روایت:الکافی جلد ۱ ش ۱۳۶۱
آدرس: الكافي، جلد ۱، كِتَابُ الْحُجَّة
الحسن بن الفضل بن زيد اليماني قال :
| الکافی جلد ۱ ش ۱۳۶۰ | حدیث | الکافی جلد ۱ ش ۱۳۶۲ | |||||||||||||
| |||||||||||||||
ترجمه
کمره ای, اصول کافی ترجمه کمره ای جلد ۳, ۵۳۹
حسن بن فضل بن يزيد يمانى گفت: پدرم به خط خود، نامهاى نوشت و جوابش رسيد و سپس من به خط خود نامهاى نوشتم و جوابش رسيد، سپس يكى از فقهاى هم مذهب ما با خط خود نامهاى نوشت و جوابش نرسيد، و ما تأمل كرديم و علت بىجواب ماندن نامهاش، اين بود كه آن مرد به مذهب قرمطيها پيوسته بود. حسن بن فضل گويد: من از عراق ديدن كردم و به طوس رفتم و تصميم گرفتم، بيرون نروم مگر اين كه وضع من كاملًا روشن شود و حوائج من بر آورده گردد، گر چه در آنجا بمانم تا به گدائى بيفتم، گويد: در اين ميان از ماندن در آنجا دل تنگ شدم و ترسيدم كه حج من فوت شود. گويد: روزى آمدم نزد محمد بن احمد و از او درخواستى كردم و او گفت: برو به مسجد كذائى و در آنجا مردى با تو ملاقات مىكند. گويد: من بدان مسجد رفتم و مردى نزد من وارد شد و چون به من رسيد، خنديد و گفت: غم مخور كه امسال به حج ميروى و تن درست نزد خاندانت و فرزندانت بر مىگردى، گويد: من آسوده شدم و دلم آرام شد و مىگفتم: اين مصداق آن است، و الحمد للَّه. گويد: سپس من به سر من رأى رفتم و يك كيسه سر بسته براى من آمد كه در آن چند اشرفى بود و يك جامهاى، من غمگين شدم و گفتم با خود كه: پاداش من نزد اين مردم همين است، نادانى ورزيدم و آن را بر گردانيدم و نامهاى نوشتم و آن كه نامه را از من گرفت، اشارهاى به من نكرد و سخنى در باره آن نگفت، سپس در دنبال آن از اين كار به سختى پشيمان شدم و با خود گفتم كه: من براى برگردانيدن بر مولاى خود كافر شدم و نامهاى نوشتم و پوزش خواستم از كار خودم و گناه به گردن گرفتم و از آن آمرزش خواستم و آن را فرستادم و برخاستم و از پشيمانى، دست به هم ماليدم، من در اين كردار بودم و با خود انديشه مىكردم كه اگر اشرفيها به من برگشت، كيسه آنها را باز نمىكنم و با آن كارى نمىكنم تا آنها را به پدرم برسانم زيرا او از من بدانها داناتر است تا هر كار مىخواهد با آنها بكند، پس براى آن فرستادهاى كه كيسه اشرفى را براى من آورده بود اين نامه آمد: تو بد كردى كه به آن مرد اطلاع ندادى، ما با برخى از دوستان خود اين كار را مىكنيم و عطيهاى جزئى به آنها مىدهيم و بسا كه خودشان هم در خواست مىكنند و منظور از آن تبرك است و به من نامه رسيد كه تو خطا كردى در برگردانيدن احسان ما، از خدا آمرزش بخواه و خدا تو را مىآمرزد و اما اگر نيت و تصميم تو اين است كه با آنان كارى نكنى و هزينه راه خود نسازى، ما هم آن را از تو باز گرفتيم و اما جامه را لازم دارى براى آنكه در آن محرم شوى. گويد: من در دو مقصود نامه نوشتم و خواستم در سومى هم بنويسم و دست باز گرفتم، از بيم آنكه از آن بدش آيد، پاسخ هر دو مقصود به من رسيد و شرح همان سومى هم كه ننوشته بودم رسيد و الحمد للَّه. گويد: من با جعفر بن ابراهيم نيشابورى در همان نيشابور وعده كرده بودم كه با او سوار شوم و هم كجاوه باشيم و چون به بغداد رسيديم، پشيمان شدم و از او عذر خواستم و رفتم دنبال جستجوى يك هم كجاوه، ابن الوجنا به من برخورد، پس از اين كه من براى كرايه كردن شتر به او مراجعه كرده بودم و او بد داشت كه وارد اين كار شود، ولى اكنون به من گفت: من دنبال تو مىگشتم، به من دستور رسيد (از طرف امام عصر" ع"- از تفسير مجلسى ره) كه او (يعنى حسن بن فضل) با تو صحبت كند و بايد به خوشى با او رفتار كنى و براى او هم كجاوه تهيه كنى و براى او شتر كرايه كنى.
