نتایج جستجو

انسان: تکبّر انسان ۳; صفات انسان ۴; عبرت از عجز انسان ها ۷; عجز انسان ۳ بینش: آثار بینش غلط ۸ تکبّر: اجتناب از تکبّر ۱; احکام تکبّر ۲; منشأ تکبّر ۸; موانع

۱۳; آثار تکبر ابلیس ۱، ۱۳; ابلیس از آتش ۳، ۴; برترى طلبى ابلیس ۱۲; بینش ابلیس ۱۱، ۱۲; پاسخ ابلیس ۱; تکبر ابلیس ۲، ۱۲; خداشناسى ابلیس ۱۰; دلایل تکبر ابلیس

ابلیس ۴; عصیان ابلیس ۲; عوامل عصیان ابلیس ۶; عوامل کفر ابلیس ۷ تکبر: آثار تکبر ۹; سرزنش تکبر ۹ حق: زمینه حق ناپذیرى ۹ ملائکه: انقیاد ملائکه ۱۰; تکلیف ملائکه

عوامل مؤثر در تربیت ۳ تقلید: ناپسندى تقلید کورکورانه ۶ تکبر: اقسام تکبر ۶; تکبر پسندیده ۶; تکبر ناپسند ۶ جبرواختیار ۴: خدا: نفرتهاى خدا ۱; نواهى خدا ۳

صفات: رحمان ۴ تکبر: نشانه هاى تکبر ۶ خدا: اراده خدا ۲; حتمیت اراده خدا ۱; شکست ناپذیرى خدا۲; قدرت خدا ۲ عقیده: عقیده به قدرت غیرخدا ۶ کافران: تکبر کافران ۵;

ایمان: آثار ایمان به خدا ۳ تسلیم: آثار تسلیم به خدا ۳ تکبر: تکبر هنگام نعمت ۴; زمینه تکبر ۲; سرزنش تکبر ۷ جزع: سرزنش جزع ۷ خدا: ارتباط با خدا ۱۱; التجا به

ربط بین آیات مورد بحث، برداشت بالا، است. انسان: سرمایه انسان ۵ تکبر: زیان تکبر ۸; سرزنش تکبر ۸ دنیا: نقش دنیا ۳ زیان: موانع زیان ۴ عُجب زیان عُجب ۸; سرزنش

غرور، گام بر مى دارند و بنابراین، معناى جمله چنین مى شود که آیا تو هم اکنون تکبر کرده یا همواره چنین بوده اى»؟! علو (۷۰ بار) وَ فَقَالُوا أَ قَوْما نُؤْمِن

غرور، گام بر مى دارند و بنابراین، معناى جمله چنین مى شود که آیا تو هم اکنون تکبر کرده یا همواره چنین بوده اى»؟! علو (۷۰ بار) ال مِن قَال أَنَا کُنْت خَيْر

هنگام راه رفتن شبیه متکبران گام بر مى دارد و به معناى «متکبر» نیز آمده، زیرا تکبر، از خیال فضیلت، و پندار برترى بر دیگران، پیدا مى شود. خيل‌ (۹ بار) وَ الّذِين

بخیل ۶ تربیت: عوامل مؤثّر در تربیت ۱۵ تفاخر: آثار تفاخر ۵، ۱۰ تکبر: آثار تکبر ۵، ۱۰ ; عوامل تکبر ۱۲ خدا: عذاب خدا ۳ ; محبت خدا ۱ دوستى: آثار دوستى ۱۵ ریا:

استهزاهاى فرعون ۳; تعجب فرعون ۲; تکبر فرعون ۳; روش برخورد فرعون ۲، ۳، ۴ فرعونیان: تحریک ۴ موسى(ع): استهزاى موسى(ع) ۳; تکبر بر موسى(ع) ۳; قصه موسى(ع) ۱، ۲،

به معناى انحراف و گرایش به غیر راه حق آمده است و از مادّه «عناد» به معناى تکبر، خودپسندى و عدم تسلیم در برابر حق است، و به گفته بعضى، به آن نوع مخالفت و

اقوام پیشین ۹; هلاکت اقوام پیشین ۱ تاریخ: منشأ تحولات تاریخ ۲ تکبر: آثار تکبر ۶; زمینه تکبر ۴ جامعه: آسیب شناسى اجتماعى ۳، ۶; عوامل انقراض جامعه ۶ خدا: توصیه

دیگرى را مجبور به پیروى خود مى کند و یا مى خواهد نقص خود را با ادعاى عظمت و تکبر ظاهراً بر طرف سازد، هر گونه حقى براى خود بر مردم قائل است ولى هیچ حقى براى

موانع موفقیت انبیا ۱۱ ایمان: آثار ایمان ۱۵; ایمان به ربوبیت خدا ۱۵ تکبر: آثار تکبر ۱۳ حکومت: زمینه حکومت استبدادى ۱۴ خدا: آثار تکذیب ربوبیت خدا ۱۴، ۱۷;

وعده اجابت دعا ۲ ذلت: موجبات ذلت اخروى ۶ عبادت: آثار تکبر در عبادت خدا ۵، ۶; عبادت خدا ۸، ۹; کیفر تکبر در عبادت خدا ۴ کیفر: تناسب کیفر با گناه ۷ متکبران:

کافران: آثار تکبر کافران ۴; آثار عجب کافران ۴; خواسته هاى کافران۵; شرایط کافران ۱; عوامل مخالفت کافران ۴ محمد(ص): بى عقلى مکذبان محمد(ص) ۳; تکبر مکذبان محمد(ص)

تاریخ بنى اسرائیل ۸، ۱۰; تعددافساد بنى اسرائیل ۸; تکبر بنى اسرائیل ۵; زمینه تجاوزگرى بنى اسرائیل ۶; زمینه تکبر بنى اسرائیل ۶; عُجب بنى اسرائیل ۴; عصیان بنى

بر باطل ۱۲ تجاوز: آثار تجاوز ۱۱، ۱۲; نشانه هاى تجاوز ۱۳ تکبر: آثار تکبر ۱۱، ۱۲; نشانه هاى تکبر ۱۳ حق: بى منطقى حق ناپذیران ۷; عوامل اصرار بر حق ناپذیرى

احسان ۲۲ ; تکبر در احسان ۲۲ ; موانع احسان ۲۱ اختلاف: اجتناب از اختلاف ۳ تفاخر: آثار تفاخر ۲۱ ; سرزنش تفاخر ۱۶، ۱۷، ۱۸ تکبر: آثار تکبر ۲۱ ; سرزنش تکبر ۱۷ تکلیف:

اتمام حجت: آثار اتمام حجت ۳ استکبار: آثار استکبار ۲ انسان: صفات انسان ۹ تکبر: آثار تکبر ۷ حق: استهزاى حق ناپذیران ۵; تحقیر حق ناپذیران ۵; عوامل حق ناپذیرى ۲;

یحزنون) اندوه: عوامل نجات از اندوه ۷ تقوا: آثار تقوا ۳، ۷; موانع تقوا ۴ تکبر: آثار تکبر ۴ خدا: افعال خدا ۱; نجات بخشى خدا ۱ رستگارى: عوامل رستگارى ۳ شرور: عوامل

انسان ۱ ایمان: آثار ایمان به لقاءاللّه ۲، ۴ بازگشت به خدا: ۱، ۳، ۵، ۶ تکبر: نجات از تکبر ۲، ۳ تکلیف: زمینه عمل به تکلیف ۴ جهان بینى: جهان بینى و ایدئولوژى

نمىورزند، بیانگر این است که غفلت کردن از یاد خدا در حقیقت تکبر کردن در برابر اوست و یا ریشه در تکبر و خودبزرگ بینى دارد. ۵- مقربان درگاه خداوند همواره و خالصانه

افترا: آثار افترا به خدا ۱، ۲، ۴; افترا به خدا ۸; عوامل افترا به خدا ۶ تکبر: آثار تکبر ۶، ۷ جهنم: جاودانان در جهنم ۵; درکات جهنم ۹; موجبات جهنم ۷ جهنمیان:

اشرافیت: آثار اشرافیت ۹ انبیا: مکذبان انبیا ۱۰ ایمان: ایمان به نوح(ع) ۱۳ تکبر: زمینه تکبر ۹ رفاه: آثار رفاه ۹ قوم نوح: اشراف قوم نوح و پیروان نوح ۷، ۱۱، ۱۲،

ستاره شناسى در دوران موسى(ع) ۴ فرعون: اوامر فرعون ۱، ۲; تجاوزگرى فرعون ۵; تکبر فرعون ۵; رذایل فرعون ۵; قصه فرعون ۱، ۲; کارگزاران فرعون ۳ متجاوزان: ۵ متکبران:

هدایتگرى انبیا ۲ تذکر: اهمیت تذکر ارزشها ۲ صالح(ع): تکذیب صالح(ع) ۱; تهمت تکبر به صالح(ع) ۴; تهمت دروغگویى به صالح(ع) ۴; تهمت قدرت طلبى به صالح(ع) ۴; قصه

کما بلونا أصحب الجنّة ... و لایستثنون) اصحاب الجنة: اطمینان اصحاب الجنة ۲; تکبر اصحاب الجنة ۲; خست اصحاب الجنة ۳; سوگند اصحاب الجنة۱; طمع اصحاب الجنة ۱،

کیفر استکبار با آیات خدا ۸;کیفر استکبار با خدا ۸ ایمان: آثار ایمان ۱ تکبر: آثار تکبر ۵ جهنم: تنوع عذابهاى جهنم ۳; موجبات جهنم ۲، ۸; ویژگى عذابهاى جهنم ۴

یمنى، بر اثر قدرت اقتصادى و توانایى خود (و غدوا على حرد قدرین) اصحاب الجنة: تکبر اصحاب الجنة ۳; غفلت اصحاب الجنة ۳; قدرت اصحاب الجنة ۲; قدرت اقتصادى اصحاب الجنة

تكذيب كردى و تكبّر ورزيدى و از [جمله‌] كافران شدى. آری (ای بدبخت) آیات کتاب من که محقّقا برای (هدایت) تو آمد تو آن را تکذیب کردی و راه تکبر و سرکشی پیش

بلایاى طبیعى ۱، ۳; نقش بلایاى طبیعى ۵ تضرع: دعوت به تضرع ۷; زمینه تضرع ۳ تکبر: موانع تکبر ۲ توبه: زمینه توبه ۳ جهان بینى: جهان بینى توحیدى ۴ خدا: آثار مشیت خدا

۶; عوامل کمى باران ۷; فواید باران ۳; منشأ باران ۱، ۱۱; نقش باران ۴ تکبر: موانع تکبر ۷ حمد: حمد خدا ۱۰، ۱۱; زمینه حمد خدا ۹ خدا: اختصاصات خدا ۸، ۱۰; افعال

یوسف و هلاکت یوسف(ع) ۵; برادران یوسف و یعقوب(ع) ۳، ۵; بینش برادران یوسف ۵; تکبر برادران یوسف ۲; زیانکارى برادران یوسف ۵; قدرت برادران یوسف ۱، ۳; کثرت برادران

اوامر خدا ۱; خدا و عمل کافران ۲; عوامل اوامر خدا ۲ خود: ظلم به خود ۱۲ کافران: تکبر کافران ظالم ۱۲; کافران در جهنم ۶; ورود کافران به جهنم ۱، ۲، ۳ کفر: آثار کفر

function. سپس پشت (به حقّ) کرد و تکبّر ورزید، |سپس رو گردانيد و تكبر ورزيد آنگاه پشت گردانيد و تكبّر ورزيد، آن‌گاه روی گردانید و تکبر و نخوت آغاز کرد. آن گاه [از

اصل وجود خداوند براى مشرکان، مسلم بوده است. احتیاط: آثار بى احتیاطى ۷ تکبر: آثار تکبر ۵ حق: آثار حق ستیزى ۲; آثار لجاجت با حق ۲ حقایق: ناپسندى تکذیب حقایق

نماز ۸ ایمان: آثار ایمان به قرآن ۲ بنى اسرائیل: مشکلات بنى اسرائیل ۲ تکبر: نشانه هاى تکبر ۷ تکلیف: زمینه عمل به تکلیف ۴ حق: اجتناب از کتمان حق ۵ خاشعان: ایمان

را اينچنين كيفر مى‌دهيم. کسانی که آیات ما را دروغ انگاشتند و در برابر آن تکبر ورزیدند، درهای آسمان بر آنان گشوده نگردد و وارد بهشت نشوند مگر آنکه شتر وارد

الذین یبخلون و یأمرون النّاس بالبخل) ۳- بخلورزى و دعوت دیگران به بخل، از آثار تکبر و فخرفروشى (انّ اللّه لا یحبّ من کان مختالا فخوراً. الذین یبخلون و یأمرون

اطمینان جادوگران فرعون ۳; بینش جادوگران فرعون ۵; پیروزى جادوگران فرعون۳; تکبر جادوگران فرعون ۳; تلاش جادوگران فرعون ۷; تملق جادوگران فرعون ۸; جادوگران

امتثال و تمرد در امر ملائكه به سجود براى آدم و تمرد ابليس ، امورتكوينى است . تكبر و خودخواهى سرچشمه تمامى گناهان است . ملاك برترى در تكوينيات بستگى دارد به

سوى فرعون و سران [قوم‌] او، ولى تكبّر نمودند و مردمى گردنكش بودند، به سوی فرعون و اشراف قومش، آنها هم تکبر و نخوت کردند، زیرا آنان مردمی متکبّر و سرکش بودند

پدر: مسؤولیت پدر ۹ تعلیم: روش تعلیم ۱۰ تفریط: اجتناب از تفریط ۲ تکبر: اهمیت اجتناب از تکبر ۳ تکلیف: زمینه عمل به تکلیف ۱۰ دین: محدوده دین ۱۱ ذلت: اهمیت اجتناب

امتثال و تمرد در امر ملائكه به سجود براى آدم و تمرد ابليس ، امورتكوينى است . تكبر و خودخواهى سرچشمه تمامى گناهان است . ملاك برترى در تكوينيات بستگى دارد به

