نتایج جستجو

اتمام حجت [اسراء:15]. [قصص:59]. گرچه هر دو آيه درباره تعذيب منكرين رسالت در اين دنيا است ولى روشن مى‏شود كه عذاب آخرت نيز پس از تبليغ و اتمام حجت است. مشروح

فرمود حضرت كاظم عليه السّلام: بدرستى كه براى خدا بر مردم دو حجت است: حجت ظاهره و حجت باطنه. اما حجت ظاهرى، پيغمبران و انبياء و ائمه‌اند. و اما باطنه، پس عقول

آثار اتمام حجت با کافران ۳ ۴; اتمام حجت با کافران ۱ ۴، ۲; ادعاهاى کافران ۴ صدراسلام ۷; اعراض از کافران ۳ ۴ کفر: کفر به اسلام ۱۳ مجوس: اتمام حجت با مجوس ۲

كتاب و احكام آن و تمام نبودن حجّت از حق بر خلق ولى در صورت بودن امر خدا جواب اين اظهارات همان است كه ذكر شد و حجّت از حق بر خلق تمام است ولى مفسّرين كلام

حیّاً» صاحب خرد باشد و همین مطلب از حضرت على(ع) روایت شده است». اتمام حجت: اتمام حجت با قرآن ۱۰ انسان: آسیب پذیرى انسان ها ۳; آفات زندگى انسان ها ۳; انذار

توضیحى است بر این که کیفر آنان، بدون اتمام حجت صورت نگرفته و نمى گیرد. اتمام حجت: آثار اتمام حجت ۵ خدا: اتمام حجت خدا ۱، ۵ عبرت: موانع عبرت ۳ قرآن: آثار قصص

۱ اتمام حجت: آثار اتمام حجت ۶ انبیا: آثار تکذیب انبیا ۷ جامعه: آسیب شناسى اجتماعى ۷ ; عوامل انحطاط جامعه ۷; عوامل هلاکت جامعه ۷ فرعون: اتمام حجت بر فرعون

تکذیب آیات خدا ۵ اتمام حجت: اتمام حجت با آیات خدا ۴ استکبار: آثار اخروى استکبار ۱; آثار استکبار ۵، ۹; عوامل استکبار ۷ خدا: اتمام حجت خدا ۴; عوامل محرومیت

آنان اتمام حجت شد.] و اهل كتاب پراكنده نشدند مگر از آن پس كه برايشان برهانى روشن آمد. و اهل کتاب تفرقه پیشه نکردند، مگر بعد از آنکه برایشان حجت هویدا آمد

اتمام حجت شده است و دیگر مجالى براى جدال و تخاصم نیست. لازمه اتمام حجت و مجرم بودن فرد، این است که او مجبور نبوده و به سوء اختیار خود، علیه حجت الهى اقدام

طاغوتیان بی‌منطق در تمام قرون و اعصار به آن متوسل می‌شدند، می‌فرماید: «پس (فرعون) تصمیم گرفت آنان را از آن سرزمین ریشه کن سازد ولی ما او و تمام کسانی را که با

ناقه از آن شكاف بيرون آمد بعد گردنش را بيرون كشيد بعد تمام بدنش بيرون آمد و راست ايستاد با تمام آن اوصاف و خصوصيّات و آنها چون مشاهده نمودند اين آيت بزرگ

أرینه ءایتنا کلّها فکذّب و أبى ) حق: زمینه حق ناپذیرى ۶ خدا: اتمام حجت خدا ۵ فرعون: اتمام حجت بر فرعون ۵; ارائه آیات خدا بر فرعون ۱; صفات فرعون ۴; کفر فرعون

۴; اتمام حجت با انبیا ۱، ۵; انتظار بعثت انبیا ۶; بینات انبیا ۴; تبلیغ انبیا ۱۷; دلایل حقانیت انبیا ۳; کتب آسمانى انبیا ۱، ۵ انسان: اتمام حجت با انسان ها

اباحه و توسعه اختصاص بانبياء سابق الذكر يا تمام پيغمبران ندارد بلكه براى تمام مردم است و از احكام ثابته در تمام اديان حقّه است چنانچه در مجمع از پيغمبر صلّى

آثار ایمان به قیامت ۵ پاداش: وعده پاداش اخروى ۶ حق: آثار اتمام حجت با حق ناپذیران ۲; اتمام حجت با حق ناپذیران ۱; اعراض از حق ناپذیران ۱، ۲ خدا: تهدیدهاى خدا

۵ جهنم: رؤیت جهنم در قیامت ۱; موجبات جهنم ۵ جهنمیان: اتمام حجت بر جهنمیان ۴ خدا: اتمام حجت خدا ۴; وعیدهاى خدا ۲، ۳ عبادت: آثار ترک عبادت خدا ۵ کافران:

كمال باشد و مراد از عرش مكرّر ذكر شده است و در روز قيامت تمام مردم از قبرها ظاهر و بارز شوند و تمام اسرار و ضمائرشان آشكار گردد و با زيادى و كثرتى كه دارند

كمال باشد و مراد از عرش مكرّر ذكر شده است و در روز قيامت تمام مردم از قبرها ظاهر و بارز شوند و تمام اسرار و ضمائرشان آشكار گردد و با زيادى و كثرتى كه دارند

یعنى، چون قبلاً اتمام حجت بر ایشان شده است، نه حکم تغییر خواهد کرد و نه اجراى حکم ظلم تلقى خواهد شد; زیرا ظلم آن جا است که عقاب، بدون حجت باشد. ۷- تغییر حکم

را درک کنم، به او خدمت مى کنم و در خروج با او همراه مى شوم». اتمام حجت: آثار اتمام حجت ۵ اصحاب ایکه: تاریخ اصحاب ایکه ۱، ۲; تکذیبگرى اصحاب ایکه ۱; مسکن اصحاب ایکه

اقوام پیشین ۳ خدا: انذارهاى خدا ۲; تداوم اتمام حجت خدا ۲; مکذبان انذارهاى خدا ۳ صالح(ع): مکذبان صالح(ع) ۴ قوم ثمود: اتمام حجت بر قوم ثمود ۲; تاریخ قوم ثمود ۱، ۳،

أنذرهم ... فتماروا بالنّذر) اتمام حجت: آثار اتمام حجت ۳ اقوام پیشین: تاریخ اقوام پیشین ۴ امتها: شبهه افکنى امتها ۴ حق: اتمام حجت بر حق ستیزان ۳; زمینه عذاب حق

همه مردم رساند و حجت را بر یکایک آنان تمام کرد. (فإن تولّوا فقل ءاذنتکم على سواء) ۳- هشدار و انذار، وظیفه مبلغان الهى، پس از اتمام حجت و بیان حقایق الهى

وانهادن گمراهان به خود، پس از اتمام حجت بر آنان و حق ناپذیرى ایشان (فذرهم) «فاء» در «فذرهم»، مى رساند که پس از اتمام حجت ادامه تبلیغ ضرورى نیست. ۳ - راه کفر

الزام هاى الهى باشد. ۳ - وجود معارف استوار و قوام بخش در قرآن، نشانِ تمام بودن حجت بر کافران با ابلاغ آن از سوى پیامبر(ص) است. (حتّى تأتیهم البیّنة . رسول

شدید العقاب) ۶- خداوند، کافران و گنهکاران را پس از ارائه آیات خویش و اتمام حجت بر آنان، مؤاخذه خواهد کرد. (کفروا بایت اللّه فأخذهم اللّه بذنوبهم) ۷- انکار

قرینه سیاق براى تعظیم است. خدا: آثار ربوبیت خدا ۳; آثار مالکیت خدا ۳; اتمام حجت خدا ۴; تدبیرهاى خدا ۲; مالکیت خدا ۲; نشانه هاى ربوبیت خدا ۷ شکر: شکر نعمت

كه اوّل سخن حضرت حجت عليه السّلام در وقت ظهورش آيه شريفه بقيّه اللّه خير لكم ان كنتم مؤمنين است پس از آن ميفرمايد منم بقية اللّه و حجّت و خليفه او بر شما

مى باشد. ۶ - بغض و دشمنى شدید خداوند نسبت به کافران حق ناپذیر، پس از اتمام حجت و دعوت مکرر آنان به ایمان است. (لمقت اللّه أکبر ... إذ تدعون إلى الإیمن فتکفرون)

