نتایج جستجو

از درون و بیرون و از هر سو مبتلا به عذاب و شکنجه خواهند بود. (إنّ شجرت الزقّوم ... کالمهل یغلى فى البطون ... خذوه ... ثمّ صبّوا فوق رأسه من عذاب الحمیم)

از بردگی و بندگی و اسارت و واداشتن به کار بدون جیره و مواجب و حق و دستمزدی. بگذار در ایده و عقیده همراه ما شوند. «آیَةٍ»: معجزه‌ای بزرگ. دلیل و برهان سترگ

نکردند، نهایتاً عذاب دوزخ و عذاب سوزان برای آنان است. هر آينه آنان كه مردان و زنان مؤمن را شكنجه كردند و توبه نكردند، عذاب جهنم و عذاب آتش براى آنهاست

اكبر ايمنند و حزن و اندوه و بيم و ترسى ندارند و ملائكه باستقبالشان ميآيند و ايشانرا بشارت ببهشت و نعمتهاى بى‌منتهاى آن ميدهند و اين آيات در باره ايشان نازل

جهنّم است و بد باز گشت گاهى است كه يشر به تدريج در اثر اعمال بد جهنّمى مى‏شود و اين اعمال نيك و بد است كه تدريجاً آدمى را به رحمت محض و عذاب و شكنجه و جهنّمى

جهنّم است و بد باز گشت گاهى است كه يشر به تدريج در اثر اعمال بد جهنّمى مى‏شود و اين اعمال نيك و بد است كه تدريجاً آدمى را به رحمت محض و عذاب و شكنجه و جهنّمى

جهنّم است و بد باز گشت گاهى است كه يشر به تدريج در اثر اعمال بد جهنّمى مى‏شود و اين اعمال نيك و بد است كه تدريجاً آدمى را به رحمت محض و عذاب و شكنجه و جهنّمى

ستمكاران بخويش و خلق بودند هلاك فرمايد و ايشان و دوستانشان را در منازل و مساكن آنها جاى گزين و مستقر كند و از پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم روايت شده

كه ساخته و پرداخته نمودند و تلقّف برفع و تشديد نيز قرائت شده است و فرمود همانا آنچه ساخته و پرداخته نموده‌اند بكيد و مكر و حيله ساحر درست شده و ساحر هر

سوزاندن و داغ نمودن و شكنجه كردن و غيرها پس توبه ننمودند بقبول ايمان از براى آنان است عذاب جهنّم در آخرت براى كفرشان و عذاب سوزش و شكنجه و آزارشان علاوه

عتبى بمعناى رضا است و چون عذاب الهى را مشاهده نمودند تخفيف و مهلتى براى آنها نيست بايد دائما بسوزند و بسازند و ندامت و پشيمانى و توبه و انابه براى آنها ثمرى

شده براى آنها از حلال و حرام و ساير معارف تا تأمل و نظر كنند در آن و بيابند حقيقت و صحت و صلاحيت آن احكام را و بنابر اين با لبيّنات و الزّبر در آيه اخيره

يعنى عيش او را كدر و آلوده كردم... بنظر نگارنده: اصل آن به معنى منع است و عذاب را از آن جهت عذاب گويند كه از راحتی و آسايش منع مى‏كند و آن را از بين مى‏برد

قرائت شده است و بعضى گفته‌اند خار و خاشاك جمع آورى ميكرد و مى‌بست و حمل مينمود و در شب سر راه پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم منتشر و پراكنده ميكرد كه پاى

به تو برسانند). اهل و عیال خود را در پاسی از شب بکوچان، و کسی از شما پشت سر خود را ننگرد (تا هول و هراس عذاب را نبیند و دچار شرّ و مصیبتی نشود) مگر همسر

۹- عذاب همیشگى و خوارکننده، کیفر سرکشى از فرامین خدا و رسول (ص) و تجاوز از حدود الهى (و من یعص اللّه و رسوله ... و له عذاب مهین) ۱۰- نافرمانى خدا و رسول

‌شده‌ و ديگر معارف‌ حقّه‌ و ايمان‌ و اخلاق‌ فاضله‌ و مواعظ و نصايح‌ ‌در‌ ‌آن‌ وارد نميشود و كلمة ‌علي‌ ‌که‌ ‌براي‌ استعلاء ‌است‌ استيلاء و احاطه‌ ختم‌ ‌را‌

سوزاندن و داغ نمودن و شكنجه كردن و غيرها پس توبه ننمودند بقبول ايمان از براى آنان است عذاب جهنّم در آخرت براى كفرشان و عذاب سوزش و شكنجه و آزارشان علاوه

سوزاندن و داغ نمودن و شكنجه كردن و غيرها پس توبه ننمودند بقبول ايمان از براى آنان است عذاب جهنّم در آخرت براى كفرشان و عذاب سوزش و شكنجه و آزارشان علاوه

مجازات» و هم به معناى «گمراهى و شرک» به کار رفته است و در سوره «بروج»، به معناى عذاب و آزار و شکنجه است. فتن‌ (۶۰ بار) وَ الّذِين الْمُؤْمِنِين شَهِيد إِن شَيْء

سوزاندن و داغ نمودن و شكنجه كردن و غيرها پس توبه ننمودند بقبول ايمان از براى آنان است عذاب جهنّم در آخرت براى كفرشان و عذاب سوزش و شكنجه و آزارشان علاوه

سوزاندن و داغ نمودن و شكنجه كردن و غيرها پس توبه ننمودند بقبول ايمان از براى آنان است عذاب جهنّم در آخرت براى كفرشان و عذاب سوزش و شكنجه و آزارشان علاوه