مصطفوى, اصول کافی ترجمه مصطفوی جلد ۲, ۴۶۰
حسن بن فضل بن يزيد يمانى گويد: پدرم بخط خود نامهاى (بحضرت قائم عليه السلام) نوشت و جواب آمد، سپس من هم بخط خود نامهئى نوشتم و جواب آمد. آنگاه مردى از فقهاء هم مذهب ما نامهئى بخط خودش نوشت و جواب نيامد، چون فكر كرديم علتش اين بود كه آن مرد قرمطى «۱» شده بود. حسن بن فضل گويد: من ائمه عراق را زيارت كردم و بطوس رفتم (براى زيارت امام رضا عليه السلام) و تصميم گرفتم كه بيرون نروم، جز اينكه امر (امامت حضرت قائم عليه السلام و پذيرفتن آن حضرت مرا) برايم روشن شود و حوائجم روا گردد، اگر چه آنقدر بمانم كه گدائى كنم. در آن ميان دلم از ماندن تنگ شد __________________________________________________
(۱) قرامطه جماعتى بودند كه در ظاهر بامامت محمد بن اسماعيل بن جعفر الصادق عليه السلام قائل بودند ولى در باطن عقيده آنها الحاد و ابطال شريعت بود، زيرا بيشتر محرمات را حلال ميشمردند و نماز را همان اطاعت امام ميدانستند و دادن خمس را بامام، زكاة ميناميدند و روزه را نهان داشتن اسرار و زنا را فاش كردن آن ميدانستند و چون يكى از رؤساى آنها در ابتداى كار بخط مقرمط نوشت، ايشان را بقرامطه منسوب ساختند- مرآت ص ۴۳۰-.
و ترسيدم كه حج از دستم برود. روزى نزد محمد بن احمد آمدم كه از او تقاضاى كمك كنم، بمن گفت: بفلان مسجد برو كه مردى بديدن تو مىآيد، من آنجا رفتم، مردى نزدم آمد، چون مرا ديد بخنديد و گفت: غم مخور كه امسال حج ميگزارى و سالما بسوى همسر و فرزندانت مراجعت خواهى كرد. من خاطر جمع شدم و دلم آرام گرفت و با خود ميگفتم اين مصداق آن (تصميم و خواست من) است و الحمد لله. سپس بسامره آمدم، كيسه پولى كه در آن چند دينار بود با جامهئى بمن رسيد، اندوهگين شدم و با خود گفتم: پاداش من نزد اين مردم (يعنى ائمه) اين است؟!! (من دعاى آنها را ميخواهم و آنها برايم مال دنيا مىفرستند و ممكن است مقصودش كمى مبلغ باشد) و نادانى ورزيدم و آن را پس دادم و نامهئى نوشتم، گيرنده نامه در آن باره بمن اشارهئى نكرد و چيزى نگفت، سپس سخت پشيمان شدم و با خود گفتم: من بسبب رد كردنم بر مولاى خود كافر شدم. نامهئى نوشتم و از كار خود پوزش خواستم و بگناه خود اقرار كردم و آمرزش طلبيدم و نامه را فرستادم و خودم ماندم و دست بهم ميماليدم و فكر ميكردم و با خود ميگفتم: اگر دينارها بمن برگشت، بندش را باز نميكنم و تصرفى نمينمايم تا آنها را بپدرم برسانم كه هر چه خواهد نسبت بآنها انجام دهد، زيرا او از من داناتر است. آنگاه نامهئى بفرستادهاى كه كيسه پول را نزد من آورد رسيد كه: «بدكارى كردى كه بآن مرد اطلاع ندادى كه ما گاهى با دوستان خود چنين كارى ميكنيم (هديهئى اندك براى آنها مىفرستيم) و گاهى خود آنها بعنوان تبرك چيزى از ما تقاضا ميكنند «و بمن نامه رسيد كه: «خطا كردى كه احسان ما را رد