نتایج جستجو

ترس: آثار ترس از عذاب ۱۰; ترس از عذاب اخروى ۱۰ تزکیه: عوامل تزکیه ۱۱ تفکر: آثار تفکر ۵ تقرب: عوامل تقرب ۲۲ توحید: توحید افعالى ۲۱; زمینه توحید افعالى ۲۰;

آثار تفکر در تاریخ اقوام پیشین ۴; آثار تفکر در تاریخ انبیا ۴; تشویق به تفکر ۲; تفکر در فرجام قوم عاد ۲ خدا: اتمام حجت خدا ۳; انذارهاى خدا ۳; تشویقهاى خدا

میوه ۱، ۲; منابع تغذیه ۲ تفکر: آثار تفکر ۱۹; آثار تفکر در طبیعت ۲۱; اهمیت تفکر ۱۹; تشویق به تفکر ۲۰; تفکر در طبیعت ۲۰; دعوت به تفکر ۲۰ حقایق: اهمیت تشخیص

آیات خدا: آیات آفاقى ۳ انسان: تنوع طلبى انسان ۶; نیازهاى مادى انسان ۵ تفکر: آثار تفکر ۴; تفکر در موجودات زمین ۴ توحید: دلایل توحید ۴ حبوبات: دانه هاى حبوبات ۱;

آن را ندارند. انسان: محدوده فهم انسان ۵ تاریخ: روش نقل تاریخ ۶ تفکر: تشویق به تفکر ۷; تفکر در قرآن ۷ تنبه: عوامل تنبه ۲ خدا: تشویقهاى خدا ۷; نشانه هاى قدرت

بدّلوا نعمت الله کفراً ...»...». اسلام: تاریخ صدر اسلام ۸ تفکر تفکر در فرجام رهبران کفر ۳; تفکر در فرجام کفران کنندگان ۱، ۳ جامعه: آسیب شناسى اجتماعى ۵،

آیات آفاقى ۱; نقش آیات انفسى ۱ انسان: اهمیت خلقت انسان ۲ تفکر: آثار تفکر در پیدایش حیات ۳; تفکر در تنوع موجودات ۵ حیوانات: اهمیت خلقت حیوانات ۲ خدا: دلایل

باطل: نابودى باطل ۲ تاریخ: عبرت از تاریخ ۳; فواید تاریخ ۳ تفکر: تفکر در قصه فرعونیان ۱; تفکر در قصه موسى(ع) ۱ حق: آثار اصرار بر حق ستیزى ۷; امداد به حق

کننده به اندیشه و بیدارى فکر، چگونه ممکن است خود مجنون باشد، و همین که منادى تفکر است، خود دلیل بر نهایت عقل و درایت اوست. جنن‌ (۲۰۱ بار) أَيْمَانَهُم فَصَدّوا

بت پرستى: بى منطقى بت پرستى ۱ بتها: بى ثمرى بتها ۳; مراتب بتها ۴ تفکر: دعوت به تفکر ۲ جاهلیت: بتهاى جاهلیت ۴; عزى در جاهلیت ۴; لات در جاهلیت ۴; منات در

خدا ۲; زمینه ایمان به معاد ۲ تعقل: تشویق به تعقل ۴; تعقل در خلقت انسان ۴ تفکر: تفکر در خلقت انسان ۱ خدا: تشویقهاى خدا ۴ ذکر: آثار ذکر خلقت انسان ۲ معاد: تشویق

توحید ۳; عوامل ایمان ۳; متعلق ایمان ۳ بازگشت به خدا: ۷، ۸ تفکر: آثار تفکر در حیات ۳; آثار تفکر در مرگ ۳ حیات: حیات اخروى ۸; منشأ حیات ۲ خدا: افعال خدا ۱;

۳; شگفتى باران ۱; فواید باران ۳; منشأ باران ۱، ۲ تغذیه: منابع تغذیه ۳ تفکر: تفکر درباره باران ۲ خدا: افعال خدا ۱; نقش خدا ۲; نعمتهاى خدا ۴ شکر: شکر نعمت

منشأ آفرینش ۴ آیات خدا: آیات آفاقى ۱; وسعت آیات خدا ۱ تشریعوتکوین :۴ تفکر: موانع تفکر در آفرینش ۸ جهان بینى: زمینه جهان بینى توحیدى ۶ حق: آثار حق ستیزى ۸;

به تعبیر دیگر مفهوم اسلامى آن با منطقه جغرافیایى بستگى ندارد; بلکه با طرز تفکر و منطقه فکرى مربوط است. آنها که دور از آداب و سنن و تعلیم و تربیت اسلامى

ظهور آیات خدا ۴ تشبیهات قرآن: تشبیه انسان ۹; تشبیه به طبیعت ۹ تفکر: تفکر در آیات آفاقى ۹; تفکر در آیات انفسى ۹ توحید: زمینه توحید ربوبى ۸; نشانه هاى توحید

ولادت یحیى(ع) ۱ پیرى: فرزنددارى در پیرى ۲ تذکر: تذکر خلقت زکریا(ع) ۹ تفکر: آثار تفکر در خلقت انسان ۱۲ خدا: آثار اراده خدا ۷، ۱۰; آثار مشیت خدا ۷; اراده مطلق

مکان رشد ابراهیم(ع) ۴ انسان: اهمیت تنبه انسان ها ۲ پرسش: فواید پرسش ۳ تفکر: اهمیت تفکر در معبود ۲ تنبه: روش تنبه ۳ عقیده: پرسش از عقیده ۳; روش تصحیح عقیده

.». ابراهیم(ع): اعتذار ابراهیم(ع) ۳; بیمارى ابراهیم(ع) ۱، ۲، ۳، ۴، ۷، ۸; تفکر ابراهیم(ع) ۱; تقیه ابراهیم(ع) ۷; توریه ابراهیم(ع) ۸; دعوت از ابراهیم(ع) ۱،

در قوم ثمود ۶; بهانه جویى قوم ثمود ۱; بینش قوم ثمود ۲، ۵، ۶، ۷، ۸، ۹، ۱۰; تفکر طبقاتى قوم ثمود ۶; سعادت طلبى قوم ثمود ۱۰; قوم ثمود و صالح(ع) ۳; قوم ثمود

۷; کثرت موجودات آسمان ها ۵; موجودات زنده آسمان ها ۴، ۵ آیات خدا: ۱، ۷ تفکر: تفکر در آفرینش ۶ حیات: منشأ حیات ۱۰ خدا: آثار مشیت خدا ۸، ۹; اختصاصات خدا ۹;

اختلاف دینى ۸ انسان: نیازهاى انسان ۹ ایمان: زمینه ایمان به قرآن ۱۷ تفکر: اهمیت تفکر ۴ حق: زمینه حق ۷; ملاک حق ۳ دین: اهمیت تشریع دین ۹; دین و عینیت ۹;

در تبلیغ ۱۰; روش تبلیغ ۹، ۱۰; مهربانى در تبلیغ ۱۰ تربیت: روش تربیت ۹ تفکر: زمینه تفکر ۹ خویشاوندان: هدایت خویشاوندان ۱۳ خویشاوندى: نقش خویشاوندى ۱۳ ذکر:

مکان رشد ابراهیم(ع) ۴ انسان: اهمیت تنبه انسان ها ۲ پرسش: فواید پرسش ۳ تفکر: اهمیت تفکر در معبود ۲ تنبه: روش تنبه ۳ عقیده: پرسش از عقیده ۳; روش تصحیح عقیده

محمد(ص): آثار توطئه علیه محمد(ص) ۳ ولیدبن مغیره: انگیزه دشمنى ولیدبن مغیره ۲; تفکر ولیدبن مغیره ۲; قیاس ولیدبن مغیره ۲

افسردگى ۶ انسان: تمایلات انسان ۱۰; خلقت انسان ۱۳; دوستى انسان ها ۱۲، ۱۵ تفکر: ارزش تفکر ۱۶ خانواده: آرامش در خانواده ۱۱; دوستى اعضاى خانواده ۹; عواطف خانوادگى

ایمان: موانع ایمان به قرآن ۲ پاسخ: پاسخ جاهلانه ۱۰ تعصب: آثار تعصب ۱۲ تفکر: موانع تفکر نو ۱۲ تقلید: منشأ تقلید کورکورانه ۱۵ تکامل: موانع تکامل ۱۲ جهنم: آتش

لایعلمون لولا یکلمنا اللّه ... کذلک قال الذین من قبلهم مثل قولهم) ۱۱ - همگونى تفکر مخالفان پیامبران در طول تاریخ (کذلک قال الذین من قبلهم ... تشبهت قلوبهم)

در برابر آن دو، طایفه‌ای را یافت که نزدیک نیستند (تا) هیچ سخنی (شایسته‌ی تفکر) را بفهمند. تا گاهی که رسید میان دو بند را یافت نارسیده بدانها گروهی را که

بىواسطه زنان صدراسلام، با شخص پیامبر(ص) (إذا جاءک المؤمنت یبایعنک) ۴ - ارجمندى تفکر، عقیده و شخصیت زن، در نگرش اسلام (یأیّها النبىّ إذا جاءک المؤمنت یبایعنک

قرآن بزرگ) کتابی مبارک و عظیم الشّأن است که به تو نازل کردیم تا امت در آیاتش تفکر کنند و صاحبان مقام عقل متذکر (حقایق آن) شوند. این کتاب پربرکتی است که آن

۲; شگفتى خواب اصحاب کهف ۲; عجز اصحاب کهف ۸; فرستاده اصحاب کهف ۱۶، ۳۰; قدرت تفکر اصحاب کهف ۲۱; قصه اصحاب کهف ۳، ۴، ۵، ۶، ۷، ۸، ۹، ۱۵، ۱۶، ۱۷، ۱۸، ۲۱، ۲۵،

(فأطاعوه ... إنّهم کانوا قومًا فسقین) ۱۳ - فسق پیشگى، زمینه ساز از بین رفتن توان تفکر و اندیشه در انسان (فاستخفّ قومه ... إنّهم کانوا قومًا فسقین) چنانچه جمله

توبه نمايد و خدا چاره ساز مهربان است . به نظر نگارنده مراد از امانت عقل و تفكّر و استعداد تكليف است و آن همان عهداللّه است كه انسان آن را درك مى‏كند و تعليم

مبین) آمدن ادوات استفهام در دو آیه پیشین - که براى برانگیختن به اندیشه و تفکر به کار رفته است - و نیز توصیف «ضلالت» به «مبین»، مى تواند بیانگر برداشت یاد

یعنى بررسى نتایج، عواقب و پشت و روى چیزى مى باشد، و تفاوت آن با «تفکّر»، این است که «تفکّر» مربوط به بررسى علل و خصوصیات یک موجود است، اما «تدبّر» مربوط به

شى‏ء است با تفكّر و تدبر در اثر آن و آن از علم اخص است... گويند «فُلانٌ يَعْرِفُ اللهَ» نگویند «یَعلَمُ اللهَ»... كه معرفت بشر به خدا با تفكّر در آثار اوست

این دومین سوره‌ای است که با سوگندهای مکرّر آغاز می‌شود، سوگندهائی پر معنی و تفکر آفرین، سوگندهائی بیدار کننده و آگاهی‌بخش. جالب این که محتوای این سوگندها

فقط کسانی [دعوتت را] پاسخ می دهند که [سخنانت را با دقّت، تدبّر، اندیشه و تفکّر] می شنوند، [مشرکان و کافران لجوج، مردگانند] و خدا مردگان را [در قیامت] برمی

را مى‏گرفت و مهلت داده نمى‏شدند حال آنكه مقصود ما مهلت است تا مجالى براى تفكّر و توبه داشته باشند، يا اگر ملك را با عذاب نازل مى‏كرديم همه از بين مى‏رفتند

- مؤمن انطاکیه (حبیب نجار)، مردم را به گوش فرادادن به سخنان خود و تأمل و تفکر در اندیشه ها و باورهاى خود فراخواند. (فاسمعون) ۳ - مؤمن انطاکیه (حبیب نجار)،

داد، حال آنکه روز را به شب می‌پوشاند. به‌راستی در این (امور) برای مردمی که تفکر می‌کنند نشانه‌هایی است. و در زمین قطعاتی است کنار یکدیگر و باغ‌هایی از انگور

* (خلق الإنسن من صلصل ... فبأىّ ءالآء ربّکما تکذّبان) ۴ - خداوند، خواهان تفکر جن و انس در مبدأ آفرینش خویش به منظور پى بردن به پروردگار هستى (خلق الإنسن

ترقّى است از جهت ديگر، زيرا مفترى از روى تدبّر و تفكّر سخن مى‏گويد امّا شاعر روى خيال و بدون تدبّر و تفكّر سخن مى‏گويد امّا شاعر روى خيال و بدون تدبّر تكلّم

قوم نوح ، ایمان توده هاى مستضعف را ایمانى سطحى و برخاسته از خوش باورى و عدم تفکر مى شمردند. (ما نریک اتبعک إلاّ الذین هم أراذلنا بادى الرّأى) «بادى» از «بدوّ»

خلقه فقدّره) برخى از اهل لغت، ضمن بر شمردن معانى متعددى براى «تقدیر»، دقّت و تفکر در متعادل ساختن امور و مهیّا ساختن آنها را، از جمله معانى آن قرار داده اند

[اسراء:70]. تكريم به معنى گرامى داشتن و محترم كردن است و آن ظاهراً به واسطه عقل و تفكر و اختيار است كه خداوند به انسان عطا فرموده و به همان وسيله لياقت خليفةاللَّه

آيات‌. ] (آیه 1)- تقوا و امدادهای الهی: باز در آغاز این سوره به سه سوگند تفکر انگیز از «مخلوقات» و «خالق عالم» برخورد می‌کنیم. می‌فرماید: «قسم به شب در

ریا که سودش ناچیز و زیانش سریع و عظیم است ترک اندیشه و تفکر است، و خداوند همگان را به اندیشه و تفکر دعوت می‌کند. تفسیر آیات ۱ - تشبیه انفاق کننده از روى

بود كه در آن روح دميده شده شد و انسان زنده گرديد و يا مراد از نفخ روح اعطاء تفكر و اختيار است كه به انسان داده شد و لياقت خليفةاللهى يافت. والله اعلم. پيداست

باشد يا غير آن راغب گويد كلام لغو آنست كه اعتنائى به آن نيست و از روى عدم تفكر باشد و جارى مجراى «لَغا» است و آن صداى گنجشك و غيره مى‏باشد. [مائده:89].

