نتایج جستجو

شناسى رده:زمینه رضایت خدا رده:زمینه طغیان رده:زمینه فراموشى آخرت رده:زمینه فهم قرآن رده:زمینه قبول موعظه رده:زمینه هدایت رده:زمینه پاداش اخروى رده:زمینه

معنى فهم و درك و طاعت نيز آيد چنانكه راغب و ديگران گفته‏اند مثل [بقره:285] فهميديم و طاعت و كرديم. [انفال:31]. در آيه [انفال:21]. شايد به معنى فهم و درك

آنهاست آيا نعمت خدا را انكار مى‏كنند؟! نا گفته نماند فهم اين معنى از آيه بسيار مشكل است و مشكل‏تر از آن فهم «فيه سواء» است كه ميگوئيم يعنى مساوى نيستند [شورى:27]

به ختم، تمثيل حال قلوب ايشان است به قلوب بهائم؛ چنانچه قلوب آنها خالى از فهم و ادراك است همچنين قلوب اين كفار. يا تفسير اثنا عشرى، ج‌1، ص: 63 آنكه قلوب

يَوْم کَان لَهُم بِه إِلَى يَشْعُرُون عَنْهُم آمَنُوا أَن لِيَظْلِمَهُم فَهُم يَنْصُرُون ثُم ظَلَمَهُم يُهْلِکُون أَهْلِيهِم يَا يُضِلّون بِمَا ضَل الْقِيَامَة

خدا: تشویقهاى خدا ۷; نشانه هاى قدرت خدا ۴ قرآن: حقیقت قرآن ۵; زمینه فهم قرآن ۸; سهولت فهم قرآن ۱، ۴; عظمت قرآن ۵; غفلت زدایى قرآن ۲; نقش قرآن ۲; ویژگیهاى قرآن

عدم تزويج حسن نيست. خدا به او دستور داد كه كتاب را محكم گيرد و در كودكى بوى فهم و درك داد، و مهربانى و عاطفه مخصوصى عنايت فرمود، او پاك و متّقى بود و به پدر

اولیاءالله ۵ پاکان :۱۰ فهم پاکان ۷ ۱۰ پاکى: آثار پاکى ۸ طهارت: احکام طهارت ۱، ۹ قرآن: زمینه فهم قرآن ۸; شرایط مس قرآن ۱، ۹; فهم قرآن ۷; مصونیت قرآن ۴;

قرآن را تتّبع كنيم خواهيم ديد كه عقل در قرآن به معنى فهم و درك و معرفت است. طبرسى فرموده: عقل، فهم، معرفت و لبّ نظير هم‏اند راغب گويد: به نيروئى كه آماده

۷ قرآن: آثار عدم تعقل در قرآن ۸; عوامل مؤثر در فهم قرآن ۴; عوامل محرومیت از فهم قرآن ۳; محرومان از فهم قرآن ۱; مکذبان قرآن ۱۰; مهمترین تعالیم قرآن ۹ قلب:

از مقام فهم و استماع آيات الهى دانسته‌اند كه عبارت از خذلان و منسوب بخداوند است چنانچه فرموده و قرار داديم بر دلهاشان پوششها كه مانع شود از فهم معانى قرآن

عدم تعقّل حيوان و جنبنده‏اى بيش نيست لذا اطلاق دواّب به اشخاص بى تعقل و بى فهم يك ترسيم واقعى است هكذا اطلاق صمّ و بكم. هم لا سمع عمى ف بکم الله اله دعو

زمینه ساز به دست آوردن فهم بهتر درباره خداوند است. (إنّ فى ذلک لأیت للعلمین) آسمان: تعدد آسمان ها ۲; خلقت آسمان ها ۱، ۵ آیات خدا :۱، ۳ ابزار فهم آیات خدا ۱، ۳ ۶;

است و لازم نيست علم در تمام موجودات مانند علم انسان باشد بلكه علم و شعور و فهم هر يك نيبت به خودش است. اگر نيلوفر را مثلاً در محلى بكاريم و در كنار آن چوبى

باید همه مردم را در تبلیغ مدّ نظر قرار مى دادند. ۸- فهم مردم عصر نزول تعالیم دینى، مرجع و منبعى براى فهم دقیق آن تعالیم است. (و ما أرسلنا من رسول إلاّ بلسان

صبر و شکر)، مؤثر در فهم معارف توحیدى (إنّ فى ذلک لأیت لکلّ صبّار شکور) با توجه به این که صبر و شکر از فضایل اخلاقى مى باشد، از تعلیق فهم آیات الهى بر صبر

(کتب أنزلنه إلیک مبرک لیدّبّروا ءایته) ۵ - قرآن، قابل فهم و شناخت است. (کتب ... لیدّبّروا ءایته) ۶ - فهم و درک صحیح قرآن، نیازمند به تدبر و اندیشیدن است. (کتب

بینش فکرى و عقلانى به کار برده مى شود. و گاهى به تمام امورى که باعث درک و فهم مطلب است، اطلاق مى گردد; در سوره «انعام» به معناى دلیل و شاهد و گواه آمده

اشاره به سنّت‌ها و عبرت‌هاى تاريخ است كه در آيه‌ى قبل آمده بود. 1- قرآن، قابل فهم براى همه‌ى مردم، در هر عصرى است. «بَيانٌ لِلنَّاسِ» 2- قرآن، براى همه‌ى مردم،

عقليّه مشكله را به بيانات ساده گوناگون چنان سهل و آسان فرموده كه هر كس بقدر فهم و استعداد خود آنرا درك و از آن بهره‌بردارى ميكند و در دنياى متمدن امروز بألحان

قلوب ۸ ; عذابهاى خدا ۱، ۵ ; قدرت خدا ۲ ; کیفرهاى خدا ۲، ۷ دین: قوه فهم دین ۹ ; موانع فهم دین ۱، ۶، ۷ شناخت: موانع شناخت ۱، ۶، ۷ عبرت: سرزنش عبرت ناپذیرى ۴

موجودات ۱۸; شعور موجودات ۶; عبادت موجودات ۳; عجز از فهم تسبیح موجودات ۱۲، ۱۳; فهم تسبیح موجودات ۱۹; فهم حمد موجودات ۱۹; مدح خالق موجودات ۸; نطق موجودات ۶;

خویش از درک معارف اسلام (قالوا قلوبنا غلف) انسانها معمولا به قصور خویش در فهم و درک باور ندارند. بنابراین اعتراف یهودیان به درک نکردن و نفهمیدن، مى تواند

مبین» مورد سوگند الهى قرار گرفته است، مطلب یاد شده استفاده مى شود. ۵- آسانى فهم و معارف قرآن براى انسان (و الکتب المبین) وصف «مبین» براى قرآن، نشانگر آن است

آیات شامل این کلمه «عَقِیْم» از مادّه «عقم» (بر وزن بخل و همچنین بر وزن فهم) در اصل، به معناى خشکى و یبوست است که مانع از قبول اثر مى شود، و زنان عقیم،

آن بیان شده است. ۱۱- قابل فهم بودن کتب آسمانى و حجیّت ظواهر آن (جاءو بالبیّنات و الزّبر و الکتب المنیر) اگر کتب آسمانى قابل فهم نباشد، نه روشن خواهد بود

ربوبیّت خدا ۲، ۵ رشد: عوامل رشد ۴ قرآن: جهانشمولى قرآن ۸ ; روشنگرى قرآن ۷، ۱۱ ; فهم قرآن ۹ ; نزول قرآن ۱۰ ; نقش قرآن ۱۱ ; هدایتگرى قرآن ۷، ۱۱ محمّد (ص): بعثت

نه تقليد. «أَ فَلا يَتَدَبَّرُونَ» 4- قرآن همه را به تدبّر فراخوانده است و فهم انسان به درك معارف آن مى‌رسد. «أَ فَلا يَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ» «1». نحل،

آثار تکامل ۲ قرآن: احترام قرآن ۵، ۶; تنزیه قرآن ۳; رعایت طهارت قرآن ۶; زمینه فهم قرآن ۲; فضیلت اوراق قرآن ۱; قرآن و باطل ۳; قرآن و دروغ ۳; مصونیت قرآن ۴

قلوبهم فهم لایفقهون) ۹ - منافقان، بر اثر مُهر شدن دل هایشان از درک معارف دین ناتوان اند. (فطبع على قلوبهم فهم لایفقهون) ۱۰ - دل آدمى، مرکز درک و فهم حقایق

خويش بالا گرفته، چشمشان بر هم نخورد و دلهاشان [از بسيارى سرگشتگى‌] تهى [از فهم و چاره‌انديشى‌] است. (ستمگران همچون اسیران، از هراس) سرهای خود را بالا گرفته

است و بر نکته یاد شده دلالت مى کند. ۸- آیات قرآن کریم، آیاتى روشن و قابل فهم (و قرءان مبین) برداشت فوق، مبتنى بر لازم بودن «مبین» است که به معناى آشکار

كه چنين مأموريت بزرگى بمن عطا فرمودى پروردگارا وسعت صدر و گشايش قلب و سرعت فهم و سهولت امر بمن عنايت فرما تا بتوانم با مشكلات و ناملائماتى كه در اين مقصد

اينست و جز اين نيست اجابت مى‌كند دعوت تو را آنكه مى‌شنود به سمع قبول و بر وجه فهم و تأمل استماع كند، يعنى جواب دعوت را آنكس دهد كه خود را بر شنيدن آن دارد و

قرآن، قانون الزامى و اجرايى دين است. «فَرَضْناها» 3- آيات قرآن، روشن وقابل فهم است. «فِيها آياتٍ بَيِّناتٍ» (گرچه درك قسمتى از آيات نيازمند تحقيق وتفسير

معنى فهم و درك و طاعت نيز آيد چنانكه راغب و ديگران گفته‏اند مثل [بقره:285] فهميديم و طاعت و كرديم. [انفال:31]. در آيه [انفال:21]. شايد به معنى فهم و درك

التوریة فیها حکم اللّه) ۷- احکام تورات در دسترس یهود عصر پیامبر (ص) و قابل فهم براى آنان (و عندهم التوریة فیها حکم اللّه) ۸- گروهى از یهودیان، بى اعتنا به

آفریدگان خدا هستند که از آتش آفریده شده‌اند (نگا: حجر / ). دارای عقل و شعور و فهم و درک، و تکلیف و مسؤولیّت، و آشنائی به زبان بوده، و مخاطب کتابهای آسمانی و

دینى، به وسیله عقل، قابل درک و فهم است. (نفصّل الأیت لقوم یعقلون) آفرینش: تدبیر آفرینش ۲ آیات خدا: روش تبیین آیات خدا ۲۰; فهم آیات خدا ۲۲ احکام :۱۰، ۱۱، ۱۳

نمی کنیم، لعنتشان کردیم؛] بلکه به سبب کفرشان بر دل هایشان مُهرِ [محرومیت از فهم معارف] زدیم؛ به همین سبب جز اندکی ایمان نمی آورند. پس به سبب پيمان شكستنشان

هیچ یک از آنان، حقیقت را نگفته اند. ۶ - مردم در صحنه قیامت نیز، داراى درک و فهم هاى متفاوت خواهند بود. (عشرآ...إذ یقول أمثلهم طریقة إن لبثتم الا ومآ) حضور

خانه هاى ویران و خالى از سکنه ثمودیان، دربردارنده درس عبرتى بزرگ براى اهل فهم و دانش (فتلک بیوتهم خاویة ... إنّ فى ذلک لأیة لقوم یعلمون) واژه «آیة» در آیه

مگر بر ذاتى كه ايجاد فرمود مرا به محض قدرت. أَ فَلا تَعْقِلُونَ‌: آيا پس فهم نمى‌كنيد و عقل خود را كار نمى‌فرمائيد تا محق را از مبطل و حق را از باطل تميز

تذكّر و يادآورى است. «إِنْ هُوَ إِلَّا ذِكْرٌ» 10- قرآن، كلامى روشن و قابل فهم و استدلال است. «قُرْآنٌ مُبِينٌ» وَ ما عَلَّمْناهُ الشِّعْرَ وَ ما يَنْبَغِي

وُجُوهاً فَنَرُدَّها عَلى اَدْبارِها» تغيير فطرت انسانيت و از بين بردن درك و فهم سعادت است چون بشر پيوسته به آينده و سعادت خويش متوجه است و اگر صورتش به قفا

۳ عاقلان: اطمینان عاقلان ۱; ایمان عاقلان ۱; عاقلان و سوگندهاى قرآن ۱، ۲; فهم عاقلان ۳; نقش عاقلان ۴ عقل: اهمیت عقل ۵ فجر: عظمت فجر ۳ قرآن: تعالیم قرآن

زمین ۶ شتر: فلسفه خلقت شتر ۲ عاقلان: عاقلان و ربوبیت خدا ۷; فضایل عاقلان ۷; فهم عاقلان ۷ عقل: ارزش عقل ۸; نقش عقل ۸ عمل: موانع عمل ناپسند ۸ گاو: فلسفه خلقت

۷; ارائه آیات خدا ۱; تنوع آیات خدا ۲; زمینه استفاده از آیات خدا ۹; زمینه فهم آیات خدا ۹; عبرت از آیات خدا ۱۰; عوامل عبرت از آیات خدا ۸; فلسفه ارائه آیات

بالکتب المنیر) ۹ - کتاب هاى آسمانى و تعالیم الهى، داراى حقایقى روشن و قابل فهم براى انسان ها (جاءتهم رسلهم ... بالکتب المنیر) از توصیف کتاب به «منیر» (روشن

مى‏زنيد. اينگونه جهالت‏ها همه توأم با علم اند يعنى عامل در وقت عمل نسبت به فهم و عقيده‏اش عالم و نسبت به عملش بى اعتنا است و علت مسئول بودن همان است. در

شناخت آیات الهى است. (إنّ فى ذلک لأیت لقوم یسمعون) آیات خدا :۱، ۲، ۴، ۱۱ فهم آیات خدا ۱، ۲، ۴، ۱۱ ۱۱، ۱۲ امکانات مادى: استفاده از امکانات مادى ۱۰; منشأ

قدرت خدا ۲; قدرت خدا ۱، ۴ خلقت: خلقت از علقه ۲; خلقت از نطفه ۲ دین: زمینه فهم دین ۶ قرآن: تعالیم قرآن ۸ قیامت: دلایل قیامت ۲، ۳ کافران: بهانه جویى کافران

قرآن کریم. برداشت فوق مبتنى بر احتمال سوم است. ۲- قرآن، کتاب جهانى و قابل فهم براى همه مردم (هذا بلغ للناس) ۳- قرآن، وسیله انذار و اخطار به تمامى انسانها

خالقیت ۴، ۶; توحید در رازقیت ۴، ۶; توحید عبادى ۸; دلایل توحید ذاتى ۱۰; زمینه فهم توحید ۶ جهان بینى: جهان بینى توحیدى ۴، ۸ خدا: آثار قدرت خدا ۱۰; اختصاصات خدا

روحیه اى ارزش مند و ستودنى است. (إنّ فى ذلک لأیت لکلّ صبّار شکور) آفرینش: فهم معارف آفرینش ۲ آیات خدا: آیات آفاقى ۴، ۷; ارائه آیات خدا ۶; بهره مندان از

آنان آیات روشن مى فرستد. (ءایتنا بیّنت) ۳ - قرآن، حاوى آیه هاى روشن و قابل فهم براى مردم (تتلى علیهم ءایتنا بیّنت) ۴ - مشرکان، به بهانه حفظ سنت هاى دینى

بالا به دست مى آید. ۱۰ - خردورزى، زمینه دستیابى انسان به جهان بینى الهى و فهم و شناخت نشانه هاى خداوند در پهنه گیتى (ءایت لقوم یعقلون) ۱۱ - لزوم به کارگیرى

غفلت: زمینه رفع غفلت ۱۴ قرآن: تعالیم قرآن ۵; تنوع بیانى قرآن ۵، ۱۱; سهولت فهم قرآن ۱۲; عربیت قرآن ۳; فصاحت قرآن ۱; فلسفه نزول قرآن ۷، ۱۰; فلسفه وعیدهاى

مى کند و سپس به ستارگان و آن امر به وسیله ستارگان اجرا مى شود». انسان: تفاوت فهم انسان ها ۱۳ جبرئیل: امانت دارى جبرئیل ۴; تقدس جبرئیل ۴; تنزیه جبرئیل ۴; فضایل

شناخت است. (لقوم یعقلون) آب: فواید آب ۵ آیات خدا :۲ آیات آفاقى ۱، ۷، ۸; ابزار فهم آیات خدا ۲ ۷; نقش آیات آفاقى ۹ باران: بارش باران ۲، ۶; فواید باران ۲، ۳; نقش

الذین کفروا فهم لایؤمنون) ۴- ایمان به آیات الهى، نشان انسانیت انسان و ملاک ارجمندى او در پیشگاه خداوند (إن شر الدواب عنداللّه الذین کفروا فهم لایؤمنون) ارزش:

گردش شب و روز و رام بودن و در مدار مشخص بودن خورشید و ماه، انسان را به قابل فهم بودن آگاهى خداوند از اَعمال انسان ها، رهنمون مى کند. (ألم تر ... و أنّ اللّه

اصوات طيور به اعتبار اين باشد كه هر جمعى از آنها را آوازى است كه انسان از آن فهم معانى و اغراض مى‌كند. يا به اعتبار آنكه حضرت سليمان عليه السّلام به عطاى الهى

از ویژگیهاى منافقان است. (و إذا أظلم علیهم قاموا) ۴ - خداوند با سلب درک و فهم از برخى منافقان، آنان را حق ناپذیر کرده و برخى دیگر را براى انتخاب هدایت،