از «إنما علیک البلاغ» - که گویاى ابلاغ و اتمام حجت است - مى رساند که خداوند پیش از ابلاغ دین و اتمام حجت ، کافران را مجازات نمى کند. انبیا: بشر بودن انبیا

و معلوم است كه چنين كتابى را كه الفاظ و معانيش اعجاز و مشتمل بر تمام كتب سماوى بلكه تمام حقايق عالم وجود است و ناسخى براى آن نيست و داراى ناسخ و منسوخ است

کلمه «حجت» در اصل از مادّه «حَجَّ» به معناى قصد مى باشد و به جاده و راه که مقصود و منظور انسان است، «مَحَجَّه» گفته مى شود; و به دلیل و برهان نیز «حجت»، اطلاق

درخواست حجت و دلیل لازم از درگاه خداوند جهت انجام پیروزمندانه رسالت خویش و رویارویى با منکران (و قل ... و اجعل لى من لدنک سلطنًا نصیرًا) ۱۶- دلیل و حجت نیرومند

اتمام حجت بر آنان (فکیف کان عذابى و نذر) عطف «نذر» بر «عذابى»، ممکن است بیانگر این معنا باشد که عذاب الهى در حق کافران، بدون انذارهاى مکرر و اتمام حجت نبوده

یعنى در شب، بر کافران قوم ثمود عارض شده است. ۵- کافران قوم ثمود پس از تمام شدن حجت بر آنان و اصرارشان بر کفرورزى و از میان بردن ناقه صالح به هلاکت رسیدند

یاد کرده است. آخرت: حقیقت آخرت ۴ آسایش: عوامل آسایش اخروى ۶ اتمام حجت: آثار اتمام حجت ۷ انبیا: انذارهاى انبیا ۱۱; روش تبلیغ انبیا ۱۱; ظلم تکذیب انبیا ۱۵

«جائهم» و «فأخذهم» به مکیان برگردد. اتمام حجت: نقش اتمام حجت ۵ ارزشها: آثار ارزشهاى معنوى ۶ امتها: اتمام حجت بر امتها ۵; قانونمندى عذاب امتها ۵ امکانات

قبلهم جاءتهم رسلهم ... ثمّ أخذت الذین کفروا فکیف کان نکیر) اتمام حجت: آثار اتمام حجت ۲ اقوام پیشین: آثار لجاجت اقوام پیشین ۱; تاریخ اقوام پیشین ۱; تکذیبگرى

از آن خلاصى عطا فرما. و اين دعاى حضرت نوح چون به رضاى الهى و بعد از اتمام حجت بر قوم بود كه در مدت هزار و نهصد و پنجاه سال كه در ميان قوم بود فقط هشتاد

آیات خدا ۳ آیندگان: مشکلات آیندگان ۳; نیازهاى معنوى آیندگان ۶ اتمام حجت: آثار اتمام حجت ۷ امربه معروف: آثار ترک امربه معروف ۱۰ ایمان: زمینه ایمان ۶، ۹ خدا:

براى او پیش آید، با دلیل روشن و شناخته شده درباره امام بعد از خود، حجت را بر مردم تمام کند; زیرا خداى تبارک و تعالى در کتاب خود مى فرماید: چنین نبوده که

تمامى کافران ستیزه جو بسته است. (و ما دعؤا الکفرین إلاّ فى ضلل) اتمام حجت: آثار اتمام حجت ۶ استمداد: استمداد از نگهبانان جهنم ۷ اقرار: اقرار به ارسال انبیا

در مهد حجت خدا بود بر اهل زمانش؟ فرمود: پيغمبر غير مرسل بود، آيا نشنيدى كه گفت: (إِنِّي عَبْدُ اللَّهِ آتانِيَ الْكِتابَ ...) عرض شد: آن روز حجت بر زكريا

عبرت آموزاند. (فانتقمنا منهم فانظر کیف کان عقبة المکذّبین) اتمام حجت: آثار اتمام حجت ۲ اقوام پیشین: تاریخ اقوام پیشین ۳; عبرت از اقوام پیشین ۹ امور: نقش

بودند، اعراض کند. (فأعرض عنهم) ۲ - لزوم ارشاد و هدایت گمراهان، تا مرحله اتمام حجت و احتمال اثر است. (فأعرض عنهم) «فاء» در «فأعرض» ممکن است فصیحه باشد; یعنى،

بر حقانیت پیامبر (ص) هستند. ۴- خداوند حجت را بر اهل کتاب در مورد رسالت پیامبر (ص) به وسیله کتب آسمانى آنان تمام کرده است. (الذین ءاتینهم الکتب یعرفونه

اهل عصر است، و اصل آن جماعت كثيره است، و هيچ عصرى از نذير كه حجت باشد خالى نبوده؛ و مراد از حجت، يا پيغمبر است يا امام. بنابراين زمان فترت كه ما بين زمان

مسلمانان است و در آخرت بر آن شهادت مى دهد. ۶ - پیامبر(ص) حجت خدا بر مسلمانان و امت اسلامى حجت خداوند بر دیگر مردم (لتکونوا شهداء على الناس و یکون الرسول

فرجام انسان ها ۶ بازگشت به خدا :۶ جهان بینى: جهان بینى توحیدى ۶ خدا: اتمام حجت خدا ۳; فلسفه مهلت هاى خدا ۳; مهلت هاى خدا ۵; هشدارهاى خدا ۵ ظالمان: عذاب اخروى

لم یسمعها) آیات خدا: موانع درک آیات خدا ۱۰; نقش آیات خدا ۸ اتمام حجت: آثار اتمام حجت ۳ استکبار: آثار استکبار ۲ انسان: صفات انسان ۹ تکبر: آثار تکبر ۷ حق:

وزن مودّة) گفته مى شود; زیرا انسان را به مقصد مى رساند. و به دلیل و برهان، «حجت» مى گویند; زیرا مقصود را در بحث روشن مى سازد. و اما این که این مراسم مخصوص

اباحه و توسعه اختصاص بانبياء سابق الذكر يا تمام پيغمبران ندارد بلكه براى تمام مردم است و از احكام ثابته در تمام اديان حقّه است چنانچه در مجمع از پيغمبر صلّى

از جمله اقوال اينكه آن، روز عرفه است. از جمله آنكه روز دوّم نحر است و نيز تمام ايّام حجّ را گفته‏اند (الميزان به اختصار) . در تفسير برهان ذيل روايت فضيل

در اين آيه شريفه فرمود: فرقان، هر امر محكم است؛ و كتاب، تمام قرآنى است كه تصديق نمودند آن را تمام پيغمبران گذشته‌ «1». إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا بِآياتِ اللَّهِ‌:

دنیوى داشته باشد، برداشت بالا استفاده مى شود. ۶ - کیفر کافران، در پى اتمام حجت بر ایشان با هشدارهاى مکرر (فویل للذین کفروا من یومهم الذى یوعدون) تعبیر «یوعدون»

ديدند. حُجَّتُهُمْ داحِضَةٌ: حجت ايشان بر رد نبوت آن حضرت باطل و زايل است، عِنْدَ رَبِّهِمْ‌: نزد پروردگارشان، زيرا بعد از وضوح حجت و ظهور ادله بر صحت آنها

آیات شامل این کلمه «خلیل» ممکن است از مادّه «خُلَّت» (بر وزن حجت) به معناى «دوستى» بوده باشد و یا از مادّه «خَلَّت» (بر وزن ضربت) به معناى «نیاز و احتیاج»

رویارویی رخ داد) تا هر که هلاک شدنی است بعد از اتمام حجت هلاک شود و هر که لایق حیات ابدی است به اتمام حجت به حیات ابدی رسد و همانا خدا شنوا و داناست. و [یاد

سیاه گشت پس آن آتش سیاه و ظلمانى است و شعله آن خاموش نمى شود». اتمام حجت: نقش اتمام حجت ۶ انسان: عجز انسان ۱، ۲ ایمان: آثار ایمان به قرآن ۷; آثار ایمان به

