نتایج جستجو

اين كلمه نهج البلاغه هفتمين كلمه از كلمات نه گانه غريب آن حضرت كه بعد از حكمت 260 ذكر شده‏اند بصورت ذيل نقل شده كه به لشكريانش فرمود: «اَعْذِبُوا عَنِ

اهمیّت تعقل ۶ تکلیف: عمل به تکلیف ۹ حکمت: آثار حکمت ۴ ; عبرت از حکمت ۵ ; اعطاى حکمت ۱ ; موارد حکمت ۹، ۱۰، ۱۱، ۱۲ ; موانع حکمت ۸ حکیمان: فضایل حکیمان ۳ خدا: عطایاى

نخستین گام محسوب مى شود. «حکمت» در سوره «ص» به معناى علم و دانش و نیروى تدبیر امور کشور یا مقام نبوت، و یا همه اینها است. «حکمت» گاه، جنبه «علمى» دارد که

مقام حکمت و نبوت (یا مسند حکمفرمایی) و مقام دانش عطا کردیم و این چنین ما نکوکاران عالم را پاداش می‌بخشیم. و هنگامی که یوسف به سنّ کمال رسید، حکمت و دانش

۷; زمینه حق طلبى ۷ خدا: تشویقهاى خدا ۷; حکمت خدا ۴; درک حکمت خدا ۵; درک قدرت خدا ۵; قدرت خدا ۴; نشانه هاى حکمت خدا ۲; نشانه هاى قدرت خدا ۲ شناخت: آفات

خداوند بر اساس حکمت و آگاهى کامل و دقیق اوست. (و هو القاهر فوق عباده و هو الحکیم الخبیر) ۵- نفع و ضرر رساندن خداوند به آدمیان بر اساس حکمت و آگاهى (و إن

عزت و حکمت همه جانبه خداوند (سبّح للّه ما فى السموت ... و هو العزیز الحکیم) ۱۱ - مطالعه در موجودات هستى، راهنماى انسان به شناخت خدا و عزّت و حکمت او (سبّح

اسماء و صفات: حکیم ۵; حمید ۵ حمد: حمد خدا ۹ خدا: آثار حکمت خدا ۱۰; حکمت خدا ۶; مدح خدا ۶; نشانه هاى حکمت خدا ۸ شکر: شکر نعمت ۹ قرآن: پیشگوییهاى قرآن ۲، ۱۲;

و «جعل» و مقدم آمدن اعطاى حکمت، نشان دهنده تمایز میان آن دو و قرار داشتن «جعل رسالت» در طول اعطاى حکمت است. ۶ - دریافت حکمت الهى و نیل به مقام رسالت، موهبتى

و «حکیم» (کاردان) است. (اللّه العزیز الحکیم) حکمت (اللّه العزیز الحکیم) ۹ - اهمیت همراه ساختن قدرت با حکمت (اللّه العزیز الحکیم) الکتاب :۲ انسان: عجز انسان

حقایق: روش تبیین حقایق ۱۳ حکمت: ارزش حکمت ۸; استفاده از حکمت ۱۵ خدا: آثار ربوبیت خدا ۲; علم خدا ۱۸ دعوت: برهان در دعوت ۱، ۹; حکمت در دعوت ۱; روش دعوت ۱، ۲;

اختصاصات خدا ۱۹; اختیارات خدا ۱۷; حکمت خدا ۲۵; زمینه امدادهاى خدا ۱۵ خواسته ها: زمینه تحصیل خواسته ها ۱۸ ذکر: ذکر حکمت خدا ۲۶; ذکر علم خدا ۲۶ سخت ى: آثار

توجه به حکمت و علم گسترده خدا، مستلزم بى نیاز شمردن او از شریک و مشاور (و هو الذى فى السماء إله و فى الأرض إله و هو الحکیم العلیم) تذکر به حکمت و علم گسترده

خانواده: ملاک روابط خانوادگى ۸ خدا: آثار ربوبیت خدا ۴; حکمت خدا ۱، ۲، ۴; حکمت در اوامرخدا ۱; حکمت در نواهى خدا ۱; علم غیب خدا ۵; نشانه هاى ربوبیت خدا ۳

دینشان فریفته است.‌» و هر کس بر خدا توکل کند (بداند که) خدا همواره با عزت و حکمت است. هنگامی که می‌گفتند دورویان و آنان که در دلهاشان بیماری است فریب داد

تقویت روحیه ۱۴ جاهلیت:۱۲، ۱۳، ۱۵ جنگ: سختى جنگ ۱۴ جهل: در جاهلیت ۱۳ حکمت: تعلیم حکمت ۷، ۹ خدا: رضاى خدا ۳ ; نعمتهاى خدا ۱، ۲، ۵ خودسازى:۷، ۱۱ زمینه خودسازى

همه‌ی کارهایش مطابق حکمت است). پس اگر- بعد از آنکه برای شما دلایل آشکار آمد - دچار لغزشی شدید، بدانید که خدا همواره بسیار با عزت و حکمت است. و اگر لغزیدید

کتاب و حکمت دادیم و به آنان مُلکی بزرگ دادیم. یا رشک برند مردم را بدانچه خدا از فضل خویش بدانان داده است همانا دادیم به خاندان ابراهیم کتاب و حکمت را و دادیم

خدا ۹; حتمیت مشیت خدا ۱۳; حکمت خدا در هدایت ۱۲; حکمت در مشیت خدا ۱۲; مشیت خدا در گمراهى ۱۲، ۱۳; مشیت خدا در هدایت ۱۳; نقش حکمت خدا ۱۲، ۱۴; نقش عزت خدا ۱۴

وصف براى شخص است، نه براى کتاب، اما چون این کتاب آسمانى خود معلمى بزرگ و حکمت آموز است، این تعبیر در مورد آن بسیار به جا است. البته «حَکِیْم» به معناى

۱ تقوا: زمینه تقوا ۱ خدا: آثار حکمت خدا ۱; آثار حلم خدا ۱; آثار شکرگزارى خدا ۱; آثار عزت خدا ۱; آثار علم غیب خدا ۱; حکمت خدا ۴; علم خدا ۲; علم غیب خدا ۲;

پروردگار دائر به سجده بر آدم(علیه السلام) رسماً اعتراض کرد، و آن را دور از حکمت شمرد، و خود را برتر از آدم(علیه السلام) پنداشت. سفه‌ (۱۱ بار) نا (۱۱۸۲ بار)

عذاب آنان در دوزخ، بر اساس حکمت خداوند (انّ الذین کفروا بایاتنا سوف نصلیهم ناراً ... انّ اللّه کان عزیزاً حکیماً) تذکّر به حکمت خداوند پس از بیان عذاب کافران،

عزت و حکمت خداوند (و ألف بین قلوبهم ... و لکن اللّه ألف بینهم إنه عزیز حکیم) ۱۴- حاکمیت الهى بر قلبها و ایجاد الفت میان مؤمنان، نمودى از عزت و حکمت الهى

عزت و حکمت خداوندى است. ۶ - خداوند، «عزیز» (پیروزمند شکست ناپذیر) و «حکیم» (کاردان) است. (و هو العزیز الحکیم) ۷ - عزّت و اقتدار الهى، آمیخته با حکمت (کاردانى

آگاهى فراوان و صاحب حکمت است، چنین فرمانى را صادر کرده است. ۱۱ - فرمان به تبعیت نکردن از کافران و منافقان، برخاسته از علم گسترده و حکمت خداوندى است. (یأیّها

شود و (بدانید که) نصرت و فیروزی نیست مگر از جانب خدا، که خدا را کمال قدرت و حکمت است. و خدا آن [وعده یاری] را فقط مژده و نویدی برای شما قرار داد و نیز برای

الحکیم) ۱۱ - عزت و شکست ناپذیرى خداوند، آمیخته با حکمت و کاردانى او است. (و هو العزیز الحکیم) ۱۲ - عزت و حکمت خداوند، مظهر عالى ترین صفات او است. (و له المثل

۴، ۹ ; تشریع حدود ۱۳ ; زمینه اجراى حدود ۵ ; فلسفه حدود ۸، ۱۰ حکمت: نقش حکمت ۱۴ خدا: حکمت خدا ۱۱، ۱۲، ۱۳ ; عزّت خدا ۱۳ ; قدرت خدا ۱۱، ۱۲ دزد: قطع دست دزد

از سرکوبى کامل آنان، زمینه ساز شکست و خلاف حکمت و مصلحت (ما کان لنبى ... و اللّه عزیز حکیم) تذکر به عزت و حکمت خداوند پس از نهى وى از اسیر گرفتن قبل از تحکیم