خطاى انسان ها ۹ انگیزش: عوامل انگیزش ۱۰ تجاوزگرى: آثار تجاوزگرى ۱۱ تکبر: آثار تکبر ۱۱ خود: زیان به خود ۱۴ زیبایى: آثار زیبایى ها ۱۰ شناخت: عوامل مؤثر در

فى هذه الدنیا حسنة ... و لنعم دار المتّقین) ۲۰- تقواپیشگان، منزه از روحیه تکبر (فلبئس مثوى المتکبّرین ... و لنعم دار المتّقین) از اینکه در برابر گروه متکبر

عذابهاى خدا ۱۲ تبلیغ: فرصت در تبلیغ ۱۰ تربیت: عوامل مؤثر در تربیت ۱۱ تکبر: ترک تکبر ۵ جرم: موانع جرم ۱۲ خدا: ویژگیهاى عذابهاى خدا ۷ عذاب: بى یاورى اهل عذاب

کافران: آثار دوستى با کافران ۱۰، ۱۵ ; برخورد با کافران ۹ ; تحقیر کافران ۱۳ ; تکبر بر کافران ۱۲، ۲۷، ۳۰ ; تواضع بر کافران ۱۴، ۱۵ ; حقارت در برابر کافران ۱۶ ;

انسان ۵، ۶; ویژگیهاى انسان ۸; هدایت انسان ها ۷ تبلیغ: اهمیت تبلیغ ۳ تکبر: زمینه تکبر ۹ خدا: آثار رحمت خدا ۱۴; آثار لطف خدا ۱۴; اسناد سختیها به خدا ۲۰; مشیت

وعده پاداش ۲۰، ۲۵، ۲۷ ۲۲، ۲۳ تبلیغ: روش تبلیغ ۲۳ تقوا: آثار تقوا ۱۲ تکبر: آثار تکبر ۴ تورات:۱۵، ۲۱ تعالیم تورات ۱۵، ۲۱ ۱۴ ; تورات ۱۵، ۲۱ در اهل کتاب ۱۷ ;

استحقاق کیفر ۱۴ ترس: ترس از عمل ۳; زمینه ترس اخروى ۸; عوامل ترس اخروى ۶ تکبر: آثار تکبر ۶ جرم: عوامل جرم ۹; موارد جرم ۶ خدا: آثار ربوبیت خدا ۱۸، ۱۹; تنزیه خدا

منافقان ۲۰; امیدوارى اخروى منافقان ۱; انتظارات منافقان ۵; بینش منافقان ۱; تکبر منافقان ۹; دنیاطلبى منافقان ۱۴، ۱۹; شک منافقان ۷، ۱۹; صفات منافقان ۱۹; عذاب

موجودی (با قدر و شرافت) که من به دو دست (علم و قدرت) خود آفریدم سجده کنی؟ آیا تکبر و نخوت کردی یا از فرشتگان بلند رتبه عالم قدس اعلا بودی (که نمی‌بایست سجده

۹، ۲۴ ; بنى اسرائیل و قتل انبیا ۶، ۷، ۹، ۲۴ ; تاریخ بنى اسرائیل ۱۱، ۱۲ ; تکبّر بنى اسرائیل ۵ ; توبه بنى اسرائیل ۱۲، ۱۳، ۱۴ ; توبه شکنى بنى اسرائیل ۱۷، ۱۸ ;

فرعون ۳، ۴، ۶، ۱۵، ۲۲; بینش فرعون ۳، ۷، ۱۰، ۱۱، ۲۰; تثبیت حکومت فرعون ۱۹; تکبر فرعون ۶; توطئه هاى فرعون ۲۲; تهدیدهاى فرعون ۱۷، ۱۸، ۲۲; تهمتهاى فرعون ۷،

نصاری نسبت به مسلمین) بدین سبب است که برخی از آنها دانشمند و پارسا هستند و تکبر و گردنکشی (بر حکم خدا) نمی‌کنند. یقیناً سرسخت ترین مردم را در کینه و دشمنی

و[لى‌] تكبر نموديد و مردمى بدكار بوديد.» و اما آنان که کافر شدند (چون از شدت عذاب بنالند به آنها گوییم) آیا بر شما آیات مرا تلاوت نمی‌کردند و شما تکبر و عصیان

سرپيچى كردند، به آنان گفتيم: «بوزينگانى رانده‌شده باشيد.» پس چون سرکشی و تکبر کرده و آنچه ممنوع بود مرتکب شدند به آنها گفتیم به شکل بوزینه شوید و بسی دور

-که نشانه‌هایی از هم جدا بودند- بر آنها فرستادیم؛ (ولی باز بیدار نشدند، و) تکبر ورزیدند، و جمعیّت گنهکاری بودند! پس طوفان و ملخ و شپش و وزغ‌ها و خون را كه

از فزون‌بخشیِ خود به ایشان افزون می‌بخشد. و امّا کسانی که امتناع ورزیده و تکبر کردند، پس آنان را به عذابی دردناک دچار می‌سازد و بجز خدا برای خود (نه‌) سرپرست

ما به آنچه بدان فرستاده شده‌اید کافریم.» پس اما عادیان، بناحق در زمین سر تکبر برافراشتند و گفتند: «از ما نیرومندتر کیست‌؟» آیا و ندیدند که آن خدایی که

و هرگز براى سنّت خدا دگرگونى نخواهى يافت. بدین جهت که می‌خواستند در زمین تکبر و گردنکشی کنند و مکر در اعمال بد اندیشند، و مکر زشت و فکر بدکاری جز بر صاحبش

سينه هايشان مگر تكبر و خود بزرگ بينى. تكّبر: نيز به همان معنى است و شايد تكلف در آن منظور باشد يعنى به زور خودش را كبير مى‏داند بدترين تكبر آن است كه در برابر

و حيواني‌ و جني‌ ‌باشد‌ ‌که‌: آدمي‌ زاده‌ طرفه‌ معجوني‌ ‌است‌ ] (آیه 71)- تکبر کرد و رانده درگاه خدا شد! از این آیه به بعد توضیحی است بر «مخاصمه ملأ اعلی»

پیامهاى او ابراز داشتند. (قال الذین استکبروا إنا بالذى ءامنتم به کفرون) ۳- تکبر و خودبزرگ بینى، موجب کفر به پیامبران و پیامهاى آنان (قال الذین استکبروا إنا

(۲۲ بار) شادى. شادى توأم با تكبر در اقرب الموارد گويد: سرور و حبور در شادى ممدوح بكار مى‏رود ولى فرح در شادى مذموم كه موجب تكبر است سرور و حبور از تفكر ناشى

مختال به معنى متكبرو فخور به معنى بالنده و نازنده است. تكبر در نفس آدمى و فخر اظهار و شمردن اسباب تكبر و باليدن بر آنهاست و هر دو صيغه مبالغه‏اند يعنى خدا

حق، استکبار جستند، و از پذیرش دعوت آنها سر باز زدند. «متکبّر» از مادّه «تکبّر» به دو معنا آمده است: یکى ممدوح، که در مورد خداوند به کار مى رود، و آن دارا

بارگیری... شادى. شادى توأم با تكبر در اقرب الموارد گويد: سرور و حبور در شادى ممدوح بكار مى‏رود ولى فرح در شادى مذموم كه موجب تكبر است سرور و حبور از تفكر ناشى

معنى تكبّر از روى خيال و فرض است و مختال به معنى متكبّر از همين است [لقمان:18] فخور كسى است كه مناقب خود را مى‏شمارد و به رخ مردم مى‏كشد. ولى تكبّر خود

یادآوری شود به سجده می‌افتند، و تسبیح و حمد پروردگارشان را به جا می‌آورند و تکبر نمی‌کنند» (إِنَّما یُؤْمِنُ بِآیاتِنَا الَّذِینَ إِذا ذُکِّرُوا بِها خَرُّوا

تَبَخْتَرَ وَاخْتالَ» [غافر:75]. اين براى آن است كه در زمين بی‏جهت شادمانى و تكبّر مى‏كرديد (و به حق خاضع نبوديد). [اسراء:37]. [لقمان:18]. مَرَح (بر وزن فرس)

قرآن: ۲(بار) لیست کلمات مشتق شده در حال بارگیری... (بر وزن فرس) طغيان. حيرت. تكبّر. [انفال:47]، نباشيد مانند آنان كه از ديارشان روى طغيان و خود نمائى بيرون

وقوع دركتاب عالم بوده بر انچه از دست رفته تأسف نخوريد و آنچه خدا داده باعث تكبّر شما نشود، بر خلاف آيه اول كه لحن ملامت دارد قهراً بايد مورد اين دو آيه غير

كانَ مِنَ الْكافِرِينَ «74» پس فرشتگان همه با هم سجده كردند. مگر ابليس كه تكبّر ورزيد و از كافران بود. «سَوَّيْتُهُ» از «استواء» به معناى اعتدال و استوارى

نمی‌آورند. یقیناً قیامت آمدنی است، هیچ تردیدی در آن نیست، ولی بیشتر مردم [به سبب تکبّر و غرور] ایمان نمی آورند. قيامت مى‌آيد و در آن ترديدى نيست، ولى بيشتر مردم

جاى همديگر نيز به كار مى‏روند. *** علو به مناسبت معنى اولى در قهر و غلبه و تكبّر نيز استعمال مى‏شود [مؤمنون:91]. آنگاه هر خدا مخلوق خويش تصاحب مى‏كرد و يكى

آیینی که او (از طرف خدا) بدان فرستاده شده ایمان داریم. اشراف و سران قومش که تکبّر و سرکشی می ورزیدند به مستضعفانی که ایمان آورده بودند، گفتند: آیا شما یقین

عده‏اى از آنها قسيس و راهب اند (و كلام حق را براى مردم افشاء مى‏كنند) و نيز تكبر و خودپسندى نمى‏نمايند، ناگفته نماند قس در لغت به معنى سخن چين و چرانيدن خوب

از آن راه رفتن است مثل [لقمان:18]. مراد از «لاتَمْشِ» نهى از راه رفتن به تكبر و از «وَاقْصِدْ فى مَشْيِكَ» امر به راه رفتن به طور اعتدال است والله اعلم

خود عذرخواهى نمائید تا براى شما طلب مغفرت نماید. عبدالله بن ابى از زیادى تکبر و خودپسندى سرى بجنبانید و روى خود را برگردانید و گفت: من کارى نکرده ام تا

الشَّهَواتُ عَقْلَهُ» قيد فساد و بى تدبّرى جارى است . * [اسراء:37] در زمين به تكبّر راه مرو، هرگز زمين را نتوانى شكافت. السّفِينَة قَال فِي أَ رَکِبَا خَرَقْتَهَا

از آن راه رفتن است مثل [لقمان:18]. مراد از «لاتَمْشِ» نهى از راه رفتن به تكبر و از «وَاقْصِدْ فى مَشْيِكَ» امر به راه رفتن به طور اعتدال است والله اعلم

شما اعراض كرده، به عقب باز مى‌گشتيد. در حالى كه نسبت به آن (پيامبر و قرآن) تكبّر مى‌ورزيديد و شب‌ها تا ديروقت بدگويى مى‌كرديد. «نكوص» به معناى بازگشت به عقب

سپس نگريست. سپس چهره در هم كشيد و با عجله دست به كار شد. سپس پشت كرد و تكبّر ورزيد. پس گفت: اين (قرآن) جز سحرى كه (از پيشينيان) روايت مى‌شود نيست. اين

در مجمع ذيل آيه 45 بقره آمده: خشوع و تذلّل و اخبات نظير هم اند و ضدّ خشوع تكبّر و خودپسندى است و خشوع و خضوع قريب المعنى اند مگر آنكه خضوع در تواضع بدنى

باشم.» آری، نشانه‌های من همواره برایت آمد. پس با آنها (حق را) تکذیب کردی و تکبر ورزیدی و از کافران بوده‌ای. و روز قیامت کسانی راکه بر خدا دروغ بستند روسیاه

با آیات خودمان و حجتی با سلطه‌ای روشنگر فرستادیم، سوی فرعون و ویژگانش. پس تکبر نمودند و مردمی سلطه‌گر و بلندپرواز بودند. پس گفتند: «آیا ما به دو بشر که

‌خود‌ ‌را‌ سوق‌ بكفر و شرك‌ و ضلالت‌ ميدادند و گفتيم‌ استكبار ‌غير‌ تكبّر ‌است‌ زيرا تكبّر يك‌ بزرگي‌ ‌در‌ ‌خود‌ توهم‌ ميكند اظهار ميكند و استكبار ‌اينکه‌

ميگوئيم يعنى مساوى نيستند [شورى:27]. در الميزان مى‏گويد: چون خاصيت وسعت مال تكبر و خود پسندى و طغيان است چنانكه فرموده «اِنَّ الاِنسانَ لَيَطغى‏ اَن رَاهُ

طردكننده و بسيار عيبجو. از صفات ثروتمند طاغى آن است كه عيبجو است و مردم را با تكبر و عيبجويى از خود طرد مى‏كند. [قلم:10-11]. هماّز را در آيه عيبجو وبدگو و غيبت

جلد 8 - صفحه 27 يَسْتَكْبِرُونَ وَ يَقُولُونَ‌ ... لِشاعِرٍ مَجْنُونٍ‌ 6- تكبّر، فكر انسان را واژگون مى‌كند. (عاقل‌ترين مردم را ديوانه و بت‌هاى سنگى را خدا

سپس نگريست. سپس چهره در هم كشيد و با عجله دست به كار شد. سپس پشت كرد و تكبّر ورزيد. پس گفت: اين (قرآن) جز سحرى كه (از پيشينيان) روايت مى‌شود نيست. اين

الْأَرْضِ أَكْبَرُ» براى چه تكبّر مى‌كنى؟! 3- نگاهى كه در آن عبرت نباشد جهل است. لَخَلْقُ السَّماواتِ‌ ... لا يَعْلَمُونَ‌ 4- ريشه‌ى تكبّر، جهل و غفلت است. «وَ