آنها بودند كه بكفر و عصيان خودشان ادامه دادند و در عناد و لجاج باقى ماندند و خداوند بانواع مختلفه از نعمت و نقمت و عزّت و ذلّت و دولت و مكنت آنها را امتحان

2- گناه سبب عذاب و قهر الهى است. «طَعامُ الْأَثِيمِ» 3- عذاب قيامت هم جسمى است و هم روحى. (عذاب جسمى موادّ جوشان و عذاب روحى، شنيدن تحقير و تمسخر به اينكه

بدر، به عذاب سوزان برزخى گرفتار هستند. (و ذوقوا عذاب الحریق) ۸- کافران پس از جان کندن پر مشقت به عذاب و آتشى سوزان (عذاب برزخ) گرفتار خواهند شد. (و ذوقوا

سوزاندن و داغ نمودن و شكنجه كردن و غيرها پس توبه ننمودند بقبول ايمان از براى آنان است عذاب جهنّم در آخرت براى كفرشان و عذاب سوزش و شكنجه و آزارشان علاوه

سوزاندن و داغ نمودن و شكنجه كردن و غيرها پس توبه ننمودند بقبول ايمان از براى آنان است عذاب جهنّم در آخرت براى كفرشان و عذاب سوزش و شكنجه و آزارشان علاوه

یسجن) ۱۸- زندانى کردن مجرمان و شکنجه و آزار آنان در مصر باستان و عصر یوسف(ع) ، امرى معمول و متداول بود. (إلا أن یسجن أو عذاب ألیم) ۱۹- قصد تجاوز به همسران

سوزاندن و داغ نمودن و شكنجه كردن و غيرها پس توبه ننمودند بقبول ايمان از براى آنان است عذاب جهنّم در آخرت براى كفرشان و عذاب سوزش و شكنجه و آزارشان علاوه

سوزاندن و داغ نمودن و شكنجه كردن و غيرها پس توبه ننمودند بقبول ايمان از براى آنان است عذاب جهنّم در آخرت براى كفرشان و عذاب سوزش و شكنجه و آزارشان علاوه

سوزاندن و داغ نمودن و شكنجه كردن و غيرها پس توبه ننمودند بقبول ايمان از براى آنان است عذاب جهنّم در آخرت براى كفرشان و عذاب سوزش و شكنجه و آزارشان علاوه

سوزاندن و داغ نمودن و شكنجه كردن و غيرها پس توبه ننمودند بقبول ايمان از براى آنان است عذاب جهنّم در آخرت براى كفرشان و عذاب سوزش و شكنجه و آزارشان علاوه

حاضر ميشوند و خداوند تمام آيات وجود و علم و قدرت خود را بفرعون ارائه داد ولى او از فرط عناد و لجاج و غرور و نخوت تكذيب كرد و امتناع از قبول نمود و ظاهرا از

ظاهرا و باطنا سرشكسته و خوار و ذليل نميفرمايد بلكه سر بلند و عزيز و محترم ميدارد بقبول شفاعت و دخول در جنّت و مزيّت مقام و منزلت آنان بر ساير امم و نورشان

فرموده از قبيل باغها و چشمه‌سارها و كشتزارها و درختان خرما كه شكوفه و غلاف خوشه‌هاى آنها لطيف و نرم و نازك است كه كاشف از خوبى و نرمى و لطافت ميوه آن باشد

ريسمانها و عصاهاى سحره را جمع نمود و بلعيد و مردم يكدفعه فرار كردند و چون تاكنون چنين امر عجيبى را كسى نديده و نشنيده بود از ترس و زير دست و پا ده هزار

تشنه و جلد 7 - صفحه 11 گرسنه و كر و كور و گنگ و رو سياه و محروم و پشيمان و مغضوب پروردگار، رحم به ايشان نشود، و آتش دائما افزوده، و حميم به عوض آب، و زقّوم

منحرف ساختن از دین و آئین «موسى» بر اثر تهدید و ارعاب و شکنجه بوده و یا به معناى هر گونه تولید ناراحتى و درد سر، اعم از دینى و غیر دینى. و منظور از آن در سوره

در آخرت نیز عذاب آتش است» (و لهم فی الآخرة عذاب النار). چنین است دنیا و آخرت کسانی که پشت پا به حق و عدالت زنند و بر مرکب غرور و خودخواهی سوار گردند. تفسیر

بوده‌ایم) و پس از آمدنت (هم از سوی او) اذیّت و آزار شده‌ایم (و هم‌اکنون نیز دچار رنج و محنت و در معرض عذاب و عقاب هستیم. موسی) گفت: امید است که پروردگارتان

حاضر ميشوند و خداوند تمام آيات وجود و علم و قدرت خود را بفرعون ارائه داد ولى او از فرط عناد و لجاج و غرور و نخوت تكذيب كرد و امتناع از قبول نمود و ظاهرا از

زمینه تبلیغ و دعوت به سوی خدا و در زمینه عفو و گذشت و شکیبایی کارگر نیفتاد باز نباید مأیوس و دلسرد شد، و یا بی‌تابی و جزع نمود، بلکه باید با حوصله و خونسردی

نفرموده بود با آنكه باد و مور و جنّ و انس و متمردين شياطين مطيع او بودند و اين ظاهرا براى آن بود كه آنحضرت مغرور بعلم و دانش خود نشود و به بيند كه حيوان ضعيفى

