نتایج جستجو

[نساء:123]. 2- استفهام. نحو [يس:52]. كى ما را از قبرهايمان برانگيخت؟ [طه:49]. گفت: اى موسى پروردگار شما كيست؟ 3- اسم موصول و اكثر در اولواالعقل بكار مى‏رود مثل

معناى بخشش مستمر و متداوم است، اعم از مادّى یا معنوى، بنابراین، هر گونه بهره اى را که خداوند نصیب بندگان مى کند، از مواد غذایى، مسکن و پوشاک، و یا علم و عقل

مدينه منوره. [احزاب:13]. آنگاه كه عده‏اى از منافقان و مريض القلبها مى‏گفتند اى اهل يثرب ماندن شما در اينجا بى فايده است برگرديد. مى‏خواستند لشكريان اسلام

هم اسم يعنى آنچه با آن تقرب حاصل شود. ظاهراً در آيه به معناى مصدرى است يعنى اى اهل ايمان از خدا بترسيد و به وى تقرب بجوئيد، شايد تقوى همان تقرب باشد ذيل

شده در حال بارگیری... مواراة به معنى پوشيدن و مستور كردن است. [مائده:31]. اى واى بر من آيا عاجز شدم از اينكه مانند اين زاغ باشم و جنازه برادرم را مستور

نعمت گسترده و فراوان نیز اطلاق شده است. وسعت و تمام در صحاح گويد «شى‏ء سابغ اى كامل و سبغت النعمة: اتسعت» [لقمان:20]. نعمتهاى ظاهرى و باطنى خويش را بر شما

و تقاضا مى کند و اى بسا به آنچه مى دهى راضى نشود و اعتراض کند. سپس به سؤال کننده اى که به سراغ انسان مى آید و تقاضاى کمک مى کند (و اى بسا زبان به اعتراض

مانند: ارْکُضْ بِرِجْلِکَ هذا مُغْتَسَلُ بارِدٌ وَ شَرابٌ «اى ایوب! پاى خود را بر زمین بکوب، چشمه اى مى جوشد که هم براى شستشو و هم براى نوشیدن آماده است». رکض‌

شامل این کلمه «طائر» از مادّه «طَیَران» به هر گونه پرنده اى گفته مى شود، منتها چون در پاره اى از موارد به امور معنوى که داراى پیشرفت و جهش هستند این کلمه

مواقع، مطالب بى سابقه اى را مطرح مى کند. بنابراین، منظور از «اختلاق» در آیه مورد بحث، این است که ادعاى توحید، ادعاى نوظهور و بى سابقه اى است که محمّد(صلى الله

سعادتمند بیان شد، وَ اسْتَغْنى: «بى نیازى بطلبد». یا بهانه اى است براى بخلورزیدن، و وسیله اى است براى ثروت اندوختن. یا اشاره به این است که او خود را از

که از مجموعه اى جدا مى کنند، و با توجّه به این که معمولاً مشاهده آتش در بیابان ها نشان مى دهد که جمعیتى گرد آن جمع اند، و یا این که شعله اى را بر جاى بلندى

که از مجموعه اى جدا مى کنند، و با توجّه به این که معمولاً مشاهده آتش در بیابان ها نشان مى دهد که جمعیتى گرد آن جمع اند، و یا این که شعله اى را بر جاى بلندى

شکوفه خرما گفته مى شود که قبل از ظاهر شدن میوه، طلوع مى کند، و مانند دو کفه اى است که روى هم قرار گرفته، و در درون آن خوشه خرما است که در آن هنگام، بسیار

السَّبِیلَ» احتمالات دیگرى نیز ذکر کرده اند; از جمله: با توجّه به تاریخچه اى که ذکر شد، آن را به معناى قطع کردن راه مردم در سفرهایشان به آن منطقه تفسیر

پیچیده! هان، اى جامه به خود پيچيده اى جامه به خويشتن فرو پيچيده، الا ای رسولی که در جامه (فکرت و خاموشی) خفته‌ای. ای جامه بر خود پیچیده! اى جامه بر خود

بیماران را پیدا کند و به مداواى آنها بپردازد، او چشمه اى است که به دنبال تشنگان مى دود، نه چشمه اى که تشنگان او را جستجو کنند. از روایاتى که در این زمینه

پراکنده مى باشد، و این تعبیر، دقیقاً در مورد ابرها صادق است که هر قطعه اى از آن از گوشه اى از دریاها برمى خیزد، سپس دست قدرت پروردگار آنها را به سوى هم مى راند

است و به معناى پشیمانى نیز آمده; زیرا شخصى که پشیمان مى شود حتماً مطلب تازه اى براى او پیدا مى شود. بدون شک «بداء» به این معنا در مورد خداوند معناى ندارد

