نتایج جستجو

رده:نشانه هاى تقوا رده:نشانه هاى ربوبیت خدا رده:نشانه هاى رحمت خدا رده:نشانه هاى عبودیت رده:نشانه هاى عظمت خدا رده:نشانه هاى قدرت خدا رده:نشانه هاى قیامت رده:نشانه

اهمیّت دعا ۲، ۱۱ صراط مستقیم: مراد از صراط مستقیم ۷، ۸، ۱۳، ۱۴، ۱۵، ۱۶ عبودیت: اظهار عبودیت ۳ قرآن: فضیلت قرآن ۱۵ موحدان: آرمان موحدان ۹; خواسته هاى موحدان ۱

الیاس(ع) ۳; آثار عبودیت الیاس(ع) ۳; استقامت الیاس(ع)۷; ایمان الیاس(ع) ۱; تقرب الیاس(ع) ۲; زمینه پاداش الیاس(ع) ۳; صبر الیاس(ع) ۷; عبودیت الیاس(ع) ۱; فضایل

پدر سلیمان(ع) ۲; عبودیت سلیمان(ع) ۳، ۶; فضایل سلیمان(ع) ۱، ۳، ۵; مقامات سلیمان(ع) ۶ عبودیت: ارزش عبودیت ۸; زمینه عبودیت ۷; مقام عبودیت ۸ نعمت: نعمت فرزند

تذکرات خدا ۲; زمینه عنایت خدا ۴ شکر: ارزش شکر ۱۰; اهمیت شکر ۱۰ عبودیت: ارزش عبودیت ۱۰; اهمیت عبودیت ۱۰ عواطف: نقش عواطف خویشاوندى ۷ گرایشها: نقش گرایشها ۷ مسؤولیت:

مقام مى رسد که به عبودیت و بندگى خدا تن داده باشد. انبیا: آثار زحمات انبیا ۲; آینده دشمنان انبیا ۲; امداد به انبیا ۱; صفات انبیا ۳; عبودیت انبیا ۳ تکامل:

سوگند: اهمیت وفاى به سوگند ۷; حتمیت وفاى به سوگند ۷ عبودیت: اهمیت مقام عبودیت ۱۵; زمینه مقام عبودیت ۱۴ لطف خدا: مشمولان لطف خدا ۴

قریش: آثار عبودیت قریش ۶; اتمام حجت بر قریش ۴; امنیت قریش ۶; تکلیف قریش ۱; دلایل تکلیف قریش ۳; دلایل عبودیت قریش ۴; شکرگزارى قریش ۶; عبودیت قریش ۱، ۳;

تشریع عبادتى به نام «نماز» دلالت دارد. خدا: ترک عبودیت خدا ۴ عبودیت: نشانه هاى عبودیت ۳ محمد(ص): عبودیت محمد(ص) ۱; فضایل محمد(ص) ۱; محمد(ص) و مخالفان ۲;

زیبایى است. ۶- پیامبراکرم(ص)، بنده خدا و مفتخَر به عبودیت او است. (أنزل على عبده الکتب) ۷- نقش عبادت و عبودیت پیامبر(ص)، در نایل شدن آن حضرت به مقام رسالت و

کار توصیف کرده است. این الگوئی است برای همه رهروان راه حق که بعد از مقام عبودیت و بندگی خدا با این دو سلاح برنده مسلح گردند. بنابر این دست و چشم در اینجا

شیعیان: اغواناپذیرى شیعیان ۱۳; فضایل شیعیان ۱۳ عبودیّت: آثار عبودیّت ۵; ارزش مقام عبودیّت ۴; اهمیت عبودیّت ۱ عصیان: عصیان از خدا ۳ محمد(ص): عصمت محمد(ص)

عبادت: آثار ترک عبادت ۱۴ ; عصیان از عبادت ۸، ۹ عبودیت: ترک عبودیت ۱۳ ; تشویق به عبودیت ۱۷ ; نشانه هاى عبودیت ۷ عذاب: مراتب عذاب ۸ ; موجبات عذاب ۸ عصیان: ۷۵۲

بندگان خدا ۱، ۲ بهشت: تنوع میوه هاى بهشت ۱ تکریم: عوامل تکریم ۳ عبودیت: آثار اخلاص در عبودیت ۳ مخلصین: تکریم مخلصین ۲; روزى ممتاز مخلصین ۱; فضایل مخلصین ۱،

ربوبیت خدا ۴ عبودیت: اخلاص در عبودیت ۲; نشانه هاى عبودیت ۳ مخلصان: مقامات مخلصان ۲; همنشینى اخروى با مخلصان ۴ مقام اطمینان :۳ مقام رضا :۳ مقام عبودیت :۳ نفس راضیه:

سرنوشت اخروى ۱۱ صالحان :۴ بى تأثیرى خویشاوندى با صالحان ۱۱ ۴ عبودیت: آثار عبودیت ۵; ارزش عبودیت ۶ فرجام: هشدار به فرجام شوم ۱۳ قرآن: احیاگرى قرآن ۱ کافران:

زمینه نصرتهاى خدا ۳; سنتهاى خدا ۱; قضاى خدا ۱ سنتهاى خدا: سنت امداد ۱ عبودیت: آثار عبودیت ۳ نصرت خدا: مشمولان نصرت خدا ۲

بندگان خدا ۲ روزى: روزى معلوم ۴; زمینه روزى ممتاز ۳; منشأ روزى ۱ عبودیت: آثار اخلاص در عبودیت ۳ مخلصین: روزى ممتاز مخلصین ۱; فضایل مخلصین ۱; مقامات مخلصین

آیات شامل این کلمه «فاسقین» کسانى هستند که از راه و رسم عبودیت و بندگى پا بیرون نهاده اند; زیرا «فسق» از نظر ریشه لغت به معناى خارج شدن هسته از درون خرما

تفاوت سرزمینها ۱۳; سرزمینها هاى با برکت ۱۲ عبودیّت: ارزش مقام عبودیّت ۸; اهمیت عبودیّت ۱۰ محمد(ص): آثار عبودیت محمد(ص) ۱۸; ارائه آیات خدا به محمد(ص) ۱۴،

صحابه: شگفتى از عبادت صحابه ۵، ۷; شگفتى از نماز صحابه ۵، ۷ عبدالله :۸ عبودیت: ارزش عبودیت ۳ کافران: ازدحام کافران ۴; شگفتى کافران ۵; کافران و عبادت محمد(ص)

بندگان خدا: مصونیت اخروى بندگان خدا ۱ خدا: مصونیت از کیفرهاى خدا ۱ عبودیت: آثار اخلاص در عبودیت ۴ قوم الیاس: تاریخ قوم الیاس ۲; مخلصین قوم الیاس ۱، ۲ کیفر: عوامل

سلوک صراط مستقیم ۲ ۳ عبادت: آثار ترک عبادت خدا ۴; عبادت خدا ۱، ۲ عبودیت: زمینه عبودیت ۵ گمراهان: سرزنش گمراهان ۴

آسمان: تعدد آسمان ۲ ; مالک آسمان ۱ آفرینش: موجودات آفرینش ۱ برگزیدگان: عبودیت برگزیدگان ۶ ; مقامات برگزیدگان ۶ خدا: احاطه خدا ۳، ۴ ; بیخنیازى خدا ۵ ;

نجات شاکران ۴ شکر: آثار شکر نعمت ۲; حقیقت شکر ۶; نشانه هاى شکر ۵ عبودیت: آثار عبودیت ۶ عذاب: نجات از عذاب ۴ لطف خدا: مشمولان لطف خدا ۲ لوط(ع): شکرگزارى

شرک: نفى شرک ۱۰ عبودیت: دعوت به عبودیت ۶ عقیده: باطل ۸ عیسى (ع): تعالیم عیسى (ع) ۵ ; توفّى عیسى (ع) ۱۲، ۱۳ ; رسالت عیسى (ع) ۲، ۴، ۱۰ ; عبودیت عیسى (ع) ۸ ;

و چه زیاد، چه مادى و چه معنوى و چه... - نیاز ندارد. انسان: روزى انسان ۱; عبودیت انسان ۲; عطایاى انسان ۱; منافع انسان ۳ خدا: بى نیازى خدا ۱، ۲، ۴ عبادت:

در عبادت ۶; دعوت به عبادت ۲; دعوت به عبادت خالصانه ۸; عبادت غیر خدا ۳ عبودیت: عبودیت غیر خدا ۱ مشرکان: شگفتى عصیان مشرکان ۱۴; محرومیت مشرکان ۱۴ نماز: آثار

مرتبه عبودیت و معرفت او است. (و ما خلقت الجنّ و الإنس إلاّ لیعبدون) واژه «لیعبدون» - به دلالت التزامى - اشاره به حقیقت معرفت دارد; زیرا اصولاً عبودیت واقعى

خداوند (إنّ اللّه قد حکم بین العباد) اقرار: اقرار به حاکمیت خدا ۸; اقرار به عبودیت ۸ جهنمیان: ۷ خدا: حاکمیت اخروى خدا ۵; حتمیت عذابهاى خدا ۴; قضاوت اخروى خدا

شده از تفریع «اعبدون» به «أنا ربّکم» استفاده مى شود. ۶- بشر، مأمور پرستش و عبودیت خداوند واحد است. (و أنا ربّکم فاعبدون ) ۷- اعتقاد به پروردگار یکتا، محور

عوامل رشد ۵ شرک: آثار شرک ۶، ۷، ۱۰ صراط مستقیم: ارزش صراط مستقیم ۲ عبودیت: آثار عبودیت ۵ عمل: ارزش تداوم عمل ۱۰ ; عوامل ثمر دهى عمل ۹; عوامل حبط عمل ۶، ۷;

روزى: آثار استفاده از روزى ۵; زمینه روزى ۱ زمین: منشأ احیاى زمین ۶ عبودیت: زمینه عبودیت ۵ عوامل طبیعى: نقش عوامل طبیعى ۹ گیاهان: آثار رویش گیاهان ۸; فلسفه

نجات از زیان ۹، ۱۰ ; موجبات زیان ۸ زیانکاران:۷ سرزنش: آثار سرزنش ۱ عبودیت: اظهار عبودیت ۶ عصیان: آثار عصیان ۸ ; ظلم عصیان ۳ علم: آثار علم ۱۱ گناه: زیان گناه

