نتایج جستجو

آثار علم ۶ ; ارزش علم ۷ علما: و آیات آفاقى ۵ ; فضایل علما ۷ قرآن: فلسفه آیات آفاقى قرآن ۴ ; قرآن و دانشمندان ۴ ; قرآن و علما ۴

انشاءاللّه. ناگفته نماند به موجب روايات اسلامى و فتواى فقها، زينت با طلا و پوشيدن آن براى مردان حرام و براى زنان بلامانع است براى نمونه يك روايت از حضرت

دهد. به گفته بعضى دانشمندان، ابرها به هنگام تراکم سیستمى بر آنها حاکم مى شود که خود را مى فشارد، و در نتیجه باران از آن فرو مى بارد، و این تعبیر در حقیقت

بار) از حروف شبيه به فعل و مشهور آن است كه به اسم نصب و بخبرش رفع مى‏دهد مثل [شورى:17]. فراء و تابعانش عقيده دارند كه آن به اسم و خبر نصب مى‏دهد. سيرافى

حج، جماع و فسوق و منازعه نيست در نزد شيعه مراد از رفث، مقاربت و از فسوق دروغ و از جدال قسم خوردن است (مجمع). طبرسى در ذيل آيه 32 هود فرموده: جدال و مجادله

انواع، و حسن و قبح و غنا و فقر و صحت و مرض و طول عمر و قصر آن و لذت و الم و عقل و جهل و حواس ظاهره و باطنه و نظم و انتظام و بقا و فناء هر چيزى به قدر معين و

را به معناى زیبایى و زینت تفسیر کرده اند. و همچنین به معناى شکل موزون و مرتب. و ریشه اصلى آن «حَبْک» (بر وزن کبک)، به معناى بستن و محکم کردن است. به نظر

فارسى و عربى و تركى و اختلاف الوان را بسياهى و سفيدى و سرخى و زردى و ما بين اينها كه تمام آنها بامر و صنع خداوند است تفسير فرموده‌اند و علماء و دانشمندان

اطلاق مى شود، یا سفیدى؟ مشهور و معروف در میان علما، و دانشمندان و مفسران همان معناى اول است که در اشعار نیز روى آن تکیه شده است، و شفق را به «دماء الشهداء»

بهراسید (و همچون سلف صالح خود محافظان و مراقبان کتاب خدا و مجریان احکام آسمانی باشید) و آیات مرا به بهای ناچیز (دنیا، همچون رشوه و جاه و مقام) نفروشید و (بدانید

نمى شود، و به تعبیر دیگر یک نوع جسم لطیف است). و نیز از آیات قرآن بر مى آید که آنها مؤمن و کافر دارند، مطیع و سرکش دارند و آنها نیز داراى تکلیف و مسئولیتند

بسیارى از دانشمندان شیعه، معناى اول را انتخاب کرده اند در حالى، که جمعى از علماى تسنن، معناى دوم را; و بعضى مانند «سید قطب» در «فى ظلال» و «آلوسى» در

بسیارى از دانشمندان شیعه، معناى اول را انتخاب کرده اند در حالى، که جمعى از علماى تسنن، معناى دوم را; و بعضى مانند «سید قطب» در «فى ظلال» و «آلوسى» در

كرده است و آن گواه بودن شخص بر خويش و اقرار ذاتى بر توحيد است و اشهاد و الست بربّكم و گواهى آنها همه بر سبيل فطرت و تكوين است نه ظاهرى و عادى. و ظرف اشهاد

خير و حبوبات و خيار ادنى خوانده شده است و شايد علّت ادنى بودن خواسته‏هاى آنها است كه پى اسباب شهوانى بودند بر خلاف منّ و سلوى كه غذاى ساده‏اى بود و به شهوترانى

بسیاری از دانشمندان (اهل کتاب) و راهبان، اموال مردم را بباطل می‌خورند، و (آنان را) از راه خدا بازمی‌دارند! و کسانی که طلا و نقره را گنجینه (و ذخیره و پنهان)

كتاب‌ ‌او‌ و اوصياء ‌او‌ و محل‌ ظهور ‌او‌ و اقامت‌ ‌او‌ و سيرت‌ ‌او‌ و حسب‌ و نسب‌ و اسم‌ و القاب‌ ‌او‌ و ساير خصوصيات‌ ‌او‌ ‌است‌ و قبلا ‌بر‌ جمله‌ ‌از‌

صومعه‌نشين و زهاد و عباد زياد داشتند و منصف و متواضع و خليق بودند و عمده مقام علم و عبادت و تواضع آنها بود كه بشنيدن حق راغب بودند و از فهم آن عاجز نبودند

اصل آن عصو و جمع آن در قرآن عصّى (به كسر عين و صاد و تشديد ياء) آمده است در لغت به ضم عين و كسر صاد و اوزان ديگر نيز وارد است. [طه:18]. در قرآن مجيد همه

اقوام و تمدّنها و حکومتها در حال زوال و نابودی هستند؟ و این هشداری است به همه مردم اعم از نیک و بد حتی علماء و دانشمندان که ارکان جوامع بشری هستند و با از

خودشان ميكشند و مؤيّد اينمعنى است آنكه در قرآن از پيغمبر و قرآن بذكر تعبير شده و معلوم است كه اهل پيغمبر و قرآن ايشانند نه غير ولى صدر و ذيل كلام اينجا

از آداب و سنن و تعلیم و تربیت اسلامى هستند ـ هر چند شهرنشین باشند ـ اعرابى اند و بادیه نشینان آگاه و آشنا به آداب و سنن اسلامى، اعرابى نیستند و مدنى به

بنوشد، به آن «باهِل» مى گویند، و «اِبْتِهال» در دعا به معناى تضرع و واگذارى کار به خدا است. و اگر آن را گاهى به معناى هلاکت و لعن و دورى از خدا گرفته اند نیز

عين فصاحت و بلاغت و ملاحت و حلاوت دلربا و جانگداز و سوزناك و رعب آور و تسخير كننده دلها بود كه هم ميترسيدند و هم لذت ميبردند و هم متحير مى‌شدند و هم تعجب

خشكى و از بحر درياست و ظهور فساد در آن دو عبارت است از نا امنى، سيل‏ها و قتل و غارتها و امثال اينها. اعمّ از طبيعى و غير طبيعى. و از مسلّميّات قرآن است

دراهم معدود» و در اين حكم تعظيم پيغمبر و انفاق بر فقراء و جلوگيرى از صحبتهاى بيجا و امتياز بين منفق و منافق و سخىّ و ممسك و محبّ دنيا و آخرت و غيرها ملحوظ

نموده كه صمد آنست كه جوف ندارد و بزرگى باو منتهى شده و نميخورد و نميآشامد و نميخوابد و دائم و لم يزل و لا يزال بوده و خواهد بود و خود فرموده كه صمد سيّد مطاع

بظالم ظاهرا ميل و رغبت و اعتماد و اعتناء باو است و قمّى ره فرموده و در مجمع از ائمّه عليهم السّلام نقل نموده كه ركون مودّت و نصيحت و طاعت است و در كافى از امام

دشمنان‌ و كفار و مشركين‌ ‌هم‌ بقهر و غلبه‌ و ‌هم‌ بحجت‌ و معجزه‌ و دليل‌ و برهان‌ چنانچه‌ نوح‌ و هود و صالح‌ و ابراهيم‌ و لوط و شعيب‌ و موسي‌ و داوود و سليمان‌

خشكى و از بحر درياست و ظهور فساد در آن دو عبارت است از نا امنى، سيل‏ها و قتل و غارتها و امثال اينها. اعمّ از طبيعى و غير طبيعى. و از مسلّميّات قرآن است

رسولان خدا ۳ قرآن: آثار تنزیه قرآن ۴; آثار عظمت قرآن ۴; احترام کاتبان قرآن ۱; غفلت زدایى قرآن ۴; کرامت کاتبان قرآن ۱; مقامات کاتبان قرآن ۴ ملائکه: فضایل

كه ابرها تشكيل مى‏شوند و وضع هواى زمين تعيين مى‏گردد. هفتاد و پنج در صد گازهاى سازنده جوّ در همين منطقه مى‏باشد و رعد و برق و برف و تگرگ. غيره در آن قرار

جاويد و رحمت بى‌پايان الهى است هر چه بخواهند از نعمت و عزّت و حشمت و مكنت و مأكول و مشروب و ملبوس و ملموس و مأنوس براى ايشان آماده و مهيّا است و در نزد