الذین خسروا أنفسهم فهم لا یؤمنون) ۱۱- آنان که سرمایه جان به خسارت از کف داده اند، رسالت پیامبر (ص) را انکار مى کنند. (الذین خسروا أنفسهم فهم لا یؤمنون) ۱۲-

قصه پیشینیان ۱ تاریخ: عبرت از تاریخ ۲ دین: قبول تعالیم دین ۹ ; محرومیت از فهم دین ۱۰ شناخت: موانع شناخت ۱۰ قرآن: قصه‌هاى قرآن ۳ قلب: آثار ختم قلب ۱۰ ; نشانه

خدا ۶; حاکمیت خدا ۱، ۲، ۳، ۹; سرزنشهاى خدا ۱۳; ولایت خدا ۶ دین: آثار عدم فهم دین ۱۲; آسیب شناسى دین ۱۲ سبیل الله : عذاب دنیوى مانعان از سبیل الله ۵; عذاب

الهى (و طبع على قلوبهم فهم لایفقهون) ۷ - ناتوانى منافقان از درک عمیق زشتى مواضع و عملکرد خویش و نیز ارزش جهاد در راه خدا (و طبع ... فهم لایفقهون) ۸ - منافق،

حضورى موجودات ۱۱ نصرت خدا: مشمولان نصرت خدا ۲ وحى: دلایل حقانیت وحى ۱۶; زمینه فهم حقانیت وحى ۵

توقعات بیجا ۷ جاهلان: ۴ جهل: آثار جهل ۴، ۵، ۷، ۱۹ خدا: افعال خدا ۱۴ دین: فهم دین ۱۵ شرک: زمینه شرک ۴ قرآن: نقش قرآن ۱۸ لجاجت: آثار اجتناب از لجاجت ۱۵;

عدم تعقّل حيوان و جنبنده‏اى بيش نيست لذا اطلاق دواّب به اشخاص بى تعقل و بى فهم يك ترسيم واقعى است هكذا اطلاق صمّ و بكم. ال وَ کَالْأَعْمَى الْبَصِير الْفَرِيقَيْن

وسوسه‌های شیطان مطرود (از رحمت یزدان) به خدا پناه ببر (تا اهریمن تو را از فهم معنی قرآن و عمل بدان باز ندارد). پس چون قرآن بخوانی، از (شرّ) شیطان مطرود،

بوسيله ارسال رسل محكم و استوار كرده است در «عهد» گفته‏ايم كه ظاهرا مراد از عهد فهم و عقل و درك بشر است كه در ذات او گذاشته شده و مراد از ميثاق محكم كردن آن است

(دو کوه بین دو کشور در شمال یا جنوب خاک ترکستان) آنجا قومی را یافت که سخنی فهم نمی‌کردند (و سخت وحشی و زبان نفهم بودند) تا زمانی که میان دو کوه رسید، نزد

گفته شده و اينكه بعضى‏ها قلب را به معنى نفس گرفته‏اند به دليل اينكه درك و فهم و غيره مال نفس است نه قلب در «قلب» شرح داده خواهد شد. در بعضى آيات افعالى

در امور مادی] به پایان رسیده، بلکه درباره آخرت در تردیدند، بلکه اینان از [فهم] آن کوردل اند، در باب آخرت به يقين رسيدند؟ نه، همچنان در شك هستند، كه مردمى

خوابيدن توفى اطلاق شده است زيرا انسان در خواب رفتن از طرف خدا گرفته مى‏شود و فهم و درك او مانند يك مرده از بين مى‏رود يعنى خدا همان است كه شما را در شب مى

صداى بسيار آهسته مخوان ميان صداى بلند و آهسته شديد، مراتب بسيار است لذا در فهم موارد جهر و اخفات در نمازها احتياج به روايات داريم و «وَابْتَغِ بَيْنَ ذلِكَ

بى شمار را از قبيل آفتاب، ماه، ستارگان، زمين، هوا، آب،ارزاق، بدن، سلامتى، فهم، اراده و... فراهم آورده است اينها همه مشيّت خدا اند كه ما كار شايسته را اراده

آیات ما را تکذیب کردند به زودی آنها را به عذاب و هلاکت می‌افکنیم از جایی که فهم آن نکنند. و کسانی که آیات ما را تکذیب کردند، به تدریج ازجایی که نمی دانند

قرآن ۸ ; تحریف قرآن ۱۳ ; درخواست تبدیل قرآن ۷، ۹ ; ساختار قرآن ۲ ; سهولت فهم قرآن ۳ ; قرآن و ابهام ۳ ; مخالفان قرآن ۹ ; مکذبان قرآن ۶ ; وحیانیت قرآن ۱۵ ;

ایدئولوژى ۱۶، ۱۷، ۲۱ خدا: اوامر خدا ۶; عطایاى خدا ۴; عهد خدا ۱، ۳، ۸، ۱۱; فهم اوامر خدا ۱۱; وفاى به عهد خدا ۷ دیندارى: ثبات در دیندارى ۹ ذکر: ذکر تاریخ

گفته شده و اينكه بعضى‏ها قلب را به معنى نفس گرفته‏اند به دليل اينكه درك و فهم و غيره مال نفس است نه قلب در «قلب» شرح داده خواهد شد. در بعضى آيات افعالى

علائم ربوبيت و توحيد باشد آن وقت مراد از فلك مشحون مطلق كشتى است و كاملا قابل فهم است و اگر غرض آيات معاد باشد تطبيق آن تا حدّى مشكل است ولى ظاهر آيات نشان

است هشدار دهد و حجت را بر کافران تمام گرداند تا بيم دهد هر كه را زنده- با فهم و خردمند يا مؤمن- باشد و آن گفتار- عذاب و هلاكت- بر كافران سزا گردد. (هدف

معنى خلق مطلق نيست بلكه خلقيكه بر فطرت هدايت و درك حسن و قبح اند و درك و فهم جبلّى آنهاست. همچنين است آيه [يس:62] هر چند در صحاح و در ذيل اقرب الموارد

خوابيدن توفى اطلاق شده است زيرا انسان در خواب رفتن از طرف خدا گرفته مى‏شود و فهم و درك او مانند يك مرده از بين مى‏رود يعنى خدا همان است كه شما را در شب مى

صداى بسيار آهسته مخوان ميان صداى بلند و آهسته شديد، مراتب بسيار است لذا در فهم موارد جهر و اخفات در نمازها احتياج به روايات داريم و «وَابْتَغِ بَيْنَ ذلِكَ

آن روح، علم و فهم؛ و به آن روح كه عطا فرمود، به هر بنده‌اى كه خواسته تعليم فهم مى‌نمايند، يعنى آن روح با ما هست و به آن روح است علم و فهم ما. «3» وَ ما

خوابيدن توفى اطلاق شده است زيرا انسان در خواب رفتن از طرف خدا گرفته مى‏شود و فهم و درك او مانند يك مرده از بين مى‏رود يعنى خدا همان است كه شما را در شب مى

و عزت شماست فرستادیم، آیا نباید در این کتاب بزرگ تعقل کرده و حقایق آن را فهم کنید؟ بی تردید کتابی به سوی شما نازل کردیم که مایه [شرف، بزرگواری، رشد و سعادت]

مى‌دانستند. زندگی این دنیا جز لهو و لعب نیست، و زندگی سرای آخرت زندگی است، اگر فهم و شعور داشته باشند. (چرا که به دنبال زندگی جهان مرگ است، ولی آخرت جاودانگی

حقانیت مثالهاى قرآن ۵، ۷; فلسفه مثالهاى قرآن ۵، ۶; فواید مثالهاى قرآن ۱; فهم مثالهاى قرآن ۷; مثالهاى قرآن ۲، ۱۶; منشأ اعتراض به قرآن ۹; منشأ مثالهاى قرآن

ستمگران) دلهائی به هم رسانند که بدانها (وظیفه‌ی خود را در قبال دعوت حق درک و) فهم کنند، و گوشهائی داشته باشند که بدانها (اخبار جبّاران، و ندای وجدان، و فرمان

مؤمنان، و یا ملّت عرب است. «الْحِکْمَة»: شناخت اسرار شریعت و رموز اشیاء. فهم اسرار موجود در کتاب آسمانی. نبوّت. «مُلْکاً عَظِیماً»: مراد حکومت بر دلها

هَدَيْناهُمَا 6- پيام‌ها و مضامين تورات و ديگر كتب آسمانى، بسيار روشن و قابل فهم همگان است. «الْكِتابَ الْمُسْتَبِينَ» 7- سخنان و نوشته‌هاى مربوط به تبليغ

اعتراض، عذر) مفارقت بین من و توست، من همین ساعت تو را بر اسرار کارهایم که بر فهم آن صبر و ظرفیت نداشتی آگاه می‌سازم. گفت: [ای موسی!] اکنون زمان جدایی میان

به کتاب هاى آسمانى (و جعلوا له من عباده جزءًا ... أم ءاتینهم کتبًا من قبله فهم به مستمسکون) ۲ - شرک، فاقد پشتوانه عقلى و نقلى است. (ما لهم بذلک من علم .

گوسفند)، جلوه لطف خدا به انسان ها است. (أوَلم یروا ... أنعمًا فهم لها ملکون) از آمدن جمله «فهم لها مالکون» (با فاء تفریع) مى توان برداشت بالا را استفاده کرد;

اللّه على قلوبهم فهم لا یعلمون) ۱۰ - توانمندان متخلف از جهاد، گرفتار خصلت حق ناپذیرى (الذین یستئذنونک و هم أغنیاء ... طبع اللّه على قلوبهم فهم لا یعلمون) ۱۱

خبر ایشان اطّلاع پیدا می‌کنند که اهل حلّ و عقدند و آنچه بایست از آن درک و فهم می‌نمایند. اگر فضل و رحمت خدا شما را در بر نمی‌گرفت (و شما را به اطاعت از

عِنْدَهُم فِيه الْغَيْب بِآيَاتِنَا حَتّى يُوزَعُون الْقَوْل يَکْتُبُون فَهُم إِلاّ کَفَرُوا أَجْرا جَعَلْنَا تَسْأَلُهُم يَعْلَمُون إِلَى عَن لَقَد آمَنُوا

كمال سعادت را دريابد؛ لكن بدبخت انسانى كه اين وديعه الهيه را ضايع ساخته، فهم و شنوائى و بينائى را معدوم و خود را به مرتبه حيوان بلكه از او هم پست‌تر گردد؛

باشد (و در پرتو لطف او بر احکام قطعی الدلاله‌ی کتاب خدا متّفق بوده، هرچند در فهم معنی ظنّی الدلاله‌ی آن که منوط به اجتهاد است، اختلاف داشته باشند) و خداوند

استفاده و بهره را ببريم. «فَمُسْتَقَرٌّ وَ مُسْتَوْدَعٌ» 4- انسان تا اهل «فهم» نباشد، از معارف بهره نمى‌برد. «قَدْ فَصَّلْنَا الْآياتِ لِقَوْمٍ يَفْقَهُونَ»

هدايت عامه و تكوينى هدايت تكوينى و عمومى آن است كه خداوند به وسيله عقل و فهم و فكر و وجدان و غرائز كه در وجود انسان و حيوانات نهاده آنها را به راههاى زندگى

مى رساند که کافران نه این که حقیقت دین را نفهمیده و انکار مى کنند بلکه پس از فهم پیام دین، براساس تمایلات و گرایش هاى درونى، پذیرش پیام وحى بر آنان دشوار است

خاطر مى‌آيد؟ هر چه مى‌خواهيد بكنيد كه او به آنچه مى‌كنيد بيناست كسانى كه در [فهم و ارائه‌] آيات ما كژ مى‌روند بر ما پوشيده نيستند. آيا كسى كه در آتش افكنده

سجده نمى‏كنند. خدائيكه جز او معبودى نيست و پروردگار عرش عظيم است (اندازه فهم و شعور پرنده را ببيند). سليمان فرمود: خواهيم ديد كه راست مى‏گوئى يا از دروغگويانى

مى‏كشد، آرى براى اثبات حق تعالى و يگانگى او، برهان نظم بهترين برهان و عموم فهم است. 19- اسماء حسنى را كه نام‏هاى مخصوص خدا باشند در «حسنى» مطالعه فرمائيد

از مقام فهم و استماع آيات الهى دانسته‌اند كه عبارت از خذلان و منسوب بخداوند است چنانچه فرموده و قرار داديم بر دلهاشان پوششها كه مانع شود از فهم معانى قرآن

را (به سوی حق) هدایت و رهنمود نمی‌کند (و او را با وجود کذب و کفر به درک و فهم حقیقت نائل نمی‌گرداند). هان (که) دین خالص تنها از آنِ خداست، و کسانی که به

بلند سخن می‌گویید، که اعمال نیکتان (در اثر بی ادبی) محو و باطل شود و شما فهم نکنید. ای مؤمنان! صدایتان را بلندتر از صدای پیامبر نکنید، و آن گونه که با

بینش عمیق آنان نسبت به ارزش جهاد (فهم لایفقهون. لکن الرسول و الذین ءامنوا معه جهدوا) با توجّه به فراز پیش (رضوا ... فهم لایفقهون) مقصود این است که منافقان

الْمَوْتى‌: بدرستى كه تو سخن نمى‌توانى شنوانيد مردگان را، يعنى مرده دلان كفر، فهم كلام تو را نتوانند نمود. تشبيه فرموده كفار و معاندين را به مردگان در انتفاع

بسيار است از جمله: 1- الطف است به تسخير وهم، و اقوى وسيله‌اى است در جودت فهم. 2- رفع حجاب است از مطالب معقوله خفيه، و بروز آنها در معرض محسوسات ظاهره.

حاضران صحنه قیامت، خداوند را محشور کننده انسان ها و اختیاردار قواى درک و فهم آنان مى دانند. (لم حشرتنى أعمى ) ۹ - غافلان از یاد خدا به هنگام حضور در قیامت،

مخاطب و غير آن، مثل «اَهُمْ خَيْرٌ اَمْ قَوْمُ تُبَّع» و «اَفَاِنْ مِتَّ فَهُمُ الخالِدونَ» و براى تسويه نحو «سَواءٌ عَلَينا اَجَزِ عَنا اَمْ صَبَرنا» و

كاميابى بزرگ هميشگى و نيل بمقاصد و ايمنى از مفاسد است و ما آسان نموديم تلاوت و فهم معانى ظاهرى قرآن را چون نازل نموديم آن را بلغت تو كه زبان عربى است براى آنكه

سپاه سلیمان (فهم یوزعون) «وَزْع» به معناى مرتب کردن، به صف کردن و آرایش دادن لشگر براى جنگ ۴ - حاکمیت نظم و انضباط کامل در سپاه سلیمان (فهم یوزعون) ۵ -

بود و قبلا اشاره شد كه قسم از خداوند در اين امور براى كسانى است كه قاصر از فهم برهانند و براى سايرين هم مؤكّد اعتقاد خواهد بود و در آنروز آسمان مانند دود

بقاء نام نيك و فداكارى آنهاست زيرا آن اعتبارى صرف است و كلام روشن و قابل فهم است پس چرا فرمود «ولكن لا تشعرون»؟! 2- شهيدان راه خدا نه تنها زنده‏اند، بلكه

كاميابى بزرگ هميشگى و نيل بمقاصد و ايمنى از مفاسد است و ما آسان نموديم تلاوت و فهم معانى ظاهرى قرآن را چون نازل نموديم آن را بلغت تو كه زبان عربى است براى آنكه

حق پذیرى (إن تسمع إلاّ من یؤمن بایتنا فهم مسلمون) ۸ - تسلیم بودن در برابر خدا، نمود حقیقى ایمان است. (یؤمن بایتنا فهم مسلمون) تفریع «هم مسلمون» بر «من یؤمن»

اهل سنت به تبع خليفه دوم در صورت زيادتى سهام از تركه معترف بقصور و عجز از فهم كتاب شده قائل بعول يعنى تقسيم نقص حاصل از زيادتى سهام بر ورثه به نسبت سهم

السلام است تفسیر آیات ما آمَنَتْ قَبْلَهُمْ مِنْ قَرْيَةٍ أَهْلَكْناها أَ فَهُمْ يُؤْمِنُونَ «6» تمام آبادى‌هايى كه پيش‌از اينها هلاكشان كرديم، (تقاضاى اين‌گونه

معتبر از ناحیه خداوند بر اثبات درستى خویش (قل أرءیتم ... أم ءاتینهم کتبًا فهم على بیّنت منه) ۷ - لزوم استوار ساختن اصول عقاید دینى، بر برهان عقلى و دلیل

نَشَاء بِذُنُوبِهِم لَو وَ أَن نَطْبَع أَهْلِهَا عَلَى بَعْد قُلُوبِهِم مِن فَهُم الْأَرْض لا يَرِثُون يَسْمَعُون لِلّذِين در حال بارگیری...

آیات شامل این کلمه طبع‌ (۱۱ بار) وَ مَع عَلَى قُلُوبِهِم الْخَوَالِف فَهُم يَکُونُوا لا لٰکِن بِأَن يَفْقَهُون الرّسُول الْقَاعِدِين رَضُوا در حال بارگیری

شامل این کلمه عهد (۴۶ بار) الّذِين مِنْهُم يُؤْمِنُون لا ثُم يَنْقُضُون فَهُم عَهْدَهُم کَفَرُوا فِي اللّه کُل عِنْد مَرّة وَ هُم در حال بارگیری...

بار) وَ لَهُم رَکُوبُهُم ذَلّلْنَاهَا مَالِکُون مِنْهَا لَهَا يَأْکُلُون فَهُم فِيهَا أَنْعَاما مَنَافِع أَيْدِينَا در حال بارگیری...