دیدن سلیمان(ع) ۱، ۵; عبرت از قصه سلیمان(ع) ۳; قصه سلیمان(ع) ۱; نشانه هاى عبودیت سلیمان(ع) ۵ عبرت: عوامل عبرت ۳ عمل: عمل پسندیده ۴ فرماندهان نظامى: مسؤولیت

فرعون ۲ خدا: نشانه خضوع بر خدا ۴ سجده: تاریخ سجده ۳; حقیقت سجده ۴ عبودیت: نشانه هاى عبودیت ۳ علما: علما و آیات خدا ۷ موسى(ع): حقانیت معجزه موسى(ع) ۵; حقانیت

قبض و بسط روزى انسان ها، تابع مصالحى است و آنها را، خدا مى داند. انسان: عبودیت انسان ۴ بندگان خدا :۴ خدا: آثار علم خدا ۶; آثار مشیت خدا ۲، ۳; رازقیت خدا

گرفته بود [آیا بهتر نبود؟] ثروت اندوزان: توصیه به ثروت اندوزان ۹ خدا: آثار عبودیت خدا ۳; توصیه هاى خدا ۹; سرزنشهاى خدا۲ صالحان: نهى از صالحان ۷ طغیان: موارد

اساس حکمت است. آمرزش: منشأ آمرزش ۵ اسماء و صفات: حکیم ۱۰ ; عزیز ۱۰ انسان: عبودیت انسان ۲ ; مملوکیّت انسان ۲، ۳ خدا: آمرزش خدا ۹ ; اختصاصات خدا ۱۰ ; اختیارات

توحید عبادى انبیا ۱; توصیه به انبیا ۲، ۵; روش زندگى انبیا۳; سیره انبیا ۱، ۶; عبودیت انبیا ۱; عمل صالح انبیا ۱ انسان: مربى انسان ها۴ تقوا: اهمیت تقوا ۹ توحید:

۱۲; اهمیت زکات فطره ۱۶; توصیه به زکات ۵، ۶; زکات در دوران مریم(ع) ۸ عبودیت: اهمیت عبودیت ۹ عیسى(ع): برکت عیسى(ع) ۱، ۲، ۱۳، ۱۴; بینش عیسى(ع) ۲; تعالیم عیسى(ع)۱۴;

۱۶; اهمیت اخلاص در عبادت ۸; زمینه عبادت خدا ۷; فلسفه عبادات ۱۷ عبودیت: نشانه هاى عبودیت ۱۱ معاشرت: آداب معاشرت ۳ معبودان باطل: پوچى معبودان باطل ۱ موسى(ع):

ارزش: ملاکهاى ارزش ۶ اسلام: ویژگى اسلام ۵ اطاعت: از خدا ۶، ۷، ۱۰، ۱۱ اللّه: عبودیت اللّه ۷ ; غضب اللّه ۴ انبیا: قتل انبیا ۲ انگیزش:۸ اهل کتاب:۳ تجاوزگرى اهل

عیسى(ع): بینش عیسى(ع) ۲; تکلم عیسى(ع) در نوزادى ۱، ۵، ۱۱; رسالت عیسى(ع) ۱۰; عبودیت عیسى(ع) ۲، ۴; قصه عیسى(ع) ۱، ۱۱; کتاب آسمانى عیسى(ع) ۳، ۴; معجزه عیسى(ع)

اجتناب از شرک ۸; صبر در اجتناب از شرک ۸ صبر: آثار صبر ۲; ارزش صبر ۶ عبودیت: سختى عبودیت ۷ عفو: سختى عفو ۸; صبر در عفو ۸ قتل: آثار اجتناب از قتل ۴; سختى اجتناب

تبلیغ ۷ توحید: اهمیت توحید ۷ جاهلان: مسؤولیت جاهلان ۹ جهل: آثار جهل ۱۳ خدا: عبودیت خدا ۱۶ خود: اظهار فضایل خود ۱۸ خودستایى: احکام خودستایى ۱۸; خودستایى جایز

تکلیف قریش ۹; زمینه تغذیه قریش ۳; زمینه تکلیف قریش ۲; زمینه نجات قریش ۴; عبودیت قریش ۹; عوامل امنیت قریش ۱۰، ۱۱; عوامل رفع ترس قریش ۱۱; گرسنگى قریش ۱; منشأ

خدا ۱۲; ناهیان از سجده بر خدا ۱۲ طغیانگران: نواهى طغیانگران ۱۲ عبودیت: نشانه هاى عبودیت ۹، ۱۶ محرمات :۷ محمد(ص): تکلیف محمد(ص) ۳، ۴، ۸، ۱۳; تلاش محمد(ص)

محمد(ص) ۵; عبادات محمد(ص) ۵; عوامل تقویت توحید عبادى محمد(ص) ۱۱; عوامل تقویت عبودیت محمد(ص) ۱۱ ملائکه: توصیه هاى ملائکه ۹ موجودات: مربى موجودات ۱; مربى موجودات

که هدف اصلی همان «عبودیت» است که در آیه فوق به آن اشاره شده، و مسأله «علم و دانش» و «امتحان و آزمایش» اهدافی هستند که در مسیر عبودیت قرار می‌گیرند، و «رحمت

سخن: عدالت در سخن ۳ شرک: شرک در قانونگذارى ۱۶ ; نفى شرک ۱، ۲، ۳، ۷، ۱۳ عبودیت: ۱ عبودیت خدا ۱۳ عیسى (ع): ۷ قانونگذارى: ۱۶ مجادله: آداب مجادله ۱۵ محمّد (ص):

محمد(ص): آثار وحى به محمد(ص) ۸; امى بودن محمد(ص) ۷; برگزیدگى محمد(ص) ۱۱; عبودیت محمد(ص) ۱۱; عوامل ازدیاد ایمان محمد(ص) ۸; عوامل ازدیاد علم محمد(ص) ۸; فضایل

در پیشگاه خدا: از اینجا گوئی «بنده» پروردگار خود را مخاطب ساخته نخست از عبودیت خویش در برابر او، و سپس از امدادها ج1، ص32 و کمکهای او سخن می‌گوید: «تنها

متوکلان: امداد به متوکلان ۱۳ محمد(ص): توصیه به محمد(ص) ۶; توکل محمد(ص) ۶; عبودیت محمد(ص) ۶

خواهند داشت. ۳ - عبودیت خالص براى خدا، موجب رهایى از عذاب الهى است. (إنّکم لذائقوا العذاب الألیم ... إلاّ عباد اللّه المخلصین) ۴ - عبودیت خالص براى خدا،

شکر ۳۷; شکر منعم ۱۹ صلاح: زمینه صلاح ۱۸ عاقلان: ویژگیهاى عاقلان ۲۸ عبودیت: ارزش عبودیت ۳۶ عقل: آثار رشد عقلى ۱۷، ۱۹; نشانه هاى رشد عقلى ۱۵، ۲۴ عمر: مراحل

هيچ‌ امري‌ واقع‌ نميشود. ] (آیه 13)- در این آیه اشاره به مسأله توحید در عبودیت می‌کند که به منزله دلیلی برای وجوب اطاعت است، می‌فرماید: «خداوند (کسی است

23)- و در سومین استدلال خود به وضع بتها پرداخته، و اثبات عبودیت را برای خداوند با نفی عبودیت از بتها تکمیل می‌کند، می‌گوید: «آیا غیر از خداوند معبودانی

(۲۷۵ بار) تذّلل با تقديس. اطاعت. در مفردات گويد: عبوديّت اظهار تذلّل و عبادت غايت تذلّل است و از عبوديّت ابلغ مى‏باشد. در مجمع فرموده:«اَلعِبادَةُ فِى اللُّغَةِ

بندگى خویش (قال لاتخذن من عبادک نصیباً مفروضاً) بنابر اینکه «عبادک» ناظر به عبودیت تشریعى باشد، مراد شیطان از «لاتخذن ...» این است که: برخى از بندگانى که تو

خدایی سجده کنید که آنها را آفریده است. پس اگر کبر ورزیدند، کسانی که (در عبودیت و معرفت) نزد پروردگارشانند برایش شباروز تسبیح گویند، حال آنکه آنان رنجور

مُسْتَقِیمٌ). در آیات دیگر قرآن نیز کرارا می‌خوانیم که حضرت مسیح (ع) روی مسأله عبودیت و بندگی خود در پیشگاه خدا، تکیه می‌فرمود، و بر خلاف آنچه در انجیلهای تحریف

دورند (وَ الصَّادِقِینَ). 4- «آنها که خاضع و فروتن هستند» و در طریق بندگی و عبودیت خدا بر این کار مداومت دارند (وَ الْقانِتِینَ). 5- «آنها که در راه خدا انفاق

پناه دهد نه چیزی می‌تواند پناهگاه واقع شود این سخنان از یک سو اعتراف به عبودیت کامل در پیشگاه خداوند است، و از سوی دیگر هرگونه «غلوّ» را در مورد پیامبر

شرایط اجابت دعا: آیه قبل با ذکر دلایل روشن این حقیقت را اثبات کرد که شایسته عبودیت و بندگی تنها خداست و به دنبال آن در اینجا دستور می‌دهد که «دعا و نیایش»

تضرّع و پنهانى. در الميزان احتمال داده كه مراد از تضرّع، آشكارا بودن مناسب عبوديت نيست لذا به جاى آن، تضرع آمده است. نا گفته نماند خواندن خدا آشكارا و با

اوست» (إِلَیْهِ الْمَصِیرُ). آری! کسی که واجد این اوصاف است فقط او شایسته عبودیت و مالک پاداش و کیفر است. تفسیر آیات ۱ - خداوند، آمرزنده گناهان است. (غافر

ذنوبًا) با توجه به ارتباط این آیه با آیات پیش - که در زمینه هدف آفرینش و عبودیت بندگان به درگاه خداوند بود - مطلب بالا استقاده مى شود. ۳ - نقش خود ظالمان

این ترتیب سه شاخه توحید که در آیات گذشته بیان شده (توحید خالقیت و حاکمیت و عبودیت) در اینجا با ذکر توحید ربوبیت- یعنی تدبیر جهان هستی تنها به وسیله خداوند-

پايدارى در عبوديت و قيام به حق آن ، و منظور از نهى بعدى نهى از مخالفت آن امر است . و مخالفت آن امر همان استكبار از خضوع براى خدا و خارج شدن از زىّ عبوديت است