جمع «فراش» به زمين و مركب و تشك و فرش و تخت گفته شده و «مَرْفُوعَةٍ» به معناى نفيس و گرانبها مى‌باشد، چنانكه پيامبر صلى الله عليه و آله فرمود: در بهشت

جمع «فراش» به زمين و مركب و تشك و فرش و تخت گفته شده و «مَرْفُوعَةٍ» به معناى نفيس و گرانبها مى‌باشد، چنانكه پيامبر صلى الله عليه و آله فرمود: در بهشت

دراهم معدود» و در اين حكم تعظيم پيغمبر و انفاق بر فقراء و جلوگيرى از صحبتهاى بيجا و امتياز بين منفق و منافق و سخىّ و ممسك و محبّ دنيا و آخرت و غيرها ملحوظ

نموده كه صمد آنست كه جوف ندارد و بزرگى باو منتهى شده و نميخورد و نميآشامد و نميخوابد و دائم و لم يزل و لا يزال بوده و خواهد بود و خود فرموده كه صمد سيّد مطاع

[در ذات و صفات] همانند و همتا و شبیه او نمی باشد. و نه هيچ كس همتاى اوست. و او را هیچ کس همتا نیست‌ و هيچ كس مر او را همتا و همانند نبوده و نباشد. و کسی همتا

كرده و با نهايت شناعت و ملعنت و هتاكى و بى‌باكى يزيد ملعون و تابعان او ظهور و بروز دادند و پافشارى و جديت را بر محو آثار نبوت نمودند و خود آن حضرت و بنى

عوامل طبيعى كه آب و خاك و هوا و آفتاب است همه جا وجود دارد پس اين اختلافات از جهت جنس و نوع و صنف و شخص و رنگ و بو و طعم و خواص و منافع و آثار از كجا است

چرندگان و درندگان و پرندگان و حشرات و نبات متنوعه از بقول و حبوب و اشجار و ميوجات مختلفه از حيث رنگ و طعم و بو با آنكه به يك آب نشو و نما نمايند و كوهها

فرمود از تغيير و تبديل و زياده و نقصان و كيد اهل شرك و ابطال و اندراس و هر آفت و خللى تا معجزه باقيه و حجّت بالغه الهيّه باشد بر خلق و كسى نتواند دستبردى

عليه السّلام و منشاء او؛ و طور، محل مناجات حضرت موسى عليه السّلام و مكه، موضع خانه و مطاف عالميان و مولد حضرت خاتم صلّى اللّه عليه و آله و سلّم و مبعث آن سرور

ميان آسمان‌ها و زمينها، يعنى نافذ است حكم الهى در جميع آسمانها و زمينها به حيات و موت و صحت و مرض و غنا و فقر و ساير تصاريف امور بر وجه حكمت و مصلحت، لِتَعْلَمُوا

کرامت خدا ۲ ذکر: آثار ذکر کرامت خدا ۳ قرآن: اهمیت تلاوت قرآن ۱; پاداش تلاوت قرآن ۶; زمینه تلاوت قرآن ۳; منافع تلاوت قرآن ۶ کرامت خدا: مشمولان کرامت خدا ۵ محمد(ص):

آیه بندى قرآن ۹; برکت قرآن ۳; تاریخ کتابت قرآن ۲; تعالیم قرآن ۸; زمینه عبرت از قرآن ۱۱; زمینه فهم قرآن ۶; ساختار قرآن ۹; عبرت از قرآن ۱۰; عظمت قرآن ۱; عقلانیت

جمع «فراش» به زمين و مركب و تشك و فرش و تخت گفته شده و «مَرْفُوعَةٍ» به معناى نفيس و گرانبها مى‌باشد، چنانكه پيامبر صلى الله عليه و آله فرمود: در بهشت

جاويد و رحمت بى‌پايان الهى است هر چه بخواهند از نعمت و عزّت و حشمت و مكنت و مأكول و مشروب و ملبوس و ملموس و مأنوس براى ايشان آماده و مهيّا است و در نزد

آنچه در آسمانها و زمين است از جواهر و اعراض و مادّى و مجرّد مخلوق و مملوك خدا است و او آنها را خلق فرموده تا جزا دهد بدكاران را بكار بدشان و نيكوكاران را

آنچه در آسمانها و زمين است از جواهر و اعراض و مادّى و مجرّد مخلوق و مملوك خدا است و او آنها را خلق فرموده تا جزا دهد بدكاران را بكار بدشان و نيكوكاران را

آنچه در آسمانها و زمين است از جواهر و اعراض و مادّى و مجرّد مخلوق و مملوك خدا است و او آنها را خلق فرموده تا جزا دهد بدكاران را بكار بدشان و نيكوكاران را

قسمت: اول- آنچه خير و موجب صلاح دينى و دنيوى و مادى و معنوى و روحى و جسدى و مكارم اخلاق بشرى است، در تحت سه كلمه امر به عدل و احسان و ايتاء ذى القربى مندرج

خورشيد و ماه و زمين و آب و باد و «1». نهج البلاغه، نامه 31. «2». تفسير نورالثقلين ج 3، ص 418. جلد 10 - صفحه 639 خاك و كوه و دشت و دريا با يكديگر و هماهنگى

عشري‌ ‌باشد‌ و تمام‌ ضروريّات‌ دين‌ و مذهب‌ ‌را‌ معترف‌ ‌باشد‌ و تصديق‌ بجميع‌ ‌ما جاء ‌به‌ النبي‌ّ صلّي‌ اللّه‌ ‌عليه‌ و آله‌ و سلّم‌ ‌از‌ عقائد و اخلاقيّات‌

بتدريج سوره سوره و آيه آيه بر آنحضرت نازل فرمود در موقع لزوم و حاجت بر طبق مصلحت و اقتضاء وقت و حال و مقام تا بتدريج و تأنّى و تأمّل و آرامى تلاوت فرمايد

التوراة و الزبور و الأنجیل صفة محمّد و صفة اصحابه و مبعثه و هجرته ...; آیه فوق، درباره یهود و نصارا نازل شده است و آنان کسانى بودند که تورات و انجیل به

نموده‌اند و مشركين عرب پنداشته‌اند و خلق فرمود هر موجوديرا و تعيين نمود اندازه و قدر قابليت او را براى خلعت هستى از حدود و آجال و صفات و خواص و آثار و ساير

أَعْجَمِيٌ‌: زبان و لغت آن كه ميل نمايند و نسبت دهند قرآن را به سوى او عجمى و گنگ و خالى از فصاحت و بلاغت باشد. وَ هذا لِسانٌ عَرَبِيٌّ مُبِينٌ‌: و اين قرآن لغتى است

است در ظاهر و حضرت ختمى مرتبت داراى قوّت و قدرت و عقل سليم و رأى ثابت مستقيم است پس مستولى و جلد 5 صفحه 84 مستقرّ و مستقيم شد با آنكه در افق و جانب اعلاى

to function. و کمی عطا کرد، و از بیشتر امساک نمود! |و كمى بخشيد [ولى ادامه نداد] و امتناع ورزيد و اندكى بخشيد و [از باقى‌] امتناع ورزيد. و اندک صدقه‌ای

به تدابير و حيل كم كم ايجاد خصومت، و به اندك زمانى آتش فتنه و نزاع واقع شد. جبرئيل آيات شريفه را نازل كرد و حضرت در قلب دو قبيله ايستاد و فرمود: با وجودى

حضرت عيسى عليه السّلام ايمان داشتند و به حضرت محمد صلّى اللّه عليه و آله و سلّم نيز ايمان آوردند و احكام و شريعت قرآن را تعليم گرفتند، چنانچه فرمايد: يَتْلُونَ

عليه و آله و سلّم فرموده بگو اگر تمام انس و جنّ جمع و متّفق شوند كه مانند اين قرآن در اشتمال بر علوم و معارف و احكام نافعه مفيده بحال بشر و فصاحت و بلاغت

اللّه‌ ‌عليه‌ و آله‌ و سلّم‌ و تشرف‌ بحضور ‌او‌ و مشاهده‌ معجزات‌ و استماع‌ آيات‌ الهي‌ و ديدن‌ صفات‌ و اخلاق‌ و اعمال‌ ‌او‌ و موافقت‌ و مطابقت‌ ‌آنها‌

دنيوى است و بالاخره نابود ميشود ولى آنچه نزد خدا است از نعيم آخرت و اجر اعمال و ثواب انفاق در راه خدا بهتر و برتر و بالاتر و باقى و برقرار است و اختصاص دارد