فَمِنْهَا مِنْهَا ذَلّلْنَاهَا يَأْکُلُون مَالِکُون فِيهَا لَهَا مَنَافِع فَهُم أَنْعَاما در حال بارگیری...

این کلمه طبع‌ (۱۱ بار) ف‌ (۲۹۹۹ بار) عَلَى کَفَرُوا قُلُوبِهِم ثُم آمَنُوا فَهُم لا بِأَنّهُم وَ يَفْقَهُون يَعْمَلُون ذٰلِک إِذَا کَانُوا رَأَيْتَهُم مَا

(۱۴۷۸ بار) وَ رَأَيْتَهُم أَجْسَامُهُم إِذَا إِن يَفْقَهُون لا يَقُولُوا فَهُم تَسْمَع لِقَوْلِهِم قُلُوبِهِم کَأَنّهُم عَلَى خُشُب مُسَنّدَة در حال بارگیری

رَأَيْتَهُم إِن إِذَا يَقُولُوا يَفْقَهُون تَسْمَع لا لِقَوْلِهِم کَأَنّهُم فَهُم خُشُب قُلُوبِهِم مُسَنّدَة يَحْسَبُون در حال بارگیری...

شامل این کلمه صوب‌ (۷۶ بار) ک‌ (۱۴۷۸ بار) أَو مِن يَرْجِعُون لا وَ السّمَاء فَهُم فِيه ظُلُمَات عُمْي بُکْم صُم رَعْد بَرْق يَجْعَلُون در حال بارگیری...

الْعُمْي تُسْمِع بِهَادِي إِلاّ أَنْت مَن مَا يُؤْمِن بِآيَاتِنَا مُدْبِرِين وَ فَهُم وَلّوْا مُسْلِمُون در حال بارگیری...

بِالشّرّ الْمَوْت ذَائِقَة الْخَيْر نَفْس فِتْنَة کُل الْخَالِدُون إِلَيْنَا فَهُم تُرْجَعُون مِت در حال بارگیری...

يَوْمَئِذ الّذِين السّاعَة آمَنُوا تَقُوم يَوْم عَمِلُوا کَافِرِين الصّالِحَات فَهُم بِشُرَکَائِهِم فِي کَانُوا در حال بارگیری...

آیات شامل این کلمه ريب‌ (۳۶ بار) وَ قُلُوبُهُم الْآخِر فَهُم فِي الْيَوْم رَيْبِهِم يَتَرَدّدُون بِاللّه يُؤْمِنُون لَو أَرَادُوا لا الّذِين يَسْتَأْذِنُک

آیات شامل این کلمه ريب‌ (۳۶ بار) هم‌ (۳۸۹۶ بار) وَ فِي يَتَرَدّدُون لَو فَهُم أَرَادُوا قُلُوبُهُم ارْتَابَت الْخُرُوج لَأَعَدّوا الْآخِر لَه الْيَوْم

بار) إِن الظّالِمُون بَل بَعْضُهُم مِنْه بَعْضا بَيّنَة إِلاّ عَلَى غُرُورا فَهُم اللّه کِتَابا يُمْسِک آتَيْنَاهُم أَم در حال بارگیری...

(۱۱ بار) النّمْل عَلَى أَتَوْا قَالَت إِذَا نَمْلَة يُوزَعُون حَتّى يَا فَهُم أَيّهَا الطّيْر ادْخُلُوا وَ مَسَاکِنَکُم لا در حال بارگیری...

آیات شامل این کلمه ملک‌ (۲۰۶ بار) وَ لَهُم ذَلّلْنَاهَا لَهَا فَهُم فَمِنْهَا أَنْعَاما أَيْدِينَا رَکُوبُهُم عَمِلَت مِمّا مِنْهَا يَأْکُلُون خَلَقْنَا

این کلمه ذلل‌ (۲۴ بار) ها (۱۳۹۹ بار) وَ لَهُم مَالِکُون فَمِنْهَا لَهَا فَهُم رَکُوبُهُم أَنْعَاما أَيْدِينَا مِنْهَا يَأْکُلُون عَمِلَت مِمّا در حال بارگیری

آیات شامل این کلمه مسک‌ (۲۷ بار) بَل قَالُوا بِه إِنّا فَهُم وَجَدْنَا قَبْلِه آبَاءَنَا مِن کِتَابا عَلَى أُمّة آتَيْنَاهُم وَ يَخْرُصُون أَم در حال بارگیری

بار) وَصِيّة مِن بِهَا أَو بَعْد دَيْن الثّلُث غَيْر فِي مُضَارّ شُرَکَاء فَهُم اللّه ذٰلِک وَ در حال بارگیری...

ظُلُمَات بِنُورِهِم لا اللّه يُبْصِرُون ذَهَب صُم بُکْم حَوْلَه مَا عُمْي فَهُم أَضَاءَت فَلَمّا نَارا در حال بارگیری...

شايد معناى آيه چنين باشد: مردم كه درباره هلال از تو مى‌پرسند، جوابى درخور فهم آنان بگو كه اين هلال راهى است براى شناخت زمان و نظم امور دينى. امّا اگر مى‌خواهيد

از زبان خدا جز حق نگویند؟ و حال آن که آنچه را در کتاب (تورات) است خوانده و فهم کرده‌اند و (دیده‌اند که باید حق را بگویند؛ نه باطل را، و متاع) دنیای دیگر

آیات شامل این کلمه عمى‌ (۳۳ بار) لا بُکْم فَهُم صُم وَ يُبْصِرُون يَا نِدَاء يَعْقِلُون أَو يَرْجِعُون أَيّهَا کَصَيّب ظُلُمَات الّذِين دُعَاء مِن فِي

نَقُص جَاءَتْهُم الْقُرَى رُسُلُهُم تِلْک بِالْبَيّنَات يَسْمَعُون فَمَا لا فَهُم کَانُوا لِيُؤْمِنُوا بِمَا در حال بارگیری...

أَطْرَافِهَا يَرَوْا يَرَوْن لَم فَلا الْعُمُر الْحِسَاب عَلَيْهِم اللّه عَلَيْنَا فَهُم قُل الْغَالِبُون يَحْکُم طَال لا حَتّى آبَاءَهُم مُعَقّب در حال بارگیری.

بار) الْأَرْض مِن نَأْتِي أَطْرَافِهَا أَنّا أَ وَ يَرَوْا يَرَوْن اللّه فَهُم فَلا الْغَالِبُون قُل لَم يَحْکُم إِنّمَا لا الْحِسَاب الْعُمُر أُنْذِرُکُم

این کلمه نا (۱۱۸۲ بار) يدى‌ (۱۲۰ بار) وَ مَا بَيْن لَهُم عَمِلَت أَنْعَاما فَهُم مِمّا لَهَا خَلْفَنَا لَه خَلَقْنَا مَالِکُون رَبّک بِأَمْر ذَلّلْنَاهَا

مِنْهُمَا أَخ السّدُس لَه فَإِن وَ کَانُوا امْرَأَة أَکْثَر مِن ذٰلِک کَلاَلَة فَهُم يُورَث در حال بارگیری...

مِن سَنَسْتَدْرِجُهُم أَ أَم تَسْأَلُهُم الْحَدِيث أَجْرا لَم بِآيَاتِنَا فَهُم کَذّبُوا بِهٰذَا يَتَفَکّرُوا در حال بارگیری...

إِن لَهُم أُمْلِي مِن يَعْلَمُون لا أَم أَ تَسْأَلُهُم حَيْث أَجْرا لَم فَهُم يَتَفَکّرُوا مَا مَغْرَم بِصَاحِبِهِم مُثْقَلُون در حال بارگیری...

بود و قبلا اشاره شد كه قسم از خداوند در اين امور براى كسانى است كه قاصر از فهم برهانند و براى سايرين هم مؤكّد اعتقاد خواهد بود و در آنروز آسمان مانند دود

کانوا لیقولون . لو أنّ عندنا ذکراً من الأوّلین . لکنّا عباد اللّه المخلصین» فهم کفّار قریش کانوا یقولون: قاتل اللّه الیهود و النصارى کیف کذبوا أنبیاءهم! أما

برهان ثابت شود و قسم براى اثبات آن كافى نيست ولى براى نفوس ضعيفه كه قاصر از فهم دليل ميباشند ظاهرا يقين از هر راهى پيدا شود كافى است و براى عقول قويّه هم

برهان ثابت شود و قسم براى اثبات آن كافى نيست ولى براى نفوس ضعيفه كه قاصر از فهم دليل ميباشند ظاهرا يقين از هر راهى پيدا شود كافى است و براى عقول قويّه هم

كاميابى بزرگ هميشگى و نيل بمقاصد و ايمنى از مفاسد است و ما آسان نموديم تلاوت و فهم معانى ظاهرى قرآن را چون نازل نموديم آن را بلغت تو كه زبان عربى است براى آنكه

كاميابى بزرگ هميشگى و نيل بمقاصد و ايمنى از مفاسد است و ما آسان نموديم تلاوت و فهم معانى ظاهرى قرآن را چون نازل نموديم آن را بلغت تو كه زبان عربى است براى آنكه

إِلَيْکُم قُل يَعْلَمُون يَعْتَذِرُون کَامِلَة وَ تَعْتَذِرُوا الْحَج ذٰلِک فَهُم لِمَن فِي لَن قُلُوبِهِم نُؤْمِن أَيّام لَم ثَلاَثَة لَکُم يَکُن عَلَى قَد

يُحِب يُؤْمِنُون يُظَاهِرُوا هُم الْمُتّقِين لَم فَإِذَا فَإِمّا يَتّقُون فَهُم انْسَلَخ شَيْئا يَنْقُصُوکُم در حال بارگیری...

بار) وَ الْمَوْت نَفْس کُل الْخَالِدُون ثُم إِلَيْنَا الْمُنِير فَاعْبُدُون فَهُم فَإِيّاي إِنّمَا نَبْلُوکُم الْکِتَاب آمَنُوا تُرْجَعُون بِالشّرّ وَاسِعَة

الظّالِمِين لَمِن مِمّا بَرِيء خَسِرُوا إِن إِذا أَنْفُسَهُم إِنّنِي إِنّک فَرِيقا فَهُم الْعِلْم مِنْهُم لا لَيَکْتُمُون يُؤْمِنُون الْحَق در حال بارگیری...

تُرْجَعُون أَعْتَدْنَا الْخَالِدُون کُل عَجُولا إِذَا جَعَلْنَا بِالْآخِرَة فَهُم در حال بارگیری...

رَبّک مُعْرِضُون نَجْعَل ذِکْرِهِم تَجْعَل فَهَل عَن الْأَرْض بَيْنَنَا فَهُم فِي هُو بِذِکْرِهِم مُفْسِدُون بَيْنَهُم الرّازِقِين سَدّا مَأْجُوج قَال

يَأْکُلُون إِذَا مَا لا جَعَلْنَا مُسْلِمُون تُکَلّمُهُم طَيّبَات آيَة فِيهَا أَن فَهُم بِآيَاتِنَا تَيَمّمُوا أَنْفِقُوا جَنّات مُحْضَرُون الْخَبِيث النّاس کَانُوا

حِمْلا عَلَيْهِم لَبِثْتُم يُکَذّب تَعْجَل الْقِيَامَة النّاس إِلاّ أَن فَلا فَهُم يُوزَعُون در حال بارگیری...

وَادِي يُوزَعُون حَتّى الْقَرْيَة تَتْبِيرا يُحِبّون يَفْرَحُون أَن الّتِي فَهُم الّذِين تَبّرْنَا أُمْطِرَت تَحْسَبَن يُحْمَدُوا الطّيْر قَالَت کُلاّ لا

سرعت حرکت مى کنند. فوج‌ (۵ بار) مِمّن أُمّة يُکَذّب کُل مِن بِآيَاتِنَا فَهُم نَحْشُر حَتّى يَوْم يُوزَعُون إِذَا وَ يُوقِنُون جَاءُوا لا در حال بارگیری

این کلمه ابو (۱۱۷ بار) هم‌ (۳۸۹۶ بار) وَ لا کَان مَا لَو شَيْئا أَ يَعْبُد فَهُم آبَاءَنَا أُنْذِر مِن يَعْلَمُون کَمَا لَقَد غَافِلُون عَلَيْه يَهْتَدُون

يُوقِنُون أَکْثَرُهُم لٰکِن آيَاتُه مِن تُسْأَل أَنْت أَکْثَر مَا الْآيَات فَهُم فُصّلَت کِتَاب الْحَکِيم بَيّنّا أُمّة عَن النّاس يَسْمَعُون الْعَزِيز قَد

يَشْتَهُون الْمَلاَئِکَة وَلَد لَيَقُولُون فَمَتّعْنَاهُم فَآمَنُوا إِذَا فَهُم إِنَاثا فِيه لَتُسْأَلُن مِن تَاللّه يَسْتَمِعُون بُشّر در حال بارگیری..

لَهُم هُم لا سُوء أَيْدِينَا مِمّا تَوَدّ أَنْعَاما هُو عَمِلَت أَعْلَم فَهُم خَلَقْنَا تَجِد لَهَا لَو أَنّا وُفّيَت تُوَفّى بِمَا يَرَوْا مَالِکُون يَفْعَلُون

أَنْفُسَهُم تُشْرِکُون فَإِن الظّالِمِين تُسْلِمُون مِنْهُم أَصْحَاب حِجَاب فَهُم بَيْنَهُمَا لا مِمّا لَمِن الْجَنّة أَکْثَرُهُم لَيَکْتُمُون بَرِيء الْکَافِرُون

از مقام فهم و استماع آيات الهى دانسته‌اند كه عبارت از خذلان و منسوب بخداوند است چنانچه فرموده و قرار داديم بر دلهاشان پوششها كه مانع شود از فهم معانى قرآن

منسوخ و محكم و متشابه و مقدم و مؤخر و حلال و حرام و امثال آن است. «4» 5- فهم. 6- ترس خدا. «1» تفسير برهان، جلد اوّل، صفحه 255. «2» تفسير تبيان، جلد دوّم،

حُكْماً: پس بخشيد مرا پروردگار من در وقت برگشتن از مدين آنچه حكمت داعى آن بود و فهم تورات و دانستن حلال و حرام و ساير حدود و احكام، وَ جَعَلَنِي مِنَ الْمُرْسَلِينَ‌:

اگر به دنبال باور درست و سخن منطقی بوده باشید و هدف شما از این سؤال، درک و فهم حقیقت باشد. الْحَمْدُ لِلَّهِ‌ رَبِ‌ الْعَالَمِينَ‌ (۱) Tabber requires Javascript

فَالّذِين فَاکِهِين فَذَرْهُم فَذَکّر فَسَبّحْه فَسِحْر فَلْيَأْت فَلْيَأْتُوا فَهُم فَوَيْل قَالُوا قَوْم قُل لَحْم لَغْو لَوَاقِع لُؤْلُؤ لِحُکْم لِلّذِين لِلْمُکَذّبِين

آبَاءَهُم إِن إِخْوَانَهُم آلِهَتَک طَائِفَة أَنْفُسَهُم فَرِيقا کَانُوا فَهُم يَسْتَضْعِف عَشِيرَتَهُم لَو إِنّه کَان أُولٰئِک إِنّا شِيَعا فِي لا لَيَکْتُمُون

بِآيَاتِنَا بِهَا الْمُجْرِمُون يَطُوفُون الْحَدِيث الدّين رَأَيْت إِلاّ فَوْجا فَهُم جَهَنّم سَالِمُون حَتّى يُوزَعُون فَذَرْنِي يَدُعّ أُمّة بَيْنَهَا بِيَوْم

بِرَدّهِن فَسَقُوا الْأَخْسَرِين مِثْل الّذِي الْجُلُود أَحَق نَجّيْنَاه فَهُم غَم بَرْدا الّذِين بُعُولَتُهُن قُلُوبُهُم عَلَيْهِن أَمّا لٰکِن کُونِي يَعْمَلُون

کلمه «بُکْم» جمع «اَبْکَم» به معناى لال است. بکم‌ (۶ بار) وَ صُم لا عُمْي فَهُم فِي الّذِين يُبْصِرُون مَن نِدَاء الظّلُمَات يَشَأ بِآيَاتِنَا ظُلُمَات دُعَاء

رُءُوسَهُم سَاء سَبِيل سَوَاء صَيْحَة فَأَصّدّق فَاحْذَرْهُم فَصَدّوا فَطُبِع فَهُم فَيَقُول قَاتَلَهُم قَالُوا قَرِيب قُلُوبِهِم قِيل لَرَسُول لَرَسُولُه لَوّوْا

دُونِه يَعْلَمُون إِسْرَائِيل الْهُدَى أَبْصَارُهُم إِلٰه الْقَانِتِين هِي فَهُم لَئِن بَيّنَات يَدْعُون قَال جُلُودُهُم عِنْد مِثْلِه قَمِيصُه سَأَلْتَهُم

أَعْمَالَهُم اللّه أُمّة رَب أَمْرَهَا عِلْم يُؤْمِنُون حَسِير هُو بِزِينَة فَهُم بِغَيْر لا عَمَلَهُم سَمَاء فِي الْکَوَاکِب عَدْوا بَيْنَهُمَا يَعْمَهُون

لَبِثُوا الْقَصَص لِمَا عَرَبِيّا النّاس قَد لا کُل أَنْبَائِهَا بِالْحَق فَهُم بِمَا إِنّهُم وَسِع قُرْآنا أَحْصَى الرّسُل فِتْيَة الْحِزْبَيْن هُو أَنْزَلْنَاه