رسول حق را اطاعت کنید که اگر روی بگردانید بر رسول ما جز تبلیغ رسالت (و اتمام حجت) با بیان روشن تکلیفی نخواهد بود. و از خدا اطاعت کنید و از پیامبر فرمان برید،

سلّم امير المؤمنين عليه السّلام را ابو تراب خوانده فرمود چون او صاحب زمين و حجت خدا است بر اهل آن بعد از پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم و از بركت وجود

بالتى هى أحسن» قرآن است». ابراهیم(ع): روش تبلیغ ابراهیم(ع) ۱۵ اتمام حجت: عوامل اتمام حجت ۱۶ اسلام: ارکان گسترش اسلام ۱۴; ویژگیهاى اسلام ۱۱; هماهنگى اسلام

دروغ را بعد از اين پس آن گروه آنانند ستمكاران. تفسير بعد از وضوح حق و اقامه حجت بر آن و الزام خصم پس هر كس بگمان آنكه محرمات بر بنى اسرائيل بخصوص از قديم

شوخى‌كنندگانى؟» قوم به ابراهیم گفتند: آیا تو (بر علیه شرک و اثبات توحید) حرف حق و حجت قاطعی برای ما آورده‌ای یا سخنی به بازیچه و هزل می‌رانی؟ گفتند: آیا حق را برای

معنى كرده‏اند. در صحاح و قاموس و غيره حجّت و دليل را يكى از معانى بصيرت شمرده‏اند، اين ظاهراً بدان جهت است كه حجت و دليل سبب بصيرت و بينائى دل است، مى‏شود

است. پس اگر باز روی بگردانند (ای رسول ما) بر تو تبلیغ روشن رسالت (و اتمام حجت) بیش نیست. پس اگر [بعد از این همه لطف و رحمت] روی از حق گرداندند [اندوهگین

مائده، 78. جلد 8 - صفحه 525 بَيِّناتٍ مِنَ الْأَمْرِ» 1- خداوند حجّت را بر مردم تمام مى‌كند. «وَ آتَيْناهُمْ بَيِّناتٍ مِنَ الْأَمْرِ» 2- بالاترين نوع

بعد از ظهور اوّلين كلامش اين آيه است و مى‏فرمايد: مَنَمْ بَقيّةَ اللّه و حجت و خليفه خدا بر شما هر كه به آن حضرت سلام بدهد مى‏گويد: اَلسَلام عَلَيْكَ يا

جهنم، بخش ها و جاهاى مختلفى دارد. (ألیس فى جهنّم مثوًى للکفرین) اتمام حجت: آثار اتمام حجت ۱۰ افترا: افترا به خدا ۳; افتراى شرک ۳; ظلم افترا به خدا ۱ جهنم: درکات

ربّهم لنهلکنّ الظلمین) ۱۳- کیفر و مجازات متمردان باید پس از ارشاد و اتمام حجت به آنان صورت گیرد. (جاءتهم رسلهم بالبیّنت ... و قال الذین کفروا لرسلهم لنخرجنّکم

حكم تنها حكم خداست. حقيقت را بيان مى‌كند و او بهترين داوران است. بگو من حجت آشکاری از پروردگارم دارم و شما آن را دروغ می‌انگارید، آنچه با [شدت و] شتاب

كه اوّل سخن حضرت حجت عليه السّلام در وقت ظهورش آيه شريفه بقيّه اللّه خير لكم ان كنتم مؤمنين است پس از آن ميفرمايد منم بقية اللّه و حجّت و خليفه او بر شما

مانند خاموشى و تحير كسى كه منقطع‌ جلد 10 - صفحه 276 باشد از حجت، يا مأيوس شوند از ايراد حجت، يا مأيوس شوند از رحمت الهى يا از اعمال خود. در كتاب كفاية الموحدين-

حقّاً علینا نصر المؤمنین». آبروریزى: جلوگیرى از آبروریزى ۱۷ اتمام حجت: آثار اتمام حجت ۹ اقوام پیشین: مؤمنان اقوام پیشین ۸ انبیا: آثار تکذیب انبیا ۷; آثار

رستگار نمی‌شوند و هر كه با خداى، خداى ديگر بخواند- يعنى بپرستد- كه او را بدان حجت نيست، پس حساب او نزد پروردگارش است همانا كافران رستگارى نمى‌يابند. هرکس که

اتمام حجت [اسراء:15]. [قصص:59]. گرچه هر دو آيه درباره تعذيب منكرين رسالت در اين دنيا است ولى روشن مى‏شود كه عذاب آخرت نيز پس از تبليغ و اتمام حجت است. مشروح

رهبران ۸; اهمیت رهبران صالح ۷; نقش اخروى رهبران ۴; نقش رهبران ۷ رهبرى: اتمام حجت رهبرى ۲۱; اهمیت رهبرى ۵، ۶، ۱۹; نقش اخروى رهبرى ۱۶، ۱۷، ۲۰، ۲۱; نقش رهبرى

[قرآن‌] براى مردم، بيانى، و براى پرهيزگاران رهنمود و اندرزى است. این آیات حجت و بیانی است برای (عموم) مردم، و راهنما و پندی برای پرهیزکاران. این [قرآن]

وقتى كه در گهواره تكلّم نمود حجّت خدا بود بر اهل زمانش فرمود بلى آنروز نبى و حجّت خدا بود ولى مرسل نبود گفتند آنروز حجّت خدا بود بر زكريّا با آنكه در گهواره

شبى براى مناجات وگرفتن تورات به كوه طور رفت، به سراغ گوساله‌پرستى رفتيد و تمام زحمات موسى عليه السلام را بر باد داده و بر خويشتن ستم كرديد. 1- ذكر سوابق،

فرعون فرستاديم. ما به شما (امت آخر زمان) رسولی فرستادیم که شاهد اعمال (و حجت کامل) شماست چنانکه بر فرعون هم رسول فرستادیم. ما پیامبری که گواه بر [اعمال]

بعد از ظهور اوّلين كلامش اين آيه است و مى‏فرمايد: مَنَمْ بَقيّةَ اللّه و حجت و خليفه خدا بر شما هر كه به آن حضرت سلام بدهد مى‏گويد: اَلسَلام عَلَيْكَ يا

مانند، دليل، صفت، عبرت، علامت، حديث و مثل دائر (اقرب) قاموس از جمله صفت، حجّت و حديث را ذكر كرده است وآن به معنى شبيه ومانند نيز آمده است چنانكه گفته شد،

باشند كه مستضعف اند و ياقاصراند وحجت بر آنها تمام نشده است. به عبارت ديگر :خداوند هميشه پس از اتمام حجّت بنده را مسؤل مى دارد [اسراء:15]. آن عده از اهل

«معذرة» مصدر و به معناى حجت داشتن است. این کلمه مفعول له براى فعل مقدّر «نعظهم» مى باشد ; یعنى آنان را موعظه مى کنیم تا در پیشگاه خدا حجت و عذر داشته باشیم.

منتقم از ايشان، مهربان به مهلت دادن عذاب از ايشان تا حجت بر آنها لازم گردد، يعنى قبل از الزام حجت و اظهار بينه بر اثبات حق، هر آينه عذاب نفرمايد. يا رحيم

موسی کتاب دادیم، پس در آن اختلاف شد، و اگر از سوی پروردگارت [به سبب اتمام حجت] مهلتی برای انسان تا اجل معینش مقدر نشده بود، یقیناً میانشان [به عذاب] داوری

زيرا مخصوص به زمانى نيست، بلكه قرار داده شده در همه وقت دليل برهان و حجت بر تمام افراد انسان، نيايد هيچ باطلى از پيش و عقب او، يعنى از هيچ جهت باطلى به

تلاوت آیات خدا ۱۱; موضعگیرى علیه آیات خدا ۴; نقش آیات خدا ۲ اتمام حجت: آثار اتمام حجت ۲۰ افترا: افترا به خدا ۱۴ اقوام پیشین: رسوم اقوام پیشین ۱۲ تقلید:

وقتى كه در گهواره تكلّم نمود حجّت خدا بود بر اهل زمانش فرمود بلى آنروز نبى و حجّت خدا بود ولى مرسل نبود گفتند آنروز حجّت خدا بود بر زكريّا با آنكه در گهواره