نموده‌اند و مشركين عرب پنداشته‌اند و خلق فرمود هر موجوديرا و تعيين نمود اندازه و قدر قابليت او را براى خلعت هستى از حدود و آجال و صفات و خواص و آثار و ساير

نمى‌گذرد و بدون آن منقطع نشود، و در عين هبوط نهايتى است كه از آن تجاوز نكند و يكمرتبه از آن انقطاع نيابد. و ما بين ارتفاع و انخفاض آن سيصد و شصت مشرق و مغرب

بمعنى استحباب روزه بر مريض و مسافر دانسته اند فرق بين ((انزل )) و ((تنزيل )) و اشاره به وجه تسميه نزول قرآن در ماه رمضان و نقد و بررسى اقوال مختلف درباره

ما برداشته است و نيز زنا و ربا و خوردن گوشت مرده و خون و گوشت خوك را بر ما حرام نموده است و ما را به عدل و داد و احسان و نيكوئى به يكديگر و دستگيرى از بينوايان

سماوى را كه پاك است از باطل و دروغ و دست ناپاك بآن نميرسد و در آن كتب مطالبى مكتوب شده كه راست و درست و عدل و قويم و مستقيم است و چون خداوند پيغمبر آخر الزمان

دراهم معدود» و در اين حكم تعظيم پيغمبر و انفاق بر فقراء و جلوگيرى از صحبتهاى بيجا و امتياز بين منفق و منافق و سخىّ و ممسك و محبّ دنيا و آخرت و غيرها ملحوظ

انبيايي‌ فرستاد و بآنها دستوراتي‌ نازل‌ فرمود غاية الامر ‌در‌ حق‌ آدم‌ و شيث‌ و نوح‌ و ابراهيم‌ تعبير بصحف‌ ميكند صحف‌ آدم‌ و شيث‌ و نوح‌ و ابراهيم‌ و ‌در‌ حق‌

نموده‌اند و مشركين عرب پنداشته‌اند و خلق فرمود هر موجوديرا و تعيين نمود اندازه و قدر قابليت او را براى خلعت هستى از حدود و آجال و صفات و خواص و آثار و ساير

فارسى و عربى و تركى و اختلاف الوان را بسياهى و سفيدى و سرخى و زردى و ما بين اينها كه تمام آنها بامر و صنع خداوند است تفسير فرموده‌اند و علماء و دانشمندان

كه قسم دروغ و راست زياد ميخورد و در انظار خوار و حقير شده و عيّاب و غيّاب و طعّان يعنى عيب‌جو جلد 5 صفحه 249 و غيبت كن و طعنه زن بمردم است و كارش دو بهم

جاويد و رحمت بى‌پايان الهى است هر چه بخواهند از نعمت و عزّت و حشمت و مكنت و مأكول و مشروب و ملبوس و ملموس و مأنوس براى ايشان آماده و مهيّا است و در نزد

هر گونه گناه و عصیان و تعدی و انحراف از حق و نیز اطاعت از فرمان خداوند و شکر نعمتهای او را شامل می‌شود. در پایان آیه به طایفه اوس و خزرج و همه مسلمانان

زمینه تبلیغ و دعوت به سوی خدا و در زمینه عفو و گذشت و شکیبایی کارگر نیفتاد باز نباید مأیوس و دلسرد شد، و یا بی‌تابی و جزع نمود، بلکه باید با حوصله و خونسردی

مي‌كنند، و مثل‌ كساني‌ ‌که‌ ‌براي‌ اعلاي‌ كلمه اسلام‌ و شعائر ديني‌ و هدايت‌ و ارشاد مؤمنين‌ و اقامه صلوة و أمر بمعروف‌ و دفع‌ كفّار و أشرار و ساير طرق‌

هماهنگى عقل و دین ۱۵ عمل: عمل پسندیده ۱۱; عمل ناپسند ۶، ۱۰ قرآن: اهمیّت تبعیت از قرآن ۱; تبعیت از قرآن ۲، ۱۱; دلایل تبعیت از قرآن ۳; عوامل اعراض از قرآن ۵; قرآن

دراهم معدود» و در اين حكم تعظيم پيغمبر و انفاق بر فقراء و جلوگيرى از صحبتهاى بيجا و امتياز بين منفق و منافق و سخىّ و ممسك و محبّ دنيا و آخرت و غيرها ملحوظ

كه قسم دروغ و راست زياد ميخورد و در انظار خوار و حقير شده و عيّاب و غيّاب و طعّان يعنى عيب‌جو جلد 5 صفحه 249 و غيبت كن و طعنه زن بمردم است و كارش دو بهم

كه قسم دروغ و راست زياد ميخورد و در انظار خوار و حقير شده و عيّاب و غيّاب و طعّان يعنى عيب‌جو جلد 5 صفحه 249 و غيبت كن و طعنه زن بمردم است و كارش دو بهم

اجناس داراى انواع و اصنافى است گوناگون و رنگارنگ و از خود آنها كه مشرك شدند مانند مرد و جلد 4 صفحه 407 زن و سفيد و سياه كه اصناف نوع انسانند و از آنچه ميداند

با كمال خوارى و خضوع بدون رياء و سمعه و از تو كمك ميجوئيم بر بندگى و فرمان‌بردارى تو و بر دفع شرهاى دشمنان تو و رد مكرهاى آنان و ايستادگى و ثبات قدم بر آنچه

عبارت‌ ‌از‌ اخلاق‌ رذيله‌ و صفات‌ ناپسنديده‌ و ملكات‌ نكوهيده‌ ‌است‌ مانند حسد و كبر و عجب‌ و بخل‌ و رياء و حقد و ‌غير‌ اينها و تقوي‌ دواي‌ ‌اينکه‌ دردها

الاقتضاء نازل فرمود و متّصل نمود دعوت را به حجّت و امر و نهى را بوعد و وعيد و موعظه و نصيحت را بموجبات تنبّه و عبرت براى تذكّر و اعتبار آنان و با اينهمه مراعات

سماوى را كه پاك است از باطل و دروغ و دست ناپاك بآن نميرسد و در آن كتب مطالبى مكتوب شده كه راست و درست و عدل و قويم و مستقيم است و چون خداوند پيغمبر آخر الزمان

ميميرد و زنده ميشود و باز ميسوزد و ميميرد و زنده ميشود و در عذاب است و زندگانى و آسايش و روحى كه روح و راحت و خير و بركتى در آن باشد ندارد و نفعى از آن زندگى

خداوند، و کسی که علم کتاب (و آگاهی بر قرآن) نزد اوست، میان من و شما گواه باشند!» |و كسانى كه كافر شدند مى‌گويند: تو پيامبر نيستى. بگو: شهادت خدا و آن كسى

چون آمد يهود و نواصب را كه در حكم يهودند كتابى از نزد خداوند كه قرآن است و مشتمل بر وصف محمد (ص) و على (ع) جلد 1 صفحه 150 و وجوب دوستى آندو و دوستى دوستان

يا زمين و منافع وجوديّه آن دو مكرّر ذكر شده و مشهود و مسلّم است و دو كوكب درخشان در روز و شب كه آفتاب و ماه است نيز دو آيه و دليل بزرگ بر توحيد و عظمت خداوند

اى اهل كتاب، چرا باز مى‌داريد و منع مى‌كنيد از راه خدا كه اسلام و ايمان به پيغمبر خاتم صلّى اللّه عليه و آله و سلّم و قرآن و آنچه پيغمبر از جانب خدا آورده،

ما بين پدر و پسر، و مادر و دختر، و زن و شوهر، و قبيله و عشيره، پس قريش متفرق شدند و بر سر طرق و شوارع نشستند و مردم را از پيروى حضرت منع و به مؤمنان هم

گناه و معصیت، و تحمّل مشقّات و ناملایمات) بردبار، و (در نیّت و کردار و گفتار) درستکار، و (با خشوع و خضوع بر طاعت و عبادت) مداوم و ماندگار، و (از آنچه می‌توانند

فارسى و عربى و تركى و اختلاف الوان را بسياهى و سفيدى و سرخى و زردى و ما بين اينها كه تمام آنها بامر و صنع خداوند است تفسير فرموده‌اند و علماء و دانشمندان