كردى، سپس چون از خدا آمرزش خواستى، خدا ترا مىآمرزد. ولى چون تصميم و قصدت اينست كه در آنها تصرف نكنى و در راه خرج ننمائى، آن را از تو بازداشتيم، (پولها را دوباره برايت نفرستاديم) اما جامه را ناچارى داشته باشى كه لباس احرامت سازى. و باز راجع به دو موضوع بآن حضرت نامهئى نوشتم و ميخواستم موضوع سوم را بنويسم. ولى خوددارى كردم، از ترس اينكه مبادا خوشش نيايد، پس جواب آن دو موضوع رسيد با تفسير و توضيح موضوع سومى كه در دل گرفته بودم و الحمد لله. و نيز در نيشابور با جعفر بن ابراهيم نيشابورى توافق كردم كه در مسافرت همراه او و هم كجاوه او باشم: چون ببغداد رسيدم، پشيمان شدم و قرار دادم را با او پس گرفتم و در جستجوى همكجاوهئى بر آمدم. نزد ابن وجناء رفتم و از او تقاضا كردم مركوبى بمن كرايه دهد، ديدم راضى نيست، سپس خودش نزد من آمد و گفت: من دنبال تو ميگردم، بمن گفتهاند (از جانب امام عصر عليه السلام) كه او (يعنى تو كه حسن بن فضلى) همراه تو مىشود، با او خوشرفتارى كن و همكجاوه پيدا كن و مركوب كرايه كن.
محمدعلى اردكانى, تحفة الأولياء( ترجمه أصول كافى) - جلد ۲, ۷۷۵
حسن بن فضيل بن زياد يمانى روايت كرده و گفته است كه: پدرم نامهاى به خطّ خود نوشت و جواب آن آمد، بعد از آن، من به خطّ خود نوشتم، و جواب آن رسيد، و مردى از فقهاى اصحاب ما نامهاى به خطّ خود نوشت، و جواب آن نرسيد. پس ما نظر كرديم، سببش اين بود كه آن مرد، قرمطى شده بود. «۱» حسن بن فضل مىگويد كه: پس به زيارت ائمّه بغداد آمدم، و حال آنكه وارد طوس شده بودم و عزم كردم كه از بغداد بيرون نروم، مگر بعد از ظهور امر خويش و بر آمدن حاجتهايى كه دارم و آن، عبارت است از: علم به وجود حضرت صاحب الامر- صلوات اللَّه و سلامه عليه- و هر چند كه احتياج به هم رسانم، به اينكه در بغداد بمانم تا آنكه صدقه بگيرم. حسن گفت: و در ميان اين امر، سينهام به سبب ماندن در بغداد تنگ مىشد، و مىترسيدم كه حج از من فوت شود. پس روزى به نزد محمد بن احمد آمدم كه از او جواب گيرم، به من گفت: برو به فلان مسجد و البته مردى تو را ملاقات خواهد كرد. حسن گفت كه: من به سوى آن مسجد رفتم، پس مردى بر من داخل شد و چون به من نظر كرد، خنديد و گفت: غمگين مباش؛ زيرا كه زود باشد كه تو به حج روى در اين سال، و به سوى زن و فرزندان خويش __________________________________________________
(۱). و قرمطى، مفرد قرامطه است و ايشان، طائفهاى از شيعهاند كه به امامت محمد، پسر اسماعيل پسر امام جعفر صادق عليه السلام قائلاند. و سبب ناميدن ايشان به اين نام، آن است كه اوّل رؤساى ايشان به طريق قرمطه نوشت. و قرمطه، بر وزن غرغره، حروف و سطور را نزديك به هم نوشتن است. (مترجم)
