نتایج جستجو

عوذ عيش عيل عين غبر غرب غرق غرم غسق غشو غشى غفر غلب غنى غوى ف فئد فتح فجر فخر فدى فرت فرج فرر فرش فرعون فرغ فرق فسد فصل فعل فقر فلح فنن فنى فوج فوز فوق

رحم خشع عند جلب اله رسل ف شعر خيل ها على فى طوع عوج سمع انتم ايى وله قصد اذ فخر دعو الا وفر فزز اول جزى عمل قول همس يا علم تبع يوم رجل محن

آیات شامل این کلمه «فَخُور» صیغه مبالغه از مادّه «فخر» به معناى کسى است که نسبت به دیگران بسیار فخر فروشى مى کند، تفاوت «مختال» و «فخور» در این است که:

آیات شامل این کلمه «فَخّار» از مادّه «فخر» گرفته شده و به معناى کسى است که بسیار فخر مى کند، و از آنجا که این گونه اشخاص آدمهایى تو خالى و پر سر و صدا

مفسران گفته اند: در اینجا به معناى علم است، اما بنا به گفته «کسانى» (طبق نقل فخر رازى) هیچ گاه دیده نشده است که «یَئِسَت» به معناى «عَلِمَت» بوده باشد و از

«حشر»، به کار رفته و در هر دو مورد مناسب همان معناى اول است (لسان العرب، تفسیر فخر رازى و روح المعانى). «ابوالفتوح رازى» در ذیل آیه سوره «حشر» از «ابو عبیده»

درباره او بیمناک گردد، به این حالت «اشفاق» گویند و آن شخص را «مشفق». اما «فخر رازى» معتقد است که واژه «شفق» در اصل به معناى «رقت» و «نازکى» است; و لذا به

آیات شامل این کلمه فخر (۶ بار) وَ بَيْنَکُم زِينَة تَکَاثُر فِي لَهْو الْأَمْوَال لَعِب الدّنْيَا الْأَوْلاَد الْحَيَاة کَمَثَل غَيْث أَنّمَا در حال بارگیری

۴(بار) لیست کلمات مشتق شده در حال بارگیری... من خلق حمء سنن ه ل انس جنن بشر ف فخر ک کذب قول اذا ى کما خرج ربب علم قد سوى انن مرج حکم الى ملک الو نور قبل نفخ

در ذمّ آن بسيارى است. من ب ف بخل ما ه کم الذين هم الله انن انس امر اله وله فخر خيل اتى ل ولى ها س عن لا نفس يسر کتم غنى حبب کون کلل فضل خرج کذب ضغن طوق انتم

به مقابر رسيديد به عبارت ديگر غفلت همه عمر شما را گرفت. بعضى آن را اظهار فخر با شمردن اموات دانسته‏اند كه انشاالله در «كثر» خواهدآمد. * [انفطار:5-4]. رجوع

به مقابر رسيديد به عبارت ديگر غفلت همه عمر شما را گرفت. بعضى آن را اظهار فخر با شمردن اموات دانسته‏اند كه انشاالله در «كثر» خواهدآمد. * [انفطار:5-4]. رجوع

قوم اخو سئل هما ذلل غفر هذا طمئن حلف نمم منع ذلک عين نکب هون الذى شکر قصد فخر نفر هو شىء صرط احد ذا عن عتو ملء الى ظلم صدق اوى رود طوع خيل

واماندگان در سفر، و بردگانی که مالک آنها هستید؛ زیرا خداوند، کسی را که متکبر و فخر فروش است، (و از ادای حقوق دیگران سرباز می‌زند،) دوست نمی‌دارد. و خدا را بندگى

ک دنو مسس اذ ضرر رجع حزب بين رسل بل فسق قدر يوم اخذ طيب امن لن على وقى هو فخر ارض ولى وذر ى فوت خير حسب نزل امر قعد ذلک بعد شرى غير نور شرک فرح دعو ن ذلکم

اخر فلح لو بين مول وذر فى قلب هما کفر فضض حتى شرى او زين متع زور اصل الى فخر ضلل رجل امل کون اکل ولد سرر قبر غدو انس رود رئى سمع ک اتى اذا ترک سلم انت

وجود صبح و شام در بهشت يقين كرده‏اند درباره آيه اقوال مختلف اظهار نموده‏اند. فخر رازى در يكى از دو قولش گفته: مراد دوام و عدم انقطاع روزى است يعنى رزق آنها

سال را اگر یک دفعه شمسى و یک دفعه قمرى بگیریم تفاوت تقریباً 9 سال مى‏شود و فخر رازى را که این سخن را باور ندارد، رد کرده و گفته تفاوت از سه ماه کمتر است

این فضیلت و لطف آشکاری است (و باید بسیار سپاس آن را بگوئیم، و با شکر این فخر رضای خدا را بجوئیم). و سلیمان از داوود میراث یافت و گفت: «ای مردمان! ما زبان

جز کالایی فریبنده نیست. بدانید که زندگانی دنیا بازی و هوسرانی و خودآرائی و فخر کردن است بر همدیگر و بیشی جستن است در خواسته‌ها و فرزندان مانند بارانی که

نوشته‌ مثل‌ محقق‌ علامه‌ 1‌-‌ و لعل‌ المنقول‌ هكذا و ضغطة. جلد 16 - صفحه 2 فخر المحققين‌، محقق‌ كركي‌ شهيدين‌، صاحب‌ رياض‌، مستند جواهر، متاجر و ‌غير‌ اينها

مانند جمله :((لعله يتذكر او يخشى (() قائم به مقام محلوره است و رد سخنى از فخر رازى درباره سر ارسال موسى (عليه السلام ) به سوى فرعون باعلم به ايمان نياوردن

الآفلين )) بر مبناى اينكه افول مبناى برهان است وارد شده است . وجه جامى كه فخر رازى براى توجيه آيه بر همان مبنا ذكر كرده است واشكال آن وجه . نكته اى در مورد

«وَاَوَلُ مَنْ حَرَّمَ الْمُتْعَةَ» يعنى او اوّل كسى است كه متعه را تحريم كرد. 2- فخر رازى در تفسير آيه «فَمَا اسْتَمْتَعْتُمْ...» نقل كرده كه عمر بالاى منبر گفت:

- ۴۶ سوره كهف مثلى بيانگر حال دنيا طلبان كه به مالكيت كاذب خوددل بسته اند فخر فروشى وتكبر ثروتمند غافل در برابر رفيق مؤ من خود آدمى بالفطرة به چيزى كه آن