شادى ممدوح بكار مى‏رود ولى فرح در شادى مذموم كه موجب تكبر است سرور و حبور از تفكر ناشى است و فرح از قوه شهوت. فيومى در مصباح گفته: در معنى تكبّر و خرسندى و

در آثار گذشتگان مثل [انعام:11]. ايضاً 26 نحل، 69 نمل. و غيره ديگرى براى تفكّر در امر حق و شروع خلقت چنانكه آمده [عنكبوت:20]. آيه صريح است در اينكه گردش

مراد از آن در آیه شریفه، استحکام و خلل ناپذیرى قرآن مى باشد. ۹ - پیروزمندى تفکر قرآنى، در صحنه رویارویى با اندیشه هاى بشرى (و إنّه لکتب عزیز) ۱۰ - شکست ناپذیرى

بیان فضیلت سوره‌های قرآن آمده به معنی خواندن سطحی بدون تفکر و عمل نیست بلکه تلاوتی است مقدمه تفکر، و تفکری است سر آغاز عمل. ج2، ص394 بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ

فرمود: تفكّروا فى الاء اللّه و لا تفكّروا فى ذات اللّه‌ «2»: تفكر نمائيد در نعمتهاى الهى و تفكر مكنيد در ذات خداوندى. 3- از حضرت صادق عليه السّلام تفسير آيه

كارگر نيست!!! آيا قرآن مجيد با اين آيه يادآورى كرده كه بشر خليفةالله روزى با تفكر خدادادى به آن «سلطان» دست خواهديافت؟! هرچه هست هر دو آيه بسيار قابل دقت اند

رحمت من] شوند، ولی بیشتر مردم جز به ناسپاسی و کفران رضایت ندادند. و تا به تفكر پردازند، باران را ميانشان تقسيم كرديم. ولى بيشتر مردم جز ناسپاسى نكردند.

دو دوست یا دو برادر که هر کدام الگویی برای یکی از این دو گروه بوده‌اند طرز تفکر و گفتار و کردار و موضع این دو گروه را مشخص می‌کند. نخست می‌گوید: ای پیامبر

مى رساند که رفتارهاى آدمى متأثر از جهان بینى او است و کردارهاى او، نشانه طرز تفکر و عقیده (ایمان و کفر) او است. ۹ - رفتار و کردار آدمى، نشانگر کفر و ایمان

عرضه می‌کند. صافتر و مستقیم‌تر، از این نظر که میان ظاهر و باطن، عقیده و عمل، تفکر و برنامه، همگونی ایجاد کرده و همه را به سوی «اللّه» دعوت می‌کند. صافتر و

شادى ممدوح بكار مى‏رود ولى فرح در شادى مذموم كه موجب تكبر است سرور و حبور از تفكر ناشى است و فرح از قوه شهوت. فيومى در مصباح گفته: در معنى تكبّر و خرسندى و

منزلت است. ناگفته نماند مردان طورى آفريده شده‏اند كه اكثراً در قدرت تعقل و تفكر و اراده امور از زنان برتراند آيه شريفه با اظهار حقوق دو جانبه از اين حقيقت

آيات‌ شريفه‌ تعبيرات‌ مختلفه‌ فرموده‌: تفكر، علم‌، سمع‌، عقل‌ و مصداق‌ تمام‌ اينها يكيست‌، عاقل‌ ‌در‌ مقام‌ تفكر و علم‌ ‌بر‌ ميآيد و گوش‌ شنوا دارد و كساني‌

سربسته مطرح شد و اين آيه نمونه‌ى آن مطلب كلّى است. 1- بهترين راه خداشناسى، تفكّر در آفرينش است. وَ مِنْ آياتِهِ‌ ... 2- نشانه‌هاى الهى قابل شمارش نيست، آنچه

پاداش عظیم در دنیا و آخرت از آن کسانی است که این «تلاوت» را وسیله‌ای برای «تفکر»، و آن را نیز به نوبه خود وسیله‌ای در راه «عمل» قرار دهند. بِسْمِ اللَّهِ

عقل و خرد (قل أرءیتم إن کان من عند اللّه) بنا بر این که مراد از «أرأیتم» تفکر و تعقل باشد، مطلب بالا استفاده مى شود. ۷ - بى اعتنایى به ضرورت ها و احتیاط هاى

بهروران از نعمت درک در نزد خداوند ارزشمندند. (قد فصلنا الأیت لقوم یفقهون) ۹- تفکر در چگونگى آفرینش انسان، راهى براى رسیدن به توحید است. (و هو الذى أنشأکم

خداشناسى (ألم یروا إلى الطیر مسخّرت فى جوّ السّماء ما یمسکهنّ إلاّ الله) ۳- تفکر در حرکت منظم و رام شده اجرام آسمانى، از راههاى خداشناسى * (ألم یروا إلى الطیر

الذى یحى ... و النهار) ۱۰ - جریان مستمر حیات و مرگ و گردش نظام طبیعت، شایان تفکر و درس آموزى (و هو الذى یحى و یمیت ... أفلاتعقلون) ۱۱ - سطحى نگرى و بى تفاوتى

اللّه عليه و آله و سلم در غار حراء ظاهراً شبيه آن بوده است: سكوت توأم با تفكّر. در الميزان از آيه شريفه استظهار شده كه چنين صومى در بنى اسرائيل مستحب بوده

همچنين دو آيه ذيل [يونس:88-96-97 ]مى‏فهمانند كه كافران ايمان اختيارى كه با تفكّر در نظام عالم به دست مى‏آيد، نمى‏آورند و چون عذاب اليم را ديدند تسليم مى‏شوند،

اللّه عليه و آله و سلم در غار حراء ظاهراً شبيه آن بوده است: سكوت توأم با تفكّر. در الميزان از آيه شريفه استظهار شده كه چنين صومى در بنى اسرائيل مستحب بوده

مبيّنه معارف و احكام را بر مردم تا تفكر و تأمل نمايند و مهتدى بهدايت الهى شوند ولى باز خدا هر كس را بخواهد توفيق تفكر و تأمل ميدهد و هدايت ميكند براه مستقيم

«وَ تَظُّنُونَ بِاللَّههِ الظُّنونَ الْمُختَلَفَةِ». آنجا كه در اثر تلاش و تفكّر، يقين ممكن باشد كارى از ظّن ساخته نيست و مورد قبول نمى‏باشد [يونس:36]. وَ

نیاز به وساطت عقل و شعور ندارد، همان گونه که حیوان بدون نیاز ج3، ص535 به تفکر به سوی غذا و جنس مخالف جذب می‌شود. اما گاهی تأثیر آن به صورت آگاهانه است

موضع‌گیری مشرکان در برابر پیامبر اسلام (ص) بر خورد می‌کنیم، که بیانگر طرز تفکر انحرافی آنها در مسائل اصولی است نخست می‌گوید: «و هنگامی که کافران تو را می‌بینند

انسان و درون و برونش در آن صحنه است. البته تعبیر بروز و ظهور در مقایسه با تفکر ما است، نه با مقایسه به علم خدا! به هر حال توصیف خداوند در این حال به «قهاریت»

بَلْ قالُوا مِثْلَ ما قالَ الْأَوَّلُونَ‌: بلكه گفتند منكرين بعث بدون تدبر و تفكر، مثل آنچه گفتند پيشينيان كفار. وَ هُوَ الَّذِي أَنْشَأَ لَكُمُ السَّمْعَ

براى او شريك قائل مى‌شوند- و ناسپاسى مى‌كنند؟! مگر (قریشیان با چشم عبرت و تفکّر) نمی‌بینند که ما (سرزمین ایشان، مکّه را) حرم پر امن و امانی ساخته‌ایم، در

يَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ‌: آيا پس تأمل و تدبر نمى‌نمايند اين منافقان در معانى قرآن، و تفكر نمى‌كنند در الفاظ آن تا آثار اعجاز بر ايشان ظاهر گردد كه اين كلام الهى است

پاداشها و فضیلتها هرگز برای خواندن تنها نیست، بلکه خواندنی است که توأم با تفکر و اندیشه و سپس الهام گرفتن برای عمل بوده باشد. بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ

بِأَنْ یَکُونُوا مَعَ الْخَوالِفِ). و این کیفر نیز آنها را بس که خداوند قدرت تفکر و ادراک را از آنها به خاطر اعمال زشتشان گرفته «و بر دلهایشان مهر نهاده و

عفو در ((يسئلونك ماذا ينفقون قل العفو...)) دو نكته در آيه : ۱ تشويق مردم به تفكر پيرامون حقايق وجود ۲ عدم رضايت به تقليد و اطاعت كوركورانه وجه اينكه مسلمانان

الْاَمْرَ» يعنى به عواقب آن نظر كرد و در آن فكر نمود و تأمل كرد يعنى آيا در قرآن تفكّر و تدبّر نمى‏كنند يا بر قلوب قفل‏ها است. همچنين است [مؤمنون:68] كه در اصل

داد ميانتان دوستى و مهربانى همانا در اين هر آينه نشانه‌ها است براى گروهى كه تفكر ميكنند و از نشانه‌هاى او است آفريدن آسمانها و زمين و اختلاف زبانهاى شما و

داد ميانتان دوستى و مهربانى همانا در اين هر آينه نشانه‌ها است براى گروهى كه تفكر ميكنند و از نشانه‌هاى او است آفريدن آسمانها و زمين و اختلاف زبانهاى شما و

آنكه بگو به مكذبان امت خود سير كنيد در زمين، فَانْظُرُوا: پس نظر كنيد از راه تفكر و استدلال، كَيْفَ بَدَأَ الْخَلْقَ‌: چگونه آفريده است خدا خلق را بر اختلاف

ديده‌هاى خود را، و بازگرداند براى روشنائى حقايق، نظر و فكر خود را. پس بدرستى كه تفكر، حيات قلب بينا است، چنانچه راه رود طالب نور در ظلمات به نور. (فرمايش تشبيه

که از افراد غیر موثق شنیده، و یا می‌گوید دیده‌ام در حالی که ندیده، و یا در تفکر خود دچار قضاوتهای بی‌مأخذ و بی‌پایه‌ای شده که با واقعیت منطبق نبوده است،

شکرگزاران و کفران کنندگان، ضمن بیان گوشه‌ای از زندگی سلیمان و قوم سبا. 5- دعوت به تفکر و اندیشه و ایمان و عمل صالح. فضیلت تلاوت سوره: در حدیثی از پیامبر اسلام صلّی

اختلاف اقوال در طرق سماوات. و غرض اين اخبار آنست كه تا ايشان به نظر تأمل تفكر كنند و بدانند كه حقيقت اين اقوال متفاوته محال است، پس بوسيله دلايل ظاهره

داد ميانتان دوستى و مهربانى همانا در اين هر آينه نشانه‌ها است براى گروهى كه تفكر ميكنند و از نشانه‌هاى او است آفريدن آسمانها و زمين و اختلاف زبانهاى شما و

با آنكه آنها در غفلت از ياد مرگ و عذاب قيامت و معرض از ذكر خدا و آيات او و تفكر در خاتمه امر خودشانند و در مجمع فرموده كه خداوند وصف فرمود قيامت و حساب را

