نتایج جستجو

۶; دعوت به اخلاص ۲ ادیان آسمانى: اتقان ادیان آسمانى ۹; تنزیه ادیان آسمانى ۲; دعوت ادیان آسمانى ۲; نقش ادیان آسمانى ۹; هماهنگى ادیان آسمانى ۴ استقامت: عوامل

این کلمه کلمه «عروج» به معناى «صعود کردن و بالا رفتن» است، نه به معناى نسخ ادیان و زائل شدن، و در هیچ جاى قرآن «عروج» به معناى «نسخ» دیده نمى شود (این کلمه

شاهد شکست تمامى ادیان و پیروزى و حاکمیت دین اسلام خواهد بود. (هو الذى أرسل رسوله ... لیظهره على الدین کلّه) ادیان: تاریخ ادیان ۱۱; فرجام ادیان ۱۴ اسلام: پیشگویى

الاخر و عمل صلحاً فلاخوف علیهم و لا هم یحزنون) ادیان:۳ تعالیم ادیان ۳ ۵ ; مشترکات ادیان ۳ ۴ ; مقبولات ادیان ۳ ۵ اطمینان: عوامل اطمینان ۶، ۱۰ اندوه: موجبات

سرنوشت شوم ایمان و عمل صالح است. ادیان: ۶ ادیان در قرآن ۸; انتساب به ادیان ۳; تعالیم ادیان ۷; مشترکات ادیان ۵; هماهنگى ادیان ۵، ۷ امتها: امتهاى مؤمن ۴; بهترین

اختلاف: منشأ اختلاف دینى ۱۰ ادیان آسمانى: اختلاف در ادیان آسمانى ۶; اختلاف دینى پیروان ادیان آسمانى ۶; نقش پیروان ادیان آسمانى ۱۰ انجیل: انجیل در صدراسلام

دیگر امتها) برترى داد ... ». احکام: ۱، ۲ تبیین فلسفه احکام ۸ ادیان: احکام ادیان ۳; هماهنگى ادیان ۵ انبیا: روزه انبیا ۱۱ انسان: مسؤولیت انسان ها ۷ ایمان: آثار

اینکه به حضرت محمّد (ص) اقرار مى کند». احکام: ملاک احکام ۶ ادیان: آینده ادیان ۷ ; شکست ادیان ۷، ۸ اسلام: پیروزى اسلام ۷، ۸ ; حاکمیت اسلام ۷ ; حقانیت اسلام

آخرت ۴ آخرت طلبى: اهمیت آخرت طلبى ۱۱ ادیان آسمانى: آخرت در ادیان آسمانى ۷; تعالیم ادیان آسمانى ۷; توحید عبادى در ادیان آسمانى ۷ افساد: اجتناب از افساد ۹;

نسبت به خداوند با نام «رحمان» (قل إن کان للرحمن) ادیان آسمانى: واقعیت ادیان آسمانى ۵; ویژگیهاى ادیان آسمانى ۵ خدا: تبیین تعالیم خدا ۱ عقیده: برهان در عقیده

محرومیت نسل آدم(ع) ۲; هبوط آدم(ع) ۱ ادیان: امنیت اخروى پیروان ادیان ۷; پیروان ادیان در قیامت ۷; سرور اخروى پیروان ادیان ۷ انسان: نیازهاى معنوى انسان ۵ توبه:

۹; مالک آفرینش ۶; هدفدارى آفرینش ۱۰ ادیان غیرآسمانى: انحراف ادیان غیرآسمانى ۷; عجز ادیان غیرآسمانى ۷; عوامل طرد ادیان غیرآسمانى ۱۱ انسان: ویژگیهاى مالکیت

۱; ملاک اتحاد ۷ ادیان آسمانى: هماهنگى ادیان آسمانى ۳ امت: امت واحده ۱، ۲، ۷ انسان: تکلیف انسان ۶; عبودیت انسان ۶ توحید: توحید در ادیان آسمانى ۳; توحید

مکروهًا) احکام: فلسفه احکام ۳ اخلاق: ناپسندى رذایل اخلاقى ۱ ادیان: عمل ناپسند در ادیان ۵; هماهنگى ادیان ۵ انسان: اختیار انسان ۴; اهمیت تکامل انسان ها ۳ تبذیر:

آیات خدا: مکذبان آیات خدا در جهنم ۱۱، ۱۲ ادیان آسمانى: اهداف ادیان آسمانى ۳; پیوستگى ادیان آسمانى ۴; هماهنگى ادیان آسمانى ۳ اسلام: ارکان اسلام ۱ انبیا: آثار

نام رسالت را قبول نداشتند و این به منزله انکار همه رسولان بود. ادیان آسمانى: هماهنگى ادیان آسمانى ۳ انبیا: تکذیب انبیا ۲; هماهنگى انبیا ۲، ۳ قوم لوط: تکذیبگرى

لن تجد لسنّت اللّه تحویلاً) ادیان آسمانى: حتمیت عذاب دشمنان ادیان آسمانى ۱۰; زیان دشمنان ادیان آسمانى ۶; مکر دشمنان ادیان آسمانى ۶ اسلام: تاریخ صدر اسلام

بدیهى است که این امر، به منزله انکار همه پیامبران الهى است. ادیان آسمانى: هماهنگى ادیان آسمانى ۳ انبیا: تکذیب انبیا ۲; هماهنگى انبیا ۲ قوم عاد: تاریخ

مشترک بین ادیان الهى من اهل الکتب امة قائمة یتلون ... و هم یسجدون آیات خدا: تلاوت آیات خدا ۲، ۶، ۷، ۱۰، ۱۱ ; کفر به آیات خدا ۲ ادیان: سجده در ادیان ۱۱ ; هماهنگى

۶; یقین به آخرت ۵ ادیان: تنزیه ادیان ۴; هماهنگى ادیان ۴ ایمان: آثار ایمان ۷; اهمیّت ایمان به آخرت ۶; ایمان به آخرت ۷، ۸; ایمان به ادیان ۲، ۳; ایمان به اسلام

(الله على ما نقول وکیل) آل یعقوب: سوگند در آل یعقوب ۱۰ احکام: ۷، ۸ ادیان: تعالیم ادیان ۱۱ برادران یوسف: برادران یوسف و بنیامین ۱۳; برادران یوسف و مسافرت

آخرت‌طلبى: موارد آخرت‌طلبى ۱۱ ادیان: احکام در ادیان ۲ ; هماهنگى ادیان ۲ اسلام: تاریخ صدر اسلام ۴ اسارت: احکام اسارت ۱، ۲ ; اسارت در ادیان ۲ اسیرگیرى: در جنگ ۱۵ ;

۸، ۱۳، ۱۴، ۱۵ ; ویژگى دین ابراهیم (ع) ۶ احسان: ارزش احسان ۳ ادیان: اساس ادیان ۴ ; حقیقت ادیان ۳ ارزش: ملاک ارزش ۹ اطعام: آثار اطعام ۱۵ برگزیدگان:۱۳، ۱۴،

به نیمه رسید، لوط دختران خود را برداشت و از شهر خارج گشت...». ادیان آسمانى: حقیقت ادیان آسمانى ۲ اسلام: اهمیت اسلام ۲ تسلیم: تسلیم به خدا ۲ قوم لوط: اتحاد

نخ ریسى مادرش ارتزاق مى کرد». ۱- الدرالمنثور، ج ۶، ص ۱۰۲. ادیان: تعالیم ادیان ۴; هماهنگى ادیان ۴ اسراف: اهمیت اجتناب از اسراف ۵ اسماء و صفات: علیم ۱۴ انبیا:

گناه است. (واتبع الذین ظلموا ما أُترفوا فیه و کانوا مجرمین) احکام: ۷ ادیان: تعالیم ادیان ۷ اقوام: اقوام فاسد ۱ اقوام پیشین: دنیاطلبى اقوام پیشین ۱۲، ۱۳; عذاب

عوامل اتحاد ۳۰ احکام: نقش احکام ۱۴ ادیان: اختلاف ادیان ۳۳ ; تعدد ادیان ۲۹، ۳۲ ; فلسفه تعدد ادیان ۲۵، ۳۳ ; هماهنگى ادیان ۷ اسلام: جهانشمولى اسلام ۱۱ امتها:

(ص) براى همه جهانیان است. (إن هو إلا ذکرى للعلمین) ادیان: حجیت تعالیم ادیان ۷; عمل به تعالیم ادیان ۷ اطاعت: اهمیت اطاعت از انبیا ۴، ۱۳; شرایط اطاعت ۶ انبیا:

اصبحوا بها کفرین) احکام: فلسفه اجمال احکام ۵ ; موجبات تشریع احکام ۳ ادیان: تعالیم ادیان ۱ امّتها: ى پیشین و دین ۲ ; عصیان امّتها ۵ ; کافران امّتهاى پیشین

القیمة فیما کانوا فیه یختلفون) اختلاف: حل اختلاف دینى ۸، ۲۰ ادیان: تهمت به ادیان ۱۲; حقانیت ادیان ۱۲، ۱۳ امتها: امتها در قیامت ۱۵ انجیل: تصدیق انجیل ۴; مخالفت

صادق (ع) در پاسخ سؤال از آیه فوق فرمود: هو الاسلام الّذى فیه الایمان. ادیان: نسخ ادیان ۵ اسلام: پذیرش اسلام ۲، ۷، ۹، ۱۱، ۱۲ ; جهان شمولى اسلام ۴ ; ناسخ بودن

ابن شیبه یهودى گفته اند. ابن شیبه:۲۲ اختلاف: مرجع حل اختلاف ۱، ۲، ۳ ادیان: هماهنگى ادیان ۷ اصلاح: روش اصلاح ۹، ۱۰ امتحان: با عمل ۵ انبیا: حکومت انبیا ۱۵ ;

ایمان یا کفر و صلاح یا فساد جامعه (کما أرسلنا إلى فرعون رسولاً) ادیان آسمانى: مخاطبان ادیان آسمانى ۸ انبیا: فلسفه نبوت انبیا ۵; مخاطبان انبیا ۸; ویژگیهاى

هم یحزنون) احسان: آثار احسان ۲، ۵، ۶، ۸، ۹ اخلاص: اهمیّت اخلاص ۲ ادیان: انتساب به ادیان ۴ اسلام: آثار قبول اسلام ۵ اندوه: موانع اندوه ۶، ۹ اهل کتاب: ادعاهاى

و سانسور عقاید نیست; بلکه شیوه بیان و برخورد است. ادیان آسمانى: نقش ادیان آسمانى ۱۹; هدایتگرى ادیان آسمانى ۱۹ امنیت: اهمیت امنیت ۱۸; عوامل امنیت ۱۶، ۱۹