شر است . تقسيم كلى امور به پنج قسم سخن صاحب روح المعانى درباره شرور وكلام فخر رازى معناى ((كليعمل على شاكلته (( صفات درونى انسان علت تامه اعمال بدنى اونيست

ترمذى، احمد، مسلم، در صحاح خود، صاحب مشكوة، ابن حجر در صواعق، زمخشرى در كشاف، فخر رازى در تفسير كبير، نيشابورى در غرائب التنزيل، و عدّه بسيارى از عايشه روايت

آیات شامل این کلمه قعد (۳۱ بار) ال مِن وَ اللّه إِبْرَاهِيم حَکِيم فَخَرّ النّسَاء بُنْيَانَهُم عَلِيم الْبَيْت يَرْفَع عَلَيْهِم السّقْف اللاّتِي إِذ

يَسْتَکْبِرُون مِهَاد کَذٰلِک بِالْکَافِرِين يَوْم يُؤْمَرُون هُو اللّه فَخَرّ إِلَيْهِم الظّالِمِين هُم لَمُحِيطَة قَال حَيْث الْقَوَاعِد مِنْهُم الْمُجْرِمِين

شر است . تقسيم كلى امور به پنج قسم سخن صاحب روح المعانى درباره شرور وكلام فخر رازى معناى ((كليعمل على شاكلته (( صفات درونى انسان علت تامه اعمال بدنى اونيست

‌را‌ ‌بر‌ ايمان‌ ترجيح‌ ميدهد فسق‌ ‌را‌ بهتر ‌از‌ عدالت‌ ميپندارد، ظلم‌ ‌را‌ فخر و مباهات‌ ميكند، معروف‌ ‌را‌ منكر ميشمارد، منكر ‌را‌ معروف‌ ميداند و هكذا

«وَاَوَلُ مَنْ حَرَّمَ الْمُتْعَةَ» يعنى او اوّل كسى است كه متعه را تحريم كرد. 2- فخر رازى در تفسير آيه «فَمَا اسْتَمْتَعْتُمْ...» نقل كرده كه عمر بالاى منبر گفت:

مانند جمله :((لعله يتذكر او يخشى (() قائم به مقام محلوره است و رد سخنى از فخر رازى درباره سر ارسال موسى (عليه السلام ) به سوى فرعون باعلم به ايمان نياوردن

است به زليخا در خيانت او به شوهرش و تنبيه بر پاكى و پاك‌دامنى خود. تبصره: فخر رازى گويد: «1» آيه شريفه دلالت دارد بر طهارت يوسف عليه السّلام از وجوهى: 1-

شر است . تقسيم كلى امور به پنج قسم سخن صاحب روح المعانى درباره شرور وكلام فخر رازى معناى ((كليعمل على شاكلته (( صفات درونى انسان علت تامه اعمال بدنى اونيست

مانند جمله :((لعله يتذكر او يخشى (() قائم به مقام محلوره است و رد سخنى از فخر رازى درباره سر ارسال موسى (عليه السلام ) به سوى فرعون باعلم به ايمان نياوردن

آيات قرآن كريم معنى و موارد استعمال كلمه ((موت -مرگ (( اشكالاتى جنه به كلام فخر رازى كه قائل به تخصيص آيه(كل نفس دائقه الموت ) شده است تهديد كافران استهزاء

۱۳۷، سوره اعراف فرعون هم مدعى خدايى بوده و هم خدايانى را مى پرستيده است سخن فخر رازى درباره معتقدات فرعون و اشكالى كه بر آن وارد است تحريك و تشويق موسى (ع

بيان اينكه شيطان بر مردم سلطه اى ندارد و فقط دعوت به گناه مى كند رد كلام فخر رازى در خصوص استثناء در آيه شريفه بيزارى جستن شيطان و هر متبوع ديگرى از پيروان

رواياتى درباره نزول آيات: «فأمّا من أعطى و اتّقى» در شأن «ابودحداح» و ... كلام فخر رازى در شأن نزول سوره «ليل» و نقد و بررسى آن تفسیر آیات وَ اللَّيْلِ إِذا

(لا يكلف الله نفسا الا وسعها) فايده وجود نامه اعمال و جواب به شبهه اى كه فخر رازى در اين باره ذكر كرده است . اعمال بد مانع از انجام اعمال صالحه است . رد

(لا يكلف الله نفسا الا وسعها) فايده وجود نامه اعمال و جواب به شبهه اى كه فخر رازى در اين باره ذكر كرده است . اعمال بد مانع از انجام اعمال صالحه است . رد

شر است . تقسيم كلى امور به پنج قسم سخن صاحب روح المعانى درباره شرور وكلام فخر رازى معناى ((كليعمل على شاكلته (( صفات درونى انسان علت تامه اعمال بدنى اونيست

رواياتى درباره نزول آيات: «فأمّا من أعطى و اتّقى» در شأن «ابودحداح» و ... كلام فخر رازى در شأن نزول سوره «ليل» و نقد و بررسى آن تفسیر آیات وَ اللَّيْلِ إِذا

مانند جمله :((لعله يتذكر او يخشى (() قائم به مقام محلوره است و رد سخنى از فخر رازى درباره سر ارسال موسى (عليه السلام ) به سوى فرعون باعلم به ايمان نياوردن

مانند جمله :((لعله يتذكر او يخشى (() قائم به مقام محلوره است و رد سخنى از فخر رازى درباره سر ارسال موسى (عليه السلام ) به سوى فرعون باعلم به ايمان نياوردن

- ۴۶ سوره كهف مثلى بيانگر حال دنيا طلبان كه به مالكيت كاذب خوددل بسته اند فخر فروشى وتكبر ثروتمند غافل در برابر رفيق مؤ من خود آدمى بالفطرة به چيزى كه آن

(لا يكلف الله نفسا الا وسعها) فايده وجود نامه اعمال و جواب به شبهه اى كه فخر رازى در اين باره ذكر كرده است . اعمال بد مانع از انجام اعمال صالحه است . رد

مانند جمله :((لعله يتذكر او يخشى (() قائم به مقام محلوره است و رد سخنى از فخر رازى درباره سر ارسال موسى (عليه السلام ) به سوى فرعون باعلم به ايمان نياوردن

لطف و مرحمت الهى را نموده، گويد: اثر دواى فلانى و علاج فلانى است. حكايت: فخر رازى در تفسير خود در ذيل اين آيه نقل نموده كه: وقتى مشغول نوشتن اين اوراق

رواياتى درباره نزول آيات: «فأمّا من أعطى و اتّقى» در شأن «ابودحداح» و ... كلام فخر رازى در شأن نزول سوره «ليل» و نقد و بررسى آن تفسیر آیات وَ اللَّيْلِ إِذا