أَنْ كَذَّبُوا بِآياتِ اللَّهِ وَ كانُوا بِها يَسْتَهْزِؤُنَ «10» ترجمه‌ آيا تفكر نمى‌كنند در پيش خودشان كه نيافريد خدا آسمانها و زمين و آنچه را ميان آندو

فرموده باشد و آن بر شما مشتبه و مخفى شده باشد كه تصديق مرا نكنيد براى آنكه تفكّر و تدبّر نداريد آيا ما ميتوانيم شما را الزام كنيم بآن معجزه يا قبول نبوّت

شويم، چگونه حشر و بعث به ما راه يابد. و اين جهلى است ناشى از غفلت آنان، زيرا تفكر نمى‌كنند كه نشأه اول خلقت عظيمتر باشد از نشأه ثانيه اعاده و حشر؛ و ايشان

آب عذب و فراتند در کنار افراد بی‌ایمان که همچون آب ملح و اجاجند، با دو طرز تفکر، دو نوع عقیده، و دو نوع عمل پاک و ناپاک، قرار می‌گیرند، بی‌آنکه به هم آمیخته

تصدیق محمّد صلّی اللّه علیه و آله کرده‌اند». البته منظور تلاوتی است که مقدمه تفکر و سپس اراده و عمل باشد. بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ به نام خداوند

تو نمى‌دانى. پس معنى آيه چنين شود كه حق تعالى شهادت داد بر اينكه قلوب كفار تفكر نكند در امر حق، و گوشها و چشمهاى آنها نمى‌شنود و نمى‌بيند حق را تا قبول كنند

قرآن را تا بيان كنى براى مردم آنچه را فرستاده شد بسوى آنها و باشد كه آنها تفكر نمايند. تفسير - كسانيكه براى رضاى خدا و در راه دين او از مكه معظمه بمدينه

عُجابٌ‌- عَجِبُوا ب) دور كردن مردم از اجتماعات حقّ. «امْشُوا» ج) به جاى دعوت به تفكّر، دعوت به تعصّب و مقاومت. «اصْبِرُوا» د) تكيه بر آيين نياكان يا طرح آيين ديگران

تنزيليه الهى، و قوه بينائى چشم براى مشاهده آيات تكوينيه سبحانى، و قلب براى تفكر و تدبر و آگاهى تا به مسموعات و مبصرات عبرت يابد و به ستايش و سپاسدارى منعم

زمان دیگر بصیرت خویش را از دست داده و به اعمال ناروا گرایش پیدا کردند. ۱۵- تفکر و بینش صحیح پرتویى از رحمت الهى (فعموا و صموا ثم تاب اللّه علیهم) در برداشت

نمایان گشت. اما همان گونه که روش قرآن است، این مقدمات را که با کمی اندیشه و تفکر روشن می‌شود، حذف کرده و در این مرحله چنین می‌گوید: «هنگامی که وارد بر یوسف

«تَصْرِيفِ الرِّياحِ» 8- كتاب هستى، پر است از آيات گوناگون، كه درك آن نياز به تفكّر و انديشه دارد. «آياتٌ لِقَوْمٍ يَعْقِلُونَ» وَ اخْتِلافِ اللَّيْلِ وَ النَّهارِ

بوده‌ايم. «ايثار» به معناى برترى دادن ديگران بر خود است. برادران يوسف در اثر تفكر غلط «نَحْنُ عُصْبَةٌ»، دست به كار غلطى زدند و گفتند: او را به چاه افكنيد؛

نكته ها: ۱ - نعمتهاى مادى و معنوى ۲ - چرا تنها زيتون و نخل و انگور؟! ۳ - تفكر، تعقل ، تذكر هُوَ الَّذِي أَنْزَلَ مِنَ السَّماءِ ماءً لَكُمْ مِنْهُ شَرابٌ

تمام كه ما آنرا قرآن عربى فصيح قرار داديم براى آنكه شما جماعت عرب تعقّل و تفكّر در الفاظ و معانى آن نموده بحقايق آن آشنا شويد و تصديق كنيد كه آن حقّ و صدق

(آیه 189))- کفران یک نعمت بزرگ! در اینجا به گوشه دیگری از حالات مشرکان و طرز تفکر آنها و پاسخ به اشتباهاتشان اشاره شده است و از آنجا که آیه قبل اشاره به توحید

(و من یتخذ الشیطن ولیاً من دون اللّه فقد خسر خسراناً مبیناً) ۲۱- انحراف در تفکر و ایجاد آرزوهاى باطل و سپس تحت فرمان گرفتن، راه و روش شیطان براى اغواى مردم

الْأَمانِیُّ حَتَّی جاءَ أَمْرُ اللَّهِ). ج5، ص101 آری! این آرزوها لحظه‌ای مجال تفکر صحیح به شما نداد، و آرزوی وصول به شهوات و اهداف مادی بر شما چیره بود. 5-

فرموده باشد و آن بر شما مشتبه و مخفى شده باشد كه تصديق مرا نكنيد براى آنكه تفكّر و تدبّر نداريد آيا ما ميتوانيم شما را الزام كنيم بآن معجزه يا قبول نبوّت

خود فرموده كه بعجله زبان خود را بآيات ما حركت مده و قرائت منما آنرا قبل از تفكّر و تأمّل در معانى آن همانا بعهده ما است جمع آن در سينه تو و اجراء آن بر زبانت

اظهار ایمان به خدا است بی‌آن‌که تلاش و کوششی به خرج دهند، قرآن در برابر این تفکر نادرست می‌فرماید: «آیا گمان کردید داخل بهشت می‌شوید بی‌آن‌که حوادثی همچون

مبيّنه معارف و احكام را بر مردم تا تفكر و تأمل نمايند و مهتدى بهدايت الهى شوند ولى باز خدا هر كس را بخواهد توفيق تفكر و تأمل ميدهد و هدايت ميكند براه مستقيم

با آنكه آنها در غفلت از ياد مرگ و عذاب قيامت و معرض از ذكر خدا و آيات او و تفكر در خاتمه امر خودشانند و در مجمع فرموده كه خداوند وصف فرمود قيامت و حساب را

نكته ها: ۱ - نعمتهاى مادى و معنوى ۲ - چرا تنها زيتون و نخل و انگور؟! ۳ - تفكر، تعقل ، تذكر وَ عَلَى اللَّهِ قَصْدُ السَّبِيلِ وَ مِنْها جائِرٌ وَ لَوْ

خود فرموده كه بعجله زبان خود را بآيات ما حركت مده و قرائت منما آنرا قبل از تفكّر و تأمّل در معانى آن همانا بعهده ما است جمع آن در سينه تو و اجراء آن بر زبانت

خود فرموده كه بعجله زبان خود را بآيات ما حركت مده و قرائت منما آنرا قبل از تفكّر و تأمّل در معانى آن همانا بعهده ما است جمع آن در سينه تو و اجراء آن بر زبانت

شكلى و مزه‌اى و رنگى و نفعى و لذتى در او پديد آيد. حاصل در ميان اين دو حالت تفكر و تدبر كنيد و ببينيد حق تعالى به قدرت كامله چه نحو بر سبيل تدريج آن را از

ما و بخوانيم آن را. مراد نهى ايشان است از معجزات دلبخواهى، و توصيه آنها به تفكر و تدبر در آيات بيّنه و معجزات ظاهره. وَ مَنْ يَتَبَدَّلِ الْكُفْرَ بِالْإِيمانِ‌:

خود فرموده كه بعجله زبان خود را بآيات ما حركت مده و قرائت منما آنرا قبل از تفكّر و تأمّل در معانى آن همانا بعهده ما است جمع آن در سينه تو و اجراء آن بر زبانت

جهل و نادانى شدند و منغمر در معصيت و نافرمانى گشتند و بكلّى از ياد خدا و تفكر در آياتش غفلت كردند بطور استهزاء ميپرسند كجا و كى خواهد بود روز مجازات ما

جهل و نادانى شدند و منغمر در معصيت و نافرمانى گشتند و بكلّى از ياد خدا و تفكر در آياتش غفلت كردند بطور استهزاء ميپرسند كجا و كى خواهد بود روز مجازات ما

مظاهرت در عدل. و اطلاق نظر بر معنى حقيقى شايسته حق تعالى نيست، زيرا يا به معنى تفكر و صدور آن از قلب است، و يا به معنى تقليب حدقه چشم؛ و هيچيك جايز نيست بر ذات

براى مناجات با پروردگار خود، و ساعتى در آن محاسبه نمايد نفس خود را، و ساعتى تفكر در آنچه به جا آورده است خدا نسبت به او (از الطاف) و ساعتى خلوت در آن براى

منحصر نيست فوائد خلقت اين چهارپايان براى سوارى و تزيّن، بلكه عمده تذكر و تفكر است در عجائب و غرائبى كه حق تعالى در خلقت آنها مقرر فرموده، لذا حضرت صادق

توحيد و قدرت و رحمت او كه واقف ميشود بر آن هر كسيكه صبر نمايد بنظر و تأمّل و تفكّر در دليل و شكر كند بر نجات از خطر دريا بعنايت خدا و اگر بخواهد باد را تند

رُجِعْتُ إِلى‌ رَبِّي إِنَّ لِي عِنْدَهُ لَلْحُسْنى‌» «1» اين آيات، پاسخ آن تفكر باطل است. 1- در تربيت و ارشاد، بايد همراه هشدار، تشويق نيز باشد. «وَ لَعَذابُ

جهل و نادانى شدند و منغمر در معصيت و نافرمانى گشتند و بكلّى از ياد خدا و تفكر در آياتش غفلت كردند بطور استهزاء ميپرسند كجا و كى خواهد بود روز مجازات ما

تلاوت شود يا هر معجزه و حجّتى براى آنان اظهار و اقامه گردد اعراض نمايند و تفكّر و تدبّر در آن ننمايند و تصديق نكنند و اينكه در آيه قبل جواب شرط حذف شده براى

تلاوت شود يا هر معجزه و حجّتى براى آنان اظهار و اقامه گردد اعراض نمايند و تفكّر و تدبّر در آن ننمايند و تصديق نكنند و اينكه در آيه قبل جواب شرط حذف شده براى

قرآن را تا بيان كنى براى مردم آنچه را فرستاده شد بسوى آنها و باشد كه آنها تفكر نمايند. تفسير - كسانيكه براى رضاى خدا و در راه دين او از مكه معظمه بمدينه

رَحِمَ رَبُّكَ‌: مگر آنكه رحم فرموده پروردگار تو او را به لطف و توفيق بواسطه تفكر و نظر در دلايل هاديه و بينات الهيه. مراد اهل ايمانند كه اختلاف در اصول دين

از بيم و شكاف خورده از ترس خدا و اين مثلها را ميزنيم براى مردم شايد آنها تفكّر كنند او است خداوندى كه نيست قابل پرستشى جزا و داناى پنهان و آشكار او است

توحيد و قدرت و رحمت او كه واقف ميشود بر آن هر كسيكه صبر نمايد بنظر و تأمّل و تفكّر در دليل و شكر كند بر نجات از خطر دريا بعنايت خدا و اگر بخواهد باد را تند

چه كسى مى‌گيرد «1» و طعام را شامل طعام معنوى دانستند. 1- انسان، مأمور به تفكر در غذا، به عنوان يكى از نعمت‌هاى خداست، خوردن‌ «1». كافى، ج 1، ص 50. جلد

نميرسد تمكين نمايند لذا خداوند در مقام ردّ آنها فرموده كه اينها تأمّل و تفكّر در آيات قرآن ننمودند تا يقين كنند كه آن حق و آورنده آن پيغمبر بر حق است بلكه

خود فرموده كه بعجله زبان خود را بآيات ما حركت مده و قرائت منما آنرا قبل از تفكّر و تأمّل در معانى آن همانا بعهده ما است جمع آن در سينه تو و اجراء آن بر زبانت

خود فرموده كه بعجله زبان خود را بآيات ما حركت مده و قرائت منما آنرا قبل از تفكّر و تأمّل در معانى آن همانا بعهده ما است جمع آن در سينه تو و اجراء آن بر زبانت

جهل و نادانى شدند و منغمر در معصيت و نافرمانى گشتند و بكلّى از ياد خدا و تفكر در آياتش غفلت كردند بطور استهزاء ميپرسند كجا و كى خواهد بود روز مجازات ما

تلاوت شود يا هر معجزه و حجّتى براى آنان اظهار و اقامه گردد اعراض نمايند و تفكّر و تدبّر در آن ننمايند و تصديق نكنند و اينكه در آيه قبل جواب شرط حذف شده براى

الَّذِينَ كَفَرُوا: و گفتند آنانكه كافر شدند از روى انكار و استبعاد به سبب عدم تفكر و تدبر در آيات بينه و براهين واضحه بر حقيقت حشر و نشر و قيامت، أَ إِذا كُنَّا

است و اين استبعاد و تعجّب و انكار ناشى است از غفلت و عدم توجّه و تأمّل و تفكّر در ابتداء خلقشان كه آنهم از خاك بوده و آنكه همان قادرى كه آنها را از عدم