وقتى كه در گهواره تكلّم نمود حجّت خدا بود بر اهل زمانش فرمود بلى آنروز نبى و حجّت خدا بود ولى مرسل نبود گفتند آنروز حجّت خدا بود بر زكريّا با آنكه در گهواره

عزّت آفرینى مقررات الهى است. اتحاد: اهمیّت اتحاد ۴، ۷ ; عوامل اتحاد ۴، ۷ اتمام حجت: ۱ اختلاف: عوامل اختلاف ۱۱ کیفر اختلاف ۱ اسماء و صفات: حکیم ۸ ; عزیز ۸ اطاعت:

اينست راه راست و رساننده به نجات. تبصره: قول اول، براى تمهيد حجت؛ و قول دوم، براى تقريب حجت است به حكم، و لذا فَاتَّقُوا اللَّهَ‌، به كلمه «فاء» مترتب نمود،

عذابى دردناك است. البته آنان که به آیات خدا ایمان نمی‌آورند (پس از اتمام حجت کامل) خدا هرگز هدایتشان نخواهد کرد و آنها را عذابی دردناک خواهد رسید. قطعاً

پروردگارتان و فرستاديم بسوى‌ جلد 2 صفحه 164 شما نورى آشكار.. تفسير برهان و حجت و دليل چنانچه رافع عذر است آشكار كننده حقيقت است پس نور است و بعضى گفته‌اند

هوای نفس خود را از جهل و نادانی پیروی کردند، پس آن را که خدا (پس از اتمام حجت) به گمراهی واگذارد که می‌تواند هدایت کند؟ و آن گمراهان ستمکار را (در قیامت)

الْأَلْبابِ) دلالت دارد بر آن كه ذات احديت الهى اراده فرموده از تمام مردم تذكر و تدبر را و بر اينكه عقل حجت باطنى است براى آنان، زيرا غير ذوى العقول را ممكن نيست

آفرينش آسمان چه مشاركتى داشته‌اند؟ آيا بر آنها كتابى فرستاده‌ايم كه آن را حجت خود سازند؟ نه، ستمكاران به يكديگر جز فريب وعده‌اى نمى‌دهند. بگو آیا شریکانی

گونه، خدا بر دل هر متكبر و زورگويى مُهر مى‌نهد. آنان که در آیات خدا بی‌هیچ حجت و برهان به جدال و انکار برمی‌خیزند این کار، سخت خدا (و رسول) و اهل ایمان را

دانسته و از روى عناد و لجاج به حق تسليم نشده و ايمان نمى‏آورند يعنى آنانكه حجت بر آنهاتمام شده و مورد تبليغ قرار گرفته‏اند ولى انبیاء ودين را تكذيب كرده

ألم أنهکما ... و أقل لکما إن الشیطن لکما عدو مبین) ۱۸- خداوند بدون اتمام حجت، بندگان متخلف را توبیخ نخواهد کرد. (ألم أنهکما عن تلکما الشجرة و أقل لکما

مى کند که خداوند، واجد صفات یاد شده است. ۱۲ - حمد خداوند، با توجه به تمام بودن حجت براى اثبات وحدانیت خداوند، امرى لازم است.    و لئن سألتهم من نزّل من

عجله نمی‌کند، تا خلق را آزمایش کافی کند و اتمام حجت نماید. دوم این که افرادی هستند که آزمایش آنها تمام شده و کلمه مجازاتشان قطعی گردیده است، اما برای این

بصدور معجزات متواليه از حضرت ختمى مرتبت حجّت بر آنها تمام بود و بعد از اتمام حجّت از خداوند بر خلق اوضاع عالم را كه تمام اجزاء آن بر وفق حكمت منظّم شده است

مردم استنطاق كنيد تا اقرارى كه ميكند مردم بشنوند و شهادت بدهند و حجّت بر تقصير او تمام شود يا مشاهده نمايند عقوبتى را كه ما بر او وارد مينمائيم و موجب عبرت

اهل شهرهاى زير و رو شده، كه قوم لوط بودند تمام با ساكنين آنان سرنگون شده و سنگهاى سجيل بر آنها باريد و عبرت تمام عالميان گرديد. أَتَتْهُمْ رُسُلُهُمْ بِالْبَيِّناتِ‌:

ناخوش داشته باشند مى‌خواهند نور- دين و حجت- خدا را با دهانشان خاموش كنند و خدا جز اين نمى خواهد كه روشنايى خود را تمام و آشكار سازد، اگر چه كافران خوش ندارند

آيه فوق فرموده: ابلاس به معنى يأس است گفته‏اند: به معنى حيرت به هنگام تمام بودن حجّت طرف است. على هذا معنى آيه اين است كه: گناهكاران متحيّر مى‏شوند. در قاموس

امر دين هيچ توجيهى جز طغيان و لجاجت ندارد، چون همه اين اختلافها ب عد از تمام شدن حجت است . ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۱ صفحه ۵۹ مثلا در يك جا همين مضمون را

عِلْمٍ‌: بگو بر سبيل تهكم به ايشان: آيا هست نزد شما هيچ امر معلوم صحيحى كه بدان حجت آريد بر سخنان خود. فَتُخْرِجُوهُ لَنا: پس خارج كنيد و ظاهر نمائيد آن را براى

برخوردهايى را داشته‌اند. از آنجا كه پيامبر در دعوت مردم كوتاهى نكرده و حجّت خدا را بر آنان تمام كرده است، لذا روى گردانى پيامبر از آنان و ترك مجادله با آنان، سرزنش

بود. اگر فرمان و حکم لازمی که از سوی خدا گذشته است، نبود [که پیش از اتمام حجت کسی را عذاب نکند] مسلماً شما را به سبب اسیرانی که [بدون اجازه پیامبر و پیش

پیشبرد اهداف هدایتى خویش (أرسلنه ... بسلطن مبین) در صورتى که مراد از حجت و برهان (سلطان) حجت حسى باشد، برداشت بالا به دست مى آید. ۹ - لزوم مجهز بودن به امکانات

درستى عقاید دینى خود (سلهم أیّهم بذلک زعیم) ۴ - عقاید مشرکان، فاقد دلیل و حجت اطمینان بخش (سلهم أیّهم بذلک زعیم) تضمین نکردن درستى عقاید، نشانه نبودن دلیل

است : ((مااتّخذ اللّه من ولد)). تقرير يك حجت بر نفى تعدد آلهه ، در جمله : ((اذا لذهب كلّ اله بما خلق )) بيان حجت ديگرى بر نفى تعدد آلهه كه جمله ((ولعلا بعضهم

مناسب با حكومت الهى در روز قيامت همان حجت است كه در مقام فصل خصومت و حكم ميان دو طرف اقامه ميشود و اراده اعم از حجت و حكم ظاهرى خلاف ظاهر است. الَّذِين‌َ

من. غلبه خدا به حجت و نصرت دادن پيغمبر و اهل اسلام بر دشمنان؛ و غلبه رسل، اگر مأمورند بر حرب، به قهر و زجر دشمنان است، و الا به دليل و حجت. إِنَّ اللَّهَ

را بر عصيان پروردگار كريمت جرى كرد؟ آمدن لفظ «ربّك» و «الكريم» براى اتمام حجت است يعنى نمى‏بايست به آنكه پرورش دهنده تو و تواناست مخالفت كنى. اينكه گفته‏اند:

اينكه او آنان را خود نمى راند و حساب همه با خدا است پاسخ نوح (ع ) به اين حجت اشراف قوم خود كه به نوح (ع ) و پيروانش گفتند ما درشما برترى و فضلى بر خود

هر قومى از خودشان است تا حجّت بر آنها تمام شود. «مِنْ كُلِّ أُمَّةٍ شَهِيداً» 2- خدا در ميان هر قومى ودر هر زمانى، برمردم حجّت وشاهد دارد. «مِنْ كُلِّ أُمَّةٍ

قیامت، جز با در دست داشتن دلیل و حجت شرعى براى هیچ کس میسر نیست. (فانفذوا لاتنفذون إلاّ بسلطن) یکى از کاربردهاى «سلطان»، حجت و برهان است (لسان العرب ). برداشت

نكنند آنها قبله تو را. يعنى ترك اهل كتاب قبله تو را نه به جهت شبهه باشد تا به حجت زايل شود، بلكه به سبب عناد و انكار باشد. وَ ما أَنْتَ بِتابِعٍ قِبْلَتَهُمْ‌:

رسالت. تحقيق: در علم كلام ثابت شده كه ذات احديت الهى حكيم على الاطلاق، و تمام افعال سبحانى بر وفق حكمت و مصلحت باشد، از جمله تعلق يافته بر اينكه نزول ملائكه،

كتاب و احكام آن و تمام نبودن حجّت از حق بر خلق ولى در صورت بودن امر خدا جواب اين اظهارات همان است كه ذكر شد و حجّت از حق بر خلق تمام است ولى مفسّرين كلام

از آنها حق را نمى‌شناختند به جهت نقصان عقل، يا تفريط در نظر، يا عدم قيام حجت بر ايشان؛ زيرا به حد تكليف نرسيده بودند، يا «اكثر» در مقام «كل» واقع شده.