گفت اى ابليس چه بازداشت تو را كه سجده كنى مر آنرا كه آفريدم بدو دست خود آيا تكبر كردى يا بودى از بلند مرتبگان‌ گفت من بهترم از او آفريدى مرا از آتش و آفريدى

در اینجا و آیات دیگر داده است و آن اینکه: اصرار و لجاجت آنها در برابر حق، تکبر و ادامه به ظلم و ستم و بیدادگری و کفر و پیروی از هوسهای سرکش سبب می‌شود که

را پس تكبّر كند در آن خداوند او را بجهنم فرو مى‌برد و قرين قارون ميفرمايد چون او اوّل كسى بود كه تكبّر كرد و با خانه‌اش بزمين فرو رفت و كسيكه تكبّر كند با

پسند و ستمگر است مهر مى‏زند. اگر گوئيم قلب متكبّر و جبّار است علتش آنست كه تكبّر و ظلم از آن سرچشمه مى‏گيرد. در صورت دوم بايد گفت: خدا بر تمام قلبيكه متكبّر

زمین است تنها برای اوست و کسانی که نزد اویند [:به او نزدیکند] از پرستش وی تکبر نمی‌ورزند و (هرگز) از آن حسرت بار (خسته و رنجور) نمی‌گردند. شباروز، بی‌آنکه

سپس نگريست. سپس چهره در هم كشيد و با عجله دست به كار شد. سپس پشت كرد و تكبّر ورزيد. پس گفت: اين (قرآن) جز سحرى كه (از پيشينيان) روايت مى‌شود نيست. اين

دروغگويم خوانند (موسی) گفت: پروردگارا! من می‌ترسم که مرا تکذیب کنند (و از روی تکبّر و تفرعن رسالتم را نپذیرند). گفت: «پروردگارم! همواره من می‌ترسم که تکذیبم

وقوع دركتاب عالم بوده بر انچه از دست رفته تأسف نخوريد و آنچه خدا داده باعث تكبّر شما نشود، بر خلاف آيه اول كه لحن ملامت دارد قهراً بايد مورد اين دو آيه غير

بود آيتهاى من كه خوانده ميشد بر شما پس بوديد كه بر پاشنه‌هاتان بر ميگشتيد تكبّر كنان بآن افسانه در شب گويانى كه ياوه سرائى ميكرديد آيا پس تأمّل نكردند آن

«هَجَرَالْمَريضُ» يعنى مريض از روى عدم قصد هذيان گفت. معنى آيه چنين مى‏شود: درباره قران تكبر مى‏كرديد و شبانه در باره آن هذيان و پريشان مى‏گفتيد. بعضى آن را كنارشدن و

سپس نگريست. سپس چهره در هم كشيد و با عجله دست به كار شد. سپس پشت كرد و تكبّر ورزيد. پس گفت: اين (قرآن) جز سحرى كه (از پيشينيان) روايت مى‌شود نيست. اين

سپس نگريست. سپس چهره در هم كشيد و با عجله دست به كار شد. سپس پشت كرد و تكبّر ورزيد. پس گفت: اين (قرآن) جز سحرى كه (از پيشينيان) روايت مى‌شود نيست. اين

بود آيتهاى من كه خوانده ميشد بر شما پس بوديد كه بر پاشنه‌هاتان بر ميگشتيد تكبّر كنان بآن افسانه در شب گويانى كه ياوه سرائى ميكرديد آيا پس تأمّل نكردند آن

كارى‌ ميشنود آيتهاى خدا را كه خوانده ميشود بر او پس اصرار ميكند بر گناه بحال تكبّر و نخوت گوئيا نشنيده است آنرا پس بشارت ده او را بعذابى دردناك‌ و چون بداند

است. از آن در عرب فعل آورده و گفته‏اند: «تفرعن فلان» يعنى كار فرعون كرد كه تكبر و تجاوز بود. اين لفظ 74 بار در قرآن مجيد آمده و در داستان‏هاى بنى اسرائيل

آنها را در شدائد و سختیها و مصائب فرو بردیم، تا از مرکب غرور و خودپرستی و تکبر فرود آیند و به ناتوانی خویش پی برند، شاید بیدار شوند و به سوی خدا بازگردند،

‌خود‌ ‌را‌ سوق‌ بكفر و شرك‌ و ضلالت‌ ميدادند و گفتيم‌ استكبار ‌غير‌ تكبّر ‌است‌ زيرا تكبّر يك‌ بزرگي‌ ‌در‌ ‌خود‌ توهم‌ ميكند اظهار ميكند و استكبار ‌اينکه‌

گناهكاران‌ بدرستيكه آنها بودند كه وقتى گفته ميشد بآنها نيست معبودى جز خداوند تكبّر و سركشى مينمودند و ميگفتند آيا همانا ما ترك‌كنندگان باشيم خدايان خود را براى

خدا برگردانند سرهاشان را و ميبينى آنها را كه روى ميگردانند با آنكه آنها تكبّر كنندگانند. تفسير در مدينه منوّره جماعتى بودند معروف بنفاق و دو روئى كه ظاهرا

شايسته انجام داده‌اند، با (مردم) بدكار برابر نيستند؛ چه كم متذكّر مى‌شويد. 1- تكبّر، بزرگ‌ترين مانع حقّ بينى و حقّ پذيرى است. (متكبّر مانند كور است). «ما يَسْتَوِي

گناهكاران‌ بدرستيكه آنها بودند كه وقتى گفته ميشد بآنها نيست معبودى جز خداوند تكبّر و سركشى مينمودند و ميگفتند آيا همانا ما ترك‌كنندگان باشيم خدايان خود را براى

تبذیر» و «بخل» و «فرزندکشی» و «زنا» و «خوردن مال یتیمان» و «کم فروشی» و «تکبر» و «خونریزی». 8- بحثهایی در زمینه توحید و خداشناسی. 9- مبارزه با هرگونه لجاجت

امتثال و تمرد در امر ملائكه به سجود براى آدم و تمرد ابليس ، امورتكوينى است . تكبر و خودخواهى سرچشمه تمامى گناهان است . ملاك برترى در تكوينيات بستگى دارد به

[و برپایه چه امور نامعقولی] اوصافی برای تو بیان کردند، پس [به سبب لجاجت، تکبّر، دشمنی و تعصّب] گمراه شدند و نمی توانند راهی [به سوی حق] بیابند. بنگر كه

خدا برگردانند سرهاشان را و ميبينى آنها را كه روى ميگردانند با آنكه آنها تكبّر كنندگانند. تفسير در مدينه منوّره جماعتى بودند معروف بنفاق و دو روئى كه ظاهرا

دنيا بآنها گفته شود نماز بخوانيد نميخوانند و از تعظيم در برابر خداوند عظيم تكبّر ميورزند و قمّى ره نقل نموده كه وقتى مأمور بتولّاى امام شوند قبول نمينمايند

زودی سرای نافرمانان را به شما می‌نمایانم.» زودا کسانی را که در زمین به ناحق تکبر می‌ورزند، از آیاتم رویگردان سازم. (به طوری که) اگر هر نشانه‌ای (ربانی) را

سوی گروهی که آیات ما را تکذیب کردند، بروید. [آن گروه در برابر حق لجاجت و تکبّر ورزیدند] در نتیجه آنان را به شدت درهم کوبیده و هلاک کردیم. و گفتيم: نزد مردمى

و آنچه در زمین از جنبندگان و فرشتگان است، برای خدا سجده می‌کنند حال آنکه تکبر نمی‌ورزند. از پروردگارشان - که (به گونه‌ای مطلق) فوق آنهاست- می‌هراسند و

دشمنى نزد خدا و نزد آنانكه گرويدند اينچنين مهر مينهد خدا بر هر دل مرد با تكبّر سركش. تفسير خداوند متعال احزاب نامبرده در آيات سابقه را بيان فرموده از قول

تباهى را و گفت موسى همانا من پناه ميبرم به پروردگارم و پروردگار شما از هر تكبّر كننده كه نميگرود بروز شمار و گفت مرد گرونده‌اى از كسان فرعون كه پنهان ميداشت

او را و اعراض كرده از ايشان و امتثال اوامرشان پس رفته است نزد كسانش با حال تكبر و تبختر و كشيدن دستها در دو جانب خود ويل و شرّ سزاوارتر است براى تو از خير

زعم خود كافر هستيم. تخصيص تكذيب به مترفين به جهت آنست كه معظم داعى تكذيب، تكبر است و مفاخرت به زخارف دنيا و انهماك در شهوات و استهانت و تهكم به آن كسى كه

امتثال و تمرد در امر ملائكه به سجود براى آدم و تمرد ابليس ، امورتكوينى است . تكبر و خودخواهى سرچشمه تمامى گناهان است . ملاك برترى در تكوينيات بستگى دارد به

لباس عاملی شده برای انواع تجمل پرستیها، توسعه فساد، تحریک شهوات، خودنمایی و تکبر و اسراف و تبذیر و امثال آن، حتی گاه لباسهایی در میان جمعی از مردم بخصوص «جوانان

لأمیرالمؤمنین (ع) هل یقدر ربک أن یدخل الدنیا فى بیضة من غیر أن تصغر الدنیا و تکبر البیضة؟ قال: إن اللّه تبارک و تعالى لاینسب إلى العجز و الذى سألتنى لایکون;

نظر كند باقى نميماند و براى كفارى كه تكبّر از قبول دين اسلام و احكام آن نموده‌اند در آخرت عذابى است كه آنان را از تكبّر بيرون ميآورد و خوار و ذليل مينمايد

او را و اعراض كرده از ايشان و امتثال اوامرشان پس رفته است نزد كسانش با حال تكبر و تبختر و كشيدن دستها در دو جانب خود ويل و شرّ سزاوارتر است براى تو از خير

خداوند با صابران است‌ و مباشيد مانند آنانكه بيرون آمدند از منزلهاشان با تكبّر و نشاط و براى وانمود بمردم و باز ميدارند از راه خدا و خدا بآنچه ميكنند احاطه

كارى‌ ميشنود آيتهاى خدا را كه خوانده ميشود بر او پس اصرار ميكند بر گناه بحال تكبّر و نخوت گوئيا نشنيده است آنرا پس بشارت ده او را بعذابى دردناك‌ و چون بداند

او را و اعراض كرده از ايشان و امتثال اوامرشان پس رفته است نزد كسانش با حال تكبر و تبختر و كشيدن دستها در دو جانب خود ويل و شرّ سزاوارتر است براى تو از خير

هارون را با معجزات و دليلى روشن فرستاديم. به سوى فرعون و اشراف قوم او، ولى تكبّر ورزيدند و آنان مردمى برترى‌جوى و گردنكش بودند. كلمه‌ى‌ «سُلْطانٍ» مرادف حجّت

دشمنى نزد خدا و نزد آنانكه گرويدند اينچنين مهر مينهد خدا بر هر دل مرد با تكبّر سركش. تفسير خداوند متعال احزاب نامبرده در آيات سابقه را بيان فرموده از قول

شدند خدا بآنها گويد آيا پس نبود آيتهاى من كه خوانده ميشد بر شما پس سركشى و تكبّر كرديد و بوديد گروهى گناهكاران‌ و چون گفته شد همانا وعده خدا حق است و قيامت

دنيا بآنها گفته شود نماز بخوانيد نميخوانند و از تعظيم در برابر خداوند عظيم تكبّر ميورزند و قمّى ره نقل نموده كه وقتى مأمور بتولّاى امام شوند قبول نمينمايند

روى علم كافر شود و با اعتقاد به گناه و حرام بودن چيزى، آن را انجام دهد: 1- تكبر و خودپسندى. اين بلايى است كه مبتلا به آن ،دانسته و از روى علم كافر و تارك

خدا برگردانند سرهاشان را و ميبينى آنها را كه روى ميگردانند با آنكه آنها تكبّر كنندگانند. تفسير در مدينه منوّره جماعتى بودند معروف بنفاق و دو روئى كه ظاهرا

شوند بآنها بر وى در افتند سجده‌كنان و تسبيح نمايند بستايش پروردگارشان و آنان تكبر و سركشى نميكنند. تفسير خداوند متعال در تعقيب جواب منكرين معاد در آيه سابقه

امتثال و تمرد در امر ملائكه به سجود براى آدم و تمرد ابليس ، امورتكوينى است . تكبر و خودخواهى سرچشمه تمامى گناهان است . ملاك برترى در تكوينيات بستگى دارد به

امتثال و تمرد در امر ملائكه به سجود براى آدم و تمرد ابليس ، امورتكوينى است . تكبر و خودخواهى سرچشمه تمامى گناهان است . ملاك برترى در تكوينيات بستگى دارد به

او را و اعراض كرده از ايشان و امتثال اوامرشان پس رفته است نزد كسانش با حال تكبر و تبختر و كشيدن دستها در دو جانب خود ويل و شرّ سزاوارتر است براى تو از خير

شوند بآنها بر وى در افتند سجده‌كنان و تسبيح نمايند بستايش پروردگارشان و آنان تكبر و سركشى نميكنند. تفسير خداوند متعال در تعقيب جواب منكرين معاد در آيه سابقه

شوند بآنها بر وى در افتند سجده‌كنان و تسبيح نمايند بستايش پروردگارشان و آنان تكبر و سركشى نميكنند. تفسير خداوند متعال در تعقيب جواب منكرين معاد در آيه سابقه

بهره برديد بآن پس امروز جزا داده ميشويد عذاب خوارى را بسبب آنكه بوديد كه تكبر و سركشى مينموديد در زمين بنا حقّ و بسبب آنكه بوديد كه نافرمانى ميكرديد. تفسير

خداوند با صابران است‌ و مباشيد مانند آنانكه بيرون آمدند از منزلهاشان با تكبّر و نشاط و براى وانمود بمردم و باز ميدارند از راه خدا و خدا بآنچه ميكنند احاطه

