روایت:الکافی جلد ۱ ش ۶۵۹

آدرس: الكافي، جلد ۱، كِتَابُ الْحُجَّة

محمد بن يحيي عن عبد الله بن محمد بن عيسي عن الحسن بن محبوب عن علي بن رياب عن سدير الصيرفي قال :

سَمِعْتُ‏ حُمْرَانَ بْنَ أَعْيَنَ‏ يَسْأَلُ‏ أَبَا جَعْفَرٍ ع‏ عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ بَدِيعُ اَلسَّمََاوََاتِ وَ اَلْأَرْضِ‏ قَالَ‏ أَبُو جَعْفَرٍ ع‏ إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ اِبْتَدَعَ اَلْأَشْيَاءَ كُلَّهَا بِعِلْمِهِ عَلَى غَيْرِ مِثَالٍ كَانَ قَبْلَهُ‏ فَابْتَدَعَ اَلسَّمَاوَاتِ وَ اَلْأَرَضِينَ وَ لَمْ يَكُنْ قَبْلَهُنَّ سَمَاوَاتٌ وَ لاَ أَرَضُونَ أَ مَا تَسْمَعُ لِقَوْلِهِ تَعَالَى وَ كََانَ عَرْشُهُ عَلَى اَلْمََاءِ فَقَالَ لَهُ‏ حُمْرَانُ‏ أَ رَأَيْتَ قَوْلَهُ جَلَّ ذِكْرُهُ عََالِمُ اَلْغَيْبِ فَلاََ يُظْهِرُ عَلى‏ََ غَيْبِهِ أَحَداً فَقَالَ‏ أَبُو جَعْفَرٍ ع‏ إِلاََّ مَنِ اِرْتَضى‏ََ مِنْ رَسُولٍ‏ وَ كَانَ وَ اَللَّهِ‏ مُحَمَّدٌ مِمَّنِ اِرْتَضَاهُ وَ أَمَّا قَوْلُهُ‏ عََالِمُ اَلْغَيْبِ‏ فَإِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ عَالِمٌ بِمَا غَابَ عَنْ خَلْقِهِ فِيمَا يَقْدِرُ مِنْ شَيْ‏ءٍ وَ يَقْضِيهِ فِي عِلْمِهِ قَبْلَ أَنْ يَخْلُقَهُ وَ قَبْلَ أَنْ يُفْضِيَهُ إِلَى اَلْمَلاَئِكَةِ فَذَلِكَ يَا حُمْرَانُ‏ عِلْمٌ مَوْقُوفٌ عِنْدَهُ إِلَيْهِ فِيهِ اَلْمَشِيئَةُ فَيَقْضِيهِ إِذَا أَرَادَ وَ يَبْدُو لَهُ فِيهِ فَلاَ يُمْضِيهِ فَأَمَّا اَلْعِلْمُ اَلَّذِي يُقَدِّرُهُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فَيَقْضِيهِ وَ يُمْضِيهِ فَهُوَ اَلْعِلْمُ اَلَّذِي اِنْتَهَى إِلَى‏ رَسُولِ اَللَّهِ ص‏ ثُمَّ إِلَيْنَا

ترجمه

کمره ای, اصول کافی ترجمه کمره ای جلد ۲, ۲۹۳

سدير صيرفى گويد: من شنيدم كه حمران بن اعين از امام باقر (ع) تفسير قول خداى عز و جل (۱۰۱ سوره انعام): بَدِيعُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ را مى‏پرسيد، امام باقر (ع) در پاسخ او فرمود: به راستى خداى عز و جل همه چيز را به علم و ابتكار خود پديد آورد، نمونه و نقشه پيشينى در ميان نبود، آسمان‏ها و زمين‏ها را آفرينش تازه بخشيد، و پيش از آنها نه آسمانى بود و نه زمينى، آيا نشنيدى گفته خداى تعالى را كه (۷ سوره هود): «عرش او بر آب بود» حمران به آن حضرت عرض كرد: بفرمائيد معنى قول خدا جل ذكره را (۲۷ سوره جن): «داناى به غيب كه بر علم نهان خود احدى را مطلع نكند» امام باقر (ع) فرمود (تتمه آيه): «جز كسى را كه به رسالت خود بپسندد» به خدا محمد (ص) از كسانى بود كه او را به رسالت پسنديد و اما اينكه فرموده است: «عالم الغيب» به راستى خداى عز و جل دانا است بدان چه از خلقش نهان است در آنچه به علم خود تقدير كند و در اجراء گذارد پيش از آفرينش آن و پيش از آنكه به فرشتگان ابلاغ كند، اى حمران اين است علمى كه در نزد خدا بر جا است و مورد خواست او مى‏گردد و چون اراده كند آن را اجراء مى‏نمايد و بسا بدا در آن رخ دهد و آن را اجراء نكند و اما علمى كه خداى عز و جل آن را در قالب تقدير ريخته و اجراء كرده و ابلاغ نموده آن علمى است كه به رسول خدا (ص) رسيده و سپس به دست ما آمده است.