مانند جمله :((لعله يتذكر او يخشى (() قائم به مقام محلوره است و رد سخنى از فخر رازى درباره سر ارسال موسى (عليه السلام ) به سوى فرعون باعلم به ايمان نياوردن

مانند جمله :((لعله يتذكر او يخشى (() قائم به مقام محلوره است و رد سخنى از فخر رازى درباره سر ارسال موسى (عليه السلام ) به سوى فرعون باعلم به ايمان نياوردن

رواياتى درباره نزول آيات: «فأمّا من أعطى و اتّقى» در شأن «ابودحداح» و ... كلام فخر رازى در شأن نزول سوره «ليل» و نقد و بررسى آن تفسیر آیات وَ اللَّيْلِ إِذا

(لا يكلف الله نفسا الا وسعها) فايده وجود نامه اعمال و جواب به شبهه اى كه فخر رازى در اين باره ذكر كرده است . اعمال بد مانع از انجام اعمال صالحه است . رد

مانند جمله :((لعله يتذكر او يخشى (() قائم به مقام محلوره است و رد سخنى از فخر رازى درباره سر ارسال موسى (عليه السلام ) به سوى فرعون باعلم به ايمان نياوردن

مانند جمله :((لعله يتذكر او يخشى (() قائم به مقام محلوره است و رد سخنى از فخر رازى درباره سر ارسال موسى (عليه السلام ) به سوى فرعون باعلم به ايمان نياوردن

آيات قرآن كريم معنى و موارد استعمال كلمه ((موت -مرگ (( اشكالاتى جنه به كلام فخر رازى كه قائل به تخصيص آيه(كل نفس دائقه الموت ) شده است تهديد كافران استهزاء

مانند جمله :((لعله يتذكر او يخشى (() قائم به مقام محلوره است و رد سخنى از فخر رازى درباره سر ارسال موسى (عليه السلام ) به سوى فرعون باعلم به ايمان نياوردن

مانند جمله :((لعله يتذكر او يخشى (() قائم به مقام محلوره است و رد سخنى از فخر رازى درباره سر ارسال موسى (عليه السلام ) به سوى فرعون باعلم به ايمان نياوردن

مانند جمله :((لعله يتذكر او يخشى (() قائم به مقام محلوره است و رد سخنى از فخر رازى درباره سر ارسال موسى (عليه السلام ) به سوى فرعون باعلم به ايمان نياوردن

فساد استفاده اى كه بعضى از مفسرين از جمله مورد بحث كرده اند روشن شود. وى (فخر رازى) از آيه چنين استفاده كرده كه: سعادت و شقاوت از حكم خداست ، و لازم لاينفك

Tabber requires Javascript to function. آيات ۱ - ۸ سوره انشراح نادرستى سخن فخر رازى در ردّ اين قول كه سوره «والضحّى» و «ألم نشرح» يك سوره اند مقصود از شرح

اقوال مختلف مفسرين درباره مفردات و مفاد آيه ((فاقم وجهك للذين حنيفا...)) كلام فخر رازى در مراد از ((لاتبديل لخلق الله )) و بياناشكال آن نهى از تخرب و تفرق در

همواره ملازم آنها هستیم». این نشان مى دهد که مى خواستند علاوه بر جواب او، فخر و دل بستگى شدید خود را به مسلک شرک، براى ابراهیم(ع) بیان کنند. قوم ابراهیم:

مانند جمله :((لعله يتذكر او يخشى (() قائم به مقام محلوره است و رد سخنى از فخر رازى درباره سر ارسال موسى (عليه السلام ) به سوى فرعون باعلم به ايمان نياوردن

مانند جمله :((لعله يتذكر او يخشى (() قائم به مقام محلوره است و رد سخنى از فخر رازى درباره سر ارسال موسى (عليه السلام ) به سوى فرعون باعلم به ايمان نياوردن

مانند جمله :((لعله يتذكر او يخشى (() قائم به مقام محلوره است و رد سخنى از فخر رازى درباره سر ارسال موسى (عليه السلام ) به سوى فرعون باعلم به ايمان نياوردن

وسيله از مربيان نيز قدردانى كرد. اين تفسير، هم با ظاهر آيه سازگار است و هم فخر رازى و سيد مرتضى آن را نقل كرده‌اند و از بيان مرحوم علامه مجلسى در جلد 14

چون سحره اين كلام را از حضرت موسى عليه السلام شنيدند، از آن‌ «1» تفسير كبير فخر رازى، ج 6، ص 68. جلد 8 - صفحه 289 اعراض نمودند: فَتَنازَعُوا أَمْرَهُمْ بَيْنَهُمْ‌:

رواياتى درباره نزول آيات: «فأمّا من أعطى و اتّقى» در شأن «ابودحداح» و ... كلام فخر رازى در شأن نزول سوره «ليل» و نقد و بررسى آن تفسیر آیات فَأَمَّا مَنْ أَعْطى‌

رواياتى درباره نزول آيات: «فأمّا من أعطى و اتّقى» در شأن «ابودحداح» و ... كلام فخر رازى در شأن نزول سوره «ليل» و نقد و بررسى آن تفسیر آیات فَأَمَّا مَنْ أَعْطى‌

آيات قرآن كريم معنى و موارد استعمال كلمه ((موت -مرگ (( اشكالاتى جنه به كلام فخر رازى كه قائل به تخصيص آيه(كل نفس دائقه الموت ) شده است تهديد كافران استهزاء

- ۴۶ سوره كهف مثلى بيانگر حال دنيا طلبان كه به مالكيت كاذب خوددل بسته اند فخر فروشى وتكبر ثروتمند غافل در برابر رفيق مؤ من خود آدمى بالفطرة به چيزى كه آن

(لا يكلف الله نفسا الا وسعها) فايده وجود نامه اعمال و جواب به شبهه اى كه فخر رازى در اين باره ذكر كرده است . اعمال بد مانع از انجام اعمال صالحه است . رد

خواهد بود؛ و حال آنكه حق تعالى فرموده: لا يَنالُ عَهْدِي الظَّالِمِينَ‌. «1» فخر رازى گويد: مراد به اين عمد يا عهد نبوت يا عهد امامت است؛ اگر اولى باشد، ثابت

(لا يكلف الله نفسا الا وسعها) فايده وجود نامه اعمال و جواب به شبهه اى كه فخر رازى در اين باره ذكر كرده است . اعمال بد مانع از انجام اعمال صالحه است . رد

لذا با همان حالت بیرون آمد. آنان به پیامبر گفتند: نزد تو آمده ایم تا به تو فخر فروشیم بنابراین به شاعر و خطیب ما اجازه بده تا شعر گویند و سخن برانند. پیامبر