خلق‌ كثيريرا آيا ‌پس‌ ‌از‌ ‌اينکه‌ تعقل‌ نميكنيد و بخود نميآئيد و تامّل‌ و تفكّر نميكنيد. وَ لَقَد أَضَل‌َّ مِنكُم‌ جِبِلًّا كَثِيراً جبل‌ّ بمعني‌ خلق‌ ‌است‌

چه كسى مى‌گيرد «1» و طعام را شامل طعام معنوى دانستند. 1- انسان، مأمور به تفكر در غذا، به عنوان يكى از نعمت‌هاى خداست، خوردن‌ «1». كافى، ج 1، ص 50. جلد

رُجِعْتُ إِلى‌ رَبِّي إِنَّ لِي عِنْدَهُ لَلْحُسْنى‌» «1» اين آيات، پاسخ آن تفكر باطل است. 1- در تربيت و ارشاد، بايد همراه هشدار، تشويق نيز باشد. «وَ لَعَذابُ

از لفظ ذكر است آيا سزاوار است شما از راه لجاجت و عناد در اطراف آن تأمّل و تفكر نكنيد تا بعقل صحت آنرا دريابيد .. وَ ما جَعَلناهُم‌ جَسَداً لا يَأكُلُون‌َ

زمين‌ ظاهر شد اما قلوب‌ قاسية و هواهاي‌ نفسانيه‌ مانع‌ ‌از‌ تدبر و تأمل‌ و تفكر و تعقل‌ ‌است‌ فقط ‌اينکه‌ ‌آيه‌ بينه‌: لِقَوم‌ٍ يَعقِلُون‌َ ‌است‌. ‌از‌ ‌براي‌

قرآنيّه كه واضح است بودن آنها از جانب ما براى آنان تلاوت شود بدون تأمل و تفكّر از روى تعصّب و عناد ميگويند اين پيغمبر نيست مردى است كه ميخواهد شما را از

جهل و نادانى شدند و منغمر در معصيت و نافرمانى گشتند و بكلّى از ياد خدا و تفكر در آياتش غفلت كردند بطور استهزاء ميپرسند كجا و كى خواهد بود روز مجازات ما

ذكر و نفى فرموده مگر يك احتمال كه آنرا اثبات فرموده باين تقريب كه آيا آنها تفكّر و تدبّر و تأمّل ننمودند در قول خداوند كه قرآن است تا بدانند كه آن معجزه و

ذكر و نفى فرموده مگر يك احتمال كه آنرا اثبات فرموده باين تقريب كه آيا آنها تفكّر و تدبّر و تأمّل ننمودند در قول خداوند كه قرآن است تا بدانند كه آن معجزه و

جمله‌ى‌ «رَبِّي وَ رَبُّكُمْ» را از زبان حضرت عيسى نقل مى‌كند، تا با هرگونه تفكّر غلط و ادّعاى الوهيّت درباره حضرت عيسى مبارزه كند. حال كه بناست، راه خدا و

توحيد و قدرت و رحمت او كه واقف ميشود بر آن هر كسيكه صبر نمايد بنظر و تأمّل و تفكّر در دليل و شكر كند بر نجات از خطر دريا بعنايت خدا و اگر بخواهد باد را تند

در موعظه و نصيحت و براى آنكه ترسانده شوند بآن و براى آنكه بدانند بتدبّر و تفكّر و تأمّل كه او است خداوند يكتاى بى‌همتا و براى آنكه متنبّه و متّعظ و متذكّر

رُجِعْتُ إِلى‌ رَبِّي إِنَّ لِي عِنْدَهُ لَلْحُسْنى‌» «1» اين آيات، پاسخ آن تفكر باطل است. 1- در تربيت و ارشاد، بايد همراه هشدار، تشويق نيز باشد. «وَ لَعَذابُ

نميرسد تمكين نمايند لذا خداوند در مقام ردّ آنها فرموده كه اينها تأمّل و تفكّر در آيات قرآن ننمودند تا يقين كنند كه آن حق و آورنده آن پيغمبر بر حق است بلكه

چه كسى مى‌گيرد «1» و طعام را شامل طعام معنوى دانستند. 1- انسان، مأمور به تفكر در غذا، به عنوان يكى از نعمت‌هاى خداست، خوردن‌ «1». كافى، ج 1، ص 50. جلد

مسافرت مينمودند و جز آن حيوان و آسمان و زمين و كوه در اوقات فراغت خودشان براى تفكّر و تذكّر چيزى نميديدند و لذا خداوند بعد از اين فرموده و آيا نظر بسوى آسمان

السميع العليم من الشيطان اللعين‌ جلد 2 صفحه 507 الرّجيم با قصد انشاء و قدرى تفكّر در عاقبت امر. وَ إِمّا يَنزَغَنَّك‌َ مِن‌َ الشَّيطان‌ِ نَزغ‌ٌ فَاستَعِذ بِاللّه‌ِ

آسمانرا بستاره‌هاى درخشان براى نظر كنندگان كه از آن منظره لذّت برند و در آن تفكّر و تدبر نمايند و عبرت گيرند و معترف بعظمت صانع شوند و حفظ فرموده است آنرا

سابقه لطفش را و حمد نمائى و تلاوت نمائى كتابش را. و عطا فرموده قلب را تا تفكر كنى به آن پس قرار دهى شغل خود را در امر آخرت و بازگشت خود. وَ هذا صِراطُ

ذكر و نفى فرموده مگر يك احتمال كه آنرا اثبات فرموده باين تقريب كه آيا آنها تفكّر و تدبّر و تأمّل ننمودند در قول خداوند كه قرآن است تا بدانند كه آن معجزه و

است كه بندگان در آفاق و انفس و ادلّه توحيد و ساير اصول دين و مذهب تأمّل و تفكّر نمايند تا حق را بيابند و معتقد شوند و احكام الهى را بموقع اجرا گذارند و مستحقّ

چه كسى مى‌گيرد «1» و طعام را شامل طعام معنوى دانستند. 1- انسان، مأمور به تفكر در غذا، به عنوان يكى از نعمت‌هاى خداست، خوردن‌ «1». كافى، ج 1، ص 50. جلد

می‌گردند و مات و مبهوت می‌مانند. «هَوآءٌ»: خالی از فهم و شعور و تدبّر و تفکّر. یعنی دل از دست می‌رود و عقل و هوشی بر جای نمی‌ماند. مرغ دل دچار اضطراب می‌گردد

إِلَّا سِحْرٌ يُؤْثَرُ» ثُمَّ نَظَرَ «21» ثُمَّ نَظَرَ: پس نظر كرد در آن و تفكر نمود. ذَرْنِي وَ مَنْ خَلَقْتُ وَحِيداً «11» وَ جَعَلْتُ لَهُ مالاً مَمْدُوداً

بركات‌ ‌است‌ ‌از‌ حيث‌ قرائت‌ و تلاوت‌ و حفظ و عمل‌ باو و نظر ‌در‌ ‌او‌ و تفكر ‌در‌ آيات‌ و اتعاظ بمواعظ ‌او‌ و هدايت‌ و ارشاد و شفاعت‌ ‌او‌ ‌در‌ قيامت‌،

رَبُّكُمُ الْأَعْلى‌ فامنعونى من هذا الثعبان». جهّال قوم به جهت فرط جهالت تفكّر نكردند در اين كه شخصى كه از ضرر ثعبان خائف و بامثال خود استعانت جويد، چگونه

در موعظه و نصيحت و براى آنكه ترسانده شوند بآن و براى آنكه بدانند بتدبّر و تفكّر و تأمّل كه او است خداوند يكتاى بى‌همتا و براى آنكه متنبّه و متّعظ و متذكّر

نيستند نابينا و بينا، يعنى كافرى كه جاهل و غافل باشد از دلايل توحيد به جهت عدم تفكر و تدبر، مساوى نيست به مؤمنى كه عاقل و عالم باشد به معرفت الهى. وَ الَّذِينَ

توجّه داشت و حقّ بودن آنرا دانست و از آن ترسيد ولى مع الاسف شما از استماع و تفكّر در آن گريزانيد يا آنچه خبر ميدهد پيغمبر صلى اللّه عليه و اله بآن خبر مهمّى

مسافرت مينمودند و جز آن حيوان و آسمان و زمين و كوه در اوقات فراغت خودشان براى تفكّر و تذكّر چيزى نميديدند و لذا خداوند بعد از اين فرموده و آيا نظر بسوى آسمان

مسافرت مينمودند و جز آن حيوان و آسمان و زمين و كوه در اوقات فراغت خودشان براى تفكّر و تذكّر چيزى نميديدند و لذا خداوند بعد از اين فرموده و آيا نظر بسوى آسمان

تلاوت شود يا هر معجزه و حجّتى براى آنان اظهار و اقامه گردد اعراض نمايند و تفكّر و تدبّر در آن ننمايند و تصديق نكنند و اينكه در آيه قبل جواب شرط حذف شده براى

به پا مى‌نمايد. «لَآتَوْها» 3- پذيرش درخواست كافران به صورت عجولانه و بى تفّكر، نشانه‌ى بى هويّتى است. سُئِلُوا ... ما تَلَبَّثُوا بِها إِلَّا يَسِيراً

مسافرت مينمودند و جز آن حيوان و آسمان و زمين و كوه در اوقات فراغت خودشان براى تفكّر و تذكّر چيزى نميديدند و لذا خداوند بعد از اين فرموده و آيا نظر بسوى آسمان

عند انفسکم ... و ما اصابکم ... فباذن اللّه) ۵- نفى اندیشه جبریگرى و نیز تفکّر تفویض صرف (اصابتکم مصیبة ... هو من عند انفسکم ... و ما اصابکم ... فباذن اللّه)

است كه بندگان در آفاق و انفس و ادلّه توحيد و ساير اصول دين و مذهب تأمّل و تفكّر نمايند تا حق را بيابند و معتقد شوند و احكام الهى را بموقع اجرا گذارند و مستحقّ

توحيد و قدرت و رحمت او كه واقف ميشود بر آن هر كسيكه صبر نمايد بنظر و تأمّل و تفكّر در دليل و شكر كند بر نجات از خطر دريا بعنايت خدا و اگر بخواهد باد را تند

برسانند افّ و تف بر شما و دينتان و خدايانتان آيا عقل و شعور نداريد و تعقّل و تفكّر در كار خودتان نمى‌نمائيد كه چه عمل بى‌جاى ناروائى مينمائيد و افّ كلمه‌ئى

از لفظ ذكر است آيا سزاوار است شما از راه لجاجت و عناد در اطراف آن تأمّل و تفكر نكنيد تا بعقل صحت آنرا دريابيد .. لَقَد أَنزَلنا إِلَيكُم‌ كِتاباً فِيه‌ِ

كه باز دارد آنها را از شنيدن صوت آن بسمع قبول در نتيجه تعصّب و عناد و ترك تفكّر و تدبر خودشان كه مستحق اين عقوبت شدند و شهادت ميدهد باين كورى و كرى باطنى

است بر آنكه سواى آنچه شماره فرمود از نعمتها، از حدّ شماره بيرون است. بيان: تفكر شخص عاقل دانا در افاضات نعم نامتناهيه منعم حقيقى، هرآينه دريابد كه نعمتهاى

كه پيغمبر يا قرآن به ايشان آمد، بلكه مسارعت كردند در تكذيب آن در ابتدا بى‌تفكر و تعقل در آن. جلد 10 - صفحه 265 أَ لَيْسَ فِي جَهَنَّمَ مَثْوىً لِلْكافِرِينَ‌:

نميرسد تمكين نمايند لذا خداوند در مقام ردّ آنها فرموده كه اينها تأمّل و تفكّر در آيات قرآن ننمودند تا يقين كنند كه آن حق و آورنده آن پيغمبر بر حق است بلكه

بلكه گمان ميكنى كه‌ جلد 4 صفحه 79 بيشتر آنها گوش بحرف حق ميدهند و تعقل و تفكر مينمايند لذا اهتمام بشأن آنها و طمع بايمانشان دارى ولى آنها مانند چهارپايانند

كه بر زبان من جارى فرمايد و اعلام كند شما را بآن بتوسط من آيا شما تدبّر و تفكرّ و تعقّل نميكنيد تا بيابيد صدق اين مقال و حقيقت حال را كه اين كلام خدا است

از لفظ ذكر است آيا سزاوار است شما از راه لجاجت و عناد در اطراف آن تأمّل و تفكر نكنيد تا بعقل صحت آنرا دريابيد .. ما آمَنَت‌ قَبلَهُم‌ مِن‌ قَريَةٍ أَهلَكناها

از لفظ ذكر است آيا سزاوار است شما از راه لجاجت و عناد در اطراف آن تأمّل و تفكر نكنيد تا بعقل صحت آنرا دريابيد .. ثُم‌َّ صَدَقناهُم‌ُ الوَعدَ فَأَنجَيناهُم‌