کننده است; سپس به هر حادثه اى که انسان را احاطه کند، طوفان گفته شده. ولى در لغت عرب، بیشتر به سیلاب ها و امواج گردنده و کوبنده اى گفته مى شود که خانه ها را

جدا شوید امروز ای گنهکاران! |[ندا آيد:] امروز [از مؤمنان‌] جدا شويد اى تبهكاران و اى گناهكاران، امروز [از بى‌گناهان‌] جدا شويد. و (به فاسقان خطاب شود) ای

شامل این کلمه «فَصِیْلَة» از مادّه «فَصْل» به معناى «عشیره»، فامیل و قبیله اى است که انسان از آن منفصل و جدا شده است. فصل‌ (۴۳ بار) ه‌ (۳۵۷۶ بار) وَ الّتِي

شما چیست ای فرستادگان (خدا)؟» |[ابراهيم‌] گفت: اى فرستادگان [خدا]! مأموريت شما چيست [ابراهيم‌] گفت: «اى فرستادگان، مأموريت شما چيست؟» ابراهیم گفت: ای رسولان

مردم! من برای شما بیم‌دهنده آشکاری هستم! |بگو: اى مردم! من براى شما فقط هشدار دهنده‌اى آشكارم بگو: «اى مردم، من براى شما فقط هشداردهنده‌اى آشكارم.» بگو

حادثه به آنها مهلت نداد و بر اثر وحشت و ترس و یا فرو ریختن دیوارها و یا صاعقه اى که با آن زلزله همراه بود، جان خود را در همان حالت از دست دادند. و از تعبیر

صداى مخفى است. واژه «وسواس» به گفته «راغب» در «مفردات»: در اصل، صداى آهسته اى است که از به هم خوردن زینت آلات برمى خیزد! سپس، به هر صداى آهسته گفته شده،

«یُغَشِّى» از مادّه «غشیان» به معناى پوشاندن و احاطه کردن است، گویى خواب همچون پرده اى بر آنها افکنده شد و آنها را پوشاند. غشو (۲۹ بار) غشى‌ (۲۹ بار) کم‌ (۲۲۹۱ بار)

مادّه «هلاک ـ إِهلاک» اشاره به این است که اموال او در حقیقت نابود شده و بهره اى عائدش نمى شود. هلک‌ (۶۸ بار) أَحَد أَ يَحْسَب أَن مَالا يَقُول لُبَدا عَلَيْه

نور آشکاری به سوی شما نازل کردیم. اى مردم! شما را از پروردگارتان برهانى آمده، و نورى روشنگر به سوى شما نازل كرده‌ايم اى مردم، در حقيقت براى شما از جانب پروردگارتان

كارنامه‌اش بدست چپ او داده شود، گويد: اى كاش نامه‌ام به من داده نمى‌شد و اما كسى كه كارنامه‌اش به دست چپش داده شود، گويد: «اى كاش كتابم را دريافت نكرده بودم.

«یُغَشِّى» از مادّه «غشیان» به معناى پوشاندن و احاطه کردن است، گویى خواب همچون پرده اى بر آنها افکنده شد و آنها را پوشاند. غشو (۲۹ بار) غشى‌ (۲۹ بار) اللّيْل النّهَار

به وسایلی دست یابم، |و فرعون گفت: اى هامان! براى من بناى مرتفعى بساز، شايد من به آن راه‌ها دست يابم و فرعون گفت: «اى هامان، براى من كوشكى بلند بساز، شايد

عذاب دردناک رهایی می‌بخشد؟! |اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد! آيا شما را بر تجارتى راه نمايم كه شما را از عذابى دردناك مى‌رهاند اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد، آيا

آیات شامل این کلمه «أصنام» جمع «صنم» به معناى مجسمه اى بوده است که از طلا و نقره یا چوب و مانند آن مى ساخته اند وبه پرستش آن مى پرداختند; وآن رامظهرمقدسینومقدسات

و) گفت: «تو چرا این کار را کردی، ای سامری؟!» |گفت: اى سامرى! اين چه كارى بود كه كردى [موسى‌] گفت: «اى سامرى، منظور تو چه بود؟» آن‌گاه موسی گفت: ای سامری

کلمه «نُنَکِّسْهُ» از مادّه «تنکیس» به معناى واژگون ساختن چیزى است به گونه اى که سر، به جاى پا، و پا به جاى سر قرار گیرد، و در اینجا کنایه از بازگشت کامل

بود، گفت: اى قوم من! همانا من بر شما از [روزى‌] مانند روزگار [هلاك‌] گروه‌ها [ى مخالف پيامبران‌] بيم دارم و كسى كه ايمان آورده بود، گفت: «اى قوم من، من