«الحمد لله رب العالمين». از جمله حرف هاى عجيب و غريب، سخنى است كه از امام فخر رازى نقل مى كنند، - و ما آن را به زودى بيان مى كنيم - كه گفته است: كلمه حميد

مِنْ فَضْلِهِ وَ أَعْتَدْنا لِلْكافِرِينَ عَذاباً مُهِيناً (37) چون اختيال و فخر، مانع احسانند به اقارب و جيران و غيره، لذا بعد بر سبيل بدليّت از قوله‌ مَنْ

را ايجاد فرمود تا ساكن گرديد. تنبيه: در تعبير كوهها به رواسى وجوهى است: 1- فخر رازى گويد: وقتى كشتى به روى آب باشد، مايل شود از طرفى به طرفى، اجرام ثقيله

نهر بزرگ آن در ميان باغ او از جلد 11 - صفحه 483 زير قصرها جارى بود به اينها فخر نموده گفت: وَ هذِهِ الْأَنْهارُ: و آيا نيست اين نهرها، تَجْرِي مِنْ تَحْتِي‌:

امتيازات و برترى‌هاى خود را از خدا بدانيد. «جَعَلَنِي» 2- ستايش از خود، اگر براى فخر فروشى نباشد مانعى ندارد. وَ جَعَلَنِي مُبارَكاً ... 3- پيامبران، سرچشمه‌ى

منكران معاد بگويد: ما مى‌توانيم قيامت را براى كيفر و پاداش بر قرار كنيم. فخر رازى مى‌گويد: علمى كه به عمل متّصل باشد حكمت است و به كسى كه عواقب و اسرار

مانند جمله :((لعله يتذكر او يخشى (() قائم به مقام محلوره است و رد سخنى از فخر رازى درباره سر ارسال موسى (عليه السلام ) به سوى فرعون باعلم به ايمان نياوردن

بيان اينكه شيطان بر مردم سلطه اى ندارد و فقط دعوت به گناه مى كند رد كلام فخر رازى در خصوص استثناء در آيه شريفه بيزارى جستن شيطان و هر متبوع ديگرى از پيروان

او را نعمتى پس از مضرتى هر آينه ميگويد رفت بديها از من همانا او شادمان و فخر كننده است‌ مگر آنانكه صبر نمودند و بجا آوردند كارهاى شايسته را آنگروه مر ايشانرا

بيان اينكه شيطان بر مردم سلطه اى ندارد و فقط دعوت به گناه مى كند رد كلام فخر رازى در خصوص استثناء در آيه شريفه بيزارى جستن شيطان و هر متبوع ديگرى از پيروان

Tabber requires Javascript to function. آيات ۱ - ۸ سوره انشراح نادرستى سخن فخر رازى در ردّ اين قول كه سوره «والضحّى» و «ألم نشرح» يك سوره اند مقصود از شرح

Tabber requires Javascript to function. آيات ۱ - ۸ سوره انشراح نادرستى سخن فخر رازى در ردّ اين قول كه سوره «والضحّى» و «ألم نشرح» يك سوره اند مقصود از شرح

اقوال مختلف مفسرين درباره مفردات و مفاد آيه ((فاقم وجهك للذين حنيفا...)) كلام فخر رازى در مراد از ((لاتبديل لخلق الله )) و بياناشكال آن نهى از تخرب و تفرق در

رواياتى درباره نزول آيات: «فأمّا من أعطى و اتّقى» در شأن «ابودحداح» و ... كلام فخر رازى در شأن نزول سوره «ليل» و نقد و بررسى آن تفسیر آیات فَأَمَّا مَنْ أَعْطى‌

الآفلين )) بر مبناى اينكه افول مبناى برهان است وارد شده است . وجه جامى كه فخر رازى براى توجيه آيه بر همان مبنا ذكر كرده است واشكال آن وجه . نكته اى در مورد

مانند جمله :((لعله يتذكر او يخشى (() قائم به مقام محلوره است و رد سخنى از فخر رازى درباره سر ارسال موسى (عليه السلام ) به سوى فرعون باعلم به ايمان نياوردن

مانند جمله :((لعله يتذكر او يخشى (() قائم به مقام محلوره است و رد سخنى از فخر رازى درباره سر ارسال موسى (عليه السلام ) به سوى فرعون باعلم به ايمان نياوردن

آيات قرآن كريم معنى و موارد استعمال كلمه ((موت -مرگ (( اشكالاتى جنه به كلام فخر رازى كه قائل به تخصيص آيه(كل نفس دائقه الموت ) شده است تهديد كافران استهزاء

بيان اينكه شيطان بر مردم سلطه اى ندارد و فقط دعوت به گناه مى كند رد كلام فخر رازى در خصوص استثناء در آيه شريفه بيزارى جستن شيطان و هر متبوع ديگرى از پيروان

لذا با همان حالت بیرون آمد. آنان به پیامبر گفتند: نزد تو آمده ایم تا به تو فخر فروشیم بنابراین به شاعر و خطیب ما اجازه بده تا شعر گویند و سخن برانند. پیامبر

لذا با همان حالت بیرون آمد. آنان به پیامبر گفتند: نزد تو آمده ایم تا به تو فخر فروشیم بنابراین به شاعر و خطیب ما اجازه بده تا شعر گویند و سخن برانند. پیامبر

اقوال مختلف مفسرين درباره مفردات و مفاد آيه ((فاقم وجهك للذين حنيفا...)) كلام فخر رازى در مراد از ((لاتبديل لخلق الله )) و بياناشكال آن نهى از تخرب و تفرق در

اقوال مختلف مفسرين درباره مفردات و مفاد آيه ((فاقم وجهك للذين حنيفا...)) كلام فخر رازى در مراد از ((لاتبديل لخلق الله )) و بياناشكال آن نهى از تخرب و تفرق در

رواياتى درباره نزول آيات: «فأمّا من أعطى و اتّقى» در شأن «ابودحداح» و ... كلام فخر رازى در شأن نزول سوره «ليل» و نقد و بررسى آن تفسیر آیات فَأَمَّا مَنْ أَعْطى‌

۱۳۷، سوره اعراف فرعون هم مدعى خدايى بوده و هم خدايانى را مى پرستيده است سخن فخر رازى درباره معتقدات فرعون و اشكالى كه بر آن وارد است تحريك و تشويق موسى (ع

دروغ بست بر خداوند متعال، و امر باطلى را به ساحت كبريائى نسبت داد. تبصره: فخر رازى در تفسير كبير بيان نموده: كسى كه افترا و نسبت دروغ به خداى متعال دهد،