«صَمَمْ» جمع «اَصَمّ» به معناى کر است. صمم‌ (۱۵ بار) وَ بُکْم لا عُمْي فِي فَهُم الّذِين يُبْصِرُون بِآيَاتِنَا نِدَاء کَذّبُوا ظُلُمَات دُعَاء الظّلُمَات

إِلَى لِم الْمُشْرِکِين أَبْلِغْه نِدَاء سَمِيع الّذِي أَبَت يُنْذَرُون فَهُم صُم إِنّمَا مِن مَأْمَنَه بَصِير کَمَثَل تَشْتَکِي يُغْنِي بُکْم قُل يُصِرّ

فَتَنَادَوْا فَجَعَلَه فَذَرْنِي فَسَتُبْصِر فَطَاف فَلْيَأْتُوا فَنَجْعَل فَهُم فَيُدْهِنُون قَادِرِين قَال قَالُوا لَأَجْرا لَضَالّون لَعَذَاب لَعَلَى لَمَا

فِي مِن ذٰلِک الْعَزِيز لِلّه الرّحِيم الْحَمْد إِلاّ يَعْقِلُون قُل أَ فَهُم مِنْهُم الّذِين لَو الْحَق جَاءَهُم إِذَا قَبْل مُعْرِضُون هُم لَهُم قَالُوا

لَکُم الْمُحْصَنَات عَلَيْک أَلاّ ابْتَغَى النّسَاء حَافِظُون فِيه وَرَاء فَهُم أَخَوَاتِهِن لِيَسْتَأْذِنْکُم لِکَيْلا فَکَاتِبُوهُم الْکِتَاب لِفُرُوجِهِم

لِقَوْم آذَان قَالُوا لَغْوا لَآيَات أُولٰئِک الّذِين يَوْم أَ إِلاّ أَو ثُم فَهُم فَلا أَم يَعْقِلُون کَان لَکُم جَزَاء عَنْهَا کَالْأَنْعَام الْحُسْنَى مِنّا

الّذِين إِلَيْه کَصَيّب إِن سِيرُوا نُفِخ مَتّعْت بِالْعَذَاب هٰؤُلاَء هٰذَا فَهُم آخِرَه نَصَرَهُم فُتِحَت هُم السّيّئَات أَظْلَم ظُلُمَات نُعَمّرْه کُل عَقِبِه

فَنُنَبّئُهُم بِجَهَالَة بِه لِيُوَفّيَهُم صَالِحا يَرْجِعُون وَجَدُوا سَوَاء کَانَت فَهُم بِالْقِسْط فَيُدْخِلُهُم لَنُدْخِلَنّهُم نَتَجَاوَز الظّالِمِين إِنّا سَيَجْعَل

يُتْلَى الْقَيّم مَعْلُومَات سَمَاوَات الدّين الشّمْس يَطْمِثْهُن الْجَنّتَيْن فَهُم کُل أَشْهُر عَلَيْکُم الْمُشْرِکِين سِرَاجا عَن جَنَى نَخْل حُور إِنْس سَبْع

يُسَبّحُون يَکْتُبُون الْأَغْلاَل أَنْفَقُوا أُنْثَى کَذٰلِک يَوْمَئِذ مِمّا فَهُم کُنْتُم ثِيَاب قُلُوبُهُم أَيّان خَصْمَان إِنّمَا عَزّرُوه إِن بِاللّيْل

أَن الْأَرْض فَلا الْمُلْک إِن رَبّه عَلَيْهِم کَانُوا عَنْهَا إِذ ذٰلِک فَهُم عَلَيْک لِنَعْلَم قُل بِه أَنْتُم إِذَا هُدًى إِلَى مَسَاجِد تَفْضِيلا الْفَوْز

أَکْثَرُهُم لَهُم کُل النّاس تَهْوَى فَاسْتَکْبَرُوا رَبّک لَم لَه إِسْرَائِيل فَهُم يَقُولُون الْأُمَم جَاءَهُم فِيه إِحْدَى أَهْدَى لَيَکُونُن فَنُجّي رَب رَبّهِم

اللّه کَان بِآيَاتِنَا الْآخِر إِن مِنْهُم يُؤْمِن خَيْر لَکُم أُذُن لَم فَهُم فَلا الّذِي فَمَن لِلْمُؤْمِنِين مُسْلِمُون مِنْکُم عَنْهَا بِهَا يَعْمَل

سَخِرُوا بِالْبَيّنَات فَقَد الْکِتَاب لَه إِلَيْهِم فَإِن هُم الْحَق أُولٰئِک فَهُم فَأَخَذْنَاهُم فَصَبَرُوا فَأَمْلَيْت لَئِن جَاءُوا السّمَاوَات فَزَيّن قَد

الشّيْطَان بِه عَفَوْا يَنْفَعُونَکُم بَغْتَة جِئْتَنَا نَذِير حَتّى الرّسُول فَهُم شَيْئا الْأَرْض أَنْزَل يَدْعُوهُم إِن إِذَا التّمَاثِيل يَعْقِلُون قَبْلِه

سَبِيلا قَبْلِک آبَاؤُهُم الْکِتَاب السّمَاء خَلَق عَسَى يُنَادِيهِم لِلّه فَهُم أَنّهُم قِيل بِالنّجْم ابْن سَقْفا مَرْيَم فَيَقُول السّبِيل مُوسَى کَفَرُوا

رَبّک الْحَجَر فَإِذَا أَقْرَب يُبْدِلَهُمَا فَجّرْنَا تَکَاد طَعَاما إِدّا فَهُم يَعِد يَنْصُرُنِي

يَلْعَبُون رَبّهِم لاَهِيَة مُنْکِرَة بِالْآخِرَة تَشَابَهَت تَقَطّع هٰذَا فَهُم بِه لَه يُظْلَمُون الْقَاسِيَة ارْتَابَت بَل تَخْشَع قَسَت تُؤْمِن قَد فَقَسَت

يَرْضَى الْأُنْثَى يَکُونُوا بَيْن أَلِيما آمَنُوا أَفْئِدَة يَعْدِلُون لِلّه فَهُم قُل قُلُوب لِيَقْتَرِفُوا وَاحِد بَل لَو لِتَصْغَى أَلا إِلٰهُکُم أَيّان

حُشِر بَعْضا يَمْلِک کَمَا لَقَد يَوْم يَهْدِي زُخْرُف کُلّمَا إِذ الْغَيْب فَهُم هٰذَا تَأْکُل الْمُبِين فَسَجَدُوا کَبِيرا بِإِذْن در حال بارگیری...

بار) وَ مِن مَا اللّه أَم فِي لِلّه لَهُم إِن جَعَلُوا فِيه الّذِين قُل لَه فَهُم رَجُلا آتَاهُمَا بِه کَانُوا بِمَا هُو لَقَد إِلاّ هَل فَلْيَأْتُوا مَثَلا

(۱۴۸ بار) وَ لا بِهَا لَهُم أَ إِن أَم کَانُوا فَسَوْف لَو رَبّک أَعْيُن فَهُم حِين مَا عَنْهُم حَتّى أُولٰئِک اللّه آذَان نَشَاء عَلَى سُبْحَان صُم خُذ

مُسَمًّى وَقَارا کَافِر طِين يَتَوَفّاکُم تَرَوْا هُم بِرَبّهِم اعْبُدُوا فَهُم لِرَب لِلّه مُفْسِدِين أَلا الْأَوّلِين تَرْجُون يُمِيتُکُم إِلَيْه أُولٰئِک

.. تفسیر آیات أَمْ تَسْئَلُهُمْ أَجْراً فَهُمْ مِنْ مَغْرَمٍ مُثْقَلُونَ «46» أَمْ عِنْدَهُمُ الْغَيْبُ فَهُمْ يَكْتُبُونَ «47» فَاصْبِرْ لِحُكْمِ رَبِّكَ

الّذِي بِمَا يُوزَعُون إِذ جَاءَتْهُم عَلَيْه يَا قَد الْعَذَاب قُل آبَاءَهُم فَهُم بَيْن يَتَبَيّن بَغْتَة أَشُدّه مَن الدّين جَاءَهُم رَسُول فُتِحَت عَذَاب

نیز به مسلمانان تعلیم مى دهد. عذر (۱۲ بار) لا يَعْلَمُون إِلَيْکُم إِذَا فَهُم رَجَعْتُم قُلُوبِهِم عَلَى إِلَيْهِم اللّه قُل طَبَع تَعْتَذِرُوا وَ لَن

لَنَنْصُر بَعْضا يَنْعِق عُمْي الّذِي بِجَانِبِه رُسُلَنَا فَيَئُوس قَد فَهُم لِلْمُؤْمِنِين يَسْجُد عِنْد الصّلاَة نَأَى مَن فَاه قَنُوط بِالْبَيّنَات

الْقَوْم إِن عَنْهَا بِمَا يُؤْمِن اللّه مَلَئِه قَال يُؤْمِنُون يَجْحَدُون فَهُم يَجْحَد فَلَمّا جَاءَهُم عَلَيْهِم کُل ذٰلِک سُلْطَان بِأَنّهُم يَا قَالُوا

أَنْتُم عَلَيْنَا بَيْن خَلَقْنَا أَنْزَلْنَا آبَاؤُهُم قُرْآنا الذّنْب فَهُم بَعْض مُدْهِنُون إِلَيْک عَرَبِيّا أَم الْبَاطِل يَأْتِيه در حال بارگیری

بِعَهْد مَرّة فَنِعْم يُؤْمِنُون يَقْطَعُون يُضِل صَبَرْتُم يُوفُون بِمَا هُم فَهُم الْأَلْبَاب کَفَرُوا عَلَيْکُم کَثِيرا أُولُوا يَتّقُون در حال بارگیری..

آنها، یک سوم است. (فان کانوا اکثر من ذلک فهم شرکاء فى الثّلث) مراد از «اکثر» به دلیل ضمایر جمع «کانوا ... فهم»، این است که مجموعاً سه و یا بیشتر باشند،

بود و قبلا اشاره شد كه قسم از خداوند در اين امور براى كسانى است كه قاصر از فهم برهانند و براى سايرين هم مؤكّد اعتقاد خواهد بود و در آنروز آسمان مانند دود

«و أصحاب المیمنة ما أصحاب المیمنة...» ... و أمّا ما ذکرت من أصحاب المیمنة فهم المؤمنون حقّاً...; از امام باقر(ع) روایت شده که خداوند مردم راسه گونه آفریده

برهان ثابت شود و قسم براى اثبات آن كافى نيست ولى براى نفوس ضعيفه كه قاصر از فهم دليل ميباشند ظاهرا يقين از هر راهى پيدا شود كافى است و براى عقول قويّه هم

برهان ثابت شود و قسم براى اثبات آن كافى نيست ولى براى نفوس ضعيفه كه قاصر از فهم دليل ميباشند ظاهرا يقين از هر راهى پيدا شود كافى است و براى عقول قويّه هم

كاميابى بزرگ هميشگى و نيل بمقاصد و ايمنى از مفاسد است و ما آسان نموديم تلاوت و فهم معانى ظاهرى قرآن را چون نازل نموديم آن را بلغت تو كه زبان عربى است براى آنكه

إِن هُم الْإِنْس شَيْء کُل بِعِبَادَتِهِم الْقِيَامَة کَافِرِين الطّيْر فَهُم در حال بارگیری...

مخاطب و غير آن، مثل «اَهُمْ خَيْرٌ اَمْ قَوْمُ تُبَّع» و «اَفَاِنْ مِتَّ فَهُمُ الخالِدونَ» و براى تسويه نحو «سَواءٌ عَلَينا اَجَزِ عَنا اَمْ صَبَرنا» و

ال وَ مِن الّذِين مَا مَن فِي عَلَيْهِم اللّه لا حَق إِلَى يَعْلَم إِلاّ فَهُم الْجَهْر أَم لَهُم کَان قَد أَ عَلَيْه وَقَع عَلَى بَعْض بِمَا الْأَرْض أُمَم

کَيْدِي إِن لَهُم أُمْلِي أَ مِن يَعْلَمُون أَم تَسْأَلُهُم أَجْرا لا لَم فَهُم يَتَفَکّرُوا حَيْث مَا مَغْرَم بِصَاحِبِهِم مُثْقَلُون جِنّة در حال بارگیری

کَذٰلِک قَبْل قُلُوب قُلُوبِهِم بِذُنُوبِهِم ثُم الْمُعْتَدِين أَصَبْنَاهُم فَهُم نَشَاء لا بِه بَعَثْنَا کَذّبُوا يَسْمَعُون تِلْک لَو بَعْدِهِم الْقُرَى

کرده است. خلف‌ (۱۲۷ بار) ال مَع وَ يَکُونُوا بِأَن عَلَى رَضُوا قُلُوبِهِم فَهُم طُبِع طَبَع اللّه لا الْقَاعِدِين أَغْنِيَاء هُم نَکُن لٰکِن يَفْقَهُون ذَرْنَا

لرزقنا بمحمد ئ اله صلواتك عليهم اجمعين. وَ الّذِين يُحْبَرُون فِي أَمّا فَهُم الصّالِحَات کَفَرُوا عَمِلُوا کَذّبُوا آمَنُوا بِآيَاتِنَا فَأَمّا در حال

.. تفسیر آیات أَمْ تَسْئَلُهُمْ أَجْراً فَهُمْ مِنْ مَغْرَمٍ مُثْقَلُونَ «46» أَمْ عِنْدَهُمُ الْغَيْبُ فَهُمْ يَكْتُبُونَ «47» فَاصْبِرْ لِحُكْمِ رَبِّكَ

طُغْيَانِهِم فِي الّذِين أُولٰئِک لَهُم فَمَا فَأَخَذَتْهُم يَسْأَلُونَک لَقَد فَهُم عَن الصّيْحَة سَکْرَتِهِم إِذَا بِهِم لَو مُشْرِقِين لَفِي مَس لا فَجَعَلْنَا

الزّبُر شُهَدَاء زُورا تَوّاب قَوْم أَوْحَيْنَا کَذّبْتُم يَبْکُون يَقُولُون فَهُم رَبّنَا بِآيَاتِنَا فَإِذ اللّه بِآيَاتِي بَل إِلَى کَذِب کُذّب يَا النّاس

مَسَاکِنَکُم النّمْل أَتَوْا لا إِذَا يَحْطِمَنّکُم وَ سُلَيْمَان يُوزَعُون حَتّى فَهُم جُنُودُه الطّيْر هُم در حال بارگیری...

كه چنين مأموريت بزرگى بمن عطا فرمودى پروردگارا وسعت صدر و گشايش قلب و سرعت فهم و سهولت امر بمن عنايت فرما تا بتوانم با مشكلات و ناملائماتى كه در اين مقصد

رحمت و پاداش الهى است. ۳ - «عن أبى جعفر(ع): ...و أما ما ذکر من السابقین: فهم أنبیاء مرسلون و غیر مرسلین; از امام باقر(ع) روایت شده: ...اما آنچه [در قرآن]

داشته باشد، در گرو است. «نحن و شيعتنا اصحاب اليمين و كل من ابغضنا اهل البيت فهم المرتهنون» «1» 1- رفتار انسان، سازنده شخصيت اوست. «كُلُّ نَفْسٍ بِما كَسَبَتْ

برهان ثابت شود و قسم براى اثبات آن كافى نيست ولى براى نفوس ضعيفه كه قاصر از فهم دليل ميباشند ظاهرا يقين از هر راهى پيدا شود كافى است و براى عقول قويّه هم

برهان ثابت شود و قسم براى اثبات آن كافى نيست ولى براى نفوس ضعيفه كه قاصر از فهم دليل ميباشند ظاهرا يقين از هر راهى پيدا شود كافى است و براى عقول قويّه هم

عقليّه مشكله را به بيانات ساده گوناگون چنان سهل و آسان فرموده كه هر كس بقدر فهم و استعداد خود آنرا درك و از آن بهره‌بردارى ميكند و در دنياى متمدن امروز بألحان

مى‏شود رو به افزايش است. مِن وَ نَنْقُصُهَا الْأَرْض أَ نَأْتِي أَنّا اللّه فَهُم يَحْکُم الْغَالِبُون قُل لا إِنّمَا أُنْذِرُکُم مُعَقّب يَرَوْن لِحُکْمِه

کَثِير سُبْحَانَک کَي تَضِلّوا فَقَدّرَه الْکِتَاب شَاء لَه فَمَا قَصْد فَهُم فَجَعَلْنَاه الصّاحِب مَکْرُهُم هٰؤُلاَء الرّقَاب يَقُول عِبَادِي إِنّکُم

باشد نه تبعيض. وَ لَه أَم لَمّا لَقَد يَقُولُون بِه فَأَنْتُم آتَيْنَا هُم فَهُم جَهّزَهُم جِنّة أَ بِجَهَازِهِم رَسُولَهُم إِبْرَاهِيم يَعْرِفُوا رُشْدَه

تَرَکَهُم فَوْق يُنَجّيکُم ذٰلِکُم حَبّة رَعْد يَهْدِيکُم صُم يُبْصِرُون مَا فَهُم بِهَا السّمَاء يَرْجِعُون لِتَهْتَدُوا تَذَکّرُون بَعْد أَمّن بَعْض إِلاّ

فَرَقْنَاه مُلْک فَيَکُون شَاء لِيَکُون أَسْفَر رَسُولِه عَلَيْه لِتَقْرَأَه فَهُم نَذِير تُسْأَل أَکْثَر مِنْکُم لِلنّاس اللّه عَبْدِه کَنْز لَو إِذَا مَلَک

داشته باشد، در گرو است. «نحن و شيعتنا اصحاب اليمين و كل من ابغضنا اهل البيت فهم المرتهنون» «1» 1- رفتار انسان، سازنده شخصيت اوست. «كُلُّ نَفْسٍ بِما كَسَبَتْ

برهان ثابت شود و قسم براى اثبات آن كافى نيست ولى براى نفوس ضعيفه كه قاصر از فهم دليل ميباشند ظاهرا يقين از هر راهى پيدا شود كافى است و براى عقول قويّه هم

عامِلُونَ‌- إِنَّا مُنْتَظِرُونَ» 5- در تبليغ بايد با هر كسى به تناسب عقل و فهم خود او سخن گفت، با افراد لجوج و عنود، با قهر و تهديد. «انْتَظِرُوا» 6- فرجامى

قيامت بايد باقى باشد بتدريج و تأنّى بهتر ميتوان تلقّى و ضبط و تعلّم و حفظ و فهم نمود بخلاف ساير كتب سماى كه هر يك حقائق و دستورات چندى در مقامات مخصوصه‌ئى

الْخَوَالِف مَع قُلُوبُنَا الْقَوْم بِکُفْرِهِم آنِفا قَوْلِهِم قَال يَهْدِي فَهُم يَکُونُوا فَلا ذَا سَمْعِهِم يُؤْمِنُون اتّبَعُوا بِأَن رَضُوا إِلاّ يَعْتَذِرُون

لَم يَعْلَمُون هٰذَا کَفَرُوا الْآخِرَة شَک دُون مِنْهُم إِذَا عَلَيْه عَن فَهُم الْحَمْد افْتَرَاه السّمَاوَات نَحْن لَمّا جَاءَهُم إِنّکُم يُؤْمِنُون أَنْت

كه مرا به شكر حريص كن بطوريكه نفس خويش را از كفران باز دارم. حَتّى إِذَا فَهُم وَ الطّيْر بِآيَاتِنَا أَتَوْا مَا جَاءُوا النّار يُکَذّب إِلَى عَلَى جَاءُوهَا

فَاصْبِر فَبَصَرُک فَحَق فَذَکّر فَسَبّحْه فَعَيِينَا فَقَال فَلَم فَنَقّبُوا فَهُم فَوْقَهُم فَکَشَفْنَا فُرُوج فِرْعَوْن ق قَال قَبْلَهُم قَدّمْت قَرِيب قَرِينُه

طُبِع الطّوْل قُلُوبِهِم مَن السّبِيل لِقَوْم تَحْتَهَا حَسْبُنَا إِنّمَا فَهُم الْأَنْصَار عَن مِن در حال بارگیری...