پیروزمندى خداوند، آمیخته با حکمت و مصلحت دانى او (العزیز الحکیم ) ۱۵ - ارزش ها و کمالات موجودات جهان، نمایانگر اقتدار و حکمت الهى (یسبّح له ... العزیز الحکیم

خداوند و حتى آمرزش مشرکان، بر اساس حکمت است. (و إن تغفر لهم فانک انت العزیز الحکیم) ۱۳- عذاب هاى خداوند، برخاسته از عزت و حکمت اوست. (و إن تعذبهم ... فانک انت

سنجيده‌كار است. هر که گناهی کند به خود زیان رسانده، و خدا دانا و کارش از روی حکمت است. و هر کس مرتکب گناهی شود، فقط به زیان خود مرتکب می شود؛ و خدا همواره

أنت العزیز الحکیم) یاد شدن دو صفت عزت و حکمت در پایان آیه شریفه، مى تواند بیانگر مطلب یاد شده باشد. ۱۴ - عزت و حکمت بى مانند خداوند، مقتضى دل بستن و امید

صاحبان کتاب و حکمت، در حمایت از پیامبر اکرم (ص) (لما اتیتکم من کتاب و حکمة ... لتؤمننّ به) از اینکه پیامبران به دلیل دارا بودن کتاب و حکمت، مأمور حمایت

بنى اسرائیل ۳ بهانه جویى: آثار بهانه جویى ۳ تشبیهات: تشبیه به صخره ۲ حکمت: آثار حکمت ۱۶; جایگاه حکمت ۱۵ خدا: تهدیدهاى خدا ۱۹; علم خدا ۱۸; کیفرهاى خدا ۱۹، ۲۰ خشیت:

مى کنند. ۴ - وزش بادها، تشکیل توده هاى ابر و حرکت آنها و ریزش باران، از مظاهر حکمت و تدبیر الهى در نظام طبیعت (و الذریت ذروًا . فالحملت وقرًا . فالجریت یسرًا 

اقتدار و حکمت الهى، اساس قسط و عدل اوست. (قائماً بالقسط لا اله الاّ هو العزیز الحکیم) ۱۴ - نظام عادلانه آفرینش، نشان وحدانیّت، اقتدار و حکمت الهى است.

است. اسماء و صفات: صفات جلال ۳، ۴ انسان: فرجام انسان ها ۱ خدا: تنزیه خدا ۳; حکمت خدا ۵; خدا و شکست ۴; خدا و عجز ۳، ۴; مقدرات خدا ۲، ۵ مرگ: تقدیر مرگ ۲، ۵;

تذکر مى داد. خدا: بى نیازى خدا ۴; تنزیه خدا ۴; حتمیت وعده هاى خدا ۱، ۲، ۴; حکمت خدا ۴; شک به وعده هاى خدا ۳; قدرت خدا ۴ غفلت: غفلت از وعده هاى خدا ۳ قیامت:

می‌افزاید: «و او حکیم و خبیر است» (وَ هُوَ الْحَکِیمُ الْخَبِیرُ). بر اساس حکمت بالغه اوست که این نظام عجیب بر جهان حکومت می‌کند، و بر اساس علم و آگاهی اوست

عظمت والا و فراتر از حد تصور آن است. «حقّ» به چیزى گفته مى شود که براساس حکمت پدید آمده باشد. ۲ - برپایى قیامت، حتمى و صحنه هاى آن، سراسر حق و منزّه از

بر خلق، متکى به علم و حکمت او است; نه بدون ملاک و گزاف. (فضلاً من اللّه و نعمة و اللّه علیم حکیم) ۹ - افعال الهى، براساس علم و حکمت و لکنّ اللّه حبّب ..

خداوند آگاه (از مصالح بندگان و صدق نیّت توبه‌کنندگان است و) حکیم است (و از روی حکمت درگاه توبه را بر روی توبه‌کنندگان باز گذاشته است). توبه (و برگشت‌) بر(عهده‌ی)

فى الدنیا و لهم فى الأخرة عذاب النار) ۷ - مهلت یافتن کافران در دنیا، معلول حکمت و مصلحت سنجى خداوند است; نه عجز و ناتوانى او. (و هو العزیز الحکیم ... و لولا

شریفه درباره کافران و درصدد سرزنش آنان است. ۴ - بهره مندى انسان ها، فلسفه و حکمت آفرینش شتر، گاو و گوسفندان (أوَلم یروا أنّا خلقنا لهم ممّا عملت أیدینا أنعمًا)

الأرض و ما بینهما) «تبارک» مى تواند اخبار از پایندگى و جاودانگى باشد. ۳ - حکمت و علم گسترده خداوند، پشتوانه فرمانروایى زوال ناپذیر او بر نظام هستى (و هو

او، بی‌اساس است) و هیچ معبودی جز خداوند یگانه نیست و خداوند دارای عزّت و حکمت است. بی‌گمان این به‌راستی همان تمام حقیقت داستان گلچین شده و پیگیر گشته (ی

(در این باره) شما را به دشمنی هلاکت‌باری می‌اندازد. به‌راستی خدا عزیزی با حکمت است. در دنیا و آخرت و پرسندت از یتیمان بگو کارسازی ایشان بهتر است و اگر با

- تبدیل تدریجى شب و روز، به یکدیگر (فاصله بین الطلوعین و غروب) به قدرت و حکمت الهى (انّک على کل شىء قدیر. تولج الّیل فى النهار) بنابراینکه «ولوج» به معناى

علم خدا ۸; آثار لطف خدا ۵، ۶; آثار مشیت خدا ۵; اختصاصات خدا ۷; افعال خدا ۱; حکمت خدا ۹; علم خدا ۹; وسعت علم خدا ۷ سرزمینها: ارزش سرزمینها ۶ ;سرزمینهاى با

است؟ ما آیات (قدرت و حکمت) خود را در آفاق جهان و نفوس بندگان کاملا هویدا و روشن می‌گردانیم تا ظاهر و آشکار شود که خدا (و آیات حکمت و قیامت و رسالتش همه)

امکان ارتباط حسى انسان با خداوند است. ۱۵ - وحى و شیوه هاى گوناگون آن، متکى بر حکمت و کاردانى خداوند است. (و ما کان لبشر أن ... إنّه علىّ حکیم) «حکیم» در جمله

به مصلحت آن حضرت نبود. ۱۰ - اعطاى گنج و ثروت فراوان به پیامبر(ص)، بر خلاف حکمت الهى و مصلحت او بود. (أو یلقى إلیه کنز أو تکون له جنّة ... إن شاء جعل لک

لقمان به فرزندش، براى رعایت اعتدال در رفتار و پرهیز از گفتار خشن، نمودى از حکمت وى است. (و لقد ءایتنا لقمن الحکمة ... و إذ قال ... و اقصد فى مشیک و اغضض

العزیز الحکیم. انّ الدّین عند اللّه الاسلام) ۲ - عدالت، یکتایى، اقتدار و حکمت خداوند مقتضى تسلیم شدن انسان، تنها در برابر او (قائماً بالقسط لا اله الاّ

خانوادگی) است. و خداوند باعزّت و باحکمت است (و برای آنان قوانینی وضع می‌کند که با حکمت سازگار است). و (گروهی از) زنانِ طلاق داده شده [:آمیزش دیده] باید مدّت سه

از جنبندگان منتشر و پراکنده می کند، برای اهل یقین نشانه هایی [بر ربوبیت، حکمت و قدرت خدا] ست؛ و در آفرينش شما و پراكنده‌شدن جنبندگان عبرتهاست براى اهل

پیشنهاد کنى مورد قبول است. ۹- پادشاه مصر در عصر یوسف، فردى با فراست و از حکمت و تدبیر برخوردار بود. (و قال الملک ائتونى به أستخلصه لنفسى فلما کلّمه قال

(پیروزمند شکست ناپذیر) و حکیم (کاردان) است. (إن اللّه عزیز حکیم) ۲۴ - عزّت و حکمت الهى، تضمین کننده تحقق وعده ها و بشارتهاى او به مؤمنان (أولئک سیرحمهم اللّه

را بر آن گمارده‌ايم كه انكارش نمى‌كنند. اینان کسانی هستند که بدیشان کتاب و حکمت و نبوت بخشیدیم، اگر اینان [معاصران پیامبر] به آن [شریعت الهی‌] کفرورزند،

بازگردانده نمى‌شويد؟ آیا گمان برده‌اید که ما شما را بیهوده آفریده‌ایم و (حکمت و فلسفه‌ای در آفرینش شما نیست، این است که به فساد پرداخته‌اید؟ و چنین انگاشته‌اید

موجودات، حکیمانه و خردمندانه است. (الحقّ ) «حقّ» به کسى گفته مى شود که براساس حکمت، چیزى را ایجاد کند (مفردات راغب). ۵ - مالکیت و فرمان روایى خداوند بر هستى،

همه آنان (و همه چیز) در تاریکی فرو می‌روند. و نشانه ای [از نشانه های قدرت و حکمت ما] برای آنها شب است که [پوشش] روز را از آن برمی کنیم، پس ناگاه آنان به تاریکی

فرو نمى‌فرستيم، و در آن هنگام، ديگر مهلت نيابند. ما فرشتگان را جز به حق (و حکمت و مصلحت) نمی‌فرستیم، و آن گاه که بفرستیم دیگر کافران مهلتی نخواهند یافت.