أخاف علیکم عذاب یوم کبیر) اجل: اجل مسمّى ۹; جهل به اجل ۱۰ ادیان: ادیان و معاش نیکو ۸; اهداف ادیان ۸ استغفار: آثار استغفار ۵، ۷، ۱۲; آثار ترک استغفار ۱۵; استغفار

آزادى در مالکیت ۱۱، ۱۲; مالکیت در ادیان ۱۱ مشرکان: ۴ معامله: زمینه ظلم در معامله ۱۲ نماز: تشریع نماز ۲; نماز در ادیان ۲

نخستین هدف ادیان آسمانى و همزیستى اجتماعى، کمترین انتظار دین از بشر (فاصفح عنهم و قل سلم) اتحاد: اهمیت اتحاد دینى ۸ ادیان آسمانى: اهداف ادیان آسمانى ۸ حق:

(إنه هو التواب الرحیم) احکام: خیریت احکام کیفرى ۱۷; فلسفه احکام ۱۸ ادیان: تعالیم ادیان ۱۳ اسماء و صفات: توّاب ۲۲; رحیم ۲۲ الوهیت: ملاکهاى الوهیت ۱۲ انسان:

فتنّک فتونًا ... و اصطنعتک لنفسى ... اذهبا إلى فرعون إنّه طغى) ادیان آسمانى: نقش ادیان آسمانى ۷ انبیا: مهمترین رسالت انبیا ۵ تربیت: روش تربیت ۸ تزکیه:

عذابى شدید از جانب خداوند (اللّه مهلکهم أو معذبهم عذاباً شدیداً) ادیان: امر به معروف در ادیان ۱، ۳ انگیزش: عوامل انگیزش ۱۰ ایله: آمران به معروف ایله ۴، ۸،

پنداشتن ادیان آسمانى، زمینه ساز آلودگى به گناهان است.* (کلاّ بل تکذّبون بالدین) کلمه «دین» ممکن است به معناى شریعت باشد. ادیان آسمان: آثار تکذیب ادیان آسمان

ایمان آوردند. (مجمع البیان). آیات خدا: تلاوت آیات خدا ۶، ۸، ۱۱، ۱۳ ادیان: هماهنگى ادیان ۵ ارزش: ملاکهاى ارزش ۹ ارزیابى: ملاکهاى ارزیابى ۹ اسلام: تاریخ صدر

بنابراین از عمل خدا مىتوان آموخت که انتقام براى حق عملى است نیکو. ادیان: امداد به ادیان ۵ اسماء و صفات: ذوانتقام ۸; عزیز ۸ امدادهاى خدا: مشمولان امدادهاى

یظلمون) ابتلا: ابتلاى به عذاب دنیوى ۶ اتمام حجت: ۱۲، ۱۷ ادیان: برهان در ادیان ۱۴; ویژگیهاى ادیان ۱۴ اقوام: حق ناپذیرى اقوام کافر ۲۱; ظلم اقوام کافر ۲۱;

۱۳; روابط خویشاوندى در ادیان ۱۱ دعا: شرایط دعا ۱۷; دعاى بیجا ۱۷ صفات: صفات ناپسند ۱۹ صله رحم: عوامل قطع رحم ۱۱; قطع رحم در ادیان ۱۱ عمل: آثار عمل ناپسند

اختلاف طبقاتى: تاریخ اختلاف طبقاتى ۴; مبارزه اختلاف طبقاتى ۱۰ ادیان آسمانى: ظلم ستیزى ادیان آسمانى ۱۰ استکبار: حقیقت استکبار ۱۱; کیفر استکبار ۷ استمداد:

است و هم مبرّا از هوا و هوس. اختلاف دینى: منشأ حل اختلاف دینى ۵ ادیان آسمانى: هماهنگى ادیان آسمانى ۳ امتها: عوامل اختلاف امتها ۱۰ انبیا: هماهنگى انبیا ۲ انسان:

خارق العاده بود، اثبات مى کرد. آیات خدا: درخواست آیات خدا ۱، ۲، ۳ ادیان: روزه سکوت در ادیان ۱۰ اطمینان: عوامل اطمینان ۳ اعداد: عدد سه ۵ انسان: مراحل خلقت انسان

زمان پیامبر (ص) به حدود الهى و قوانین دین (و لکن کثیراً منهم فسقون) ادیان: تعالیم ادیان ۸ استقلال: اهمیّت استقلال ۵ ایمان: آثار ایمان ۳، ۴، ۵ ; ایمان به خدا

الدرالمنثور، ج ۶، ص ۱۰۱. آسایش: ارزش آسایش ۷; اهمیت آسایش دنیوى ۹ ادیان: تعالیم ادیان ۹ امکانات مادى: ارزش امکانات مادى ۷ بنى اسرائیل: آیات خدا در بنى اسرائیل

دوزخ بیانگر مطلب فوق است. آخرت: تضاد در آخرت ۱۰; ویژگیهاى آخرت ۱۰ ادیان: هماهنگى ادیان ۴ انسان: مربى انسان ها ۳; نیازهاى معنوى انسان ۴ جهان بینى: جهان بینى

و تشریع:۸ توحید: دلایل توحید ۱۴ تورات:۱۰، ۱۲، ۱۴، ۱۵ خدا:۱۳ دین: هماهنگى ادیان ۱۱ قرآن: تاریخ قرآن ۷ ; قرآن و کتب آسمانى ۱۰، ۱۵ ; کتابت قرآن ۴، ۷ ; نامهاى

احکام سوگند ۴; تاریخ سوگند به خدا ۵; سوگند به خدا ۴; سوگند جایز ۴; سوگند در ادیان ۵ گناه: پشیمانى از گناه ۹ یوسف(ع): ایمان یوسف(ع) ۷; خداشناسى یوسف(ع) ۷; فضایل

ابراهیم(ع): اختلاف در دین ابراهیم(ع) ۲ اختلاف: عوامل حل اختلاف ۹ ادیان: تعطیلى در ادیان ۴ باطل: عوامل تبیین باطل ۹ تعطیلى: تاریخ تعطیلى هفتگى ۴ حق: عوامل

ابراهیم(ع) ۱; معرضان از دین ابراهیم(ع) ۲; مقامات ابراهیم(ع) ۸، ۹ ادیان: زمینه اعراض از ادیان ۳ اسلام: اسلام و دین ابراهیم(ع) ۴; اعراض از اسلام ۷; زمینه قبول

در نتیجه معناى آیه این مى شود: که «أقم الصلاة وقت تذکیرى إیّاک»». ادیان: نماز در ادیان ۱۳ انبیا: تکلیف انبیا ۸ تکلیف: مهمترین تکلیف ۸ توحید: آثار توحید

۲۰ ; عمل امت ۱۷ انسان: مرگ انسان ۱۵ ایمان: آثار ایمان ۳ پیروان ادیان: دشمنى پیروان ادیان ۱۱ خدا: افعال خدا ۱۶، ۱۷ ; عهد خدا ۱ ; فراموشى تذکّرات خدا ۵، ۹،

نسخ احکام ۲، ۳; درخواست تغییر احکام ۱، ۲; درخواست نسخ احکام ۴، ۹ ادیان: آثار نسخ ادیان ۳ ارتداد: حقیقت ارتداد ۱۲ اسلام: تاریخ صدر اسلام ۱ انبیا: تاریخ انبیا

کانوا یکسبون) آسمان: برکات آسمان ۳ ابتلا: عوامل ابتلا به سختى ۱۱ ادیان: خیرخواهى ادیان ۷ انبیا: آثار تکذیب انبیا ۱۱ ; ابتلائات مکذبان انبیا ۱۱ ; ترک مخالفت

مطلوب خداوند است. آمرزش: وعده آمرزش ۳۰ احکام: تبیین احکام ۲۹ ادیان: زکات در ادیان ۸ ; نماز در ادیان ۸ ارزش: ملاک ارزش ۱۶ اعتدال: اهمیت اعتدال ۳۴ افراط: اجتناب

اکرم (ص) از پیروان ادیان الهى به وحدت عقیدتى و فرق نگذاشتن میان انبیاى الهى در جهت ایمان به آنان (لا نفرّق بین احد منهم) ۱۳ - هماهنگى ادیان الهى و انبیا، در

از پيشينيانند، سمت راستیها گروه زیادی از پیشینیان (گروندگان به هر دینی از ادیان آسمانی) هستند. گروهی از پیشینیان، گروهی از پیشینیان‌ A throng from the ancients

کلمة سبقت من ربک لقضى بینهم فیما فیه یختلفون) اختلاف: آثار اختلاف ۸ ادیان: هماهنگى ادیان ۳ امتها: امت واحده ۱ انسان: اختلاف دینى انسان هاى نخستین ۴ ; تاریخ

النّبى (ص): هو ذاک. آزادى: ۱۰ آزادى اندیشه ۱۰ اتحاد: عوامل اتحاد ۴ ادیان: هماهنگى ادیان ۱ انبیا: انبیا و آزادى ۱۰ ; دعوت انبیا ۲، ۱۰ انسان: شخصیت انسان ۱۰ ;

او را در این آیه، پدر خوانده است». ابراهیم(ع): توحید ابراهیم(ع) ۱۰ ادیان: اصول ادیان ۱۶ ارتداد: خطر ارتداد ۵; زمینه ارتداد ۵ اسحاق(ع): توحید اسحاق(ع) ۱۰

۱، ۶; وفاى ابراهیم(ع) به وعده ۳; هدایتگرى ابراهیم(ع) ۱۸ احکام: ۵ ادیان: هماهنگى ادیان ۱۲ استغفار: استغفار جایز ۷; استغفار ممنوع ۱۲; امیدوارى در استغفار

احکام:۹ اسلام: تاریخ صدر اسلام ۲، ۱۴ انگیزش: عوامل انگیزش ۲۱ پیروان ادیان: عدالت با پیروان ادیان ۱۷ تحریف: قبول تحریف ۸ تورات: انگیزه تحریف تورات ۴ حرامخوارى:

درامد بود. (فکانت لمسکین یعملون فى البحر) ۴- شرکت، عقدى مشروع و سابقه دار در ادیان الهى است. (فکانت لمسکین یعملون فى البحر) ۵- حمایت نهایى از محرومان و تلاش

را]مى نوشیدند و این سخن خداست که مى فرماید: و اشربوا فى قلوبهم العجل بکفرهم». ادیان: تعالیم ادیان ۱۹ اطاعت: اطاعت از خدا ۱۱ انسان: تکلیف انسان ۷; عهد خدا با انسان ها

دلالت دارد. ۲۱ - بلندبودن ریش، از شمایل مطلوب و سابقه دار در تاریخ پذیرندگان ادیان آسمانى (لاتأخذ بلحیتى ) ۲۲ - «على بن سالم عن أبیه قال: قلت لأبى عبداللّه(ع)