كه چنين مأموريت بزرگى بمن عطا فرمودى پروردگارا وسعت صدر و گشايش قلب و سرعت فهم و سهولت امر بمن عنايت فرما تا بتوانم با مشكلات و ناملائماتى كه در اين مقصد

داشته باشد، در گرو است. «نحن و شيعتنا اصحاب اليمين و كل من ابغضنا اهل البيت فهم المرتهنون» «1» 1- رفتار انسان، سازنده شخصيت اوست. «كُلُّ نَفْسٍ بِما كَسَبَتْ

داشته باشد، در گرو است. «نحن و شيعتنا اصحاب اليمين و كل من ابغضنا اهل البيت فهم المرتهنون» «1» 1- رفتار انسان، سازنده شخصيت اوست. «كُلُّ نَفْسٍ بِما كَسَبَتْ

داشته باشد، در گرو است. «نحن و شيعتنا اصحاب اليمين و كل من ابغضنا اهل البيت فهم المرتهنون» «1» 1- رفتار انسان، سازنده شخصيت اوست. «كُلُّ نَفْسٍ بِما كَسَبَتْ

داشته باشد، در گرو است. «نحن و شيعتنا اصحاب اليمين و كل من ابغضنا اهل البيت فهم المرتهنون» «1» 1- رفتار انسان، سازنده شخصيت اوست. «كُلُّ نَفْسٍ بِما كَسَبَتْ

داشته باشد، در گرو است. «نحن و شيعتنا اصحاب اليمين و كل من ابغضنا اهل البيت فهم المرتهنون» «1» 1- رفتار انسان، سازنده شخصيت اوست. «كُلُّ نَفْسٍ بِما كَسَبَتْ

الهى، مورد كرامت است. «وَ لَقَدْ كَرَّمْنا بَنِي آدَمَ» «5» تلاوت الفاظ و فهم لغات قرآن، براى همه ممكن است، امّا تماس با روح قرآن، طهارتى مخصوص مى‌خواهد

كه چنين مأموريت بزرگى بمن عطا فرمودى پروردگارا وسعت صدر و گشايش قلب و سرعت فهم و سهولت امر بمن عنايت فرما تا بتوانم با مشكلات و ناملائماتى كه در اين مقصد

لُغُوب الّذِين مُسَمًّى فَإِذَا تَنْزِيلا لِأُولِي کُنْتُم نُقِر مَثْوَى فَهُم الْقُرْآن هٰذَا کَمَا أَلْف أَجَل صَبْرا لِرَبّک تَسْتَکْثِر بِمَا جَمِيلا

ص: 177 تبصره: آيه شريفه اشعار است به آنكه قلب انسانى كه داراى قوّه مدركه و فهم مورد تأثر و تألم است؛ و به سبب ظلمت گمراهى و كدرت معاصى، قساوت آن به مرتبه‌اى

ستمگر منشين. «خوض» به معناى كندوكاو وگفتگو به قصد تمسخر و تحقير است، نه براى فهم و درك حقيقت. «1» «بَعْدَ الذِّكْرى‌» ممكن است به معناى تذكّر دادن ديگرى، يا

قَبْلَهُم أَشَدّ نَکِير نَحْن رَبّک فَأَبَوْا أَرَدْنَا تَعُدّون مَحْذُورا فَهُم مُنْذِرُون مُهْلِکُوهَا الْکَافِرِين لَبَعَثْنَا کَاتِبُون فَفَسَقُوا جَعَلُوا

كه چنين مأموريت بزرگى بمن عطا فرمودى پروردگارا وسعت صدر و گشايش قلب و سرعت فهم و سهولت امر بمن عنايت فرما تا بتوانم با مشكلات و ناملائماتى كه در اين مقصد

برهان ثابت شود و قسم براى اثبات آن كافى نيست ولى براى نفوس ضعيفه كه قاصر از فهم دليل ميباشند ظاهرا يقين از هر راهى پيدا شود كافى است و براى عقول قويّه هم

لاعِبِينَ‌ 2- هدف هستى جز حقّ نيست، اگر هدف از خلقتِ چيزى را درك نكرديم مشكل در فهم و محدوديّت ماست. «إِلَّا بِالْحَقِّ» 3- فرد حكيم در كار خود منتظر قضاوت و

دامن تو كه به مثابه گهواره يا سزاوار گهواره باشد در حالتى كه كودك است كه فهم خطاب نمى‌كند و قدرت بر جواب ندارد. و اين كلام مسوق است براى تعجب يا حكايت

در زندگی خود از آن الهام گیرند، زیرا قرآن تنها کتاب قرائت نیست، بلکه کتاب فهم و درک و سپس عمل است. تنها موردی که این حکم الهی شکل وجوب به خود می‌گیرد موقع

شریفه متعلق «یبدئ» و «یعید» ذکر نشده است. در این موارد، متکلم ذهن مخاطب را در فهم آن آزاد مى گذارد تا هر چه بتواند، متعلق را گسترش دهد. بنابراین مفاد آیه شریفه،

زيرك و پر حافظه بود و ميگفت من دو دل دارم كه بهر يك از آن دو ميفهمم بيش از فهم محمد صلى اللّه عليه و اله و قريش هم او را دو دله ميخواندند و در جنگ بدر حاضر

كه چنين مأموريت بزرگى بمن عطا فرمودى پروردگارا وسعت صدر و گشايش قلب و سرعت فهم و سهولت امر بمن عنايت فرما تا بتوانم با مشكلات و ناملائماتى كه در اين مقصد

كه چنين مأموريت بزرگى بمن عطا فرمودى پروردگارا وسعت صدر و گشايش قلب و سرعت فهم و سهولت امر بمن عنايت فرما تا بتوانم با مشكلات و ناملائماتى كه در اين مقصد

فَقَال فَقَضَاهُن فَقُل فَلَنُذِيقَن فَلَنُنَبّئَن فَلِنَفْسِه فَهَدَيْنَاهُم فَهُم فَوْقِهَا فَيَئُوس فُصّلَت قَائِمَة قَال قَالَتَا قَالُوا قَبْلِهِم قَبْلِک

بتأييد الهى و از شهادت نميترسند بعكس كفار كه فقط بهواى نفس جنگ ميكنند و از فهم اين معانى و كمك غيبى محرومند و تكن در دو جا به مراعات لفظ مائه و ضعف بضم ضاد

امكان، قوى‌ترين تمام اراده‌ها آنست كه به محض فرمان شخص امر واقع شود، لذا براى فهم مطلب و تقريب ذهن، تعبير از آن فرمود به قوله «كن فيكون» و الا گفتن و شدن در

ويژگى آن باشد. «وَ لَهُمْ فِيها مَنافِعُ وَ مَشارِبُ» 7- شكر بايد بر اساس فهم و معرفت باشد. أَ وَ لَمْ يَرَوْا ... أَ فَلا يَشْكُرُونَ‌ وَ لَهُمْ فِيها

اساساً کفر و انکار زمانى تحقق مى یابد که انسان با کلام وحى روبه رو شده و آن را فهم کرده باشد. سپس به انکار آن پرداخته باشد. ۴ - قرآن، یادآور فطریات فراموش شده

خداوند بر دل و گوش و بر چشم كافران مُهر مى‌زند و پرده‌اى بر آن مى‌افكند تا از فهم حقايق الهى محروم مانند: «خَتَمَ اللَّهُ عَلى‌ قُلُوبِهِمْ وَ عَلى‌ سَمْعِهِمْ

گفت حيوانات هم تا اندازه اى مختار هستند و احتمالا به تكاليفى مناسب با افق فهم و اختيارشان مكلف هستند. چند احتمال در معناى (( كتاب )) در (( ما فرطنا فى الكتاب

تَتَذَكَّرُونَ‌: كمى پند مى‌پذيرند مردمان از آيات قرآن. بيان: تشبيه بليغى فرموده براى فهم مطلب به دو عنوان: 1- عقل و وجدان حكم نمايد به اينكه نابينا و بينا مساوى نيستند،

نيز ممكن است آفاتى از قبيل خودنمايى، كسب درآمد، رقابت‌هاى منفى، فريب مردم، فهم غلط، تفسير به راى و ... داشته باشد كه انسان بايد هنگام تلاوت قرآن از شرّ همه‌ى

امکان معاد، در عین مشاهده آفرینش خداوند، نمودى از گیجى و سردرگمى کافران (فهم فى أمر مریج ... أفعیینا بالخلق الأوّل بل هم فى لبس من خلق جدید) بیان تناقض گویى

شدن «قانت» با«ون» حکایت از این دارد که اطاعت آنها از خداوند، از روى شعور و فهم است. ۶ - فرمان بردارىِ محضِ موجودات عالم از خداوند، دلیل اطاعت انسان ها از

كه چنين مأموريت بزرگى بمن عطا فرمودى پروردگارا وسعت صدر و گشايش قلب و سرعت فهم و سهولت امر بمن عنايت فرما تا بتوانم با مشكلات و ناملائماتى كه در اين مقصد

الخبائث و الشّرور است، موجب امراض بسيار گردد: صداع، تهوّع مزاج، بلادت فهم، كلالت فهم، ضعف هضم، فتور شهوت طعام، امراض رديه مهلكه مانند مرگ مفاجات، «1» اسراء

راه مطالعه در طبیعت نشانه علم و فهم است.* (الأیت لقوم یعلمون ... لقوم یفقهون ... لقوم یؤمنون) در دو آیه گذشته علم و فهم به عنوان شرط بهره مندى از آیات طبیعت

راه مى‌پيمايند و قادر بر چشم بهمزدن نيستند و دلهاى آنها خالى و تهى از عقل و فهم و قوّت و جرئت است و قمّى ره فرموده يعنى دلهاشان پاره پاره باشد از خفقان و

خداوند بر دل و گوش و بر چشم كافران مُهر مى‌زند و پرده‌اى بر آن مى‌افكند تا از فهم حقايق الهى محروم مانند: «خَتَمَ اللَّهُ عَلى‌ قُلُوبِهِمْ وَ عَلى‌ سَمْعِهِمْ

خداوند بر دل و گوش و بر چشم كافران مُهر مى‌زند و پرده‌اى بر آن مى‌افكند تا از فهم حقايق الهى محروم مانند: «خَتَمَ اللَّهُ عَلى‌ قُلُوبِهِمْ وَ عَلى‌ سَمْعِهِمْ

خداوند بر دل و گوش و بر چشم كافران مُهر مى‌زند و پرده‌اى بر آن مى‌افكند تا از فهم حقايق الهى محروم مانند: «خَتَمَ اللَّهُ عَلى‌ قُلُوبِهِمْ وَ عَلى‌ سَمْعِهِمْ

با اصول عقلى كه مى‌گويد: بايد انبيا معصوم باشند سازگار نيست، لذا بهتر است فهم اين روايات را به اهلش واگذاريم. «1» 1- فرزند، هديه‌اى الهى است. «وَهَبْنا»

مطرح گردید. دراین آیه یکى از عوامل آن دشوارى ها مطرح گردیده که همان درک و فهم حقایق است. ۵- کسانى که با فرزند خواندن عیسى(ع) براى خدا، به تعالیم توحیدى

به ملاقات پروردگارشان كافرند. در آيه قبل خوانديم كه خداوند وسيله‌ى درك و فهم (چشم، گوش و دل) را به شما داد و سپس گلايه كرد كه شما كم شكر مى‌كنيد. اين آيه

تفکیک سره از ناسره است. ۶ - پیروان ادیان آسمانى در طول زمان، گرفتار اختلاف در فهم معارف آن (إنّ هذا القرءان یقصّ على بنى إسرءیل أکثر الذى هم فیه یختلفون) تعبیر

كسى) درس خوانده‌اى! (بگذار بگويند، ولى ما) براى كسانى بيان مى‌كنيم كه اهل فهم و علم باشند. كفّار براى باز كردنِ راه تكذيب پيامبر مى‌گفتند: اين حرف‌ها از

گفت حيوانات هم تا اندازه اى مختار هستند و احتمالا به تكاليفى مناسب با افق فهم و اختيارشان مكلف هستند. چند احتمال در معناى (( كتاب )) در (( ما فرطنا فى الكتاب

گفت حيوانات هم تا اندازه اى مختار هستند و احتمالا به تكاليفى مناسب با افق فهم و اختيارشان مكلف هستند. چند احتمال در معناى (( كتاب )) در (( ما فرطنا فى الكتاب

قيمتش افزون و نان شد جان فزا باز نان را زير دندان كوفتند گشت عقل و جان و فهم سودمند باز آن جان، چون كه محو عشق گشت‌ يُعجب الزّراع آمد بعد كشت‌ قرآن سفارش

«تَنْزِيلُ» به معناى نزول تدريجى است). 3- عظمت گوينده، نبايد مانع نزول سخن در سطح فهم مخاطب شود. (خداوند عزيز، سخن خود را نازل مى‌كند.) تَنْزِيلُ‌ ... مِنَ اللَّهِ

زيرك و پر حافظه بود و ميگفت من دو دل دارم كه بهر يك از آن دو ميفهمم بيش از فهم محمد صلى اللّه عليه و اله و قريش هم او را دو دله ميخواندند و در جنگ بدر حاضر

تَحْسَبَنَّ» 3- گرچه انسان عقل و فطرت دارد و مشورت هم مى‌كند، امّا اگر وحى نباشد در فهم و برداشت گرفتار انحراف مى‌شود. «فَلا تَحْسَبَنَّ» 4- مهلتى كه خداوند به كفّار

معرفت بقدر شرف و مرتبت تو و ترك توقير و تعظيم تو، به منزله بهائمند كه از فهم و عقل عاريند، زيرا مقتضى عقل آنست كه مراعات حسن ادب كنند و رعايت اجلال و تعظيم

فَخَرَاج فَخَلَقْنَا فَذَرْهُم فَرِحُون فَرِيق فَقَال فَقَالُوا فَقُل فَلَم فَهُم فَوَاکِه فَوْقَکُم فَکَانُوا فَکَذّبُوهُمَا فَکَسَوْنَا فَکُنْتُم فِرْعَوْن

لا يُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ وَ ارْتابَتْ قُلُوبُهُمْ فَهُمْ فِي رَيْبِهِمْ يَتَرَدَّدُونَ (45) ترجمه‌ اذن نمى‌خواهند از تو كسانيكه ميگروند

فَقَالُوا فَقُل فَلَک فَلْيَأْتِنَا فَنَادَى فَنَجّيْنَاه فَنَفَخْنَا فَهَل فَهُم فَيَدْمَغُه فَکَشَفْنَا فُتِحَت فِتْنَة فِجَاجا فِعْل فِيهِمَا قَال قَالُوا

دانسته اند. از این مطلب استفاده مى شود که حق و راه مستقیم، در بینش جن و انس و در فهم و ادراک آنان واحد است. ۱۳- هدایت هاى قرآن، در دو بُعد عقیده و عمل * (یهدى

خداوند بر دل و گوش و بر چشم كافران مُهر مى‌زند و پرده‌اى بر آن مى‌افكند تا از فهم حقايق الهى محروم مانند: «خَتَمَ اللَّهُ عَلى‌ قُلُوبِهِمْ وَ عَلى‌ سَمْعِهِمْ

خداوند بر دل و گوش و بر چشم كافران مُهر مى‌زند و پرده‌اى بر آن مى‌افكند تا از فهم حقايق الهى محروم مانند: «خَتَمَ اللَّهُ عَلى‌ قُلُوبِهِمْ وَ عَلى‌ سَمْعِهِمْ