بآنها چيزي‌ مقامي‌ دولتي‌ مكنتي‌ علمي‌ كمالي‌ عنايت‌ فرموده‌ مغرور نشوند و تكبر و تنفر و تجبر نكنند و بترسند ‌که‌ ‌خدا‌ قدرت‌ دارد ‌پس‌ بگيرد و ‌آنها‌ ‌را‌

دنيا بآنها گفته شود نماز بخوانيد نميخوانند و از تعظيم در برابر خداوند عظيم تكبّر ميورزند و قمّى ره نقل نموده كه وقتى مأمور بتولّاى امام شوند قبول نمينمايند

دنيا بآنها گفته شود نماز بخوانيد نميخوانند و از تعظيم در برابر خداوند عظيم تكبّر ميورزند و قمّى ره نقل نموده كه وقتى مأمور بتولّاى امام شوند قبول نمينمايند

ميتراشيد براى شما باقى نمى‌ماند و بعضى فرهين بحذف الف قرائت نموده‌اند يعنى با تكبر و نشاط و دلخوشى پس از خدا بترسيد و كارى نكنيد كه موجب خشم خدا شود و اطاعت

ميتراشيد براى شما باقى نمى‌ماند و بعضى فرهين بحذف الف قرائت نموده‌اند يعنى با تكبر و نشاط و دلخوشى پس از خدا بترسيد و كارى نكنيد كه موجب خشم خدا شود و اطاعت

همان ترك نهى از منكر بوده و شايد فلمّا عتوا اشاره بهمان تكبّر و سركشى از نهى باشد و شايد مراد تكبر و سركشى از ترك منهىّ عنه باشد و اينكه در آيه سوم تغيير

ميتراشيد براى شما باقى نمى‌ماند و بعضى فرهين بحذف الف قرائت نموده‌اند يعنى با تكبر و نشاط و دلخوشى پس از خدا بترسيد و كارى نكنيد كه موجب خشم خدا شود و اطاعت

ميتراشيد براى شما باقى نمى‌ماند و بعضى فرهين بحذف الف قرائت نموده‌اند يعنى با تكبر و نشاط و دلخوشى پس از خدا بترسيد و كارى نكنيد كه موجب خشم خدا شود و اطاعت

دشمنى نزد خدا و نزد آنانكه گرويدند اينچنين مهر مينهد خدا بر هر دل مرد با تكبّر سركش. تفسير خداوند متعال احزاب نامبرده در آيات سابقه را بيان فرموده از قول

مى‌آفريند كه نمى‌دانيد. «خيل» به معناى تكبّر است و در اينجا مراد از آن، «اسب» است، گويا در اسب‌سوارى نوعى، احساس بزرگى و تكبّر به انسان دست مى‌دهد. «بغال» به معناى

دنيا بآنها گفته شود نماز بخوانيد نميخوانند و از تعظيم در برابر خداوند عظيم تكبّر ميورزند و قمّى ره نقل نموده كه وقتى مأمور بتولّاى امام شوند قبول نمينمايند

ميتراشيد براى شما باقى نمى‌ماند و بعضى فرهين بحذف الف قرائت نموده‌اند يعنى با تكبر و نشاط و دلخوشى پس از خدا بترسيد و كارى نكنيد كه موجب خشم خدا شود و اطاعت

ميتراشيد براى شما باقى نمى‌ماند و بعضى فرهين بحذف الف قرائت نموده‌اند يعنى با تكبر و نشاط و دلخوشى پس از خدا بترسيد و كارى نكنيد كه موجب خشم خدا شود و اطاعت

شوند بآنها بر وى در افتند سجده‌كنان و تسبيح نمايند بستايش پروردگارشان و آنان تكبر و سركشى نميكنند. تفسير خداوند متعال در تعقيب جواب منكرين معاد در آيه سابقه

ولا(( كلام مجمع البيان در معناى آيه (ولاتقف ما ليس لك به علم ) ونقد آن نهى از تكبر وگردن فرازى كردن بحث روايتى رواياتى در ذيل جمله : ((وبالوالدين احسانا(( درباره

ولا(( كلام مجمع البيان در معناى آيه (ولاتقف ما ليس لك به علم ) ونقد آن نهى از تكبر وگردن فرازى كردن بحث روايتى رواياتى در ذيل جمله : ((وبالوالدين احسانا(( درباره

نظر كند باقى نميماند و براى كفارى كه تكبّر از قبول دين اسلام و احكام آن نموده‌اند در آخرت عذابى است كه آنان را از تكبّر بيرون ميآورد و خوار و ذليل مينمايد

دنيا بآنها گفته شود نماز بخوانيد نميخوانند و از تعظيم در برابر خداوند عظيم تكبّر ميورزند و قمّى ره نقل نموده كه وقتى مأمور بتولّاى امام شوند قبول نمينمايند

زندگى ميكنند و اخيرا تصريح كردند كه او كذّاب است و براى خودخواهى و رياست و تكبّر نمودن بر ما اين ادّعا را نموده لذا خداوند فرموده فرداى قيامت معلومشان ميشود

موجب شده كه از خداى يگانه صرف نظر نموده در مقابل بت سجده ميكند و چرا بايد تكبر كند خوب است ملاحظه كند كه از چه چيز خدا خلق فرموده او را از نطفه پليد پست

موجب شده كه از خداى يگانه صرف نظر نموده در مقابل بت سجده ميكند و چرا بايد تكبر كند خوب است ملاحظه كند كه از چه چيز خدا خلق فرموده او را از نطفه پليد پست

از درك كمالات معنوى و انحصار توجّه آنان بمال و جاه دنيوى در نتيجه حسد و تكبّر و عناد كه نميخواستند از يكنفر از كسان خودشان كه از حيث مال و جاه بآنها نميرسد

ميتراشيد براى شما باقى نمى‌ماند و بعضى فرهين بحذف الف قرائت نموده‌اند يعنى با تكبر و نشاط و دلخوشى پس از خدا بترسيد و كارى نكنيد كه موجب خشم خدا شود و اطاعت

از حد بيرون روند، بِغَيْرِ الْحَقِ‌: به ناحق بدون جهتى و حجتى، بلكه به سبب تكبر و فساد، أُولئِكَ لَهُمْ عَذابٌ أَلِيمٌ‌: آن گروه موصوف به ظلم و بغى مر ايشان

عادات كه در سوره اعراف و غيرها ذكر شد مبعوث فرمود بر فرعون و اعيان قومش پس تكبّر و سركشى كردند از قبول ايمان و اطاعت آندو چون مردمان متكبّر و گردن كشى بودند

عادات كه در سوره اعراف و غيرها ذكر شد مبعوث فرمود بر فرعون و اعيان قومش پس تكبّر و سركشى كردند از قبول ايمان و اطاعت آندو چون مردمان متكبّر و گردن كشى بودند

زندگى ميكنند و اخيرا تصريح كردند كه او كذّاب است و براى خودخواهى و رياست و تكبّر نمودن بر ما اين ادّعا را نموده لذا خداوند فرموده فرداى قيامت معلومشان ميشود

طريق مستقيم. بتحقيق از راه برده بود آنها را آرزوها، و لغزانيده بود ايشان را تكبر. و سبك و بى‌آرام كرده بود ايشان را جاهليت جهلاء، در حالى كه حيران بودند در

وصف ميكنيد و مر او را است هر كه در آسمان و زمين است و كسانيكه نزد اويند تكبّر نميكنند از پرستش او و نه وامانده ميشوند تسبيح ميكنند شب و روز سست نميشوند

موجب شده كه از خداى يگانه صرف نظر نموده در مقابل بت سجده ميكند و چرا بايد تكبر كند خوب است ملاحظه كند كه از چه چيز خدا خلق فرموده او را از نطفه پليد پست

موجب شده كه از خداى يگانه صرف نظر نموده در مقابل بت سجده ميكند و چرا بايد تكبر كند خوب است ملاحظه كند كه از چه چيز خدا خلق فرموده او را از نطفه پليد پست

موجب شده كه از خداى يگانه صرف نظر نموده در مقابل بت سجده ميكند و چرا بايد تكبر كند خوب است ملاحظه كند كه از چه چيز خدا خلق فرموده او را از نطفه پليد پست

بيكديگر ميرسانند هيچ يك از اين احتمالات نيست فقط وسوسه شيطان و انغمار در تكبّر و تعصّب و سركشى و طغيان است پس صبر كن تا برسد حكم پروردگارت بفتح و ظفر بر

ميتراشيد براى شما باقى نمى‌ماند و بعضى فرهين بحذف الف قرائت نموده‌اند يعنى با تكبر و نشاط و دلخوشى پس از خدا بترسيد و كارى نكنيد كه موجب خشم خدا شود و اطاعت

ميتراشيد براى شما باقى نمى‌ماند و بعضى فرهين بحذف الف قرائت نموده‌اند يعنى با تكبر و نشاط و دلخوشى پس از خدا بترسيد و كارى نكنيد كه موجب خشم خدا شود و اطاعت

ميتراشيد براى شما باقى نمى‌ماند و بعضى فرهين بحذف الف قرائت نموده‌اند يعنى با تكبر و نشاط و دلخوشى پس از خدا بترسيد و كارى نكنيد كه موجب خشم خدا شود و اطاعت

موجب شده كه از خداى يگانه صرف نظر نموده در مقابل بت سجده ميكند و چرا بايد تكبر كند خوب است ملاحظه كند كه از چه چيز خدا خلق فرموده او را از نطفه پليد پست

ظاهره و گناه باطن را بمعاصى قلبيّه تفسير فرموده‌اند مانند قصد سوء و حسد و تكبّر و كينه و امثال اينها و وعده عقاب بنابر اين معنى بر فرض عمل بمقتضاى آنها است

عدد خودشان و قلّت عدد مسلمانان افتخار مينمودند خداوند فرموده اين عصيان و تكبّر براى آنها باقى است تا روز كه به بينند وعده خداوند بنصرت اسلام بر كفر انجاز

دنيا بآنها گفته شود نماز بخوانيد نميخوانند و از تعظيم در برابر خداوند عظيم تكبّر ميورزند و قمّى ره نقل نموده كه وقتى مأمور بتولّاى امام شوند قبول نمينمايند

زندگى ميكنند و اخيرا تصريح كردند كه او كذّاب است و براى خودخواهى و رياست و تكبّر نمودن بر ما اين ادّعا را نموده لذا خداوند فرموده فرداى قيامت معلومشان ميشود

بر آن ايستادگى نمودند. حضرت فرمود: چنين نيست بلكه آنانند كه دزدى ننمايند و تكبر نكنند و بر خداى توكل نمايند. پس فرمود اميد دارم امت من و تابع من، ربع اهل

بيكديگر ميرسانند هيچ يك از اين احتمالات نيست فقط وسوسه شيطان و انغمار در تكبّر و تعصّب و سركشى و طغيان است پس صبر كن تا برسد حكم پروردگارت بفتح و ظفر بر

كه بسته شده چشمهاى ما بلكه مائيم گروهى سحر كرده شدگان. تفسير كفّار از روى تكبر و استهزاء خطاب مينمودند به پيغمبر اكرم و مى‌گفتند اى كسيكه بگمان خود كتابيكه

از درك كمالات معنوى و انحصار توجّه آنان بمال و جاه دنيوى در نتيجه حسد و تكبّر و عناد كه نميخواستند از يكنفر از كسان خودشان كه از حيث مال و جاه بآنها نميرسد

موجب شده كه از خداى يگانه صرف نظر نموده در مقابل بت سجده ميكند و چرا بايد تكبر كند خوب است ملاحظه كند كه از چه چيز خدا خلق فرموده او را از نطفه پليد پست

و معاقب شدند با آنكه حضرت موسى با معجزات با هرات مبعوث بر آنها شده بود پس تكبر و تفرعن و تجبّرشان در زمين موجب شد كه زير بار حكم خدا نرفتند و خواستند فرار

ميتراشيد براى شما باقى نمى‌ماند و بعضى فرهين بحذف الف قرائت نموده‌اند يعنى با تكبر و نشاط و دلخوشى پس از خدا بترسيد و كارى نكنيد كه موجب خشم خدا شود و اطاعت

ميتراشيد براى شما باقى نمى‌ماند و بعضى فرهين بحذف الف قرائت نموده‌اند يعنى با تكبر و نشاط و دلخوشى پس از خدا بترسيد و كارى نكنيد كه موجب خشم خدا شود و اطاعت

‌بود‌ و جهنم‌ و عذاب‌ ‌او‌ ‌را‌ مشاهده‌ كرده‌ ‌بود‌ ‌براي‌ يك‌ ترك‌ سجده‌ و تكبر بآدم‌ مشمول‌ خطاب‌: فَإِنَّك‌َ رَجِيم‌ٌ وَ إِن‌َّ عَلَيك‌َ لَعنَتِي‌ إِلي‌

ميزبان خود دارى مينمود علامت سوء قصد او بود چنانچه در اينزمان هم حمل بر تكبّر يابى مهرى ميشود لذا از آنها براى اين عمل خوشش نيامد و قدرى خائف شد كه مبادا

موجب شده كه از خداى يگانه صرف نظر نموده در مقابل بت سجده ميكند و چرا بايد تكبر كند خوب است ملاحظه كند كه از چه چيز خدا خلق فرموده او را از نطفه پليد پست

موجب شده كه از خداى يگانه صرف نظر نموده در مقابل بت سجده ميكند و چرا بايد تكبر كند خوب است ملاحظه كند كه از چه چيز خدا خلق فرموده او را از نطفه پليد پست

ميتراشيد براى شما باقى نمى‌ماند و بعضى فرهين بحذف الف قرائت نموده‌اند يعنى با تكبر و نشاط و دلخوشى پس از خدا بترسيد و كارى نكنيد كه موجب خشم خدا شود و اطاعت

ميتراشيد براى شما باقى نمى‌ماند و بعضى فرهين بحذف الف قرائت نموده‌اند يعنى با تكبر و نشاط و دلخوشى پس از خدا بترسيد و كارى نكنيد كه موجب خشم خدا شود و اطاعت