به یقین از اخراج شدگان خواهی بود!» گفتند: اى لوط! اگر دست بر ندارى، قطعا [از شهر] اخراج خواهى شد گفتند: «اى لوط، اگر دست برندارى، قطعاً از اخراج‌شدگان

بنابراین، معناى جمله چنین مى شود که آیا تو هم اکنون تکبر کرده یا همواره چنین بوده اى»؟! علو (۷۰ بار) وَ فَقَالُوا أَ قَوْما نُؤْمِن کَانُوا لِبَشَرَيْن مِثْلِنَا

بنابراین، معناى جمله چنین مى شود که آیا تو هم اکنون تکبر کرده یا همواره چنین بوده اى»؟! علو (۷۰ بار) ال مِن قَال أَنَا کُنْت خَيْر مِنْه أَم خَلَقْتَنِي أَسْتَکْبَرْت

آیات شامل این کلمه «جَذْوَة» از مادّه «جَذا، یَجذُو» به معناى قطعه اى از آتش است، و بعضى گفته اند به قطعه بزرگى از هیزم گفته مى شود. جذو (۱ بار) شعله.

آیات شامل این کلمه «حَصِیر» از مادّه «حصر» به معناى «حبس» است و به هر نقطه اى که راه خروج ندارد، حصیر گفته مى شود; و اگر «حصیر» معمولى را هم حصیر مى گویند،

آورده‌اید! چرا سخنی می‌گویید که عمل نمی‌کنید؟! اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد! چرا چيزى را مى‌گوييد كه عمل نمى‌كنيد اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد، چرا چيزى مى‌گوييد

هنگامی که دیدی آنها گمراه شدند... |موسى گفت: اى هارون! وقتى ديدى آنها گمراه شدند چه چيز مانع تو شد [موسى‌] گفت: «اى هارون، وقتى ديدى آنها گمراه شدند چه چيز

(غافل می‌شوند؟!) |و گفته پيامبر [اين است:] اى پروردگار من! اينها گروهى هستند كه ايمان نمى‌آورند و گويد: «اى پروردگار من، اينها جماعتى‌اند كه ايمان نخواهند

شده است که هم مى تواند اشاره به اصناف و انواع گیاهان باشد، و هم اشاره سربسته اى به مسأله زوجیت (نر و ماده بودن) در عالم گیاهان. زوج‌ (۸۱ بار) وَ مِن مَا أَنْفُسِکُم

هنوز تا قیامت، زمان بسیار زیادى است، فکر خود را مشغول قیامت نکنید که وعده اى است نسیه! ازف‌ (۳ بار) ال مِن اللّه لَيْس إِذ أَزِفَت يَوْم لَهَا الْأُولَى

گفته شد: به بهشت درآى. گفت: اى كاش، قوم من مى‌دانستند [سرانجام به جرم ايمان كشته شد، و بدو] گفته شد: «به بهشت درآى.» گفت: «اى كاش، قوم من مى‌دانستند، (و

Javascript to function. ای موسی! من خداوند عزیز و حکیمم! اى موسى! اين منم خداى شكست ناپذير حكيم «اى موسى، اين منم خداى عزيز حكيم.» (از آن آتش شجر طور ندا

ما را بخواه، که ما خطاکار بودیم!» |گفتند: اى پدر! براى گناهان ما آمرزش بخواه كه ما خطاكار بوده‌ايم گفتند: «اى پدر، براى گناهان ما آمرزش خواه كه ما خطاكار

باشد، و در اینجا منظور همان معناى اول است. در حدیثى آمده است که در جهنم نقطه اى وجود دارد که از شدت سرما اعضاى بدن از هم متلاشى مى شود. [انسان:13]. از مقابله

داده شد که: «ای موسی! |پس چون به آن رسيد، ندا داده شد: اى موسى پس چون بدان رسيد، ندا داده شد كه: «اى موسى، چون موسی به آن آتش نزدیک شد (در میان درختی آتشی

قومش آورد. گفتند: اى مريم! به راستى چيز تازه و ناپسندى آورده‌اى پس [مريم‌] در حالى كه او را در آغوش گرفته بود به نزد قومش آورد. گفتند: «اى مريم، به راستى

۲(بار) لیست کلمات مشتق شده در حال بارگیری... «سَرَب» (بر وزن جَرَب) به گونه اى که «راغب» در «مفردات» گوید، به معناى راه رفتن در سراشیبى است. (به فتح س -

اشاره به مجموع مراحلى است که انسان از هنگامى که به صورت نطفه است، تا مرحله اى که تمام اعضاى بدن او آشکار مى گردد، طى مى کند و همچنین مراحلى را که «آدم»

