنعالم و خصوصيّات آن نشئه و ديگر براى احدى شبهه‌ئى از هيچ جهت در آن باقى نميماند بلكه فعلا در شك و حيرتند از وقت و كيفيّت

يكى از چند وجه: 1- آنكه تابع هواى سابقين شود و تقليد آنها را نمايد. 2- آنكه شبهه‌اى بر او داخل و بدين جهت باطل در نظر او صحيح نمايد با آنكه عقل مانع او باشد

بغى به غير حق هست ، و دو قسم نيست يكى به حق و يكى ديگر به غير حق . جواب اين شبهه اين است كه اين گونه تقييدها در حقيقت توضيح است نه تقييد، و غرض از اين توضيح

ها و ادلّه اى كه براى خود تراشيده اند پاسخ وجه اول آنان پاسخ وجه دوم آنان شبهه مادّيون در وجود علم و ردّ بر آن ها و اثبات تجرّد و غير مادّى بودن علم و ادراك

فتوت و غير اينها از صفات كماليه حضرت نبوى صلّى اللّه عليه و آله و سلّم. و شبهه‌اى نيست كه از جمله صفات پيغمبر خاتم، افضليّت آن سرور است بر تمام انبياء و

مردم نخواند. مؤلف: اين معنا از طرق اهل سنت نيز روايت شده، ولى حديث خالى از شبهه نيست. چون از آن بر مى آيد كه قبول كرده كلمه «ذنب»، به معناى نافرمانى خدا،

ساختيم » (و كل شى ء فصلناه تفصيلا) تفسير نمونه جلد ۱۲ صفحه ۴۲ تا جاى هيچگونه شبهه باقى نماند. در اينكه منظور از «آية الليل » و «آية النهار» خود شب و روز است

روز قيامت كه مشهود ميگردد اوضاع آنعالم و خصوصيّات آن نشئه و ديگر براى احدى شبهه‌ئى از هيچ جهت در آن باقى نميماند بلكه فعلا در شك و حيرتند از وقت و كيفيّت

اطاعت كنيم. مؤلّف: اين دو روايت، دو وجه مختلف در پاسخ از شبهه تحصيل حاصل را بيان مى كند. شبهه اين بود كه: شخص ‍ نمازگزار، راه مستقيم را يافته كه نماز مى

دعا كردن براى مشركان را ندارند، هرچند از خويشاوندانشان باشند. اين آيه، پاسخ شبهه‌اى را مى‌دهد كه پس چرا حضرت ابراهيم، به عموى مشرك خود دعا كرد و به او وعده‌ى

بوحدت‌ واجب‌ الوجود هستند مگر طبيعي‌ ‌که‌ اصلا منكر وجود واجب‌ ‌است‌ و فقط شبهه‌ ‌إبن‌ كمونه‌ ‌که‌ احتمال‌ تعدد داده‌ ‌حتي‌ مجوس‌ ‌که‌ قائل‌ بيزدان‌ و اهرمن‌

‌که‌ حضرت‌ رسالت‌ ‌بر‌ خلاف‌ عدل‌ و قسط حكم‌ نميفرمايد ‌اينکه‌ دستور ‌براي‌ شبهه‌ يهود بلكه‌ مسلمين‌ ‌است‌ ‌که‌ توهم‌ نكنند ‌که‌ حضرت‌ بواسطه‌ عداوتي‌ ‌که‌

را كه، لِمَ تَعِظُونَ قَوْماً: چرا پند مى‌دهيد و موعظه كنيد قومى را كه بى‌شبهه، اللَّهُ مُهْلِكُهُمْ‌: خداى تعالى هلاك كننده ايشان است به مخالفت بر ترك

اللَّهِ يُؤْتِيهِ مَنْ يَشاءُ؛* حجاج چون اين را شنيد ساكت شد. شأن نزول: يهود، شبهه ميان مردم انداختند كه اگر قبله جهت كعبه است، پس آنانكه به بيت المقدس نماز

متوجه من شدند، سبب را پرسيدم، فرمود: جبرئيل نازل و اين آيه را تلاوت فرمود، هر شبهه‌اى داشتم زايل، دين اسلام را تصديق كردم. چون بيرون آمدم، بر وليد بن مغيره

گفتند: «يداللّه مغلولة » (دست خدا بسته است). لذا در آيه مورد بحث در جواب از شبهه اول پاسخ مى گويد، باينكه : «الم تعلم ان اللّه على كل شى ء قدير»؟ يعنى مگر