کتابهای پیشین گردانیم) و خدا خود بهتر می‌داند که چه چیز را نازل می‌کند (و حکمت این تعویض و تبدیل چیست، کافران) می‌گویند: تو (ای محمّد!) بی‌گمان بر زبان

[قرآن‌] جز تذكارى براى جهانيان نيست. در حالی که این کتاب الهی جز ذکر و پند و حکمت برای عالمیان هیچ نیست. در حالی که قرآن جز مایه تذکر و پند برای جهانیان نیست

جز به حق نيافريده‌ايم، ليكن بيشترشان نمى‌دانند. آنها را جز به حق (و از روی حکمت و مصلحت) نیافریدیم و لیکن اکثر مردم از آن آگاه نیستند. ما آن دو را جز به

اللّه علیم حکیم) از مطرح شدن علم و حکمت خداوند، پس از بیان احکام و مخاطب قرار گرفتن مؤمنان نسبت به این حقیقت که علم و حکمت الهى باهم آمیخته است، برداشت یاد

مخواهيد. آدمی در خلقت و طبیعت بسیار شتابکار است، (ای مردم) ما آیات (قدرت و حکمت بالغه) خود را به زودی به شما می‌نمایانیم (و شما را عذاب می‌کنیم) پس تعجیل

مصونیت از گناه ۲۵; موانع گناه ۱۷ متقین: ۱۵ محرمات: ۱۳ موحدان: ۱۵ یوسف(ع): آثار حکمت یوسف(ع) ۱۶; آثار علم یوسف(ع) ۱۶; استعاذه یوسف(ع) ۱۰; انقیاد یوسف(ع) ۱۵، ۱۶،

برانگیخت‌، حال آنکه آیات او را بر آنان می‌خواند و پاکشان می‌گرداند و کتاب و حکمت بدیشان تعلیم می‌دهد. و گرچه آنان همواره پیش از آن در (ژرفای) گمراهی آشکارگری

شكيبايى كرد آگاه مى‌كنم. (خضر) گفت: اینک وقت جدائی من و تو است. من تو را از حکمت و راز کارهائی که در برابر آنها نتوانستی‌شکیبائی کنی آگاه می‌سازم. گفت: «این

در زمين مى‌گردانيم؟! يا مگر پرهيزكاران را مانند بدكاران مى سازيم؟! آیا (با حکمت و عدالت ما سازگار است) کسانی را که ایمان می‌آورند و کارهای شایسته انجام می‌دهند،

مگر این که گنجینه‌های آن در پیش ما است و جز به اندازه‌ی معیّن و مشخّصی (که حکمت ما اقتضاء کند) آن را فرو نمی‌فرستیم. و هیچ چیزی نیست مگر آنکه گنجینه‌های

را فرستاد تا زمین را پس از مرگ زنده کرد، البته در این کار آیتی (از قدرت و حکمت الهی) بر آنان که بشنوند پدیدار است. و خدا از آسمان آبی نازل کرد، و زمین را

آواره شدن آنان از مدینه است. ۲ - شکست یهود بنى نضیر، نمودى از شکست ناپذیرى و حکمت خداوند (و هو العزیز الحکیم . هو الذى أخرج الذین کفروا) ارتباط این آیه با

الم. آنها آیات کتاب لبریز از حکمت است. حال آنکه برای نیکوکاران رهنمودی (بزرگ) و رحمتی (سترگ) است. کسانی که نماز بر پا می‌دارند و زکات می‌دهند و اینان،

دیگر اختلاف زبانها و رنگهای شما آدمیان، که در این امور نیز ادله‌ای (از صنع و حکمت حق) برای دانشمندان عالم آشکار است. و از نشانه های [قدرت و ربوبیت] او آفرینش

كند آيا چنين كسى قادر نيست كه مردگان را زنده كند؟! آیا چنین خدای (با قدرت و حکمت) باز نتواند مردگان را زنده گرداند؟ آیا چنین نیرومند آگاهی توانا نیست که مردگان

و روز را (بر یکدیگر) می‌گرداند، همانا صاحبان بصیرت را در این (آیت الهی و حکمت خدا) عبرتی است. خدا شب و روز را [دگرگون و] جابجا می کند؛ مسلماً در این دگرگونی

که (در دنیا انجام داده‌اند و) پشت سر گذاشته‌اند، ولی آنان از (کار و بار و حکمت) آفریدگار آگاهی ندارند. آنچه را که آنان در پیش دارند و آنچه را در پشت (سر)شان

آيا براى تو سينه‌ات را نگشاده‌ايم؟ (ای رسول گرامی) آیا ما تو را (به نعمت حکمت و رسالت) شرح صدر (و بلندی همّت) عطا نکردیم؟ آیا سینه ات را [به نوری از سوی

بی‌مستند فرو رفته‌اند. هان! که او بی‌گمان بر هر چیزی احاطه‌(ی علمی و قدرت و حکمت) دارد. همانا ایشانند در تردیدی از ملاقات پروردگار خویش همانا او است به همه

او همان شكست‌ناپذير آمرزنده است. آسمانها و زمین را به حق و راستی (و برای حکمت و غرض ثابتی) ایجاد کرد، شب را بر روز و روز را بر شب بپوشاند و خورشید و ماه

و مهربانی برقرار فرمود. در این امر نیز برای مردم بافکرت ادله‌ای (از علم و حکمت حق) آشکار است. و از نشانه های [قدرت و ربوبیت] او این است که برای شما از جنس

من نیست. فرمان جز در دست خدا نیست. خدا به دنبال حق می‌رود (و کارهایش برابر حکمت انجام می‌شود. لذا اگر خواست عذاب واقع می‌گردد و اگر نخواست عذاب واقع نمی‌شود)

هر که را بخواهد هدایت عطاء می‌نماید، و بهتر می‌داند که چه افرادی (بر طبق حکمت و عنایت یزدان و برابر اندیشه و تلاش انسان، سزاوار پذیرش ایمان بوده و به سوی

جهت رسیدگی به حساب مردمان نیست). آیا و ندیدند که ما همواره (با علم و قدرت و حکمت) به زمین توجه (ویژه‌ای) می‌کنیم، حال آنکه از اطراف آن می‌کاهیم‌؟ و تنها خداست

گیرید. و همواره این (قرآن)، در کتاب اصلی (علم ربّانی) نزد ما بسی والا و پر حکمت و فشرده است. آیا پس به (صِرفِ) اینکه شما قومی مسرف بوده‌اید (باید) این یادواره

معانى الأخبار، ص ۱۶۲، ح ۱; نورالثقلین، ج۳، ص ۶۲۷، ح ۲۵۸. آیات خدا: تبیین آیات خدا ۳۲; حکمت در آیات خدا ۳۵; فلسفه تبیین آیات خدا ۳۴; ویژگیهاى آیات خدا ۳۵ احکام ۱، ۲،

خَلَقْتَنِی مِنْ نارٍ وَ خَلَقْتَهُ مِنْ طِینٍ). در حقیقت او با این سخن می‌خواست هم حکمت خدا را نفی کند و هم امر او را- نعوذ باللّه- بی‌مأخذ بشمرد. ج4، ص200 تمام

آنکه آنان در جایی فراخ از آن غار قرار گرفته‌اند. این از نشانه‌های (قدرت و حکمت و رحمت) خداست. خدا هر که را راهنمایی کند (هم) او راه یافته است. و هر که را

را بدو بیاموزیم. خدا بر کار خود چیره و مسلّط است، ولی بیشتر مردم (خفایای حکمت و لطف تدبیرش را) نمی‌دانند. و آن کس از مصریان که او را خریده به همسرش گفت:

فضیلت و بخشش می‌دهد. و خدا گشایشگری داناست. (خدا) به هر کس بخواهد حکمت می‌دهد و به هر کس حکمت داده شود، بی‌گمان، خیری فراوان داده شده است. و جز خردمندان ژرف‌نگر

آن‌گونه که می‌خواهد در رحم‌ها صورتگری می‌کند. هیچ معبودی جز او -کانون عزت و حکمت- نیست. اوست کسی که این کتاب [:قرآن] را بر تو فرو فرستاد. پاره‌ای از آن، آیات

دل‌هایتان بدان آرامش یابد. و پیروزی جز از نزد خدا نیست. خدا همواره کانون عزت و حکمت است. چون (خدا) خواب سبک آرامش‌بخش را، از سوی خود بر (سراسر وجود)تان فراگیر

[بخشى از] آن را آشكار مى‌كنيد و بسيارى را- كه وصف محمد کافران، خدا (و رحمت و حکمت او) را چنان که باید نشناخته‌اند، وقتی که می‌گویند: خداوند هیچ چیزی بر هیچ

(مخالفت با پروردگار و خشم) خدا بپرهیزید، باشد که رستگار گردید. در باره‌ی (حکمت) هلال‌ها(ی ماه‌ها) از تو می‌پرسند. بگو: «آنها (شاخص‌های) گاه‌شماری برای مردم

ساختمانى بعبث مى‏سازيد بى آن كه غرض صحيحى در نظر داشته باشيد؟! در نهج البلاغه حكمت 78 فرموده: «وَ لَمْ يُنْزِلِ الْكِتابِ لِلْعِبادِ عَبَثاً» كتاب را ببندگان

آیات شامل این کلمه حکم‌ (۲۱۰ بار) إِن وَ فَاحْکُم بَيْنَهُم شَيْئا بِالْقِسْط يَضُرّوک فَلَن اللّه يُحِب عَنْهُم الْمُقْسِطِين تُعْرِض در حال بارگیری.

گردند!). بلکه دو دست خدا باز (و او جواد و بخشنده است)، هرگونه که بخواهد (و حکمت خداوندی اقتضاء کند) می‌بخشد. (به سبب تنگ‌چشمی و کینه‌توزی) آنچه از سوی پروردگارت

اينها. ] (آیه 40)- روز جدائیها! در آیات گذشته در مورد مسأله معاد از طریق «حکمت آفرینش این جهان» برای وجود رستاخیز استدلال شده بود، آیه شریفه از این استدلال

تَحْکُمُوا ۱ يَتَحَاکَمُوا ۱ يُحَکِّمُوکَ‌ ۱ لِتَحْکُمَ‌ ۱ فَاحْکُمْ‌ ۵ حَکَمْتَ‌ ۱ يُحَکِّمُونَکَ‌ ۱ حُکْمُ‌ ۲ يَحْکُمْ‌ ۳ لْيَحْکُمْ‌ ۱ احْکُمْ‌ ۲ فَحُکْمَ‌

است باصطلاح آنها زيرا اصول اخلاق حسنه را چهار ميدانند حكمت و عفت و شجاعت و عدالت و از براى حكمت دو ضد قائلند يكى بلاهت‌ جلد 1 صفحه 11 است و ديگر گربزه

‌از‌ روي‌ قدرت‌ و اختيار و موافق‌ حكمت‌ و مصلحت‌ و البته‌ حادث‌ ‌است‌ ولي‌ لازم‌ نيست‌ انتهاء داشته‌ ‌باشد‌ زيرا ‌اگر‌ حكمت‌ و مصلحت‌ دائمي‌ شد فعل‌ ‌که‌ تابع‌

الْأَرْضِ آیاتٌ لِلْمُوقِنِینَ). به راستی نشانه‌های حق و قدرت بی‌پایان و علم و حکمت نا محدود خدا در ج4، ص540 همین کره خاکی آنقدر فراوان است که عمر هیچ انسانی

بی‌مستند فرو رفته‌اند. هان! که او بی‌گمان بر هر چیزی احاطه‌(ی علمی و قدرت و حکمت) دارد. تفسیر آیات

است، و حساب (آنان) تنها بر ماست. آیا و ندیدند که ما همواره (با علم و قدرت و حکمت) به زمین توجه (ویژه‌ای) می‌کنیم، حال آنکه از اطراف آن می‌کاهیم‌؟ و تنها خداست

مواعظ و حكمتها مى‏آوردند. ايضاً به نظر مى‏آيد در آياتيكه حكمت و كتاب آمده مثل [بقره:231]. مراد از حكمت همان زبر است كه در آيات ديگر آمده است. * [كهف:96]. زبر

مغفرت‌ و رضا و سخط و ثواب‌ و عقاب‌ و ‌غير‌ اينها، زيرا همه‌ ‌آنها‌ ‌از‌ روي‌ حكمت‌ و مصلحت‌ بوده‌ و فعل‌ قبيح‌ و لغو ‌از‌ مقام‌ مقدسش‌ محال‌ ‌است‌ صادر شود

نشانه‌هاى [حكمت‌] او خواب شما در شب و روز و طلب [معاش‌] شما از فضل اوست. به راستى در اين، براى مردمى كه گوش شنوا دارند دلايلى است و از نشانه‌هاى [حكمت‌] او خواب

که قدرت بر آفرینش نخستین داشت قدرت بر معاد هم دارد، و قانون عدالت و همچنین حکمت خداوند ایجاب می‌کند که این آفرینش مجدد تحقق یابد». تفسیر آیات ۱ - خداوند،

برخوردار از دلایل روشن (برهان و معجزه) و داراى «زُبُر» (کتابهاى مشتمل بر حکمت و موعظه) و نیز آورنده کتابِ روشن و روشنگر (رسل من قبلک جاءو بالبیّنات و الزّبر

مأمور به قضاوت عادلانه بین یهودیان در صورت تصمیم بر داورى میان آنان (و إن حکمت فاحکم بینهم بالقسط) ۱۶- ضرورت رعایت قسط و عدالت در داورى میان مردم (فاحکم

که با او سخن می‌گوید نه شعله آتش یا درخت خداوندی که «شکست‌ناپذیر» و «صاحب حکمت و تدبیر» است. تفسیر آیات ۱ - تأکید خداوند، بر الهى بودن نداى برخاسته از دل

الوعد ... و إنّ ربّک لذو فضل على الناس) این آیه در ادامه آیات قبل و بیانگر حکمت تأخیر انداخته شدن عذاب کافران و اعطاى مهلت به آنان است. ۳ - چشاندن بخشى از

تفکیک پذیر بود، فرمان مراجعه به هر دو، در واقع امر به دو چیز متخالف بود که از حکمت خداوند به دور است. ۵- تفکیک میان قرآن و پیامبر (کتاب و سنت)، از شیوه هاى

صواب: حق و درست يعنى آنچه حقيقت را درك كرده [نباء:38]. يعنى قول حق و مطابق حكمت و عقل بگويد. صيّب: باران و ابر [بقره:19]. يا مثل باران سختى از آسمان كه در

فرزند نوح مى باشد. ۱۰- نجات فرزند فسادپیشه نوح از حادثه طوفان ، امرى خلاف حکمت و مصلحت در نزد خداوند (فلاتسئلن ما لیس لک به علم) «به» متعلق به «علم» است

مکلفان، از حکمت ها و ملاک هاى لحاظ شده در تشریع احکام الهى (ذلک خیر لکم و أطهر) ۹ - اقدام به انجام بهترین عمل و مؤثرترین کار براى طهارت نفس، حکمت واجب شدن

عدل‌ فرع‌ حكمت‌ ‌است‌ و حكمت‌ ‌از‌ صفات‌ ذات‌ ‌است‌ ‌که‌ عالم‌ بجميع‌ حكم‌ و مصالح‌ ‌است‌، و عدل‌ ‌از‌ صفات‌ فعل‌ ‌است‌ ‌که‌ افعال‌ ‌او‌ موافق‌ حكمت‌ و مصلحت‌

چیزی را به کسی می‌بخشد و یا از او می‌گیرد بلکه مشیت او از روی حکمت و مراعات نظام و مصلحت و حکمت جهان آفرینش و عالم انسانیت است و گاه این حکومتها به خاطر شایستگیها

این کلمه ضرر (۷۴ بار) ک‌ (۱۴۷۸ بار) إِن وَ عَنْهُم فَلَن شَيْئا تُعْرِض حَکَمْت فَاحْکُم بَيْنَهُم أَعْرِض بِالْقِسْط أَو اللّه در حال بارگیری...