دیدن این معجزه است.ولى ظاهر همان معناى اول است، هر چند معناى اول خود مقدمه اى براى معناى دوم بوده است. هدى‌ (۳۱۶ بار) أَم أَ تَکُون نَنْظُر عَرْشَهَا مِن

در اصل، به معناى رسیدن به چیزى بى تلاش و کوشش است; و این که به اشیاى گم شده اى که انسان پیدامى کند، «لقطه» مى گویند نیز به همین جهت است. ف‌ (۲۹۹۹ بار) لقط

گواه فرستادیم و بشارت‌دهنده و انذارکننده! |اى پيامبر! ما تو را شاهد و مژده رسان و بيم دهنده فرستاده‌ايم اى پيامبر، ما تو را [به سِمَت‌] گواه و بشارتگر

به آنها پشت نکنید (و فرار ننمایید)! اى مؤمنان! هنگامى كه با انبوه كافران رو به رو شديد، هرگز به آنها پشت نكنيد اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد، هر گاه [در

صدایشان به جایی نمی‌رسد) بیمناکم! |و اى قوم من! من بر شما از روزى كه مردم يكديگر را [به يارى هم‌] بانگ مى‌زنند بيمناكم و اى قوم من، من بر شما از روزى كه مردم

بر اعمالی که انجام می‌دهید!» بگو: اى اهل كتاب! چرا آيات الهى را انكار مى‌كنيد در حالى كه خدا شاهد كردار شماست بگو: «اى اهل كتاب، چرا به آيات خدا كفر مى‌ورزيد؟

پاسخ) گفت: «از خدا بپرهیزید اگر با ایمان هستید!» [و] آن وقت كه حواريون گفتند: اى عيسى بن مريم! آيا پروردگارت مى‌تواند براى ما مائده‌اى از آسمان نازل كند؟ گفت:

نافرمان است. اى پدر، شيطان را مپرست، زيرا شيطان خداى رحمان را نافرمان بود. پدرجان شیطان را مپرست، که شیطان در برابر خداوند رحمان سرکش است‌ اى پدر، شيطان

پدرت مرد بدی بود، و نه مادرت زن بد کاره‌ای!!» |اى خواهر هارون! نه پدرت مرد بدى بود و نه مادرت زنى بدكاره اى خواهر هارون، پدرت مرد بدى نبود و مادرت [نيز]

او نازل شده، مسلماً تو دیوانه‌ای! و گفتند: اى كسى كه قرآن بر او نازل شده، تو به يقين ديوانه‌اى و گفتند: «اى كسى كه قرآن بر او نازل شده است، به يقين تو

گفتیم: «ای آتش! بر ابراهیم سرد و سالم باش!» |گفتيم: اى آتش! براى ابراهيم سرد و سلامت باش گفتيم: «اى آتش، براى ابراهيم سرد و بى‌آسيب باش.» (پس آن قوم آتشی

فرمود: «ای موسی! آنچه را خواستی به تو داده شد! |گفت: اى موسى! خواسته‌ات به تو داده شد فرمود: «اى موسى، خواسته‌ات به تو داده شد.» پروردگار فرمود: ای موسی

کردیم. |و به راستى داود را از جانب خويش مزيّتى عطا كرديم، [و گفتيم:] اى كوه‌ها و اى پرندگان! [در تسبيح‌] با او هم آواز شويد، و آهن را براى او نرم كرديم

آیات شامل این کلمه «فِجاج» (بر وزن مزاج) جمع «فج» (بر وزن حج) به معناى دره اى است که در میان دو کوه قرار دارد، و به جاده هاى وسیع نیز گفته مى شود. فجج‌

که در اختیار داشتند بگریزند، و از عذاب الهى رهایى یابند، بلکه در همان لحظه اى که خداوند اراده کرد، آنها را به دیار عدم با ذلت و زبونى فرستاد. سبق‌ (۳۷ بار)

آیات شامل این کلمه در این که «قَمْطَرِیْر» از چه ماده اى گرفته شده؟ در میان مفسران و ارباب لغت گفتگو است، بعضى آن را از «قَمْطر» مى دانند، و بعضى آن را

گذشته آنها را بسیار دوست مى دارد، که هر کدام از این دو (رحم و محبت) خود انگیزه اى است براى پذیرش استغفار و توبه بندگان. ودد (۲۹ بار) قَالُوا يَا رَحِيم رَبّي

و همچنین از تعبیر آیه بعد استفاده مى شود که سلیمان(علیه السلام)به سوى نقطه اى لشکرکشى کرده بود، اما این کدامیک از لشکرکشى هاى سلیمان است؟ به درستى معلوم