درباره آوردن تخت بلقيس ((قبل ان يرتد اليك طرفك )) آصف بن برخيا وصى سليمان و حجت پس از او بوده است تفسیر آیات لَأُعَذِّبَنَّهُ عَذاباً شَدِيداً أَوْ لَأَذْبَحَنَّهُ

بصدور معجزات متواليه از حضرت ختمى مرتبت حجّت بر آنها تمام بود و بعد از اتمام حجّت از خداوند بر خلق اوضاع عالم را كه تمام اجزاء آن بر وفق حكمت منظّم شده است

نَقُصُّ عَلَیْکَ مِنْ أَنْبائِها). سپس می‌گوید: چنان نبود که آنها بدون اتمام حجت، هلاک و نابود شوند، بلکه، «بطور مسلم پیامبرانشان با دلایل روشن، به سراغ آنها

است : ((مااتّخذ اللّه من ولد)). تقرير يك حجت بر نفى تعدد آلهه ، در جمله : ((اذا لذهب كلّ اله بما خلق )) بيان حجت ديگرى بر نفى تعدد آلهه كه جمله ((ولعلا بعضهم

از تعلیماتش انتخاب نماید، تا الگو و اسوه‌ای برای همه انسانها باشد و حجت را بر همه تمام کند. تفسیر آیات ۱- بدن پیامبران همانند دیگر انسان ها، نیازمند به تغذیه

دهنده‌ای است که نشان می‌دهد در میان تمام جنبندگان و غیر جنبندگان موجودی مطرودتر از کسانی که بعد از وضوح حق و اتمام حجت راه راست را رها کرده در ضلالت گام

غير ببلد آنها و از بيابان ببلد و از بلد به بيابان منتقل نمائيم خلاصه آنكه تمام اختياراتش بدست ما است و بر طبق حكمت و اقتضاء مصلحت گردش ميكند و در فقيه از

اليقين فرمايد: خلافى نيست ميان مسلمانان در اينكه كفار و منافقين، كه حجت بر آنها تمام شده باشد، مخلّد در جهنم، و عذاب هرگز از آنها سبك نمى‌شود. و نصوص آيات

روايت 8. جلد 14 - صفحه 59 كسانى خواهد بود كه اقوال ايشان حجت نيست يا آلت جدال است كه مدخليّت در حجّت ندارد و هيچ يك از اين دو قسم از جانب خدا نيست. پس صلاحيّت

نمى‌آورند بآن و بتحقيق گذشت طريقه پيشينيان‌ و اگر بگشائيم بر آنها درى از آسمان پس تمام روز در آن بالا روند هر آينه گويند جز اين نيست كه بسته شده چشمهاى ما بلكه

شاهدى نيست. و اگر اقامه حجت را كه فعل است، شهادت ناميده، با اين كه شهادت از مقوله قول و گفتار است، تسميه مجازى است. چون اقامه حجت كار شهادت را مى كند، و

است به بطلان تقليد كه ايشان را چون پرسيد به چه جهت بتان را مى‌پرستيد، هيچ حجت نداشتند جز تمسك به طريقه پدران خود؛ ابراهيم عليه السلام فرمود: شما و پدران

اندازى؛ لكن تأخير انداز تا جمع شوند سحره براى مقاومت كردن با او و ثابت نشود حجت او بر تو. پس اشاره كردند به جمع كردن به گمان اينكه هرگاه زياد باشند سحره،

سَبِيلًا: پس توانائى ندارند به راهى كه ابطال نبوت تو كنند و نمى‌يابند طريقى را به حجت و برهان بر آنچه مى‌گويند، يعنى قدرت ندارند به الزام تو به حجج، و ابطال امر

بت‌پرستان و مجوس و مشركان. 2- مراد غلبه به حجت و برهان است كه در مقام معارضه و مجادله با كفر، اسلام غالب بر تمام اديان خواهد بود، چنانچه احتجاجات حضرت پيغمبر

است : ((مااتّخذ اللّه من ولد)). تقرير يك حجت بر نفى تعدد آلهه ، در جمله : ((اذا لذهب كلّ اله بما خلق )) بيان حجت ديگرى بر نفى تعدد آلهه كه جمله ((ولعلا بعضهم

نموديم دريا را بهمين كيفيّت و نجات داديم موسى و تمام اصحابش را بعبور نمودن از غرق و غرق نموديم فرعون و تمام اتباعش را ببرهمزدن‌ جلد 4 صفحه 109 وضع دريا و

مى‌دهد [بهتر است يا آنچه انباز مى‌گيرند]؟ آيا با خداى يكتا خدايى هست؟ بگو: حجت خود را بياوريد اگر راستگوييد. (آیا معبودهای دروغین شما بهترند) یا کسی که آفرینش

محرمات را از انعام و حرث و غيره، و چون شاهدان چنين نباشند، پس حجت، لازم آنها، و بسبب قطع عدم حجت، ظاهر و هويدا شود كه قول آنها تقليد صرف بوده‌ فَإِنْ شَهِدُوا:

آنچه در آنست به وجود آنها برقرار باشد. هر يك در عصر خود؛ و لذا نسبت حضرت حجت بن الحسن (عجل اللّه تعالى فرجه الشريف) به قائم، به همين جهت است (ببقائه بقيت

همين هم بس ‍ است، زيرا منظور اتمام حجت به وسيله آيات توحيد است. آن كه به خدا ايمان ندارد، با شنيدن آن آيات، حجت برايش تمام مى شود و آن كه ايمان دارد، از همين

فرموده از ارسال رسل و انزال كتب و ارشاد و هدايت و نصب دلايل و حجت و تمكين و اقدار، تمام را نسبت به كافران و جاحدان منظور داشته، منتها مؤمن به حسن اختيار

فرمود نپذيرفتند بلكه در كفر و شقاوت و اذيت به آن حضرت افزودند، پس از اتمام حجت و نااميدى از ايمان آنها دعا نمود: قالَ رَبِّ انْصُرْنِي بِما كَذَّبُونِ‌:

نابجا دوزخ است. «إِنَّا كُنَّا لَكُمْ تَبَعاً» 8- خطر آن جا است كه انسان با تمام وجود پيرو باطل باشد. «تبع» (يعنى يك پارچه پيرو بوديم، بر خلاف «تابع») 9-

كافران )) مراد از تفوق پيروان عيسى (ع ) بر كافران تا روز قيامت مقصود از تفّوق حجت تفوق از نظر مقبوليت نيست تبعيت از نياكان سبب مى شود كه مراد عموم يهود و مطلق

است : ((مااتّخذ اللّه من ولد)). تقرير يك حجت بر نفى تعدد آلهه ، در جمله : ((اذا لذهب كلّ اله بما خلق )) بيان حجت ديگرى بر نفى تعدد آلهه كه جمله ((ولعلا بعضهم

است : ((مااتّخذ اللّه من ولد)). تقرير يك حجت بر نفى تعدد آلهه ، در جمله : ((اذا لذهب كلّ اله بما خلق )) بيان حجت ديگرى بر نفى تعدد آلهه كه جمله ((ولعلا بعضهم

ايشان، حجتى روشن در تعرض به قتل و سبى ايشان. و آن حجت، وضوح كفر و وقوع عذر و مكر ايشان باشد. و تسميه حجت به سلطان، جهت آنست كه به آن بر خصم غالب مى‌شوند