أعهد إلیکم ... إنّه لکم عدوٌّ مبین) ۱۲ - احکام و توصیه هاى الهى، برخوردار از حکمت و فلسفه و در جهت منافع و مصالح انسان ها است. (ألم أعهد إلیکم یبنى ءادم أن

می‌باشد قدر ندانستند. حال آنکه روز قیامت زمین یکسره در قبضه‌ی (علم و قدرت و حکمت) اوست، و آسمان‌ها در هم پیچیده به دست توانای اوست. او منزه و برتر است از

بیگناهی شرّ است.و ... خلاصه خدا هر چیزی را برای کاری و مصلحتی آفریده است و اغلب حکمت و فلسفه آنها از دید ما پنهان است. Tabber requires Javascript to function

شرّ و خیر موجود در جهان آزموده مى شوند. (و نبلوکم بالشرّ و الخیر فتنة ) ۴- حکمت و فلسفه خلقت انسان، امتحان و آزمایش او است. (کلّ نفس ذائقة الموت و نبلوکم

يهوديان به مرگى كه از آمدنش كراهت دارند گفتاری در این که منظور از تعلیم حکمت چیست؟ دعوت اسلام، مردم را به پیروی از «فطرت» و «دین حق» تفسیر آیات وَ لا يَتَمَنَّوْنَهُ

اگر راست می‌گویی پس عذاب موعودت چه شد؟ اکنون که اتمام حجت به قدر کافی شده، حکمت الهی ایجاب می‌کند که «عذاب استیصال» همان عذاب ریشه‌کن کننده را بر آنها بفرستد

متنبّه و متذكّر نميشوند كه افعال مناسب با حكمت و رحمت از غير حكيم رحيم صادر نميگردد و يكى از آيات و علائم حكمت و رحمت الهى بر بندگان آنستكه آن خداوند مينماياند

به نقض غرض، و نقض منافى حكمت، پس بر حكيم روا نباشد. يَرْزُقُ مَنْ يَشاءُ: روزى مى‌دهد هر كه را خواهد بر حسب مصلحت خفيه و حكمت غامضه، پس مخصوص مى‌سازد هر

اینجا ضدّ علم است و منظور جهلی است که انسان در آن معذور است. از قبیل جهل به حکمت و مشیّت خدا. قُلْ‌ فَلِلَّهِ‌ الْحُجَّةُ الْبَالِغَةُ... (۳) وَ لَوْ شَاءَ

نيروئى كه چشم شخص خارج مى‏شود حتى مى‏تواند طرف را بخواباند در نهج البلاغه حكمت 400 فرموده «اَلْعَيْنُ و الرُّقى حَقَّ وَ السِّحرُ حَقَّ...» يعنى چشم زخم

نمى‏كند از اينكه خدا را بنده باشد ايضاآيه 173. ازهمين سوره. در نهج البلاغه حكمت 372 آمده:« فَاِذا ضَيَّعَ الْعالِمُ عِلْمَهُ اسْتَنْكَفَ الْجاهِلُ أَنْ يَتَعَلَمَ»

قرآن آمده است كه 46 مرتبه آن در كنار حكمت است. «الْعَزِيزِ الْحَكِيمِ» آرى عزّت زمانى دائمى است كه همراه با حكمت باشد. عزيز واقعى تنها اوست زيرا خالق و

عفّت پيش گيرند تا خدا از كرم خويش آنها را بى نياز گرداند. در نهج البلاغه حكمت 68 آمده: «وَالْعَفافُ زيَنةُالْفَقْرِ» تملك نفس و مناعت زينت فقر است. وَ

ساختمانى بعبث مى‏سازيد بى آن كه غرض صحيحى در نظر داشته باشيد؟! در نهج البلاغه حكمت 78 فرموده: «وَ لَمْ يُنْزِلِ الْكِتابِ لِلْعِبادِ عَبَثاً» كتاب را ببندگان

بیانگر فلسفه تشریع حج مى باشد، عطف «یذکروا» بر «یشهدوا» بیان یکى دیگر از حکمت هاى تشریع حج خواهد بود. ۹ - انجام تکلیف قربانى، موقوف به زمانى خاص و معین

مَقامَهُمْ» خدا به آنها توجه كرد. از سعى شان خشنود شد و مقامشان را ستود. ودر حكمت 131 درباره دنيا فرموده: «فَذَمَّها رِجالٌ غَداةَ النِّدامَةِ وَ حَمِدَها

نيكو كه سزاوار و لايق او بود به آن به مقتضاى حكمت و بر وفق مصلحت، زيرا هيچ چيز خلق نفرموده مگر بر آنچه حكمت مقتضى است، پس جميع مخلوقات حسن باشند، اگرچه

صاف و زمينى كه در اثر سختى چيزى نمى‏روياند و بخيل... است. در نهج البلاغه حكمت 333 در وصف مؤمن فرموده: «نَفْسُهُ اَصْلَبُ مِنَ الصَلْدِ». در آيه شريفه نروياندن

(مفردات) كه آن را حكم جور گويند. «حاف عليه حيفاً: جارو ظلم». در نهج البلاغه حكمت 261 فرموده: «... اِنْ كانَتِ الرَّعايا قَبْلى لَتَشْكُو حَيْفَ رُعاتِها وَ

عار باشد چنانكه در زنده به گور كردن دختران و خواه براى فقر. در نهج البلاغه حكمت 258 فرموده: «اِذا اَمْلَقْتُمْ فَتاجِرُوالله بِالصَّدَقَةِ» چون فقير شديد

کان ...» دانست و آن را دلیل و حکمت برداشتن روزه از مسافر و مریض شمرد و نیز مى توان آن را ناظر به اصل وجوب روزه و بیان حکمت آن دانست. برداشت فوق بر اساس

گروه را به خاك افتاده مى‏بينى گوئى تنه‏هاى نخل سقوط كرده‏اند. در نهج البلاغه حكمت 408 فرموده: «مَنْ صارَعَ الْحَقَّ صَرَعَهُ» هر كه با حق كشتى گيرد گيرد حق

ساختمانى بعبث مى‏سازيد بى آن كه غرض صحيحى در نظر داشته باشيد؟! در نهج البلاغه حكمت 78 فرموده: «وَ لَمْ يُنْزِلِ الْكِتابِ لِلْعِبادِ عَبَثاً» كتاب را ببندگان

زکات را فراسویشان وحی کردیم ، حال آنکه آنان پرستندگان ما بوده‌اند. و لوط را حکمت و دانشی دادیم و او را از آن گروهی که کارهای (جنسی) بس پلید می‌کرده‌اند نجات

شما را به گونه‌ای ویژه پاکیزه گرداند. و آنچه را که از آیات خدا و (سخنان) حکمت (آمیز)ش در خانه‌های شما خوانده می‌شود، یاد کنید. همواره خدا دقیق بسیار آگاه

يهوديان به مرگى كه از آمدنش كراهت دارند گفتاری در این که منظور از تعلیم حکمت چیست؟ دعوت اسلام، مردم را به پیروی از «فطرت» و «دین حق» تفسیر آیات قُلْ إِنَّ

them do not know.” ترتیل: ترجمه: «آیَةً»: دلیل حسی. معجزه. «لا یَعْلَمُونَ»: حکمت انزال آیات را نمی‌دانند و متوجّه نیستند که برابر سنّت خدا تکذیب مشاهده عیان

عفّت پيش گيرند تا خدا از كرم خويش آنها را بى نياز گرداند. در نهج البلاغه حكمت 68 آمده: «وَالْعَفافُ زيَنةُالْفَقْرِ» تملك نفس و مناعت زينت فقر است. ل من

يعنى در شما نسبت به خدا نفع و ضررى نيست و خدا قدرى به شما قائل نيست ولى در حكمت خدا آمده كه شما را به ايمان دعوت كند. معنى مشروح آيه در «دعو» گذشت. اين كلمه

است گسترده، نمارق نكره است نمى‏شود مثل پشتى‏هاى دنيا باشد. در نهج البلاغه حكمت 109 فرموده: «نَحْنُ النُّمْرُقَهُ الْوُسْطى بِها يَلْحَقُ التَّالى وَاِلَيْهايَرْجِعُ

بعقل دريابيد و همانا آن در اصل كتاب نزد ما هر آينه بلند مرتبه‌ايست داراى حكمت‌ آيا پس برداريم از ميان شما موجب تذكّر را از باب اعراض براى آنكه بوديد گروهى