آن را به معناى خالى بودن از غم و اندوه گرفته اند، و یا خالى از الهام و مژده اى که قبلاً به او داده شده بود، ولى با توجّه به جمله هاى بعد، این تفسیرها صحیح

اینجا به معناى مقایسه دو چیز در شایستگى نیامده است; بلکه «شایسته» و «ناشایسته»اى را مقایسه مى کند، و این در آیات قرآن، احادیث و سخنان روزمره نمونه هاى زیادى

می‌آید؛ و برگشت ندارد! |اى ابراهيم! از اين [درخواست‌] صرف نظر كن كه فرمان پروردگارت آمده و عذابى برگشت ناپذير به سراغشان خواهد آمد اى ابراهيم! از اين [چون

ایمان، به کفر بازمی‌گردانند. اى مؤمنان! اگر فرقه‌اى از اهل كتاب را فرمان بريد، شما را بعد از ايمانتان به كفر باز مى‌گردانند اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد، اگر

من دور شو!» |گفت: اى ابراهيم! آيا تو از خدايان من بيزارى؟ اگر دست بر ندارى تو را سنگسار خواهم كرد، و مدت زيادى از من دور شو گفت: «اى ابراهيم، آيا تو از

هدایت کنم! |اى پدر! به راستى مرا از دانش [وحى، حقايقى‌] به دست آمده كه تو را نيامده است، پس از من پيروى كن تا تو را به راهى راست هدايت نمايم اى پدر، به راستى

برای حمایت تو کافی است (؛ فقط بر آنها تکیه کن)! اى پيامبر! خداوند و مؤمنانى كه پيرويت كردند تو را بس است اى پيامبر، خدا و كسانى از مؤمنان كه پيرو تواند تو

که اول بیفکنیم؟!» |[ساحران‌] گفتند: اى موسى! يا تو مى‌افكنى يا ما اولين كسى باشيم كه مى‌افكند [ساحران‌] گفتند: «اى موسى، يا تو مى‌افكنى يا [ما] نخستين

آنها از آن خارج شوند؛ اگر آنها از آن خارج شوند، ما وارد خواهیم شد!» گفتند: اى موسى! همانا در آن جا قومى زورمند و ستمگرند و تا آنها از آن جا بيرون نروند

ستمگر و دشمنان سرسخت حق و حقیقت، آن چنان درهم کوبیده شدند که حتى صداى آهسته اى از آنان به گوش نمى رسد. (بكسر اول) صوت خفى (كمترين صدا) چنان كه در مجمع و

پرندگان مى زد: «گاهى صدا کردن کلاغ را به فال بد مى گرفت و گاهى پریدن پرنده اى را از دست چپ نشانه تیره روزى مى پنداشت» کلمه «تطیّر» به معناى فال بد زدن به

«قُطُوفُ» جمع «قطف» (بر وزن حزب) به معناى میوه چیده شده است، و گاه به معناى میوه اى که آمادّه چیدن است، نیز آمده. یا جمع «قَطف» (بر وزن حذف) است که اولى معناى

شما دشمن آشکاری است؟! |مگر با شما پيمان نبستم اى فرزندان آدم! كه عبادت شيطان نكنيد كه وى دشمن آشكار شماست اى فرزندان آدم، مگر با شما عهد نكرده بودم كه شيطان

«پروردگار شما کیست، ای موسی؟!» |فرعون گفت: پروردگار شما دو نفر كيست اى موسى! [فرعون‌] گفت: «اى موسى، پروردگار شما دو تن كيست؟» فرعون گفت: ای موسی، خدای شما کیست؟

است؛ آیا نمی‌فهمید؟! |اى قوم من! براى اين كار از شما مزدى نمى‌خواهم. مزد من فقط با آن كسى است كه مرا آفريد. پس آيا تعقل نمى‌كنيد «اى قوم من، براى اين [رسالت‌]

هنوز تا قیامت، زمان بسیار زیادى است، فکر خود را مشغول قیامت نکنید که وعده اى است نسیه! نزديك شدن وقت [نجم:57] يعنى نزديك شونده نزديك شد. مراد روز قيامت

یا بیمار مى سازد. «زمخشرى» در «کشاف» مى گوید: «سموم» به بادهاى موذى و کشنده اى مى گویند که در روز مىوزد. سمم‌ (۴ بار) وَ الشّمَال أَصْحَاب فِي حَمِيم ظِل

سوار بر آن نمى شد، به هر چراگاهى وارد مى شد آزاد بود و از هر آبگاه و چشمه اى آب مى نوشید کسى حق مزاحمت آن را نداشت، تنها گاهى از شیر آن مى دوشیدند و به