بريزد ] (آیه 29)- روشن است که فرشتگان با این صفات بر جسته و ممتاز و مقام عبودیت خالص هرگز دعوی خدایی نمی‌کنند، اما اگر فرضا «کسی از آنها بگوید: من معبودی

مشیت خداوند و از شؤون اختصاصى او است. (یلقى الروح من أمره على من یشاء) ۸ - عبودیت خداوند، زمینه ساز شایستگى انسان براى دریافت وحى (یلقى الروح من أمره على

و كفر و بشارت‌ دهنده‌ام‌ بتوحيد و ايمان‌. أَلّا تَعبُدُوا إِلَّا اللّه‌َ عبوديت‌ ‌از‌ ماده‌ ‌عبد‌ ‌است‌ و ‌از‌ ‌براي‌ ‌عبد‌ دو معني‌ ‌است‌ يك‌ معني‌ مقابل‌

قیامت، به ظلم و ستم پیشگى خویش در دنیا (بل کنّا ظلمین ) ۱۲- کفر و سرپیچى از عبودیت حق، مصداق بارز ظلم است. (أبصر الذین کفروا ... بل کنّا ظلمین) توصیف کردن

الله علی کل شی‌ء شهید). در حقیقت این چهار وصف از اوصافی است که شایستگی برای عبودیت را مسلّم می‌کند، قدرت و توانائی، واجد هرگونه کمال بودن، مالکیت آسمانها و

قبله از نظر فردى و اجتماعى ) روح و مغز عبادت ، عبوديت درونى است و افعال عبادى قالبهاى تحقق خارجى آن عبوديت است آيه ۱۴۶ - ۱۴۷ آيه و ترجمه تفسير: آنها به خوبى

شیشه ریخته بود و انبانى از خاک یمن براى پادشاه حبشه مى فرستد و ضمن ابراز عبودیت و خدمتگذارى گوید چون پادشاه سوگند یاد کرده که به خاک یمن قدم مى گذارد و

توحید در عبادت: یعنی تنها باید او را پرستش کرد و غیر او شایسته ج5، ص621 عبودیت نیست، چرا که عبادت باید برای کسی باشد که کمال مطلق و مطلق کمال است، کسی

ملائكه‌ بآدم‌ و سجده يعقوب‌ و پسران‌ ‌براي‌ يوسف‌ چه‌ معني‌ دارد! جواب‌: سجده‌ عبوديت‌ و پرستش‌ نبود بلكه‌ سجده تعظيم‌ ‌بود‌ و ‌از‌ ‌اينکه‌ جهت‌ شيطان‌ «أَبي‌

قبله از نظر فردى و اجتماعى ) روح و مغز عبادت ، عبوديت درونى است و افعال عبادى قالبهاى تحقق خارجى آن عبوديت است آيه ۱۴۶ - ۱۴۷ آيه و ترجمه تفسير: آنها به خوبى

نزده باشد و مستحقّ اينهمه عطا باشند باز مستحق تفضّلند نه طلبكار چون بوظيفه عبوديّت خود عمل نموده‌اند و اين استحقاق فضل كاميابى بزرگ هميشگى و نيل بمقاصد و ايمنى

اعلام‌ و عتبه‌ اعتاب‌ مقدسه‌ و امثال‌ اينها و اينهم‌ دو قسم‌ ‌است‌ سجده‌ عبوديت‌ شرك‌ ‌است‌ و سجده‌ تعظيم‌ حرام‌ ‌است‌. سؤال‌: بنا ‌بر‌ ‌اينکه‌ چه‌ معني‌

نزده باشد و مستحقّ اينهمه عطا باشند باز مستحق تفضّلند نه طلبكار چون بوظيفه عبوديّت خود عمل نموده‌اند و اين استحقاق فضل كاميابى بزرگ هميشگى و نيل بمقاصد و ايمنى

پرستش، سزاوار بهترين آفريننده‌هاست. «تَذَرُونَ أَحْسَنَ الْخالِقِينَ» 8- عبوديّت خالصانه سبب نجات از بازخواست و عذاب الهى در قيامت است. «فَإِنَّهُمْ لَمُحْضَرُونَ

نجات‌ ‌از‌ عذاب‌، شكر منعم‌، حب‌ّ خداوند، تحصيل‌ رضاي‌ ‌خدا‌، انجام‌ وظيفه‌ عبوديت‌، اهليت‌ ذات‌ اقدس‌ الهي‌ ‌از‌ ‌براي‌ عبادت‌ ‌که‌ مفاد فرمايش‌ امير المؤمنين‌

نزده باشد و مستحقّ اينهمه عطا باشند باز مستحق تفضّلند نه طلبكار چون بوظيفه عبوديّت خود عمل نموده‌اند و اين استحقاق فضل كاميابى بزرگ هميشگى و نيل بمقاصد و ايمنى

نزده باشد و مستحقّ اينهمه عطا باشند باز مستحق تفضّلند نه طلبكار چون بوظيفه عبوديّت خود عمل نموده‌اند و اين استحقاق فضل كاميابى بزرگ هميشگى و نيل بمقاصد و ايمنى

نزده باشد و مستحقّ اينهمه عطا باشند باز مستحق تفضّلند نه طلبكار چون بوظيفه عبوديّت خود عمل نموده‌اند و اين استحقاق فضل كاميابى بزرگ هميشگى و نيل بمقاصد و ايمنى

از ما آتيهما نعمت است كه آنرا مستند بغير خدا نمايند نه آنكه آنرا بعنوان عبوديّت اضافه بغير خدا كنند ديگر آنكه شركاء كه قرائت مشهوره است دلالت بر جمع دارد

دانشمندان اين خبر باو نرسيده كه در الواح تورية و صحف ابراهيم كه تمام كرد وظيفه عبوديّت و خلّت را بانجام اوامر و نواهى حق و ذبح فرزند خود چنانچه قمّى ره نقل فرموده

دانشمندان اين خبر باو نرسيده كه در الواح تورية و صحف ابراهيم كه تمام كرد وظيفه عبوديّت و خلّت را بانجام اوامر و نواهى حق و ذبح فرزند خود چنانچه قمّى ره نقل فرموده

عظيم‌ تسلط فرعون‌ و فرعونيان‌ و قبطيان‌ ‌که‌ رجال‌ ‌آنها‌ ‌را‌ ‌به‌ غلامي‌ و عبوديت‌ ميگرفتند و نساء ‌آنها‌ ‌را‌ بكنيزي‌ و كلفت‌ و ابناء ‌آنها‌ ‌را‌ سر مي‌بريدند

خاطر كرامت ما فرمان سجده صادر كرد، پس مسجود قرار گرفتن آدم، براى خداوند عبوديّت بود و براى آدم احترام، زيرا ما در صلب او بوديم! «1» 1- انسان تنها موجودى

از ما آتيهما نعمت است كه آنرا مستند بغير خدا نمايند نه آنكه آنرا بعنوان عبوديّت اضافه بغير خدا كنند ديگر آنكه شركاء كه قرائت مشهوره است دلالت بر جمع دارد

اركان دين حق و راه سعادت، در بیان مؤمن آل فرعون اشاره به مقامات سه گانه عبوديت: «توكل»، «تفويض» و «تسليم» نكاتى درباره كيفيت عذاب آل فرعون، در برزخ و قيامت

اركان دين حق و راه سعادت، در بیان مؤمن آل فرعون اشاره به مقامات سه گانه عبوديت: «توكل»، «تفويض» و «تسليم» نكاتى درباره كيفيت عذاب آل فرعون، در برزخ و قيامت

اركان دين حق و راه سعادت، در بیان مؤمن آل فرعون اشاره به مقامات سه گانه عبوديت: «توكل»، «تفويض» و «تسليم» نكاتى درباره كيفيت عذاب آل فرعون، در برزخ و قيامت

با پيروزى انبيا و شكست دشمنان آنان است. «لَقَدْ سَبَقَتْ كَلِمَتُنا» 3- عبوديّت و بندگى خدا، شرط رسيدن اوليا به مقام رسالت بوده است. «لِعِبادِنَا الْمُرْسَلِينَ»

(اللّه لا اله الاّ هو الحىّ القیّوم) دو صفت حىّ و قیّوم، اشاره به علت حصر عبودیّت به خداوند است; یعنى تنها زنده قائم به ذات مى تواند معبود باشد. ۷ - خداوند،

‌است‌ ‌در‌ جمله‌ اول‌ حصر ‌از‌ جهت‌ استحقاق‌ عبوديت‌ ‌است‌ ‌که‌ ‌غير‌ ذات‌ حق‌ تبارك‌ و ‌تعالي‌ استحقاق‌ عبوديت‌ ندارد. و ‌در‌ جمله‌ دوم‌ ‌از‌ جهت‌ منحصر

دانشمندان اين خبر باو نرسيده كه در الواح تورية و صحف ابراهيم كه تمام كرد وظيفه عبوديّت و خلّت را بانجام اوامر و نواهى حق و ذبح فرزند خود چنانچه قمّى ره نقل فرموده

دانشمندان اين خبر باو نرسيده كه در الواح تورية و صحف ابراهيم كه تمام كرد وظيفه عبوديّت و خلّت را بانجام اوامر و نواهى حق و ذبح فرزند خود چنانچه قمّى ره نقل فرموده

اركان دين حق و راه سعادت، در بیان مؤمن آل فرعون اشاره به مقامات سه گانه عبوديت: «توكل»، «تفويض» و «تسليم» نكاتى درباره كيفيت عذاب آل فرعون، در برزخ و قيامت

خاطر كرامت ما فرمان سجده صادر كرد، پس مسجود قرار گرفتن آدم، براى خداوند عبوديّت بود و براى آدم احترام، زيرا ما در صلب او بوديم! «1» 1- انسان تنها موجودى

إِلَّا الْفاسِقِینَ). منظور از «الْفاسِقِینَ» کسانی هستند که از راه و رسم عبودیت و بندگی پا بیرون نهاده‌اند زیرا «فسق» از نظر لغت به معنی خارج شدن هسته از

است فرق بين دعا و سؤ ال و سخن در معناى عبوديت نزديك بودن خداى سبحان به بندگان ، مقتضاى مالكيت مطلقه الهى و عبوديت عباد است شرط استجابت دعا و اشاره به تقسيم

قبله از نظر فردى و اجتماعى ) روح و مغز عبادت ، عبوديت درونى است و افعال عبادى قالبهاى تحقق خارجى آن عبوديت است آيه ۱۴۵ آيه و ترجمه تفسير: آنها به هيچ قيمت