پس چگونه مستحق عذاب شود؟ جواب آنكه: تجدّد جلد، آلت است براى شدت عذاب نفس عاصيه كه مدرك مى‌باشد. چه جلود اعتبار ندارد، و عذاب براى نفس و تفسير اثنا عشرى،

سوزاندن و داغ نمودن و شكنجه كردن و غيرها پس توبه ننمودند بقبول ايمان از براى آنان است عذاب جهنّم در آخرت براى كفرشان و عذاب سوزش و شكنجه و آزارشان علاوه

بصورتها و اسافل اعضاء آنها يا به پيش‌رو و پشت سرشان‌ جلد 2 صفحه 542 و ميگفتند اين عذاب دنياى شما بود و بعدا بچشيد عذاب آخرت را و گفته‌اند گرزهاى آهنين

نوح(ع)، خواستار نزول عذاب بر کافران و نجات خود و مؤمنان از آن عذاب (فافتح بینى ... و نجّنى و من معى من المؤمنین) ۶ - تنها ایمان، ملاک پیوند و همراهى نمودن با

جمله توسّط فرعون و فرعونیان) موسی (هم) تکذیب شده است (و درد و رنج و شکنجه و آزاری را دیده که تو دیده و خواهی دید). امّا کافران (آزاررسان و اقوام بی‌ایمان)

جهاد ندهد تا از منافع دنيوى و اخروى آن محروم باشند هميشه و در زمره متخلّفان و ضعفاء و زنان و كودكان محسوب گردند و صيغه لن تخرجوا و لن تقاتلوا اگر چه اخبار

است. 4- عذاب اول كشتن و اسيرى و دوم عذاب قبر. 5- عذاب اول شمشير روز «بدر» و دوم عذاب قبر. 6- عذاب اول محسن دنيوى از فقر و خوف و امراض، و دوم عذاب قبر است

رسوخ عصبيّت و عناد و تكبّر و الحادشك داشتند در قرآن كه كلام خدا است و آورنده او پيغمبر مرسل است چنان شكّى كه آنها را متحيّر و سرگردان و مشوّش و پريشان نموده

اعراض از كيش پدران و نياكان را و حكم به كفر و ضلالت آنان؛ و اين موجب شود تشويش قلوب و ايجاد حرارتى در نفوس را به حدى كه دشنام و زدن و كشتن در ميان آيد بين

كافرانيم‌ و گفتند ما بيشتريم از جهت اموال و اولاد و نيستيم ما عذاب شوندگان. تفسير كفّاريكه منكر مبدء و معاد بودند گفتند ما نه باين قرآن ايمان داريم و نه بساير

شدند و اين عذاب بد آنها در دنيا بود و در عالم برزخ تا روز قيامت بر حسب روايات عديده و ظاهر آيه شريفه همه روزه صبح و شام بآتش معذّب ميشوند و عذاب شديدتر

مجسم می‌شود و با شما می‌ماند و شما را شکنجه و آزار می‌دهد. تفسیر آیات ۱ - عذاب دردناک مشرکان و کافران مستکبر در دوزخ، تجسم اعمال خود آنان و متناسب با رفتار

مي‌روند و بالا مي‌آيند، و اخبار ‌در‌ شدّت‌ عذاب‌ جهنّم‌ بسيار ‌است‌ ‌از‌ حميم‌ و غسّاق‌ و زقّوم‌ و سلاسل‌ و اغلال‌ و مقامع‌ و سياط و ملائكه عذاب‌ و افعي‌ها

شود و به فقدان تربيت، ملكات و اخلاق فاسد، و به فساد اخلاق ضرر بسيارى به جامعه وارد آيد. زنا باعث رسوائى و بدنامى قبيله، و سبب نزاع و مخاصمه و جدال و اتلاف

خَمْرٍ: و نهرهائى از شراب، لَذَّةٍ لِلشَّارِبِينَ‌: كه لذيذ و خوشگوار است براى آشامندگان و از كراهت رنج و سكر و خمار و صداع مبرا باشد بلكه محض لذت و التذاذ

نزول‌ بليات‌ و امثال‌ اينها و سختي‌ بجان‌ دادن‌ و عذاب‌ قبر و عالم‌ برزخ‌ و سختي‌ حساب‌ و خفّت‌ ميزان‌ و لغزش‌ ‌بر‌ صراط و آمدن‌ نامه‌ بدست‌ چپ‌ و ‌از‌ پشت‌

اللّه عليه و اله و سلّم ميباشند و در بعضى از روايات مستثنى و مورد رحمت حقّ بائمّه اطهار و شيعيان ايشان تفسير شده كه ميتوانند دستگيرى كنند و درخت زقوم كه

اسرائيل‌ ‌است‌ مثل‌ داود و سليمان‌ و ذو الكفل‌ و زكريا و يحيي‌ و عيسي‌ و ساير انبياء بني‌ اسرائيل‌ مثل‌ ايّوب‌ و يونس‌ و ‌غير‌ ‌آنها‌. و امّا اكثر بني‌ اسرائيل‌

خدا ، مخالفت با پیامبران و برنامه هاى آنان و پیروى از ستمگران و سرکشان ، درپى دارنده عذاب سهمگین قیامت (و نجّینهم من عذاب غلیظ. و تلک عاد جحدوا ... واتبعوا

اثر خيرى ندارد و در آن روز مردمى در ناز و نعمتند بقدريكه اثر تنعّم و بهجت و سرور و انبساط و شادى از رويهاى ايشان نمايان است و از سعى و عمل خودشان كه در