نمى‌آورند بآن و بتحقيق گذشت طريقه پيشينيان‌ و اگر بگشائيم بر آنها درى از آسمان پس تمام روز در آن بالا روند هر آينه گويند جز اين نيست كه بسته شده چشمهاى ما بلكه

كافران )) مراد از تفوق پيروان عيسى (ع ) بر كافران تا روز قيامت مقصود از تفّوق حجت تفوق از نظر مقبوليت نيست تبعيت از نياكان سبب مى شود كه مراد عموم يهود و مطلق

است : ((مااتّخذ اللّه من ولد)). تقرير يك حجت بر نفى تعدد آلهه ، در جمله : ((اذا لذهب كلّ اله بما خلق )) بيان حجت ديگرى بر نفى تعدد آلهه كه جمله ((ولعلا بعضهم

كه اوّل سخن حضرت حجت عليه السّلام در وقت ظهورش آيه شريفه بقيّه اللّه خير لكم ان كنتم مؤمنين است پس از آن ميفرمايد منم بقية اللّه و حجّت و خليفه او بر شما

كمال باشد و مراد از عرش مكرّر ذكر شده است و در روز قيامت تمام مردم از قبرها ظاهر و بارز شوند و تمام اسرار و ضمائرشان آشكار گردد و با زيادى و كثرتى كه دارند

بصدور معجزات متواليه از حضرت ختمى مرتبت حجّت بر آنها تمام بود و بعد از اتمام حجّت از خداوند بر خلق اوضاع عالم را كه تمام اجزاء آن بر وفق حكمت منظّم شده است

ايشان را و امتحان نموده آنها را، و عطا فرموده آنچه را كه بسبب آن بر بندگان حجت باشد از آلت هدايت كه رسول باطن- عقل- و رسول ظاهر- پيغمبر صلى اللّه عليه و

و تنوع و تكرار لازم است. فَصَّلْنَا ... يَذَّكَّرُونَ‌ 3- خداوند، حجت را بر همه تمام كرده است، اگر اهل توجّه باشند، آيات و نشانه‌هاى حق، با بيان‌هاى مختلف

الْعَلِيمُ (84) چون بعد از ظهور آيات بينات و حجج واضحات بر حق و حقانيت و اتمام حجت بر وجه اتم و اكمل، هيچگونه اثر و نتيجه‌اى مترتب نگرديد و بر كفر و عناد و لجاج

فزونى ضلالت و تباهى است آنها قرآن را مى‏شوند و به آن اعتنا نمى‏كنند و حجّت بر ايشان تمام مى‏شود و آن سبب زيادت خسار است. در دنيا همه چيز از جهتى خير و به مناسبتى

بگو كافى است كه خداوند و كسى‌كه تمام علم كتاب را دارد، ميان من و شما گواه باشد. در روايات مى‌خوانيم: مراد از كسى‌كه تمام علم كتاب را دارد، على‌بن ابى‌طالب

خدا، به خلق خود مى باشد فرجام كفارى كه با جدال به «باطل»، در صدد مقابله با حجت هاى «حق» بر آمدند تفسیر آیات حم «1» تَنْزِيلُ الْكِتابِ مِنَ اللَّهِ الْعَزِيزِ

بتكلّم است و نظائر آن در قرآن زياد است و بعضى گفته‌اند مراد از ارائه تمام آيات بفرعون تمام معجزاتى است كه بموسى عليه السّلام داده شده بود و آن نه معجزه بود

الذكر لتبين للناس مانزل اليهم ...)) وجوهى كه مفسرين در تفسير آيه گفته اند حجت بودن بيانات رسول الله و عترت او (ائمه ) عليهم الصلاة و السلام انذار و تهديد

تبارک و تعالى: «و من یعتصم باللّه فقد هدى الى صراط مستقیم». آیات خدا: ۷ اتمام حجت: ۴ اطاعت: آثار اطاعت ۵، ۶ ; اطاعت از انبیا ۷ ; اطاعت از خدا ۵، ۶، ۷ استعانت:

را، يعنى چون حجت بر شما لازم شد، پس اعتراف كنيد كه ما مسلمانيم نه شما، و اقرار كنيد كه شما مؤمن نيستيد به آنچه كتب منزله ناطق و متفق عليه تمام انبياء است

يا مقالى است و آن اختصاص باهل ايمان دارد يا حالى است كه آن شامل تمام موجودات است چون تمام آنها بلسان حال دلالت دارند بر وجود صانع خبيرى كه منزه و مبرى است

بپردازد و اتمام حجت کند فراهم ساخت. سالیان دراز به این منوال گذشت، و موسی معجزات دیگری به آنها نشان داد. هنگامی که موسی (ع) حجت را بر آنها تمام کرد، و صفوف

بجان كسيكه ملامت كننده است خود را براى آنكه بيان قدرت خدا محتاج بقسم نيست تمام مردم زنده خواهند شد بقدرت خدا و اين نوع كلام در افاده تأكيد مانند قسم ياد

بصدور معجزات متواليه از حضرت ختمى مرتبت حجّت بر آنها تمام بود و بعد از اتمام حجّت از خداوند بر خلق اوضاع عالم را كه تمام اجزاء آن بر وفق حكمت منظّم شده است

به احتجاج مشركين بر نفى نبوت به بشر بودن پيامبر(ص ) انحلال آيه شريفه به دو حجت حلى و نقضى مقصود از ((ذكر(( و ((اهل ذكر(( در (فسئلوااهل الذكر) بحث روايتى

كه اوّل سخن حضرت حجت عليه السّلام در وقت ظهورش آيه شريفه بقيّه اللّه خير لكم ان كنتم مؤمنين است پس از آن ميفرمايد منم بقية اللّه و حجّت و خليفه او بر شما

امور خود هم ، بر او توكل كنيم. و اين كلام، در حقيقت حجت دومى است بر وجوب توكل بر خدا چون در اين حجت، مطلب را از راه دلالت ثبوت ملازمى بر ملازم ديگر اثبات

مانند، دليل، صفت، عبرت، علامت، حديث و مثل دائر (اقرب) قاموس از جمله صفت، حجّت و حديث را ذكر كرده است وآن به معنى شبيه ومانند نيز آمده است چنانكه گفته شد،

هدایت باز داشتیم بعد از آن که هدایت به سراغ شما آمد» و به قدر کافی اتمام حجت شد و پیامبران گفتنی‌ها را گفتند (قالَ الَّذِینَ اسْتَکْبَرُوا لِلَّذِینَ اسْتُضْعِفُوا

است : ((مااتّخذ اللّه من ولد)). تقرير يك حجت بر نفى تعدد آلهه ، در جمله : ((اذا لذهب كلّ اله بما خلق )) بيان حجت ديگرى بر نفى تعدد آلهه كه جمله ((ولعلا بعضهم

است : ((مااتّخذ اللّه من ولد)). تقرير يك حجت بر نفى تعدد آلهه ، در جمله : ((اذا لذهب كلّ اله بما خلق )) بيان حجت ديگرى بر نفى تعدد آلهه كه جمله ((ولعلا بعضهم

بصدور معجزات متواليه از حضرت ختمى مرتبت حجّت بر آنها تمام بود و بعد از اتمام حجّت از خداوند بر خلق اوضاع عالم را كه تمام اجزاء آن بر وفق حكمت منظّم شده است

است : ((مااتّخذ اللّه من ولد)). تقرير يك حجت بر نفى تعدد آلهه ، در جمله : ((اذا لذهب كلّ اله بما خلق )) بيان حجت ديگرى بر نفى تعدد آلهه كه جمله ((ولعلا بعضهم

به ستيز با او برخيزيم. «لا تَخْتَصِمُوا لَدَيَّ» 8- قهر خدا، بعد از اتمام حجت است. أَلْقِيا فِي جَهَنَّمَ‌ ... قَدْ قَدَّمْتُ إِلَيْكُمْ بِالْوَعِيدِ 9-

فى افواههم » - ظاهرا مراد از اين آيه، اين باشد كه پيامبرانشان با حجت هائى آمدند كه آن حجت ها حق و حقيقت را بدون ابهام برايشان روشن مى ساخت، ولى مردم مانع