متنبّه و متذكّر نميشوند كه افعال مناسب با حكمت و رحمت از غير حكيم رحيم صادر نميگردد و يكى از آيات و علائم حكمت و رحمت الهى بر بندگان آنستكه آن خداوند مينماياند

الجاء به راه راست رسيدندى، و لكن اين قسمت نقض غرض، و منافى تكليف، و خلاف حكمت و مصلحت، و شايسته مقام سبحانى نيست. تنبيه: آيه شريفه دال است بر بطلان قول

امر فرمود پيغمبر را به دعوت مردمان به حكمت و موعظه حسنه، ذكر فرمود اين مراتب اربعه را، تنبيه بر آن كه دعوت به حكمت و موعظه حسنه، واجب است وقوع آن بر اين

متنبّه و متذكّر نميشوند كه افعال مناسب با حكمت و رحمت از غير حكيم رحيم صادر نميگردد و يكى از آيات و علائم حكمت و رحمت الهى بر بندگان آنستكه آن خداوند مينماياند

و اقرب گفته: مدفن الانسان. در مفردات گفته: مَقَرُالْمَيِتِ.در نهج البلاغه حكمت 5 فرموده: «اَلْاِحْتِمالُ قَبْرُالْعُيُوبِ» [توبه:84]. بر احدى از منافقان

نسبت به اتباع خويش و مرحباى دوم جواب پيروان است نسبت به رؤسا. در نهج البلاغه حكمت 200 آمده «لا مَرحَباً بِوُجُوهٍ لاتُرى اِلَّا عِنْدَ كُلِّ سَوْأَةٍ». ضَاقَت

و اقرب گفته: مدفن الانسان. در مفردات گفته: مَقَرُالْمَيِتِ.در نهج البلاغه حكمت 5 فرموده: «اَلْاِحْتِمالُ قَبْرُالْعُيُوبِ» [توبه:84]. بر احدى از منافقان

بَيْنَهُم أَخَوَيْکُم تُقْسِطُوا بِالْعَدْل فِي فَاحْکُم فِيهَا الدّين حُکْم حَکَمْت اتّقُوا بَيْنَهُمَا تَبَرّوهُم أَن فَاءَت دِيَارِکُم در حال بارگیری...

مَقامَهُمْ» خدا به آنها توجه كرد. از سعى شان خشنود شد و مقامشان را ستود. ودر حكمت 131 درباره دنيا فرموده: «فَذَمَّها رِجالٌ غَداةَ النِّدامَةِ وَ حَمِدَها

يعنى در شما نسبت به خدا نفع و ضررى نيست و خدا قدرى به شما قائل نيست ولى در حكمت خدا آمده كه شما را به ايمان دعوت كند. معنى مشروح آيه در «دعو» گذشت. اين كلمه

مؤمنان براى توسعه رزق مستجاب نمى‌شود؟ در پاسخ بايد گفت: استجابت دعا در چارچوب حكمت الهى است. گاهى توسعه رزق عامل غفلت از خدا و موجب طغيان و تجاوز است و چه بسيارند

خداوند به حال ستمگران آگاه‌تر است (و به موقع مجازات مى‌كند). 1- عجله‌ى مردم، حكمت خدا را تغيير نمى‌دهد. تَسْتَعْجِلُونَ‌ ... وَ اللَّهُ أَعْلَمُ‌ 2- كيفرها

آمده:«لِيُولِجَهُ بِهِ الْجَنَّتةَ» و نيز آمده «وَبَحْرٌ عَميقٌ فَلاتِلِلجُوهُ» حكمت 287. اولى دخول معمولى و دومى بطور جاباز كردن است. [اعراف:40]. داخل بهشت نمى‏شوند

آمده:«لِيُولِجَهُ بِهِ الْجَنَّتةَ» و نيز آمده «وَبَحْرٌ عَميقٌ فَلاتِلِلجُوهُ» حكمت 287. اولى دخول معمولى و دومى بطور جاباز كردن است. [اعراف:40]. داخل بهشت نمى‏شوند

نسبت به اتباع خويش و مرحباى دوم جواب پيروان است نسبت به رؤسا. در نهج البلاغه حكمت 200 آمده «لا مَرحَباً بِوُجُوهٍ لاتُرى اِلَّا عِنْدَ كُلِّ سَوْأَةٍ». هم

يقين، نشانه‌هايى است. و در (آفرينش) خودتان (نيز نشانه‌هايى از قدرت، عظمت و حكمت الهى است.) پس چرا (به چشم بصيرت) نمى‌نگريد؟ و (تقدير و تدبير) رزق شما و آنچه

گفتارى فلسفى و قرآنى پيرامون حكمت خداى تعالى و اينكه افعال او داراى مصلحت است معناى حكمت و مصلحت در افعال انسان افعال خداوند عين حكمت و مصلحت است لذا مورد سئوال

هدایت: منشأ هدایت ۶ آیه ۲۶۹ سوره بقره، (ترجمه) «و هر که را (خداوند) به دانش و حکمت رساند، درباره او لطف و مرحمت بسیار فرموده». شأن نزول و ترجمه این آیه در سوره

۶; استرجاع در مصایب ۶، ۱۰; روش تسهیل مصایب ۴; مراد از مصیبت ۹ نهج البلاغه حکمت، ۹۹; نورالثقلین، ج ۱، ص ۱۴۵، ح ۴۵۷. الدر المنثور، ج ۱، ص ۳۷۹. الدر المنثور،

واقعیت هستى و نیازهاى انسان (أنزل الکتب بالحقّ) حق، گاهى به معناى شىء مطابق با حکمت مى آید و گاهى به معناى امر ضرورى و مورد نیاز. برداشت یاد شده براساس هر دو

ثروت تجاوز شده و از يكديگر تمكين نمى‏كردند و جوامع بشرى متلاشى مى‏گرديد.ولى حكمت بالغه اقتضاء مى‏كند كه بسط در كار نباشد و مردم يكديگر را در كار تسخير كنند

از زمان و وقت را يوم گويند. چنانكه راغب و ديگران گفته‏اند در نهج البلاغه حكمت 396 فرموده:«اَلدَّهْرُ يَوْمانِ يَوْمٌ لَكَ وَ يَوْمٌ عَلَيْكَ» دنيا دو روز

تن خسته مى‏شود. امير المؤمنين عليه السلام ميفرمود: جان خود را بمطالب شگفت حكمت استراحت دهيد زيرا جان هم چون تن خسته شود. على بن ابراهيم، از پدرش، از ابن

بنى اسرائيل خبر حكمت را بنادانان نگوئيد كه بايشان ستم كرده باشيد و از اهل حكمت آن را بازنداريد كه بآنها ستم كرده باشيد. (مقصود از حكمت حقايق و دقايق دين

حدیث امام على (ع) درباره حكمت , دانش و دانايى , خرد در کتاب الكافي جلد ۱ كِتَابُ فَضْلِ الْعِلْم‏‏ بَابُ النَّوَادِرِ موضوعات : حکمت، دانش و دانایی، علم، خرد،

ظاهراً براى فهماندن اين حقيقت است كه خدا در عين عزّت و توانائى كارهايش از روى حكمت و مصلحت است و در عين حال مهربان، بخشاينده، وهاب، دانا، پسنديده و... است نبايد

اين كلمه نهج البلاغه هفتمين كلمه از كلمات نه گانه غريب آن حضرت كه بعد از حكمت 260 ذكر شده‏اند بصورت ذيل نقل شده كه به لشكريانش فرمود: «اَعْذِبُوا عَنِ

ندارد. ما نيز نعمت‌هايى داريم كه ديگران ندارند. نعمت‌ها بر اساس حكمت تقسيم شده است، گرچه ما حكمت آن را ندانيم. آنكه نعمتش بيشتر است، مسئوليّتش بيشتر است. بدانيم

Tabber requires Javascript to function. آيات ۲۴۲ - ۲۲۸ ، سوره بقره اشاره به حكمت تشريع عده براى زن مطلقه توضيحى مبسوط پيرامون واژه (قرء) و معناى آن معناى

است بر قدرت و حكمت خالق سبحان، زيرا خاك كثيف، و آب لطيف است؛ خاك ساكن، و آب متحرك؛ خاك خشك، و آب تر؛ اين هر دو ضد را به قدرت كامله و حكمت شامله با يكديگر

طالبان يقين نشانه‌هاى قدرت و حكمت خداوند است. حالات مختلف بدن، از نطفه تا مراحل بعد، نشانه قدرت اوست. غرايز گوناگون انسان نشانه حكمت و علم او به نيازهاى انسان