پيغمبر در حالتى كه منعمى و مكرمى به نعمت پروردگار خود، كه نبوت و كمال عقل و فهم باشد ديوانه. بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ‌ ن وَ الْقَلَمِ وَ ما يَسْطُرُونَ

(لایعلمون أنّ الحمد للّه)، نکته بالا قابل استفاده است. ۱۱ - پیچیده نبودن فهم توحید و روشنى آن حتى در نظر مشرکان، شایسته حمد به درگاه خدا است. (و لئن سألتهم

استمرار دارد. «يَتَحاجُّونَ» 3- آتش دوزخ با همه‌ى سنگينى و دردناكى، نيروى درك و فهم انسان را محو نمى‌كند. «يَتَحاجُّونَ» 4- دوزخيان با يكديگر احتجاجات و استمدادها

چنانچه در كافى از امام كاظم عليه السّلام نقل شده كه اين بشارت براى اهل عقل و فهم است و از امام صادق عليه السّلام براويان احاديث ائمه اطهار كه كم و زياد در

كسانى كه عمر داده شده بودند، پس زيستند به ناز و نعمت. و آموزانيده شدند، پس فهم كردند به فطن سليمه. و مهلت داده شدند، پس غفلت ورزيدند و اعراض نمودند از طاعات

تارك بعض ما يوحى اليك...)) و معنايى كه از اين خطاب فهميده مى شود مثالى براى فهم وجه خطاب مذكور و اينكه در آن خطاب بطور جدىاحتمال ترك ابلاغ ، داده نشده چون

گفت حيوانات هم تا اندازه اى مختار هستند و احتمالا به تكاليفى مناسب با افق فهم و اختيارشان مكلف هستند. چند احتمال در معناى (( كتاب )) در (( ما فرطنا فى الكتاب

من ظلم) امام صادق (ع) در توضیح آیه فوق فرمود: من اضاف قوماً فاساء ضیافتهم فهم ممن ظلم فلاجناح علیهم فیما قالوا فیه. آبرو: حرمت هتک آبرو ۳ ; سرزنش هتک آبرو

آنها است و آنها در جواب گفتند ما بيشتر از سخنان تو را نمى‌فهميم يعنى قابل فهم نيست و تو شخص ناتوانى هستى كه قدرت معارضه با ما را ندارى و ما هر آسيبى بخواهيم

قبول حق است (لسان العرب). «صدر» و «قلب»، کنایه از نفس انسان است که داراى فهم و درک است. گفته شده «صدر» اعم از «قلب» است; زیرا شامل تمام قواى انسان مى شود

هم بمناسبت آنها ذكر گرديده و اجمال مطلب آنستكه اين اعتراضات ناشى از قصور فهم و ادراك است كه تصور نموده‌اند پيغمبر بايد از جنس بشر نباشد در صورتى كه بايد

كه منزّه و مبرّى است از امكان و حدوث و تغير و تبدّل و زوال و استكمال و چون فهم اين معانى بسهولت ممكن نبود در كلام الهى اين آيات اختصاص بكسانيكه تعقّل ميكنند

فَبِئْس فَجَعَلْنَاهُم فَذَرْهُم فَسَوْف فَطَرَنِي فَقَال فَلَو فَنَضْرِب فَهُم فَهُو فَوَيْل فَوْق فِرْعَوْن فِضّة قَال قَالُوا قَبْلِه قَبْلِک قَرِين قَرْيَة

الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ‌ أَمْ تَسْئَلُهُمْ أَجْراً فَهُمْ مِنْ مَغْرَمٍ مُثْقَلُونَ (46) أَمْ عِنْدَهُمُ الْغَيْبُ فَهُمْ يَكْتُبُونَ (47) فَاصْبِرْ لِحُكْمِ رَبِّكَ

طُغْيَانِهِمْ‌ ۵ تِجَارَتُهُمْ‌ ۱ مَثَلُهُمْ‌ ۳ بِنُورِهِمْ‌ ۱ تَرَکَهُمْ‌ ۱ فَهُمْ‌ ۴۱ أَصَابِعَهُمْ‌ ۲ آذَانِهِمْ‌ ۷ أَبْصَارَهُمْ‌ ۳ بِسَمْعِهِمْ‌ ۱ عَرَضَهُمْ‌

قيام‌ قائم‌ ‌باشد‌ ‌ يا ‌ بهلاكت‌ سفياني‌ و امثال‌ اينها ‌هر‌ چه‌ هست‌ ‌از‌ فهم‌ ‌ما خارج‌ ‌است‌. كَذلِك‌َ يُوحِي‌ إِلَيك‌َ وَ إِلَي‌ الَّذِين‌َ مِن‌ قَبلِك‌َ

اينمواقع بايد اعتراف بقصور فهم و احاله علم آنرا باهلش نمود چنانچه ايشان هم اخيرا اعتراف فرموده‌اند و اگر خواسته باشيم در اين باب بقدر فهم خودمان سخنى گفته باشيم

«يَنْفَعُونَكُمْ أَوْ يَضُرُّونَ» 19- با افراد عادّى، استدلال روشن و قابل فهم داشته باشيد. «هَلْ يَسْمَعُونَكُمْ إِذْ جلد 6 - صفحه 327 تَدْعُونَ أَوْ يَنْفَعُونَكُمْ

قيامت بايد باقى باشد بتدريج و تأنّى بهتر ميتوان تلقّى و ضبط و تعلّم و حفظ و فهم نمود بخلاف ساير كتب سماى كه هر يك حقائق و دستورات چندى در مقامات مخصوصه‌ئى

بحث روايتى آيا ملك و حكومت بنى اميه را خدا به آنان داد؟ اشتباه بنى اميه در فهم آيه ملك دو روايت به معناى ((تخرج الحى من الميت و تخرج ميت من الحى )) رواياتى

قيمتش افزون و نان شد جان فزا باز نان را زير دندان كوفتند گشت عقل و جان و فهم سودمند باز آن جان، چون كه محو عشق گشت‌ يُعجب الزّراع آمد بعد كشت‌ قرآن سفارش

چنانچه در كافى از امام كاظم عليه السّلام نقل شده كه اين بشارت براى اهل عقل و فهم است و از امام صادق عليه السّلام براويان احاديث ائمه اطهار كه كم و زياد در

چنانچه در كافى از امام كاظم عليه السّلام نقل شده كه اين بشارت براى اهل عقل و فهم است و از امام صادق عليه السّلام براويان احاديث ائمه اطهار كه كم و زياد در

سعد الخیر نوشت: ... «و کان من نبذهم الکتاب ان اقاموا حروفه و حرفوا حدوده فهم یروونه و لایرعونه ... و کان من نبذهم الکتاب ان ولّوه الذین لایعلمون فاوردوهم

که: هر چند آیت بودن عذابها اختصاص به کسى ندارد; ولى ناباوران به قیامت از فهم آن محرومند. ۵- سراى آخرت ، عرصه گرد آمدن همه انسانهاست. (ذلک یوم مجموع له

روحی به او بخشیدیم، یا مقام وحی و نبوت است و یا این که منظور از «حکم»، عقل و فهم و قدرت بر داوری صحیح که خالی از هوی پرستی و اشتباه باشد و منظور از «علم»،

ضمير عقلا براى ايشان، به جهت تشبيه آنهاست به مخاطبه و مناصحه صاحبان علم در فهم اغراض ايشان از نطق ممكن است حق تعالى عقل و نطق در او آفريده و آن مورچه حقيقتا

شما. بيان: تقرير شبهه و جواب آن: چون اين شخص، مساوى ساير مردم باشد در قوت و فهم و علم و غنى و فقر و صحت و مرض، ممتنع است پيغمبر خدا باشد، زيرا پيغمبر لابد

السلام به بشير فرمود: هر يك از اصحاب ما كه فهم دين ندارد خيرى ندارد، اى بشير هر مردى از ايشان كه از نظر فهم دين بى‏نياز نباشد بديگران نياز پيدا ميكند و

بخش : كتاب فضل العلم عنوان : حدیث امام جعفر صادق (ع) درباره دانش و دانايى , فهم در کتاب الكافي جلد ۱ كِتَابُ فَضْلِ الْعِلْم‏‏ باب فَرْضِ الْعِلْمِ وَ وُجُوبِ

بخش : كتاب فضل العلم عنوان : حدیث امام جعفر صادق (ع) درباره دانش و دانايى , فهم در کتاب الكافي جلد ۱ كِتَابُ فَضْلِ الْعِلْم‏‏ باب فَرْضِ الْعِلْمِ وَ وُجُوبِ

دانایی، علم، پرسیدن، شناخت امام، شناخت رهبرى، تقیه، عمل، دانش و دانایی، علم، فهم

است آنان را طرد كرد با اينكه استحقاق طرد ندارند سخن درستى نيست ، زيرا از فهم به دور است. علاوه بر اينكه معناى اول اگر منظور باشد بايد بگوييم جمله بعدى

زنده بماند، آن شخص، پيامبر صلى الله عليه و آله خواهد بود. «أَ فَإِنْ مِتَّ فَهُمُ الْخالِدُونَ» 3- گرچه خير و شر، هر دو ابزار آزمايش‌اند، ولى آزمايش با تلخى‌ها

مشرکان ذکر شده است - عقیده شرک آلود است. ۵ - مشرکان، به رغم تبیینِ قابلِ فهم آیات الهى، از آن سودى نمى برند و درباره آن نمى اندیشند. (کذلک نفصّل الأیت

قيامت بايد باقى باشد بتدريج و تأنّى بهتر ميتوان تلقّى و ضبط و تعلّم و حفظ و فهم نمود بخلاف ساير كتب سماى كه هر يك حقائق و دستورات چندى در مقامات مخصوصه‌ئى

قيامت بايد باقى باشد بتدريج و تأنّى بهتر ميتوان تلقّى و ضبط و تعلّم و حفظ و فهم نمود بخلاف ساير كتب سماى كه هر يك حقائق و دستورات چندى در مقامات مخصوصه‌ئى

طبيعى، هرگز كهنه نمى‌شود و براى همه مردم در هر سن و شرايطى كه باشند قابل فهم است. تشبيه مال به بذر و تشبيه آثار انفاق به خوشه‌هاى متعدّد پر دانه. «كَمَثَلِ

قيامت بايد باقى باشد بتدريج و تأنّى بهتر ميتوان تلقّى و ضبط و تعلّم و حفظ و فهم نمود بخلاف ساير كتب سماى كه هر يك حقائق و دستورات چندى در مقامات مخصوصه‌ئى

هم آن را تبعیضیّه دانسته‌اند. «مُسْتَبْصِرِینَ»: دارندگان چشم بینا و عقل و فهم کافی و باخبر از راهنمائیهای انبیاء. Tabber requires Javascript to function

حقّانیّت دعوت پیامبر صلّی اللّه علیه و اله جلوگیری نمی‌کند چرا که راه درک و فهم و ایمان همینها است. ج1، ص110 تفسیر آیات ۱ - برخى از مسلمانان صدر اسلام در

چنانچه در كافى از امام كاظم عليه السّلام نقل شده كه اين بشارت براى اهل عقل و فهم است و از امام صادق عليه السّلام براويان احاديث ائمه اطهار كه كم و زياد در

آنان باشد که عبارت است از موضعگیریها و چگونگى کردار آنان. ۱۰ - نقش علم، در فهم وحدانیّت خدا و اقرار به آن (شهد اللّه ... و اولوا العلم) ۱۱ - خداوند از هر

اين مطلب مبين شده كه ثواب خاصه آيات و سور قرآنى، منوط است به تدبر و تأمل و فهم معانى ظاهرى و عمل به مضامين آن، و الّا به صرف تلاوت فقط بدون توجه، آثار مذكوره

unaware. ترتیل: ترجمه: «عَفَوْا»: فزونی یافتند چه در اموال و چه در انفس. برای فهم بیشتر این آیه مراجعه شود به (انعام / - ، مؤمنون / ، زخرف / ). Tabber requires

زيرك و پر حافظه بود و ميگفت من دو دل دارم كه بهر يك از آن دو ميفهمم بيش از فهم محمد صلى اللّه عليه و اله و قريش هم او را دو دله ميخواندند و در جنگ بدر حاضر

هم بمناسبت آنها ذكر گرديده و اجمال مطلب آنستكه اين اعتراضات ناشى از قصور فهم و ادراك است كه تصور نموده‌اند پيغمبر بايد از جنس بشر نباشد در صورتى كه بايد

هم بمناسبت آنها ذكر گرديده و اجمال مطلب آنستكه اين اعتراضات ناشى از قصور فهم و ادراك است كه تصور نموده‌اند پيغمبر بايد از جنس بشر نباشد در صورتى كه بايد

كه منزّه و مبرّى است از امكان و حدوث و تغير و تبدّل و زوال و استكمال و چون فهم اين معانى بسهولت ممكن نبود در كلام الهى اين آيات اختصاص بكسانيكه تعقّل ميكنند

وى وحى كرد، علم و فهم را بدان آموخت و دانست، و اين روحى است كه خدا به هر كه خواهد عطا كند و چون آن را به بنده‏اى عطا كرد، به او فهم آموزد. بو حمزه گويد:

را تعليم دهد. أَمْ تَسْئَلُهُمْ أَجْراً فَهُمْ مِنْ مَغْرَمٍ مُثْقَلُونَ (46) أَمْ عِنْدَهُمُ الْغَيْبُ فَهُمْ يَكْتُبُونَ (47) فَاصْبِرْ لِحُكْمِ رَبِّكَ

ميشنود و لكن‌ گوش‌ قلب‌ كر ‌است‌. صُم‌ٌّ بُكم‌ٌ عُمي‌ٌ فَهُم‌ لا يَرجِعُون‌َ بقره‌، آيه 17. فَهُم‌ لا يَعقِلُون‌َ بقره‌، آيه 166. ثُم‌َّ يُصِرُّ مُستَكبِراً

محکوم کرده است. ۱۰ - خداوند، بر قلب هر متکبر تجاوزگرى، مهر مى زند و او را از فهم درست حقایق الهى محروم مى سازد. (کذلک یطبع اللّه على کلّ قلب متکبّر جبّار)

قيامت بايد باقى باشد بتدريج و تأنّى بهتر ميتوان تلقّى و ضبط و تعلّم و حفظ و فهم نمود بخلاف ساير كتب سماى كه هر يك حقائق و دستورات چندى در مقامات مخصوصه‌ئى

قيامت بايد باقى باشد بتدريج و تأنّى بهتر ميتوان تلقّى و ضبط و تعلّم و حفظ و فهم نمود بخلاف ساير كتب سماى كه هر يك حقائق و دستورات چندى در مقامات مخصوصه‌ئى

تارك بعض ما يوحى اليك...)) و معنايى كه از اين خطاب فهميده مى شود مثالى براى فهم وجه خطاب مذكور و اينكه در آن خطاب بطور جدىاحتمال ترك ابلاغ ، داده نشده چون

خدّک للناس ... و اقصد فى مشیک و اغضض من صوتک) ۱۲ - استفاده از استعاره قابلِ فهم و عرفى، براى تبیین مفاهیم اخلاقى از روش هاى تعلیمى قرآن کریم است. (إنّ أنکر

من این چنین کار را در نظرم آراست. «بَصُرْتُ»: دیدم. مراد از دیدن در اینجا، فهم کردن و پی‌بردن و دانستن فنون مجسّمه‌سازی و تمثالگری است. «فَقَبَضْتُ قَبْضَةً»:

رد و انکار قرار نگرفته است; بلکه آن تقلیدى مذمت شده که تقلید شونده خود اهل فهم و خرد نبوده و هدایت یافته نیست. ۱۹ - تقلید از نیاکان، شعارى جاهلى و غیرمنطقى

آنها است و آنها در جواب گفتند ما بيشتر از سخنان تو را نمى‌فهميم يعنى قابل فهم نيست و تو شخص ناتوانى هستى كه قدرت معارضه با ما را ندارى و ما هر آسيبى بخواهيم

هم بمناسبت آنها ذكر گرديده و اجمال مطلب آنستكه اين اعتراضات ناشى از قصور فهم و ادراك است كه تصور نموده‌اند پيغمبر بايد از جنس بشر نباشد در صورتى كه بايد

هم بمناسبت آنها ذكر گرديده و اجمال مطلب آنستكه اين اعتراضات ناشى از قصور فهم و ادراك است كه تصور نموده‌اند پيغمبر بايد از جنس بشر نباشد در صورتى كه بايد

آفرينش ابتدايى، كليد آشنايى با معاد است. «يَبْدَؤُا- ثُمَّ يُعِيدُهُ» 4- مطابق فهم مردم سخن بگوييد. (با اين كه براى خداوند هيچ كارى سخت‌تر و يا آسان‌تر از كار

كه منزّه و مبرّى است از امكان و حدوث و تغير و تبدّل و زوال و استكمال و چون فهم اين معانى بسهولت ممكن نبود در كلام الهى اين آيات اختصاص بكسانيكه تعقّل ميكنند

محترم به خوبى مى داند كه اين چند معنايى كه نقل كرديم معناهاى بعيدى است كه از فهم عرف به دور است، و كلام خداى تعالى برتر از اين است كه به چنين معانى حمل شود

ميكند ‌که‌ ‌در‌ حقّش‌ صادق‌ ميآيد صُم‌ٌّ بُكم‌ٌ عُمي‌ٌ فَهُم‌ لا يَرجِعُون‌َ بقره‌ ‌آيه‌ 17 فَهُم‌ لا يَعقِلُون‌َ بقره‌ ‌آيه‌ 166. فعليها ضرر و خسارت‌ و