تكذيب كنند و در اين مواقع سينه و دل من تنگ ميشود و زبانم از گفتار باز ميماند و بعضى يضيق و ينطلق بنصب قرائت نموده‌اند و بنابراين عطف بر يكذّبون است و ان ناصبه

ولى گرفتار شدند و به شکنجه افتادند لذا با زبان عذرخواهى نزد رسول خدا صلی الله علیه و آله آمدند و او را به خداوند و خویشاوندانش قسم دادند و از اثر دعاى پیامبر

قريب المعنى و بجاى يكديگر استعمال ميشوند و مراد همان عيّاب و غيّاب و هتّاك و نمّام و مردم آزار در پرده و آشكار بزبان و جوارح و اعضاء است و شايد آنچه قمّى

آنكه بمكر و حيله و جدال و مراء استكبار و استنكاف از قبول حق نمودند چنانچه ظاهر است و بعضى رسالاته بصيغه جمع قرائت نموده‌اند و مفاد آن تفاوتى ندارد و اللّه

قبيل آب و ريشه نباتات و اجساد حيوانات و آنچه بيرون ميآيد از آن مانند آب و گياه و درخت و حيوان و معادن و آنچه فرود ميآيد از آسمان مانند باران و برف و ملائكه

يعنى عيش او را كدر و آلوده كردم... بنظر نگارنده: اصل آن به معنى منع است و عذاب را از آن جهت عذاب گويند كه از راحتی و آسايش منع مى‏كند و آن را از بين مى‏برد

دين‌ و مذهب‌ و قطعيات‌ و يقينيات‌ دينيه‌. وَ عَمِلُوا الصّالِحات‌ِ ‌که‌ اقل‌ درجاتش‌ اتيان‌ بواجبات‌ شرعيه‌ صلوة و صوم‌ و زكاة و خمس‌ و حج‌ و جهاد و امر

ستمگران سكوت كردند) و بدانيد كه خداوند سخت كيفر است. «فتنه»، به معناى شرك، كفر، بلا و آزمايش، شكنجه و عذاب است و در اين آيه به معناى بلا و مصيبت‌هاى اجتماعى

صفحه 220 مثل‌ ترك‌ صلوة و صوم‌ و زكاة و خمس‌ و حج‌ و امر بمعروف‌ و نهي‌ ‌از‌ منكر و ساير واجبات‌ ‌که‌ ‌از‌ ‌آن‌ جمله‌ جهاد ‌است‌ و اينها ‌را‌ ‌از‌ معاصي‌

۶، ۱۰ عذاب: عذاب آسمانى ۵، ۷; عذاب دنیوى ۵، ۹; موجبات عذاب ۶ عصیان: زمینه عصیان ۳، ۴; ظلم عصیان ۱۰; عصیان از خدا ۳، ۴، ۱۰ عصیانگران: ۵ فاسقان: عذاب دنیوى

علم‌ و قدرت‌ و حكمت‌ و ‌غير‌ ‌آنها‌ و صفات‌ سلبيّه‌ ‌از‌ شرك‌ و عجز و احتياج‌ و ساير عيوب‌ و نواقص‌ و ‌بر‌ صفات‌ فعليّه‌ ‌از‌ خلق‌ و رزق‌ و عدل‌ و ‌غير‌

ريسمانها و عصاهاى سحره را جمع نمود و بلعيد و مردم يكدفعه فرار كردند و چون تاكنون چنين امر عجيبى را كسى نديده و نشنيده بود از ترس و زير دست و پا ده هزار

to function. و همسر و برادرش را، |و [نيز] همسر و برادر خود را و [نيز] همسرش و برادرش را، و هم زن و برادرش. و نیز همسر و برادرش را و زنش و برادرش، با فدا

زحمت و عذاب بيفكنى ، آنگاه از ايمان چشم مى پوشد، و به شرك مى گرايد، تا مبادا مردم اذيتش ‍ كنند و حال آنكه اين پندار بسيار غلط است ، براى اينكه عذاب و شكنجه

ريخته‌اند و خاموش‌ جلد 1 صفحه 44 كرده‌اند و بازگرفته و مشتعل شده است و اگر اين كار را نمى‌كردند هيچ يك از بنى آدم نميتوانستند او را خاموش كنند و آن شصت و نه جزء

جداسازی و روشن می‌کنیم. بگو: «پروردگار من فقط زشتکاری‌های متجاوز - چه آشکارش و چه پنهانش - را و گناه دنباله‌دار را و تجاوز بنا حق را حرام گردانیده است و (نیز)

آنستكه دعا و استدعا نمود استدعا كننده‌اى عذاب الهى را كه واقع و نازل شونده باشد براى كفّار و منكرين ولايت مولى كه نيست براى آن عذاب هيچ دافع و مانعى از جانب‌

وديعه و عين مستأجره و لقطه و خمس و زكوة و هر چه را كه مكلّف است حفظ نمايد و بصاحبش برساند و نيز مراعات مينمايند عهود و مواثيق خلقيّه و خالقيّه را و منكر

شده [از رحمت و ثواب] محروم ماند [و به هلاکت سپرده شود]؛ و او را جز خدا سرپرست و یاور و شفیعی نباشد؛ و اگر [برای رهایی اش از عذاب] هر گونه عوض و فدیه ای بدهد

است برتر و بالاتر از نعمت ارسال رسول و انزال كتاب و دين كامل كه خداوند بقريش و اهل مكه عنايت فرمود و آنها كفر ورزيدند و كفران نمودند و چه آزار و اذيتها كردند