دقائقى كه در دعاى عيسى (ع ) براىنزول مائده وجود دارد و حكايت مى كند از ادب عبوديت او در برابر خداوند سبحان او وعده صريح خداوند به انزال مائده (انى منزلها

كانُوا قَوْماً فاسِقِينَ‌: بدرستى كه قبطيان بودند گروهى بيرون رفتگان از دايره عبوديت خدا و فرمانبردارى او بلكه خارج از طريق عقل كه به سبب مال و زخارف دنيا فرعون

كلّا يعنى نبايد كفران نعمت خدا را نمود همانا انسان تجاوز ميكند از وظيفه عبوديت و سركشى مينمايد از فرامين صادره از مقام ربوبيّت وقتى كه خود را مستغنى و

كردن نفس سركش و تسليم وجود انسان در برابر خدا مرتبه چهارم از اسلام : مرحله عبوديت و بندگى معناى عمل صالح و آثار آن معناى صلاح نفس و صلاح ذات و مراد از ((صالحين

شما رسانم، زيرا حقيقت ضارّ و نافع، با خدا است. اين كلام متضمن اعتراف به عبوديت، و اضافه حول و قوه به او سبحانه. قُلْ إِنِّي لا أَمْلِكُ لَكُمْ ضَرًّا وَ

اركان دين حق و راه سعادت، در بیان مؤمن آل فرعون اشاره به مقامات سه گانه عبوديت: «توكل»، «تفويض» و «تسليم» نكاتى درباره كيفيت عذاب آل فرعون، در برزخ و قيامت

پناه جستن قبلى است استعاذه به خدا توكل به خدا است و ايمان وتوكل دو ملاك صدق عبوديت هستند گروهى كه شيطان بر آنان مسلط است اشاره به مساءله نسخ و حكمت آن و پاسخ

تمكين‌ و قبول‌ خلافة اللّه‌ ‌است‌ و اطاعت‌ و فرمانبرداري‌ ‌است‌ نه‌ سجده عبوديّت‌ ‌که‌ مخصوص‌ ذات‌ اقدس‌ حق‌ ‌است‌ ‌که‌ الوهيت‌ مختص‌ بذات‌ ‌او‌ ‌است‌ بعين‌

مي‌فرمايد: وَ مَن‌ يَعش‌ُ عَن‌ ذِكرِ الرَّحمن‌ِ ‌که‌ ‌خود‌ ‌را‌ ‌از‌ تحت‌ عبوديت‌ حق‌ خارج‌ كرد شيطان‌ ‌بر‌ ‌او‌ مسلط مي‌شود ‌که‌ مفاد. نُقَيِّض‌ لَه‌ُ شَيطاناً

ضلالت راه ندارد و بقاء آن مشروط به شكر، كه عبارتست ازعمل به لوازم توحيد و عبوديت مى باشد. معانى (( حكم )) و بيان مراد از دادن كتاب و حكم و نبوت به پيامبران

كلّا يعنى نبايد كفران نعمت خدا را نمود همانا انسان تجاوز ميكند از وظيفه عبوديت و سركشى مينمايد از فرامين صادره از مقام ربوبيّت وقتى كه خود را مستغنى و

كلّا يعنى نبايد كفران نعمت خدا را نمود همانا انسان تجاوز ميكند از وظيفه عبوديت و سركشى مينمايد از فرامين صادره از مقام ربوبيّت وقتى كه خود را مستغنى و

هستند و اينها ‌در‌ نظر ‌ما پست‌ترين‌ افراد بشر هستند و نسبت‌ ‌به‌ ‌ما مقام‌ عبوديت‌ و بندگي‌ دارند قبطي‌ها ‌به‌ نظر حقارت‌ ‌به‌ بني‌ اسرائيل‌ نگاه‌ ميكردند

كلّا يعنى نبايد كفران نعمت خدا را نمود همانا انسان تجاوز ميكند از وظيفه عبوديت و سركشى مينمايد از فرامين صادره از مقام ربوبيّت وقتى كه خود را مستغنى و

كلّا يعنى نبايد كفران نعمت خدا را نمود همانا انسان تجاوز ميكند از وظيفه عبوديت و سركشى مينمايد از فرامين صادره از مقام ربوبيّت وقتى كه خود را مستغنى و

كلّا يعنى نبايد كفران نعمت خدا را نمود همانا انسان تجاوز ميكند از وظيفه عبوديت و سركشى مينمايد از فرامين صادره از مقام ربوبيّت وقتى كه خود را مستغنى و

كلّا يعنى نبايد كفران نعمت خدا را نمود همانا انسان تجاوز ميكند از وظيفه عبوديت و سركشى مينمايد از فرامين صادره از مقام ربوبيّت وقتى كه خود را مستغنى و

‌غير‌ تو ‌را‌ پرستش‌ كنند تو ولي‌ و صاحب‌ اختيار ‌ما هستي‌، ‌ما ‌از‌ تخت‌ عبوديت‌ تو خارج‌ نشده‌ايم‌ و ‌از‌ اطاعت‌ تو بيرون‌ نرفته‌ايم‌ ‌از‌ ‌غير‌ ‌آنها‌

پناه جستن قبلى است استعاذه به خدا توكل به خدا است و ايمان وتوكل دو ملاك صدق عبوديت هستند گروهى كه شيطان بر آنان مسلط است اشاره به مساءله نسخ و حكمت آن و پاسخ

اركان دين حق و راه سعادت، در بیان مؤمن آل فرعون اشاره به مقامات سه گانه عبوديت: «توكل»، «تفويض» و «تسليم» نكاتى درباره كيفيت عذاب آل فرعون، در برزخ و قيامت

صفحه 43 1- به ايمان و عمل صالح خود مغرور نشويم كه تسليم مطلق بودن، شرط عبوديّت است. «آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ وَ أَخْبَتُوا إِلى‌ رَبِّهِمْ» 2-

توهمات و تفكرات سلاطين را به صدمت «لمن الملك» درهم شكند و همه را جز اظهار عبوديت و اقرار به عجز و بيچارگى چاره‌اى نباشد، و ملكيت و مالكيت مخصوص گردد به حضرت

پناه جستن قبلى است استعاذه به خدا توكل به خدا است و ايمان وتوكل دو ملاك صدق عبوديت هستند گروهى كه شيطان بر آنان مسلط است اشاره به مساءله نسخ و حكمت آن و پاسخ

پناه جستن قبلى است استعاذه به خدا توكل به خدا است و ايمان وتوكل دو ملاك صدق عبوديت هستند گروهى كه شيطان بر آنان مسلط است اشاره به مساءله نسخ و حكمت آن و پاسخ

عنايت محمد و آل اطهار او خود را از وساوس شيطان و نفس امّاره محفوظ و در مقام عبوديّت و فرمان بردارى از معبود حقيقى ثابت قدم بدارد تا لغزش و فتور و خللى برايش

كلّا يعنى نبايد كفران نعمت خدا را نمود همانا انسان تجاوز ميكند از وظيفه عبوديت و سركشى مينمايد از فرامين صادره از مقام ربوبيّت وقتى كه خود را مستغنى و

كلّا يعنى نبايد كفران نعمت خدا را نمود همانا انسان تجاوز ميكند از وظيفه عبوديت و سركشى مينمايد از فرامين صادره از مقام ربوبيّت وقتى كه خود را مستغنى و

در هر حد و پایه‌ای از علم و در هر شرائط و سن و سال. ب) جوهره علم الهی از عبودیت و بندگی خدا سر چشمه می‌گیرد. ج) همواره علم را برای عمل باید آموخت چنانکه

احكامي‌، مواعظ و نصايح‌ ‌است‌. وَ اعبُدُوا اللّه‌َ عبادت‌ بندگيست‌ و حقيقت‌ عبوديت‌ اينست‌ ‌که‌ ‌خود‌ ‌را‌ بنده‌ ‌او‌ بداند و ‌از‌ تحت‌ فرمان‌ ‌او‌ بيرون‌

دقائقى كه در دعاى عيسى (ع ) براىنزول مائده وجود دارد و حكايت مى كند از ادب عبوديت او در برابر خداوند سبحان او وعده صريح خداوند به انزال مائده (انى منزلها

اشاره بآنكه بنده نبايد هيچگاه مغرور و مطمئن بعمل خود باشد بلكه بايد بوظيفه عبوديّت رفتار نمايد و خدا را بخواند و عبادت كند و اميد اجابت و ثواب و مغفرت داشته

اشاره بآنكه بنده نبايد هيچگاه مغرور و مطمئن بعمل خود باشد بلكه بايد بوظيفه عبوديّت رفتار نمايد و خدا را بخواند و عبادت كند و اميد اجابت و ثواب و مغفرت داشته

كلّا يعنى نبايد كفران نعمت خدا را نمود همانا انسان تجاوز ميكند از وظيفه عبوديت و سركشى مينمايد از فرامين صادره از مقام ربوبيّت وقتى كه خود را مستغنى و

كردن نفس سركش و تسليم وجود انسان در برابر خدا مرتبه چهارم از اسلام : مرحله عبوديت و بندگى معناى عمل صالح و آثار آن معناى صلاح نفس و صلاح ذات و مراد از ((صالحين

اركان دين حق و راه سعادت، در بیان مؤمن آل فرعون اشاره به مقامات سه گانه عبوديت: «توكل»، «تفويض» و «تسليم» نكاتى درباره كيفيت عذاب آل فرعون، در برزخ و قيامت

حضرت خضر نسبت اراده معيوب نمودن كشتى را بخود داده براى آن بوده كه در مقام عبوديّت مراعات ادب شده باشد و نقص را اگر چه در ظاهر باشد نسبت بخدا ندهد و اينكه

دردناك‌ ‌را‌ جلد 11 - صفحه 36 أَن‌ لا تَعبُدُوا إِلَّا اللّه‌َ زيرا استحقاق‌ عبوديت‌ متفرع‌ ‌بر‌ الوهيت‌ ‌است‌ و الوهيت‌ منحصر بذات‌ مقدّس‌ ‌او‌ ‌است‌ و ‌اينکه‌

كلّا يعنى نبايد كفران نعمت خدا را نمود همانا انسان تجاوز ميكند از وظيفه عبوديت و سركشى مينمايد از فرامين صادره از مقام ربوبيّت وقتى كه خود را مستغنى و