و سخن خداوند حق است که مى فرماید: ... لاتبدیل لخلق اللّه... .». ادیان آسمانى: بقاى ادیان آسمانى ۱۶ اسلام: جاودانگى اسلام ۱۵; حنیف بودن اسلام ۵; دعوت به

از کوه بیرون آمد ... سپس باقى جسدش خارج شد و بر زمین ایستاد ... . ادیان: تاریخ ادیان ۷ انسان: گرایشهاى انسان ۸ ایمان: به خدا ۷ تبلیغ: آثار عواطف در تبلیغ

واپسینان‌ و گروهى از پسينيان. و گروه زیادی از پسینیان (گروندگان به هر دینی از ادیان الهی). و گروهی از پسینیان. و گروهی از بازماندگان‌ And a throng from the latecomers

هستند و این نشان مى دهد که پیروان دیگر ادیان الهى نیز شهادت هاى دروغین را حرام و ناروا مى دانند. ادیان: محرمات در ادیان ۲۸ انگیزه: مادى ۲۲ ایمان: به خدا ۶

امم النّبیّن بتصدیق کل امّة نبیّها و العمل بما جاءهم به. احتجاج: ۲ ادیان: هماهنگى ادیان ۵ امت واحده: ۶ انبیا: ۱، ۴، ۶، ۸، ۹، ۱۱، ۱۲، ۱۶، ۱۸، ۲۲، ۲۳، ۲۴ انبیاى

آنان را ملاحظه کرد. (إلاّ امرأتک إنه مصیبها ما أصابهم) ۲۲- زن از دیدگاه ادیان الهى ، داراى هویت مستقل فکرى و عقیدتى و مسؤول در برابر اعمال خویش است. (فأسر

در «ألا تشرکوا» تفسیریه و «لا» ناهیه است. ۸- توحید مهمترین اصل اعتقادى در ادیان الهى است. (أتل ما حرم ربکم علیکم ألا تشرکوا به شیئا) به کارگیرى فعل ماضى

داراى سابقه در ادیان پیشین (منها أربعة حرم ذلک الدین القیم) «قیّم» که به معناى ثابت و استوار است، مى تواند به ریشه دار بودن این حکم در ادیان پیشین اشاره داشته

قل الله ثم ذرهم فى خوضهم یلعبون) احتیاج: ترک احتیاج با یهود ۲۴ ادیان: تکامل در تعالیم ادیان ۱۹ ارزش: فاقدان ارزش ۲۵ تبلیغ: مصلحتخاندیشى در تبلیغ ۱۴ تورات:

تهیه آن ظلم و اجحاف نشود و در فراهم کردن آن عدل و انصاف رعایت گردد ، از نظر ادیان الهى روزى حلال و نیکوست. (و رزقنى منه رزقًا حسنًا) ۱۴- شعیب(ع)، از مکنت و

و امکان لغزش و سهل انگارى انسان در مقام عمل بدان است. ۴- انسان ها در همه ادیان آسمانى، موظف به رعایت حقوق والدین و احسان به ایشان (و وصّینا الإنسن بولدیه

شود، کافی و بسنده باشد؟ و آیا بیم دهنده (ی الهی، اعم از پیغمبران و علماء ادیان، برای ابلاغ آئین آسمانی) به پیش شما نیامد؟ (ما که همه‌ی وسائل نجات را در

چهار مذهب آمده نشان مى‏دهد كه مذهب مجوس در اصل مذهب شرك نبوده و در رديف اديان توحيدى است و اخذ جزيه از آنها دليل بارز اين مطلب است و در وسائل كتاب جهاد

این مطلب که روح ادیان الهى در نقطه مقابل تحریمهاى بى جا قرار دارد، استفاده مى شود. ۸- آنچه را مشرکان عصر جاهلى حرام مى شمردند، حتى در ادیان پیشین حرام نشده

تتلى علیه ءایتنا قال أسطیر الأوّلین) ۳ - آگاهى کافران صدراسلام، از وجود ادیان الهى در گذشته تاریخ (إذا تتلى علیه ءایتنا قال أسطیر الأوّلین) از این که کافران،

تنها دین اسلام از میان دیگر ادیان الهى، حق بوده و سزاوار پیروى کردن است. (إنّا کنّا من قبله مسلمین) از این که پیروان ادیان الهى پیشین (اهل کتاب) با آمدن

«ثُلَّةٌ»: جماعت زیاد. دسته فراوان. «الأَوَّلِینَ»: نخستین گروندگان به هر دینی از ادیان آسمانی، در روزها و سالهای اولیه دعوت هر پیغمبری، برای مثال: اصحاب و تابعین

۳ - خروج از محور دین و مخالفت با رسولان الهى در هر زمان و گرویدن به دیگر ادیان، فسق است. (و اذ اخذ اللّه ... فمن تولّى بعد ذلک فاولئک هم الفاسقون) ۴ - نقض

هر گونه ابهام بود. (إنّما أنا لکم نذیر مبین) ۵ - بعثت پیامبران و تعالیم ادیان، در جهت تأمین منافع و مصالح انسان ها است. (إنّما أنا لکم نذیر مبین) به کارگیرى

اسرائیل على رغم انتساب آنان به دین یهود، دلیل کارساز نبودن انتساب ظاهرى به ادیان الهى در سعادت انسان (إنّ الذین ءامنو و الذین هادوا ... فریقاً کذبوا و فریقاً

اعمال و عباداتيكه آن حضرت مى‏آورد منازعه كرده و مى‏گفتند: اينگونه عبادات در اديان گذشته سابقه ندارد آيه در جواب مى‏گويد: براى هر امت عبادت بخصوصى است امت اسلامى

پيامبران عرضه شده يعنى يعنى همه اديان يكى است و يك سخن گفته‏اند و آن تسليم شدن به حق و خداست و اختلاف مختصرى كه اديان داشته‏اند در اثر اختلاف زمان و اختلاف

حسابرسى و کیفر احضار خواهند شد. (فإنّهم لمحضرون) ۳ - تکذیب کنندگان پیامبران و ادیان الهى، براى حسابرسى و کیفر در روز قیامت احضار خواهند شد. (فإنّهم لمحضرون)

یأتى أمر ربّک کذلک فعل الذین من قبلهم) ۵- تکرار تاریخ در برخورد دشمنان ادیان، با ادیان (کذلک فعل الذین من قبلهم) ۶- کافران عصرهاى پیش از اسلام، در انتظار آمدن

برخوردار از مقام والاتری از سمت راستیها می‌باشند، و پیغمبران و پیشقراولان ادیان آسمانی و بزرگان دین و مبارزان راه حق، تشکیل دهندگان این گروهند. وَ سَارِعُوا

اند و نيز مى‏فهماند كه اديان و پيامبران همه طريق اند و آنچه موضوعيّت دارد فقط ايمان وعمل است. و اهل ايمان و نيكوكاران اهل همه اديان درب‏هشت اند. 2- [بقره:82-80]

جانشین پیشینیان آنها نمود، و دین پسندیده آنان را (که اسلام واقعی است بر همه ادیان) تمکین و تسلط عطا کند و به همه آنان پس از خوف و اندیشه از دشمنان ایمنی کامل

متنا و کنّا ترابًا و عظمًا أءنّا لمبعوثون) ۷ - انسان، موجودى جاودان در بینش ادیان الهى و پدیده اى فناپذیر در نگرش شرک پیشگان تاریخ (بل قالوا ... قالوا أءذا

ظاهرى به ادیان الهى (إنّ الذین هادوا و الصبئون و النصرى ... لقد کفر الذین قالوا إنّ اللّه هو المسیح) در آیه ۶۹ بیان شد که مجرد انتساب به ادیان الهى در سعادت

البالغة ... .(۲) از امام کاظم (ع) در ضمن حدیثى طولانى روایت شده است: ... امور ادیان چهار گونه است: ... یکى امرى است که احتمال شک و انکار در آن است و راه آن،

شرک و کفر، نوپیدایى و بى سابقه بودن پیام توحیدى پیامبراسلام را در تاریخ ادیان گذشته، بهانه اى بر مخالفت خود قرار داده بودند. (ما سمعنا بهذا فى الملّة)

نیز به همراه او مبعوث کرد. ۶ - عصر رسالت موسى، سر آغاز مقطعى نوین در تاریخ ادیان الهى (ثمّ أرسلنا رسلنا تترا ... ثمّ أرسلنا موسى و أخاه هرون) با توجه به این

کانوا یعملون). تفسیر آیات ۱ - برقرارى رابطه دوستى و همدستى با دیگر پیروان ادیان علیه اسلام و مسلمین، کارى زشت و در پى دارنده عذاب سخت الهى (الذین تولّوا

گفتن هكذا روزه مريم از سخن گفتن شده است. بلكه روزه عبادتى است از غير ارباب اديان نيز نقل شده چنانكه از مصر قديم و رومانى‏ها منقول است بت پرستان هند تا به

گفتن هكذا روزه مريم از سخن گفتن شده است. بلكه روزه عبادتى است از غير ارباب اديان نيز نقل شده چنانكه از مصر قديم و رومانى‏ها منقول است بت پرستان هند تا به

مى‌گردند. 1- همه‌ى اديان الهى، در مقصد و هدف يكى هستند. «إِنَّ هذِهِ أُمَّتُكُمْ أُمَّةً واحِدَةً» 2- توحيد و وحدت كلمه، اساس كار اديان الهى است. «أُمَّةً

متن دين اعم از اعتقاد و احكام اجبارى نيست. مراد از «الدين» اسلام و يا مطلق اديان آسمانى است. اين آيه يا اخبار است و يا حكم و تشريع در قالب اخبار در صورت اول

ینزل علینا مائدة ... اتقوا اللّه ان کنتم مؤمنین) ۱۶- ضرورت پرهیز پیروان ادیان الهى از درخواست معجزه مجدد پس از اثبات رسالت انبیا با معجزات و دلایل روشن

کتمان حقایق دینى (و إن فریقاً منهم لیکتمون الحق و هم یعلمون) ۱۱ - عالمان ادیان، در خطر آلوده شدن به گناه کتمان حقایق هستند. (و إن فریقاً منهم لیکتمون الحق

مى زنند و پس از مرگ آنان، عمر دنیا به پایان مى رسد. ۲- اختلافات دینى پیروان ادیان الهى در مسأله توحید، تا خروج یأجوج و مأجوج (انقراض دنیا) ادامه خواهد داشت

«الَّذِینَ هَاجَرُوا ...»: مراد مهاجران صدر اسلام به طور خاصّ، و مهاجران همه ادیان در طول زمان به طور عام است. «رِزْقاً حَسَناً»: عطاء زیبا و والا. مراد پاداش