انسان‌ و ساير مخلوقات‌ ‌هر‌ چه‌ دارند ‌از‌ نعم‌ دنيويّه‌ و دينيّه‌ و اخرويّه‌ ‌از‌ نعمت‌ وجود و صحة و حيات‌ و مال‌ و منال‌ و قدرت‌ و توانايي‌ و علم‌ و ايمان‌

خيالى و زينتى فريب دهنده و باطل مى ديدند، و در اين عرصه مخير ميان حق و باطل و حقيقت و سراب شده بودند و حاشا بر اهل يقين از اينكه در يقين خود شك كنند و يا

پيشين را تصديق مى كند و هدايت و بشارت براى مؤ منان است . ۹۸ كسى كه دشمن خدا و فرشتگان و فرستادگان او و جبرئيل و ميكائيل باشد (كافر است و) خداوند دشمن كافران

آنچه ذكر شد اقرب و اظهر است و فائده اين جمله‌ها و قسم تأكيد مطالب آتيه و تعظيم ملائكه و بيان ترتيب نزول خيرات و حكمت بعثت انبياء است و آنچه قسم براى آن

ثابت و دائم است و متاع دنيا فانى و زائل و متزلزل است و خداوند كسانيرا كه صبر نمودند بر ثبات قدم در دين و وفاء بعهد و قسم و تحمّل آزار و اضرار مشركين جزا ميدهد

ثابت و دائم است و متاع دنيا فانى و زائل و متزلزل است و خداوند كسانيرا كه صبر نمودند بر ثبات قدم در دين و وفاء بعهد و قسم و تحمّل آزار و اضرار مشركين جزا ميدهد

دستورات‌ دينيه‌ و نحو اينها ظلم‌ بغير مثل‌ ظلم‌ ‌به‌ انبياء و ائمه هدي‌ و علماء اعلام‌ و صلحاء و اتقياء و مؤمنين‌ ظلم‌ بنفس‌ بارتكاب‌ معاصي‌ و ترك‌ واجبات‌

اگر خوبى كنيد ثواب و نتيجه و پاداش آن بخود شما عائد ميشود و اگر بدى كنيد عقاب و نتيجه و كيفر آن بشما واصل خواهد شد و اينكه احسان و اسائه هر دو متعدّى بلام

بنشينند و مصاحبت و مؤانست كنند و زخارف دنيا را در نظر آنها جلوه دهند و امر آخرت را موهون و سست و بى‌اساس ارائه نمايند و گويند خداوند داعى بر عذاب بندگان

دين ميگردد و آن حكم هدايت و راهنمائى بحقّ و حقيقت است و بشارت بثواب و پاداش اخروى براى اهل اسلام كه مطيع و منقاد او امر حقند در هر وقت و زمان و ادراك نموده‌اند

قوم‌ نوح‌ و عاد و ثمود و قوم‌ لوط و شعيب‌ و فرعونيان‌ و امثال‌ اينها ‌که‌ ‌خدا‌ مؤمنين‌ ‌را‌ نجات‌ داد و كفار ‌را‌ بطوفان‌ و خسف‌ و صيحه‌ و صاعقه‌ و باد هلاك‌

آنچه ذكر شد اقرب و اظهر است و فائده اين جمله‌ها و قسم تأكيد مطالب آتيه و تعظيم ملائكه و بيان ترتيب نزول خيرات و حكمت بعثت انبياء است و آنچه قسم براى آن

آنچه ذكر شد اقرب و اظهر است و فائده اين جمله‌ها و قسم تأكيد مطالب آتيه و تعظيم ملائكه و بيان ترتيب نزول خيرات و حكمت بعثت انبياء است و آنچه قسم براى آن

اين آيه بين عذاب جهنم و عذاب حريق جدايى انداخت و فرمود: «پس براى ايشان است عذاب جهنّم»، و «براى ايشان است عذاب حريق»، با اين كه اين دو عذاب يكى است؟ در

شما اهل معرفت و دانش بوديد و از روى يقين مى‌دانستيد كه تمام عمر دنيا نسبت به آخرت و درازى مكث در عذاب، كم و اندك باشد، هر آينه كفر و مخالفت و معاصى را اختيار

هرگز چیزی (در ذات و صفات و افعالش) همانند او نیست و اوست بسیار شنوای بس بینا. گنجینه‌ها، سازمان‌ها و سامان‌ها و درب‌های آسمان‌ها و زمین(و همه چیز آن‌ها) تنها

آنچه ذكر شد اقرب و اظهر است و فائده اين جمله‌ها و قسم تأكيد مطالب آتيه و تعظيم ملائكه و بيان ترتيب نزول خيرات و حكمت بعثت انبياء است و آنچه قسم براى آن

نعمت‌ و تفضل‌ ميشود و ‌اگر‌ وسيله‌ شقاوت‌ دنيا و آخرت‌ نمود بلاء و عذاب‌ ميشود مثلا چشم‌ ‌اگر‌ مصرف‌ خط قرآن‌ و اخبار و كتب‌ علميه‌ و بصورت‌ پدر و مادر

مُقيم مكه و اطراف آن نباشد- و از خدا پروا كنيد و بدانيد كه خدا سخت كيفر است. و حجّ و عمره را به تمام و کمال خالصانه برای خدا انجام دهید (و مراسم و مناسک ظاهری

از عذاب جهنم و اين دلالت دارد بر آنكه پذيرفتن توبه بر خداوند واجب نيست بلكه منوط باختيار و تفضّل الهى است و الّا احتياج بدعا و مسئلت ملائكه نداشت و از