صحيح و سالم برگردى. حسن گفت كه: من مطمئن شدم و دلم آرام گرفت و مىگفتم كه: اينك مصداق اين است، يعنى: من كسى هستم كه وقوع حجّ و رسيدن به زن و فرزند تندرست بر من راست و درست آيد، و الحمد للَّه. و گفت كه: بعد از آن وارد سامره شدم، پس كيسهاى به سوى من بيرون آمد كه دينارها و جامهاى در آن بود. من بسيار غمناك شدم و در دل خود گفتم كه: مزد من در نزد اين گروه، اين است؟ و جهل به كار داشتم و آن كسيه را ردّ كردم، و نامهاى در اين باب نوشتم و آنكه آن را از من گرفت، هيچ به من اشاره نكرد و در باب آن به حرفى تكلّم نكرد (يعنى: به من نگفت كه: اين كيسه از حضرت صاحب الامر عليه السلام است و ردّ آن غلط است). بعد از آن پشيمان شدم؛ پشيمانى سختى، و با خود گفتم كه: به رد كردن بر آقاى خود كافر شدم. و نامهاى نوشتم به اين مضمون كه: از كردار خود عذر مىخواهم و به گناه خود اقرار دارم و از اين امر ناپسند، استغفار مىكنم و از خدا مىخواهم كه مرا بيامرزد، و آن نامه را فرستادم و برخاستم و وضو ساختم (يا راه مىرفتم) و من در اين باب با خود فكر مىكردم و مىگفتم كه: اگر آن دينارها به من ردّ شود، بند آن كيسه را نمىگشايم و سرِ آن را باز نمىكنم و در آن كارى نمىكنم، تا آن را به سوى پدرم ببرم؛ زيرا كه او از من داناتر است تا آنكه در باب آن به آنچه خواسته باشد عمل كند. پس فرمانى بيرون آمد به سوى آن فرستاده كه كيسه را به نزد من آورده بود كه: «بد كردى كه آن مرد را اعلام نكردى، كه ما بسا بوده كه اين را با مواليان و دوستان خويش كردهايم، و بسا بوده كه ايشان اين را از ما خواستهاند كه به آن تبرّك جويند». و توقيعى به سوى من بيرون آمد كه: «در ردّ كردن احسان ما خطا كردى، پس در آن هنگام كه از خدا طلب آمرزش نمودى، خدا تو را مىآمرزد. و امّا هرگاه عزيمت و عقيده تو اين باشد كه در آن امرى را احداث نكنى در راهى كه مىروى، ما آن را از تو گردانيديم و امّا جامه، از آن چارهاى نيست از براى آنكه در آن احرام ببندى». حسن گفت كه: در باب دو مسأله عريضهاى نوشتم و خواستم كه در باب مسأله سيم بنويسم و از آن باز ايستادم به جهت ترس آنكه آن را ناخوش داشته باشد. پس جواب دو مسأله و مسئله سيم كه آن را پيچيده بودم و از آن سؤال نشده بود، وارد شد، با بيانى روشن، و الحمد للَّه. و نيز گفت كه: با جعفر بن ابراهيم نيشابورى در نيشابور موافقت كردم بر اينكه با او سوار شوم و هم كجاوه باشيم، و چون در بغداد آمدم، پشيمان شدم و رأيم گشت و از او خواهش كردم و قرارداد خويش را بر هم زديم و رفتم كه همتايى را طلب كنم. پس ابن وَجناء مرا ملاقات كرد و گفت كه: من در جستجوى توام. بعد از آنكه به نزد او رفته بودم و از او خواهش كرده بودم كه مرا به كرايه بگيرد، او را چنان يافتم كه ناخوش داشت. حسن مىگويد كه: ابن وَجنا گفت كه: به من گفته شد (يعنى: صاحب الامر به من فرمود كه): حسن بن فضل با تو رفيق مىشود، پس با او نيكو معاشرت كن و همتايى را از برايش بجو و او را به كرايه بگير.