116، و ‌از‌ جمله‌ قضاء فوائت‌ و اداء حقوق‌ و امثال‌ ‌آنها‌ ‌است‌. و رفع‌ موانع‌ ‌از‌ شمول‌ رحمت‌ و مغفرت‌ كنيد ‌از‌ عقائد باطله‌ و اخلاق‌ رذيله‌ و اعمال‌

عوامل طبيعى كه آب و خاك و هوا و آفتاب است همه جا وجود دارد پس اين اختلافات از جهت جنس و نوع و صنف و شخص و رنگ و بو و طعم و خواص و منافع و آثار از كجا است

خانه و اثاث و مركب و غيرها كه دوام و بقاء و وقر نزد دانشمندان ندارد و مفاخره بر يكديگر است بحسب و نسب و منصب و جاه و جلال كه قبيح و ناپسند نزد عقلا و مذموم

وسيله‌ى تحجّر و جمود است. «إِنَّا وَجَدْنا آباءَنا»* زيرا پايبندى بى‌چون و چرا به سنّت‌ها و آداب ملّى و قومى، سبب تخدير جامعه و سدّ راه فكر و نوآورى و مانع شناخت

الهى و استهزاء به قرآن، و ايضا دلالت دارد بر وجوب انكار كفر با قدرت بر آن و زوال عذر، و بر آنكه هر كه ترك انكار نمايد، با قدرت، مخطى و آثم است، و جايز

‌از‌ اعطاء و ازدياد نعمت‌ دنيوي‌ و دفع‌ بليات‌ ‌آن‌ و ايتاء نعم‌ اخروي‌ و نجات‌ ‌از‌ مهالك‌ ‌آن‌ ‌در‌ اثر ايمان‌ و اخلاق‌ فاضله‌ و اعمال‌ صالحه‌، و معلوم‌

كند جنّت‌ و نار و عرش‌ و كرسي‌ و هفت‌ آسمانها و زمينها و هواء و ريح‌ و طير و شجر و جبال‌ و شمس‌ و قمر و ملائكه‌ ‌بر‌ ‌او‌ صلوات‌ ميفرستند و استغفار مي‌كنند

اشتمال قرآن بر علوم الهيه و عقائد دينيه، و احكام و فضائل و اخلاق و قواعد سياسى و مدنى. 6- اينكه هيچ يك از گفته‏هاى قرآن قابل نقض و ابطال نيست و هرچه گفته

(مرحمت و معونت و حفاظت و رعایت همه جانبه‌اش) همراه کسانی است که تقوا پیشه کنند و (با دوری از نواهی، خود را از خشم خدا به دور دارند، و با تمام نیرو و قدرت)

آسانى و بزودى حساب همه را نمايد، زيرا محاسب تمام بندگان، علم الهى است كه احاطه دارد به تمام اعمال از خير و شر و طاعت و معصيت و كلى و جزئى و نهانى و آشكارا

فارسى و عربى و تركى و اختلاف الوان را بسياهى و سفيدى و سرخى و زردى و ما بين اينها كه تمام آنها بامر و صنع خداوند است تفسير فرموده‌اند و علماء و دانشمندان

كه قسم دروغ و راست زياد ميخورد و در انظار خوار و حقير شده و عيّاب و غيّاب و طعّان يعنى عيب‌جو جلد 5 صفحه 249 و غيبت كن و طعنه زن بمردم است و كارش دو بهم

(نماز) و داشتن روحيّه ايثار و انفاق و تعاون و حفظ حقوق ديگران و اميد به آينده‌اى روشن و پاداش‌هاى بزرگ الهى، از آثار تقواست. 1- ايمان به تمام انبيا و كتب

در امانگاه و موضع نجات و رستگاريند از عذاب الهى بلكه براى كفر و تدليس و ريا و خلف عهد و كتمان حق و دروغ و ترك عبادت در عذاب اليم جهنم ميباشند و قمى از حضرت

اعراض از كيش پدران و نياكان را و حكم به كفر و ضلالت آنان؛ و اين موجب شود تشويش قلوب و ايجاد حرارتى در نفوس را به حدى كه دشنام و زدن و كشتن در ميان آيد بين

نموده‌اند و مشركين عرب پنداشته‌اند و خلق فرمود هر موجوديرا و تعيين نمود اندازه و قدر قابليت او را براى خلعت هستى از حدود و آجال و صفات و خواص و آثار و ساير

حيله‌ و خدعه‌ و نكري‌ و تلبيس‌ و غش‌ و غدر و نفاق‌ متقارب‌ المعني‌ ‌است‌ و تمامش‌ ‌در‌ آتش‌ ‌است‌ چنانچه‌ ‌از‌ امير المؤمنين‌ ‌عليه‌ السّلام‌ ‌است‌ ‌که‌ فرمود

ايمان توجه و عنايت كند، و خدا آمرزنده و مهربان است [آرى، چنين است‌] تا خدا مردان و زنان منافق، و مردان و زنان مشرك را عذاب كند و توبه مردان و زنان با ايمان

پيغمبر را استهزاء و اذيّت نمودند و حضرت ابو طالب محزون گشت و بعد از چهل روز جبرئيل نازل شد و سوره كهف را آورد و پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم فرمود دير

نموده‌اند و مشركين عرب پنداشته‌اند و خلق فرمود هر موجوديرا و تعيين نمود اندازه و قدر قابليت او را براى خلعت هستى از حدود و آجال و صفات و خواص و آثار و ساير

خانه و اثاث و مركب و غيرها كه دوام و بقاء و وقر نزد دانشمندان ندارد و مفاخره بر يكديگر است بحسب و نسب و منصب و جاه و جلال كه قبيح و ناپسند نزد عقلا و مذموم

است، از جاذبه و ماسكه و هاضمه و قاضيه و حواس ظاهره؛ و به علاوه دو بال و دو شاخ به او عطا فرموده، دست و پا و چشم و گوش به تناسب خلق او، و او را به غذائى

فارسى و عربى و تركى و اختلاف الوان را بسياهى و سفيدى و سرخى و زردى و ما بين اينها كه تمام آنها بامر و صنع خداوند است تفسير فرموده‌اند و علماء و دانشمندان

انّى اشهدك و اشهد ملائكتك و حملة عرشك و سكّان سماواتك و جميع خلقك بانّى اشهد ان لا اله الّا انت و محمّدا عبدك و رسولك و انّ الانبياء رسلك و انّ الانبياء

بزرگترين حوادث و از اهم احكام تشريعى بود فائده و اثر تغيير قبله و اعتراض يهود و مشركين ، و پاسخ آنها در جمله ((لله المشرق و المغرب )) چرا شمال و جنوب ذكر نشده

كنند و باز دارند مردمان را از راه خدا و اسلام و قرآن، و به تدابير و تدليسات گمراه و منحرف سازند ايشان را از سنت خاتم انبيا صلّى اللّه عليه و آله و ميل دهند

عوامل طبيعى كه آب و خاك و هوا و آفتاب است همه جا وجود دارد پس اين اختلافات از جهت جنس و نوع و صنف و شخص و رنگ و بو و طعم و خواص و منافع و آثار از كجا است

‌که‌ اصنام‌ و خورشيد و ماه‌ و ستاره‌ و درخت‌ و گاو ‌را‌ عدل‌ ‌خدا‌ دانستند ‌در‌ عبادت‌ و چه‌ ثنويه‌ باشند ‌که‌ قائل‌ بيزدان‌ و اهرمن‌ شدند و چه‌ يهود باشند

مستدلّانه و آگاهانه، و به گونه‌ی بس زیبا و گیرا و پیدا، و بر ما هدایت و ضلال و حساب و کتاب و سزا و جزا است.) بی‌گمان پروردگارت آگاه‌تر (از همگان) به حال کسانی

ائمه اطهار و آثار اصحاب كبار را درين باب درست دقت كن و ببين كه صراط بعقائد حقه و اعمال صالحه و اخلاق حسنه و امام مفترض الطاعه و شريعت مطهره و كتاب خدا تفسير

مشهود ميشود و ‌اينکه‌ اسباب‌ و صنايع‌ معموله‌ امروزه‌ ‌از‌ نوار و حبس‌ الصوت‌ و فيلم‌ و امثال‌ اينها شاهد قوي‌ ‌است‌ ‌بر‌ ‌اينکه‌ مدّعي‌ و ثانيا و جدان‌ كل‌ّ

بتدريج سوره سوره و آيه آيه بر آنحضرت نازل فرمود در موقع لزوم و حاجت بر طبق مصلحت و اقتضاء وقت و حال و مقام تا بتدريج و تأنّى و تأمّل و آرامى تلاوت فرمايد