موجب شده كه از خداى يگانه صرف نظر نموده در مقابل بت سجده ميكند و چرا بايد تكبر كند خوب است ملاحظه كند كه از چه چيز خدا خلق فرموده او را از نطفه پليد پست

دنيا و محتمل است پنهان نمودن پشيمانى مخصوص بمستكبرين باشد براى بقاء ملكه تكبّر در آنها كه آنجا هم نميخواهند صولت خودشان را از دست بدهند با آنكه آنها را

است كه رسول و كتاب به سراغش آمده و او حقيقت را مى‌فهمد ولى به خاطر غرور و تكبر لجاجت مى‌كند. كَفَرُوا مِنْ أَهْلِ الْكِتابِ‌ ... هُمْ شَرُّ الْبَرِيَّةِ

ميتراشيد براى شما باقى نمى‌ماند و بعضى فرهين بحذف الف قرائت نموده‌اند يعنى با تكبر و نشاط و دلخوشى پس از خدا بترسيد و كارى نكنيد كه موجب خشم خدا شود و اطاعت

ميتراشيد براى شما باقى نمى‌ماند و بعضى فرهين بحذف الف قرائت نموده‌اند يعنى با تكبر و نشاط و دلخوشى پس از خدا بترسيد و كارى نكنيد كه موجب خشم خدا شود و اطاعت

ميتراشيد براى شما باقى نمى‌ماند و بعضى فرهين بحذف الف قرائت نموده‌اند يعنى با تكبر و نشاط و دلخوشى پس از خدا بترسيد و كارى نكنيد كه موجب خشم خدا شود و اطاعت

عدد خودشان و قلّت عدد مسلمانان افتخار مينمودند خداوند فرموده اين عصيان و تكبّر براى آنها باقى است تا روز كه به بينند وعده خداوند بنصرت اسلام بر كفر انجاز

زندگى ميكنند و اخيرا تصريح كردند كه او كذّاب است و براى خودخواهى و رياست و تكبّر نمودن بر ما اين ادّعا را نموده لذا خداوند فرموده فرداى قيامت معلومشان ميشود

دروغ نسبت داد تمام آنها را از غايت سركشى، و ابا نمود از ايمان به آن به سبب تكبر و گردنكشى، يا انكار جلد 8 - صفحه 285 نمود دليل را و ابا كرد قبول حق را. قالا

نسبت جنون باو داديد معلوم است سخن شما از روى فكر و تعقّل نيست بلكه از باب تكبّر و عناد است و روايت شده است كه آنحضرت بكوه صفا بر آمد و اهل مكه را قبيله قبيله

للکفرین عذاباً مهیناً) توصیف «عذاب» به «مهین» (خوار کننده)، اشاره به غرور و تکبر کافران دارد. ۲۸- کفر، زمینه ساز خوارى و ذلت انسان (إنّ اللّه اعد للکفرین

دشمنى نزد خدا و نزد آنانكه گرويدند اينچنين مهر مينهد خدا بر هر دل مرد با تكبّر سركش. تفسير خداوند متعال احزاب نامبرده در آيات سابقه را بيان فرموده از قول

همان ترك نهى از منكر بوده و شايد فلمّا عتوا اشاره بهمان تكبّر و سركشى از نهى باشد و شايد مراد تكبر و سركشى از ترك منهىّ عنه باشد و اينكه در آيه سوم تغيير

و سخاوت‌ ‌که‌ حد وسط اسراف‌ و تبذير و بخل‌ و تقتير، و تواضع‌ ‌که‌ حد وسط تكبّر و تذليل‌ ‌است‌ و هكذا ‌در‌ ساير صفات‌ نفساني‌ و ‌در‌ افعال‌ و تكاليف‌ بايد

وصف ميكنيد و مر او را است هر كه در آسمان و زمين است و كسانيكه نزد اويند تكبّر نميكنند از پرستش او و نه وامانده ميشوند تسبيح ميكنند شب و روز سست نميشوند

منافع ايمان در دنيا و آخرت محروم شدند و براى اين بود كه ميخواستند رياست و تكبّر كنند در دنيا و تمكين ننمايند از احكام خدا و پيغمبر و عاقبت در دنيا بغرق و

بيكديگر ميرسانند هيچ يك از اين احتمالات نيست فقط وسوسه شيطان و انغمار در تكبّر و تعصّب و سركشى و طغيان است پس صبر كن تا برسد حكم پروردگارت بفتح و ظفر بر

كه بسته شده چشمهاى ما بلكه مائيم گروهى سحر كرده شدگان. تفسير كفّار از روى تكبر و استهزاء خطاب مينمودند به پيغمبر اكرم و مى‌گفتند اى كسيكه بگمان خود كتابيكه

كه بسته شده چشمهاى ما بلكه مائيم گروهى سحر كرده شدگان. تفسير كفّار از روى تكبر و استهزاء خطاب مينمودند به پيغمبر اكرم و مى‌گفتند اى كسيكه بگمان خود كتابيكه

براى ماه و سجده كنيد براى خداوندى كه آفريد آنها را اگر او را ميپرستيد پس اگر تكبر و سركشى كنند پس آنان كه نزد پروردگار تواند تسبيح مينمايند براى او در شب و

نبايد فرستاده شود بر ما فرشتگان يا به بينيم پروردگارمان را هر آينه بتحقيق تكبر ورزيدند در باره خودشان و سركشى كردند سركشى كردنى بزرگ‌ روزى كه به بينند فرشتگان

از درك كمالات معنوى و انحصار توجّه آنان بمال و جاه دنيوى در نتيجه حسد و تكبّر و عناد كه نميخواستند از يكنفر از كسان خودشان كه از حيث مال و جاه بآنها نميرسد

با هر وسيله كه بخواهد مى‌تواند قدرت نمايى كند. «اضْمُمْ يَدَكَ» 2- هر چه تكبّر و لجاجت مخاطب بيشتر باشد، معجزه‌هاى بيشترى ارائه شود. «آيَةً أُخْرى‌» (براى

persist in defiance and aversion. ترتیل: ترجمه: «عُتُوّ»: سرکشی، طغیان. تکبّر. «نُفُورٍ»: گریز، فرار از حق و حقیقت. قُلْ‌ مَنْ‌ يَرْزُقُکُمْ‌ مِنَ‌...

مى‌كنيم: - هركس دو روزش يكسان باشد مغبون است. «من استوى يوماه فهو مغبون» «3» - تكبّر و غرور، در دنيا سبب فقر و در آخرت موجب غبن است. «المغرور فى الدنيا مسكين

عدد خودشان و قلّت عدد مسلمانان افتخار مينمودند خداوند فرموده اين عصيان و تكبّر براى آنها باقى است تا روز كه به بينند وعده خداوند بنصرت اسلام بر كفر انجاز

هيچ چيز گرامى‌تر بر خدا از دعا نيست، و دعا اصل عبادت است به دليل آيه آنانكه تكبر كنند از عبادت من، يعنى دعا كردن، زود است داخل جهنم شوند ايشان را به ذلت و

موجب شده كه از خداى يگانه صرف نظر نموده در مقابل بت سجده ميكند و چرا بايد تكبر كند خوب است ملاحظه كند كه از چه چيز خدا خلق فرموده او را از نطفه پليد پست

موجب شده كه از خداى يگانه صرف نظر نموده در مقابل بت سجده ميكند و چرا بايد تكبر كند خوب است ملاحظه كند كه از چه چيز خدا خلق فرموده او را از نطفه پليد پست

موجب شده كه از خداى يگانه صرف نظر نموده در مقابل بت سجده ميكند و چرا بايد تكبر كند خوب است ملاحظه كند كه از چه چيز خدا خلق فرموده او را از نطفه پليد پست

موجب شده كه از خداى يگانه صرف نظر نموده در مقابل بت سجده ميكند و چرا بايد تكبر كند خوب است ملاحظه كند كه از چه چيز خدا خلق فرموده او را از نطفه پليد پست

موجب شده كه از خداى يگانه صرف نظر نموده در مقابل بت سجده ميكند و چرا بايد تكبر كند خوب است ملاحظه كند كه از چه چيز خدا خلق فرموده او را از نطفه پليد پست

نمودى او را از گل با آنكه خلق شده‌ام از آتش كه شرف دارد بر گل و اين اوّل تكبّر و تمسّك باصل و نسبى بود كه موجب حرمان ابدى از رحمت و نعمت گرديد و گفت بگو

عدد خودشان و قلّت عدد مسلمانان افتخار مينمودند خداوند فرموده اين عصيان و تكبّر براى آنها باقى است تا روز كه به بينند وعده خداوند بنصرت اسلام بر كفر انجاز

عدد خودشان و قلّت عدد مسلمانان افتخار مينمودند خداوند فرموده اين عصيان و تكبّر براى آنها باقى است تا روز كه به بينند وعده خداوند بنصرت اسلام بر كفر انجاز

زندگى ميكنند و اخيرا تصريح كردند كه او كذّاب است و براى خودخواهى و رياست و تكبّر نمودن بر ما اين ادّعا را نموده لذا خداوند فرموده فرداى قيامت معلومشان ميشود

نسبت جنون باو داديد معلوم است سخن شما از روى فكر و تعقّل نيست بلكه از باب تكبّر و عناد است و روايت شده است كه آنحضرت بكوه صفا بر آمد و اهل مكه را قبيله قبيله

امتثال و تمرد در امر ملائكه به سجود براى آدم و تمرد ابليس ، امورتكوينى است . تكبر و خودخواهى سرچشمه تمامى گناهان است . ملاك برترى در تكوينيات بستگى دارد به

دهى، اين نهى تنزيهى است نه تحريمى، چه طلاق حرام نيست يا بترس از نسبت دادن تكبّر او. وَ تُخْفِي فِي نَفْسِكَ‌: (عطف بر تقول) و پنهان مى‌كردى در نفس خود، مَا

كه بسته شده چشمهاى ما بلكه مائيم گروهى سحر كرده شدگان. تفسير كفّار از روى تكبر و استهزاء خطاب مينمودند به پيغمبر اكرم و مى‌گفتند اى كسيكه بگمان خود كتابيكه

براى ماه و سجده كنيد براى خداوندى كه آفريد آنها را اگر او را ميپرستيد پس اگر تكبر و سركشى كنند پس آنان كه نزد پروردگار تواند تسبيح مينمايند براى او در شب و

نبايد فرستاده شود بر ما فرشتگان يا به بينيم پروردگارمان را هر آينه بتحقيق تكبر ورزيدند در باره خودشان و سركشى كردند سركشى كردنى بزرگ‌ روزى كه به بينند فرشتگان

نبايد فرستاده شود بر ما فرشتگان يا به بينيم پروردگارمان را هر آينه بتحقيق تكبر ورزيدند در باره خودشان و سركشى كردند سركشى كردنى بزرگ‌ روزى كه به بينند فرشتگان

قدرت خداوند معلوم شود كه از نطفه‌اى انسان مى‌سازد و هم انسان دچار غرور و تكبّر نگردد. 1- انسان، بايد درباره منشأ وجود خود فكر كند. «لَمْ يَكُنْ شَيْئاً

از درك كمالات معنوى و انحصار توجّه آنان بمال و جاه دنيوى در نتيجه حسد و تكبّر و عناد كه نميخواستند از يكنفر از كسان خودشان كه از حيث مال و جاه بآنها نميرسد

عادات كه در سوره اعراف و غيرها ذكر شد مبعوث فرمود بر فرعون و اعيان قومش پس تكبّر و سركشى كردند از قبول ايمان و اطاعت آندو چون مردمان متكبّر و گردن كشى بودند

تعقل نميكنند براى آنستكه بعضى از آنها گوش ميدهند و ميفهمند و ميدانند ولى تكبر و عناد و رياست دو روزه دنيا آنها را از قبول حق باز ميدارد و اينها حال و مئالشان

موجب شده كه از خداى يگانه صرف نظر نموده در مقابل بت سجده ميكند و چرا بايد تكبر كند خوب است ملاحظه كند كه از چه چيز خدا خلق فرموده او را از نطفه پليد پست

موجب شده كه از خداى يگانه صرف نظر نموده در مقابل بت سجده ميكند و چرا بايد تكبر كند خوب است ملاحظه كند كه از چه چيز خدا خلق فرموده او را از نطفه پليد پست

موجب شده كه از خداى يگانه صرف نظر نموده در مقابل بت سجده ميكند و چرا بايد تكبر كند خوب است ملاحظه كند كه از چه چيز خدا خلق فرموده او را از نطفه پليد پست

هر كار خوبى ممكن است آفاتى داشته باشد، همان گونه كه عزّت، آفتى دارد مثل تكّبر و خدمت به مردم، آفتى دارد مثل منت گذاشتن، قرائت قرآن نيز ممكن است آفاتى از

كننده بداند آنچه دارد از خودش نيست، رزق خداست. «رَزَقْناهُمْ» 12- نماز، تكبّر را؛ مشورت، استبداد را و انفاق، بخل را در جامعه محو مى‌كند. «الصَّلاةَ، شُورى‌،

عادات كه در سوره اعراف و غيرها ذكر شد مبعوث فرمود بر فرعون و اعيان قومش پس تكبّر و سركشى كردند از قبول ايمان و اطاعت آندو چون مردمان متكبّر و گردن كشى بودند

بر افرادى تسلّط دارد، ولى در عين‌حال خود را تحت امر ديگرى مى‌داند. «2» 1- تكبّر، زشتى‌ها را نزد انسان زيبا جلوه مى‌دهد. «تِلْكَ نِعْمَةٌ تَمُنُّها عَلَيَّ»

تذكر به اصل خلقت اوليه كه آن خاك راه، كه پست و لگد كوب تمام حيوانات است، تا تكبر و سركشى و دعوى فرعونى را از سر بنهد و از مستى شراب غرور به خود آيد و از طغيان