كمترين‌ توجهي‌ بغير حق‌ داشته‌ ‌باشد‌ ‌از‌ تحت‌ عبوديت‌ مطلقه‌ حق‌ خارج‌ ‌شده‌ ‌است‌ بنا ‌بر‌ ‌اينکه‌ عبوديت‌ مطلقه‌ عين‌ مقام‌ عصمت‌ ‌است‌ بلكه‌ اعلي‌ مراتب‌

قبله از نظر فردى و اجتماعى ) روح و مغز عبادت ، عبوديت درونى است و افعال عبادى قالبهاى تحقق خارجى آن عبوديت است آيه ۱۴۴ آيه و ترجمه تفسير: همه جا رو به سوى

اشاره بآنكه بنده نبايد هيچگاه مغرور و مطمئن بعمل خود باشد بلكه بايد بوظيفه عبوديّت رفتار نمايد و خدا را بخواند و عبادت كند و اميد اجابت و ثواب و مغفرت داشته

اركان دين حق و راه سعادت، در بیان مؤمن آل فرعون اشاره به مقامات سه گانه عبوديت: «توكل»، «تفويض» و «تسليم» نكاتى درباره كيفيت عذاب آل فرعون، در برزخ و قيامت

پناه جستن قبلى است استعاذه به خدا توكل به خدا است و ايمان وتوكل دو ملاك صدق عبوديت هستند گروهى كه شيطان بر آنان مسلط است اشاره به مساءله نسخ و حكمت آن و پاسخ

عنايت محمد و آل اطهار او خود را از وساوس شيطان و نفس امّاره محفوظ و در مقام عبوديّت و فرمان بردارى از معبود حقيقى ثابت قدم بدارد تا لغزش و فتور و خللى برايش

الهى و تعصب دينى كه عين مزيّت و فضيلت است و اقرار بگناه از آداب دعا و شعار عبوديّت در پيشگاه الهى و از لوازم قصور ممكن در مقابل واجب الوجود است و بهيچ وجه

پناه جستن قبلى است استعاذه به خدا توكل به خدا است و ايمان وتوكل دو ملاك صدق عبوديت هستند گروهى كه شيطان بر آنان مسلط است اشاره به مساءله نسخ و حكمت آن و پاسخ

عنايت محمد و آل اطهار او خود را از وساوس شيطان و نفس امّاره محفوظ و در مقام عبوديّت و فرمان بردارى از معبود حقيقى ثابت قدم بدارد تا لغزش و فتور و خللى برايش

عنايت محمد و آل اطهار او خود را از وساوس شيطان و نفس امّاره محفوظ و در مقام عبوديّت و فرمان بردارى از معبود حقيقى ثابت قدم بدارد تا لغزش و فتور و خللى برايش

انسان را مى‌داند، امّا در دعا و ناله، بركاتى مانند آرامش روحى، تواضع و عبوديّت دعاكننده و مدح و ستايش خداوند نهفته است. إِنِّي وَهَنَ الْعَظْمُ‌ ... فَهَبْ

عنايت محمد و آل اطهار او خود را از وساوس شيطان و نفس امّاره محفوظ و در مقام عبوديّت و فرمان بردارى از معبود حقيقى ثابت قدم بدارد تا لغزش و فتور و خللى برايش

فرزند آدم هر آينه به طريق اولى بايد كه شب و روز به عبادت اشتغال، و اظهار عبوديت را نسبت به معبود خود بنمايد. اين تعريض است به مشركان و تنبيه مردمان، و لهذا

الهى و تعصب دينى كه عين مزيّت و فضيلت است و اقرار بگناه از آداب دعا و شعار عبوديّت در پيشگاه الهى و از لوازم قصور ممكن در مقابل واجب الوجود است و بهيچ وجه

قضا و تسليم و رضا بدرستى كه ما مملوك و مخلوق او هستيم، اين اقرار است به عبوديت، پس هر چه از مولى به بنده رسد جز رضا و تسليم چاره‌اى نباشد. وَ إِنَّا إِلَيْهِ

پناه جستن قبلى است استعاذه به خدا توكل به خدا است و ايمان وتوكل دو ملاك صدق عبوديت هستند گروهى كه شيطان بر آنان مسلط است اشاره به مساءله نسخ و حكمت آن و پاسخ

كلّا يعنى نبايد كفران نعمت خدا را نمود همانا انسان تجاوز ميكند از وظيفه عبوديت و سركشى مينمايد از فرامين صادره از مقام ربوبيّت وقتى كه خود را مستغنى و

اشاره بآنكه بنده نبايد هيچگاه مغرور و مطمئن بعمل خود باشد بلكه بايد بوظيفه عبوديّت رفتار نمايد و خدا را بخواند و عبادت كند و اميد اجابت و ثواب و مغفرت داشته

اشاره بآنكه بنده نبايد هيچگاه مغرور و مطمئن بعمل خود باشد بلكه بايد بوظيفه عبوديّت رفتار نمايد و خدا را بخواند و عبادت كند و اميد اجابت و ثواب و مغفرت داشته

پناه جستن قبلى است استعاذه به خدا توكل به خدا است و ايمان وتوكل دو ملاك صدق عبوديت هستند گروهى كه شيطان بر آنان مسلط است اشاره به مساءله نسخ و حكمت آن و پاسخ

اركان دين حق و راه سعادت، در بیان مؤمن آل فرعون اشاره به مقامات سه گانه عبوديت: «توكل»، «تفويض» و «تسليم» نكاتى درباره كيفيت عذاب آل فرعون، در برزخ و قيامت

ضلالت راه ندارد و بقاء آن مشروط به شكر، كه عبارتست ازعمل به لوازم توحيد و عبوديت مى باشد. معانى (( حكم )) و بيان مراد از دادن كتاب و حكم و نبوت به پيامبران

پناه جستن قبلى است استعاذه به خدا توكل به خدا است و ايمان وتوكل دو ملاك صدق عبوديت هستند گروهى كه شيطان بر آنان مسلط است اشاره به مساءله نسخ و حكمت آن و پاسخ

استحقاق‌ عذاب‌ دارد و ‌لو‌ تمام‌ عمر عبادت‌ كرده‌ ‌باشد‌ زيرا ‌آنها‌ وظيفه‌ عبوديت‌ ‌او‌ بوده‌ چنانچه‌ ‌شما‌ ‌اگر‌ غلامي‌ نوكري‌ كلفتي‌ داشته‌ باشيد يك‌ روز

۲ آنچه از سرگذشت موسى كه در قرآن آمده است ۳ - مقام هارون نزد خدا و پايه عبوديت او ۴ - داستان موسى (عليه السلام ) در تورات عصر حاضر تفسیر آیات فَلَمَّا

«1» تنبيه: از اين حديث شريف معلوم شود وضع «خدّ» «2» بر ارض نهايت مرتبه ذلت عبوديت و مرغوب درگاه الهى است. «1» اصول كافى، جلد دوّم، كتاب الايمان و الكفر، باب

حضرت خضر نسبت اراده معيوب نمودن كشتى را بخود داده براى آن بوده كه در مقام عبوديّت مراعات ادب شده باشد و نقص را اگر چه در ظاهر باشد نسبت بخدا ندهد و اينكه

آتَيناه‌ُ الإِنجِيل‌َ يكي‌ فِيه‌ِ هُدي‌ً ‌که‌ راه‌ سعادت‌ و رستگاري‌ و طريقه‌ عبوديت‌ و اطاعت‌ و بندگي‌ ‌را‌ نشان‌ ميدهد (و نور) طريقه‌ معرفت‌ و خداشناسي‌ ‌را‌

و خلاف ظاهر آيه شريفه است چون تقرّب بخداوند در طاعت و اعمال صالحه وظيفه عبوديّت و حق الوهيّت است كه بايد بنده ادا نمايد ربطى باجر رسالت و حق تبليغ احكام

لغو و بيهوده است، به خلاف استكبار از عبوديت كه با عبوديت جمع نمی شود. ترجمه تفسير الميزان جلد ۱ صفحه : ۴۰ و عبوديت ميان بندگان و موالى آنان، تنها در برابر

قريب‌ المعني‌ ‌است‌. و مراد ‌از‌ طغيان‌ ‌در‌ ‌آيه‌ شريفه‌ تجاوز ‌از‌ حدّ عبوديت‌ و خروج‌ ‌از‌ تحت‌ اطاعت‌ مولي‌ ‌است‌ چه‌ مولي‌ حقيقي‌ ‌که‌ ذات‌ مقدس‌ حق‌

اركان دين حق و راه سعادت، در بیان مؤمن آل فرعون اشاره به مقامات سه گانه عبوديت: «توكل»، «تفويض» و «تسليم» نكاتى درباره كيفيت عذاب آل فرعون، در برزخ و قيامت

اركان دين حق و راه سعادت، در بیان مؤمن آل فرعون اشاره به مقامات سه گانه عبوديت: «توكل»، «تفويض» و «تسليم» نكاتى درباره كيفيت عذاب آل فرعون، در برزخ و قيامت

سنت جارى الهى درباره حق و باطل در جهان حال مقربان درگاه الهى (استغراق در عبوديت و استمرار در عبادت ) از آثار مالكيت مطلقه الهى است اشاره به معتقد بودن بت

مورداستعمال ، يا اراده گوينده است بحث علمى سرگذشت ابراهيم (ع ) يك دوره كامل از سير عبوديت را در بردارد درباره حج و اشاره به اسرار و حكمت آن عباداتى كه توسط انبياء

اركان دين حق و راه سعادت، در بیان مؤمن آل فرعون اشاره به مقامات سه گانه عبوديت: «توكل»، «تفويض» و «تسليم» نكاتى درباره كيفيت عذاب آل فرعون، در برزخ و قيامت

حسن‌ جلد 2 صفحه 260 طينت و صفاى سريرت و خلوص نيت و كمال شوق و حضور در مقام عبوديت و امتثال و تقرب بخداوند متعال است و اما خطاب و عتاب براى بروز لطف و ظهور

به اضافه به جهت تعظيم ايشان، و تنبيه بر آنكه ايشانند اقامه كنندگان حقوق عبوديت، يُقِيمُوا الصَّلاةَ: بپا دارند نماز را. تحقيق: محققين جملات انشائيه كه

حضرت خضر نسبت اراده معيوب نمودن كشتى را بخود داده براى آن بوده كه در مقام عبوديّت مراعات ادب شده باشد و نقص را اگر چه در ظاهر باشد نسبت بخدا ندهد و اينكه