فرزندان يعقوب داشتند، چرا پدرشان مجدداً فرزند ديگرش را به آنان سپرد؟ پاسخ: فخر رازى‌ «1» احتمالات متعدّدى را مطرح نموده كه هر كدام از آنها مى‌تواند توجيهى

مانند جمله :((لعله يتذكر او يخشى (() قائم به مقام محلوره است و رد سخنى از فخر رازى درباره سر ارسال موسى (عليه السلام ) به سوى فرعون باعلم به ايمان نياوردن

مانند جمله :((لعله يتذكر او يخشى (() قائم به مقام محلوره است و رد سخنى از فخر رازى درباره سر ارسال موسى (عليه السلام ) به سوى فرعون باعلم به ايمان نياوردن

تضعيف كيد ايشان، زيرا دميدن به دهان اثر نمايد در انوار ضعيفه نه اقباس عظيمه. فخر رازى گويد: مقصود آيه شريفه بيان نوع سوم افعال قبيحه رؤساى يهود و نصارى است

اساس فخر رازى احتمال اينكه معناى «اولى الامر» اهلحل و عقد (مقامات حكومتى ) باشند، و رد اين احتمال آنچه از حديث (لا تجتمع امتى على خطاء) برمى آيد فخر رازى

براى آنكه به آن مباهات كنى با عالمان، و مجادله كنى با جاهلان، يا خودنمائى و فخر كنى به آن در مجالس، و ترك علم مكن براى عدم رغبت به آن. اى فرزند به ديده بصيرت

- ۴۶ سوره كهف مثلى بيانگر حال دنيا طلبان كه به مالكيت كاذب خوددل بسته اند فخر فروشى وتكبر ثروتمند غافل در برابر رفيق مؤ من خود آدمى بالفطرة به چيزى كه آن

سبحانى را نمايد در راحتى و فراخى. و كافر به اختلاف اين صفات را دارا نباشد. فخر رازى گفته: يأس از رحمت الهى حاصل نشود مگر وقتى كه انسان معتقد باشد كه ذات

اقوال مختلف مفسرين درباره مفردات و مفاد آيه ((فاقم وجهك للذين حنيفا...)) كلام فخر رازى در مراد از ((لاتبديل لخلق الله )) و بياناشكال آن نهى از تخرب و تفرق در

مجلسى رضوان اللّه عليه در «مرآت العقول» شرح مفصلى عنوان نموده است. از جمله: فخر رازى گفته: اگر ايمان عبارت از تصديق باشد، قابل زياده و نقصان نيست، زيرا تصديق،

برخلاف قاعده لطف است، با بسيارى از روايات و تفاسير، از جمله تفاسير الميزان، فخر رازى، اطيب البيان، ابوالفتوح و نمونه نيز سازگار نيست. از امام صادق عليه السلام

كرده‌اند و ‌در‌ برهان‌ خبري‌ ‌از‌ حضرت‌ سيد الشهداء ‌عليه‌ السّلام‌ نقل‌ كرده‌ و فخر رازي‌ نيز خبري‌ ‌از‌ عمر و برهان‌ باز خبري‌ ‌از‌ سلمان‌ فارسي‌ روايت‌ كرده‌

بيان اينكه شيطان بر مردم سلطه اى ندارد و فقط دعوت به گناه مى كند رد كلام فخر رازى در خصوص استثناء در آيه شريفه بيزارى جستن شيطان و هر متبوع ديگرى از پيروان

۱۳۷، سوره اعراف فرعون هم مدعى خدايى بوده و هم خدايانى را مى پرستيده است سخن فخر رازى درباره معتقدات فرعون و اشكالى كه بر آن وارد است تحريك و تشويق موسى (ع

مانند جمله :((لعله يتذكر او يخشى (() قائم به مقام محلوره است و رد سخنى از فخر رازى درباره سر ارسال موسى (عليه السلام ) به سوى فرعون باعلم به ايمان نياوردن

بيان اينكه شيطان بر مردم سلطه اى ندارد و فقط دعوت به گناه مى كند رد كلام فخر رازى در خصوص استثناء در آيه شريفه بيزارى جستن شيطان و هر متبوع ديگرى از پيروان

متوالى ذيقعده ذيحجه و محرم و يكى منفرد رجب. مراد آنكه اشهر حرم بجاى خود افتاد. فخر رازى گويد: چون قوم ديدند كه اگر حساب خود را بر سنه قمرى مرتب كنند حج گاهى

اقوال مختلف مفسرين درباره مفردات و مفاد آيه ((فاقم وجهك للذين حنيفا...)) كلام فخر رازى در مراد از ((لاتبديل لخلق الله )) و بياناشكال آن نهى از تخرب و تفرق در

اصل نهايت آنكه اختلاف ما با اهل خلاف در تعيين حجّت است حقير عرض ميكنم كه فخر رازى هم باين بيان استدلال بر حجّيت اجماع نموده ولى چون ديده بصيرت نداشته‌

اقوال مختلف مفسرين درباره مفردات و مفاد آيه ((فاقم وجهك للذين حنيفا...)) كلام فخر رازى در مراد از ((لاتبديل لخلق الله )) و بياناشكال آن نهى از تخرب و تفرق در

آنكه اجازه دهم مر شما را. ابن كثير و «1» سوره اعراف، آيه 121. «2» تفسير كبير فخر رازى، ج 6، ص 80. جلد 8 - صفحه 297 حفص، امنتم به لفظ خبر و كوفيان غير از حفص

محدثين عامه به طرق متعدده اين مضمون را روايت نموده‌اند «4» و مؤيد اين است كه فخر رازى و غير او از ابن مسعود روايت نموده كه حضرت پيغمبر فرمود: «علىّ خير البشر،

لذا با همان حالت بیرون آمد. آنان به پیامبر گفتند: نزد تو آمده ایم تا به تو فخر فروشیم بنابراین به شاعر و خطیب ما اجازه بده تا شعر گویند و سخن برانند. پیامبر

مشغول لهو و لعب نمى‏گردد، و فخر و تكبّر ندارد. و چهار روح ديگر، خواب مى‏كنند و غافل مى‏شوند، و مشغول لهو و لعب مى‏گردند، و فخر و تكبّر دارند. و امام به روح‏القدس

الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ فَأَتَى اللَّهُ بُنْيانَهُمْ مِنَ الْقَواعِدِ فَخَرَّ عَلَيْهِمُ السَّقْفُ مِنْ فَوْقِهِمْ وَ أَتاهُمُ الْعَذابُ مِنْ حَيْثُ لا