فارسى و عربى و تركى و اختلاف الوان را بسياهى و سفيدى و سرخى و زردى و ما بين اينها كه تمام آنها بامر و صنع خداوند است تفسير فرموده‌اند و علماء و دانشمندان

دريابد؛ و الّا چنانچه پيروى شهوات نفسانى را نمايد و به حكم عقل تن در ندهد و پند عقلا و دانشمندان را نپذيرد، هر آينه عاقبت پشيمان شده دست بر دست زند و گويد:

نگهدارى و حفظ اموال بر مى‌آيم و عليمم يعنى ميدانم در چه محلّ و موقع صرف نمايم كه لازم و بجا و روا باشد و ظاهر آنستكه از كلام حضرت بعقلش پى برد و از عفّتش

آينه عبرت و پند و موعظه‌اى است براى صاحبان بصيرت و بينائى. و محقق شده در جنگ بدر، صاحب علم، حضرت امير المؤمنين عليه السّلام بود. و در ميان سيصد و سيزده نفر،

آراسته و پيراسته است و معلوم است كه اينها همه اجزاء يك اداره و كارمندان يك كارفرما هستند آفتاب و ماه بزمين ميتابند و باد و باران وزش و ريزش ميكنند و زمين

نگهدارى و حفظ اموال بر مى‌آيم و عليمم يعنى ميدانم در چه محلّ و موقع صرف نمايم كه لازم و بجا و روا باشد و ظاهر آنستكه از كلام حضرت بعقلش پى برد و از عفّتش

علوّا كبيرا و در بعضى از روايات نحل بائمه هدى و جبال بعرب و شجر بعجم و ممّا يعرشون باولاد و عبيد و ثمرات و شراب مختلف الوانه بعلم و فنون مختلفه آن و ناس بشيعيان

را دارند و از تمام نقائص و عيوب آنها مبرى هستند مثلا سيب بهشتى عطر و بو و رنگ و طعم و قوت سيب دنيا را بنحو اتم و اكمل دارد ولى نفخ و سنگينى و احيانا ترشى

صلى اللّه عليه و آله و علما و حكما و دانشمندان و عقلا از متقدمين و متأخرين تمام ملل و نحل، اتفاق دارند كه مسكر عامل مهمى در فساد اخلاق و دشمن قوى جامعه

زندگانی دنیا به حقیقت بازیچه‌ای است طفلانه و لهو و عیّاشی و زیب و آرایش و تفاخر و خودستایی با یکدیگر و حرص افزودن مال و فرزندان. در مثل مانند بارانی است که گیاهی

المؤمنين‌ و صديقه‌ طاهره‌ و ساير ائمه‌ طاهرين‌ ‌که‌ ‌در‌ قرآن‌ مجيد تصريحا و تلويحا بيان‌ ‌شده‌ كتمان‌ كردند و آيات‌ ‌را‌ بنحو ديگري‌ تفسير و تأويل‌ نمودند

ولايت دارد و خيرخواهى قدر مشترك بين دوست و معين و ناصر است بعلاوه آنكه دوست و ناصر و معين توليت امور دوست و منصور و مورد اعانت را مينمايند پس ريشه و اصل معنى

زنان و فرزندان و ثروت هنگفت و آلاف و الوف طلا و نقره و اسبهای نشاندار (و مرکبهای ممتاز) و چهارپایان (همچون: شتر و گاو و بز و گوسفند ...) و کشت و زرع. اینها

و يا از هوى و هوس خود و يا ديگران پيروى مى‌كنند. «2» انسان در اين سوره، عشق و علاقه و تولّاى خود را به انبيا و شهدا و صالحان و راه آنان، اظهار و ابراز

اعم) از زنان و پسران و اموال فراوان، از زر و سیم و اسب‌های نشان‌دار و دام‌ها و کشتزار(ان)، برای مردمان آراسته شده‌؛ (لیکن) این‌ها بهره و سرمایه‌ی زندگی

آنچه در آسمانها و زمين است از جواهر و اعراض و مادّى و مجرّد مخلوق و مملوك خدا است و او آنها را خلق فرموده تا جزا دهد بدكاران را بكار بدشان و نيكوكاران را

كننده‌اند جزا و پاداش الهى را و متوقع بودند كه بعد از شهادت به بهشت و نعيم ابدى خواهند رسيد، و ايشان سيصد و سيزده نفر از لشگر طالوت بودند و بيقين و خلوص اعتقاد

شرايع و احكام خدا را وصف مى كند، منتهى اليه و سرانجام امر خلقت يعنى معاد و برگشت به سوى خدا و جزئيات سعادت و شقاوت و آتش و بهشت را بيان مى كند. و همه اينها

هر كس ايمان بخدا و صفات او و قرآن و ملائكه مقربين و انبياء مرسلين و ائمه معصومين سلام اللّه عليهم اجمعين داشته باشد و آنها را بحقيت و نورانيت بشناسد در

اللّه عليه و آله و سلّم و صفات آن بزرگوار و بشارت دادن آنها را به آمدن آن جناب و امر نمودن آنها را به تصديق به آن حضرت و ايمان آوردن به او و يارى نمودن

نازل شده و او از بزرگان و رؤساء قريش و مردان كار آزموده و سياستمداران عرب بوده و از كسانيكه استهزاء مينمودند پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم را و يك روز

مثل و مانند و شبيه قرار داده است كه دختر باشد چون ولد از هر جنس مثل و مانند و شبيه والد است فورا رنگ رويش سياه و دلش مملوّ از خشم و اندوه ميگردد و آيا

التوراة و الإنجیل و الزبور صفة محمّد (ص) ... و مبعثه ... . اتمام حجت: بر اهل کتاب ۴ اسلام: تاریخ صدر اسلام ۱ اهل کتاب: و اسلام ۵ ; اهل کتاب و قرآن ۸ ; اهل

دشمنان ، و براى هدايت يافتن به صراط مستقيم ، دست به دامن لطف پروردگار بزنند، و به ذات پاك او و آيات قرآن مجيد متمسك شوند، و قرآن مى گويد: «و هر كس به خدا

امر خوفناك و اخيرا فرموده بگو آمد و آشكار شد اسلام و دين حقّ و رفت و زائل و نابود گشت شرك و كفر همانا باطل زائل و نيست و نابود خواهد شد و دوام و ثباتى در

اين حجاب و پرده ، همان لجاجت و تعصب و خودخواهى و غرور و جهل و نادانى بود كه حقايق قرآن را از ديدگاه فكر و عقل آنها مكتوم مى داشت و به آنها اجازه نمى داد

آنها نيز لازم است و لذا قرآن مى گويد: «و اذا قرء القرآن فاستمعوا له و انصتوا لعلكم ترحمون ؛ هنگامى كه قرآن خوانده مى شود گوش فرا دهيد و خاموش باشيد شايد مشمول

دنيوى است و بالاخره نابود ميشود ولى آنچه نزد خدا است از نعيم آخرت و اجر اعمال و ثواب انفاق در راه خدا بهتر و برتر و بالاتر و باقى و برقرار است و اختصاص دارد

فوق هم آهنگ است و آن اينكه جمعى از نصاراى نجران خدمت پيامبر اسلام (صلى الله عليه و آله و سلم ) آمدند و تعبير قرآن درباره مسيح «و كلمته ... و روح منه » را

حال روش قرآن و اسلام در اين مورد، روش موزون و معتدلى است كه نه جمود دارد و تمايلات زيباپسندى روح انسان را در هم مى كوبد، و نه بر اعمال مسرفان و تجمل پرستان

است كه: و قولى كلما جشات و جاشت * مكانك تحمدى او تستريحى و مقصود از «وجه ربهم» جهت الهى عمل و يا فكر و يا نيت است. و جهت الهى عمل و يا فكر آن صفت و صورتى

آنها سريع الزوال و فناپذيرند. البته اين تعبيرات در قرآن و اخبار، مكرر آمده است و هدف همه آنها يك چيز است و آن اين است كه انسان ، جهان ماده و لذات آن را، هدف

افكار كسانى كه قرآن را در طرز تلاوت و پيچ و خم قواعد تجويد خلاصه كرده ، و تنها همتشان اداى الفاظ آن از مخارج و رعايت آداب وقف و وصل است مى كشد، و مى گويد همه

نرسيده باشد، و دانشمندان دنيا همواره از مرتاضين و جوكی ها، حركات و كارهاى خارق العاده مى بينند، و در جراید و مجلات و كتاب ها می خوانند، و خلاصه چشم و گوش مردم