داشته اند. ۱۰ - عنصر رفاه و استکبار، مایه انکار تمامى پیامبران و مقابله با همه ادیان الهى (قالوا إنّا بما أرسلتم به کفرون) ۱۱ - پیروى از سنت هاى جاهلى، عامل اصلى

متن دين اعم از اعتقاد و احكام اجبارى نيست. مراد از «الدين» اسلام و يا مطلق اديان آسمانى است. اين آيه يا اخبار است و يا حكم و تشريع در قالب اخبار در صورت اول

است كسيكه فرستاد پيغمبر خود را براهنمائى و دين حق تا غالب سازد آنرا بر همه اديان اگر چه كراهت داشته باشند مشركان. تفسير خداوند سبحان بعد از ذكر سلوك بنى اسرائيل

است كسيكه فرستاد پيغمبر خود را براهنمائى و دين حق تا غالب سازد آنرا بر همه اديان اگر چه كراهت داشته باشند مشركان. تفسير خداوند سبحان بعد از ذكر سلوك بنى اسرائيل

است اسمیه بودن جمله، دلالت بر استمرار دارد. ۶- روحیه تسلیم، امرى مهم در ادیان الهى و پیامبر(ص) فراخوان مردم به آن (فهل أنتم مسلمون ) جمله «فهل أنتم مسلمون»

دلیل اشتراک تکالیف، دیگر مسیحیان نیز به تکالیف او موظف اند و هر گاه قرآن از ادیان پیشین حکمى را نقل کرده و نسخ آن را گوشزد نکند، مسلمانان نیز باید آن را تکلیف

این نکته است که خداوند، پس از بیان اراده خویش مبنى بر غلبه اسلام بر سایر ادیان، مؤمنان را به جهاد با مال و جان خویش تشویق فرموده است. احکام: فلسفه احکام

كرد پيغمبر خود را بهدايت و نشر دين حق براى آنكه غالب كند دين او را بر تمام اديان چگونه ميشود خدا از مقصود خود صرف نظر فرمايد پس بر خداوند واجب است اگر يكروز

و برخى از مسلمانان در مورد نجات از جهنم و ورود به بهشت، به صرف انتساب به ادیان الهى (لیس بامانیکم و لا امانى أهل الکتب) مراد از اسم «لیس» با توجه به آیات

ایمان خود برمى شمردند، مى توان استفاده کرد که آنان اعتقاد نداشتند که قلمرو ادیان الهى در گذشته شامل آنان نیز مى شود; وگرنه این تقاضا لغو و غیر منطقى بود.

صُحُف قبلی است. این آیه اشاره به این واقعیّت دارد که اصول کلّی و مطالب اساسی ادیان آسمانی همگی یکسان بوده و از یک منبع سرچشمه گرفته‌اند، و تنها تعلیمات و دستوراتی

بطريقه حقّه اثنى عشريّه و دين قويم اسلام كه راست‌تر و درست‌ترين مذاهب و اديان است و بشارت ميدهد اهل ايمان را كه اعمالشان شايسته و بر طبق دستور پيغمبر و

نظر علم و عقل و فطرت اين خدا قابل قبول است نه خدايان دروغين و نه خدائى كه اديان تحريف شده مى‏گويند. 2: خدا خالق وآفريننده تمام اشياء و تمام موجودات است.

فاْتوا بالتوریة فاتلوها ان کنتم صادقین) ۸ - بطلان نظریات منتسب به هر یک از ادیان الهى، در صورت مخالفت با کتاب آسمانى آن دین (قل فاْتوا بالتوریة فاتلوها ان

(ترى کثیراً منهم یتولون) ۴- خداوند خواهان استقلال و سلطه ناپذیرى پیروان ادیان الهى در برابر کافران (ترى کثیراً منهم یتولون الذین کفروا) ۵- حرمت دوستى با

آیین الهی! در اینجا بحث در باره اسلام آغاز می‌شود و توجه اهل کتاب و پیروان ادیان گذشته را به آن جلب می‌کند. نخست می‌فرماید: «آیا آنها غیر از آیین خدا را می‌طلبند»؟

را نیز تهدید مى کند و هشیار باشید. ۷- دعوت قرآن به تحقیق در احوال پیروان ادیان گذشته، براى درس آموزى و عبرت از آنان (الم تر الى الذین اوتوا نصیباً من الکتب

مردم به حالت انتظار نشسته بودند به آن‌ها فرمود، آگاه باشيد كسى از اهل ساير اديان در چنين موقعى مانند شما به ياد خداوند نيست سپس آيه ۱۱۳ با اين آيات نازل گرديد

از مرز حقّ بيرون رفته‌اند. جلد 2 - صفحه 306 1- معيار شناخت حقّ و باطل در اديان الهى، آن چيزى است كه از جانب خدا نازل شده است. «وَ لْيَحْكُمْ أَهْلُ الْإِنْجِيلِ

بود و اولاد او را برادران خودشان ميخواندند و آنكه دين او كامل كننده تمام اديان و تا روز قيامت باقى است و هدايت نمود آن دو را براه راست بهشت و ولايت امير

اللّه) ۱۳ - بروز تضادهاى فکرى و اجتماعى و دینى، معلول تجاوز از قوانین عادلانه ادیان الهى (و ما اختلف الذین ... بغیاً بینهم) ۱۴ - کفر و انکار آگاهانه آیات الهى،

از جميع نحل. ثانيا: اطلاع بر تمام مذاهب، و اين امر مشكلى است به سبب آنكه اديان مختلفه عالم بسيار، و هر يك را فرق بى‌شمار مى‌باشد؛ وقتى امت حضرت خاتم صلّى

595 حضرت ابراهيم چنين مى‌كرده است. «مِلَّةَ إِبْراهِيمَ حَنِيفاً» 7- اساس اديان توحيدى در طول تاريخ، يكى بوده است. اسلام، همان آيين حضرت ابراهيم است و تنفّر

شوند. «قُتِّلُوا تَقْتِيلًا» 9- جهاد عليه فتنه‌گران، يك سنّت الهى در همه‌ى اديان بوده است. «سُنَّةَ اللَّهِ» 10- در شيوه‌ى تبليغ، احكام سخت و سنگين را با

برابر «عَقد»، به معناى آزادى و رهايى است. 1- حلال بودن غذاها، يك اصل ثابت در اديان آسمانى است. «كُلُّ الطَّعامِ كانَ حِلًّا» 2- بدون دليل و تحريم شرعى، حلال‌ها

پيغمبر براى قوم خود در قرآن قصه ابراهيم عليه السلام را كه همه اهل ملل و اديان به فضل او مقرّ و معترفند و مشركان عرب به فرزندى او مباهات مى‌كنند، پس آنها

‌از‌ اخبار متواتره‌ بتواتر معنوي‌ و اجمالي‌، و قطع‌ نظر ‌از‌ ضروريات‌ تمام‌ اديان‌ برهان‌ عقلي‌ ‌بر‌ طبقش‌ قائم‌ ‌است‌ زيرا ‌اگر‌ قيامت‌ نباشد بكلي‌ دستگاه‌

كند و غالب نمايد دين ايشانرا كه اسلام است و خدا پسنديده است براى آنها بر اديان باطله و مبدل فرمايد خوف آنها را از كفار با منيّت مادامى كه موحّد باشند و

اللَّه عليه و آله» بايد بدانيم آن حضرت خاتم پيامبران و آورنده دين كاملتر از اديان گذشته است و كتابش چنانكه خواهيم گفت حافظ كتابهاى گذشته است در اينصورت بى

شكست آنان هستيم؟ پاسخ: اوّلًا آن وعده‌هاى الهى محقّق شده و امروز عدد پيروان اديان آسمانى بسيار بيشتر از پيروان مكاتب بشرى است. مخالفان انبيا از ميان رفته‌اند

كند و غالب نمايد دين ايشانرا كه اسلام است و خدا پسنديده است براى آنها بر اديان باطله و مبدل فرمايد خوف آنها را از كفار با منيّت مادامى كه موحّد باشند و

‌با‌ اينكه‌ مسئله معاد ‌با‌ مسئله توحيد ملازم‌ ‌است‌ و ‌از‌ اصول‌ اوليّه اديان‌ ‌است‌ و ‌اگر‌ معاد نباشد دستگاه‌ خلقت‌ لغو مي‌شود و ‌ما ‌در‌ مجلّد سوم‌

بود و اولاد او را برادران خودشان ميخواندند و آنكه دين او كامل كننده تمام اديان و تا روز قيامت باقى است و هدايت نمود آن دو را براه راست بهشت و ولايت امير

بود و اولاد او را برادران خودشان ميخواندند و آنكه دين او كامل كننده تمام اديان و تا روز قيامت باقى است و هدايت نمود آن دو را براه راست بهشت و ولايت امير

بلداً ءامناً و ارزق أهله) ۱۰ - رفاه و امنیت اهل ایمان امرى ارزشمند از دیدگاه ادیان الهى (رب اجعل هذا بلداً ءامناً و ارزق أهله من الثمرت من ءامن) ۱۱ - امنیت

إذاً لمن الظلمین) ۱۹ - پیشوایان دین اسلام در صورت سازش کردن با پیروان دیگر ادیان بر سر مسائل دینى، از زمره ستگرانند. (و لئن اتبعت اهواءهم ... إنک إذاً لمن

ضرورت تحلیل و دستیابى به علل و عوامل جهت گیریهاى گوناگون جوامع و پیروان ادیان در برابر جامعه اسلامى (لتجدن اشد الناس ... ذلک بان منهم قسیسین و رهباناً

به اینکه منظور از اعمال در «أعمالهم» مى تواند روشهاى خائنانه آنان در قبال ادیان الهى باشد، برداشت فوق به دست مى آید. ۱۴ - منافقان و کافران، زیانکاران واقعى

بود و اولاد او را برادران خودشان ميخواندند و آنكه دين او كامل كننده تمام اديان و تا روز قيامت باقى است و هدايت نمود آن دو را براه راست بهشت و ولايت امير

يا تمام پيغمبران ندارد بلكه براى تمام مردم است و از احكام ثابته در تمام اديان حقّه است چنانچه در مجمع از پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم روايت نموده

يا تمام پيغمبران ندارد بلكه براى تمام مردم است و از احكام ثابته در تمام اديان حقّه است چنانچه در مجمع از پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم روايت نموده

الطيب‌ ذكر كرده‌ايم‌، و ‌اينکه‌ روز ‌از‌ اصول‌ دين‌ مقدس‌ اسلام‌، بلكه‌ جميع‌ اديان‌ عالم‌ ‌است‌، چنانچه‌ قبلا ذكر شد ‌که‌ فقط طبيعي‌ دهري‌ ‌که‌ ‌به‌ هيچ‌ مذهب‌