‌لو‌ اجتمع‌ ‌النّاس‌ ‌علي‌ حبّه‌ ‌ما خلق‌ اللّه‌ النار) و ‌در‌ كتب‌ عامّه‌ فخر رازي‌، كشاف‌، ثعلبي‌ حديث‌ مفصّلي‌ ‌از‌ ‌إبن‌ عباس‌ ‌از‌ پيغمبر صلّي‌ اللّه‌

توبه مهاجر و انصار باشد، چه امت، تابع پيغمبر خودند در جميع اقوال و افعال. 5- فخر رازى گويد: «3» حروف الجارّة بعضها عن بعض يعنى حروف جاره بعضى از بعضى نايب

مانند جمله :((لعله يتذكر او يخشى (() قائم به مقام محلوره است و رد سخنى از فخر رازى درباره سر ارسال موسى (عليه السلام ) به سوى فرعون باعلم به ايمان نياوردن

سوى ديگر، از طرق اهل سنّت رواياتى آمده كه اين سوره، درباره ابوبكر نازل شده. فخر رازى، در تفسير كبيرش گفته: همۀ مفسّران اجماع دارند بر اين كه: مراد از آن،

بى‏مقدار بوده، و بعد در خانه شوهر خود را بزرگ و عزيز بشمار آورد و بشوهر خود فخر فروشد، و نازا و كينه‏توز بوده، آنكه از كار زشت پروا نكند، و خود را براى غير

عافيتى به او بچشانيم ميگويد دردهاى بدى از من دور شد، و آن چنان شادى مى كند و فخر ميفروشد كه گويى بهبودى را از ما ندانسته ، و احتمال برگشتن بيمارى را نميدهد

كرده است كه گفت: امام جعفر صادق عليه السلام فرمود كه: «آفت دين، حسد و عجب و فخر است».

و معاوية بن عمّار از امام صادق عليه السّلام روايت كرده است، كه فرمود: از فخر فروشى بپرهيز، و بر تو باد به پارسائى‏اى كه تو را از معاصى خداى عزّ و جلّ مانع

الميزان جلد ۱۴ صفحه ۴۰۵ و از سخنان عجيبى كه در بيان عموميت آيه زده اند سخن فخر رازى در تفسير كبير است كه بعد از تقرير اينكه آيه شريفه عام است و هر صاحب نفسى

عليه و آله فرمود كه: «تعجّب مى‏كنم از آنكه مى‏خرامد مانند متكبّران، و بسيار فخر و ناز دارد. و جز اين نيست كه از آب منى خلق شده، بعد از آن، مردار مى‏گردد،

انجام کارى روانه داشت. اینان در بین راه به نسب خویش مى بالیدند و به یکدیگر فخر مى فروختند در این میان عبدالله بن انیس غضبناک شد و مرد انصارى را به قتل رسانید

مصالح و حكمى كه خداى تعالى عالم مى‌باشد و به جهت سهولت معرفت آن بر خاص و عام. فخر رازى نيز گويد: علماء فرموده‌اند واجب است بر مسلمين به حكم اين آيه اينكه: معتبر

يا در آيه ۲۸ فجر آمده است راضية مرضية ولى تفسير اول مناسب تر است . نكته : فخر رازى مى گويد: مفسران اهل سنت عموما معتقدند كه منظور از اتقى در سيجنبها الاتقى

گفت: حضرت على بن الحسين عليهما السلام فرمود كه: «تعجّب مى‏كنم از متكبّرى كه فخر مى‏كند و مى‏نازد، آنكه ديروز آب منى بود، بعد از اين، در فردا، مردار و جثّه‏اى

امثال آيه ((ليس كمثله شى ء((، و ميان امثال آيه ((و اللّه هو الغنى (( بله فخر رازى در مقام اعتذار از اين سكوت صحابه و تابعين و غير ايشان از اثبات صفات براى

أنفسکم و أهلیکم ناراً وقودهاالناس و الحجارة» تلا رسول الله(ص) على أصحابه فخرّ فتى مغشیاً علیه ... فبشّره النبى(ص) بالجنة فقال: ... ذلک لمن خاف مقامى و

حافظ بيت المال و فردى آگاهم. امام على عليه السلام هنگامى كه شنيد گروهى براى فخر فروشى به يكديگر مى‌گويند، ما ديشب را تا صبح نماز خوانديم و ديروز روزه بوديم،

مَكَرَ الَّذينَ مِن قَبلِهِم فَأَتَى اللَّهُ بُنيٰنَهُم مِنَ القَواعِدِ فَخَرَّ عَلَيهِمُ السَّقفُ مِن فَوقِهِم وَ أَتىٰهُمُ العَذابُ مِن حَيثُ لا يَشعُرونَ

برخاست و نزد رسول خدا آمد و گفت: یا رسول اللّه زینب زنى متکبّر است و به من فخر مى فروشد و مطیع دستورات من نیست و مرا با سخنان درشت که از زبان او بیرون مى

ديگرى از يك نسل و يك ريشه به وجود مى آيند و راه هدايت را تداوم مى بخشند. فخر رازى در تفسير خود مى گويد: اشاره به اجتماع اشعه نور و تراكم آنها است آنچنان

به مدنى بودن سازگارتر است. ترجمه تفسير الميزان جلد ۲۰ صفحه ۵۲۹ نادرستى سخن فخر رازى، در ردّ اين قول كه سوره «والضحّى» و «ألم نشرح»، يك سوره اند: و در بعضى

نموده، كه آن را وسيله جلب منافع و اموال از ايشان ساخته، و به آن بر مردمان فخر و گردنكشى نموده، و ديگر مردى است كه قرآن را خوانده، پس حرف‏هاى آن را حفظ و

مى گويد مشكلات از من بر طرف شد و ديگر باز نخواهد گشت و غرق شادى و غفلت و فخر فروشى مى شود. ۱۱ - مگر آنها كه (در سايه ايمان راستين ) صبر و استقامت ورزيدند

گزيند؛ و از اخيار خاندان من كه پس از من خواهند بود پيروى كند و از اهل كبر و فخر و دنياطلبى دورى گزيند؛ كسانى كه بر خلاف سنّت من بدعت مى‏نهند و به راهى جز

ديگر مى نوشد تا بلكه شايد خستگيش بر طرف شود، ولى تلاشى بيهوده مى كند. و اين فخر براى دين مبين اسلام اين محجه بيضا و شريعت غرابس ‍ است ، كه زير بناى احكام

جمله ((و اصطنعتك لنفسى ((، عطف تفسيرى بر جمله ((جئت على قدر(( باشد و اينكه فخر رازى بر اين معنا اعتراض كرده كه وسط واقع شدن نداء ميان آن و منت هاى مذكور