صفحه 76 انبياء سلف‌ و قوم‌ ‌آنها‌ رسيد عبرت‌ بگيرد، بآثار قدرت‌ الهيه‌ رسيد تفكر كند و تدبر نمايد، بمناهي‌ الهيه‌ رسيد عزم‌ ‌بر‌ ترك‌ كند و هكذا زادَتهُم‌

خدا فرو گذارد در ضلالت به جهت اصرار در انكار و عناد و استكبار و عدم تأمل و تفكر در حجج روشن و آشكار، بعد از اتمام حجت و بسوء اختيار در كفر باقى ماند، فَما

عظمت حقّ كه در آن وجود دارد غافلند و نميخواهند هم از غفلت بيرون آيند چون از تفكّر در آنها رو گردانند و از آن جمله شب و روز و آفتاب و ماه است كه خداوند بدست

مسافرت مينمودند و جز آن حيوان و آسمان و زمين و كوه در اوقات فراغت خودشان براى تفكّر و تذكّر چيزى نميديدند و لذا خداوند بعد از اين فرموده و آيا نظر بسوى آسمان

أَدبَرَ وَ استَكبَرَ مدثر آيه 23، وَ اللَّيل‌ِ إِذ أَدبَرَ مدثر آيه 33، بمعني‌ تفكر و تأمل‌: أَ فَلا يَتَدَبَّرُون‌َ القُرآن‌َ نساء آيه 82، ‌محمّد‌ (ص‌) آيه

جهل و نادانى شدند و منغمر در معصيت و نافرمانى گشتند و بكلّى از ياد خدا و تفكر در آياتش غفلت كردند بطور استهزاء ميپرسند كجا و كى خواهد بود روز مجازات ما

صفحه 76 انبياء سلف‌ و قوم‌ ‌آنها‌ رسيد عبرت‌ بگيرد، بآثار قدرت‌ الهيه‌ رسيد تفكر كند و تدبر نمايد، بمناهي‌ الهيه‌ رسيد عزم‌ ‌بر‌ ترك‌ كند و هكذا زادَتهُم‌

مى‌داشت كه اگر مردم به سينما نروند خود بخود تعطيل مى‌شود، امّا آيه فوق اين تفكّر را محكوم مى‌كند و اصرار دارد كه بايد مايه‌ى فساد برچيده شود. چنانچه حضرت

تفسير اثنا عشرى، ج‌3، ص: 339 تبصره- غرض از ايجاد اين امور، هدايت بندگان و تفكر و تأمل ايشان است در اختلاف مواقع و مجارى و اتصالات، و نظر در ظهور منافع شمس

نابينا هستند، يعنى چشم دل آنها از مشاهده دلايل بعث و حشر پوشيده شده به جهت تفكر و تدبر ننمودن در آن. تنبيه: اضرابات ثلاث بر تقدير تفسير اول تنزيل احوال آنها

مسافرت مينمودند و جز آن حيوان و آسمان و زمين و كوه در اوقات فراغت خودشان براى تفكّر و تذكّر چيزى نميديدند و لذا خداوند بعد از اين فرموده و آيا نظر بسوى آسمان

مسافرت مينمودند و جز آن حيوان و آسمان و زمين و كوه در اوقات فراغت خودشان براى تفكّر و تذكّر چيزى نميديدند و لذا خداوند بعد از اين فرموده و آيا نظر بسوى آسمان

توحيد و قدرت و رحمت او كه واقف ميشود بر آن هر كسيكه صبر نمايد بنظر و تأمّل و تفكّر در دليل و شكر كند بر نجات از خطر دريا بعنايت خدا و اگر بخواهد باد را تند

برسانند افّ و تف بر شما و دينتان و خدايانتان آيا عقل و شعور نداريد و تعقّل و تفكّر در كار خودتان نمى‌نمائيد كه چه عمل بى‌جاى ناروائى مينمائيد و افّ كلمه‌ئى

در موعظه و نصيحت و براى آنكه ترسانده شوند بآن و براى آنكه بدانند بتدبّر و تفكّر و تأمّل كه او است خداوند يكتاى بى‌همتا و براى آنكه متنبّه و متّعظ و متذكّر

بروئيدن انواع گياه براى كسانى نافع است كه گوش شنوا داشته باشند و پس از شنيدن تفكّر و تأمّل نمايند و بيابند دلالت و صحّت آنرا نه براى كسانيكه سر گرم بدنيا و

لَآياتٍ‌ 5- سرچشمه و مادّه‌ى خلقت انسان از زمين است. «مِنْها خَلَقْناكُمْ» 6- تفكّر در طبيعت يكى از راههاى خداشناسى است. «لَآياتٍ لِأُولِي النُّهى‌» 7- مهم‌تر

منافى آن نمى‌كند بلكه هميشه منظور نظر او به چيزى است كه روى به آن آورده و تفكر او در آنچه توجه به آن كرده، چون اهل عناد و انكار نظر در آيات توحيد نمى‌كنند

نمودند و نصايح و مواعظ انبياء عظام را شنيدند و متنبّه و مستبصر نشدند چون تفكّر و تأمّل ننمودند و بوبال اعمال خودشان رسيدند و جز خدا آنان را كه براى خودشان

مُؤْمِنِينَ» 5- پيروزى و شكست ظاهرى ملاك نيست، برترى به خاطر عقايد صحيح و تفكّر سالم اصل است. «وَ أَنْتُمُ الْأَعْلَوْنَ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ» 6- در

آنها را بمرتبه عين اليقين برسانيم ولى ما ميخواستيم بندگان بمجاهده و كوشش و تفكّر و تأمل در آيات ما بما ايمان بياورند و وعده داده بوديم و مقدّر نموده بوديم

است كه مكرّر اشاره بآن شده است و بعضى نظر در كيفيّت بدو خلق را عبارت از تفكّر در آثار سابقين و اعتبار از مئال امرشان دانسته‌اند و اللّه اعلم بمراده. أَ

خالصانه، به ريسمانى محكم تشبيه شده است). «عروة الوثقى» 5- با توجّه به معاد و تفّكر درباره‌ى آينده، راه خود را انتخاب كنيم. «وَ إِلَى اللَّهِ عاقِبَةُ الْأُمُورِ»

مردميكه خداوند بآنها قوّه عقل و تميز عنايت فرموده در آيات آن تأمّل و تدبّر و تفكر نمايند و يقين كنند بعالم آخرت و بدانند تكليف خودشان را در دنيا و پند گيرند

در موعظه و نصيحت و براى آنكه ترسانده شوند بآن و براى آنكه بدانند بتدبّر و تفكّر و تأمّل كه او است خداوند يكتاى بى‌همتا و براى آنكه متنبّه و متّعظ و متذكّر

قرآنيّه كه واضح است بودن آنها از جانب ما براى آنان تلاوت شود بدون تأمل و تفكّر از روى تعصّب و عناد ميگويند اين پيغمبر نيست مردى است كه ميخواهد شما را از

السميع العليم من الشيطان اللعين‌ جلد 2 صفحه 507 الرّجيم با قصد انشاء و قدرى تفكّر در عاقبت امر. 66 خُذِ العَفوَ وَ أمُر بِالعُرف‌ِ وَ أَعرِض‌ عَن‌ِ الجاهِلِين‌َ

نسبت ناشايسته را از فرط جهل و تقليد پدران و كثرت انكار مى‌گفتند بدون هيچ تفكر و تأملى؛ كه ساحت اقدس كبريائى اجلّ و اعلى باشد از حوادثات امكانى. وَ لا لِآبائِهِمْ‌:

است كه بندگان در آفاق و انفس و ادلّه توحيد و ساير اصول دين و مذهب تأمّل و تفكّر نمايند تا حق را بيابند و معتقد شوند و احكام الهى را بموقع اجرا گذارند و مستحقّ

مسافرت مينمودند و جز آن حيوان و آسمان و زمين و كوه در اوقات فراغت خودشان براى تفكّر و تذكّر چيزى نميديدند و لذا خداوند بعد از اين فرموده و آيا نظر بسوى آسمان

باشد، زيرا حيات ابدى به ايمان است و كافر حكم مرده را دارد به جهت عدم تأمل و تفكر در آيات ظاهره و حجج بينه بلكه كمتر از آن، زيرا مرده اگرچه منتفع نشود اما

برسانند افّ و تف بر شما و دينتان و خدايانتان آيا عقل و شعور نداريد و تعقّل و تفكّر در كار خودتان نمى‌نمائيد كه چه عمل بى‌جاى ناروائى مينمائيد و افّ كلمه‌ئى

بروئيدن انواع گياه براى كسانى نافع است كه گوش شنوا داشته باشند و پس از شنيدن تفكّر و تأمّل نمايند و بيابند دلالت و صحّت آنرا نه براى كسانيكه سر گرم بدنيا و

كه باز دارد آنها را از شنيدن صوت آن بسمع قبول در نتيجه تعصّب و عناد و ترك تفكّر و تدبر خودشان كه مستحق اين عقوبت شدند و شهادت ميدهد باين كورى و كرى باطنى

أَبْصَرَ فَلِنَفْسِهِ‌: پس هر كه ببيند حق را و تصديق آن نمايد بوسيله بصائر و تفكر در آن، پس نفع ايمان و تصديق مر او را باشد و فايده ثواب آن راجع به او شود

موعظه و نصيحت اين اظهار را در بدو دعوت مينمودند و انتظار دارم كه شما تعقّل و تفكّر كنيد اگر صدق گفتار مرا يافتيد تصديق نمائيد و طلب مغفرت كنيد از خداوند براى

آنها را بمرتبه عين اليقين برسانيم ولى ما ميخواستيم بندگان بمجاهده و كوشش و تفكّر و تأمل در آيات ما بما ايمان بياورند و وعده داده بوديم و مقدّر نموده بوديم

آنها را بمرتبه عين اليقين برسانيم ولى ما ميخواستيم بندگان بمجاهده و كوشش و تفكّر و تأمل در آيات ما بما ايمان بياورند و وعده داده بوديم و مقدّر نموده بوديم

كفّار از حقّ جهالت و نادانى آنها است كه تميز بين حقّ و باطل نميدهند و بدون تفكّر و تأمّل‌ جلد 3 صفحه 548 از ايمان بخدا و پيغمبر رو گردانند و ما پيش از تو

تعاونى است ضرورت وجود قانون در حيات اجتماعى بشر علاوه بر بهره مندى او از عقل و تفكر، هدايت تشريعى انسان از راه وحى و نبوت ، براىرسيدن به كمال و سعادت ضرورى و

بلكه گمان ميكنى كه‌ جلد 4 صفحه 79 بيشتر آنها گوش بحرف حق ميدهند و تعقل و تفكر مينمايند لذا اهتمام بشأن آنها و طمع بايمانشان دارى ولى آنها مانند چهارپايانند

مى‌خوانيم: فرقه‌ى وهّابيون، آيه‌ى‌ «إِنَّكَ لا تُسْمِعُ الْمَوْتى‌» را دستاويز تفكّر انحرافى خود قرار داده، مى‌گويند: پيامبر اكرم از دنيا رفته وهيچ سخنى را نمى‌شنود،

خِيفَةً: به حالت تضرع و ترس، چه تضرع و خشيت اقرب است به قبول. بنا بقولى مراد تفكر است در نفس تا به سبب آن علم به صانع و صفات كمال و جمال او حاصل آيد. يا مراد

ايشان را سركش و به جهت مشغولى به شهوات و ملاهى از مشاق دين خود را كنار و از تفكر و تأمل در دلايل و حجج غافل شده، در جواب انبياء گفتند: إِنَّا وَجَدْنا: بدرستى

كه بر زبان من جارى فرمايد و اعلام كند شما را بآن بتوسط من آيا شما تدبّر و تفكرّ و تعقّل نميكنيد تا بيابيد صدق اين مقال و حقيقت حال را كه اين كلام خدا است

كه باز دارد آنها را از شنيدن صوت آن بسمع قبول در نتيجه تعصّب و عناد و ترك تفكّر و تدبر خودشان كه مستحق اين عقوبت شدند و شهادت ميدهد باين كورى و كرى باطنى

السلام مى‌ديد كه آنها چه چيزهايى را مى‌پرستند، ولى براى اينكه آنان را به تفكّر وادار كند ووجدانشان را بيدار نمايد، از آنان پرسش نمود.) 11- انسان، موجودى

نميرسد تمكين نمايند لذا خداوند در مقام ردّ آنها فرموده كه اينها تأمّل و تفكّر در آيات قرآن ننمودند تا يقين كنند كه آن حق و آورنده آن پيغمبر بر حق است بلكه

صلّى اللّه عليه و آله و سلّم به جنازه حاضر شد و چوبى در دست داشت و به طريق تفكّر آن را بر زمين مى‌زد. بعد از آن فرمود كه هيچ كس نباشد الا آنكه او را جائى