مصطفوى‏, اصول کافی ترجمه مصطفوی جلد ۱, ۳۷۷

سدير صيرفى گويد: شنيدم كه حمران بن اعين از امام باقر عليه السلام راجع بقول خداى عز و جل (۱۰۱ سوره ۶) «خدا ايجادكننده آسمانها و زمين است» ميپرسيد: امام فرمود: خداى عز و جل همه چيز را با علمش ايجاد كرد، بدون آنكه نمونه قبلى داشته باشد، آسمانها و زمينها را آفريد در صورتى كه پيش از آن آسمان و زمينى نبود، مگر نميشنوى گفتار خودش را (۷ سوره ۱۱) «و عرش خدا روى آب بود» (پس اگر آسمان و زمين ميبود، عرش خدا روى آنها قرار ميگرفت) حمران عرضكرد: بفرمائيد معنى گفتار خداى جل ذكره را (۲۷ سوره ۷۲) «خدا غيب ميداند و كسى را بر علم غيب خود آگاه نكند» امام عليه السلام (دنبال آيه را) فرمود: «مگر پيغمبرى كه مورد پسند او باشد» بخدا كه محمد از پسنديدگان او بود و اما اينكه فرمايد: «خدا غيب مى‏داند» همانا خداى عز و جل عالم است بآنچه از خلقش غايب است نسبت بآنچه در علمش تقدير ميكند و حكم مى‏دهند پيش از آنكه آن را بيافريند و بفرشتگانش افاضه كند، اى حمران! اين علم نزد او نگهداشته است و نسبت بآن مشيت دارد، هر گاه بخواهد طبق آن حكم دهد (و آن را بمورد اجرا گذارد) و گاهى نسبت بآن بدا حاصل شود و بمورد اجرايش نگذارد: و اما علمى كه خداى عز و جل آن را تقدير و حكم و امضاء فرموده علميست كه اولا بپيغمبر صلّى اللَّه عليه و آله و سپس بما رسيده است.

محمدعلى اردكانى, تحفة الأولياء( ترجمه أصول كافى) - جلد ۱, ۸۱۱

محمد بن يحيى، از عبداللَّه بن محمد بن عيسى، از حسن بن محبوب، از على بن رئاب، از سَدير صَيرفى روايت كرده است كه گفت: شنيدم از حُمران بن أَعْيَن كه از امام محمد باقر عليه السلام سؤال مى‏كرد از قول خداى عزّوجلّ: «بَدِيعُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ» «۱»، يعنى:

«اوست كه از نو پديد آورنده آسمان‏ها و زمين است» (يا پديد آورنده آسمان‏ها و زمين است).

حضرت باقر عليه السلام فرمود: «به درستى كه خداى عزّوجلّ، همه چيزها را اختراع فرمود به علم خويش، بر غير مثال و صورتى كه پيش از آن بوده باشد. پس آسمان‏ها و زمين‏ها را اختراع فرمود و آسمان‏ها و زمين‏هايى پيش از اينها نبود. آيا گوش نمى‏دهى به قول خداى تعالى كه مى‏فرمايد: «وَ كانَ عَرْشُهُ عَلَى الْماءِ» «۲»؟». حُمران به آن حضرت عرض كرد كه: مرا خبر ده از خداى جلّ ذكره: «عالِمُ الْغَيْبِ فَلا يُظْهِرُ عَلى‏ غَيْبِهِ أَحَداً» «۳»، يعنى: «خداست داناى غيب و پوشيده‏ها، پس مطلّع نگرداند بر غيب خويش يكى را». حضرت باقر عليه السلام به حمران فرمود كه: « «إِلَّا مَنِ ارْتَضى‏ مِنْ رَسُولٍ» «۴»، يعنى: مگر آن‏كه را كه پسنديده و برگزيده باشد از رسول و فرستاده خويش» (كه مراد از آن، محمد است يا همه رسولان). و حضرت فرمود: «به خدا سوگند، كه محمد، از كسانى بود كه خدا ايشان را برگزيده و پسنديده بود. و امّا فرموده خدا كه خدا، داناى غيب است، پس به درستى كه خداى عزّوجلّ داناست به آنچه از خلق او پنهان باشد، در حال تقدير و قضاى چيزى در علم خويش، پيش از آن‏كه آن را خلق كند و پيش از آن‏كه آن را به فرشتگان برساند. اى حمران، اين‏كه مذكور شد، علمى است كه موقوف است در نزد خدا، كه مشيّت در آن به سوى او مفوّض است، پس آن را حكم مى‏فرمايد و به جا مى‏آورد، هرگاه خواسته باشد. و از براى آن جناب در آن، بدا مى‏شود، پس آن را مُمْضى نمى‏دارد. و امّا آن علمى كه به آن تقدير مى‏فرمايد و آن را به جا مى‏آورد و مُمضى مى‏دارد، آن علمى است كه به سوى رسول صلى الله عليه و آله منتهى شده، بعد از آن به سوى ما». __________________________________________________

(۱). بقره ۱۱۷.
(۲). هود، ۷.
(۳). جن، ۲۶.
(۴). جن، ۲۷.