مفيد و صدوق و مجلسى و طبرسى اعلى اللّه مقامهم، و همچنين علماء عامه مانند فخر رازى و زمخشرى و غيره، محقق شود كه معراج نبوى صلّى اللّه عليه و آله و سلّم

را با هم مى خوانند. در ميان اهل سنت نيز بعضى طرفدار اين نظريه هستند چنانكه فخر رازى از طاووس و عمر بن عبد العزيز نقل كرده كه آنها نيز مى گفتند اين دو سوره

علت دشمنى ابليس با آدم و همسرش و معناى كلمه ((فتشقى (( در آيه شريفه امام فخر رازى در تفسير خود وجوهى براى علت دشمنى ابليس با آدم و همسرش آورده ، كه چون

بار خدايا! از آن تو است همه سپاس و از آنِ تو است همه بخشش و از تو است همه فخر و از تو است همه بهاء و از تو است همه نور و از تو است همه عزّت و از تو است

جبر در آفرينش و خلقت مى دهد و به همين جهت بعضى از طرفداران مكتب جبر همچون «فخر رازى » براى اثبات مذهب خود با آن استدلال كرده اند. تفسير نمونه جلد ۷ صفحه

الله عز و جل ماة الف نبى و اربعة و عشرين الف نبى انا اكرمهم على الله و لا فخر، و خلق الله عز و جل ماة الف وصى و اربعة و عشرين الف وصى ، فعلى اكرمهم على

اولاد او، عينا نظير بيرون آمدن ايشان در دنيا كه نشاء توالد و تناسل است . فخر رازى در تفسير خود از اشكال سوم چنين پاسخ داده كه : بيرون آمدن اولاد صلبى آدم

بودند و حكومت اسلامى و خلافت رسول الله را به فساد كشيدند). اين روايت را «فخر رازى » در تفسير كبير، و «قرطبى » مفسر معروف اهل تسنن در تفسير الجامع ، و «طبرسى

يَغْلِبُنِي فَخَلَقَ اَلْمَاءَ فَأَطْفَأَهَا فَذَلَّتْ ثُمَّ إِنَّ اَلْمَاءَ فَخَرَ وَ زَخَرَ وَ قَالَ أَيُّ شَيْ‏ءٍ يَغْلِبُنِي فَخَلَقَ اَلرِّيحَ فَحَرَّكَتْ

معروف ، يكى از مفسران بنام «ابو مسلم » نظر ديگرى ابراز داشته كه مفسر مشهور فخر رازى آن را در كتاب خود آورده است و از آنجا كه نظريه ابو مسلم با اينكه بر خلاف

رَجُلٍ فَزَّعَ رَجُلاً عَنِ اَلْجِدَارِ أَوْ نَفَّرَ بِهِ عَنْ دَابَّتِهِ فَخَرَّ فَمَاتَ فَهُوَ ضَامِنٌ لِدِيَتِهِ وَ إِنِ اِنْكَسَرَ فَهُوَ ضَامِنٌ لِدِيَةِ

متروكات آن حضرت، غير از اين انگشتر نبود، مرا كفايت مى‏نمود و همان شرف و عزّت و فخر مرا بس بود. (حاصل آن‏كه با عطاى انگشتر، بسيار شاد و خوشحال گرديدم؛ چنانچه

در اعمالش ، و عجب اينكه با اين صراحت و روشنى آيات باز بعضى از مفسران همچون فخر رازى به خاطر پيشداوريهائى كه در مورد ترجيح مكتب جبر داشته اند در اينجا اصرار

آن نمود كه تفصيل اين بحث به عهده كتب اصول است بدان جا مراجعه شود. نقد سخن «فخر رازى» كه گفته است مراد از «متقين»، كسانى اند كه از شرك بپرهيزند امام رازى

اَلسَّمَاءِ اَلرَّابِعَةِ وَ اَلْخَامِسَةِ فَسَمِعَ‏ إِدْرِيسُ ع‏ فَامْتَعَضَ فَخَرَّ مِنْ جَنَاحِ اَلْمَلَكِ فَقُبِضَ رُوحُهُ مَكَانَهُ وَ قَالَ اَللَّهُ عَزَّ

« تكمم الرجل فى ثوبه » هنگامى گفته مى شود كه شخصى خود را در لباس بپوشاند. فخر رازى در تفسير خود « اكمام » را به پوستهاى تفسير مى كند كه ميوه در آن قرار

ثَلاَثٌ هُنَّ فَخْرُ اَلْمُؤْمِنِ وَ زَيْنُهُ فِي اَلدُّنْيَا وَ اَلْآخِرَةِ اَلصَّلاَةُ فِي آخِرِ اَللَّيْلِ وَ يَأْسُهُ مِمَّا فِي أَيْدِي اَلنَّاسِ

يادآورى بندگان چيست و يادآورى خداوند چگونه است تفسيرهاى متنوعى ذكر كرده اند كه فخر رازى در تفسير كبير خود آن را در ده موضوع خلاصه كرده : ۱ مرا به «اطاعت » ياد

مفهوم آن كلى است اختصاص به مورد معينى ندارد. عجب اينكه بعضى از مفسران مانند فخر رازى در تفسير كبير و بعضى ديگر اصرار دارند كه مفهوم اين آيه را محدود به تهمت

قدرت و تمدن آنها از نيل سرچشمه مى گرفت ، لذا فرعون به آن مى نازد و بر موسى فخر مى فروشد! تعبير به «تجرى من تحتى » به اين معنى نيست كه رود نيل از زير قصر

وجوه بسيار زيادى هم هستند - و در تفاسير مفصل و طولانى، از قبيل «تفسير كبير» فخر رازى، و «روح المعانى» آلوسى و غير آن دو نقل شده، باطل مى شود. ناگزير بايد

منظور از آن در آيه فوق نيز همين معنى است ، بنابراين محلى براى بحثهائى كه فخر رازى و ديگر مفسران در باره فسق در اينجا كرده اند و آنرا شامل گناهان نيز دانسته

در بالا در تفسير اين آيات گفته شد موافق چيزى است كه بعضى از مفسران همچون فخر رازى برگزيده اند و در ميان بزرگان شيعه از كلمات عالم نامدار و بزرگوار سيد

آن دو شاهد اول كه از جهت وصيت نزديك تر به ميت هستند بر آنان خيانت نمودند. فخر رازى هم كلمه «اوليان » را همينطور معنا كرده و حاصل معنا اين است كه : اگر معلوم

نياورده ، و چه آتشها كه بر نيفروخته و چه عزمهاى استوارى را كه سست نساخته است . فخر رازى مى گويد زنان به خاطر نفوذ محبتهايشان در قلوب رجال ، در آنان تصرف مى كنند