ابتدائى از جانب خداوند. (و رهبانیّة ابتدعوها) ۱۶ - رهبانیت ابداعى مسیحیان در ادیان آسمانى پیشین سابقه نداشت. (و رهبانیّة ابتدعوها) ۱۷ - رهبانیت ابداعى پیروان

مربيان، توقّعى نابجاست. ما جَعَلْناهُمْ‌ ... 3- ترك غذا و همسر، خواست خدا و اديان الهى نيست. ما جَعَلْناهُمْ‌ ... لا يَأْكُلُونَ‌ 4- مرگ فراگير است، حتّى پيامبران

شكست آنان هستيم؟ پاسخ: اوّلًا آن وعده‌هاى الهى محقّق شده و امروز عدد پيروان اديان آسمانى بسيار بيشتر از پيروان مكاتب بشرى است. مخالفان انبيا از ميان رفته‌اند

زائل شود بآن از جاى خود اعلام نبوت و آثار امامت و ادلّه و براهين قائمه بر اديان حقّه و شرائع الهيّه‌اى كه مانند كوههايند در عظمت و استحكام بلكه بمراتب برتر

از آنها قابل استناد است. «أَمْ لَمْ يُنَبَّأْ بِما فِي صُحُفِ مُوسى‌» 10- اديان آسمانى، اصول مشتركى دارند. «أَمْ لَمْ يُنَبَّأْ بِما فِي صُحُفِ مُوسى‌ وَ

براى اشباع غرائز بشر، مسير فطرى وطبيعى قرارداده‌است. «خَلَقَ لَكُمْ» 5- اديان آسمانى، انسان را به ازدواج ترغيب مى‌كنند. «خَلَقَ لَكُمْ رَبُّكُمْ مِنْ أَزْواجِكُمْ»

‌که‌ ‌بر‌ طبق‌ ‌اينکه‌ دو صريح‌ آيات‌ ‌است‌ بلكه‌ ضروري‌ دين‌ بلكه‌ جميع‌ اديان‌ ‌است‌ و عدل‌ مقابل‌ قبيح‌ ‌که‌ اشاعره‌ منكرند زيرا حسن‌ و قبحي‌ معتقد نيستند

الزُّبُرِ وَ الْكِتابِ» 4- معجزات پيامبران متنوّع بوده‌اند، ولى اصول همه‌ى اديان يكى بوده است. كلمه‌ى‌ «بِالْبَيِّناتِ» جمع، ولى‌ «الْكِتابِ» مفرد آمده است

نموده باشند دين خودشان را براى او از شرك و بت پرستى و مايل شده باشند از اديان باطله بدين حقّ اسلام و برپا دارند نماز را و بدهند زكوة مالشان را و اين دين

نموده باشند دين خودشان را براى او از شرك و بت پرستى و مايل شده باشند از اديان باطله بدين حقّ اسلام و برپا دارند نماز را و بدهند زكوة مالشان را و اين دين

باقى و برقرار خواهد بود بعلاوه نام نيك و مقبوليّت تامّه عامّه كه تمام ارباب اديان معترف بمقام و عزت و عظمت اويند و درود و ثناى او در السنه و افواه خاص و عام

زائل شود بآن از جاى خود اعلام نبوت و آثار امامت و ادلّه و براهين قائمه بر اديان حقّه و شرائع الهيّه‌اى كه مانند كوههايند در عظمت و استحكام بلكه بمراتب برتر

اينها لذا ‌هر‌ ثابتي‌ مقابل‌ ‌هر‌ زاهقي‌ حق‌ ‌است‌ مقابل‌ باطل‌ دين‌ حق‌ و اديان‌ باطله‌، قرآن‌ و كتب‌ ضاله‌، توحيد مقابل‌ شرك‌، ايمان‌ مقابل‌ كفر، هدايت‌

مرسلين‌ و خاتم‌ نبيين‌ و افضل‌ ‌از‌ اولين‌ و آخرين‌ و دين‌ ‌او‌ ‌را‌ افضل‌ اديان‌ و كتاب‌ ‌او‌ ‌را‌ افضل‌ كتب‌ و اوصياء ‌او‌ ‌را‌ افضل‌ اوصياء و امت‌ ‌او‌

تذكّر نيازمند هستند. «فَإِنَّ الذِّكْرى‌ تَنْفَعُ الْمُؤْمِنِينَ» 13- تعاليم اديان آسمانى، در فطرت انسان‌ها ريشه دارد. وظيفه انبيا، بيدار كردن و يادآورى امور

باقى و برقرار خواهد بود بعلاوه نام نيك و مقبوليّت تامّه عامّه كه تمام ارباب اديان معترف بمقام و عزت و عظمت اويند و درود و ثناى او در السنه و افواه خاص و عام

عزم بترك شريعت و كتاب سابق نه كفر بآن و آنكه قرآن و دين اسلام ناسخ كتب و اديان و باقى و بر قرار تا روز قيامت است و اين پنج نفر انبياء اولوالعزمند و در روايات

يا تمام پيغمبران ندارد بلكه براى تمام مردم است و از احكام ثابته در تمام اديان حقّه است چنانچه در مجمع از پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم روايت نموده

‌او‌ ‌را‌ افضل‌ اوصياء و امت‌ ‌او‌ ‌را‌ افضل‌ امم‌ و دين‌ ‌او‌ ‌را‌ افضل‌ اديان‌ و اعطاء مقام‌ شفاعت‌ و مقام‌ محمود ‌که‌ قبلا متعرض‌ شديم‌ و دخترش‌ ‌را‌

تورات‌ و زبور و انجيل‌، اوصياء ‌او‌ افضل‌ ‌از‌ اوصياء انبياء، دينش‌ افضل‌ اديان‌ شريعتش‌ افضل‌ جلد 17 - صفحه 393 شرايع‌، احكامش‌ افضل‌ أحكام‌. ‌اگر‌ انسان‌

ولايت الهى است. «فَتَمَنَّوُا الْمَوْتَ» 1- خداوند، شيوه بحث و استدلال با اديان ديگر و محاجّه با مخالفان را به پيامبر و امّت او آموزش مى‌دهد. «قُلْ يا أَيُّهَا

قيامت باقى باشد و خداوند دعاى او را مستجاب فرمود لذا تا كنون تمام ارباب اديان حقّه بمقامات او معترفند و همه او را بعظمت و بزرگى ياد ميكنند و محبّتش در

شرافتي‌ ‌که‌ قرآن‌ ‌بر‌ ساير كتب‌ آسماني‌ دارد، و دين‌ اسلام‌ ‌بر‌ ساير اديان‌، و پيغمبر اسلام‌ ‌بر‌ ساير انبياء، و مؤمن‌ ‌بر‌ ساير طبقات‌ دارد ‌که‌ قابل‌

درخواست هايش از خداوند مقام رفيع حضرت ابراهيم (ع ) و جايگاه والاى او نزد تمام اديان توحيدى درخواست حضرت ابراهيم (ع ) از خداوند در خصوص ‍ سرزمين مقدس مكه دعاى

مسلمان، تنها نام امت پيامبر اسلام نيست، بلكه به هركس كه تسليم خداوند و پيرو اديان آسمانى باشد، مسلمان گفته مى‌شود. «مِنَ الْمُسْلِمِينَ» 1- پرسيدن عيب نيست،

بطريقه حقّه اثنى عشريّه و دين قويم اسلام كه راست‌تر و درست‌ترين مذاهب و اديان است و بشارت ميدهد اهل ايمان را كه اعمالشان شايسته و بر طبق دستور پيغمبر و

يا تمام پيغمبران ندارد بلكه براى تمام مردم است و از احكام ثابته در تمام اديان حقّه است چنانچه در مجمع از پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم روايت نموده

160. جلد 7 - صفحه 232 خاصه به امت او باشد، و بر كند به او بدعتهاى معيوبه اديان باطله را، و آشكار نمود به او احكام ممتازه دين اسلام را. پس كسى كه طلب كند

عزم بترك شريعت و كتاب سابق نه كفر بآن و آنكه قرآن و دين اسلام ناسخ كتب و اديان و باقى و بر قرار تا روز قيامت است و اين پنج نفر انبياء اولوالعزمند و در روايات

قيامت باقى باشد و خداوند دعاى او را مستجاب فرمود لذا تا كنون تمام ارباب اديان حقّه بمقامات او معترفند و همه او را بعظمت و بزرگى ياد ميكنند و محبّتش در

قيامت باقى باشد و خداوند دعاى او را مستجاب فرمود لذا تا كنون تمام ارباب اديان حقّه بمقامات او معترفند و همه او را بعظمت و بزرگى ياد ميكنند و محبّتش در

البتّه اين (كار) بر خداوند آسان است. در اين دو آيه به سه اصل مشترك در ميان اديان اشاره شده است: الف: توحيد. «يُبْدِئُ اللَّهُ الْخَلْقَ» ب: نبوّت. «وَ ما

يا تمام پيغمبران ندارد بلكه براى تمام مردم است و از احكام ثابته در تمام اديان حقّه است چنانچه در مجمع از پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم روايت نموده

وسائل خود را منسوب باو نمودند و همه باو افتخار كردند و تمام ملّيّون و ارباب اديان به نبوّت او معترف شدند تا آنكه پيغمبر بين المللى شد و كارش به اين جا رسيد

افضل‌ تمام‌ امم‌، كتاب‌ ‌او‌ افضل‌ ‌از‌ تمام‌ كتب‌، دين‌ ‌او‌ افضل‌ تمام‌ اديان‌ و بالجمله‌ آنچه‌ ممكن‌ بوده‌ خداوند تفضل‌ فرمايد بوجود مقدسش‌ عنايت‌ كرده‌،

زائل شود بآن از جاى خود اعلام نبوت و آثار امامت و ادلّه و براهين قائمه بر اديان حقّه و شرائع الهيّه‌اى كه مانند كوههايند در عظمت و استحكام بلكه بمراتب برتر

قيامت باقى باشد و خداوند دعاى او را مستجاب فرمود لذا تا كنون تمام ارباب اديان حقّه بمقامات او معترفند و همه او را بعظمت و بزرگى ياد ميكنند و محبّتش در

صالحه‌ بجا آورند و چنگ‌ زدند بدستورات‌ الهي‌ و خالص‌ كردند دين‌ حق‌ ‌را‌ ‌از‌ اديان‌ باطله‌ ‌پس‌ اينها ‌با‌ مؤمنين‌ هستند و بزودي‌ خداوند بآنها اجر عظيم‌ عنايت‌

در انتخاب آزادند. «مَنْ أَعْرَضَ» 2- فطرت انسان بر خداپرستى است، انبيا و اديان آسمانى تنها آن را يادآورى مى‌كنند. «عَنْ ذِكْرِي» «3» 3- دورى از ياد خدا