آیات شامل این کلمه «ضِغْث» (بر وزن حرص) به معناى دسته اى از چوبهاى نازک ساقه گندم و جو و یا رشته هاى خوشه خرما و یا دسته گل و مانند آن است. ضغث‌ (۳ بار)

شامل این کلمه «بَیِّنَات» جمع «بیّنه» به معناى دلایل روشن است و مفهوم گسترده اى دارد که هم دلایل عقلى را شامل مى شود و هم آنچه از طریق وحى یا معجزات براى

نخورید! از خدا بپرهیزید، تا رستگار شوید! اى مؤمنان! ربا را چند برابر مخوريد، و از خدا بترسيد تا رستگار شويد اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد، ربا را [با سود]

بود!» و اى آدم! تو با همسر خويش در آن باغ منزل كن، و از هر جا كه خواهيد بخوريد، ولى به اين يك درخت نزديك نشويد كه از ستمكاران خواهيد شد «و اى آدم! تو با

باش!» گفت: اى موسى! من تو را به رسالت‌هاى خويش و سخن گفتنم [با تو]، بر مردم برگزيدم، پس آنچه را به تو دادم بگير و از شاكران باش فرمود: «اى موسى، تو را

پوک و ستارگان خالى از باران گفته شده است (عرب جاهلى معتقد بود که هر ستاره اى در افق ظاهر مى شود بارانى همراه دارد). خوى‌ (۵ بار) سقوط. خالى شدن در مجمع

متولد شد، و از هر کدام از آنها قبیله اى از قبائل عرب در آن سامان به وجود آمدند. بعضى «سبأ» را نام سرزمین «یمن»، یا منطقه اى از آن دانسته اند، ظاهر قرآن مجید

از آتش صادر مى شود بنابراین، ذکر این وصف براى این چراغ پر فروغ آسمانى اشاره اى به دو نعمت بزرگ است که خمیر مایه همه مواهب مادى این جهان است: «نور» و «حرارت»

به این ترتیب، کلمه «حور» بر مذکر و مؤنث هر دو اطلاق مى شود، و مفهوم گسترده اى دارد که همه همسران بهشتى را شامل مى شود; همسران زن براى مردان با ایمان و همسران

رستگار شوید! اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد! چون با گروهى [از دشمن‌] رويارو شديد پايدارى كنيد و خدا را بسيار ياد كنيد، باشد كه رستگار شويد اى كسانى كه ايمان

شيطان او را وسوسه كرد، گفت: اى آدم! آيا تو را به درخت جاودانگى و فرمانروايى بى‌زوال راه بنمايم پس شيطان او را وسوسه كرد، گفت: «اى آدم، آيا تو را به درخت جاودانگى

همنامی برای او قرار نداده‌ایم! اى زكريا! ما تو را به پسرى كه نامش يحيى است مژده مى‌دهيم كه قبلا همنامى براى او قرار نداده‌ايم اى زكريا، ما تو را به پسرى -كه

«حاشَ لِلّهِ» این است که خدا منزه است، اشاره به این که یوسف(علیه السلام) بنده اى است پاک و منزه. حوش‌ (۲ بار) [يوسف:31و51]. حاش و حاشا هر دو كلمه استثناء است

جمعى گفته اند: همان درخت موز است که، برگهاى بسیار پهن و سبز و زیبا، و میوه اى شیرین و گوارا دارد. درخت موز [واقعة:28-29]. راغب گويد: طلح درختى است واحد

سحر حمل مى کردند، و آن را «سحرى مستمر» مى پنداشتند، هر چند این تهمت، بهانه اى بود براى عدم تسلیم در مقابل حق. بعضى از مفسران، «مُسْتَمِر» را به معناى «قوتمند»

شود علم تو اى پيغمبر، يا اى مخاطب، زمانى را كه گفتند ملائكه، يعنى جبرئيل كه از جنس ملائكه بود گفت: يا مَرْيَمُ إِنَّ اللَّهَ يُبَشِّرُكِ‌: اى مريم بدرستى

requires Javascript to function. تو ای روح آرام‌یافته! |تو اى جان آرام يافته، به اطمينان رسيده اى نفس مطمئنّه، (آن هنگام به اهل ایمان خطاب لطف رسد که) ای

مقام رفيع نبوت‌ وقتى كه گفت بپدرش اى پدر من چرا ميپرستى چيزى را كه نميشنود و نميبيند و كفايت نميكند از تو چيزيرا اى پدر من همانا رسيده است بمن از دانش

در حالی که نمی‌فهمند!» |تا آن‌گاه كه به وادى مورچگان رسيدند، مورچه‌اى گفت: اى مورچگان! به خانه‌هايتان داخل شويد، مبادا سليمان و سپاهيانش بدون توجه شما را