معنى قوى متين بيان نموده كه قدرت قاهره‌اش دليل قوت بالغه گشته و شدت قوتش حجت متانت قدرتش شده، نه در كار متانتش فتورى، و نه در قوت روزى و بنده نوازيش قصورى،

ميكشتند و روز قيامت پرسيده شود كه بچه گناه كشته شده و اين براى ملامت و اتمام حجت بر مرتكب قتل است كه مجازات شود و در مجمع از صادقين عليهما السّلام نقل نموده

از آن كه سؤال نمود و اجابت شد و با اين وصف ايمان نياورد يا بعد از آنكه حجت تمام شد لجاج و عناد نمود پس بتحقيق گم كرده است وسط راه را كه ميرساند او را ببهشت

اللّه متمّ نوره: فرمود: تمام گرداند نور خود را به قائم آل محمد «عجل اللّه فرجه» زمانى كه خارج شود، ظاهر و غالب گرداند خدا آن را بر تمام اديان، تا آنكه عبادت

مى‌نمايند و مسامحه در امر دين خود كنند. فرمود: چون روز قيامت شود، حق تعالى بر او حجت بياورد كه آيا فلان شخص در ميان شما نبود، آيا نديديد كه چگونه نماز به جاى مى‌آورد

فرمود، بيان فرمايد كه امهال كافران نه به جهت غفلت است، بلكه براى تأكيد و اتمام حجت باشد. وَ لا تَحْسَبَنَّ اللَّهَ غافِلًا: و مپندار و گمان مكن خداى را غافل

سورة القدر بيان فرمود كه قرآن حجت است، در اين سوره بيان فرمايد كه كفار كه قبل از نزول قرآن بودند، در هيچ وقتى خالى از حجت‌ «1» ثواب الاعمال و عقاب الاعمال،

ميكشتند و روز قيامت پرسيده شود كه بچه گناه كشته شده و اين براى ملامت و اتمام حجت بر مرتكب قتل است كه مجازات شود و در مجمع از صادقين عليهما السّلام نقل نموده

كه اوّل سخن حضرت حجت عليه السّلام در وقت ظهورش آيه شريفه بقيّه اللّه خير لكم ان كنتم مؤمنين است پس از آن ميفرمايد منم بقية اللّه و حجّت و خليفه او بر شما

كه اوّل سخن حضرت حجت عليه السّلام در وقت ظهورش آيه شريفه بقيّه اللّه خير لكم ان كنتم مؤمنين است پس از آن ميفرمايد منم بقية اللّه و حجّت و خليفه او بر شما

كافران )) مراد از تفوق پيروان عيسى (ع ) بر كافران تا روز قيامت مقصود از تفّوق حجت تفوق از نظر مقبوليت نيست تبعيت از نياكان سبب مى شود كه مراد عموم يهود و مطلق

كافران )) مراد از تفوق پيروان عيسى (ع ) بر كافران تا روز قيامت مقصود از تفّوق حجت تفوق از نظر مقبوليت نيست تبعيت از نياكان سبب مى شود كه مراد عموم يهود و مطلق

است; یعنى، چنانچه هر کس پس از دیدن حاکمیت و امنیت زیر سایه دین و نیز اتمام حجت الهى، مجدداً راه کفر را بپیماید، او حقیقتاً فاسق و تبه کار است. ۲- مراد کفران

منهج الصادقين ج 9 ص 50 بنقل از فصول. جلد 12 - صفحه 285 بعد از امر به ابلاغ حجت بيان علت آن را فرمايد: وَ ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْإِنْسَ‌: و نيافريدم جنيان

نعمت و تصديق نمايند بهر يك از آن. و گفته‌اند تكرار بر آن رفع غفلت و تاكيد حجت و تقرير نعمت و تذكير و مبالغه و توبيخ مكذب آنست. در كتاب كافى- جابر بن عبد

آن روز تمام مردم از اولين و آخرين براى حساب و جزاى اعمال از ثواب و عقاب. وَ ذلِكَ يَوْمٌ مَشْهُودٌ: و آن روزى است كه حاضر گردانيده شده‌اند تمام خلايق از

از دیگری می‌فرستد، تهدید می‌کند، تشویق می‌کند، اخطار می‌نماید تا حجت بر همه مردم تمام شود. ولی هنگامی که این مهلت به پایان رسید سرنوشت قطعی دامنشان را

به احتجاج مشركين بر نفى نبوت به بشر بودن پيامبر(ص ) انحلال آيه شريفه به دو حجت حلى و نقضى مقصود از ((ذكر(( و ((اهل ذكر(( در (فسئلوااهل الذكر) بحث روايتى

عبادت بتان بيان و بعد وعظ بليغ فرمود تمام را به كمال رفق و لطف، لكن آذر در جواب، ضد اين مسلك را اختيار، و در مقابل حجت او به تقليد آغاز كلام نموده: قالَ أَ

ابراهيم و احتجاج او با قوم، هر آينه علامتى است كه عقلا بدان عبرت يابند؛ و حجت و موعظه مر كسى را كه از روى بصيرت تأمل نمايد و به نظر اعتبار در آن نگرد، زيرا

جهان از قبضه قدرت خداوند خارجند، خود او می‌خواهد آنها را برای آزمایش و اتمام حجت و مقاصدی دیگر آزاد بگذارد. تفسیر آیات ۱ - بهره ورى کافران از منافع دنیا، محدود

الذكر لتبين للناس مانزل اليهم ...)) وجوهى كه مفسرين در تفسير آيه گفته اند حجت بودن بيانات رسول الله و عترت او (ائمه ) عليهم الصلاة و السلام انذار و تهديد

سلّم امير المؤمنين عليه السّلام را ابو تراب خوانده فرمود چون او صاحب زمين و حجت خدا است بر اهل آن بعد از پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم و از بركت وجود

الهى درباره مخالفان را از ياد نبريم. خامساً؛ عمر جهان تمام نشده و با آمدن و ظهور حضرت مهدى تمام اهداف حق عملى خواهد شد. 1- يارى شدن انبيا، سنّت الهى است

كه اوّل سخن حضرت حجت عليه السّلام در وقت ظهورش آيه شريفه بقيّه اللّه خير لكم ان كنتم مؤمنين است پس از آن ميفرمايد منم بقية اللّه و حجّت و خليفه او بر شما

مى‌گفتيم و مزاح و شوخى مى‌نموديم. بعد از آن بر سبيل توعيد و تهديد و الزام حجت بر ايشان فرمايد: قُلْ أَ بِاللَّهِ وَ آياتِهِ‌: بگو اى پيغمبر به اين ملعبين،

و معلوم است كه چنين كتابى را كه الفاظ و معانيش اعجاز و مشتمل بر تمام كتب سماوى بلكه تمام حقايق عالم وجود است و ناسخى براى آن نيست و داراى ناسخ و منسوخ است

سلّم امير المؤمنين عليه السّلام را ابو تراب خوانده فرمود چون او صاحب زمين و حجت خدا است بر اهل آن بعد از پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم و از بركت وجود

الْبَلاغُ). تو باید رسالت الهی خود را به نحو کامل ابلاغ، و بر آنها اتمام حجت کنی، دلهای آماده آن را می‌پذیرد هر چند گروه زیادی بی‌خبر اعراض کنند، تو مسؤولیتی

خدا، به خلق خود مى باشد فرجام كفارى كه با جدال به «باطل»، در صدد مقابله با حجت هاى «حق» بر آمدند تفسیر آیات حم «1» تَنْزِيلُ الْكِتابِ مِنَ اللَّهِ الْعَزِيزِ

خواست ايشان را عذاب فرمايد، فرستاد رسولى چند تا آنها را بترساند و حجت بر ايشان تمام كند. چون طغيان آنها زياده شد، ملكى چند بر آنها نازل فرمود تا بيرون

نمايند چه رسد بحكم حق و واقع مخفى از انظار ولى خداوند ميشنود تمام مسموعات را و ميبيند تمام مبصرات را و مجازات مينمايد بندگان را باقوال و اعمال و عقايد مخفى

آنان به (( مستقر )) و (( مستودع )) . وصف (( بديع السموات والارض )) متضمن حجت بر استحاله فرزند داشتن خدا است . دقائق و لطائفى كه از جمله : (( لا تدركه الابصار