نموده باشند دين خودشان را براى او از شرك و بت پرستى و مايل شده باشند از اديان باطله بدين حقّ اسلام و برپا دارند نماز را و بدهند زكوة مالشان را و اين دين

وسائل خود را منسوب باو نمودند و همه باو افتخار كردند و تمام ملّيّون و ارباب اديان به نبوّت او معترف شدند تا آنكه پيغمبر بين المللى شد و كارش به اين جا رسيد

حق‌ و بقيه‌ باطل‌ ميفرمايد نباشيد ‌از‌ فرق‌‌-‌ باطله‌ دين‌ قيم‌ يكيست‌! اديان‌ باطله‌ هزار، صراط مستقيم‌ يكيست‌، سبل‌ شيطان‌ هزار. وَ كانُوا شِيَعاً شعبه‌

قيامت باقى باشد و خداوند دعاى او را مستجاب فرمود لذا تا كنون تمام ارباب اديان حقّه بمقامات او معترفند و همه او را بعظمت و بزرگى ياد ميكنند و محبّتش در

آنها را دشمنان انبياء گفته‌اند براى آنستكه امر فرموده بايشان كه آنها را از اديان باطله خودشان سوق دهند بدين حق كه مخالف هواى نفس آنها است و باين جهت آنها

‌در‌ حق‌ حضرت‌ رسالت‌ بسيار ‌است‌ قرآن‌ ‌او‌ افضل‌ كتب‌ دين‌ ‌او‌ افضل‌ اديان‌ اوصيائش‌ افضل‌ اوصياء امت‌ ‌او‌ افضل‌ امم‌ و ‌غير‌ اينها. (‌غير‌ ممنون‌)

شركاء ۱- تناسخ در نظر وثنى مذهبان ۲ - سرايت شرك در عبادت از وثنى ها به ساير اديان ۳- اسلام گرايش به وثنيت و شرك را چگونه اصلاح كرد؟ ۴- پاسخ به يك شبهه در مورد

مكان است. أَيْنَ ما كُنْتُ‌ ... ما دُمْتُ حَيًّا 5- نماز و زكات از مشتركات اديان آسمانى است. «وَ أَوْصانِي بِالصَّلاةِ وَ الزَّكاةِ» (شايد بتوان شرط مبارك

قيامت باقى باشد و خداوند دعاى او را مستجاب فرمود لذا تا كنون تمام ارباب اديان حقّه بمقامات او معترفند و همه او را بعظمت و بزرگى ياد ميكنند و محبّتش در

الباطِل‌ُ باطل‌ ‌بر‌ خلاف‌ حق‌ ‌است‌ ‌هر‌ چه‌ بقاء و ثبات‌ ندارد باطل‌ ‌است‌ اديان‌ باطله‌ ‌از‌ شرك‌ و كفر و مذاهب‌ سخيفه‌ و طرق‌ شيطاني‌ و سلطنت‌ ظالمانه‌

قيامت باقى باشد و خداوند دعاى او را مستجاب فرمود لذا تا كنون تمام ارباب اديان حقّه بمقامات او معترفند و همه او را بعظمت و بزرگى ياد ميكنند و محبّتش در

«لِأُحِلَّ لَكُمْ بَعْضَ الَّذِي حُرِّمَ عَلَيْكُمْ» 4- بعضى از محدوديّت‌ها در اديان سابق، جريمه‌ى موقّت الهى بوده‌اند، نه حكم دائمى الهى. «لِأُحِلَّ لَكُمْ بَعْضَ

نموده باشند دين خودشان را براى او از شرك و بت پرستى و مايل شده باشند از اديان باطله بدين حقّ اسلام و برپا دارند نماز را و بدهند زكوة مالشان را و اين دين

زائل شود بآن از جاى خود اعلام نبوت و آثار امامت و ادلّه و براهين قائمه بر اديان حقّه و شرائع الهيّه‌اى كه مانند كوههايند در عظمت و استحكام بلكه بمراتب برتر

فرمايد كه ذكر اين قصص براى حصول عبرت و تنبه است عموم مكلفين را در مصالح اديان و معاش و معادشان: أَ وَ لَمْ يَهْدِ لِلَّذِينَ يَرِثُونَ الْأَرْضَ‌: آيا

قيامت باقى باشد و خداوند دعاى او را مستجاب فرمود لذا تا كنون تمام ارباب اديان حقّه بمقامات او معترفند و همه او را بعظمت و بزرگى ياد ميكنند و محبّتش در

عَنْهُ» 3- اعراض از لغو در گفتن، شنيدن، ديدن و معاشرت، كمالى است كه در همه‌ى اديان الهى از آن ستايش شده است. «سَمِعُوا اللَّغْوَ أَعْرَضُوا عَنْهُ» (آيه فوق

آنها را دشمنان انبياء گفته‌اند براى آنستكه امر فرموده بايشان كه آنها را از اديان باطله خودشان سوق دهند بدين حق كه مخالف هواى نفس آنها است و باين جهت آنها

را در راحتى و آسايش مى‌پندارند و نبود آن را ناكامى مى‌دانند، غافل از آنكه اديان آسمانى براى تنظيم و جهت صحيح دادن به زندگى آمده‌اند، نه برطرف كردن تمام مشكلات

آنها را دشمنان انبياء گفته‌اند براى آنستكه امر فرموده بايشان كه آنها را از اديان باطله خودشان سوق دهند بدين حق كه مخالف هواى نفس آنها است و باين جهت آنها

لَكُمْ‌ ... تُخْفُونَ مِنَ الْكِتابِ‌ «1» 1- اسلام، دينى جهانى است و همه اديان را به حقّ دعوت مى‌كند. «يا أَهْلَ الْكِتابِ قَدْ جاءَكُمْ رَسُولُنا» 2- در

قيامت باقى باشد و خداوند دعاى او را مستجاب فرمود لذا تا كنون تمام ارباب اديان حقّه بمقامات او معترفند و همه او را بعظمت و بزرگى ياد ميكنند و محبّتش در

قيامت باقى باشد و خداوند دعاى او را مستجاب فرمود لذا تا كنون تمام ارباب اديان حقّه بمقامات او معترفند و همه او را بعظمت و بزرگى ياد ميكنند و محبّتش در

قيامت باقى باشد و خداوند دعاى او را مستجاب فرمود لذا تا كنون تمام ارباب اديان حقّه بمقامات او معترفند و همه او را بعظمت و بزرگى ياد ميكنند و محبّتش در

قيامت باقى باشد و خداوند دعاى او را مستجاب فرمود لذا تا كنون تمام ارباب اديان حقّه بمقامات او معترفند و همه او را بعظمت و بزرگى ياد ميكنند و محبّتش در

از جهاد به سيف مى‌باشد، زيرا تو مبعوث بر كافه برايا، و دين تو ناسخ تمام اديان است. تبصره: آيه شريفه دلالت دارد بر آنكه جهاد متكلمين در رد شبهه مبطلين و

نموده باشند دين خودشان را براى او از شرك و بت پرستى و مايل شده باشند از اديان باطله بدين حقّ اسلام و برپا دارند نماز را و بدهند زكوة مالشان را و اين دين

شركاء ۱- تناسخ در نظر وثنى مذهبان ۲ - سرايت شرك در عبادت از وثنى ها به ساير اديان ۳- اسلام گرايش به وثنيت و شرك را چگونه اصلاح كرد؟ ۴- پاسخ به يك شبهه در مورد

وسائل خود را منسوب باو نمودند و همه باو افتخار كردند و تمام ملّيّون و ارباب اديان به نبوّت او معترف شدند تا آنكه پيغمبر بين المللى شد و كارش به اين جا رسيد

اين قبيل است، و لهذا طوايف مختلف و امم متخالف در هر عهد و اوان در دينى از اديان بوده‌اند. انكار مبدأ از هيچ عاقلى مروى نيست، زيرا فطرت جبلّى حاكم بوجود او

آنها را دشمنان انبياء گفته‌اند براى آنستكه امر فرموده بايشان كه آنها را از اديان باطله خودشان سوق دهند بدين حق كه مخالف هواى نفس آنها است و باين جهت آنها

جلد 13 - صفحه 262 مراتب‌ تقوي‌ ‌را‌ مكرّر تذكّر داده‌ايم‌: 1‌-‌ تقوي‌ ‌از‌ اديان‌ باطله‌ و عقايد فاسده‌ و مذاهب‌ سخيفه‌ و طرق‌ ضالّه‌ ‌که‌ مرادف‌ ‌با‌ ايمان‌

وسائل خود را منسوب باو نمودند و همه باو افتخار كردند و تمام ملّيّون و ارباب اديان به نبوّت او معترف شدند تا آنكه پيغمبر بين المللى شد و كارش به اين جا رسيد

وسائل خود را منسوب باو نمودند و همه باو افتخار كردند و تمام ملّيّون و ارباب اديان به نبوّت او معترف شدند تا آنكه پيغمبر بين المللى شد و كارش به اين جا رسيد

شركاء ۱- تناسخ در نظر وثنى مذهبان ۲ - سرايت شرك در عبادت از وثنى ها به ساير اديان ۳- اسلام گرايش به وثنيت و شرك را چگونه اصلاح كرد؟ ۴- پاسخ به يك شبهه در مورد

در زمان تو يا بعد از تو. تنبيه: آيه شريفه دليل است بر آنكه اسلام بر ساير اديان غالب شود و رسوم شرك در ايام آن حضرت يا بعد از آن سرور باطل و منهدم گردد،

«صفّ» نام‌گذارى شده است. بيشترين توجّه اين سوره به برترى دين اسلام بر ساير اديان آسمانى و لزوم جهاد در راه خداوند و حمايت از پيامبران الهى است. علاوه بر اين

زائل شود بآن از جاى خود اعلام نبوت و آثار امامت و ادلّه و براهين قائمه بر اديان حقّه و شرائع الهيّه‌اى كه مانند كوههايند در عظمت و استحكام بلكه بمراتب برتر

و كتب‌ آسماني‌ و بالاخص‌ّ قرآن‌ مجيد و دين‌ مقدّس‌ اسلام‌ ‌که‌ جامعترين‌ اديان‌ و مشتمل‌ ‌بر‌ جميع‌ ‌ما يحتاج‌ انسان‌ ‌در‌ امر دنيا و آخرت‌ ‌است‌ ‌که‌ حضرت‌

درخواست هايش از خداوند مقام رفيع حضرت ابراهيم (ع ) و جايگاه والاى او نزد تمام اديان توحيدى درخواست حضرت ابراهيم (ع ) از خداوند در خصوص ‍ سرزمين مقدس مكه دعاى

وجود كسانيكه داراى اوصاف مذكوره هستند سوم بقاء دين اسلام و غلبه آن بر ساير اديان از جانب خداوند بدست صاحبان اوصاف مرقومه در ازمنه آتيه و از براى هر يك از