كردن نفس سركش و تسليم وجود انسان در برابر خدا مرتبه چهارم از اسلام : مرحله عبوديت و بندگى معناى عمل صالح و آثار آن معناى صلاح نفس و صلاح ذات و مراد از ((صالحين

پروردگار از خلقت انسان همان عبوديت است ، وقتى خداى سبحان از كسى - نه تنها از عملش - خوشنود مى شود كه نفس او مثل اعلاى عبوديت باشد. يعنى خود را بنده كسى

قبله از نظر فردى و اجتماعى ) روح و مغز عبادت ، عبوديت درونى است و افعال عبادى قالبهاى تحقق خارجى آن عبوديت است آيه ۱۴۳ آيه و ترجمه تفسير: امت وسط نكته ها

مملوك است درباره مولاى مالكش ، يعنى دائما مشغول انجام وظيفه عبوديت است ، آنهم بطور شايسته ، و عبوديت شايسته همان تسليم صرف بودن در برابر اراده مولى و محبوب

اركان دين حق و راه سعادت، در بیان مؤمن آل فرعون اشاره به مقامات سه گانه عبوديت: «توكل»، «تفويض» و «تسليم» نكاتى درباره كيفيت عذاب آل فرعون، در برزخ و قيامت

مستقيم‌ و اينكه‌ (فَأَرسِل‌ مَعَنا بَنِي‌ إِسرائِيل‌َ) و ‌آنها‌ ‌را‌ ‌از‌ عبوديت‌ ‌خود‌ نجات‌ ده‌ و ‌از‌ اعمال‌ شاقه‌ رها نما. (وَ لا تُعَذِّبهُم‌) بكشتن‌

سنت جارى الهى درباره حق و باطل در جهان حال مقربان درگاه الهى (استغراق در عبوديت و استمرار در عبادت ) از آثار مالكيت مطلقه الهى است اشاره به معتقد بودن بت

بحال اول باقى و ثابت نماند بعد از آنكه عالم شده است بقبح عمل و خلاف وظيفه عبوديت. جلد 1 صفحه 499 وَ الَّذِين‌َ إِذا فَعَلُوا فاحِشَةً أَو ظَلَمُوا أَنفُسَهُم‌

ايشان مؤثر شود از شوق بهشت و ترس جهنّم و خوف خدا كه شايد در اداء وظائف عبوديّت كوتاهى كرده باشند ثانيا روى نياز بدرگاه كريم كارساز بر زمين ميگذارند در

ايشان مؤثر شود از شوق بهشت و ترس جهنّم و خوف خدا كه شايد در اداء وظائف عبوديّت كوتاهى كرده باشند ثانيا روى نياز بدرگاه كريم كارساز بر زمين ميگذارند در

ضلالت راه ندارد و بقاء آن مشروط به شكر، كه عبارتست ازعمل به لوازم توحيد و عبوديت مى باشد. معانى (( حكم )) و بيان مراد از دادن كتاب و حكم و نبوت به پيامبران

خليلش كرد، چون بحكم آيه : انى جاعلك للناس اماما ابراهيم بعد از آنكه خالص در عبوديت ، و سپس داراى نبوت ، آنگاه رسالت ، و در آخر خلت شده بود، تازه خدا او را

پيروى كنيم و حدود عبوديتش را رعايت نماييم، و ناگزير اسرافكاران كه از زىّ عبوديت تجاوز مى كنند - همين شما مردم هستيد - اصحاب دوزخ اند. پس آن خدايى كه من،

الهيه، بسيار ناسپاس در حق منعم حقيقى خود كه منكر وحدانيت او باشد و جاحد اخلاص عبوديت. بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ‌ تَنْزِيلُ الْكِتابِ مِنَ اللَّهِ

مورداستعمال ، يا اراده گوينده است بحث علمى سرگذشت ابراهيم (ع ) يك دوره كامل از سير عبوديت را در بردارد درباره حج و اشاره به اسرار و حكمت آن عباداتى كه توسط انبياء

پناه جستن قبلى است استعاذه به خدا توكل به خدا است و ايمان وتوكل دو ملاك صدق عبوديت هستند گروهى كه شيطان بر آنان مسلط است اشاره به مساءله نسخ و حكمت آن و پاسخ

بيان‌ ‌اينکه‌ موضوع‌ مفصلا ‌شده‌ و اجمالش‌ اينكه‌ سه‌ قسم‌ سجده‌ داريم‌ سجده عبوديت‌ مختص‌ّ بذات‌ اقدس‌ حق‌ ‌است‌ و ‌بر‌ ‌غير‌ ‌او‌ شرك‌ و كفر ‌است‌ و سجده

و خلاف ظاهر آيه شريفه است چون تقرّب بخداوند در طاعت و اعمال صالحه وظيفه عبوديّت و حق الوهيّت است كه بايد بنده ادا نمايد ربطى باجر رسالت و حق تبليغ احكام

دلداده از معشوق ، و رضايت محبوب و معبود حقيقى . و به دنبال آن تاج افتخار عبوديت را بر سر او نهادن ، و به لباس بندگى مفتخرش كردن ، و در سلك خاصان درگاه او

در اين آيه حال بندگان مقرب و ملائكه مكرم خود را بيان مى كند كه مستغرق در عبوديت ، و سرگرم در عبادت او هستند، هيچ كار ديگرى آنان را از عبادت او باز نمى دارد،

خداوند شايسته ستايش است اعتماد به نفس در مقابل اعتماد به خدا و افتخار به عبوديت او، مردود است مراد از «ناس » و «آل ابراهيم » در (ام يحسدون الناس على ما

عمل مى كنند ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۶ صفحه ۵۷ ۱ مقام موسى نزد خدا و پايه عبوديت او. موسى (عليه السلام ) يكى از پنج پيغمبر اولواالعزم است ، كه آنان سادات

عملى باشد كه خدا از آن نهى كرده ، معصيت سر مى زند، و اگر مطلوب حركت در مسير عبوديت و امتثال امر مولى باشد اطاعت محقق مى شود. پس اختلاف اعمال ما كه يكى اطاعت

عنايت محمد و آل اطهار او خود را از وساوس شيطان و نفس امّاره محفوظ و در مقام عبوديّت و فرمان بردارى از معبود حقيقى ثابت قدم بدارد تا لغزش و فتور و خللى برايش

و خالص كردن دل براى عبوديت است ، و معناى اسلام هم به بيانى كه گذشت همين است ، روشن مى شود كه شما امت مسلمه اى مى شويد خالص در عبوديت براى خدا، و رسول در

درگاه عزت و ساحت عظمت پروردگار، لايق شود. و از جهت مشتمل بودنش ‍ بر آداب عبوديت زيباترين كلام شود. خواننده محترم بيشتر در جزئيات كلام آن جناب دقت فرمايد

خداوند و مقام نبوت او بود. او در تمام عمرش به مقام عبوديت پروردگار اعتراف داشت ، و همه را به عبوديت او دعوت كرد، و همانگونه كه خودش ‍ مى گويد: «مادام كه

علينا ننج المؤ منين (( و مسرفين در اين آيه همان مشركين هستند، كه از راه عبوديت به بيراهه گراييدند، و از طور بندگى تجاوز كردند. «لَقَدْ أَنزَلْنَا إِلَيْكُمْ

پنداشتند، و نيز در چند آيه قبل از مسيح (عليه السلام ) و دعوت او به توحيد خالص و عبوديت پروردگار، سخن به ميان آمد، در آيات مورد بحث از طريق ديگرى براى نفى اين عقايد

پروردگارش خواسته باشد. و اين همان ظهور عبوديت تامّه در بنده است. پس اين كه فرمود: «فادخلى فى عبادى»، در حقيقت امضاى عبوديّت وى است. و جملۀ «و ادخُلِى جَنّتِى»،

باريتعالى نشود، مانند هدايتشان و علم و ساير كمالاتشان ، نه صفاتى كه از لوازم عبوديت و بشريت شان مى باشد، مانند زبونى و فقر و احتياج به آب و نان و امثال اينها،

غايت دين حكايت مى كند و آن غرض به طورى كه قبلا هم گفته شد عبوديت و بندگى است ، البته اين عبوديت در اديان حق از جهت زيادى دستورات و كمى آن و همچنين از جهت

بدى بخواهد (كه البته نمى خواهد مگر آن كه ايشان خود را تغيير دهند، و از زىّ عبوديت و مقتضيات فطرت خارج شوند)، هيچ كس نيست كه از شقاوت و نقمت، و يا عذاب او

بندگانى مكرمند، و چون جمله ((لا يسبق ونه بالقول ...(( در آيه بعدى بيان كمال عبوديت ملائكه ، از حيث آثار، و صفاى آن از حيث خواص است ، و نيز چون قبلا آنان را

به سه وصف مهم توصيف شده است كه در هر كس باشد انسان كاملى است : ۱ - مقام عبوديت ۲ - صبر و شكيبائى و استقامت ۳ - بازگشت پى درپى به سوى خدا. نكته ها: با اينكه

دانشمندان اين خبر باو نرسيده كه در الواح تورية و صحف ابراهيم كه تمام كرد وظيفه عبوديّت و خلّت را بانجام اوامر و نواهى حق و ذبح فرزند خود چنانچه قمّى ره نقل فرموده

مستقيم يا غيرمستقيم ، پيش مى آورد، چون در دائره حكومت و مولويت از يكسو، و عبوديت و اطاعت از سوى ديگر، در هر حاكم و محكومى كه فرض شود احكامى از امر و نهى

انسانها بخشيده مدبر عالم هستى است ، و هم او شايسته عبوديت و پرستش است . آيه بعد مساءله توحيد عبوديت را از طريق ديگر تعقيب مى كند، و آن طريق انحصار حيات

تفسيرهاى مختلفى ذكر شده از جمله : منظور از امانت «ولايت الهيه » و كمال صفت عبوديت است كه از طريق معرفت و عمل صالح حاصل مى شود. منظور صفت «اختيار و آزادى اراده

مشروحى داشتيم در آنجا هدف «عبوديت خدا» ذكر شده ، و در اينجا «آزمايش ‍ حسن عمل »، روشن است كه مساءله آزمون و امتحان از مساءله عبوديت جدا نيست ، همانگونه كه

ساحت قدس خداى تعالى را از اينكه مواجه با صحنه هايى كه با مراسم ربوبيت و عبوديت منافى باشد حفظ كرده ، و لذا كفاره هاى مخصوصى براى شكستن سوگند وضع نموده