بَعْدِهِمْ ...»: اين آيه، در مقام جواب دادن از شبهه اى است كه بعد از آيات قبل، ممكن است به ذهن كسى وارد شود، و آن شبهه، اين است كه: ما مى بينيم هميشه برد با همين

تفاخر كند بر ايشان و حقوق الهى را ادا نكند و به احسان به خلق نپردازد. تحقيق: شبهه‌اى نيست كه اين آيه مجتمع و متضمن بيان اركان اسلام و تنبيه بر مكارم اخلاق

و فصل الخطاب، كلامى است كه فصيح و روشن و خالص و پاكيزه باشد از التباس و شبهه، كه مخاطب بر وجه‏سهولت، مقصود را از آن بفهمد، و يا سخنى كه جدا كننده خصمان

مشت نظريات پوچ خود را براى آن آماده دارد و آن را حكم قاطع شمارد او است كه شبهه و مطالب مورد ترديد را چون تار عنكبوت بهم بافته و نداند كه در ما وراء آن مقامى

را مطرح مى كند، كه ابراهيم (عليه السلام ) با چشم خود نمونه آن را ديد. ۶ - شبهه آكل و ماكول : از شرحى كه سابقا درباره انگيزه تقاضاى ابراهيم (عليه السلام

خداى تعالى در ميان معجزات و خوارق عادات كه احتمال مى رود به وسيله آنها رفع شبهه از دلهاى كفار گردد و از ترديد و شك بيرونشان كند، داستان باز كردن در آسمان

مى‌آورى بر حدوث عالم صغير، اين همان دليل بر حدوث عالم كبير است، فافهم. تنبيه: شبهه‌اى نيست كه خداوند قادر متعال قدرت دارد بر خلق امثال اينها جلد 4 صفحه 86 را

رَمَضَانَ‏ كَانَ يَوْماً وَفَّقَ اَللَّهُ لَهُ فَأَمَّا وَ لَيْسَ عِلَّةٌ وَ لاَ شُبْهَةٌ فَلاَ فَقُلْتُ أُفْطِرُ اَلْآنَ فَقَالَ لاَ قُلْتُ وَ كَذَلِكَ فِي اَلنَّوَافِلِ

حلالى است روشن و حرامى است روشن و در بين اين امور مشتبهى هم هست، هر كه مورد شبهه را ترك كرد، از محرمات نجات يافته و هر كه بدان اخذ كرد و در نتيجه مرتكب حرام

إِلاَّ أَنْ يَكُونَ بَيْعاً لاَ يُوجَدُ مِثْلَ اَلْعِنَبِ وَ اَلْبِطِّيخِ وَ شِبْهِهِ فِي غَيْرِ زَمَانِهِ فَلاَ يَنْبَغِي شِرَاءُ ذَلِكَ حَالاًّ

وَ إِنَّهُ سَيَخْرُجُ كُلُّهُ ثُمَّ قَالَ لاَ تُخْبِرُوهُنَ‏ بِهَذَا وَ شِبْهِهِ وَ ذَرُوهُنَّ وَ عِلَّتَهُنَّ اَلْقَذِرَةَ قَالَ فَفَعَلْتُ بِالْمَرْأَةِ

اَلتَّأْيِيدِ وَ اَلظَّفَرِ وَ إِنِّي لَعَلَى يَقِينٍ مِنْ رَبِّي وَ غَيْرِ شُبْهَةٍ مِنْ أَمْرِي أَيُّهَا اَلنَّاسُ إِنَّ اَلْمَوْتَ لاَ يَفُوتُهُ اَلْمُقِيمُ

تَتَبَيَّنَهُ رَحِمَكَ اَللَّهُ فَإِنَّ اَللَّهَ لَمْ يَجْعَلْ خَلْقَهُ فِي شُبْهَةٍ مِنْ هَذَا فَقَالَ‏ كُلُوا وَ اِشْرَبُوا حَتََّى يَتَبَيَّنَ لَكُمُ اَلْخَيْطُ

شَيْ‏ءٍ غُلَّ مِنَ اَلْإِمَامِ فَهُوَ سُحْتٌ وَ أَكْلُ مَالِ اَلْيَتِيمِ وَ شِبْهُهُ سُحْتٌ وَ اَلسُّحْتُ أَنْوَاعٌ كَثِيرَةٌ مِنْهَا أُجُورُ اَلْفَوَاجِرِ