آنها را بمرتبه عين اليقين برسانيم ولى ما ميخواستيم بندگان بمجاهده و كوشش و تفكّر و تأمل در آيات ما بما ايمان بياورند و وعده داده بوديم و مقدّر نموده بوديم

از لفظ ذكر است آيا سزاوار است شما از راه لجاجت و عناد در اطراف آن تأمّل و تفكر نكنيد تا بعقل صحت آنرا دريابيد .. وَ ما أَرسَلنا قَبلَك‌َ إِلاّ رِجالاً نُوحِي‌

الاخبار (چ حيدرى 1379) ص 8- 7 «باب معنى الصمد». جلد 14 - صفحه 386 هر گاه بنده تفكر در الوهيت كند، فكر او به جائى نرسد و حيران گردد. زيرا او خالق جميع صور باشد

صفحه 76 انبياء سلف‌ و قوم‌ ‌آنها‌ رسيد عبرت‌ بگيرد، بآثار قدرت‌ الهيه‌ رسيد تفكر كند و تدبر نمايد، بمناهي‌ الهيه‌ رسيد عزم‌ ‌بر‌ ترك‌ كند و هكذا زادَتهُم‌

در دنيا در بى‌خبرى از اين روز و از اين حال، و به سبب مشغولى به حطام دنيوى تفكر ننموديم تا به براهين عقليه علم به وقوع آن حاصل كنيم. بعد از آن از اين ترقى

طبيعى وعلل مادّى، هرگز قدرت خدا را محدود نمى‌كند. «هُوَ عَلَيَّ هَيِّنٌ» 2- تفكّر در خلقت و پديده‌ها، هر شك و ترديدى در قدرت خدا را برطرف مى‌كند. خَلَقْتُكَ‌

بلكه گمان ميكنى كه‌ جلد 4 صفحه 79 بيشتر آنها گوش بحرف حق ميدهند و تعقل و تفكر مينمايند لذا اهتمام بشأن آنها و طمع بايمانشان دارى ولى آنها مانند چهارپايانند

احداث نمود از امر گوساله، پس لازم ساختيم ايشان را در چنين موقع تأمل و تدبر و تفكر در آن، تا بدانند و به نظر صائب بر آنها ظاهر گردد بطلان الهيت گوساله، و برترى

است كه بندگان در آفاق و انفس و ادلّه توحيد و ساير اصول دين و مذهب تأمّل و تفكّر نمايند تا حق را بيابند و معتقد شوند و احكام الهى را بموقع اجرا گذارند و مستحقّ

می‌دهد: «این گونه خداوند آیات (خویش) را برای شما تبیین می‌کند، شاید اندیشه و تفکر کنید» (کَذلِکَ یُبَیِّنُ اللَّهُ لَکُمُ الْآیاتِ لَعَلَّکُمْ تَعْقِلُونَ)

تعاونى است ضرورت وجود قانون در حيات اجتماعى بشر علاوه بر بهره مندى او از عقل و تفكر، هدايت تشريعى انسان از راه وحى و نبوت ، براىرسيدن به كمال و سعادت ضرورى و

موعظه و نصيحت اين اظهار را در بدو دعوت مينمودند و انتظار دارم كه شما تعقّل و تفكّر كنيد اگر صدق گفتار مرا يافتيد تصديق نمائيد و طلب مغفرت كنيد از خداوند براى

گردند. و اما كسانى كه به جهت فرط عناد و جحود و استكبار به سوء اختيار خود تفكر در آيات هاديه و حجج بينه نكنند و از قبول حق امتناع ورزند، در وادى كفر و ضلالت

و موجب سنگينى از استماع و تلقّى بقبول است و براى دلهاى منصرف از تدبّر و تفكّر در كلام الهى موجب كورى‌ جلد 4 صفحه 563 و بى‌بصيرتى است كه باغراض باطله و

تعاونى است ضرورت وجود قانون در حيات اجتماعى بشر علاوه بر بهره مندى او از عقل و تفكر، هدايت تشريعى انسان از راه وحى و نبوت ، براىرسيدن به كمال و سعادت ضرورى و

بلكه گمان ميكنى كه‌ جلد 4 صفحه 79 بيشتر آنها گوش بحرف حق ميدهند و تعقل و تفكر مينمايند لذا اهتمام بشأن آنها و طمع بايمانشان دارى ولى آنها مانند چهارپايانند

آنان را به شرك دعوت كنند.) «وَ إِنْ جاهَداكَ» 5- فرزندان، بايد قدرت انتخاب تفكّر صحيح را داشته باشند. جاهَداكَ لِتُشْرِكَ بِي‌ ... فَلا تُطِعْهُما 6- شرك،

در موعظه و نصيحت و براى آنكه ترسانده شوند بآن و براى آنكه بدانند بتدبّر و تفكّر و تأمّل كه او است خداوند يكتاى بى‌همتا و براى آنكه متنبّه و متّعظ و متذكّر

داود عليه السلام بود در وقت ساختن زره اول؛ حضرت آن را مى‌ساخت و لقمان در آن تفكر مى‌نمود و نمى‌دانست چه چيز خواهد بود، و از او سؤال نكرد تا فارغ شد برخاست

أَنْفُسَهُمْ يَظْلِمُونَ‌: و ليكن بودند ايشان كه بر خودشان ظلم كردند به ترك نظر و تفكر و كفران نعمت و ناسپاسى حضرت احديت، و اختيار كفر بر ايمان و ضلالت بر هدايت،

تفسير نور الثقلين. «3». احزاب، 45. «4». هود، 103. جلد 10 - صفحه 435 6- تفكّر ظلم ستيزى و ظالم‌كوبى ارزش است، گرچه ظالم وجود نداشته باشد. (اصحاب اخدود

بروئيدن انواع گياه براى كسانى نافع است كه گوش شنوا داشته باشند و پس از شنيدن تفكّر و تأمّل نمايند و بيابند دلالت و صحّت آنرا نه براى كسانيكه سر گرم بدنيا و

مؤمنان، يا به كره مثل كافران. 4- مطيع و فرمانبردارند به اسلام آوردن به سبب تفكر در آيات داله بر طريق هدايت و پيروى حجج بينه، و در حالتى كه كاره باشند دين

يَعْمَهُونَ‌: در حالتى كه حيران و سرگردانند از طريق حق و منهج صواب؛ يعنى به جهت تفكر و تدبر ننمودن آنها در آيات بينه و حجج هاديه، حق تعالى آنها را در گمراهى وا

تعاونى است ضرورت وجود قانون در حيات اجتماعى بشر علاوه بر بهره مندى او از عقل و تفكر، هدايت تشريعى انسان از راه وحى و نبوت ، براىرسيدن به كمال و سعادت ضرورى و

در آفريدن آنها چندين هزار آثار قدرت و اطوار حكمت مندرج است تا به تدبّر و تفكر در آنها معرفت به وحدانيت سبحانى پيدا كنند. يُكَوِّرُ اللَّيْلَ عَلَى النَّهارِ:

اثبات دين و مذهب حق را كه ما براى شما اقامه نموده بوديم و تأمل و تدبّر و تفكر ننموديد در اطراف و اكناف آنها تا احاطه علمى و يقين بآنها پيدا كنيد يا غير

آنها را بمرتبه عين اليقين برسانيم ولى ما ميخواستيم بندگان بمجاهده و كوشش و تفكّر و تأمل در آيات ما بما ايمان بياورند و وعده داده بوديم و مقدّر نموده بوديم

‌من‌ حواسه‌ الخمس‌ فاذا نظر ‌الي‌ كتابته‌ فظهر ‌له‌ ‌کما‌ يخفي‌ و لطف‌ فمتي‌ تفكر العبد ‌في‌ ماهية البارئ‌ و كيفيته‌ اله‌ ‌فيه‌ و تحير و ‌لم‌ تحط فكرته‌ بشي‌ء

قرآنيّه كه واضح است بودن آنها از جانب ما براى آنان تلاوت شود بدون تأمل و تفكّر از روى تعصّب و عناد ميگويند اين پيغمبر نيست مردى است كه ميخواهد شما را از

در آن شفاء است براى مردم همانا در اين هر آينه نشانه‌اى است براى گروهى كه تفكّر مينمايند و خدا آفريد شما را پس ميميراند شما را و بعضى از شما كسى است كه بر

اصلا شنوائى ندارد، و در اين صورت ديدن بينا هم فايده نداشت، به جهت عدم تدبر و تفكر، كأنّه به منزله كسى كه قوه بينائى ندارد. 3- چون غرض از شنيدن و ديدن آيات

آيا پس پندپذير نمى‌شويد و تذكر نمى‌يابيد به مواعظ ربانى و نصايح قرآنى، و تفكر نمى‌كنيد در آنچه گفته شده و به نظر عبرت در او تأمل نكنيد تا صحت آن بر شما

انديشه و تفكر بايد دور از غوغا و جنجال باشد، مردم به صورت تكنفرى ، يا حداكثر دو نفر دو نفر قيام كنند، و فكر و انديشه خود را به كار گيرند، چرا كه تفكر در ميان

كه باز دارد آنها را از شنيدن صوت آن بسمع قبول در نتيجه تعصّب و عناد و ترك تفكّر و تدبر خودشان كه مستحق اين عقوبت شدند و شهادت ميدهد باين كورى و كرى باطنى

از عمل زناشويى و يا قبل از تعيين مهريه، صحيح نيست. اين آيه ضمن اصلاح اين تفكّر، مورد هديه را نيز يادآورى مى‌كند. 1- حتّى طلاق دادن بايد در فضاى خيرخواهى

تعاونى است ضرورت وجود قانون در حيات اجتماعى بشر علاوه بر بهره مندى او از عقل و تفكر، هدايت تشريعى انسان از راه وحى و نبوت ، براىرسيدن به كمال و سعادت ضرورى و

كفّار از حقّ جهالت و نادانى آنها است كه تميز بين حقّ و باطل نميدهند و بدون تفكّر و تأمّل‌ جلد 3 صفحه 548 از ايمان بخدا و پيغمبر رو گردانند و ما پيش از تو

مهر الهى است كه بر دلهاى آنها نهاده است همان كفر و لجاج و عنادشان است كه تفكر در آيات الهى نمى‌كنند و از مواعظ پند نميگيرند و هدايت نميشوند و ايمان نميآورند

سلّم فرمود: أَيُّكُمْ أَحْسَنُ عَمَلًا. يعنى: كدام نيكوتريد از روى عقل و تفكر در فايده خلق موت و حيات و غير آن. بعد از آن فرمود: اتمّكم عقلا و اشدّكم للّه

بياوريد نعمتهاى مرا كه به فضل و كرم انعام نمودم بر شما. و مراد به يادآورى تفكر در آن قيام به شكر آن باشد. و چون در آيات قرآنى اعتبار به عموم لفظ است، پس

مؤتفكات و غيره خوانديم بر تو و تذكر داديم تو را بعضى از خبرهاى آنها را براى تفكر در آن و اخبار امت خود، تا متنبه شوند و عبرت گيرند و دورى جويند از اصرار بر

شريفه تذكر است شواهد قدرت سبحانى را، و حضرت صادق عليه السّلام به مفضل فرمايد: تفكر نما در طلوع و غروب آفتاب براى قيام ليل و نهار، اگر طلوع آفتاب نبودى جميع

خواهد كه پند گيرد و متذكر شود. مراد عمرى است كه مكلف در آن متمكن باشد از تفكر و تذكر. از حضرت امير المؤمنين عليه السلام مروى است: العمر الّذى اعذر اللّه

شاهد است از توحيد و نبوت به جهت‌ جلد 11 - صفحه 307 انهماك در تقليد و عدم تفكر در معجزات باهره. مِثْلَ دَأْبِ قَوْمِ نُوحٍ وَ عادٍ وَ ثَمُودَ وَ الَّذِينَ

يَعْلَمُونَ‌: و لكن بيشتر مردمان نمى‌دانند استقامت آن را به سبب اعوجاج طبع و عدم تفكر و تدبر در آن. تتمه: در مجمع البحرين حديث مشهور بين فريقين: كلّ مولود يولد

تعاونى است ضرورت وجود قانون در حيات اجتماعى بشر علاوه بر بهره مندى او از عقل و تفكر، هدايت تشريعى انسان از راه وحى و نبوت ، براىرسيدن به كمال و سعادت ضرورى و

كفّار از حقّ جهالت و نادانى آنها است كه تميز بين حقّ و باطل نميدهند و بدون تفكّر و تأمّل‌ جلد 3 صفحه 548 از ايمان بخدا و پيغمبر رو گردانند و ما پيش از تو

تعاونى است ضرورت وجود قانون در حيات اجتماعى بشر علاوه بر بهره مندى او از عقل و تفكر، هدايت تشريعى انسان از راه وحى و نبوت ، براىرسيدن به كمال و سعادت ضرورى و