زندگى ميكنند و اخيرا تصريح كردند كه او كذّاب است و براى خودخواهى و رياست و تكبّر نمودن بر ما اين ادّعا را نموده لذا خداوند فرموده فرداى قيامت معلومشان ميشود

بيكديگر ميرسانند هيچ يك از اين احتمالات نيست فقط وسوسه شيطان و انغمار در تكبّر و تعصّب و سركشى و طغيان است پس صبر كن تا برسد حكم پروردگارت بفتح و ظفر بر

نبايد فرستاده شود بر ما فرشتگان يا به بينيم پروردگارمان را هر آينه بتحقيق تكبر ورزيدند در باره خودشان و سركشى كردند سركشى كردنى بزرگ‌ روزى كه به بينند فرشتگان

موجب شده كه از خداى يگانه صرف نظر نموده در مقابل بت سجده ميكند و چرا بايد تكبر كند خوب است ملاحظه كند كه از چه چيز خدا خلق فرموده او را از نطفه پليد پست

ولا(( كلام مجمع البيان در معناى آيه (ولاتقف ما ليس لك به علم ) ونقد آن نهى از تكبر وگردن فرازى كردن بحث روايتى رواياتى در ذيل جمله : ((وبالوالدين احسانا(( درباره

ميتراشيد براى شما باقى نمى‌ماند و بعضى فرهين بحذف الف قرائت نموده‌اند يعنى با تكبر و نشاط و دلخوشى پس از خدا بترسيد و كارى نكنيد كه موجب خشم خدا شود و اطاعت

عدد خودشان و قلّت عدد مسلمانان افتخار مينمودند خداوند فرموده اين عصيان و تكبّر براى آنها باقى است تا روز كه به بينند وعده خداوند بنصرت اسلام بر كفر انجاز

ميزبان خود دارى مينمود علامت سوء قصد او بود چنانچه در اينزمان هم حمل بر تكبّر يابى مهرى ميشود لذا از آنها براى اين عمل خوشش نيامد و قدرى خائف شد كه مبادا

اعمال او و اصل به او شده است مشمول نعمت و رحمت الهى شود با كمال فرح و سرور و تكبّر و غرور ميگويد بديها از من زائل شد در صورتى كه بديها وقتى از انسان زائل ميشود

است كه رسول و كتاب به سراغش آمده و او حقيقت را مى‌فهمد ولى به خاطر غرور و تكبر لجاجت مى‌كند. كَفَرُوا مِنْ أَهْلِ الْكِتابِ‌ ... هُمْ شَرُّ الْبَرِيَّةِ

دارالفاسقين (( در آيه شريفه و وجوهى كه در معناى آنگفته شده است وجه تقييد تكبر و امثال آن به (( بغير الحق (( حبط عمل و بى اجر بودن آن ، خود يك نحو كيفر

عدد خودشان و قلّت عدد مسلمانان افتخار مينمودند خداوند فرموده اين عصيان و تكبّر براى آنها باقى است تا روز كه به بينند وعده خداوند بنصرت اسلام بر كفر انجاز

و سخاوت‌ ‌که‌ حد وسط اسراف‌ و تبذير و بخل‌ و تقتير، و تواضع‌ ‌که‌ حد وسط تكبّر و تذليل‌ ‌است‌ و هكذا ‌در‌ ساير صفات‌ نفساني‌ و ‌در‌ افعال‌ و تكاليف‌ بايد

مردار و خوك، كمك به ظالم و تكيه بر او، اسراف و تبذير، حبس حقوق مردم، دروغ، تكبّر، خيانت، غيبت، سخن چينى، سبك شمردن حج، ترك نماز، منع زكات، اصرار بر گناهان

رَبِّهِمْ» 4- دستورات الهى برخاسته از ربوبيّت اوست. «أَمْرِ رَبِّهِمْ» 5- تكبّر، زمينه‌ساز جسارت و گستاخى است. «ائْتِنا بِما تَعِدُنا» فَعَقَرُوا النَّاقَةَ

بايد در مقابل حرف حق خاضع باشد باين معنى كه فورا قبول نمايد و تعصب و لجاج و تكبر و عناد ننمايد خواه اسلام باشد خواه ايمان خواه اصول خواه فروع خواه مواعظ و

أَنْتَ» جلد 5 - صفحه 275 4- نپذيرفتن سخن حقّ، از كوچك‌تر از خود، نشانه‌ى تكبّر است. «أَ راغِبٌ أَنْتَ» 5- كسى كه يك خداى با شعور را نپذيرد، چند خداى بى

نمودى او را از گل با آنكه خلق شده‌ام از آتش كه شرف دارد بر گل و اين اوّل تكبّر و تمسّك باصل و نسبى بود كه موجب حرمان ابدى از رحمت و نعمت گرديد و گفت بگو

در ادلّه توحيد نمى‌نمودند و معجزات را حمل بر سحر و شعبده ميكردند و از باب تكبّر و عناد و لجاج نميخواستند زير بار گفتار حقّ بروند و دست از رويّه باطل خود

تعقل نميكنند براى آنستكه بعضى از آنها گوش ميدهند و ميفهمند و ميدانند ولى تكبر و عناد و رياست دو روزه دنيا آنها را از قبول حق باز ميدارد و اينها حال و مئالشان

گفته شود داخل شويد از درهاى جهنم با آنكه جاويد باشيد در آن پس بد است جاى تكبر كنندگان‌ و سوق داده شوند آنانكه ترسيدند از پروردگارشان بسوى بهشت دسته دسته

لَمْ يَجْعَلْنِي جَبَّاراً شَقِيًّا: و قرار نداد مرا گردنكشى متعظم كه با خلق تكبر كنم بدبختى كه نافرمانى حق نمايم، يعنى از جبابره و اشقيا نيستم، بلكه با جميع

و معاقب شدند با آنكه حضرت موسى با معجزات با هرات مبعوث بر آنها شده بود پس تكبر و تفرعن و تجبّرشان در زمين موجب شد كه زير بار حكم خدا نرفتند و خواستند فرار

ثمود خداوند اشاره بتفصيل احوال آن دو قوم فرمود كه اما جلد 4 صفحه 551 قوم عاد تكبر و سركشى كردند از امر پيغمبرشان و بر اهل زمين تفرعن و تبختر نمودند با آنكه

ميزبان خود دارى مينمود علامت سوء قصد او بود چنانچه در اينزمان هم حمل بر تكبّر يابى مهرى ميشود لذا از آنها براى اين عمل خوشش نيامد و قدرى خائف شد كه مبادا

موجب شده كه از خداى يگانه صرف نظر نموده در مقابل بت سجده ميكند و چرا بايد تكبر كند خوب است ملاحظه كند كه از چه چيز خدا خلق فرموده او را از نطفه پليد پست

او مگر رميدن و تنفّر نمودن و دورى كردن و فرار از حق و حقيقت براى تأنّف و تكبّر و سركشى و خودسرى در زمين و مكر نمودن آنهم مكر بد و بيجا و محلّ با خدا و پيغمبر

تعقل نميكنند براى آنستكه بعضى از آنها گوش ميدهند و ميفهمند و ميدانند ولى تكبر و عناد و رياست دو روزه دنيا آنها را از قبول حق باز ميدارد و اينها حال و مئالشان

دارالفاسقين (( در آيه شريفه و وجوهى كه در معناى آنگفته شده است وجه تقييد تكبر و امثال آن به (( بغير الحق (( حبط عمل و بى اجر بودن آن ، خود يك نحو كيفر

دارالفاسقين (( در آيه شريفه و وجوهى كه در معناى آنگفته شده است وجه تقييد تكبر و امثال آن به (( بغير الحق (( حبط عمل و بى اجر بودن آن ، خود يك نحو كيفر

از درك كمالات معنوى و انحصار توجّه آنان بمال و جاه دنيوى در نتيجه حسد و تكبّر و عناد كه نميخواستند از يكنفر از كسان خودشان كه از حيث مال و جاه بآنها نميرسد

نعم خود متنعّم نمائيم بجاى شكرگزارى اعراض از ما نموده و بجانب خود از باب تكبّر و استغناء از ما دورى مينمايد و محتمل است از جانب مجازا نفس اراده شده باشد

گرچه هدايت به دست خداست‌ «مَنْ نَشاءُ» لكن بستر هدايت، روح بندگى و دورى از تكبّر است. «عِبادِنا» 7- كسى كه مى‌خواهد ديگران را هدايت كند بايد خود بر راه حقّ

او مگر رميدن و تنفّر نمودن و دورى كردن و فرار از حق و حقيقت براى تأنّف و تكبّر و سركشى و خودسرى در زمين و مكر نمودن آنهم مكر بد و بيجا و محلّ با خدا و پيغمبر

تعقل نميكنند براى آنستكه بعضى از آنها گوش ميدهند و ميفهمند و ميدانند ولى تكبر و عناد و رياست دو روزه دنيا آنها را از قبول حق باز ميدارد و اينها حال و مئالشان

و امراء و سلاطين‌ ‌که‌ نسبت‌ باتباع‌ و رعيت‌ و زير دستان‌ ‌خود‌ بزرگي‌ و تكبر ميكنند و نخوت‌ ميورزند ‌که‌ ‌اگر‌ كوچك‌ترين‌ بي‌احترامي‌ ‌از‌ ‌آنها‌ مشاهده‌

عادات كه در سوره اعراف و غيرها ذكر شد مبعوث فرمود بر فرعون و اعيان قومش پس تكبّر و سركشى كردند از قبول ايمان و اطاعت آندو چون مردمان متكبّر و گردن كشى بودند

نمودى در زمين و از طريق اقتصاد بيرون رفتى و استعلاء و استيلاء لازم حال و تكبر و فساد را پيشه خود ساختى؛ و اين خاصيت در اكثر طباع مركوز است نه همه آنها،

منافع ايمان در دنيا و آخرت محروم شدند و براى اين بود كه ميخواستند رياست و تكبّر كنند در دنيا و تمكين ننمايند از احكام خدا و پيغمبر و عاقبت در دنيا بغرق و

منافع ايمان در دنيا و آخرت محروم شدند و براى اين بود كه ميخواستند رياست و تكبّر كنند در دنيا و تمكين ننمايند از احكام خدا و پيغمبر و عاقبت در دنيا بغرق و

در ادلّه توحيد نمى‌نمودند و معجزات را حمل بر سحر و شعبده ميكردند و از باب تكبّر و عناد و لجاج نميخواستند زير بار گفتار حقّ بروند و دست از رويّه باطل خود

براى ماه و سجده كنيد براى خداوندى كه آفريد آنها را اگر او را ميپرستيد پس اگر تكبر و سركشى كنند پس آنان كه نزد پروردگار تواند تسبيح مينمايند براى او در شب و

مستأصل فرمايد و آنها بوسوسه شيطان و توغّل در معاصى و رسوخ عصبيّت و عناد و تكبّر و الحادشك داشتند در قرآن كه كلام خدا است و آورنده او پيغمبر مرسل است چنان

خاكسار و سجده كنندگان نزد آيات الهى. 2- تسبيح و تحميد كنندگان سبحانى. 3- تكبر ننمودن نسبت به اطاعت الهى. 4- تهجد و شب زنده‌دارى به نماز و دعا و زارى. 5-

تعقل نميكنند براى آنستكه بعضى از آنها گوش ميدهند و ميفهمند و ميدانند ولى تكبر و عناد و رياست دو روزه دنيا آنها را از قبول حق باز ميدارد و اينها حال و مئالشان

يَثْنُونَ صُدُورَهُمْ‌: آگاه باش به تحقيق كفار و منافقين برمى‌گردانند به تكبّر سينه‌هاى خود را، يا اعراض دهند سينه‌ها را از روى شك و نفاق و عناد، لِيَسْتَخْفُوا

و معاقب شدند با آنكه حضرت موسى با معجزات با هرات مبعوث بر آنها شده بود پس تكبر و تفرعن و تجبّرشان در زمين موجب شد كه زير بار حكم خدا نرفتند و خواستند فرار

اللَّهُ وَ لكِنْ كانُوا أَنْفُسَهُمْ يَظْلِمُونَ» جلد 4 - صفحه 516 5- كفر و تكبر، ظلم به انسانيّت خويش است. «أَنْفُسَهُمْ يَظْلِمُونَ» 6- آنچه خطرناك است

دارالفاسقين (( در آيه شريفه و وجوهى كه در معناى آنگفته شده است وجه تقييد تكبر و امثال آن به (( بغير الحق (( حبط عمل و بى اجر بودن آن ، خود يك نحو كيفر

عادات كه در سوره اعراف و غيرها ذكر شد مبعوث فرمود بر فرعون و اعيان قومش پس تكبّر و سركشى كردند از قبول ايمان و اطاعت آندو چون مردمان متكبّر و گردن كشى بودند

و به غير حق ،و تكبر به حق تكبر بر دشمنان خدا و بر اشخاص متكبر است (( صحيح نيست ، زيرا تكبرى كه در آيه است مطلق تكبر نمى باشد، بلكه تكبر در زمين است كه

يَسْتَهْزِئُ بِهِمْ» 3- استهزا، اگر به عنوان پاسخ باشد، مانعى ندارد. نظير تكبّر در مقابل متكبّر. «اللَّهُ يَسْتَهْزِئُ بِهِمْ» 4- از مهلت دادن وزياده بخشى‌هاى

گفته شود داخل شويد از درهاى جهنم با آنكه جاويد باشيد در آن پس بد است جاى تكبر كنندگان‌ و سوق داده شوند آنانكه ترسيدند از پروردگارشان بسوى بهشت دسته دسته

عدد خودشان و قلّت عدد مسلمانان افتخار مينمودند خداوند فرموده اين عصيان و تكبّر براى آنها باقى است تا روز كه به بينند وعده خداوند بنصرت اسلام بر كفر انجاز

سنگريزه با انگشت انداختن. 3- قندران‌ «2» جائيدن. 4- جامه بر زمين انداختن از روى تكبر. 5 و 6- بندهاى قبا و پيراهن را گشودن‌ «3». «1» مجمع البيان، ج 4، ص 280. «2»