يعنى ستايش خود مكنيد به بسيارى خيرات و طاعات و به طهارت از معاصى و رذايل؛ و شبهه‌اى نيست كه نهى از تزكيه نفس در صورتى است كه مزكى به تزكيه خود قصد اعجاب و

شَيْ‏ءَ عَلَيْهِ وَ إِنْ كَانَ مِمَّا يَمْلِكُ غُلاَماً أَوْ جَارِيَةً أَوْ شِبْهَهُ بَاعَهُ وَ اِشْتَرَى بِثَمَنِهِ طِيباً فَيُطَيِّبُ بِهِ‏ اَلْكَعْبَةَ وَ

فَإِنَّمَا هُوَ مِنْ قَوْلِ اَلْجَاهِلِيَّةِ وَ لَوْ حَلَفَ اَلنَّاسُ بِهَذَا وَ شِبْهِهِ تُرِكَ أَنْ يُحْلَفَ بِاللَّهِ

هِيَ تَمَاثِيلَ اَلرِّجَالِ وَ اَلنِّسَاءِ وَ لَكِنَّهَا اَلشَّجَرُ وَ شِبْهُهُ

تَتَبَيَّنَهُ فَإِنَّ اَللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى لَمْ يَجْعَلْ خَلْقَهُ فِي شُبْهَةٍ مِنْ هَذَا فَقَالَ‏ كُلُوا وَ اِشْرَبُوا حَتََّى يَتَبَيَّنَ‏ لَكُمُ اَلْخَيْطُ

گردد؟ و مُرده چندين سال قبل با دَم مسيحایى مسيح زنده شود؟! قرآن كريم، اين شبهه را زايل كرده و حقيقت امر را از هر دو جهت بيان مى كند. يعنى هم بيان مى كند:

مَا أَشْبَهَ ذَلِكَ يَمُوتُ فِي اَلْبِئْرِ وَ اَلزَّيْتِ وَ اَلسَّمْنِ وَ شِبْهِهِ قَالَ كُلُّ مَا لَيْسَ لَهُ دَمٌ فَلاَ بَأْسَ بِهِ‏

أُصِيبُ مِنْهُ قَالَ أَنَا أَضَنُّ بِكَ‏ أَنْ تَطْلُبَ مِثْلَ هَذَا وَ شِبْهَهُ وَ لَكِنْ عَوِّلْ عَلَى مَالِي‏

ميباشد ‌که‌ راه‌ حق‌ ‌را‌ بخوبي‌ روشن‌ و ‌از‌ راه‌ باطل‌ جدا ميسازد و جاي‌ شبهه‌ ‌براي‌ كسي‌ باقي‌ نميگذارد. فَمَن‌ شَهِدَ مِنكُم‌ُ الشَّهرَ فَليَصُمه‌ُ

نقل شده چنين ميخوانيم : و الله ما هى تماثيل الرجال و النساء و لكنها الشجر و شبهه : بخدا سوگند تمثالهاى مورد در خواست سليمان مجسمه مردان و زنان نبوده بلكه

بِمَا أَفْتَى بِهِ‏ أَبُو حَنِيفَةَ فَقَالَ فِي مِثْلِ هَذَا اَلْقَضَاءِ وَ شِبْهِهِ تَحْبِسُ اَلسَّمَاءُ مَاءَهَا وَ تَمْنَعُ اَلْأَرْضُ بَرَكَتَهَا قَالَ

مَا أَشْبَهَ ذَلِكَ يَمُوتُ فِي اَلْبِئْرِ وَ اَلزَّيْتِ وَ اَلسَّمْنِ وَ شِبْهِهِ قَالَ كُلُّ مَا لَيْسَ لَهُ دَمٌ‏ فَلاَ بَأْسَ بِهِ‏

ايمان آوردند، مى گويند: چرا سوره اى نازل نشد، ليكن وقتى سوره اى محكم و بدون شبهه نازل شد و در آن مأمور به قتال و جهاد شدند، مى بينى افراد ضعيف الايمان از

برخوريم كه بر حسب ظاهر برخلاف اين كليت باشد، باز با دقت نظر و باريك بينى شبهه ما از بين مى رود، و پى مى بريم كه در آن مورد هم جستجوى از علت وجود داشته

برد. و بعضى ديگر را مى بينيم كه به كمترين جهت زايل مى شود، و يا با سست ترين شبهه اى كه عارضش مى شود، از بين مى رود، و چنين اختلافى را نمى شود با مسأله تجدد