نازل مى كند و گاه با مختصر تغيير آن را مبدل به تگرگهاى زيانبار و حتى كشنده مى كند، و اين نهايت قدرت و عظمت او را نشان مى دهد كه سود و زيان و مرگ و زندگى انسان

برادرش حسد برد و او را كشت و از اين حب زنان و حب دنيا و حب رياست و حب راحت و حب سخنورى و حب آقائى و ثروتمندى منشعب گرديد و هفت خصلت شدند و همه در حب دنيا

مـرد مـؤ مـن و مـوحـد و مـهـربـانـى بـود، و از طـريـق عدل و داد منحرف نمى شد، و به همين جهت مشمول لطف خاص پروردگار بود. او يـار نـيـكـوكـاران و دشـمـن ظـالمـان

آويزان است و دانشمندان و پيروانشان بى‏زبانند و خموش در دولت باطل چموش، در انتظار دولت حق باشند و محققاً خدا حق را به كرسى نشاند با كلمات خود و باطل را محو

داشته باشد، و پس از آن بكوشد در وجود خود پرتوى از مفاهيم آنها يعنى از مفهوم عالم و قادر و رحمان و رحيم و حليم و غفور و قوى و قيوم و غنى و رازق و امثال آن

عالم هستى و اسرار و دقايق آن به مبدء علم و قدرتى كه آن را ايجاد و تدبير نموده ، رهنمون مى گردد، و قرآن مجيد پر است از استدلال به اين دليل روشن ، و در همه

برابر درهم و دينار يا مقام و يا به خاطر انگيزه حسد در اختيار گروههاى منافق و دشمنان حق و فراعنه و بنى اميه ها و بنى عباسها و طاغوتها داده و مى دهند. اين

اللّه عليه و آله و سلّم )، و المصباح النور الذى فيه العلم ، و الزجاجة قلب على او نفسه : ((مشكات قلب محمد است ، و مصباح همان نور علم و هدايت ، و زجاجه اشاره

خود عطا كنيم و درد و رنجش را برطرف سازيم لطف و عطاى ما را به دست فراموشى مى سپارد، و مى گويد: اين نعمت را خودم دست و پا كردم ، و بر اثر لياقت و كاردانى خودم

قسم به تين ، و زيتون (و التين و الزيتون ). و سوگند به طور سينين (و طور سينين ). تفسير نمونه جلد ۲۷ صفحه ۱۳۹ و سوگند به اين شهر امن و امان (و هذا البلد الامين

كننده . قرآن انفاق كردن كفار را به باد شديد و سوزان و يا فوق العاده سرد و خشك كنندهاى تشبيه نموده كه به كشت و زرعى بوزد و آنرا خشك كند، البته طبع باد و تفسير

مظهر روحيات و صفات مختلف انسانها مى دانند، طاووس مظهر خودنمائى ، زيبائى و تكبر، خروس مظهر تمايلات شديد جنسى ، و كبوتر مظهر لهو و لعب و بازيگرى ، و كلاغ مظهر

با ايمان و مجاهد و متحد و بيدار پيش بينى شده ، و شكست و نابودى ملتهاى پراكنده و بى ايمان و آلوده به گناه نيز پيش بينى گرديده كه در تاريخ بشريت ثبت است

حيات و مرگ ؟ و آيا آيات الهى را در آسمان و زمين و آفرينش شب و روز مى توان با ديده انكار نگريست ؟ و يا آفرينش وسائلى براى ادامه حيات همچون انعام و چهارپايان

قبل از قرآن بوده، و علّت آن سلامت فطرت بوده است. (و اما اين كه چرا بعضى فطرتشان سالم است، و بعضى ناسالم، و آيا علّت تامّۀ آن وراثت و خوبى و بدى پدر و مادر

كارگران وعده زنان و حمل آنان و مدت رضاع و فصال و مدت ديون و تحقق شروط و غيره. وَ الْحَجِ‌: و علامت اوقات حج كه اداء و قضاى آنها معين شود و حكمت در تغيير هلال‌ها

دعايش مستجاب شد و قرآن نيز گواه بر آن است . نداشتن ثروت فراوان و لباسهاى مجلل و كاخهاى پر زرق و برق كه معمولا از طريق ظلم و ستم بر محرومان حاصل مى شود نه تنها

، تا ظلمت و تاريكى شب ، و وزش بادها، و نزول باران ، و زنده شدن زمينه اى مرده ، و آفرينش آسمانها و زمينها در شش دوران و آفرينش ‍ خورشيد و ماه و سير منظم

آسمانها و ستارگان ، و آفرينش ‍ زمين و مواهب آن ، و همچنين آفرينش پرندگان ، و آبهاى جارى و آفرينش گوش و چشم و ابزار شناخت . ۲ - بحثهائى پيرامون «معاد» و عذاب

تخيلات ، و بيانگر احساسات برافروخته ، و هيجانات عاطفى است ، و به همين دليل فراز و نشيب و افت و خيز فراوان دارد در حالى كه قرآن در عين زيبائى و جذابى كاملا

سلب نعمت است ولى در واقع و در مورد خود خير است ، يا براى بيدار باش و يا تعليم و تربيت و برطرف ساختن غرور و طغيان و خود خواهى و يا به خاطر مصالح ديگر است

همه قدرتها و صاحب اختيار مستقل و بالذات در عالم هستى تنها ذات پاك خدا است ، و دگران ، حتى پيامبران و فرشتگان ، از او كسب قدرت مى كنند، و مالكيت و قادريت آنها

پيامبر و مبارزات شديدش كه مشروحا تفسير نمونه جلد ۹ صفحه ۴ آمده است به سر گذشت هود و صالح و ابراهيم و لوط و موسى و مبارزات دامنه دارشان بر ضد شرك و كفر و

فاطر، و سوره انعام ). تفسير نمونه جلد ۱۸ صفحه ۷ و در يك سوره (سوره كهف ) اين حمد و ستايش بخاطر نزول قرآن بر قلب پاك پيامبر (صلى الله عليه و آله و سلم )

صفحه ۲۰۲ را اعم از پيامبران و ائمه هدى و دانشمندان و كتاب و سنت ، و همچنين ائمه كفر و ضلال را شامل مى شود، و به اين ترتيب هر كس ‍ در آنجا در خط همان رهبرى

همه دانشمندان اهل كتاب به مبارزه شديد و صريح بر ضد او بر نمى خاستند؟ و به او نمى گفتند اين تو و اين كتابهاى ما، در كجاى آن نام و صفات تو ثبت است ؟ و آيا

ديگرى بيايند و بشر را در مسير خداشناسى و حق و عدالت و ايمان و اخلاق و انسانيت و فضيلت پيش ببرند تا به آخرين آيين كه خاتم اديان است برسند و همچون طفلى كه

بازگشتند، و به همكارى با مسلمانان ادامه دادند، لذا قرآن مى گويد: خداوند ياور و پشتيبان اين دو طايفه بود و افراد با ايمان بايد بر خدا تكيه كنند. و الله وليهما

براى تحقيق پيرامون قرآن و دعوت پيامبر (صلى اللّه عليه و آله و سلّم ) خدمتش آمدند و سؤ الاتى كردند و پيامبر (صلى اللّه عليه و آله و سلّم ) در ضمن پاسخ آيات

پيدايش كمونيسم و مانند آن و خونريزيها و جنگهاى كوچك و بزرگ و وحشتناك كه در قرن اخير اتفاق افتاد و هنوز هم در گوشه و كنار جهان ادامه دارد و غالبا از ريشه

قدرتهاى مادى و معنوى ، روحى و جسمى در آن جمع است ، و اين خود بيانگر اين حقيقت است كه نگهدارى آئين الهى و اسلام و قرآن با ضعف و سستى و ولنگارى و مسامحه ، امكانپذير

و مركب بروند! گوئى سفر از افتخارات آنها و نشانه قدرت و ثروت بود و مى بايست اين امتياز و برترى هميشه براى آنان ثبت شود! و يا اينكه راحتى و رفاه آنها را

پيامبر (صلى اللّه عليه و آله و سلّم )افشانده شده بود و مرتبا در طول جنگ وسيله تلاوت آيات قرآن و سخنان دلنشين پيامبر (صلى اللّه عليه و آله و سلّم ) آبيارى مى