و دقت در آنچه از مذاهب و اديان قديمى كه فعلا در دسترس ما است نيز اين معنا را ثابت مى كند، به اين معنا كه اگر ما در ملل و اديان متداول مانند بره منى و بودايى

شركاء ۱- تناسخ در نظر وثنى مذهبان ۲ - سرايت شرك در عبادت از وثنى ها به ساير اديان ۳- اسلام گرايش به وثنيت و شرك را چگونه اصلاح كرد؟ ۴- پاسخ به يك شبهه در مورد

امتى از امم سابقه و لاحقه دسته‌اى را از كسانيكه تكذيب نمودند آيات و دلائل اديان حقّه را كه ما براى ارشاد و هدايت آنها نصب نموده بوديم پس هر دسته را بجاى

آنها را دشمنان انبياء گفته‌اند براى آنستكه امر فرموده بايشان كه آنها را از اديان باطله خودشان سوق دهند بدين حق كه مخالف هواى نفس آنها است و باين جهت آنها

بيان: در خلق عظيم مفسرين را وجوهى است: 1- مراد دين اسلام است كه اعظم تمام اديان است. 2- آداب قرآنى است كه حق تعالى به او ارزانى داشته است. جلد 13 - صفحه

مفسّران مى‌گويند: مراد از «حكمت»، احكام ثابتى است كه در آيات قبل گفته شده و در اديان ديگر هم بوده و نسخ شدنى نيست. در آيه‌ى 22 فرمان نهى از شرك اوّلين حكمت‌ «1»

شبيخون زدن). «لَنُبَيِّتَنَّهُ وَ أَهْلَهُ» 9- قصاص، قانون عقلى و در تمام اديان آسمانى نيز بوده است. «لَنَقُولَنَّ لِوَلِيِّهِ» 10- مجرم، با ظاهرسازى وتوجيه،

و عبث‌ ميشود دستگاه‌ انبياء و كتب‌ و احكام‌ بكلي‌ برچيده‌ ميشود دستگاه‌ اديان‌ حقه‌ و باطله‌ ‌حتي‌ دستگاه‌ شرك‌ بيهوده‌ ميگردد زيرا عبادت‌ بت‌ بطمع‌ اينكه‌

نموده باشند دين خودشان را براى او از شرك و بت پرستى و مايل شده باشند از اديان باطله بدين حقّ اسلام و برپا دارند نماز را و بدهند زكوة مالشان را و اين دين

‌را‌ افضل‌ اوصياء قرار داده‌، كتابش‌ ‌را‌ افضل‌ كتب‌، دين‌ ‌او‌ ‌را‌ افضل‌ اديان‌، امت‌ ‌او‌ ‌را‌ افضل‌ امم‌، شريعت‌ ‌او‌ ‌را‌ ‌تا‌ قيامت‌ باقي‌ داشته‌، ‌او‌

باقى و برقرار خواهد بود بعلاوه نام نيك و مقبوليّت تامّه عامّه كه تمام ارباب اديان معترف بمقام و عزت و عظمت اويند و درود و ثناى او در السنه و افواه خاص و عام

شركاء ۱- تناسخ در نظر وثنى مذهبان ۲ - سرايت شرك در عبادت از وثنى ها به ساير اديان ۳- اسلام گرايش به وثنيت و شرك را چگونه اصلاح كرد؟ ۴- پاسخ به يك شبهه در مورد

آنها را دشمنان انبياء گفته‌اند براى آنستكه امر فرموده بايشان كه آنها را از اديان باطله خودشان سوق دهند بدين حق كه مخالف هواى نفس آنها است و باين جهت آنها

آنها را دشمنان انبياء گفته‌اند براى آنستكه امر فرموده بايشان كه آنها را از اديان باطله خودشان سوق دهند بدين حق كه مخالف هواى نفس آنها است و باين جهت آنها

عهد ‌را‌ قبيح‌ و زشت‌ ميشمارد، و اجماع‌ مسلمين‌ و ضرورت‌ دين‌ بلكه‌ جميع‌ اديان‌ نيز ‌بر‌ حسن‌ ‌آن‌ و لزوم‌ رعايت‌ ‌آن‌ قائم‌ ‌است‌. و مراد ‌از‌ عهد ‌که‌

لِرَسُولِهِ‌: و براى رسول او عزت نبوت و شفاعت، يا عزّ اعلاى دين او بر ساير اديان به فتح و نصرت، وَ لِلْمُؤْمِنِينَ‌: و مر گرويدگان را عز ايمان و طاعت، يا

مطلب بر عاقل مخفى نيست. مقدمه دوم: ثبوت وسطيت در اسلام- جعل قانون و تشريع اديان، تفسير اثنا عشرى، ج‌1، ص: 275 محقق شد كه براى سعادت و تكميل نفوس انسانيت

شركاء ۱- تناسخ در نظر وثنى مذهبان ۲ - سرايت شرك در عبادت از وثنى ها به ساير اديان ۳- اسلام گرايش به وثنيت و شرك را چگونه اصلاح كرد؟ ۴- پاسخ به يك شبهه در مورد

آنها را دشمنان انبياء گفته‌اند براى آنستكه امر فرموده بايشان كه آنها را از اديان باطله خودشان سوق دهند بدين حق كه مخالف هواى نفس آنها است و باين جهت آنها

نمايد تحقيقا همانستكه خدا بوعده خود وفا فرمود و آن پيغمبرى را كه دينش ناسخ اديان و كتابش ناسخ كتب است فرستاد و چون مواعظ قرآنيّه در نفوس ايشان مؤثر شود از

نمايد تحقيقا همانستكه خدا بوعده خود وفا فرمود و آن پيغمبرى را كه دينش ناسخ اديان و كتابش ناسخ كتب است فرستاد و چون مواعظ قرآنيّه در نفوس ايشان مؤثر شود از

يا به تعذيب شما به آتش، يا امر خدا به نصرت پيغمبر و غلبه دين او بر ساير اديان، وَ غَرَّكُمْ بِاللَّهِ الْغَرُورُ: و فريب داد شما را به خدا، شيطان بسيار

((صيام )) و ((صوم )) و منظور از ((الذين من قبلكم )) در آيه شريفه روزه در اديان و اقوام ديگر، در بيان فلسفه و حكمت عمده روزه در اسلام هدف از تشريح روزه در

كافى بود كه بگوييم: قرآن، «تبيان كل شى» است، اوامر و نواهى اين آيه در همه اديان بوده و هرگز نسخ نشده است. وليدبن‌مغيره، چنان جذب اين آيه شد كه گفت: شيرينى،

پيرامون مقدار مهريه و مال الاجاره نيست. «ثَمانِيَ حِجَجٍ» 15- مراسم حج، در اديان گذشته نيز سابقه داشته است. «حِجَجٍ» 16- هنگام صحبت براى مهريه، پدر عروس،

نموده باشند دين خودشان را براى او از شرك و بت پرستى و مايل شده باشند از اديان باطله بدين حقّ اسلام و برپا دارند نماز را و بدهند زكوة مالشان را و اين دين

غیب درست نخستین نقطه‌ای است که مؤمنان را از غیر آنها جدا می‌سازد و پیروان ادیان آسمانی را در برابر منکران خدا و وحی و قیامت قرار می‌دهد و به همین دلیل نخستین

اسلامش ببينى، كه می گويد: اسلام در معارف دينى چيزى بيشتر از ساير اديان نياورده، چون همه اديان، بشر را به سوى توحيد، و تزكيه نفس، و تخلّق به اخلاق فاضله، و

مى‌خواهد به سبب مكاره وارده بر شما در جهاد، اعلاى دين اسلام فرمايد بر ساير اديان. وَ إِذْ يَعِدُكُمُ اللَّهُ إِحْدَى الطَّائِفَتَيْنِ أَنَّها لَكُمْ وَ تَوَدُّونَ

نزد اعراب، مبدأ سال قرار گرفت. دين اسلام كامل‌ترين شريعت آسمانى است واز اديان ديگر مستقل است، لذا مسلمانان ميلاد حضرت مسيح را مبناى سال خود قرار ندادند،

پيشه خود كند. وَرِثُوا الْكِتابَ يَأْخُذُونَ‌ ... 5- رشوه و حرام‌خوارى در اديان ديگر نيز مورد انتقاد و توبيخ بوده است. «يَأْخُذُونَ عَرَضَ هذَا الْأَدْنى‌»

يديه » و معناى : «تفصيل الكتاب » و اشاره به وحدت همه اديانو اينكه اختلاف اديان در اجمال و تفصيل است «و لكن تصديق الذى بين يديه » - يعنى قرآن تصديق آن كتابهايى

فتنه ها و شدائد و عسرتى كه گرفتارش هستند نجاتشان مى دهد، و دينشان را بر همه اديان تقديم و برترى مى بخشد، و آنان را بعد از آنكه در زمين جايى نداشتند، در زمين

عدالت و ايمان و اخلاق و انسانيت و فضيلت پيش ببرند تا به آخرين آيين كه خاتم اديان است برسند و همچون طفلى كه مدارج تحصيلى را يكى پس از ديگرى پيموده تا فارغ

بدو منتهى مى شود. و نيز، تمامى اديان زنده اى كه در دنيا هستند، از قبيل اديان موسى، عيسى و محمّد «عليهم السلام»، همه بر اديان ابراهيم تكيه دارند، كه همان دين

در جاى ديگر اين دو از هم جدا ذكر شده ، در آيه «و ما ارسلنا من قبلك من رسول الا نوحى اليه انه لا اله الا انا فاعبدون » تنها ادب بالنسبه به پروردگار يعنى

امت، مسئول اجراى احكام الهى در ميان مردم هستند. (ولايت‌فقيه، ريشه در تمام اديان دارد) يَحْكُمُ بِهَا النَّبِيُّونَ‌ ... وَ الرَّبَّانِيُّونَ وَ الْأَحْبارُ

را يارى مى كند، و زمين را در اختيار آنان قرار داده، دين آنان را بر تمامى اديان غلبه مى دهد و از مشركان قريش انتقام مى گيرد. همچنان كه ديديم اين طور شد.