است که «خداوند هر چیزی را بخواهد محو می‌کند (همان گونه که به مقتضای اراده و حکمت خویش) اموری را اثبات می‌نماید، و کتاب اصلی و ام الکتاب نزد اوست» (یَمْحُوا

حصول امتعه دنيا باشد، نُؤْتِهِ مِنْها: عطا كنيم او را نصيبى از دنيا بر حسب حكمت و مصلحت، چنانچه فرمايد: «عجلنا له فيها ما نشاء لمن نريد». وَ ما لَهُ فِي

توحید استدلالی- که گوشه کوچکی از نظام آفرینش را که حاکی از مبدأ علم و قدرت و حکمت آفریدگار است نشان می‌دهد- به استدلال فطری منتقل می‌شود و می‌گوید: فراموش

سوّیه) «تسویة» مصدر «سوى» به معناى متناسب و خالى از افراط و تفریط و طبق مقتضاى حکمت بودن است. (مفردات راغب). ۶ - قواى ادراکى (چشم و گوش و قلب انسان) از نشانه هاى

(در صورت استحقاق) به عذابی سخت دچار کننده‌ایم. این (جریان) در کتاب (علم و حکمت و قدرت الهی) ثبت شده بوده است. و (چیزی) ما را از اینکه (خاتم پیامبران را)

است برای جهان دیگر، که بدون آن، آفرینش این جهان، لغو و بی‌معنی است، نه با حکمت خداوند سازگار است و نه با عدالت او. تفسیر آیات ۱ - درخواست تمسخرآمیز مشرکان

‌از‌ آيات‌ و غافل‌ ‌از‌ اينكه‌ مرا ديد قدرت‌ و يد حكمت‌ ‌است‌ ‌يعني‌ ‌من‌ ‌از‌ روي‌ قدرت‌ و مصلحت‌ و حكمت‌ آدم‌ ‌را‌ خلق‌ كردم‌ و مراد ‌از‌ وجه‌ مقام‌ قرب‌

و طراحى شود، سؤال مى‌كند كه اين طرح از كيست؟ اگر خاك طراحى شده، همراه با حكمت و صنعت به صورت كاشى درآيد، از ويژگى‌ها و هنر طرّاح سؤال مى‌كند. خداوند، انسان

پس همه كارها و افعال الهيه به حكمت و مصلحت باشد. بيان: حق تعالى احوال بندگان را مختلف ساخته در اعطاى اولاد به حسب مقتضى حكمت و مصلحت، پس بعضى را يك صنف پسر

بمقصد و مقصود ميرساند بدون پيمودن راه ولى اين منافى با غرض و قصد است چون حكمت و مصلحت و لذت در آنستكه با پيمودن راه و اعمال اختيار و تهيّه استحقاق معشوق

موعظه حسنه مواعظ قرآنيّه است و در مجمع حكمت را بقرآن تفسير فرموده براى آنكه متضمّن امر بحسن و نهى از قبيح است و اصل حكمت منع از فساد است و بنظر حقير اصل هر

گفتارى فلسفى و قرآنى پيرامون حكمت خداى تعالى و اينكه افعال او داراى مصلحت است معناى حكمت و مصلحت در افعال انسان افعال خداوند عين حكمت و مصلحت است لذا مورد سئوال

البلاغه نيز موارد آن انحراف از حق است رجوع شود به خطبه 89 - 120 - 149 - 154 حكمت 31 [آل عمران:7]. آنانكه در قلوبشان انحرافى است بمتشابه آن مى‏چسبند. ملاحظه

نُکَلّف لِيَقُوم يُحِب وُجُوهَکُم يَجْرِمَنّکُم الْکَيْل أَلاّ تَعْلَمُون حَکَمْت قُل نَفْسا تَفْعَلُوا کَفَرُوا تَبْخَسُوا الْمِکْيَال فِي تُخْسِرُوا الْحَدِيد

صواب: حق و درست يعنى آنچه حقيقت را درك كرده [نباء:38]. يعنى قول حق و مطابق حكمت و عقل بگويد. صيّب: باران و ابر [بقره:19]. يا مثل باران سختى از آسمان كه در

خدا آنچه را كه خدا مى‏خواهد به پيامبر وحى و تفهيم مى‏كند كه خدا والامقام و حكمت كردار است. اى پيامبر همانطور با هر سه راه دينى بتو وحى كرديم . مى‏شود خواب

از زمان و وقت را يوم گويند. چنانكه راغب و ديگران گفته‏اند در نهج البلاغه حكمت 396 فرموده:«اَلدَّهْرُ يَوْمانِ يَوْمٌ لَكَ وَ يَوْمٌ عَلَيْكَ» دنيا دو روز

استطاعت بر وجهى بود كه حكمت و اراده الهى مقتضى آن باشد بر طريق اقتضاى قدرت. پس صدور اين كلام بر وجه استحكام معرفت بوده، يعنى آيا اراده و حكمت پروردگار تو تقاضا

گرفتن هر نعمتى، نشانه‌ى قهر و غضب است، بلكه چه بسا آزمايش الهى است. انسان چون حكمت الهى و مصالح امور را نمى‌داند، زود قضاوت مى‌كند، مأيوس مى‌شود و كفر مى‌ورزد

خداوند را به درستى نشناخته‌اند، زيرا اگر با مردن انسان پرونده او محو شود، حكمت خدا زير سؤال مى‌رود. چنانكه در اين آيه مى‌فرمايد: «أَ يَحْسَبُ الْإِنْسانُ

يقين، نشانه‌هايى است. و در (آفرينش) خودتان (نيز نشانه‌هايى از قدرت، عظمت و حكمت الهى است.) پس چرا (به چشم بصيرت) نمى‌نگريد؟ و (تقدير و تدبير) رزق شما و آنچه

براى خود كه عزّت و توانائى و حكمت و درستكارى است با اشاره بآنكه نقطه مقابل آندو كه پستى و عجز و عدم قابليّت براى علم و حكمت است در آنها موجود است و نيز

محذورى از مصداق داشتن آن نيست در اين صورت بايد ديد وحى اولى و انساء ثانوى چه حكمت داشته است. «نَأْتِ بِخَيْرٍ مِنْهااَوْمِثْلِها» صريح است در اينكه آيه و حكم

گفتارى فلسفى و قرآنى پيرامون حكمت خداى تعالى و اينكه افعال او داراى مصلحت است معناى حكمت و مصلحت در افعال انسان افعال خداوند عين حكمت و مصلحت است لذا مورد سئوال

موعظه حسنه مواعظ قرآنيّه است و در مجمع حكمت را بقرآن تفسير فرموده براى آنكه متضمّن امر بحسن و نهى از قبيح است و اصل حكمت منع از فساد است و بنظر حقير اصل هر

إِلى‌ حِينٍ (111) وَ إِنْ أَدْرِي لَعَلَّهُ فِتْنَةٌ لَكُمْ‌: و نمى‌دانم حكمت را در غير عقوبت شما، شايد كه آن تأخير آزمايش باشد مر شما را، و امتحان شما

غضب خود را به مردم مى‌شناساند. «1» 3- دستور الهى بر پرهيز از چيزى، از علم و حكمت او سرچشمه مى‌گيرد. «إِنَّ اللَّهَ بِكُلِّ شَيْ‌ءٍ عَلِيمٌ» وَ ما كانَ اللَّهُ

سبحان همه آسمانها و زمينها را، بِالْحَقِ‌: به راستى و حق و حقانيت، يعنى به حكمت بالغه و اغراض صحيحه نه به باطل و لا طائل، يا براى بيان حق، چه آنها دلايل

صفات مختلفه، يعنى به قطرات بزرگ و كوچك و غير آن از قلت و كثرت بر حسب مصلحت و حكمت. ابن عباس روايت كرده حضرت رسالت صلّى اللّه عليه و آله فرمود: هيچ سالى نباشد

قُلْتُمْ» روشن مى‏شود كه در شريعتهاى سابق سوزاندن قربانى وجود داشته است ولى حكمت و علت آن معلوم نيست چرا حكم به سوزاندن آمده است حال آنكه اينكار به ظاهر اتلاف

از زمان و وقت را يوم گويند. چنانكه راغب و ديگران گفته‏اند در نهج البلاغه حكمت 396 فرموده:«اَلدَّهْرُ يَوْمانِ يَوْمٌ لَكَ وَ يَوْمٌ عَلَيْكَ» دنيا دو روز

محذورى از مصداق داشتن آن نيست در اين صورت بايد ديد وحى اولى و انساء ثانوى چه حكمت داشته است. «نَأْتِ بِخَيْرٍ مِنْهااَوْمِثْلِها» صريح است در اينكه آيه و حكم