اللّه عليه و آله و سلّم ) را به «صبر در راه حق ، و گستردگى بذل و بخشش ، و تدبير امور، و رفق و مدارا، و تحمل سختيها در مسير دعوت به سوى خدا، و عفو و گذشت ،

، بيشترين اسم و شهرت و آوازه و پول و در آمد و موقعيت براى زنان آلوده و بى بند و بارى بود كه به نام هنرمند و هنر پيشه ، معروف شده بودند، و هر جا قدم مى نهادند

قرار گيرد. قرآن در اينجا مساءله نفوذناپذيرى و كبر و غرور و پيمودن راه جدائى و شكاف و تفرقه را عامل بدبختى كفار شمرده ، آرى اينها صفات زشت و شومى است كه

از عالم و جاهل ، كوچك و بزرگ و در هر سن و سال گشوده و همه را دعوت به پيوستن به اين صف مى كند، و البته از هر كس به اندازه استعداد فكرى و جسمى و امكاناتش

اند، و گفته اند اين قرآن شرافتى است براى تمام جهانيان ، شبيه چيزى كه در آيه ۴۴ سوره زخرف آمده كه مى فرمايد: و انه لذكر لك و لقومك «قرآن مايه شرف و آبرو

نوجوان پـدر و مـادرش بـا ايمان بودند، و ما نخواستيم كه اين نوجوان ، پدر و مادر خود را از راه ايـمان بيرون ببرد و به طغيان و كفر وادارد» (و اما الغلام فكان

پيامبر (صلى اللّه عليه و آله و سلّم ) اسلام او را پذيرفت ، و او را «وزير» و «وصى » خود خطاب كرد، و در كلمات پيامبر (صلى اللّه عليه و آله و سلّم ) كرارا از او

عكس جهل و گناه و لجاجت و جدال و مراء و همنشينى با بدان و فاجران و مجرمان و دنياپرستى و هواپرستى باعث تنگى روح و قساوت قلب مى شود. و اينكه قرآن مى گويد:

جلد ۷ صفحه ۵۷ ايمان و سعادت فرد و جامعه است ، و چون ريشه ها و شاخه هاى گوناگونى در افكار بشر دارد، و هر زمان به شكل تازهاى ظهور مى كند و جوامع انسانى را مورد

گذارد و گاهى يكنوع چشمبندى و تردستى است ، و گاه تنها جنبه روانى و خيالى دارد. سحر از نظر لغت به دو معنى آمده است : ۱ به معنى خدعه و نيرنگ و شعبده و تردستى

سنت الهى است در همه اعصار و قرون و همه اقوام و ملتها و حتى در عصر و زمان ما! و چه بسا جنگهاى جهانى اول و دوم اشكالى از اين پاكسازى باشد. تفسير نمونه جلد

از آيات و نشانه هاى پروردگار، شب و روز و خورشيد و ماه است و من آياته الليل و النهار و الشمس و القمر). شب مايه آرامش ، و روشنائى روز وسيله جنبش و حركت است

پيشين فرستاديم و چون اعتنا نكردند آنها را به منظور بيدارى و تربيت با مشكلات و حوادث سخت : با فقر و خشكسالى و قحطى با بيمارى و درد و رنج و باساء و ضراء مواجه

عشر، و الابرام فى ليلة احدى و عشرين و الامضاء فى ليلة ثلاث و عشرين . تقدير مقدرات در شب نوزدهم ، و تحكيم آن در شب بيست و يكم ، و امضاء در شب بيست و سوم

حكومت آسمانها و زمين از آن خدا است ؟ (و حق دارد هر گونه تغيير و تبديلى در احكام خود طبق مصالح بدهد) و جز خدا سرپرست و ياورى براى شما نيست (و او است كه مصلحت

آيه به خمير مايه همه تحولات و دگرگونيهاى اجتماعى و اخلاقى و سياسى و اقتصادى و فرهنگى اشاره كرده ، و در جمله هائى بسيار كوتاه و پر محتوا مى گويد: به آنها

قضاوت نكند، و بدون تحقيق و علم و يقين نه به چيزى معتقد شود، نه عمل كند و نه داورى نمايد. پيروى از گمان و حدس و تخمين و شايعات و هر آنچه غير از علم و يقين است

شيطان ، و دليل سجده كردن فرشتگان بر آدم ، و علت برترى آدم بر فرشتگان ، و اينكه شيطان بر چه كسانى تسلط مى يابد، و نتيجه كبر و غرور و خودخواهى و منظور از

وارثان (فرزندان و پدران و مادران ) بيان شده است ، و بديهى است كه هيچ رابطه خويشاوندى نزديكتر از رابطه فرزند و پدر نمى باشد و لذا قرآن آنها را بر طبقات

زيان بارترين و نابخردانه ترين كارها است . در جمله قرآن تعبير جالبى درباره اموال و ثروتها كرده و مى گويد: «اين سرمايه هاى شما كه قوام زندگانى و اجتماع شما

صفحه : ۲۵۸ از زمان و مكان گرفته ، تا فرشتگان و اعضاى پيكر ما و انبيا و اوليا، و برتر از همه ذات پاك خدا، مراقب اعمال ما هستند و گواه بر ما، و ما چه بيخبريم

صفوف مسلمين و خانه كعبه و فريضه حج و امر به معروف و نهى از منكر و تولى و تبرى (دوستى با دوستان حق و دشمنى با دشمنان حق ) و مساله امانت ، و انفاق در راه

شير و يا از مطلق خوردن و نوشيدن خود دارى مى كنند. و نيز در قرآن كريم داستان روزه زكريا و قصه روزه مريم از سخن گفتن آمده است . و در غير قرآن مساءله روزه

عالم محكوم به تحوّل و تكامل است، می تواند در تمامى شئون عالم بشرى دخل و تصرف نموده، قوانين، و علوم، و معارف، و احكام، و مواعظ و امثال، و داستان هایى در خصوص

قسم است و ضمير «إنّهُ» به قرآن بر مى گردد، و معنايش اين است كه: به آسمانى چنان و زمينى چنين سوگند، كه قرآن سخنى جدا سازندۀ بين حق و باطل است، و كلامى خالى

از قبيل حرارت و برودت و امثال آن ، و همچنين عوامل داخلى كه بر آن عارض مى شود از قبيل مرض و ناملايمات و انحرافات مزاج و پرى معده و خستگى و غير آن ، همه در

الليل ساجدا و قائما يحذر الاخرة و يرجوا رحمة ربه ). آن انسان مشرك و فراموشكار و متلون و گمراه و گمراه كننده كجا و اين انسان بيدار دل و نورانى و با صفا كه

سوره را قسمتى از سرگذشت زكريا و مريم و حضرت مسيح (عليه السلام ) و يحيى و ابراهيم قهرمان توحيد و فرزندش اسماعيل و ادريس و بعضى ديگر از پيامبران بزرگ الهى

عليه و آله و سلّم ) را كه بايد الگو و اسوه زنان با ايمان باشند براى هميشه روشن ساخت ، داشتن زهد و پارسائى و بى اعتنائى به زرق و برق و تجملات دنيا، و توجه

است ، و بعد از چند روز خواب و خور و شهوت و اميال حيوانى ، زندگى پايان مى گيرد، و همه چيز تمام مى شود، اين آفرينش لعب و لغو و بيهوده خواهد بود. باور كردنى

پيشرو و از پشت سر و از طرف راست و از طرف چپ آنها، به سراغ آنها مى روم و اكثر آنها را شكرگزار نخواهى يافت . ۱۸ - فرمود: از آن (مقام ) با ننگ و عار و خوارى

ستمگر و استعمار كننده و استثمارگر و خودخواه بودند. قوم نوح نيز، چنانكه ميدانيم ، مردمى سخت لجوج و متكبر و خود برتر بين بودند. و قوم عاد و ثمود تكيه بر قدرت

آيه ) و در درجه بعد ائمه معصومين و بعد از آنها تمام علماء و دانشمندان و مجاهدان راه حق و آمرين به معروف و ناهين از منكر و مبلغان اسلام از هر قشر و گروه

شكستند، و به كلى از خدا و پيامبر (صلى الله عليه و آله و سلم ) و دوستان او بيگانه شدند. و در پايان آيه اضافه مى كند: او است خداوند بلند مقام و بزرگ مرتبه

عـنـوان حـدود و مـرزهاى الهى ياد كرده و مى فرمايد، ((اينها حدود و مرزهاى الهى است كه عبور و تجاوز از آنها ممنوع است ، و آنها كه از حريم آن بگذرند، و تجاوز كنند،