جوشان فيض الهى كاملا سيراب شوند، و در پرتو انوار آن به پيش تازند، و قله هاى فخر و شرف را تسخير كنند. سپس به عنوان مقدمه اى براى ذكر ماجراى آفرينش آدم و ارزش

ولى وجود آن تابع علم اوست . اين طرز استدلال در كلام جبرى مذهبان و مخصوصا فخر رازى در تفسيرش بسيار آمده و با اين دليل ، جبر را اثبات ، و اختيار را نفى مى

بدانجا روند، بدون اينكه غرض ديگرى در كار داشته باشند، بلكه صرفا به منظور فخر نمودن به ديگران و پيروى هوى و هوس ، كه در اين آيه ايشان را بر اين كارشان توبيخ

به اين ترتيب سرزمينهاى وسيع و گسترده اى را زير كشت در آورند. اشكالى را كه فخر رازى در اينجا نقل كرده كه وجود دو باغ چيز مهمى نيست كه به عنوان آيه از آن

سپس در هر گونه بخشيدن نعمت به كار رفته است . بعضى نيز اين ماده را به معنى فخر و مباهات دانسته اند، بنابراين جمله فوق به معنى مفتخر ساختن كسى از طريق اعطاى

صالحش به مرحله عاليترى از اين شهود نائل ميگردد. تفسير نمونه جلد ۱۷ صفحه ۳۵۹ فخر رازى در تفسيرش در اينجا بيان جالب ديگرى دارد كه با آنچه گفتيم قابل جمع است

، زيرا بتها اثرى در سرنوشت كسى ندارند و قادر به انجام خواسته كسى نيستند. فخر رازى در تفسير خود در ذيل اين آيه مى نويسد: مشركان هنگامى كه به مشكلى گرفتار

ابتدائى به چشم مى خورد؟ يا مطلب جديدى را در بر دارد، بعضى از مفسران مانند «فخر رازى » در تفسير «كبير» و نويسنده «المنار» در تفسيرش چنين گفته اند كه حق در

اين مهمانهاى ناخوانده در چنين شرائط سختى تنگ و ناراحت شد. ولى به طورى كه فخر رازى در تفسيرش از از هرى نقل كرده ، ذرع در اين گونه موارد به معنى طاقت است

لامتى يوم القيامة : ((پنج چيز خداوند به من مرحمت فرموده - و اين را از روى فخر و مباهات نميگويم (بلكه بعنوان شكر نعمت ميگويم ) - من به تمام انسانها از سفيد

محسوب مى گردد نه اين تفسير نمونه جلد ۲ صفحه ۶۴۰ كه معنى آن انحصار بوده باشد. فخر رازى در تفسير خود از امام على (عليه السلام ) نقل مى كند كه : هنگامى كه خداوند

راه (حق ) را ندارند! شان نزول : جمعى از مفسران مانند طبرسى در مجمع البيان و فخر رازى در تفسير كبير و بعضى ديگر در شان نزول آيات فوق چنين گفته اند كه آيه نخست

اَلْمِيثَمِيَ‏ يَقُولُونَ إِنَّهُ أَجْوَفُ إِلَى اَلسُّرَّةِ وَ اَلْبَقِيَّةُ صَمَدٌ فَخَرَّ سَاجِداً لِلَّهِ‏ ثُمَّ قَالَ‏ سُبْحَانَكَ‏ مَا عَرَفُوكَ‏ وَ لاَ وَحَّدُوكَ‏

جزئيه است ولى به هر حال اين تفسير بعيد به نظر مى رسد، و شايد به همين دليل فخر رازى در تفسير خود آيه نخست را از پيچيده ترين آيات قرآن مى شمرد كه در تضاد

نظرى است، نه بديهى. ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۸ صفحه : ۳۹۲ بعضى ديگر - مانند فخر رازى - گفته اند: نزاع در اين كه: «آيا ايمان زيادت و نقص مى پذيرد يا نه»، نزاعى

از مفسران از جمله «قرطبى » «روح البيان »، «روح المعانى »، «الميزان »، و «فخر رازى »، «فى ظلال القرآن »، «ابوالفتوح رازى »، «كنزالعرفان » و بسيارى از كتب

گفته مى شود. با اينكه آيه فوق يكى از دلائل نفى جبر است بعضى از مفسران مانند فخر رازى آن را از دلائل مسلك جبر گرفته ! و روى كلمه و لو شاء... تكيه كرده و مى

(فابعثوا حكما من اهله و حكما من اهلها) (نساء - ۳۵) بعضى ديگر - همانطور كه فخر رازى در تفسير خود نقل مى كند - اين جمله را دليلى بر مسلك جبر گرفته اند، زيرا

ارس (در شمال آذربايجان ) منطبق كرده اند! ۶ - مرحوم طبرسى در مجمع البيان و فخر رازى در تفسير كبير و آلوسى در تفسير نمونه جلد ۱۵ صفحه ۹۳ روح المعانى از جمله

شريفه : ((و لا تفرحوا بما آتاكم و الله لا يحب كل مختال فخور(( اختيال ، و فخر را از لوازم فرح شمرده ، و فرموده به آنچه خدا به شما داده خوشحالى مكنيد، كه

اَلثِّقَتَانِ اَلْمَأْمُونَانِ فَهَذَا قَوْلُ إِمَامَيْنِ قَدْ مَضَيَا فِيكَ قَالَ فَخَرَّ أَبُو عَمْرٍو سَاجِداً وَ بَكَى ثُمَّ قَالَ سَلْ حَاجَتَكَ فَقُلْتُ لَهُ

الرزاق » و «ابن المنذر» و «ابن ابى حاتم » و «ابن مردويه » نقل كرده است . «فخر رازى » نيز اين حديث را كه تنها كسى كه به آيه فوق عمل كرد تفسير نمونه جلد ۲۳

باشد، دختران را زنده به گور كنند، و فرزندان خود را بكشند، و به پدران خود فخر نموده، مادران را همسر خود سازند، و به فسق و فجور افتخار نموده، علم را مذمّت،

شما قبله نداريد، و از قبله ما استفاده مى كنيد، و با بيت المقدس به مسلمانان فخر مى فروختند، رسول خدا (ص ) از اين باب ناراحت ميشد، شبى در تاريكى از خانه بيرون

نعمتهاى دنيوى كه مردم با داشتن آن از مزاياى حيات بهره مند شده ، به يكديگر فخر مى فروشند، فراوان و بى حساب در اختيارشان گذاشتيم ، مال ، فرزند، سلامتى بدن