مثل‌ تورات‌ موسي‌ و انجيل‌ عيسي‌ و زبور داود و صحف‌ آدم‌ و نوح‌ و شيث‌ و هود و صالح‌ و ابراهيم‌ ‌يعني‌ مزخرفاتيست‌ ‌که‌ مثل‌ بعض‌ مجلات‌ و كتب‌ ضلال‌ ‌است‌

شيث، و سى صحيفه بر اخنوخ، كه همان ادريس است؛ و او اولين كسى است كه با قلم خط نوشت، و ده صحيفه بر ابراهيم، و چهار صحيفه باقى: «تورات» و «انجيل» و «زبور»

تبعيد است، كيفر راهزنى و سرقت، قطع دست و پا است و كيفر قتل و راهزنى وسرقت مسلحانه، قطع دست و پا و به دار آويختن است. «2» اجراى احكام و حدود الهى، در سايه‌ى

‌از‌ مهالك‌، و عزّت‌ و غلبه‌ ‌بر‌ دشمن‌، و مثوبات‌ دنيوي‌ و اخروي‌ و سعادت‌ دارين‌ و هلاك‌ دشمن‌هاي‌ ‌آنها‌ و نزول‌ عذاب‌ ‌بر‌ ‌آنها‌ و عقوبات‌ اخروي‌

الكتاب ثبت و نزد خدا و پيغمبر و ائمه اطهار واضح و آشكار است و بهيچ وجه نميشود امرى را از خداوند و آن ذوات مقدّسه مخفى و مستور داشت و اين از علومى است كه

است و چون مرور و عبور نمايند و اتّفاقا بمعصيت يا امر قبيح و بيهوده‌ئى بر خورند بكمال متانت و بزرگوارى از آن صرف نظر و چشم‌پوشى كنند و داخل و واقف و خائض

حاضر ميشوند و خداوند تمام آيات وجود و علم و قدرت خود را بفرعون ارائه داد ولى او از فرط عناد و لجاج و غرور و نخوت تكذيب كرد و امتناع از قبول نمود و ظاهرا از

آفريده‌هاى آسمانى و زمينى و دريايى، يادى از آينده تاريخ و پيروزى حكومت حقّ و پر شدن جهان از عدل و داد و محكوميّت ظلم و ستم، يادى از برزخ و معاد و حوادث قبل از

جوانى، درآمد و خرج و مصرف و رسيدگى به فقرا و بدعت‌ها. «2» 1- انكار معاد سبب حسرت كفّار خواهد بود. «يا وَيْلَنا» 2- قيامت، روز حسرت و اقرار منكران است. يا وَيْلَنا

آشاميدند و از آن سير شدند و ابو لهب چون اين امر عجيب را ديد گفت محمد جادو كرد و پيغمبر صلّى اللّه عليه و اله و سلّم چيزى نفرمود و همه برخاستند و رفتند و روز

آنها عذاب شديد است چون معلوم ميشود از روز جزا غافل بودند و فراموش نمودند حساب و عذاب قيامت را با آنكه ما آسمان و زمين و موجودات آن دو را بيهوده و بدون

داده، وفا مى كند و اگر وعده عذاب به متخلفين داده، نيز وفا مى كند. و چطور ممكن است وفا نكند و حال آن كه او عزيز و داراى انتقام شديد است. و لازمه عزت مطلقه

آن دارد و نظر و تأمل نمايد و به وعظ و زجر آن منتفع شود، نه اين جماعت مشركان كه مانند مردگانند در عدم استماع و انتفاع و عدم اجابت دعوت و عدم تأمل و تفكر در

بدون حجّت و دليلى كه خداوند براى آنها اقامه نموده باشد بصرف تقليد و تعصّب و لجاج و عناد مجادله و گفتگو و اعتراض نمايند در ادلّه توحيد خدا و معجزات انبيا

از نحوست و شومى موسى و اتباع او است و قمى ره فرموده حسنه در اينجا صحّت و سلامت و امنيّت و وسعت است و سيّئه در اينجا جوع و خوف‌ جلد 2 صفحه 465 و مرض است

علم‌ و اجتهاد و سخاوت‌ و تواضع‌ و شجاعت‌ و زهد و خوف‌ ‌از‌ ‌خدا‌ و توكّل‌ و انقياد و تسليم‌ و ورع‌ و تقوي‌ و امثال‌ اينها ‌را‌ بنمايد ‌با‌ اينكه‌ متّصف‌ بآنها

را بر ما به حلم و علم و عقل و كمال و جمال و ملك. وَ إِنْ كُنَّا لَخاطِئِينَ‌: و اگر هر آنچه بوديم ما گناهكار و بد كردار در آنچه بوديم. و اين دلالت دارد

باز زد و کبر ورزید و (هماره) از کافران بود. و گفتیم: «ای آدم! تو و همسرت در (این) باغ، آرام و قرارگیر، و از هر کجای آن هر چه (خوردنی) خواهید پاکیزه و فراوان

می‌کاهیم؟ (از سرزمین اینان می‌کاهیم و بر سرزمین آنان می‌افزائیم، و اقوام و تمدّنها و حکومتهائی را نابود می‌کنیم و اقوام و تمدّنها و حکومتهای دیگری را جایگزین آنها

زياد شود و بركات نازل گردد، و اعمال زشت باعث مى شود بلاها و محنتها پشت سر هم بر سر انسانها فرود آيد و نقمت و بدبختى و هلاكت به سوى او جلب شود، و اين نكته