خود را تفسير كرد، و با جمله «ربى و ربكم » خداى خود را توصيف نمود تا كمترين شبهه و توهمى در اينكه او بنده ايست فرستاده شده از طرف خدائى كه پروردگار او و همه

پايدارى و استقامت ورزند، البته نه براى اينكه دين وثنيت دين حقى است و در آن شبهه اى نيست ، چون ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۴ صفحه ۲۴۵ حجت موسى (عليه السلام )

بايد دانست كه اين طريق از استدلال ، بر رد شبهه نامبرده ، طريقه اى است كه هم در كتاب بكار رفته و هم در سنت ، اما در كتاب خدايتعالى فرموده : «من كان يريد

مؤ منان در بوته آزمايش قرار گيرند، آنها كه ايمان ضعيفى داشتند گرفتار شك و شبهه شدند، در حالى كه پيامبر (صلى اللّه عليه و آله و سلّم ) صريحا به آنها مى گفت :

از وحى را در حضور ما بازگو كند؟! و يا خدا را با چشم ببينيم كه جاى هيچ شك و شبهه اى براى ما باقى نماند؟ اينها است كه براى ما سؤ ال انگيز است و اينها است كه

آمده است ) و به معنى ترديد در تصميم گيرى است ، و بعضى آن را به معنى شك و شبهه عظيم مى دانند، ريشه اصلى اين لغت را از « مريت الناقه » به معنى فشار دادن

استفاده كند، هر چند است فاده اى خيالى يا عقلى بوده باشد و در اين مطلب هيچ شبهه اى نيست . و اين موجودات كه داراى افعالى تكوينى هستند با غريره طبيعى ، و حيوان

تركيب معجزه در آيد، نيز باطل است. ترجمه تفسير الميزان جلد ۱ صفحه : ۱۱۶ هيچ شبهه اى نيست در اين كه قرآن دلالت دارد بر وجود آيتى كه معجزه باشد. يعنى خارق عادت

اللّه عليه و آله و سلّم ) كنيز مرا فرا خواند، و از او پرسيد آيا چيزى كه شك و شبهه اى پيرامون عايشه برانگيزد هرگز ديده اى ؟ كنيز گفت : به خدائى كه تو را به

قائل به اختيارند و اما جبرى مذهبان ، كه خود فخر رازى يكى از آنها است ، اين شبهه نزد آنها منحصر در تنها مساءله مورد بحث نيست ، بلكه در تمامى موارد تكاليف

راه خدا باز مى دارند (الذين يصدون عن سبيل الله ) اين كار يا از طريق القاء شبهه ، و زمانى از طريق تهديد، و گاهى تطميع ، و مانند آن ، صورت مى گيرد كه هدف

وجود آلهه جز خدا، در جمله :((لو كان فيهما آلهة الاالله لفسدتا(( و پاسخ به دو شبهه و اما بيان حجتى كه آيه آورده حاصلش اين است كه : اگر فرض شود كه براى عالم

سقوط كند و گنج ظاهر شود و به خطر بيفتد. در پـايـان بـراى رفـع هـر گونه شك و شبهه از موسى ، و براى اينكه به يقين بداند هـمـه ايـن كـارها بر طبق نقشه و ماموريت

و هم به حقيقتى اشاره كرده تا در نتيجه عقده اى كه موجب اين سؤ ال شده حل و شبهه دفع گردد، و آن حقيقت اين است كه در عالم كون براى هر امتى اجلى است كه به هيچ

نَفَاهُ فَقَدْ أَنْكَرَهُ وَ دَفَعَ رُبُوبِيَّتَهُ وَ أَبْطَلَهُ‏ وَ مَنْ شَبَّهَهُ بِغَيْرِهِ‏ فَقَدْ أَثْبَتَهُ بِصِفَةِ اَلْمَخْلُوقِينَ اَلْمَصْنُوعِينَ

بود بر پرسش از قدرت پروردگار وى بر فرستادن مائده ، و اين كلام به هر صورت شبهه آور است . و اين توبيخ بنابر وجهى كه ما اختيار كرديم جهتش واضح است ، زيرا

اگر شبه هاى در حدوث فلان حادثه و يا اشباه و نظائر آن هست ، با ذكر آيه ، آن شبهه بر طرف شود. شاهد اين معنا همين سه روايتى است كه در شان نزول آيه « و لا تطرد