اين را از روى ايمان و تصديق اقرار مى‏كنم، و كلمه توحيد را از سر بندگى و عبوديّت ميگويم، و از روى خضوع و نيايش پروردگارا! تو را سجده مى‏كنم، و نه خود بين

الاّ هو الحىّ القیّوم) آوردن دو صفت «حىّ» و «قیّوم»، اشاره به علّت حصر عبودیّت در خداوند است; یعنى تنها زنده قائم به ذات و مدبّر اشیا، مى تواند معبود باشد

دين توحيد و جهاد در راه اعلاى آن ، اولين وظيفه مومنين بعد از ايمان و اظهار عبوديت حق است تفسیر آیات «286» لا يُكَلِّفُ اللَّهُ نَفْساً إِلَّا وُسْعَها لَها

معنائى كه بين ما از لفظ آن فهميده مى شود، و بذهن تبادر ميكند، اولين مراتب عبوديت است ، ترجمه تفسير الميزان جلد ۱ صفحه : ۴۲۸ كه با آن شخص ديندار، از كسيكه

رساندن به آثار حسنه اى است كه به دنبال يافتن هدايت الهى و متصف شدن به صفت عبوديّت مى آيد، از قبيل رسيدن به حيات طيّبه در دنيا، و حيات سعيده ابدى آخرت، پر

كه مردم آن را در ميان خود ممدوح و پسنديده مى دانند، هر چند كه ارتباطى به عبوديت و ايمان به پروردگار نداشته باشند. آرى، صبرى از نظر قرآن ممدوح است كه به

او باشد. در نتيجه، براى انسان به غير از عبوديت محض چيزى نيست. بنابراين، بر او لازم است كه خود را در مقام عبوديت نصب كرده، و آن را نسبت به خداى تعالى اظهار

نامگذارى نيست و احدى در درگاه خدا احترامى ندارد مگر در برابر ايمان واقعى و عبوديت ، نوبت اوليكه اين معنا را تذكر ميداد، در آيه : «ان الذين آمنوا و الذين هادوا»

مجموع آن دو اين است كه وقتى ملوك و امراء مرتكب گناه شدند در حقيقت از رسم عبوديت بيرون گشته ، و استحقاق حفاظت خود را باطل ساخته و مستوجب عذاب مى شوند. و

معلوم است كه اگر با آن تطبيق شود آنوقت با عهد بمعناى ميثاق بر ربوبيت خدا، و عبوديت آدم ، مناسب تر است ، تا آنكه با عهد بمعناى تحذير و زنهار از ابليس تطبيق

باشد، و او را آنچنان تربيت كند كه اين ملكه در او پيدا شود و به زيور ادب عبوديت آراسته گردد، قطعا تربيت او موثرتر از تربيت نماز نيست ، و به بيش از آنچه

اعتدال و از هيئت عبوديت خارج مى شويد. «فَاتَّقُوا اللَّهَ وَ أَطِيعُونِ»: اين جمله بر مساءله اسراف در دو سوى شهوت و غضب و خروجشان از رسم عبوديت تفريع شده ،

سراسر هستى نيز تنها براى اوست ، پس غير او چه نقشى در اين عالم دارد كه شايسته عبوديت شود؟! اينجاست كه گوئى به جمعى خواب و گروهى غافل از همه جا بيخبر فرياد مى

تعلمون الكتاب و بما كنتم تدرسون ). آرى فرستادگان الهى هيچگاه از مرحله بندگى و عبوديت تجاوز نكردند و هميشه بيش از هر كسى در برابر خداوند خاضع بودند بنابراين امكان

اما به نيابت از طرف بنده اش، و زبان حال بنده اش در مقام عبادت، و اظهار عبوديّت است كه چگونه خدا را ثنا می گويد و چگونه اظهار بندگى مى كند. و بنابراين سوره

ملك او مى داند، و بنده سر بر فرمانش مى شود. و با گفتن «اله الناس » در طريق عبوديت او گام مى نهد، و از عبادت غير او پرهيز مى كند، بدون شك كسى كه به اين صفات

علاوه ، اين حرف توهين به مقام انبياى خدا و اولياى او، و منحط نمودن مواقف عبوديت آنان تا درجه مردم متوسط است ، كه اسير هواى نفس و جاهل به مقام پروردگار خويشند،

نمائيد» (فاتقوا الله و اطيعون ) سپس براى اينكه هر گونه ابهامى را در زمينه عبوديت خود برطرف سازد مى گويد: «به طور قطع خداوند پروردگار من و پروردگار شما است

مؤمنان، ترسى است آميخته با رجاء و اين، همان حالتى است كه: عبد را در مقام عبوديت نگه مى دارد. در نتيجه، نه از عذاب معبودش، ايمن مى شود و نه از رحمت خدا،

براى اين كه توجه فرمودى ربوبيّت خداى تعالى، تمام نمى شود مگر با عبوديت بندگان، و عبوديت هم تصور ندارد مگر با بودن مسؤوليت، و مسؤوليت هم تمام نمى شود مگر

باشيد در سوره فاتحه گفتيم : عبادت ، عبارت از آنست كه بنده ، خود را در مقام عبوديت در آورد، و عملا بندگى و عبادت خود را اثبات هم بكند، و همواره بخواهد كه در

دارد، طبق عقول اجتماعى سخن گفته ، و به اصول و قوانينى تمسك كرده ، كه در عالم عبوديت و مولويت داير است ، خود را مولى و مردم را بندگان ، و انبيا را فرستادگانى

مى‏تواند بود اگر آقا به آنچه فرموده عمل نكند؟ و اين را در مقام عجز و اظهار عبوديّت مى‏گفت، يا احتمال مى‏داد كه وعده خدا در حقيقت و نفس الأمر، مشروط به شرطى

كند و از تاريخ او كمك گيرد (اصبر على ما يقولون و اذكر). ۲ - او را به مقام عبوديت و بندگى توصيف مى كند و در حقيقت نخستين ويژگى او را همين مقام عبوديتش مى

كبريائى حق تعالى است به خاطر اينكه قرآن را بر ايشان نازل فرمود، و ربوبيت خود و عبوديت بندگان را اعلام داشت ، و نيز بدين منظور بود كه در مقابل اينكه به سوى حق

نامبرده ارشادى بوده ، و مخالفت نهى ارشادى گناه نيست ، و مرتكب آنرا خارج از رسم عبوديت نمى شمارند. حال كه مسلم شد نهى مزبور ارشادى بوده ، بايد ظلم در آن چند جمله

الهى نبوده ، چون خطيئه و گناه مراتبى دارد و هر كس به حسب مرتبه اى كه از عبوديت خدا دارد، در همان مرتبه خطيئه اى دارد،همچنان كه فرموده اند: «حسنات الابرار

تمامى آنچه كه به اللّه برگشت دارد، و اين ايمان كاملى است كه به وسيله آن عبوديت عبد به حد تمام مى رسد، و ديگر نقصى در ايمانش باقى نمى ماند. خداى تعالى درباره

تركيب مى گردد، و هسته بندى فرزند از آن آغاز مى شود. و نيز بيان كننده پذيرش عبوديت آنها است چرا كه فرشتگان را جزئى از معبودان در مقابل خداوند تصور مى كردند

مى شود. و كلمۀ «مقت»، به معناى شدت خشم است. چون كفر باعث مى شود انسان از عبوديت خدا سر برتابد و ساحت مقدس او را خوار بشمارد، و نيز، اين عمل باعث مى شود

سوى خدا توجه نكند، و جز خواست خدا را نخواهد، و اين مقام را با پيمودن طريق عبوديت به بنده مى دهند. طريقى كه بنده را به حدّى می رساند كه خالص براى خدا مى شود،

را تشخيص نمى دهيد؟ و چطور نميفهميد كه بتپرستى عبارت است از: خضوع ، تذلل و عبوديت كسى كه خود صانع و داراى علم و قدرت است در برابر مصنوع خود، كه از علم و قدرت

خدا مى رساند. يعنى به سعادت انسانى اش، كه مساوى است با قرب به خدا و كمال عبوديت. و در تفسير سوره «فاتحه»، مطالبى كه براى اين جا مفيد است، گذشت. جمله «تَنزِيلَ

«اعتداء» است، كه معناى تجاوز را مى دهد. و مراد در اين جا، تجاوز از حدود عبوديت است. و كلمۀ «اثيم»، به معناى كسى است كه گناهان بسيار داشته باشد، به طورى

۳۳۰ اين جهان است مالكى كه آنها را تدبير و تربيت مى كند، تنها كسى شايسته عبوديت است كه چنين باشد، نه بتهائى كه به مقدار سر سوزن از خود چيزى ندارند. دوم

صفحه ۵۳۳ و ريشه دار شدن آئين حق و گسترش امن و آرامش همان استحكام پايه هاى عبوديت و توحيد است ، كه در آيه ديگر قرآن به عنوان هدف آفرينش ذكر شده است : و ما

وقت تو كه يكى از همين بردگان هستى مردى از قوم و فاميل مرا كشتى و از رسم عبوديت و شكر نعمت من سرباز زدى ؟! پس ، خلاصه اعتراض فرعون در اين دو آيه اين است

اند بى اساس است ، و دليل بر عدم آشنائى آنها به اين مفاهيم و اين مراحل از عبوديت است . گاه گفته مى شود: اداى حق شكر پروردگار از يك نظر بسيار مشكل است ، زيرا

عظيمى از موجودات والا و برجسته خداوند بدانيم ، بى آنكه مقامى جز مقام بندگى و عبوديت براى آنها قائل باشيم ، و آنها را شريك خداوند در خلقت يا عبادت بدانيم كه

و هم در خارج . و چه بسا ميشود كه وى مانند انبياء و اولياء كه داراى مقام عبوديت براى خدا هستند، و نيز مانند مؤ منين كه داراى يقين بخدا هستند، در اراده خود،

مسلما او (الياس ) از بندگان مؤ من ماست (انه من عبادنا المؤ منين ). ايمان و عبوديت سرچشمه احسان و احسان عامل قرار گرفتن در صف مخلصين است و مشمول سلام خدا شدن

او الهى نيست، و التزام به مقتضاى علمش نيز دارد، يعنى در مقام انجام مراسم عبوديت خود و الوهيت خدا بر مى آيد، چنين كسى مؤمن است. اما اگر علم مزبور را دارد،