كه قسم دروغ و راست زياد ميخورد و در انظار خوار و حقير شده و عيّاب و غيّاب و طعّان يعنى عيب‌جو جلد 5 صفحه 249 و غيبت كن و طعنه زن بمردم است و كارش دو بهم

هدايت‌ و ارشاد و امر بمعروف‌ و نهي‌ ‌از‌ منكر و اعانت‌ ‌در‌ امر دين‌ ‌از‌ هدايت‌ و ارشاد و امر بمعروف‌ و نهي‌ ‌از‌ منكر و اعانت‌ ‌در‌ امر دين‌ و چه‌ ‌در‌

خطاكار و جفا كردار و هستيم اميدوار به گذشت تو و عفو پروردگار و حضرت در جواب فرمود تعيير و توبيخ و سرزنش و ملامتى بر شما نيست امروز كه خداوند بمن عزت و قدرت

بت‌پرستى و قماربازى و ظلم و جور و خونريزى و زناكارى و رباخوارى و خوردن مردار و خون و گوشت خوك منع فرمود و بعدل و احسان و تفقد خويشان و اقامه نماز و اداء زكوة

خطاكار و جفا كردار و هستيم اميدوار به گذشت تو و عفو پروردگار و حضرت در جواب فرمود تعيير و توبيخ و سرزنش و ملامتى بر شما نيست امروز كه خداوند بمن عزت و قدرت

زندگي‌ ‌از‌ شكنجه‌ و ظلم‌ و اسارت‌ فرعونيان‌ بدولت‌ و عزت‌ و رياست‌ و سلطنت‌ رسانيد، شايسته‌ و سزاوار ‌است‌ ‌که‌ بسوي‌ ‌او‌ بازگشت‌ نموده‌ و دستور ‌او‌

زندگى دنيا و سپس مرحلۀ مرگ و آنگاه مرحلۀ حيات برزخى. (و سپس مرگ در برزخ و هنگام دميدن صور)، و در آخر، انتقال به زندگى آخرت و حساب و جزا. و اين سوگندها،

ريختن آن است، و اما در مورد شلاق عذاب، كنايه است از عذاب پشت سر هم و شديد. و نكره آوردن كلمۀ «عَذاب»، به منظور بزرگ جلوه دادن آن است. و معناى آيه اين است

علو و ديكتاتورى داشت و بر اهل زمين مسلط بود، و در حكمرانيش نه تنها رعايت عدالت را نميكرد، بلكه ستمگرى را از حد گذرانده بود و براى ظلم و شكنجه حد و مرزى

قال : امام صادق (ع) فرمود: هر كه بد خلق است، خود را شكنجه كند. و نيز فرمود: هر كه خوى او بد است خود را شكنجه دهد. از او، از محمد بن اسماعيل بن بزيع، از عبد

آتش سوخته و شكنجه شوى جز آنكه دلت وابسته به ايمان به خداى واحد باشد و پدر و مادر خود را فرمانبر باش و به آنها احسان كن چه زنده باشند و چه مرده و اگر به تو

شعيب و موسى جريان يافت ، و جمعى استقامت ورزيده و جمعى ديگر هلاك شدند و در امت هاى حاضر و آينده نيز جريان خواهد داشت ، و خدا به كسى ظلم نكرده ، و نمى كند،

همان توبيخ و سرزنش و تهديد و انذار و رسوا ساختن آنها، و يا در بعضى از موارد تاءليف قلوب آنها است ، چه اينكه «جهاد» معنى وسيع و گسترده اى دارد، و هرگونه تلاش

داشته، بر مى شمارد. و نيز، بيان مى كند كه چگونه دشمنان تكذيب گر آنان را عذاب كرد. چيزى كه هست، در اين آيات، جانب رحمت و بشارت بر جانب عذاب و انذار، غلبه دارد

بردار كه من تو را عذاب نخواهم كرد». حضرت فرمود كه: «الياس عرض كرد كه اگر بفرمايى كه تو را عذاب نمى‏كنم و بعد از آن مرا عذاب كنى، چه شود و من چه كنم؟ آيا من

آخرت، و آن خداى سبحان است، كه در دنيا، انبيا و رسولان، متصدّى ابلاغ دعوت اويند و از طرف او مبعوث اند، و از ناحيه او، مؤيد به حجت ها و معجزات اند، و در آخرت

پنداشتند، كه سليمان آن سلطنت و ملك عجيب را، و آن تسخير جن و انس و وحش و طير را، و آن كارهاى عجيب و غريب و خوارقى كه ميكرد، بوسيله سحر كرد، كه البته همه آن

بلافاصله كلمه عذاب تكرار مى شد تناسب نداشت ، رحمت كجا و عذاب غليظ كجا، لذا نجينا بار ديگر تكرار شده تا ميان اين دو فاصله بيفتد و چيزى از شدت عذاب و تاكيد روى

الله شيئا). و در پايان آيه مى فرمايد: «آنها عذاب دردناك دارند»(و لهم عذاب اليم ). اين تفاوت در تعبير كه در اينجا «عذاب اليم » و در آيه قبل «عذاب عظيم » ذكر

كه هنوز جنگى نكرده بودند و شكست نخورده بودند. و معناى آيه اين است كه: اين كفار، لشكرى ناچيز و اندك و بى مقدار و شكست خورده اند، و از آن احزابى هستند كه همواره

سوارى و باركشى و گوشت و شير و پوست و كُركش و حتى از بول و پشكلش استفاده مى كنند. آيا هيچ انسان عاقلى به خود اجازه مى دهد كه احتمال معقول بدهد كه شتر و اين