مُحَمَّدٍ ص‏ ثُمَّ تُكَبِّرُ اَلثَّانِيَةَ وَ تَقُولُ اَللَّهُمَّ إِنْ كَانَ زَاكِياً فَزَكِّهِ وَ إِنْ كَانَ خَاطِئاً فَاغْفِرْ لَهُ ثُمَّ تُكَبِّرُ اَلثَّالِثَةَ

براى ماه و سجده كنيد براى خداوندى كه آفريد آنها را اگر او را ميپرستيد پس اگر تكبر و سركشى كنند پس آنان كه نزد پروردگار تواند تسبيح مينمايند براى او در شب و

بر زمين بتواضع و فروتنى و ملايمت و آرامى و بحال طبيعى و عادى نه با نخوت و تكبّر و گردن كشى و تبختر چنانچه در مجمع از امام صادق عليه السّلام نقل نموده كه

نعم خود متنعّم نمائيم بجاى شكرگزارى اعراض از ما نموده و بجانب خود از باب تكبّر و استغناء از ما دورى مينمايد و محتمل است از جانب مجازا نفس اراده شده باشد

ثمود خداوند اشاره بتفصيل احوال آن دو قوم فرمود كه اما جلد 4 صفحه 551 قوم عاد تكبر و سركشى كردند از امر پيغمبرشان و بر اهل زمين تفرعن و تبختر نمودند با آنكه

از شياطين، يعنى چون ايشان مصر در كفر و به آيات بينه و حجج ظاهره ما عناد و تكبر كردند با وجود علم آنها به آن، لذا پس از اتمام حجت آنها را در وادى خذلان وا

كه بر بنده گماشته‏اند، هر كه براى خدا تواضع كند او را بالا برند و هر كه تكبّر كند او را پَست كنند. امام صادق عليه السلام ميفرمود: همانا دو فرشته در آسمان

نمودى او را از گل با آنكه خلق شده‌ام از آتش كه شرف دارد بر گل و اين اوّل تكبّر و تمسّك باصل و نسبى بود كه موجب حرمان ابدى از رحمت و نعمت گرديد و گفت بگو

جميع خلق مقرّ و معترفند به آنچه ذكر شد، و اگر انكار كنند، پس از روى عناد و تكبر و ضلال است‌ «1». زراره از حضرت باقر عليه السّلام در معنى آيه روايت نموده

گفته شود داخل شويد از درهاى جهنم با آنكه جاويد باشيد در آن پس بد است جاى تكبر كنندگان‌ و سوق داده شوند آنانكه ترسيدند از پروردگارشان بسوى بهشت دسته دسته

ظلمى الحاد است و زدن خادم بدون گناه از اين قبيل است و كمترين مراتب الحاد تكبّر است و در علل از آنحضرت‌ جلد 3 صفحه 601 نقل نموده كه هر ظلمى كه مرد بخود نمايد

دنيا و محتمل است پنهان نمودن پشيمانى مخصوص بمستكبرين باشد براى بقاء ملكه تكبّر در آنها كه آنجا هم نميخواهند صولت خودشان را از دست بدهند با آنكه آنها را

دادن مردم به نعمت‌ها وخالق آنها، بهترين راه دعوت به خدا و جلوگيرى از سركشى و تكبر است. «يُتِمُّ نِعْمَتَهُ عَلَيْكُمْ لَعَلَّكُمْ تُسْلِمُونَ» 6- در گفتگوها،

ولا(( كلام مجمع البيان در معناى آيه (ولاتقف ما ليس لك به علم ) ونقد آن نهى از تكبر وگردن فرازى كردن بحث روايتى رواياتى در ذيل جمله : ((وبالوالدين احسانا(( درباره

جز ابليس كه تكبر ورزيد و از كافران بود! ۷۵ - گفت : اى ابليس چه چيز مانع تو از سجده كردن بر مخلوقى كه با قدرت خود او را آفريدم گرديد؟ آيا تكبر كردى ، يا از

دارد، اولين سرچشمه گناه و معصيت پروردگار، تكبر است كه گناه ابليس بود و به خاطر آن از انجام فرمان خدا امتناع كرد و تكبر ورزيد و از كافران شد و سپس حرص بود كه

(جانشينش) منتقل شود و روح- القدس خواب و غفلت و ياوه‏گرى و تكبر ندارد و چهار روح ديگر خواب و غفلت و تكبر و ياوه‏گرى دارند و بوسيله روح القدس همه چيز درك مى‏شود

را (كه مثلا از بازار ميخرد) خودش بخانه برد از تكبر بركنار است. (و اينها نشانه آنست كه مرد متواضعى است و تكبر ندارد). اسحاق بن عمّار از امام صادق عليه السّلام

نزد او خواسته شود و كسى نزد خدا عز و جل ناخواه‏تر نيست از آنكه از عبادتش تكبّر ورزد و در خواست نكند آنچه را نزد او است. سديد گويد: بامام باقر عليه السلام

خدا تواضع ميكنم زيرا هر كه براى خدا تواضع كند، خدايش بلند گرداند و هر كه تكبر كند، خدايش پست كند، و هر كه در زندگى اقتصاد ورزد، خدا روزيش بخشد، و هر كه

سَأَلْتُهُ عَنِ اَلصَّلاَةِ عَلَى اَلْمَيِّتِ فَقَالَ تُكَبِّرُ خَمْسَ تَكْبِيرَاتٍ تَقُولُ أَوَّلَ مَا تُكَبِّرُ أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ وَحْدَهُ

آشكارا و پنهان وادارشان مى كرده به اينكه حق را بپذيرند، ولى قومش جز به عناد و تكبر خود نمى افزودند، هر قدر او دعوت خود را بيشتر مى كرده آنان سركشى و كفرشان

ظلمى الحاد است و زدن خادم بدون گناه از اين قبيل است و كمترين مراتب الحاد تكبّر است و در علل از آنحضرت‌ جلد 3 صفحه 601 نقل نموده كه هر ظلمى كه مرد بخود نمايد

يعنى صفت شيطنت كه مقتضاى قوّه واهمه است، مانند استعلا و استيلاى بر مردمان به تكبر و تبختر بر ايشان. ابن عباس‌ «2» گفته مراد فحشا زنا و به منكر آنچه در شريعت

كنيم، روح الهى را در جامعه خود مى‌بينيم. سعى صفا ومروه، ياد مى‌دهد كه بايد تكبّر را به دور انداخته وهمراه ديگران حركت كنيم. سعى صفا و مروه، به ما مى‌آموزد

ولا(( كلام مجمع البيان در معناى آيه (ولاتقف ما ليس لك به علم ) ونقد آن نهى از تكبر وگردن فرازى كردن بحث روايتى رواياتى در ذيل جمله : ((وبالوالدين احسانا(( درباره

آيات سابقه بعد از قصّه اصحاب كهف بيان شد شمّه‌اى از حكايت ابليس و نتيجه تكبّر او را كه در سوره بقره مفصلا گذشت تكرار فرموده و نكته تكرار قصص در كلام الهى

مِنَ‏ اَلْعَزَائِمِ‏ اَلَّتِي يُسْجَدُ فِيهَا فَلاَ تُكَبِّرْ قَبْلَ سُجُودِكَ وَ لَكِنْ تُكَبِّرُ حِينَ تَرْفَعُ رَأْسَكَ وَ اَلْعَزَائِمُ‏ أَرْبَعٌ‏

فَاغْفِرْ لِي ذَنْبِي إِنَّهُ لاَ يَغْفِرُ اَلذُّنُوبَ إِلاَّ أَنْتَ ثُمَّ تُكَبِّرُ تَكْبِيرَتَيْنِ ثُمَّ قُلْ‏ لَبَّيْكَ وَ سَعْدَيْكَ وَ اَلْخَيْرُ فِي يَدَيْكَ

فتح مكه رسول خدا (ص) بمنبر رفت و فرمود: اى گروه مردم همانا خداوند نخوت و تكبر دوران جاهليت و افتخار كردن بپدران را از ميان شما برد، همانا شما همگى از آدم

مى‌خوانيم: هركس براى خداوند تواضع و فروتنى كند، خداوند او را عزيز مى‌كند و هركس تكبّر نمايد، خدا او را ذليل مى‌گرداند. «1» قرآن از كسانى كه از غير خدا عزّت مى‌خواهند

ظلمى الحاد است و زدن خادم بدون گناه از اين قبيل است و كمترين مراتب الحاد تكبّر است و در علل از آنحضرت‌ جلد 3 صفحه 601 نقل نموده كه هر ظلمى كه مرد بخود نمايد

دنيا و محتمل است پنهان نمودن پشيمانى مخصوص بمستكبرين باشد براى بقاء ملكه تكبّر در آنها كه آنجا هم نميخواهند صولت خودشان را از دست بدهند با آنكه آنها را

فَبَشِّرْهُمْ بِعَذابٍ أَلِيمٍ (34) چون خداى تعالى وصف فرمود رؤساى يهود و نصارى را به تكبر و تجبر و ترفع‌ ج5، ص 74 و ربوبيت، بعد بيان طمع و حرص آنها را به گرفتن اموال

همان عبادت است، زيرا خدا عز و جل فرمايد (۶۰ سوره مؤمن): «راستى آن كسانى كه تكبر ورزند از عبادتم به زودى خوار و زبون به دوزخ مى‏روند» و هم فرموده است (۶۰

است: حرص و تكبر و حسد. اما حرص در داستان آدم عليه السّلام است زمانى كه از خوردن آن درخت نهى شد و حرص او را برانگيخت كه از آن بخورد. و اما تكبر در داستان

ديگر از عوامل انحراف آنها تكبر و لجاجت است كه در اين آيه اشاره به آن شده ، زيرا افراد متكبر معمولا مردم لجوجى هستند، چون تكبر به آنها اجازه تسليم در برابر

همان عبادت است كه خدا عز و جل فرمايد (۶۰ سوره مؤمن): «راستى آن كسانى كه تكبّر ورزند از عبادتم (به زودى خوار و زبون در دوزخ در آيند) الآيه. به درگاه خدا

ظلمى الحاد است و زدن خادم بدون گناه از اين قبيل است و كمترين مراتب الحاد تكبّر است و در علل از آنحضرت‌ جلد 3 صفحه 601 نقل نموده كه هر ظلمى كه مرد بخود نمايد

ديگر موكل بر موى پيشانى، يعنى مسلط بر تو، اگر تواضع كنى تو را بلند، و چون تكبر نمائى تو را فرو شكند؛ و دو ملك موكل بر لب، هيچ نگاه ندارند مگر صلوات بر محمد

حضرت رسالتند كه رشوه مى‌گرفتند در تحريف احكام تورات. «1» بطر: خودخواهى و تكبّر. جلد 4 صفحه 231 وَ يَقُولُونَ سَيُغْفَرُ لَنا: و مى‌گويند زود باشد كه بيامرزند

بگويد «اين رحمت»، در حقيقت اعتراف كرده به اين كه از ناحيه خداست، بلكه از روى تكبر و غرور مى گويد: «اين، از آنِ من است» و احدى حق ندارد مرا از هر كارى كه با

جز اين نيست كه نازل شده است در اهل جفاء و غلظت از قريش صاحبان گردن‌كشى و تكبر بگو يا ابه آن گفتار تو بيشتر زنده ميكند قلب مرا و زيادتر خوشنود مينمايد خدا

متكبّر و جبّار نباشد گناهانش بر او آمرزيده مى‏شود. شرح: «قبلا گذشت كه مراد از تكبّر و تجبّر، زير بار حقّ نرفتن است با اينكه داراى تميز هست و حقّ و باطل را مى‏شناسد،

إِحْسَانَهُ وَ إِنْ كَانَ مُسِيئاً فَتَجَاوَزْ عَنْ إِسَاءَتِهِ ثُمَّ تُكَبِّرُ اَلثَّانِيَةَ ثُمَّ تَفْعَلُ ذَلِكَ فِي كُلِّ تَكْبِيرَةٍ

آنها مى چشانيم . ۵۱ - و هر گاه نعمتى به انسان دهيم روى مى گرداند، و با حال تكبر از حق دور مى شود، ولى هرگاه مختصر ناراحتى به او رسد تقاضاى فراوان و مستمر

نَعَمْ إِنَّمَا هُوَ تَكْبِيرٌ وَ تَحْمِيدٌ وَ تَسْبِيحٌ وَ تَهْلِيلٌ كَمَا تُكَبِّرُ وَ تُسَبِّحُ فِي بَيْتِكَ عَلَى غَيْرِ وُضُوءٍ

گناهان (نافرمانيهاى خدا) شعبه‏هاى بسياريست: نخستين نافرمانى كه خدا را نمودند تكبر بود و آن نافرمانى شيطان بود، زمانى كه سر پيچى و گردنفرازى كرد و از كافران

رحمت الهى، كمك و تكيه به ظالمان، سوگند دروغ، حبس و ندادن حق ديگران، دروغ، تكبّر، اسراف، تبذير، خيانت، كوتاهى در انجام حج، دشمنى با اولياى خدا، اشتغال به

اَلصَّبِيَّةِ يُزَوِّجُهَا أَبُوهَا ثُمَّ يَمُوتُ وَ هِيَ صَغِيرَةٌ ثُمَّ تَكْبَرُ قَبْلَ أَنْ يَدْخُلَ بِهَا زَوْجُهَا أَ يَجُوزُ عَلَيْهَا اَلتَّزْوِيجُ

وَ قَامَ اَلنِّسَاءُ عَنْ يَمِينِهَا وَ شِمَالِهَا وَ هِيَ وَسَطَهُنَّ تُكَبِّرُ حَتَّى تَفْرُغَ مِنَ اَلصَّلاَةِ

نَعَمْ إِنَّمَا هُوَ تَكْبِيرٌ وَ تَسْبِيحٌ وَ تَحْمِيدٌ وَ تَهْلِيلٌ كَمَا تُكَبِّرُ وَ تُسَبِّحُ فِي بَيْتِكَ عَلَى غَيْرِ وُضُوءٍ