سلّم امير المؤمنين عليه السّلام را ابو تراب خوانده فرمود چون او صاحب زمين و حجت خدا است بر اهل آن بعد از پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم و از بركت وجود

، براى اينكه حجت بودنش ‍ مستلزم دور است. توضيح اين كه: اجماع به خودى خود حجت عقلى يقينى نيست ، بلكه آن كسانى كه اجماع را به عنوان يك حجت شرعى معتبر مى

امامت باشد، و همچنين است اين دو وصف نسبت به تمام ائمه معصومين عليهم السّلام. بحمد الله و شكره و منّه و استعانته تمام شد اين جلد تفسير اثنى عشرى، روز پنج شنبه

دوم- بعد از يك ماه به امر الهى، ملخ وارد تمام مزروعات، و فواكه و اوراق اشجار را خورده، از صحرا به منازل تمام اثاث و متاع را خوردند، هرچه بيشتر مى‌خوردند

گراميش بقدرى بخوبى شهرت كرد كه تمام قبائل و فرق بوسيله‌اى از وسائل خود را منسوب باو نمودند و همه باو افتخار كردند و تمام ملّيّون و ارباب اديان به نبوّت

به احتجاج مشركين بر نفى نبوت به بشر بودن پيامبر(ص ) انحلال آيه شريفه به دو حجت حلى و نقضى مقصود از ((ذكر(( و ((اهل ذكر(( در (فسئلوااهل الذكر) بحث روايتى

فَأَنَا أَوَّلُ الْعابِدِينَ‌: پس من اول پرستندگانم، يعنى اگر به برهان صحيح و حجت روشن ثابت شد كه خداى را فرزندى هست اول كسى كه به طاعت او قيام كند من هستم

أَكْفَرَهُ‌ ... ثُمَّ السَّبِيلَ يَسَّرَهُ‌ 7- خداوند با آسان كردن راه تكامل، اتمام حجت كرده است. «ثُمَّ السَّبِيلَ يَسَّرَهُ» 8- انسان داراى استعدادهاى زيادى است

جايز است وصف كسى كه به سوء اختيار قبول ايمان نمى‌كند بعد از دعوت و اقامه حجت، به آنكه مطبوع القلب مى‌باشد. سيم: آنكه طبع و مهر بر قلب، از عدم ادراك و تعقل

السّلام، زيارت اوّل. و همين مضمون در زيارت چهارم. جلد 11 - صفحه 411 قائم نشود، حجت بر او لازم گردانند. وَ الَّذِينَ آمَنُوا: و آنانكه ايمان آورده‌اند به خدا

لذت. تبصره: آيات شريفه بينائى است براى اهل بصيرت، و آگاهى است براى اتمام حجت به ابلاغ عاقبت دو دسته متقين و متكبّرين از رو سياهى و عذاب اليم نسبت به متمردين،

تا وقتى كه اجل مقدر ايشان در آيد، يعنى تعجيل عقوبت ايشان نكرديم تا حجت بر ايشان تمام گردد. ثُمَّ أَخَذْتُهُمْ‌: پس گرفتيم ايشان را به عذاب: طوفان، باد صرصر،

پيمانه كنيد پيمانه را تمام دهيد و با ترازوى درست وزن كنيد، كه اين بهتر و سر انجامش نيكوتر است و چون پيمانه مى‌كنيد، پيمانه را تمام دهيد، و با ترازوى درست

سلّم امير المؤمنين عليه السّلام را ابو تراب خوانده فرمود چون او صاحب زمين و حجت خدا است بر اهل آن بعد از پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم و از بركت وجود

أَكْفَرَهُ‌ ... ثُمَّ السَّبِيلَ يَسَّرَهُ‌ 7- خداوند با آسان كردن راه تكامل، اتمام حجت كرده است. «ثُمَّ السَّبِيلَ يَسَّرَهُ» 8- انسان داراى استعدادهاى زيادى است

أَكْفَرَهُ‌ ... ثُمَّ السَّبِيلَ يَسَّرَهُ‌ 7- خداوند با آسان كردن راه تكامل، اتمام حجت كرده است. «ثُمَّ السَّبِيلَ يَسَّرَهُ» 8- انسان داراى استعدادهاى زيادى است

سلّم امير المؤمنين عليه السّلام را ابو تراب خوانده فرمود چون او صاحب زمين و حجت خدا است بر اهل آن بعد از پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم و از بركت وجود

سورة القدر بيان فرمود كه قرآن حجت است، در اين سوره بيان فرمايد كه كفار كه قبل از نزول قرآن بودند، در هيچ وقتى خالى از حجت‌ «1» ثواب الاعمال و عقاب الاعمال،

ايشان مجسم سازد و بفرمايد: كافر كه با وجود تماميّت حجت حق و با وجود آيات بينات، تسليم حق نمى شود، با همان حجت ها كور مى شود، و مؤمن، با همان آيات بينات، بينا

مراد از دأب عادت خداى سبحان باشد كه جارى گرديده بر عذاب كفار بعد از اتمام حجت و عدم تنبه و بقاى آنها در كفر و تكذيب و ضلال. وَ عادٍ وَ ثَمُودَ: و مانند

كمال باشد و مراد از عرش مكرّر ذكر شده است و در روز قيامت تمام مردم از قبرها ظاهر و بارز شوند و تمام اسرار و ضمائرشان آشكار گردد و با زيادى و كثرتى كه دارند

آنها نمود دائما. تنبيه: آيه شريفه دال است بر اينكه دين ثابت نمى‌شود مگر به حجت بينه و برهان قاطعه، زيرا اگر چنين نمى‌بود حضرت ابراهيم عليه السّلام به اين

بيان دين حق كه اسلام و ايمان است تا غلبه دهد آنرا بحجّت و شمشير بر تمام اديان در تمام روى زمين اگر چه اهل شرك و نفاق كراهت داشته باشند و اين وعده كه در

آنچه بندگان را نزديك به طاعت و دور گرداند از معصيت، مبين فرمايد تا اتمام حجت شود بر مطيع و عاصى. بنابراين يكى از الطاف الهيه، فرستادن پيغمبر و نازل كردن

معصيت سبحانى است از قبيل اعطاء عقل و تمكين و قدرت و ازاحه علت و نصب دلايل و حجت از ارسال رسل و انزال كتب كه هيچكس قادر بر آن نيست مگر خداى عز و جل، بدين جهت

به احتجاج مشركين بر نفى نبوت به بشر بودن پيامبر(ص ) انحلال آيه شريفه به دو حجت حلى و نقضى مقصود از ((ذكر(( و ((اهل ذكر(( در (فسئلوااهل الذكر) بحث روايتى

الهى مخفى نيست، تمام را دانا و بينا باشد. وَ اللَّهُ عَلى‌ كُلِّ شَيْ‌ءٍ قَدِيرٌ: و خداى تعالى بر همه چيز توانا است و قدرت او بر تمام مقدورات احاطه نموده،

أَكْفَرَهُ‌ ... ثُمَّ السَّبِيلَ يَسَّرَهُ‌ 7- خداوند با آسان كردن راه تكامل، اتمام حجت كرده است. «ثُمَّ السَّبِيلَ يَسَّرَهُ» 8- انسان داراى استعدادهاى زيادى است

بود و نخواسته و راضى نيست به آن. يا قوله «كل ذلك» اشاره باشد به تمام محسنات مأموره و تمام مقبحات منهيه كه مجموع آنها بيست و پنج عدد است كه 11 امر و 14 نهى

و آنروز مشهود است كه تمام مخلوقات از جنّ و انس و اهل آسمان و زمين‌ جلد 3 صفحه 108 آنروز را خواهند ديد و مانند آن روزى نيست و تمام انبياء و رسل شهادت بوقوع

روشن خواهد بود و نه روشنگر، و آنگاه که قابل فهم باشد، ظاهر آن براى مکلّفین حجت است. ۱۲- تکذیب رسالت بسیارى از انبیا، على رغم برخوردارى ایشان از دلایل روشن

السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ» 2- تمام هستى يك خدا دارد. «رَبُّ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ» (بر خلاف مشركان كه به خدايان متعدّد عقيده داشتند). 3- تمام هستى تحت يك‌تدبير،