را فرزند خدا و فرشتگان را دختران خدا مى‌دانستند. 1- لجاجت و تعصّب، مانع تفكّر، استدلال و حقّ‌بينى است. آنان نه تنها نسبت به اسلام تعصّب مى‌ورزند، در ميان

تَمُوتُ» پروردگار! قرآن را نور ما، قانون ما، اميد ما، منطق ما، مايه‌ى تعقّل و تفكّر ما، موعظه‌ى ما، شفاى ما، آرامش ما و نجات ما قرار بده. آمين ربّ العالمين‌

شي‌ء اقدام‌ ‌بر‌ عمل‌ نكند و تعجيل‌ ‌در‌ انجام‌ فعل‌ ننمايد بايد تأمل‌ و تفكّر و تدبّر كرد و عواقب‌ و آثار ‌آن‌ فعل‌ ‌را‌ بنظر آورد ‌اگر‌ بصلاح‌ و فساد

393، (نقل به مضمون) جلد 7 - صفحه 310 تبصره: شخص عاقل منصف كه قدرى تأمل و تفكر در اين آيه شريفه نمايد، هرآينه اعجاز كلام ربانى و حقانيت شريعت احمدى صلّى

جسدى و مساوى اخلاق است در سه كلمه نهى از فحشاء و منكر و بغى مطوى فرموده، كه تفكر و تأمل در آن عقول را متحير گرداند؛ و لذا معاندين و منكرين هم تصديق آن را

3- ثعلبى گفته: معاهدانى كه مدتشان كمتر از چهار بود چهار ماه مهلت دادند تا تفكر كنند، و آنها كه بيشتر بود همان چهار ماه اقتصار نمودند، و كسانى كه باقى بر

كه بر زبان من جارى فرمايد و اعلام كند شما را بآن بتوسط من آيا شما تدبّر و تفكرّ و تعقّل نميكنيد تا بيابيد صدق اين مقال و حقيقت حال را كه اين كلام خدا است

نيست ، آنگاه اين يادآورى ثمرات ارزنده اى خواهد داشت كه آميخته با تفكر باشد همانطور كه تفكر در خلقت آسمان و زمين اگر آميخته ، با ياد خدا نباشد، نيز بجائى نمى

قلبى كه خود به منزله همان ديدن به چشم و بلكه روشن تر از آنست ، و اما صرف تفكر عقلى به هيچ وجه رويت ناميده نمى شود. ۳ - از ديگر اقوال در آيه اينست كه منظور

بَيِّنَةٍ، يعنى اگر بنده در آيات هاديه الهى و بينات واضحه سبحانى، تأمل و تفكر نمايد، برق نور عقل او از جانب لطف و توفيق لامع شود، و از آن مهتدى شود، و

دعوت پيامبران است. «اعْبُدُوا اللَّهَ» 6- جهت‌گيرى در عمل، بر اساس عقيده و تفكّر است، «اعْبُدُوا اللَّهَ» زيرا «ما لَكُمْ مِنْ إِلهٍ غَيْرُهُ» 7- اهداف تمام

فَيَعْلَمُونَ أَنَّهُ الْحَقُّ مِنْ رَبِّهِمْ‌: پس مى‌دانند به يقين و از روى تدبر و تفكر كه آن ضرب المثل راست و درست، و به حكمت و مصلحت بندگان بيان فرموده. وَ أَمَّا

مى‌كند: آنها به خاطر كفرشان، دلهايشان از علاقه به گوساله سيراب شده و جايى براى تفكّر و ايمان نمانده بود. اگر بنى‌اسرائيل در ادّعايشان صادق هستند كه هر چه بر ما

بدان توانائى ندارند، آنچه بناخواه (و زور) بر آن وادار شوند، طيرة، وسوسه در تفكر (و انديشه) در آفرينش، و حسد (و رشك بردن) در صورتى كه بزبان يا دست آشكار نشود

راه كفران پيش گرفته به سراغ مخلوقاتش مى رود. در آيه بعد براى محكوم كردن اين تفكر خرافى از ذهنيات و مسلمات خود آنها استفاده مى كند، چرا كه آنها جنس مرد را

«ايمان » مرحله اول ، يقين مرحله دوم ، و تفكر مرحله سوم است اين ترتيب در آيات ذكر شده ، هر چند از نظر وجود خارجى ، تفكر در مرتبه اول ، سپس يقين ، و بعد ايمان

يوذيه و يودع صدره ما يرويه»، تعجّب از كسى است كه در غذا و خوراك جسمى خود تفكّر و تأمّل مى‌كند، امّا در انتخاب غذاى فكرى خود هيچ انديشه‌اى ندارد و هرچيزى

دارد كه جاى پاى او، به مكّه ارزش داده است. «مَقامُ إِبْراهِيمَ» 3- بر خلاف تفكّر وهابيّت، اگر جماد در جوار اولياى خدا قرار گيرد، قداست مى‌يابد. «مَقامُ إِبْراهِيمَ»

آنها تمام كنيم . اين دو مثالى كه ذكر شد يكى طرز تفكر درباره پروردگار بود در يك دين صحيح ، و يكى طرز تفكر و نحوه تطبيق سنت دينى است بر غريره توحيد در يك

داشته ايم، به سير «فِى الأرضِ فَيَنظُرُوا»، در زمين نمى پردازند، تا به نظر تفكر و عبرت گيرى بنگرند، كه «كَيفَ كَانَ عَاقِبَةُ الّذِينَ كَانُوا مِن قَبلِهِم»،

كه مردم احكام و معارف قرآنى را با جمود محض و تقليد كوركورانه ، و بدون هيچ تفكر و تعقلى بپذيرند، بلكه بايد فكر و عقل خود را بكار بگيرند، تا در هر مساءله

پيروى مى كنند يعنى تلاوت مفهومى بالاتر از مفهوم قرائت دارد و با يك نوع تدبر و تفكر و عمل همراه است . تفسير نمونه جلد ۶ صفحه ۷۷ سوره اعراف آيه و ترجمه بِسمِ

نباشد خيرى نباشد همانا در خواندنى كه تدبر نباشد خيرى نباشد همانا در عبادتى كه تفكر نباشد خيرى نباشد. و در روايت ديگريست: همانا در علمى كه فهم نباشد خيرى نيست

از افراد غير موثق شنيده ، و يا مى گويد ديده ام در حالى كه نديده ، و يا در تفكر خود دچار قضاوتهاى بى ماخذ و بى پايه اى شده كه با واقعيت منطبق نبوده است ،

يهود، نسبتِ دست بسته بودن به خدا مى‌دادند؛ ولى چون ديگران هم راضى بودند، اين تفكّر انحرافى به همه نسبت داده شده است.) 2- بى‌لياقتى و نااهلى خود را توجيه نكنيم

را ندانيم. از جمله دستور به عدّه نگه داشتن زن به هنگام طلاق است كه با كمى تفكّر مى‌توان حكمت‌هايى براى آن بيان كرد: 1. حفظ حريم زوجيّت. اسلام ازدواج را امرى

و كفران كنندگان ، ضمن بيان گوشهاى از زندگى سليمان و قوم سبا. ۵ - دعوت به تفكر و انديشه و ايمان و عمل صالح و تاثير اين عوامل در سعادت تفسير نمونه جلد ۱۸

بدانيد آنچه مى گويم عين حقيقت است (افلا تذكرون ). ميان تفكر و تذكر اين تفاوت وجود دارد كه تفكر در حقيقت براى شناخت چيزى است هر چند هيچگونه اطلاعى از آن

سخن بگويد و راه عذر را از هر سو بر آنها ببندد. در آيه گذشته سخن از دعوت به تفكر، و نفى هر گونه عدم تعادل روحى از پيامبر (صلى الله عليه و آله و سلم ) بود

ميكنيد؟ و همچون اشتران رم كرده گرد آن هروله مينمائيد؟ كسى كه در اين باره تفكّر كند، يا حقيقت آن را بر آورد نمايد، خواهد فهميد كه اين كاريست كه غير حكيمى

بندگان از اين جهت است كه شخص امام و معجزات او را بچشم نمى‏بينند و تنها از روى تفكر و تامل در آثار و براهين بوجود او معتقد ميشوند و شبهات و وساوس شياطين جن و

گيرد اما چون ريشه اى در اعماق جانش ندارد با خـامـوش شـدن آن طـوفـان ايـن تـفـكـر نـيـز خـامـوش ‍ مـى شـود، و درسـت بـخـط اول باز مى گردد. اگر در سوره نساء

ايجاد و احداث فعل است، نه غير آن. براى اين كه: خداى تعالى، احتياج به تروّى و تفكر قبلى ندارد. او، مثل ما نيست كه قبل از هر كار، نخست تصميم بگيرد و سپس در طرز

كرده است ، مثلا همانطورى كه ما تفكر در زندگى خود را لازم شمرده و پذيرفتن سنن زندگى را لازم مى دانيم ، خداى تعالى هم تفكر در معارف دينيش و پذيرفتن آن را

آنها در زندگى اين دنيا است ، زيرا عمل آنها همچون ديوانگان است ، آنها فاقد تفكر صحيح اجتماعى هستند و حتى نمى توانند منافع خود را در نظر بگيرند و مسائلى مانند

قبيله دار بوده است . تفسير نمونه جلد ۲۱ صفحه ۵۰ قرآن مجيد براى كوبيدن اين طرز تفكر زشت و خرافى پاسخهاى دندانشكنى مى گويد، و ديدگاه الهى و اسلامى را كاملا مجسم

هيچ يك از تعسف و خيالبافى خالى نيست «افلا تسمعون» - آيا گوش تفهم و تفكر نداريد تا تفكر كنيد؟ و بفهميد كه معبودى غير از خداى تعالى نيست «قُلْ أَرَأيْتُمْ

تا بگفته هاى او ايمان پيدا كنند، مؤ ونه اش همين است كه در روى زمين سير و تفكر كنند، تا ببينند عاقبت كسانى كه قبل از ايشان مى زيسته اند به كجا كشيد كه اگر

متوسط را خدا اينچنين آيات را برايتان بيان مى كند تا شايد تفكر كنيد. (۲۱۹) هم درباره دنيا تفكر كنيد و هم درباره آخرت و از تو مساءله ايتام را مى پرسند بگو

زمينه در كتاب شيعه و اهل سنت ، فراوان است كه همگى برعظمت اين آيات ، و لزوم تفكر و انديشه در محتواى آن ، دلالت دارد». قابل توجه اينكه : اين سوره همانگونه

‌که‌ ‌هر‌ چه‌ بيشتر درباره‌ ‌آنها‌ تفكّر و تدبّر شود موجب‌ كمال‌ ايمان‌ ميگردد مانند شناختن‌ صفات‌ باري‌ و تدبر و تفكر ‌در‌ آيات‌ الهي‌ و شناختن‌ 1‌-‌ كتاب‌

بردارى از حقايق آن در كتابهايى كه بر انبياء نازل شده ، تا مردم در آنها تدبّر و تفكر كنند و حقايق آنها را بفهمند، زيرا در اين صورتست كه اميد مى رود به لقاى پروردگارشان

دنيا خانه نابودى و زوال، ولى أهل دنيا غافلند و گويا مؤمنانند كه فقيه و اهل تفكر و عبرتند: آنچه با گوشهاى خود شنوند، ايشان را از ياد خداى- جل اسمه- كر نكند

را چشيده ايم !. نقطه مقابل عجله «تثبت » و «تاءنى » يعنى درنگ كردن ، و با تفكر و تاءمل و بررسى همه جوانب كارى را انجام دادن است . تفسير نمونه جلد ۱۲ صفحه

اطهار ترخيص فرمودند قرائت قرآن را بنحو متعارف و امر فرمودند بمراجعه و تدبر و تفكر در آيات و عمل نمودن بر طبق آن بطوريكه شخص ميتواند تمام عقايد خود را در اصول

____________________ (۱). دوته، به معناى دولا و منحنى و خميده كردن است. تفكّر كردم در امر روزگار و مكنون قضا و قدر پروردگار). حضرت مى‏فرمايد كه: «پس خداى

(لايستوى اصحاب النار و اصحاب الجنة ). نه در اين دنيا، نه در معارف ، نه در نحوه تفكر، نه در طرز زندگى فردى و جمعى و هدف آن ، و نه در آخرت و پاداشهاى الهى ، خط

قسمتهائى از آن با حذف ايصال ذكر شده و قرائن فهم معنى از ميان رفته است لذا تفكر در توجيه و تاويل آن و تكثير احتمالات خالى از تكلف نگردد مجلسى (ره) نسبت به

سينه‏هاست كور است» چگونه ره يابد كسى كه بينا نيست و چگونه بينا شود كسى كه تفكر نكند. از رسول خدا و اهل بيتش پيروى كنيد و بآنچه از نزد خدا نازل گشته اعتراف