فَذُوقُوا فَذُوقُوه فَرِيقا فَسَاد فَسَيُنْفِقُونَهَا فَشَرّد فَعَلَيْکُم فَلَم فَهُم فَهُو فَوْق فَيَجْعَلَه فَيَرْکُمَه فَکُلُوا فُرْقَانا فِئَة فِئَتُکُم فِتْنَة

ميفرمايد تمام‌ تفضلات‌ ‌در‌ حق‌ پيغمبر ‌است‌ و شرح‌ ‌اينکه‌ تفضلات‌ باندازه‌ فهم‌ ‌ما بسيار مفصل‌ ‌است‌ ‌که‌ يك‌ كتاب‌ لازم‌ دارد ‌در‌ شرح‌ فضائل‌ ‌اينکه‌

اشاره، خط، تمكن به صناعات و غيره. و اما تكريم روحى: تولد بر فطرت، اعطاى عقل، فهم، ادراك، علم، ارسال رسل، انزال كتب، وعده، وعيد. لكن منافات ندارد تكريم عموم

آمده است )) معانى كلمات زن ، حسبان ، شعور، ذكر و عرفان و معرفت معانى كلمات فهم ، فقه ، درايت ، فكر و راءى معانى كلمات زعم ، علم ، حفظ، حكمت ، خبرت و شهادت

تارك بعض ما يوحى اليك...)) و معنايى كه از اين خطاب فهميده مى شود مثالى براى فهم وجه خطاب مذكور و اينكه در آن خطاب بطور جدىاحتمال ترك ابلاغ ، داده نشده چون

سياست مدن را دارا و آثار كياست و فراستش در عالم هويدا، بسى برنيايد كه هوش و فهم و عقلش بدر آيد، و به مرتبه كودكى باز گردد؛ اينجا است داستان تنبه و عبرت براى

1- پيامبران، مرجع پرسش‌هاى مردم بودند. «يَسْئَلُونَكَ» 2- حقيقت روح، فوق فهم ودانش بشر وسرّى از اسرار الهى است. «مِنْ أَمْرِ رَبِّي» 3- تمام علوم بشرى،

آمده است )) معانى كلمات زن ، حسبان ، شعور، ذكر و عرفان و معرفت معانى كلمات فهم ، فقه ، درايت ، فكر و راءى معانى كلمات زعم ، علم ، حفظ، حكمت ، خبرت و شهادت

آنها است و آنها در جواب گفتند ما بيشتر از سخنان تو را نمى‌فهميم يعنى قابل فهم نيست و تو شخص ناتوانى هستى كه قدرت معارضه با ما را ندارى و ما هر آسيبى بخواهيم

وتسلّط انسان بر آنها. 1- شناخت نعمت‌هاى خداوند، بهترين راه خداشناسى است كه با فهم عموم و عشق و انگيزه و عبادت همراه است. خَلَقَ السَّماواتِ‌ ... سَخَّرَ لَكُمُ‌

آنها است و آنها در جواب گفتند ما بيشتر از سخنان تو را نمى‌فهميم يعنى قابل فهم نيست و تو شخص ناتوانى هستى كه قدرت معارضه با ما را ندارى و ما هر آسيبى بخواهيم

آنها است و آنها در جواب گفتند ما بيشتر از سخنان تو را نمى‌فهميم يعنى قابل فهم نيست و تو شخص ناتوانى هستى كه قدرت معارضه با ما را ندارى و ما هر آسيبى بخواهيم

تلاوت فرمود اين آيه را و جعلنا من بين ايديهم سدّا و من خلفهم سدّا فاغشيناهم فهم لا يبصرون و آنها آنحضرت را نديدند و أبو بكر هم در بين راه ملحق شد تا وارد

که موسی تاب تحمل آن را نداشت بازگو کند، و در واقع بهره موسی از مصاحبت او فهم راز این سه حادثه عجیب بود که می‌توانست کلیدی باشد برای مسائل بسیار، و پاسخی

هم بمناسبت آنها ذكر گرديده و اجمال مطلب آنستكه اين اعتراضات ناشى از قصور فهم و ادراك است كه تصور نموده‌اند پيغمبر بايد از جنس بشر نباشد در صورتى كه بايد

قال قال ابو عبد الله ع : فرمود: ستون هستى انسان عقل است، عقل سرچشمه هوش و فهم و حفظ دانش است خرد او كامل كند و رهنما و آگاه كن و كليد كار او است، وقتى عقلش

(ايمان سبب حفظ و بقاى جوامع بشرى است.) 2- با ديده‌ى عبرت به تاريخ بنگريم. «أَ فَهُمْ يُؤْمِنُونَ» 3- تمام انبيا از مردان بوده‌اند. «وَ ما أَرْسَلْنا قَبْلَكَ

بودند. ۷ - مردم مصر در عصر یوسف(ع)، مردمى بى اعتنا به دعوت ایشان و گریزان از فهم صحیح آن (فمازلتم فى شکّ ممّا جاءکم به) ۸ - نکوهش مؤمن آل فرعون از مردم مصر،

امر است نه اراده تكوينى است كه فعل است ولى چون اين جواب علمى بود و دور از فهم عامّه و ممكن بود مورد مشاجره و مجادله شود خداوند بجواب اقناعى مسلّمى اكتفا

قيامت بايد باقى باشد بتدريج و تأنّى بهتر ميتوان تلقّى و ضبط و تعلّم و حفظ و فهم نمود بخلاف ساير كتب سماى كه هر يك حقائق و دستورات چندى در مقامات مخصوصه‌ئى

زيرك و پر حافظه بود و ميگفت من دو دل دارم كه بهر يك از آن دو ميفهمم بيش از فهم محمد صلى اللّه عليه و اله و قريش هم او را دو دله ميخواندند و در جنگ بدر حاضر

آمده است )) معانى كلمات زن ، حسبان ، شعور، ذكر و عرفان و معرفت معانى كلمات فهم ، فقه ، درايت ، فكر و راءى معانى كلمات زعم ، علم ، حفظ، حكمت ، خبرت و شهادت

تارك بعض ما يوحى اليك...)) و معنايى كه از اين خطاب فهميده مى شود مثالى براى فهم وجه خطاب مذكور و اينكه در آن خطاب بطور جدىاحتمال ترك ابلاغ ، داده نشده چون

آنها است و آنها در جواب گفتند ما بيشتر از سخنان تو را نمى‌فهميم يعنى قابل فهم نيست و تو شخص ناتوانى هستى كه قدرت معارضه با ما را ندارى و ما هر آسيبى بخواهيم

امر حقیقتاً ایمان مى آورند; ولى بر اثر عواملى به سوى نفاق مى گرایند. جمله «فهم لایرجعون» در آیه بعد مؤید این احتمال است. ۷ - خداوند، با محروم ساختن منافقان

صحراي‌ محشر ميشود، لذا ميفرمايد: (صُم‌ٌّ بُكم‌ٌ عُمي‌ٌ فَهُم‌ لا يَرجِعُون‌َ) بقره‌ آيه 17 (فَهُم‌ لا يَعقِلُون‌َ) بقره‌ آيه 166 (صُم‌ٌّ وَ بُكم‌ٌ فِي‌

و قامت و زيبائى منظر، مثل هم نيستند. و همچنين در رزانت عقل و درستى راى و فهم و ذكاوت همانند هم نيستند، در بعضى (اين كمالات ظاهرى و معنوى) يافت مى شود و

خدا، هدف آن ديدن آيات الهى، سوغاتى‌اش اخبار آسمان‌ها و ملكوت و بالا بردن سطح فهم بشر از اين دنياى مادّى بوده است. «1» بر اساس روايات، پيامبر يك سال قبل از

وَ يَوْمَ نَحْشُرُ مِنْ كُلِّ أُمَّةٍ فَوْجاً مِمَّنْ يُكَذِّبُ بِآياتِنا فَهُمْ يُوزَعُونَ (83) حَتَّى إِذا جاؤُ قالَ أَ كَذَّبْتُمْ بِآياتِي وَ لَمْ تُحِيطُوا

رخصت گناه ندهد و قرآن را به خاطر ميل به چيز ديگر از دست ندهد، هلا دانشى كه فهم با آن نيست خيرى ندارد، هلا خواندن بى‏تدبر خيرى ندارد، هلا عبادت بى‏تفكر خيرى

بتدريج و تأنّى و تأمّل و آرامى تلاوت فرمايد بر مردم براى سهولت حفظ الفاظ و فهم معانى و عمل باحكام آن و در مجمع از امير المؤمنين عليه السّلام نقل نموده كه

بتدريج و تأنّى و تأمّل و آرامى تلاوت فرمايد بر مردم براى سهولت حفظ الفاظ و فهم معانى و عمل باحكام آن و در مجمع از امير المؤمنين عليه السّلام نقل نموده كه

بودند و عمده مقام علم و عبادت و تواضع آنها بود كه بشنيدن حق راغب بودند و از فهم آن عاجز نبودند و از قبولش استنكاف و استكبار نمينمودند لذا باين سه صفت براى

عليهم اجمعين به مرتبه‌اى است كه عقول كمّلين عاجزند از كنه معرفت آن، و بقدر فهم شيعيان بياناتى فرموده از جمله مقام علم آنهاست. در كتاب كافى‌ «2» و بصائر الدرجات

یشرک و هو لایعلم ... فلذلک قال: «و ما یؤمن أکثرهم باللّه إلا و هم مشرکون» فهم الذین یلحدون فى اسمائه بغیر علم فیضعونها غیر مواضعها ... . از امام صادق(ع)

يَتَفَرَّقُونَ «14» فَأَمَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ فَهُمْ فِي رَوْضَةٍ يُحْبَرُونَ «15» وَ أَمَّا الَّذِينَ كَفَرُوا وَ كَذَّبُوا

فَضّل فَضْلِه فَعَاقِبُوا فَعَل فَعَلَيْهِم فَغَيْر فَلَنُحْيِيَنّه فَمِن فَهُم فَهُو فَوْق فَوْقِهِم فَکَفَرَت فُضّلُوا قَال قَالُوا قَانِتا قَبْلِهِم قَبْلِک

لَمْ يَرَوْا أَنَّا خَلَقْنا لَهُمْ مِمَّا عَمِلَتْ أَيْدِينا أَنْعاماً فَهُمْ لَها مالِكُونَ (71) وَ ذَلَّلْناها لَهُمْ فَمِنْها رَكُوبُهُمْ وَ مِنْها

(86) رَضُوا بِأَنْ يَكُونُوا مَعَ الْخَوالِفِ وَ طُبِعَ عَلى‌ قُلُوبِهِمْ فَهُمْ لا يَفْقَهُونَ (87) لكِنِ الرَّسُولُ وَ الَّذِينَ آمَنُوا مَعَهُ جاهَدُوا

نخورد و نياشامد و نميرد. ما آمَنَتْ قَبْلَهُمْ مِنْ قَرْيَةٍ أَهْلَكْناها أَ فَهُمْ يُؤْمِنُونَ «6» وَ ما أَرْسَلْنا قَبْلَكَ إِلاَّ رِجالاً نُوحِي إِلَيْهِمْ

يَتَفَرَّقُونَ «14» فَأَمَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ فَهُمْ فِي رَوْضَةٍ يُحْبَرُونَ «15» وَ أَمَّا الَّذِينَ كَفَرُوا وَ كَذَّبُوا

فرمود (و اما ‌قوله‌ ‌ يا ‌ عمار كمن‌ باء بسخط ‌من‌ اللّه‌ ‌الي‌ ‌قوله‌ المصير فهم‌ و اللّه‌ ‌الّذين‌ جحدوا حق‌ّ ‌علي‌ ‌بن‌ ابي‌ طالب‌ و حق‌ّ الأئمّة منّا اهل‌

لَمْ يَأْتِ آباءَهُمُ الْأَوَّلِينَ (68) أَمْ لَمْ يَعْرِفُوا رَسُولَهُمْ فَهُمْ لَهُ مُنْكِرُونَ (69) أَمْ يَقُولُونَ بِهِ جِنَّةٌ بَلْ جاءَهُمْ بِالْحَقِّ

لَمْ يَأْتِ آباءَهُمُ الْأَوَّلِينَ (68) أَمْ لَمْ يَعْرِفُوا رَسُولَهُمْ فَهُمْ لَهُ مُنْكِرُونَ (69) أَمْ يَقُولُونَ بِهِ جِنَّةٌ بَلْ جاءَهُمْ بِالْحَقِّ

جامع صفات شرك و جبر و تقليد بودند. أَمْ آتَيْناهُمْ كِتاباً مِنْ قَبْلِهِ فَهُمْ بِهِ مُسْتَمْسِكُونَ «21» بَلْ قالُوا إِنَّا وَجَدْنا آباءَنا عَلى‌ أُمَّةٍ

بود) (اين بيان امام (ع) ساده و روشن و مطابق فهم عامه مردم است، اكنون همين مطلب را با استدلالى دقيقتر كه مناسب فهم خواص و نكته‏سنجانست بيان مى‏فرمايد- از ملا

است. (أتتهم رسلهم بالبیّنت) ۱۵ - لزوم بهره گیرى از بیان روشن و مطالب قابل فهم، در هدایت و تربیت انسانها (أتتهم رسلهم بالبیّنت) ۱۶ - هلاکت اقوام کافر، بازتاب

بحث روايتى آيا ملك و حكومت بنى اميه را خدا به آنان داد؟ اشتباه بنى اميه در فهم آيه ملك دو روايت به معناى ((تخرج الحى من الميت و تخرج ميت من الحى )) رواياتى

نيستند. پس آن علمى كه سبب خشيت مى‌شود اين علم اصطلاحى نيست، بلكه مراد يك فهم طبيعى و الهى است كه سبب نورانيّت دل شود. 1- بهشت جسم، باغ و نهر و بهشت روح،

قاطعه از جانب پروردگار شما كه فاصل ميان حق و باطل مى‌باشد به نحوى كه هر ذى فهم و شعور، به معاينه مشاهده نمايد آيت و قدرت داله بر وحدانيت صانع عالم و آن بيّنه

او بپرسد كلام آن حضرت را بفهمد، كسانى بودند كه از او مى پرسيدند و در مقام فهم مقصود نبودند تا آنجا كه دوست داشتند يك‏ عرب بيابانى و رهگذرى بيايد و چيزى

لَمْ يَرَوْا أَنَّا خَلَقْنا لَهُمْ مِمَّا عَمِلَتْ أَيْدِينا أَنْعاماً فَهُمْ لَها مالِكُونَ (71) وَ ذَلَّلْناها لَهُمْ فَمِنْها رَكُوبُهُمْ وَ مِنْها

لَمْ يَرَوْا أَنَّا خَلَقْنا لَهُمْ مِمَّا عَمِلَتْ أَيْدِينا أَنْعاماً فَهُمْ لَها مالِكُونَ (71) وَ ذَلَّلْناها لَهُمْ فَمِنْها رَكُوبُهُمْ وَ مِنْها

الْعُمْيِ عَنْ ضَلالَتِهِمْ إِنْ تُسْمِعُ إِلاَّ مَنْ يُؤْمِنُ بِآياتِنا فَهُمْ مُسْلِمُونَ (81) وَ إِذا وَقَعَ الْقَوْلُ عَلَيْهِمْ أَخْرَجْنا لَهُمْ دَابَّةً

داريم‌ كوري‌ چشم‌ سر و كوري‌ چشم‌ قلب‌ چنانچه‌ ميفرمايد صُم‌ٌّ بُكم‌ٌ عُمي‌ٌ فَهُم‌ لا يَرجِعُون‌َ (بقره‌ آيه 17) چنان‌ چه‌ بصير ‌هم‌ دو قسم‌ ‌است‌ چشم‌ سر

يَتَفَرَّقُونَ «14» فَأَمَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ فَهُمْ فِي رَوْضَةٍ يُحْبَرُونَ «15» وَ أَمَّا الَّذِينَ كَفَرُوا وَ كَذَّبُوا

تكليف‌ ‌باشد‌ بلكه‌ ‌بر‌ طبق‌ عقل‌ رفتار نكردند مثل‌ صُم‌ٌّ بُكم‌ٌ عُمي‌ٌ فَهُم‌ لا يَعقِلُون‌َ بقره‌ آيه 166، و الا اينها ‌هم‌ گوش‌ داشتند و ‌هم‌ چشم‌ ‌هم‌

لَمْ يَأْتِ آباءَهُمُ الْأَوَّلِينَ (68) أَمْ لَمْ يَعْرِفُوا رَسُولَهُمْ فَهُمْ لَهُ مُنْكِرُونَ (69) أَمْ يَقُولُونَ بِهِ جِنَّةٌ بَلْ جاءَهُمْ بِالْحَقِّ

تفسير نمونه جلد ۵ صفحه ۲۲۷ تكليف تصور مى شود كه مختصر فهم و شعور براى آن كافى است ، ما نمى توانيم چنان فهم و شعور و چنان تكاليفى را بطور كلى درباره حيوانات

سابقه‌ ‌که‌ هلاك‌ شدند مثل‌ عاد و ثمود و ‌غير‌ ‌آنها‌ صاحبان‌ عقل‌ و ايمان‌ و فهم‌ و ادراك‌ ‌که‌ قوم‌ ‌خود‌ ‌را‌ نهي‌ كنند و جلوگيري‌ جلد 11 - صفحه 139 كنند

بِنُورِهِم‌ وَ تَرَكَهُم‌ فِي‌ ظُلُمات‌ٍ لا يُبصِرُون‌َ صُم‌ٌّ بُكم‌ٌ عُمي‌ٌ فَهُم‌ لا يَرجِعُون‌َ بقره‌ آيه 16 و 17، و ميفرمايد: اللّه‌ُ وَلِي‌ُّ الَّذِين‌َ