طيبات و حرام دانستن خبائث و پليديها تا اندازه اى از فطرياتى بوده كه همه اديان بر آن اتفاق داشته اند، و همچنين هر چند مساءله برداشتن موانع و غل و بندهاى

«پس راست گردان روى خود را براى دين حق» (در حالتى كه ميل كننده باشى از همه اديان باطله به دين حق اسلام). __________________________________________________

((صيام )) و ((صوم )) و منظور از ((الذين من قبلكم )) در آيه شريفه روزه در اديان و اقوام ديگر، در بيان فلسفه و حكمت عمده روزه در اسلام هدف از تشريح روزه در

نمودم آنها را براى كرامت تو و واجب نمودم بر خود كه غالب نمايم دين تو را بر اديان تا باقى نماند در مشرق و مغرب عالم دينى غير از دين تو يا جزيه دهند باهل دين

آسمانى شما چيزى از طب نمى يابم ، در حالى كه دانش مفيد بر دو گونه است : علم اديان و علم ابدان ، او در پاسخش چنين گفت : خداوند همه دستورات طبى را در نصف آيه

احكام و شرايعى هم كه انبياء آورده اند، همه از فروع اين ميثاق فطرى است. چون اديان، همه فطری اند. «وَ الَّذِينَ يَصِلُونَ مَا أَمَرَ اللَّهُ بِهِ أَن يُوصلَ

او كسى است كه رسول خود را به هدايت و دين حق فرستاد، تا دين حق را بر همه اديان غالب سازد و اين گواهى خدا، كافى ترين گواهى است (۲۸). «بیان آيات» اين آيات،

توفيقش را از او برگيرد و او را بخود و هواى نفسش واگذارد تا در راه يكى از اديان باطل جان سپارد). از او، از احمد بن محمد بن خالد، از فضالة بن ايّوب، از عمر

ايمان را مى پذيرند و گروهى كفر را. سرچشمه اختلاف پيروان اديان بعضى از نويسندگان غربى به اديان و مذاهب ايراد گرفته اند كه آنها موجب تفرقه و نفاق ميان افراد

همگى را محترم مى شمرند. روشن است كه اين موضوع ، منافاتى با نسخ اديان پيشين به وسيله اديان بعد ندارد، زيرا همانگونه كه سابقا اشاره شد، تعليمات انبياء همچون

بالاخره فلسفه نهايت درجه اوجش قبل از اوج گرفتن اديان بوده و در گذشته هم گفتيم كه دين توحيد از تمامى اديان ديگر قديمى تر است . و در سير تاريخى انسان آن تقسيمى

عبوديت و بندگى است ، البته اين عبوديت در اديان حق از جهت زيادى دستورات و كمى آن و همچنين از جهت مراتب كمال كه در آن اديان است فرق مى كند. ترجمه تفسير الميزان

، آن طريقه اى كه خداوند مردم را بر طبق آن آفريده . و بطور كلى هر دينى از اديان كه داراى كتاب است در هر عصرى كه نازل شده باشد متضمن طريقه فطرت است ، چيزى

انبياء، مانند ايمان و توحيد و نماز و روزه ، اصولى است ثابت و جاودانى كه در همه اديان آسمانى وجود داشته است . و در بخش ديگرى از اين سوره موضع گيريهاى مختلف اهل

است ، زيرا مى دانيم اگر منظور از اسلام معنى وسيع اين كلمه بوده باشد تمام اديان آسمانى را شامل مى شود و به همين دليل اين كلمه (مسلم ) بر پيامبران ديگر نيز

اعمال آنها نيستيد. تفسير: به دنبال دعوتى كه در آيات سابق از عموم پيروان اديان ، دائر به تبعيت از برنامه هاى همه انبياء شده بود، در نخستين آيه مورد بحث

فرستاده او است، كه او را به آئين هدايت، و دين‏ حقّ فرستاده است، تا بر همگى اديان جهان قهر و غالب گردد، اگر چه مشركين آن را خوشايند ندارند. سپس نماز من، و

نداشته باشد كه اين فرمانهاى دهگانه اختصاصى به آئين اسلام ندارد بلكه در همه اديان بوده است ، اگر چه در اسلام به صورت گسترده ترى مورد بحث قرار گرفته است ، و

الرجعى - و بدرستى بسوى پروردگار تو است بازگشت ». اين طايفه نيز در بين امم و اديان چند دسته و داراى چند مذهب مختلفند، و ما خيلى از مذاهب آنها و طريقه هايى كه

شود، و در آن ايجاد تفرقه نكنند. چون پاره اى از احكام الهى است كه در همه اديان بوده، و معلوم است كه چنين احكامى، مادام كه بشر عاقل و مكلفى در دنيا باقى

به اين معنا اشاره رفت ، ولى اينجا نيز بدان اشاره اى مى شود. وثنيت - مانند اديان توحيد - وجود تمامى موجودات را منتهى به پديد آورنده اى واحد مى داند و كسى

تعالى، چنين نصرتى به رسول اسلام داد. براى اين كه دين او را خلل ناپذيرترين اديان كرد، و سلطنت او را عظيم ترين سلطنت قرار داد. بعضى گفته اند: مراد از «نصر

ترتيب مضمون آيات گذشته بيان احكامى است كه نه تنها در اسلام بلكه در تمام اديان بوده است . به دنبال آن در اين آيات ، مى گويد: سپس به موسى ، كتاب آسمانى داديم

فراموش كرد كه ممكن است تكامل مذاهب به جائى برسد كه آخرين مذهب به عنوان خاتم اديان نازل گردد به طورى كه دگرگونى در احكام آن بعدا راه نيابد (شرح كامل اين موضوع

زمام خلقت و نواميس آن ، تنها به دست خداى تعالى است . بنابراين ، انسان كه از اديان و معتقدات جز مطابقت با واقع و پيروى آن ، منظورى ندارد نبايد جز به هدايت پروردگار

است نه هدايت ديگران و دين فطرى كه مردم را به آن دعوت نموده ، دين حق است نه اديان ديگر، زيرا كه خداى تعالى اگر عالم را آفريد به خاطر منظورى است كه داشت ، و

است ، تو در دعوت خود امين و درستكارى » و لقد علمت ان دين محمد(ص ) من خير اديان البرية دينا «من هم اين را دريافتم كه مكتب و دين محمد بهترين دين و مكتبها

خود امرى است طبيعى كه وقتى اينگونه آداب و رسوم ، يكباره نسخ شود، مثل اينكه اديان و يا قوانين يكباره آنها را مورد حمله قرار دهد، نخست باصول آن آداب و سنن پرداخته

كه در آيات پيشين گذشت از احكام ثابت و مستحكم و غير قابل نسخ است كه در همه اديان آسمانى بوده است ، فى المثل شرك و قتل نفس و زنا و پيمان شكنى ، چيزى نيست كه

و قدر و منزلتش را بلند مى كند، و نفوذ كلمه اش مى دهد، و دينش را بر ساير اديان برترى مى بخشد، و امنيت و سلامتى را بر او و مؤ منين به او گسترش مى دهد، همان

است كه اصل مسئوليت هر كس در برابر اعمال خويش از اصول منطقى و مسلم در همه اديان آسمانى است . تفسير نمونه جلد ۱۹ صفحه ۳۸۸ البته گاه ممكن است انسان شريك جرم

يكى از بزرگترين الطاف الهى گشت ، كاملترين آئينهاى الهى كه نقطه پايان و ختم اديان بود، نازل گرديد، و پس از نزول تمام احكام و تعليمات اسلامى به مصداق اليوم

دست به مهاجرت مى زدند، و اين مهاجرتها سرچشمه بركات فراوانى در طول تاريخ اديان شد، تا آنجا كه تاريخ اسلام از نظر ظاهر و معنا بر محور هجرت پيامبر (صلى اللّه

صدق نبوت رسولش است. و نيز شاهد بر صدق اين وعده است كه دينش به زودى بر همه اديان غلبه مى كند، و يا شاهد بر اين است كه رؤياى او صادقانه است. پس ‍ اين جمله،

مخصوصا دين اسلام كه فعلا گفتگوى ما درباره آنست ، (و گفتگوى از آن ، از ساير اديان نيز هست ، چون اسلام همه انبياء را تصديق كرده )، علاوه بر اينكه همانطور كه

مهمى براى آنها كه مادى مى انديشند گران آيد اما اين واقعيتى است كه در تمام اديان آسمانى به چشم مى خورد. به همين دليل در احاديث اهلبيت (عليهمالسلام ) درباره

است ، بعلاوه آنها اصولا با دعوت همه پيامبران الهى مخالفت داشتند و منكر همه اديان بودند. همچنين قوم عاد و ثمود و اصحاب الرس و اقوام بسيار ديگرى را كه در اين

كه هميشه از ناحيه مذاهب راستين احساس خطر ميكنند هميشه اصرار دارند كه دعوت اديان را دعوت به تخدير افكار توده ها معرفى كنند، تعبير رسواى آنها كه دين افيون

آئين پاك و بى آلايش ابراهيم است پيروى نمائيد زيرا او «حنيف » بود يعنى از اديان باطل متمايل به حق شده بود و در دستورات او حتى در مورد غذاهاى پاك يك حكم انحرافى

هايند كه مو را از ماست مى كشند، چطور ممكن است حقيقت دين و حقانيت آورندگان اديان را نفهمند؟! در پاسخ مى گویيم: عينك انسان به هر رنگ كه باشد، موجودات را به

تفسير الميزان جلد ۱ صفحه : ۳۴۳ «من دون الناس »، برخلاف مردم ، چون شما تمامى اديان به جز دين خود را باطل مى دانيد «فتمنوا الموت ان كنتم صادقين »، پس آرزوى مرگ

جامعههاى بشرى و شهرهاى وسيع آن ، ننهاده و به افكار مختلف و ايدههاى گوناگون و اديان و مذاهب ضد و نقيض آن برخورد ننموده ، و اينك ناگهان گذارش به سرزمينى وسيع

ما لا يطاق » وجود ندارد، تفسير نمونه جلد ۲ صفحه ۴۰۶ نه در اسلام و نه در اديان ديگر و اصل آزادى اراده است ، زيرا مى گويد: هر كس در گرو اعمال نيك و بد خويش

چرا اين امت بهترين امتها بايد باشد آن نيز روشن است زيرا آنها داراى آخرين اديان آسمانى هستند و آخرين دين روى حساب تكامل كامل ترين آنها است . در آيه فوق به

حقيقت نامبرده، كفّار و منافقين تخطئه، و اهل كتاب ملامت شده اند، كه چرا ميان اديان آسمانى و رسولان الهى فرق گذاشتند و در هر فرازى، به مناسبت عدّه اى از احكام،

معلوماتش را از سلمان فارسى گرفته، كه يكى از علماى فارس و داناى به مذاهب و اديان بوده است، با اين كه سلمان فارسى در مدينه مسلمان شد، و وقتى به زيارت آن جناب

، بنام صابى ، و صابئين را بدين مناسبت صابئى ناميدند، و مردم قبل از آنكه اديان و شرايع در بشر پيدا شود، و نيز قبل از خروج يوذاسف ، در طرف شرقى زمين ، در

است و به هر نوعى از نسبت به وى انتساب دارد، از اسماء و صفاتش ‍ گرفته تا اديان و اعمال صالح بندگان و همچنين مقربين درگاهش ، از انبيا و ملائكه و شهدا و مؤ