همين مناسبت است كه عقل را هم «حلم » مى نامند، چون عقل عبارت است از استقامت تفكر، و نيز از آن باب است كه حد بلوغ و رشد را «حلم » مى نامند، ترجمه تفسير الميزان

سلّم ) به گنج و گنجينه نيست ، و به باغهاى خرم و سرسبز ميوه نمى باشد، اين طرز تفكر انحرافى كفار است كه شخصيت و حتى قرب به خدا را در سرمايه دار بودن مى داند،

آرامش گيريد و بين شما مودت و رحمت قرار داد و در همين آيتها هست براى مردمى كه تفكر و يكى از آيات او خلقت آسمانها و زمين و اختلاف زبانهاى شما و رنگهايتان است

دو گمراهى از طريق خدا و صراط حق است . ما امروز شاهد آثار نكبت بار اين طرز تفكر در دنياى به اصطلاح متمدن هستيم كه گاهى شنيعترين اعمال زشت را به خاطر تمايلات

به عقايد باطل، و پافشارى آنان بر تقليد كوركورانه است، كه ايشان را از نظر و تفكر در دلالت آيت الهى و معجزه او بر نبوت باز مى دارد. و در نتيجه، درباره اين

بلكه از آن به بهترين وجه ، مدح و تعريف هم كرده ، و در آيات بيشمارى سفارش به تفكر و تفقه و تذكر در آن نيز فرموده است . أَ تَتَّخِذُ أَصنَاماً ءَالِهَةً إِنى

يگانگى اش در ربوبيت و صدق رسالت موسى ، دلالت مى كند و هر كس كه در اين آيت تفكر كند به اين نتايج مى رسد. «و ما كان اكثرهم مؤمنين » - يعنى : ولى بيشتر اينان

چنانكه قبلا هم گفته ايم قرآن برنامه عمل است ، و تلاوت آن سر آغازى است براى تفكر و ايمان ، و آن نيز وسيله اى است براى عمل به محتواى آن و اين همه پاداشهاى

رسانند. سپس قرآن به نعمت بزرگ اتحاد و برادرى اشاره كرده و مسلمانان را به تفكر در وضع اندوه بار گذشته ، و مقايسه آن «پراكندگى » با اين «وحدت » دعوت مى كند،

انسان مى شمرد، تا از يكسو غرور و غفلت او را بشكند، و از سوى ديگر وادار به تفكر در خالق اين نعمتها كند، و با تحريك حس شكرگزارى در درون جانش او را به سوى

كه دين آنانرا ندارند، و هيچ بهره اى از دين حق و معارف حقه آن ندارند، طرز تفكر آنان را مسخره كردند، از آن جمله گفتند: مسلمانان از پيامبر خود روايت مى كنند

الله رب شما و رب پدران شما است . تعبير به رب (مالك و مربى ) بهترين محرك براى تفكر و انديشه است ، چرا كه مهمترين مساءله در زندگى انسان اين است كه بداند از ناحيه

قلب در اصطلاح قرآن به معنى روح و فكر و نيروى عقل است يعنى با اينكه استعداد تفكر دارند و همچون بهائم و چهارپايان فاقد شعور نيستند در عين حال از اين وسيله

تفسير : كفران يك نعمت بزرگ در اين آيات به گوشه ديگرى از حالات مشركان و طرز تفكر آنها و پاسخ به اشتباهاتشان اشاره شده است و از آنجا كه آيه گذشته سود و زيان

عنها) «صدف » از ماده «صدف » (بر وزن حذف ) به معنى اعراض ‍ كردن شديد و بدون تفكر از چيزى است ، اشاره به اينكه آنها نه تنها از آيات خدا روى گردانيدند بلكه

كفر نمى ورزد» (و لقد انزلنا اليك آيات بينات و ما يكفر بها الا الفاسقون ). تفكر در آيات قرآن براى هر انسان پاكدل و حقجوئى روشن كننده راهها است و با مطالعه

از او مطالبه دليل كنند، و به اين ترتيب سد تقليدهاى كوركورانه را بشكنند و تفكر منطقى بر جامعه آنان حاكم شود. ذكر جمله «و هو محسن » بعد از بيان مساءله تسليم

خوانيم : كان اكثر عبادة ابى ذر رحمه الله التفكر و الاعتبار: «بيشترين عبادت ابوذر تفكر و عبرت گرفتن بود». اما مع الاسف بسيارند كسانى كه بايد همه حوادث دردناك را

اخطارهاى پر معنى الهى چشم و گوش بسته گذشتند، حتى براى يك لحظه نيز به خود اجازه تفكر ندادند كه شايد حادثه اى در شرف تكوين باشد، شايد اخطارهاى نوح واقعيت داشته

همچون منت گذاردن و ريا كه سودش ناچيز و زيانش سريع و عظيم است ترك انديشه و تفكر است ، و خداوند همگان را به آن دعوت مى كند. ۱ - اين مثالهاى پى در پى كه هر

تقويت افكار انديشمندان ، طرح مى شود تفسير نمونه جلد ۲ صفحه ۴۳۷ تا بيشتر به تفكر و انديشه و دقت و بررسى در مسائل بپردازند. د) نكته ديگرى كه در ذكر متشابه

كه خدا را در قيام و قعود و بر پهلويشان ذكر ميكنند و در خلقت آسمانها و زمين تفكر مينمايند، در آخر از ايشان نقل ميفرمايد كه از خدا درخواست ميكنند ما را به

جفت هايى كريمند نيفكندند. بنا بر اين ، رويت در اين جمله متضمن معناى نظر و تفكر است ، و به همين جهت با حرف «الى» متعدى شده ، (چون اگر همان معناى لغوى خود،

عليه بت پرستان و وثنيها احتجاج نمود، آيتى است براى هر كس كه در اين داستان تفكر كند. علاوه بر اينكه در ساير داستانها و گرفتاريها و ابتلاآتى كه در اينجا ذكر

است (ان هو الا ذكر للعالمين ). آرى مهم آنست كه مردم از غفلت به درآيند و به تفكر و انديشه پردازند، تفسير نمونه جلد ۱۹ صفحه ۳۵۲ چرا كه راه روشن ، و نشانه هاى

شهيقها فى اصول آذانهم : ((آنها شب هنگام بپا مى خيزند، قرآن را شمرده و با تفكر تلاوت مى كنند، جان خويش را با آن در غمى دلپذير فرو مى برند، و داروى درد خود

انصرنا على القوم الكافرين ). تفسير نمونه ، جلد ۳، صفحه ۱۴۴ آنها با اين طرز تفكر و عمل به زودى پاداش خود را از خدا مى گرفتند هم پاداش اين جهان كه فتح و پيروزى

باز مى گرداند تا سرآمد معينى ، در اين امر نشانه هاى روشنى است براى كسانى كه تفكر مى كنند. ۴۳ - بگو تمام شفاعت از آن خدا است ، زيرا حاكميت آسمانها و زمين از

تا مدتى معين است ، و بنابراين استفهام در آيه ، براى تعجب است ، و تعبير به تفكر در نفوس ، از باب به كار بردن كنايه است ، و معناى آن اين است كه : آيا اين

به همين جهت به آئين انبيا با بدبينى فوق العاده مى نگريستند هنوز آثار اين تفكر جاهلى در اقوام زيادى وجود دارد، در حالى كه نه دعوت پيامبران به سوى توحيد

برادر زاده ! من هيچ آيه اى را از قرآن از جاى خودش تغيير نمى دهم . و آنچه كه تفكر آزاد در پيرامون اين روايات - كه عمده و مهمترين روايات اين باب است - و همچنين

اجتماعاتى است كه دستخوش ‍ اختلال نظام شده ، و آنچه مايه سعادت انسان اجتماعى است تفكر كند. و آن وقت اين نابغه اجتماعى را پيغمبر خوانده و فكر صالحى كه از قواى فكريه

روح او است ، براى اينكه هر چند طبق اعتقاد بسيارى از عوام ممكن است تعقل و تفكر و حب و بغض و خوف و امثال اينها را به قلب نسبت داد، به اين پندار كه در خلقت

مى كنند و چنان آنها را به قيل و قال درباره آن وا مى دارند كه هر گونه مجال تفكر در مسائل بنيادى از آنها گرفته شود. ولى آيا مشركان توانستند با اين اعمالشان

آرى نيكوكارى به طور مطلق در اين دنيا در گفتار، در عمل ، در طرز انديشه و تفكر نسبت به دوستان ، و نسبت به بيگانگان ، نتيجه اش ‍ برخوردارى از پاداش عظيم

شده دانشمندان امروز از بيان تفسير روشنى براى مساءله خواب عاجز بمانند همان تفكر مادى آنها است آنها مى خواهند بدون قبول اصالت و استقلال روح اين مساءله را

آسمانى را به آنها داديم و از روى دقت آن را تلاوت كرده و حق تلاوتش را (كه تفكر و انديشه و سپس عمل است ) ادا كردند به پيامبر اسلام (صلى اللّه عليه و آله

و آن امت ذوب شوند!. معتدل از نظر شيوه هاى اخلاقى ، از نظر عبادت ، از نظر تفكر و خلاصه معتدل در تمام جهات زندگى و حيات . تفسير نمونه ، جلد ۱، صفحه : ۴۸۸

داشته كه از ناحيه آن مبداء بى پايان علم و قدرت تنظيم گرديده ، و انديشه و تفكر در هر كدام راهى به سوى آن مبداء بزرگ مى گشايد.

آينده پيامبر صلى اللّه عليه و آله نبايد با كسى مشورت كند. قرآن به اين طرز تفكر پاسخ مى گويد و دستور مى دهد كه باز هم با آنها مشورت كن هر چند نتيجه مشورت

ممكن هم هست اسم مصدر و به معناى (( اقصص القصه : داستان كن اين قصه را(( بلكه تفكر كنند و در نتيجه براى حق منقاد شده و از باطل بيرون آيند. ساءَ مَثَلاً الْقَوْمُ

مى دهد: «اين گونه خداوند آيات خويش را براى شما تبيين مى كند، شايد انديشه و تفكر كنيد» (كذلك يبين الله لكم الايات لعلكم تعقلون ). در اينكه منظور از اين «بيوت

من قرآن را مهجور داشتند! مهجور از نظر مغز و محتوا، متروك از نظر انديشه و تفكر و متروك از نظر برنامه هاى سازنده اش ! آيه بعد براى دلدارى پيامبر گرامى اسلام

از قرآن او و يا وحى او مى شنوند، كوركورانه آن را نمى پذيرند و بدون اينكه تفكر و تعقل كنند بيهوده و بى جهت ، دل به آن نمى بازند، بلكه آن را با بصيرت مى

كشد، اصرار قرآن روى مساله ايمان و عمل صالح در آيات مختلف براى كوبيدن اين طرز تفكر و مانند آن است . تفسير نمونه جلد ۶ صفحه ۱۷۵ در آيه بعد اشاره به يكى از مهمترين

دو برادر كه هر كدام الگوئى براى يـكـى از ايـن دو گـروه بـوده انـد طـرز تـفـكـر و گفتار و كردار و موضع اين دو گروه را مشخص مى كند. نـخـسـت مـى گـويـد: اى

از آن بى بهره مى مانند (هدى و رحمة لقوم يومنون ). در آيه بعد اشاره به طرز تفكر غلط تبهكاران و منحرفان در زمينه هدايتهاى الهى كرده مى گويد:((گويا آنها انتظار

يك از اين صفات ، يكى از مذاهب باطله را نفى مى كند (و به اين ترتيب ، دوازده تفكر باطل و نادرست به وسيله آن اصلاح مى شود).

خود آيات فوق آنقدر گويا است كه ما را از اقامه شواهد ديگر بر بطلان اين طرز تفكر بى نياز مى سازد، زيرا دومين آيه مورد بحث با صراحت مى گويد «اگر ما تو را ثابت

ماده «اجماع » بيشتر در مواردى استعمال مى شود كه جمع و تصميم نتيجه حاصل از تفكر باشد، و در آيه «فاجمعوا امركم و شركاءكم » به همين معنا آمده . كلمه «غمة »

نيك و دورى از گناه ارشاد كرده و موفق كند، همانطورى كه روح انسانى ما را در تفكر در خير و شر و روح حيوانى را در اختيار و جذب چيرهائى كه طبع اشتهاى آن را دارد،

اين معنا است ، نه اينكه به كلى قلب را از خاصيتى كه دارد كه همان صلاحيت براى تفكر است ، بياندازد، زيرا اگر به اين معنا باشد، آن وقت چنين كسى بايد ديوانه شود،

۳۸. (۳). شورا، ۲۳. (۴). تكوير، ۸ و ۹. (۵). نحل، ۴۳. (۶). نحل، ۴۴. ايشان تفكّر نمايند». و فرموده كه: «وَ إِنَّهُ لَذِكْرٌ لَكَ وَ لِقَوْمِكَ وَ سَوْفَ تُسْئَلُونَ»