به نوح چنين و چنان گفتيم. و در معناى كلمه «تنور» اقوال ديگرى نيز هست كه از فهم به دور است ، مثل قول آن مفسرى كه گفته مراد از تنور طلوع فجر است ، و معناى

‌براي‌ ‌هر‌ يك‌ مثالي‌ ذكر كرده‌: نعمت‌ دنيوي‌ موهوبي‌ روحاني‌ مانند عقل‌ و فهم‌، و دنيوي‌ موهوبي‌ جسماني‌ مانند اعضاء و جوارح‌، و دنيوي‌ كسبي‌ روحاني‌ مانند

الباطن على(ع) هو کلمة اللّه فى الب--اطن و اما قوله: «و یقطع دابر الکاف---رین» فهم بنوا ام---یة هم الکافرون ... . امام باقر(ع) در پاسخ سؤال جابر از تفسیر آیه

باغراض حسنه مرتّبه بر آن و تفريح نمايند براى رفع كسالت و كدورت و حصول نشاط در فهم معانى دقيقه علميّه و امثال اينها خلاصه آنكه تمام افعال آنها يا واجب باشد يا

مى رساند که بیان نعمت هاى اخروى بدون استفاده از تمثیل و تشبیه، براى بشر قابل فهم نیست. ۴- تقوا و خویشتن دارى از مخالفت با خدا، شرط بهرهورى از نعمت هاى عالى بهشت

زيرك و پر حافظه بود و ميگفت من دو دل دارم كه بهر يك از آن دو ميفهمم بيش از فهم محمد صلى اللّه عليه و اله و قريش هم او را دو دله ميخواندند و در جنگ بدر حاضر

عمران و آبادى زمين است. «وَ اسْتَعْمَرَكُمْ فِيها» 8- معبود موحّدان، داراى فهم و شعور، علم و قدرت، شنوايى و جوابگويى به آنهاست كه اين موارد در بُت‌ها نيست

و اصل معنى همان تدبير امور بر وفق صلاح و زمام دارى است چنانچه متخصصين در فهم لغات تصريح نموده‌اند و مسلم است ماداميكه حمل لفظ بر معنى حقيقى ممكن باشد نميتوان

إِنَّ الَّذِينَ لا يُؤْمِنُونَ بِالْآخِرَةِ زَيَّنَّا لَهُمْ أَعْمالَهُمْ فَهُمْ يَعْمَهُونَ «4» أُوْلئِكَ الَّذِينَ لَهُمْ سُوءُ الْعَذابِ وَ هُمْ فِي الْآخِرَةِ

‌هر‌ جهة ‌براي‌ بندگانش‌ فراهم‌ فرموده‌. اما تكوينيه‌ عقل‌ و شعور و ادراك‌ و فهم‌ بهمه‌ عنايت‌ فرموده‌، حواس‌ ظاهره‌ و باطنه‌ ‌از‌ ‌هر‌ جهت‌ تمام‌ ‌است‌ چشم‌،

«2» ذلِكَ بِأَنَّهُمْ آمَنُوا ثُمَّ كَفَرُوا فَطُبِعَ عَلى‌ قُلُوبِهِمْ فَهُمْ لا يَفْقَهُونَ «3» وَ إِذا رَأَيْتَهُمْ تُعْجِبُكَ أَجْسامُهُمْ وَ إِنْ

الْعُمْيِ عَنْ ضَلالَتِهِمْ إِنْ تُسْمِعُ إِلاَّ مَنْ يُؤْمِنُ بِآياتِنا فَهُمْ مُسْلِمُونَ (81) وَ إِذا وَقَعَ الْقَوْلُ عَلَيْهِمْ أَخْرَجْنا لَهُمْ دَابَّةً

يَتَفَرَّقُونَ «14» فَأَمَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ فَهُمْ فِي رَوْضَةٍ يُحْبَرُونَ «15» وَ أَمَّا الَّذِينَ كَفَرُوا وَ كَذَّبُوا

باره ناقضان عهد. إِنَّ شَرَّ الدَّوَابِّ عِنْدَ اللَّهِ الَّذِينَ كَفَرُوا فَهُمْ لا يُؤْمِنُونَ (55) الَّذِينَ عاهَدْتَ مِنْهُمْ ثُمَّ يَنْقُضُونَ عَهْدَهُمْ

خداوند ‌او‌ ‌را‌ بصفت‌ (المجيد) ياد فرموده‌ و اينها اموري‌ ‌است‌ ‌که‌ ‌از‌ فهم‌ بشر خارج‌ ‌است‌ مثل‌ لوح‌ و قلم‌ و امثال‌ اينها، و بعضي‌ ‌از‌ عرفا عرش‌ ‌را‌

تكليف‌ ‌باشد‌ بلكه‌ ‌بر‌ طبق‌ عقل‌ رفتار نكردند مثل‌ صُم‌ٌّ بُكم‌ٌ عُمي‌ٌ فَهُم‌ لا يَعقِلُون‌َ بقره‌ آيه 166، و الا اينها ‌هم‌ گوش‌ داشتند و ‌هم‌ چشم‌ ‌هم‌

هيچ‌ طرفي‌ ندارند و ‌از‌ همين‌ باب‌ ‌است‌ ‌قوله‌ ‌تعالي‌: فَأَغشَيناهُم‌ فَهُم‌ لا يُبصِرُون‌َ يس‌ ‌آيه‌ 9 ‌يعني‌ روي‌ چشم‌ قلب‌ ‌آنها‌ پوشيده‌ ‌شده‌ حقايق‌

مِنَ الْأَرْضِ أَمْ لَهُمْ شِرْكٌ فِي السَّماواتِ أَمْ آتَيْناهُمْ كِتاباً فَهُمْ عَلى‌ بَيِّنَةٍ مِنْهُ بَلْ إِنْ يَعِدُ الظَّالِمُونَ بَعْضُهُمْ بَعْضاً

است كه عاقبت خير براى مصدقان است. أَمْ آتَيْناهُمْ كِتاباً مِنْ قَبْلِهِ فَهُمْ بِهِ مُسْتَمْسِكُونَ «21» بَلْ قالُوا إِنَّا وَجَدْنا آباءَنا عَلى‌ أُمَّةٍ

السَّماواتُ وَ الْأَرْضُ وَ مَنْ فِيهِنَّ بَلْ أَتَيْناهُمْ بِذِكْرِهِمْ فَهُمْ عَنْ ذِكْرِهِمْ مُعْرِضُونَ (71) أَمْ تَسْأَلُهُمْ خَرْجاً فَخَراجُ رَبِّكَ

خصوص عرب دانسته، چون قرآن به زبان ايشان نازل شده . ليكن اين تفسير دور از فهم است . «وَ كَمْ قَصمْنَا مِن قَرْيَةٍ كانَت ظالِمَةً....حَصِيداً خَامِدِينَ»:

نحل آيه ۶۸ قرار دارد، و معنايش «مما يبنون » است ، سخن درستى نيست ، زيرا از فهم دور است . «لِيَبْلُوَكمْ أَيُّكُمْ أَحْسنُ عَمَلاً»: حرف «لام » براى غايت

اخلاص انجام شود آن عمل پاداش دارد و مؤثر است) و عبادت و پرستشى نيست جز از روى فهم و مسأله دانى. و بدانيد كه مبغوض‏ترين مردم بدرگاه خدا آن كسى است كه در مذهب

به پدرم نوشت: به راستى خدا بالاتر و والاتر و بزرگتر است از آنكه حقيقت وصفش فهم شود، او را به همان وصف كنيد كه خودش خود را وصف كرده و از هر چه جز آن باز ايستيد

تقدير است، و به خاطر فخامت و عظمت امر حذف شده. چون آن قدر عظيم الشان است كه فهم مردم به آن احاطه نمى يابد، و آن قدر مشتمل بر اسرار الهى است، كه مردم طاقت

اللَّهِ وَ زَيَّنَ لَهُمُ الشَّيْطانُ أَعْمالَهُمْ فَصَدَّهُمْ عَنِ السَّبِيلِ فَهُمْ لا يَهْتَدُونَ «24» أَلاَّ يَسْجُدُوا لِلَّهِ الَّذِي يُخْرِجُ الْخَبْ‌ءَ

اللَّهِ وَ زَيَّنَ لَهُمُ الشَّيْطانُ أَعْمالَهُمْ فَصَدَّهُمْ عَنِ السَّبِيلِ فَهُمْ لا يَهْتَدُونَ «24» أَلاَّ يَسْجُدُوا لِلَّهِ الَّذِي يُخْرِجُ الْخَبْ‌ءَ

لَمْ يَرَوْا أَنَّا خَلَقْنا لَهُمْ مِمَّا عَمِلَتْ أَيْدِينا أَنْعاماً فَهُمْ لَها مالِكُونَ (71) وَ ذَلَّلْناها لَهُمْ فَمِنْها رَكُوبُهُمْ وَ مِنْها

به منكرين دين مبين. ما آمَنَتْ قَبْلَهُمْ مِنْ قَرْيَةٍ أَهْلَكْناها أَ فَهُمْ يُؤْمِنُونَ «6» وَ ما أَرْسَلْنا قَبْلَكَ إِلاَّ رِجالاً نُوحِي إِلَيْهِمْ

الْعُمْيِ عَنْ ضَلالَتِهِمْ إِنْ تُسْمِعُ إِلاَّ مَنْ يُؤْمِنُ بِآياتِنا فَهُمْ مُسْلِمُونَ (81) وَ إِذا وَقَعَ الْقَوْلُ عَلَيْهِمْ أَخْرَجْنا لَهُمْ دَابَّةً

‌النّاس‌ معادن‌ كمعادن‌ الذهب‌ و الفضة ‌يعني‌ ‌از‌ حيث‌ صفات‌ و اخلاق‌ و فهم‌ و ادراك‌ و زكاوت‌ و شرافت‌ و نحو اينها مختلف‌ هستند، چنانچه‌ معادن‌ ‌از‌

گوش‌ قلب‌ كر شد و زبان‌ قلب‌ جلد 17 - صفحه 200 لال‌ شد صُم‌ٌّ بُكم‌ٌ عُمي‌ٌ فَهُم‌ لا يَعقِلُون‌َ بقره‌ آيه 166. يَخُوضُوا خوض‌ فرو رفتن‌ ‌است‌ و غرق‌ شدن‌

‌قوله‌ ‌ يا ‌ عمار كَمَن‌ باءَ بِسَخَطٍ مِن‌َ اللّه‌ِ ‌الي‌ ‌قوله‌ المَصِيرُ فهم‌ و اللّه‌ ‌الّذين‌ جحدوا حق‌ ‌علي‌ ‌إبن‌ ابي‌ طالب‌ و حق‌ الأئمة منّا اهل‌

لَمْ يَرَوْا أَنَّا خَلَقْنا لَهُمْ مِمَّا عَمِلَتْ أَيْدِينا أَنْعاماً فَهُمْ لَها مالِكُونَ (71) وَ ذَلَّلْناها لَهُمْ فَمِنْها رَكُوبُهُمْ وَ مِنْها

و عناد افزودند: جلد 11 - صفحه 464 أَمْ آتَيْناهُمْ كِتاباً مِنْ قَبْلِهِ فَهُمْ بِهِ مُسْتَمْسِكُونَ «21» بَلْ قالُوا إِنَّا وَجَدْنا آباءَنا عَلى‌ أُمَّةٍ

السَّماواتُ وَ الْأَرْضُ وَ مَنْ فِيهِنَّ بَلْ أَتَيْناهُمْ بِذِكْرِهِمْ فَهُمْ عَنْ ذِكْرِهِمْ مُعْرِضُونَ (71) أَمْ تَسْأَلُهُمْ خَرْجاً فَخَراجُ رَبِّكَ

السَّماواتُ وَ الْأَرْضُ وَ مَنْ فِيهِنَّ بَلْ أَتَيْناهُمْ بِذِكْرِهِمْ فَهُمْ عَنْ ذِكْرِهِمْ مُعْرِضُونَ (71) أَمْ تَسْأَلُهُمْ خَرْجاً فَخَراجُ رَبِّكَ

بشر به این حكم مى كند كه صاحبان فهم قوى، و صاحبنظران از بشر، در پى كشف آن برآيند، و معجزه بودن آن را درك كنند و صاحبان فهم ضعيف، به ايشان مراجعه نموده، حقيقت

تارك بعض ما يوحى اليك...)) و معنايى كه از اين خطاب فهميده مى شود مثالى براى فهم وجه خطاب مذكور و اينكه در آن خطاب بطور جدىاحتمال ترك ابلاغ ، داده نشده چون

آمده است )) معانى كلمات زن ، حسبان ، شعور، ذكر و عرفان و معرفت معانى كلمات فهم ، فقه ، درايت ، فكر و راءى معانى كلمات زعم ، علم ، حفظ، حكمت ، خبرت و شهادت

اين در نظر مردم قياس است، امام فرمود: من چيزى را بچيزى تشبيه كردم تا آن را فهم كنى.

‌اينکه‌ چنين‌ نشانه‌ ‌را‌ ‌آيه‌ بينه‌ گويند و ممكن‌ ‌است‌ باين‌ وضوح‌ نبوده‌ و فهم‌ ‌آن‌ احتياج‌ بمقدماتي‌ داشته‌ ‌باشد‌ ‌که‌ اهل‌ دانش‌ و بينش‌ و فراست‌ ‌در‌

(86) رَضُوا بِأَنْ يَكُونُوا مَعَ الْخَوالِفِ وَ طُبِعَ عَلى‌ قُلُوبِهِمْ فَهُمْ لا يَفْقَهُونَ (87) لكِنِ الرَّسُولُ وَ الَّذِينَ آمَنُوا مَعَهُ جاهَدُوا

خاك‌ ‌را‌ ‌با‌ عالم‌ پاك‌!» ‌به‌ قول‌ مثنوي‌: ‌آن‌ چه‌ مي‌گويم‌ ‌به‌ قدر فهم‌ تو ‌است‌ ] (آیه 17)- در این آیه به پاداش عظیم و مهم مؤمنان راستین که دارای

أَنْ لَوْ نَشاءُ أَصَبْناهُمْ بِذُنُوبِهِمْ وَ نَطْبَعُ عَلى‌ قُلُوبِهِمْ فَهُمْ لا يَسْمَعُونَ (100) تِلْكَ الْقُرى‌ نَقُصُّ عَلَيْكَ مِنْ أَنْبائِها وَ

امرش مى‏كند به كارى و ديگرى نهيش مى‏كند از آن كار، اين مرد چه كند؟ فرمود: فهم حقيقت را عقب اندازد تا به امامى رسد كه او را از واقع مطلب خبر دهد، تا زمانى

‌براي‌ ‌هر‌ يك‌ مثالي‌ ذكر كرده‌: نعمت‌ دنيوي‌ موهوبي‌ روحاني‌ مانند عقل‌ و فهم‌، و دنيوي‌ موهوبي‌ جسماني‌ مانند اعضاء و جوارح‌، و دنيوي‌ كسبي‌ روحاني‌ مانند

فوق فرمود: فهذه الائمة دون الانبیاء الذین یریون الناس بعلمهم و اما الاحبار فهم العلماء دون الربانیین ... . ۵۳- داورى بر پایه جور اگر چه در مورد مالى اندک

یأُولى الأبصر) ۲۲ - غلبه اراده خدا بر استحکامات بنى نضیر، درسى براى صاحبان فهم و بصیرت (مانعتهم حصونهم ... فأتیهم اللّه من حیث لم یحتسبوا ... فاعتبروایأُولى

پاره‌ای از آن، آیات محکم [:صریح و روشن] است (که) آنها مادر (و مرجع تفسیر و فهم) کتابند؛ و (پاره‌ای) دیگر (از نظر لفظی با آیاتی دیگر) همانندند. پس اما کسانی

آنها است و آنها در جواب گفتند ما بيشتر از سخنان تو را نمى‌فهميم يعنى قابل فهم نيست و تو شخص ناتوانى هستى كه قدرت معارضه با ما را ندارى و ما هر آسيبى بخواهيم

آمده است )) معانى كلمات زن ، حسبان ، شعور، ذكر و عرفان و معرفت معانى كلمات فهم ، فقه ، درايت ، فكر و راءى معانى كلمات زعم ، علم ، حفظ، حكمت ، خبرت و شهادت

، هنگامى كه آن دو را مخاطب قرار داده به خاطر رعايت مقام و منزلتشان از جهت فهم ، ظاهر امر را رعايت كرده و فرموده : «اين عمل ظلم است و ظالمان رستگار نمى شوند»

كرد به اينكه تو و حاضرين در مجلست از نعمت تعقل محروميد و درك و فهم نداريد، و گرنه ، اگر فهم مى داشتيد پاسخ اول مرا مى فهميديد و مى فهميديد كه پاسخ من تكرار

محتوايش فوق العاده عميق و ابعادش بسيار گسترده است ، ساده ، روان ، همه كس فهم ، و قابل استفاده براى همه قشرهاست ، مثالهايش زيبا، تشبيهاتش طبيعى و رسا، داستانهاى

نكنند، چگونه اوهام به كنه ذاتش رسد با آنكه در خرد نگنجد و هر چه در تصور و فهم در آيد مخالف آن باشد، همان اندازه به عنوان چيزى در خاطر آيد كه نه در خرد گنجد

حضرت فرمود كه: «ما مردم را جواب مى‏دهيم به زياده و نقصان در جواب» (يا به حسب فهم ايشان و يا به حسب حكم به واسطه تقيه). عرض كردم كه: مرا خبر ده از اصحاب رسول