پناه دهد! |اى قوم ما! دعوت كننده‌ى الهى را اجابت كنيد و به او ايمان آوريد تا [خدا] از گناهانتان بگذرد و شما را از عذابى دردناك پناه دهد اى قوم ما، دعوت‌كننده

کردند انجام پذیرفت». نیز از همین نظر است; زیرا انسان به هنگام وعده دادن جمله اى مى گوید که وعده را در بر دارد. و نیز گاهى «کلمه» به معناى دین و آئین و حکم

نرمى، به نوعى از درخت خرما تفسیر کرده اند که شاخه هایى نرم و نزدیک زمین و میوه اى نرم و لذیذ دارد. گاه «لینه» به «الوان» و انواع مختلف درخت نخل یا «نخله کریمه»

است که صاحب منزلت و «مکانت» است، اساساً باید رسول، شخص بزرگ و فرد بر جسته اى باشد که بتواند نمایندگى و رسالت او را به عهده گیرد، و کاملاً مقرب و نزدیک

و گاهى هم بر وزن قرآن نیز استعمال شده) به معناى ترازو است، بعضى آن را کلمه اى رومى، و بعضى عربى مى دانند، و گاهى گفته مى شود: در اصل، مرکب از دو کلمه «قسط»

آماده مى کنند، سپس «مهد» و «مهاد» به معناى وسیعترى یعنى هر مکان مهیا و آماده اى (که نهایت آرامش و آسایش در آن است) گفته شده است، انتخاب این تعبیر براى بهشتیان

عمران» کنایه از جنگ ها و نزاع هایى بوده که هر لحظه در دوران جاهلیت به بهانه اى در میان اعراب شعلهور مى شده، قرآن مجید با این جمله اوضاع خطرناک عصر جاهلیت

حرکت از آن بیرون مى آید «انشاط» گفته مى شود، و به شترهایى که با اندک اشاره اى به سرعت حرکت مى کنند نیز «نشیطة» مى گویند، و لذا، به طور کلى این واژه در هر

مادّه «ولاء» در اصل به معناى ارتباط دو چیز با یکدیگر است، به طورى که بیگانه اى در میان نباشد، و براى آن مصداق هاى زیادى است که در کتب لغت به عنوان معانى

از «مَنَازِلَ» از مادّه «نُزُول» جمع «منزل» همان منزلگاه هاى بیست و هشتگانه اى است که ماه قبل از «محاق» و تاریکى مطلق، طى مى کند; زیرا هنگامى که ماه، سى

جمعى دیگر، از مادّه «عرجن» گرفته شده، و نون آن اصلى است، و به معناى پایه شاخه اى است که کج مى شود و بر درخت خرما باقى مى ماند، و «قدیم» به معناى هر چیز کهنه

صالح(علیه السلام) داشتند، مانند بت پرستى و ظلم و ستم و از پاى درآوردن ناقه اى که معجزه «صالح»(علیه السلام) بود، نه فقط سرپیچى هایى که در طول این سه روز

رستگار شوید! اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد! از خدا بترسيد و [براى تقرب‌] به سوى او وسيله بجوييد و در راه او جهاد كنيد، باشد كه رستگار شويد اى كسانى كه ايمان

و درکاتى است که همگى از آتش است و کافران در هر طبقه اى که قرار گیرند، در بالا و پایین آنان طبقه اى آتشین وجود خواهد داشت. ۳ - شدت و فراوانى آتش جهنم ،

دریافت داریم؛ و ما او را محافظت خواهیم کرد!» |و چون نزد پدرشان بازگشتند، گفتند: اى پدر! پيمانه [و سهم غلّه‌] از ما منع شد. برادرمان را با ما بفرست تا سهم خويش

بترسید، که زلزله رستاخیز امر عظیمی است! اى مردم! از پروردگارتان پروا كنيد همانا زلزله قيامت واقعه بزرگى است اى مردم، از پروردگار خود پروا كنيد، چرا كه

مقام رفيع نبوت‌ وقتى كه گفت بپدرش اى پدر من چرا ميپرستى چيزى را كه نميشنود و نميبيند و كفايت نميكند از تو چيزيرا اى پدر من همانا رسيده است بمن از دانش

|گفت: اى قوم من! آيا عشيره‌ى من در نزد شما عزيزتر از خداست كه او را پشت سر نهاده‌ايد؟ بى‌ترديد پروردگار من به آنچه مى‌كنيد احاطه دارد گفت: «اى قوم من،