. بر عكس جهل و گناه و لجاجت و جدال و مراء و همنشينى با بدان و فاجران و مجرمان و دنياپرستى و هواپرستى باعث تنگى روح و قساوت قلب مى شود. و اينكه قرآن مى

قرآن شريف و شرايع و احكامى است كه خداى تعالى، بر پيغمبرش نازل، و خلق را مأمور به اطاعت و انقياد از آن كرده، و كفار نسبت به آن كراهت داشته و از پيروی اش،

مردمى متكبّر و طاغى بوديم. پس ما و شما، هر دو، دست به دست هم داديم و يكديگر را بدبخت نموده، راه رشد را رها كرده و راه ضلالت را پيموديم، و كلمۀ عذاب بر ما حتمى

(صلى اللّه عليه و آله و سلّم ) عرض ‍ كرد: پيامبر (صلى اللّه عليه و آله و سلّم ) فرمود: لو وضعوا الشمس فى يمينى و القمر فى يسارى ما اردته ، و لكن كلمة يعطونى

تمام بهشت و دوزخ و عرش و كرسى و حجاب و آسمانها و زمينهاى هفتگانه و حشرات و بادها و پرندگان و درختان و جنبندگان و خورشيد و ماه و فرشتگان همگى بر او رحمت مى

صاعقه ها و رگبارهاى خطرناك و طوفانها از طرف بالا، و زلزله ها و شكافهاى ويرانگر زمينى و طغيان رودها و درياها از طرف پائين ، را در بر مى گيرد. و نيز عذابهاى

به معناى اندوه فراوان و شديد است ، « و نجيناه و اهله من الكرب العظيم و ما او و اهل او را از آن اندوه بزرگ نجات داديم » و « كربة » و « غمة » به يك معنا است

خدا «صلى اللّه عليه و آله و سلم»، در آن ها قرابتى داشت. پس رسول خدا «صلّى اللّه عليه و آله و سلّم» دعا كرد، و دست هايشان باز شد. و آيات «يس وَ القُرآنِ

عليه و آله و سلم ) در شب معراج در ميان آنان فرود آمد و به دين اسلام دعوتشان كرد، و آنان به وى ايمان آورده و مسلمان شدند، و رسول خدا (صلى الله عليه و آله

اين قرار بود، «و اورثناها» و آن خانه ها و قصرها و نهرها و گنجينه ها و مقام كريم را به بنى اسرائيل ارث داديم چون فرعون و لشكريانش غرق شدند و بنى اسرائيل بعد

اليه و آله و سلم ) و قرآن پرسش كنند، آنان اظهار كردند كه : ما به او و كتاب او ايمان داريم و او را تصديق مى كنيم ، و از حرف لغو مشركين روى گرداندند «و لقد

عطا نفرموده بود، و حال آن‏كه باد و مورچه و آدميان و جنّيان و شياطين و همه سركشان، او را فرمان مى‏بردند، و آب را در زير زمين نمى‏شناخت (و نمى‏دانست كه آن

در انواع لذتها و گسترش نفوذ و سلطنت ، و بدست آوردن مقام و رسيدن به هر آرزوى ديگرى صرف كنم ، و سزاوار هم نيست كه كسى در كارم مداخله كند و اين پندار غلطى

حكومت مى كند و تدبير همه چيز بدست او است و در همه جا حضور دارد، تمام اسرار و نهانيها را ميداند، و لذا در جمله بعد مى گويد: چنين پروردگارى پنهان و آشكار شما

داشتن حكومتى نيرومند و ثروتى سرشار و امكاناتى وسيع در اوج قدرت مى زيستند، و اين قدرت عظيم آنها را مغرور كرد و آلوده انواع گناه و ظلم و ستم شدند «در اين هنگام

نكنيد. زهرى و عروة بن زبير و مسور بن مخرمه، در روايتى گفته اند: رسول خدا «صلّى اللّه عليه و آله و سلّم»، از مدينه بيرون آمد و حدود هزار و چند نفر از اصحابش

خوردن و آشاميدن نعمتهايى دارد اجلش كوتاه و عذابش نزديك مى گردد. و در الدر المنثور است كه ابن ابى شيبه و ابن راهويه و بزار و ابو يعلى و ابن جرير و ابن منذرو

يا اعراب آن را نگويى و يا نقطه ها و كلمات آن را جا به جا كنى. و اين، عمل ناپسندى است، و گاهى هم در سربسته حرف زدن و به طور فحوى و كنايه سخن گفتن استعمال

طرف سعادت و شقاوت ، يعنى انسانيكه هم ذاتش صالح و سعيد است ، و هم عملش صالح است ، و انسانيكه هم ذاتش شقى است ، و هم عملش فاسد و طالح است ، و اما بالنسبه

همينطورند. و همين خوى ، باعث شده كه عقل و اراده شان در تحت فرمان و انقياد حس و ماده قرار گيرد، و جز آنچه را كه حس و ماده تجويز كند، جائز ندانند، و بغير آنرا

كردند، و اين باعث مى شد بنى اسرائيل دو دسته شوند، يكى مؤ من و مطيع و ديگرى مشرك و نافرمان و اين دو دستگى باعث مى شد كه وحدت كلمه شان از بين برود و اتفاق

نيز داراى نور و حيات خوانده و كافر را مرده و بى نور، و نظير آن آيه : «فمن اتبع هداى فلا يضل و لايشقى ، و من اعرض عن ذكرى فان له معيشة ضنكا، و نحشره يوم القيمة