گياهان و درختان، هدفمند است و فراهم شدن غذا براى انسان و حيوانات، يكى از حكمت‌هاى آن است. أَنَّا صَبَبْنَا الْماءَ ... شَقَقْنَا الْأَرْضَ‌ ... فَأَنْبَتْنا

خداوند را به درستى نشناخته‌اند، زيرا اگر با مردن انسان پرونده او محو شود، حكمت خدا زير سؤال مى‌رود. چنانكه در اين آيه مى‌فرمايد: «أَ يَحْسَبُ الْإِنْسانُ

سخن از اراده و خواست خداوند آمده است، مشيّت با توجّه به حكمت و عدل است، زيرا اراده‌ى الهى بدون حكمت نيست. در مجمع‌البيان مى‌خوانيم: «وَلِيٍّ» كسى است كه بدون

بخواهد توسعه ميدهد و تضييق مينمايد ولى بيشتر مردم چون حكمت آنرا نميدانند و نميدانند كه اين از روى حكمت و مصلحت است تصوّر ميكنند براى محبّت است كه ما بآنها

ملاك صدق عبوديت هستند گروهى كه شيطان بر آنان مسلط است اشاره به مساءله نسخ و حكمت آن و پاسخ به خرده گيرى مشركين در آيه شريفه : ((و اذابدلنا آيه مكان اية .

السَّفِينَةِ» (در دريا و سوار بر كشتى و در سفر هم مى‌توان آموخت.) 4- اگر علم و حكمتِ كسى را پذيرفتيم بايد در برابر كارهايش، حتّى اگر به نظر ما عجيب آيد، سكوت

اللَّهِ‌: و توكل كن بر خدا، يعنى واگذار امر خود را به خدا كه هر چه نمايد بر وفق حكمت و مصلحت باشد و از غير او انديشه مكن. وَ كَفى‌ بِاللَّهِ وَكِيلًا: و كافى

فحشا است خلاصه گفتار در تذكراتى كه خداوند در آيه مورد بحث مى دهد معناى ((حكمت )) نكاتى در باره آيه (و من يوت الحكمه ...) چند نكته كه جمله ((و ما للظالمين

به همه چيز آگاه است. انسان مؤمن، چون به علم و حكمت و رحمت خداوند ايمان دارد، مى‌داند كه بدون دليل و حكمت و عدالت، به كسى مصيبتى نمى‌رسد و هر مصيبتى، يا

معادن و منابع آنها در نزد خداوند بوده و هست و خواهد بود و در هر زمان بر حسب حكمت و مصلحت بعرصه ظهور و بروز خواهد رسيد و مفسّرين براى ضيق مجال و تقريب اذهان

أحاط بکلّ شىء علمًا) ۱۲ - آگاه شدن بشر به قدرت و علم همه جانبه خداوند، از حکمت هاى آفرینش آسمان ها و زمین    اللّه الذى خلق سبع سموت ... لتعلموا أنّ اللّه

نكند. پس علت عدم مسئوليّت، مالك بودن خداست با در نظر گرفتن اينكه كار از روى حكمت كند (از الميزان) * [قصص:78]. به عقيده الميزان مراد از عدم سؤال وقوع ناگهانى

خداوند را به درستى نشناخته‌اند، زيرا اگر با مردن انسان پرونده او محو شود، حكمت خدا زير سؤال مى‌رود. چنانكه در اين آيه مى‌فرمايد: «أَ يَحْسَبُ الْإِنْسانُ

مطابق با حكمت و مصلحت است و ابدا بكسى ظلم ننموده و نمينمايد و نخواهد نمود و فضل و احسان خود را از مستحق بلكه قابل دريغ نمينمايد و اگر گاهى ز حكمت ببندد درى

ناخوش داشته شده‌ اين دستورات از چيزهائى است كه وحى فرمود بتو پروردگارت از روى حكمت و قرار مده با خدا خداى ديگرى را پس انداخته شوى در جهنّم ملامت كرده شده رانده

بخواهد توسعه ميدهد و تضييق مينمايد ولى بيشتر مردم چون حكمت آنرا نميدانند و نميدانند كه اين از روى حكمت و مصلحت است تصوّر ميكنند براى محبّت است كه ما بآنها

ملاك صدق عبوديت هستند گروهى كه شيطان بر آنان مسلط است اشاره به مساءله نسخ و حكمت آن و پاسخ به خرده گيرى مشركين در آيه شريفه : ((و اذابدلنا آيه مكان اية .

دعوات و كلمات و ارواح طيبه. يا مانند ابخره و ادخنه، جميع بر وفق تقديرى است كه حكمت مقتضى و تدبيرى كه موجب مصلحت است. صاحب كشف الاسرار گفته: از علم ازلى او پوشيده

يا به حكمت و مصلحت خود. وَ هُوَ الْعَزِيزُ الْعَلِيمُ‌: و او است غالب كه حكم او را رد نتوان نمود، دانا به حقيقت آنچه حكم فرمايد و به حقيقت حكمت آن؛ يا

آنچه مى‌خواهد، يَهَبُ لِمَنْ يَشاءُ إِناثاً: مى‌بخشد هر كه را مى‌خواهد به حكمت دختران نه پسران، وَ يَهَبُ لِمَنْ يَشاءُ الذُّكُورَ: و مى‌بخشد هر كه را مى‌خواهد

گرفتنِ انسان همراه با كينه و تشفّى دل است، ولى انتقام الهى بر اساس عدل و حكمت و تأديب است. 1- بايد در لحظه‌هاى خطر ولغزش، هشدارهاى لازم داده شود. «فَلا

به ديگر كفار به قرآن از جهت تدريجى بودن نزول آن توضيح اينكه در بيان علت و حكمت تدريجى قرآن فرمود: كذلك لنثبت به فؤ ادك ...)) بيان اينكه نزول تدريجى آيات

ملاك صدق عبوديت هستند گروهى كه شيطان بر آنان مسلط است اشاره به مساءله نسخ و حكمت آن و پاسخ به خرده گيرى مشركين در آيه شريفه : ((و اذابدلنا آيه مكان اية .

بمقصد و مقصود ميرساند بدون پيمودن راه ولى اين منافى با غرض و قصد است چون حكمت و مصلحت و لذت در آنستكه با پيمودن راه و اعمال اختيار و تهيّه استحقاق معشوق

گرچه در مورد قيامت، برخى انسان‌ها استبعاد و تشكيك كرده‌اند، ولى با توجّه به حكمت و عدالت و قدرت و علم الهى، سزاوار نيست در مورد آن شك كرد. «لا رَيْبَ فِيها»

ص 161 ذيل روايت 3. «3» نهج البلاغه (با ترجمه فيض الاسلام) ص 1301 حكمت 461 و ص 1141 حكمت 113. جلد 12 - صفحه 337 ما كَذَبَ الْفُؤادُ ما رَأى‌ «11» أَ فَتُمارُونَهُ

ناپذير است در نهج البلاغه در صفت مؤمن آمده «نفسه اَصْلَبِ مِنَ الصَّلْد» [حكمت:333] نفس مؤمن از سنگ سختر است و در اصطلاح به مهره‏هاى پشت و مجارى نطفه مرد

در «تورات» گذشت. او پيامبرى صاحب فضيلت بود [انعام:86]. خداوند به وى علم و حكمت عنايت كرده بود [انبیاء:74]. [صافات:133]. [انبیاء:75]. *** طبرسى ذيل آيه [عنكبوت:26]

خانه، تنها به آرامش و آسایش آن اشاره گردید. ۴- تأمین آرامش و آسایش، فلسفه و حکمت ساختن خانه و منزل است. (و الله جعل لکم من بیوتکم سکنًا) ۵- آفرینش دامها (شتر،

منظم ساخت همه چيزها را و خلق فرمود آنها را بر وجهى كه لايق و سزاوار و موافق حكمت و مصلحت باشد. إِنَّهُ خَبِيرٌ بِما تَفْعَلُونَ‌: بدرستى كه خداى تعالى دانا

Tabber requires Javascript to function. آيات ۲۴۲ - ۲۲۸ ، سوره بقره اشاره به حكمت تشريع عده براى زن مطلقه توضيحى مبسوط پيرامون واژه (قرء) و معناى آن معناى

از كليه نقايص و سزاوار پرستش و ستايش باشد، آن ذاتى است كه به قدرت كامله و حكمت شامله، خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ‌: ايجاد فرمود آسمانها و زمينها را،