است ، زيرا تنها كسى كه پروردگار جهانيان است و مالك و مربى آنها است شايسته عبوديت است ، نه مخلوقات محتاج و نيازمندى همچون فراعنه و بتها! اكنون ببينيم اولين

الله ). ۴ - توحيد در عبادت : يعنى تنها بايد او را پرستش كرد و غير او شايسته عبوديت نيست ، چرا كه عبادت بايد براى كسى باشد كه كمال مطلق و مطلق كمال است ، كسى

منزهى از آن معنايى كه عمل من، آن را مى رسانيد. چون من از تو فرار كردم و از عبوديت تو اعراض نمودم و به غير تو متوجه شدم. پس اينك من متوجه تو مى شوم، و تو را

معه ). ابراهيم (عليه السلام ) بزرگ پيامبران كه زندگيش سرتاسر، درس بندگى و عبوديت خدا، جهاد فى سبيل الله ، و عشق به ذات پاك او بود، ابراهيم كه امت اسلامى

خداى تعالى و شرايع و احكامش معلل به جهات حسن و مزاياى مصالح است ، و وظائف عبوديت را به داشتن آن جهات تعليل مى كند، همانطورى كه احكام و اعمال عقلائى همين

كه خود عطيه اى است كه خداوند آن را تنها به كسانى مى دهد كه داراى ايمان و عبوديت باشند، مانند حيات طيب و زندگى نورانى در دنيا، و جنت و رضوان در آخرت كه كفار

وجود دارد. و اگر مى بينيم معبودى جز او نيست به خاطر همين است ، كه شايسته عبوديت جز ذات پاك او نمى باشد، بنابراين چرا بايد مخلوقاتى همچون مسيح (عليه السلام

زيادتر كردن خير مسوول به طرف خود، و سوالهاى ديگر. مطلب ديگر اينكه ، كلمه (عبوديت ) همانطور كه در سابق هم گفتيم به معناى مملوكيت است ، البته نه هر مملوكيت

هر حد و پايه اى از علم و در هر شرائط و سن و سال . ب - جـوهـره علم الهى از عبوديت و بندگى خدا سرچشمه مى گيرد، چنان كه در آيات فوق خوانديم «عبدا من عبادنا

نكته نيز قابل توجه است كه مى گويد: «فرقان را بر بنده اش نازل كرد» آرى مقام عبوديت و بندگى خالص است كه شايستگى نزول فرقان و پذيرا شدن معيارهاى شناخت حق از

اولياء). نه تنها ما آنها را به سوى خود دعوت نكرديم ، بلكه ما به ولايت و عبوديت تو معترف بوديم و غير از تو را معبود براى خود و ديگران برنگزيديم ! علت انحراف

محتواى اين سوره در زمينه خوف از پروردگار، و اميد به رحمت او، و اخلاص در عبوديت ، و تسليم مطلق در برابر ذات پاك حق ، به خوبى نشان مى دهد كه اين پاداشها

الذى فطرنى فانه سيهدين ). او در اين عبارت كوتاه هم استدلالى براى انحصار عبوديت به پروردگار ذكر مى كند زيرا معبود كسى است كه خالق و مدبر است ، و همه قبول

مقام امامت در برابر تمامى صحنه هائيكه براى آزمايششان پيش مى آيد، تا مقام عبوديت و پايه بندگيشان روشن شود، صبر مى كنند، در حاليكه قبل از آن پيشامدها داراى

قدرتى بر مى آيد كه هيچ نيرويى تاب مقاومت در برابرش را ندارد، (آرى در دعوت به عبوديت و ربوبيت چنين خدايى مناسب تر همان است كه فرعونها بى مقدار و به هيچ گرفته

بود كه هم اهميت نماز را برساند، و هم بفهماند كه نماز از هر عملى كه خضوع عبوديت را ممثل كند، و ذكر خداى را به قالب در آورد، آن چنان كه روح در كالبد قرار

از تكلّف و زحمت نيست. قرآن كريم، اين عده را «بندگان مخلص» خدا ناميده، و عبوديت خداى را براى آنان اثبات كرده، و معلوم است كه: عبد، نه مالك اراده خودش است،

خاصيتى ندارند گوئى گم و گور شده اند! سپس آنها مى بينند كه اصل اعتراف به عبوديت بتها داغ ننگى بر پيشانيشان است ، لذا در مقام انكار بر مى آيند و مى گويند:

همه پيشگامتر باشد! او هرگز مدعى مقام الوهيت ، و بيرون نهادن گام از مسير عبوديت نبوده بلكه به اين مقام افتخار و مباهات مى كند، و به همين دليل در همه چيز

و متصرف در شؤ ون ايشان باشد، خداوند اين مقام را به او به خاطر اخلاصش در عبوديت بدهد و اين ولايت در اصل و بالاءصاله از خدا است و او است ولى و بس ‍ و غير

عصمت مربوط به تلقى وحى از خداى سبحان است ، و آن عصمت مربوط به مقام عمل و عبوديت ا ست ، و مرحله سومى هم هست كه آن عبارت است از عصمت در تبليغ وحى ، و اين

آنها نيازمند عبادت اويند، چرا كه هر افتخار و كمالى براى ممكنات است در سايه عبوديت او است . چنانكه گفتيم آيات فوق از آيات سجده است ولى در اين كه آيا سجده بعد

روايات ديگرى نيز هست ، و گويا امر به در آتش ‍ شدن كنايه از داخل شدن در حظيره عبوديت و انقياد و طاعت است . و نيز در همان كتاب به سند خود از عبدالله بن محمد جعفى

صفت بود از صفات صراط مستقيم. مقدمه پنجم اين كه: اصحاب صراط مستقيم در صورت عبوديت خدا، داراى ثبات قدم به تمام معنا هستند. هم در فعل، و هم در قول، هم در ظاهر،

نه به عنوان افتخار برترى جوئى انجام گيرد، علاوه بر اينكه انسان را در مقام عبوديت پروردگار تكامل مى بخشد و اثرات مثبت اجتماعى دارد در روح و جان خود انسان

كارهاى زشت را جداگانه كيفر، مگر در بعضى از گناهان كه باعث قطع رابطه مولويت و عبوديت از اصل مى شود، كه در اين موارد تعبير به حبط عمل مى كنند، و آيات در اينكه

مواخذه مى كرد، چون عمل آنان نيز يكى از مصادق تجاوز از حد، يعنى تجاوز از حد عبوديت و كفر به آيات پروردگار است ، ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۴ صفحه ۳۲۶ كه كيفرش

از: واجب دانستن اطاعت و پيروى آنان، در هر گفتار و كردارى كه در سلوك طريق عبوديت دارند. ترجمه تفسير الميزان جلد ۲۰ صفحه ۶۰۷ و در مجمع البيان آمده كه بعضى

افتخار يك انـسـان آن اسـت كـه بـنـده راسـتـيـن خـدا بـاشـد و ايـن مـقـام عـبـوديـت اسـت كـه انـسـان را مشمول رحمت الهى مى سازد، و دريچه هاى علوم را به قلبش

شده ، و هم از «تكذيب يوم الدين ». و لازمه اين دو صفت توجه بسوى خدا است به عبوديت ، و سعى در رفع حوائج جامعه ، كه بعبارتى ديگر ميتوان از اولى بنماز تعبير

«ظالمان » شده است ، چرا كه قبل از هر چيز بر خود ستم ميكنند كه تاج پرافتخار عبوديت پروردگار را از سر برداشته ، و طوق بندگى خفتبار بتها را بر گردن مى نهند،

را دارند. (۲) آن ها كه به عالَم غيب ايمان دارند و با نماز كه بهترين مظهر عبوديت است، خدا را عبادت و با زكات كه بهترين خدمت به نوع است، وظائف اجتماعى خود

دهد. مولويت به معناى دومى مختص به مؤمنان است. چون تنها ايشانند كه در راه عبوديت و پيروى خواسته هاى خدا قرار دارند، نه كفار. ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۸ صفحه :

عبادنا آتيناه رحمة من عندنا و علمناه من لدنا علما» كه بـيـانـگـر مـقـام عبوديت و علم و دانش خاص او است ، ياد شده است لذا ما هم غالبا از وى به عـنـوان مـرد

اوصاف كمال ، براى صاحبش باقى نمى ماند، و او را سود نمى بخشد، مگر با لزوم عبوديت . و حتى اين نامگذاريها، انبياء را هم سود نميدهد، تا چه رسد بپائين تر از

شؤ ون ربوبيت ، ولواحق آنست براى اينكه عبادت نوعى تجسم دادن و ترسيم كردن عبوديت و مملوكيت و اظهار حاجت به خدا است ، پس بايد معبود مالك عابد خود و مدبر امر

است ، اما براى هر «بنده انابه كننده ». اشاره به اينكه گردنكشان ياغى كه طوق عبوديت خدا را از گردن بر داشته اند و همچنين بندگان غافلى كه به مسير نادرست و گناه

در جواب پروردگار گفته اند: «لا علم لنا» براى خاطر رعايت ادب و ايفاى مراسم عبوديت در قبال مالك حقيقى و پروردگارى است كه در آن روز جز او صاحب اختيار و پادشاهى

بيزارى جست ، در اين دعا ابتدا پروردگار خود را ثناى جميلى مى كند، چنانكه ادب عبوديت هم همين را اقتضا مى كند. ترجمه تفسير الميزان جلد ۶ صفحه : ۳۸۴ و اين ثنا

او نيست ، و كسى كه تكذيب كند، بايد بداند كه به جرم فسق ، و خروجش از رسم عبوديت ، عذاب گريبانش را مى گيرد، اينك بايد فكر خود را بكنند و ببينند كه از كدام

منظور بوده است و چون اجتبايش براى سعادت دينى او بوده يعنى براى اين بوده كه عبوديت را منحصر در خداى سبحان كند ناگزير هدايتش هم به سوى همين هدف بوده و اين هدايت

ميمنت حيات كافى نيست، بلكه كسى كه چنين زندگى را طالب باشد، بايد از مشقّت عبوديت، بيش از آن را تحمل كند، و از گردنه هاى دشوارترى عبور كند و در مجاهداتى كه

كه «توحيد خالقيت و مالكيت و ربوبيت » عالم هستى خود بهترين دليل بر «توحيد عبوديت » است ، و نتيجه آن توكل بر ذات پاك خدا و چشم بر گرفتن از غير او است . و