در مسائل معنوى و اجتماعى نيز همينگونه است ، نور علم و قرآن و ايمان مايه وحدت ، و ظلمت جهل و كفر و نفاق موجب پراكندگى است . گفتيم اين سوره براى تحكيم پايه

عليهم آياته و يزكيهم و يعلمهم الكتاب و الحكمة و آيات ديگرى كه به اين مضمون است دليل بر آن است كه پيامبر (صلى اللّه عليه و آله و سلّم ) قرآن را از روى نوشته

يك سو، و حسد از سوى ديگر سبب شد كه اهل كتاب (يهود و نصارا) كه قدر مشتركى با مسلمانان داشتند از اسلام و قرآن فاصله گيرند و به سراغ بت پرستان روند و بگويند

الامر بالمعروف و النهى عن المنكر فريضة عظيمة بها تقام الفرائض و تامن المذاهب و تحل المكاسب و ترد المظالم و تعمر الارض و ينتصف من الاعداء و يستقيم الامر؛

النساء و العيال : «روزى همراه همسر و فرزند است ». و در حديث ديگرى از پيامبر (صلى اللّه عليه و آله و سلّم ) مى خوانيم : ((مردى خدمت حضرتش رسيد و از تهيدستى

نازل شده مانند تورات و انجيل و زبور و غير آن ، و ممكن هم هست مراد از آن وحيى باشد كه در قرآن كريم نازل شده كه ذكر معاصرين پيغمبر هم هست و مراد از ((وحى نازل

تمام بهشت و دوزخ و عرش و كرسى و حجاب و آسمانها و زمينهاى هفتگانه و حشرات و بادها و پرندگان و درختان و جنبندگان و خورشيد و ماه و فرشتگان همگى بر او رحمت مى

خوب و زبده يتيمان را برمى داشتند و اموال بد و نامرغوب خود را به جاى آن مى گذاشتند. قرآن مى گويد: «و هيچ گاه اموال پاكيزه آنها را با اموال ناپاك و پست خود

برپا دار، و همچنين قرآن فجر (نماز صبح ) را، چرا كه قرآن فجر مورد مشاهده (فرشتگان شب و روز) است . ۷۹ - پاسى از شب را از خواب برخيز و قرآن (و نماز) بخوان

برخلاف فهم و وجدان خود، تمامى مصاديق آن بيانات را امورى مادى محض دانستند. وقتى از ايشان پرسيده شد: آخر اين عرش ‍ مادى و كرسى، و بهشت و دوزخ و لوح و قلم مادى

دور دارد، و لذا بايد براى خود دست و پا كنيم ، اين را گفتند و سنگرها را تخليه كرده و به جمع آورى غنائم پرداختند، و آن حوادث دردناك پيش آمد. قرآن در پاسخ مى

غذاى خوب را نبيند و آنها ببينند و بخورند و اين بر خلاف اخلاق است ، و همچنين در مورد افراد لنگ و بيمار كه ممكن است در غذا خوردن عقب بمانند و افراد سالم پيشى

مورد بحث قرآن مى گويد: «و اگر فضل خدا و رحمتش و اينكه او توبه پذير و حكيم است نبود بسيارى از مردم هلاك مى شدند يا گرفتار مجازاتهاى سخت »! (و لو لا فضل

بشر، و تمام موجودات زنده است ، چرا كه روز رمز حركت و جنبش و حيات است و تمام تلاشها و كششها و كوششهاى زندگى معمولا در روشنائى روز صورت مى گيرد. و در پنجمين

عليه و آله و سلّم )، على و فاطمه و حسن و حسين را فرا خواند - و يا به خدمت او آمدند - پيامبر (صلى اللّه عليه و آله و سلّم ) عبائى بر آنها افكند، و گفت :

نظرات مختلفى كه درباره پيدايش ‍ منظومه شمسى و آسمانها، و چگونگى افلاك و ستارگان ، و ماهيت روح آدمى ، و حقيقت حيات و مانند اينها روشن است انبياء ماءموريت دارند

سرمايه اى برتر و بالاتر از عـقـل و هـوش و نـيـروهـاى خـداداد و عـمـر و جـوانـى و سـلامـت اسـت ؟ هـمـيـنـهـا كـه محصولش اعمال انسان است و عمل ما تبلورى است

بودن اسباب نعمت و نيكى است ، و در هر حال هر دو (شقاوت و سعادت ) چيزى جز نتيجه اعمال و گفتار و نيات ما نمى باشد، و اعتقاد به اينكه سعادت و شقاوت يك امر ذاتى

خدا است ، و از سوى ديگر در آن سلامت همه چيز اعم از دين و ايمان و جسم و جان مطرح است ، نه تنها راحتى و رفاه و آسايش . درباره حكم تحيت و سلام و آداب آن ذيل

عقل و بلوغ و امثال آن ، و در عالم ذر هم كه اين معرفت حاصل شد بوسيله عقل و بلوغ حاصل شده و حجت تمام گشته و ليكن بعد از آن مدتى عقل و بلوغ زايل گشته و معرفت

شناسند) و اين بدان جهت است كه خداى عز و جل در تورات و انجيل و زبور، صفات رسول خدا (ص ) و صفات اصحابش و مهاجرتش را ذكر كرده بود و همان را در قرآن حكايت كرده

دوزخيان و بهشتيان ، و كافران و مؤ منان در آيات پيشين گذشت در آيات مورد بحث براى ترغيب و تشويق به پيوستن به صفوف بهشتيان ، و برحذر بودن از راه و رسم دوزخيان

دارد، و حيات اجتماعى هر امتى از بقاء و عمر آن مقدارى را دارد كه خداى سبحان برايش مقدر كرده . و همچنين از سعادت و شقاوت و تكليف و رشد و ضد رشد و ثواب و عقاب

كه اراده كرده (و بر طبق حكمت و هماهنگ با هدف آفرينش انسان است و آن آزادى اراده و مختار بودن است ) انجام مى دهد (و لو شاء الله ما اقتتلوا و لكن الله يفعل

نازكى از) خاك باشد، (و بذرهايى در آن افشانده شود،) و رگبار باران به آن برسد، (و همه خاكها و بذرها را بشويد،) و آن را صاف (و خالى از خاك و بذر) رها كند. آنها

بحق محمد و على و فاطمه و حسن و حسين سوگند داد. مؤ لف : اين معنا را صدوق و عياشى و قمى و ديگران نيز روايت كرده اند، و قريب بآن از طرق اهل سنت و جماعت نيز

كرده بودند و آنگاه به خدا افتراء بستند همچنانكه در روايت آمده كه ثقيف و خزاعه و بنى عامر بن صعصعه و بنى مدلج ، چيزهائى از رستنى ها و چارپايان و بحيره (شتر

عليه و آله و سلم ) در شب معراج در ميان آنان فرود آمد و به دين اسلام دعوتشان كرد، و آنان به وى ايمان آورده و مسلمان شدند، و رسول خدا (صلى الله عليه و آله

آيه: «و لسوف يُعطيك ربّك فترضى » و معناى آيه: «و أمّا بنعمة ربّك فحدث»: و در همان كتاب، در معناى جملۀ «و ما قلى» فرموده: يعنى و تو را دشمن نداشت. و سيوطى،

افعال اختياريه او، و افعال اختياريه او هم از راه اعتقاد به درستى و نادرستى ، و خوف از نادرستى ، و رجاء به درستى ، و رغبت به منافع ، و ترس از ضررها منشاء

صاعقه ها و رگبارهاى خطرناك و طوفانها از طرف بالا، و زلزله ها و شكافهاى ويرانگر زمينى و طغيان رودها و درياها از طرف پائين ، را در بر مى گيرد. و نيز عذابهاى

روان مى سازد، و كشتزارها و باغات را سيراب مى كند، و ميوه هاى مختلف تلخ و شيرين و تابستانى و زمستانى و اهلى و جنگلى ببار مى آورد، و شب و روز را كه دو عامل

اسراء): «و حكم كرد پروردگارت كه نپرستيد جز او را و به پدر و مادر احسان كنيد تا قول خدا تعالى‏: به راستى او آگاه و بينا است» ادب و پند و آموزش و نهى سبك،

يابد و حال آنكه آنان اصحاب مسيح و شاگردان و خواص و ملازمين او بودند و از انوار علم و معارف او اقتباس مى نمودند، از آداب و آثارش پيروى مى كردند و پست ترين