وَ قَامَ اَلنِّسْوَةُ عَنْ يَمِينِهَا وَ شِمَالِهَا وَ هِيَ وَسَطُهُنَّ تُكَبِّرُ حَتَّى تَفْرُغَ مِنَ اَلصَّلاَةِ

نَعَمْ إِنَّمَا هِيَ تَكْبِيرٌ وَ تَسْبِيحٌ وَ تَحْمِيدٌ وَ تَهْلِيلٌ كَمَا تُكَبِّرُ وَ تُسَبِّحُ فِي بَيْتِكَ

صادق عليه السلام را سؤال كردم از پست‏ترين الحاد «۲». فرمود: «به درستى كه تكبّر، پست‏ترين آن است». __________________________________________________ (۲)

إِلاَّ اَللَّهُ ثَلاَثَ مَرَّاتٍ تُكَمِّلُهُ تِسْعَ تَسْبِيحَاتٍ ثُمَّ تُكَبِّرُ وَ تَرْكَعُ

فِي اَلْبَيْتِ وَ أَخْرُجُ إِلَيْهِمْ قَالَ اِجْعَلْهَا نَافِلَةً وَ لاَ تُكَبِّرْ مَعَهُمْ فَتَدْخُلَ مَعَهُمْ فِي اَلصَّلاَةِ فَإِنَّ مِفْتَاحَ اَلصَّلاَةِ

إِقَامَةُ اَلْمَرْأَةِ أَنْ تُكَبِّرَ وَ تَشْهَدَ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ وَ أَنَ‏ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ

نمى دانى پيروى مكن ، چرا كه گوش و چشم و دلها همه مسئولند!. ۳۷ - روى زمين با تكبر راه مرو، تو نمى توانى زمين را بشكافى و طول قامتت هرگز به كوهها نمى رسد؟ ۳۸

و اطاعت خداوند كردند و من نافرمانى و عصيان كردم، آنان سجده كردند و من به تكبّر خود دارى ورزيدم. (يا شايد بقول بعض اهل نظر معنى چنين باشد: اى واى بر من كه

همه نسبت داده شده است.) 2- بى‌لياقتى و نااهلى خود را توجيه نكنيم. (شيطان، تكبّر خود را به اغواى الهى نسبت داد). رَبِّ بِما أَغْوَيْتَنِي‌ ... «3»، يهود هم

ما به آنچه شما مبعوث به آن هستيد كافريم ! ۱۵ - اما قوم عاد به ناحق در زمين تكبر ورزيدند، و گفتند چه كسى از ما نيرومندتر است ؟ آيا آنها نمى دانستند خداوندى

عِبادَتِي سَيَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ داخِرِينَ» «۱»؛ يعنى: به درستى كه آن كسانى كه تكبّر و سركشى مى‏كنند از پرستش من، زود باشد كه درآيند يا درآورده شوند در دوزخ،

لساني محبّة منك» يعنى خداوندا مرا پاك گردان و دل مرا از نادرستيها (مانند تكبر و ريا و عداوت مؤمنان) پاك ساز و غسل مرا خالص و بى‏شائبه گردان و بر زبان من

شوند نه به خاطر اين است كه پرده اى بر اين كلام حق افتاده بلكه كافران گرفتار تكبر و غرورى هستند كه آنها را از قبول حق باز داشته ، و عداوت و عصيانى كه آنها

قَاهِرٌ قَالَ يَقْدِرُ أَنْ يُدْخِلَ اَلدُّنْيَا كُلَّهَا اَلْبَيْضَةَ لاَ تَكْبُرُ اَلْبَيْضَةُ وَ لاَ تَصْغُرُ اَلدُّنْيَا قَالَ‏ هِشَامٌ‏ اَلنَّظِرَةَ فَقَالَ

ديگرى را مجبور به پيروى خود مى كند و يا مى خواهد نقص خود را با ادعاى عظمت و تكبر ظاهرا بر طرف سازد، و عنيد كسى است كه با حق و حقيقت ، فوق العاده مخالف است

اَلرَّجُلُ اَللَّهُ أَكْبَرُ اَللَّهُ أَكْبَرُ فَقَالَ‏ أَبُو ذَرٍّ وَ لِمَ تُكَبِّرُ يَا عَبْدَ اَللَّهِ فَقَالَ إِنِّي دَخَلْتُ اَلْمَسْجِدَ فَدَعَوْتُ اَللَّهَ

جربزه‌ و جهل‌، و سخاوت‌ حدّ وسط ‌بين‌ اسراف‌ و بخل‌، و تواضع‌ حدّ وسط ‌بين‌ تكبر و ذلت‌ و همچنين‌ ساير اخلاق‌ امّا ‌از‌ حيث‌ اعمال‌: داراي‌ مقام‌ عصمت‌ بوده‌

دهد كه احدى بر او قادر نيست، و اين پندار، او را وادار كند به اين كه بر خدا تكبّر بورزد و از عبادت او عارش آيد، و يا در بعضى از دستوراتش اطاعتش بكند. مثلا

شما گفته است مرا بخوانيد تا (دعاى ) شما را اجابت كنم ، كسانى كه از عبادت من تكبر مى ورزند به زودى با ذلت وارد دوزخ مى شوند. تفسير نمونه ، جلد: ۲۰، صفحه :

رقابت كردند و بر اهل دين و فضيلت از روى ستم و كينه‏جوئى و طغيان و گردن كشى و تكبر، حسد ورزيده و ستم كردند. و بخدا قسم براستى كه هيچ گاه مردمى در خرمى نعمتهاى

هست و نه غمناك مى شوند. ۳۶ - و آنها كه آيات ما را تكذيب كنند و در برابر آن تكبر ورزند اهل دوزخند، جاودانه در آن خواهند ماند. تفسير : دستور ديگرى به همه فرزندان

مباش ! ۲۰۶ - آنها كه (در مقام قرب ) نزد پروردگار تواند هيچگاه از عبادتش ‍ تكبر نمى ورزند و او را تسبيح مى گويند و برايش سجده مى كنند. تفسير : به هنگام شنيدن

نيز، اين اشاره را دارد. و جمله: «وَليَدعُ رَبّهُ»، سخنى است كه فرعون از روى تكبّر و طغيان گفته. مى گويد: بگذاريد من موسى را بكشم، آن وقت او پروردگار خود را

نازل نمى شوند؟ و يا پروردگارمان را با چشم خود نمى بينيم ؟ آنها درباره خود تكبر ورزيدند و طغيان بزرگى كردند. ۲۲ - (آنها به آرزوى خود مى رسند) اما روزى كه

لباس عاملى شده براى انواع تجمل پرستيها، توسعه فساد، تحريك شهوات خودنمائى و تكبر و اسراف و تبذير و امثال آن ، حتى گاه لباسهائى در ميان جمعى از مردم به خصوص

برابر من تسليم شويد كه من فرستاده امينى براى شما هستم ۱۹ - و در برابر خداوند تكبر نورزيد كه من براى شما دليل روشنى آورده ام . ۲۰ - و من به پروردگار خود و پروردگار

اين است كه به هنگامى كه در ناز و نعمت فرو مى روند، چنان خود باختگى و غرور و تكبر بر آنها چيره مى شود كه همه چيز را فراموش مى كنند، چنانكه قرآن مى گويد: و

شايسته بزرگى است و چيزى برتر و بالاتر از او نيست » (المتكبر). «متكبر» از ماده «تكبر» به دو معنى آمده است : يكى ممدوح كه در مورد خداوند به كار مى رود، و آن دارا

منها فما يكون لك ان تتكبر فيها»، از بهشت رانده شد، و چون ميخواست تكبر كند، و بهشت جاى تكبر نبود، فرود آمد، و با اين حال چطور دوباره به بهشت راه يافت ؟. جواب

خداوند بالاتر و بزرگتر از آنست كه بحدّ وصف درآيد، در حالى كه باوج كبرياء و تكبّر برآمده، و در مقام معبودى مقتدر و رحيمى مهربان جاى گرفته است، هم او كه پس

و سخاوت‌ ‌که‌ حد وسط اسراف‌ و تبذير و بخل‌ و تقتير، و تواضع‌ ‌که‌ حد وسط تكبّر و تذليل‌ ‌است‌ و هكذا ‌در‌ ساير صفات‌ نفساني‌ و ‌در‌ افعال‌ و تكاليف‌ بايد

تاءييد نموديم ، آيا هر زمان پيامبرى بر خلاف هواى نفس شما آمد در برابر او تكبر كرديد ۷ (و از ايمان آوردن به او خود دارى نموديد و به اين قناعت نكرديد بلكه

المُتَكَبّرِين» بر مى آيد كه اين فرمان دربارۀ كفارى صادر مى شود كه از درِ تكبر، آيات خدا را تكذيب كرده، و با حق عناد ورزيده اند. «وَ سِيقَ الَّذِينَ اتَّقَوْا

، او را مبهوت و دهشت زده كرد، به طورى كه تعجب قبلى اش از رسالت موسى و نيز تكبر خود را فراموش كرده ، آنچنان بيچاره و درمانده شد كه نفهميد چه بگويد و چگونه

مى شود، او در خواب هم همين سنخ امور را مى بيند، همچنين خشم و عداوت و عجب و تكبر و طمع و نظائر اينها هر كدام آدمى را به تخيل صورتهاى متسلسلى مناسب و ملائم

فرعون و هامان را به ياد آور كه موسى نزدشان آمد و معجزه ها بياورد پس در زمين تكبر كردند، و نتوانستند بر عذاب خدا فايق آيند (۳۹) پس ما هر يك از اين امت ها را

بدعت گذاشتن در دين. و «سَواد وَجه» (و رو سياهى)، نشانۀ ذلت است، كه سزاى تكبّر ايشان است. و به همين جهت فرمود: ألَيسَ فِى جَهَنّمَ مَثوىً لِلمُتَكَبّرِين»

اليَومَ مُستَسلِمُون: آخر، ايشان امروز تسليم شدند. ديگر كبرى برايشان نمانده تا تكبر كنند»، خود دليل است بر اين كه: مراد از جملۀ «مَا لَكُم لَا تَنَاصَرُون»،

مظهر روحيات و صفات مختلف انسانها مى دانند، طاووس مظهر خودنمائى ، زيبائى و تكبر، خروس مظهر تمايلات شديد جنسى ، و كبوتر مظهر لهو و لعب و بازيگرى ، و كلاغ

الكافرين بى مناسبت نيست ، چون در اين جمله نفرمود: ابليس از سجده امتناع ورزيد، و تكبر كرد، و كافر شد، بلكه فرموده : و از كافران بود، معلوم ميشود اين يكى از همان

خدا خانه آخرت را طلب كند، و آن را در راه احسان به مردم انفاق نمايد، و با تكبر و استعلا و طغيان در زمين فساد برنينگيزد لذا قارون در پاسخ آنان ، اين اساس

يستكبرون عن عبادتى سيدخلون جهنّم داخرين»: (آن هایي كه از عبادت من سر مى پيچند و تكبر مى كنند، به زودى با خوارى و ذلت داخل جهنم خواهند شد). و درباره شرك فرموده:

آنها را در شدائد و سختيها و مصائب فرو برديم ، تا از مركب غرور و خود پرستى و تكبر فرود آيند و به ناتوانى خويش پى برند، شايد بيدار شوند و به سوى خدا بازگردند،

امتحان مى‏كنم و مى‏آزمايم. مى‏كشد او را ديو و شى زشت و سهمناك و سركشى كه تكبّر مى‏كند. و على مدفون مى‏شود در شهرى كه بنده شايسته (يعنى: ذوالقرنين) آن را

كافى و قانع كننده است ، مگر افرادى چون شما كه زير پوشش غرور و خودخواهى و تكبر و جاه طلبى ، چشم حقيقت بينشان از كار افتاده باشد. سومين ايراد آنها اين بود

سجده كنيد، اگر مى خواهيد او را عبادت نمائيد. ۳۸ - هر گاه (از عبادت پروردگار) تكبر كنند كسانى كه نزد پروردگار تواند شب و روز براى او تسبيح مى گويند، و خسته

اين كفار عارشان آمد از اين كه براى خداى يگانه سجده كنند، بايد بدانند كه با تكبر آنان، چنان نيست كه در عالَم وجود، كسى يافت نشود كه براى او سجده كند، بلكه

ايشان است قدم بر مى دارند و در راه رفتن تصنع نمى كنند و به طور غير طبيعى و با تكبر راه نمى روند. ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۵ صفحه : ۳۴۲ و در الدر المنثور است

ملامت و سرزنش قرار مى دهند كه ديديد عاقبت گردآورى اموال و نفرات در دنيا و تكبر ورزيدن از قبول حق ، به شما سودى نداد، چه شد آن مالها؟ و كجا رفتند آن نفرات

اين حالت انحرافى خطرناك چيست ؟ مـسـلمـا تـعـصـبـهـاى شـديـد، غـرورهـا، تـكـبـر خـودمـحـورى ، و حـب ذات از مـهـمـتـريـن عوامل پيدايش اين گونه پندارهاى غلط

يكون لك ان تتكبر فيها، فاخرج »، (از اين بهشت فرود آى ، كه در اينجا نمى توانى تكبر كنى ، پس از آن بيرون شو)، كه بظاهر فرمان بيرون شدن ابليس از بهشت است ، ممكن

تطهير هم شامل اعتقادات فاسد چون شرك و كفر مى شود و هم شامل ملكات رذيله چون تكبر و بخل مى گردد و هم اعمال فاسد و شنيع چون كشتن و زنا و شرابخوارى را شامل مى

عز و جل خشنود است و فرموده است (۳۷ سوره اسراء): «مرو در زمين از روى ناز و تكبر زيرا تو زمين را نشكافى و به بلندى كوهها نرسى» و فرمود (۱۹ سوره لقمان): «آرام