مغرور سازد! اى مردم! همانا وعده‌ى خدا حق است، پس مبادا زندگى دنيا شما را فريب دهد، و زنهار تا [شيطان‌] فريبكار، شما را به [كرم‌] خدا نفريبد اى مردم، همانا

دشمن آشکار شماست‌ اى كسانى كه ايمان داريد! همگى به طاعت خدا درآييد و گام‌هاى شيطان را دنبال نكنيد كه او براى شما دشمنى آشكار است اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد،

زیانکارانند! اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد! مبادا اموال شما و فرزندانتان شما را از ياد خدا غافل سازد! و هر كس چنين كند پس آنها همان زيانكارانند اى كسانى كه ايمان

کردی یا از برترینها بودی؟! (برتر از اینکه فرمان سجود به تو داده شود!)» |گفت: اى ابليس! چه چيز تو را بازداشت از اين كه براى چيزى كه به دستان قدرت خود آفريدم

زیانکار خواهید بود!» اى قوم من! به سرزمين مقدسى كه خدا براى شما مقرر داشته وارد شويد و به عقب باز نگرديد كه زيانكار مى‌گرديد «اى قوم من، به سرزمين مقدسى

من جریان ندارد؟ آیا نمی‌بینید؟ |و فرعون در ميان مردمش بانگ برآورد [و گفت:] اى قوم من! آيا حكومت مصر و اين نهرها كه از زير [كاخ‌هاى‌] من جارى است از آن من

زمین فساد نکنید!» |و به سوى [مردم‌] مدين برادرشان شعيب را [فرستاديم‌]. گفت: اى قوم من! خدا را بپرستيد، و به روز قيامت اميد داشته باشيد، و در زمين سر به فساد

نوشته شد؛ تا پرهیزکار شوید. اى اهل ايمان! روزه بر شما واجب شد چنان كه بر امّت‌هاى گذشته واجب شده بود، باشد كه پرهيزكار شويد اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد،

من به آنچه انجام می‌دهید آگاهم. |اى پيامبران! از پاكيزه‌ها بخوريد و كار شايسته كنيد كه من به آنچه انجام مى‌دهيد آگاهم اى پيامبران، از چيزهاى پاكيزه بخوريد

محکم نیز گفته مى شود، بنابراین «مِنْ عَزْمِ الأُمُورِ» به معناى کارهاى شایسته اى است که انسان باید روى آن تصمیم بگیرد یا به معناى هر گونه کار محکم و قابل اطمینانى

«زفیر» و در پایانش «شهیق» نامیده مى شود، و در اینجا اشاره به فریاد و ناله اى است که از غم و اندوه برمى خیزد. این احتمال نیز وجود دارد که این زفیر و ناله

این که در فارسى امروز آن را به معناى چهره و صورت به کار مى برند، معناى تازه اى است و گرنه در مفهوم عربى آن، چنین معنایى ذکر نشده است، به هر حال منظور این

در اصل، به معناى ضعف، ناتوانى و عجز است لذا، در مورد کسى که از اداى حواله اى خوددارى مى کند مى گویند: نکول کرد. «نکل» (بر وزن فکر) به معناى زنجیر سنگین

آیات شامل این کلمه «کَواعِب» از مادّه «کَعب» جمع «کاعب» به معناى دوشیزه اى است که تازه برآمدگى سینه او آشکار شده، و اشاره به آغاز جوانى است. کعب‌ (۲ بار)

حَسِبَ مى باشد) و روشن است که: در آیه، معناى اول اراده شده است، یعنى: اگر فرشته اى مى فرستادیم باید به صورت و سیرت انسانى باشد، و در این موقع به عقیده آنها ما

فرزندان دوقلو، که یکى پسر و دیگرى دختر باشد. ولى، در تعبیر فوق، هیچ نشانه اى بر این تفسیرها وجود ندارد. به علاوه، با ظاهر آیه نیز سازگار نیست، زیرا آیه،

بازگرديد و بگوييد: اى پدر! پسرت دزدى كرده است، و ما جز به آنچه مى‌دانستيم گواهى نداديم، و نگاهبان غيب هم نبوديم پيش پدرتان بازگرديد و بگوييد: اى پدر، پسرت دزدى

گويد: اى كاش ميان من و تو فاصله مشرق و مغرب مى‌بود. پس چه بد همنشينى بودى تا آنگاه كه او [با دمسازش‌] به حضور ما آيد، [خطاب به شيطان‌] گويد: «اى كاش ميان

کنم که) شما خیرخواهان را دوست ندارید!» پس [صالح‌] از ايشان روى برتافت و گفت: اى قوم من! به راستى من پيام پروردگارم را به شما رساندم و شما را نصيحت كردم، و

نشانه‌های کتابهای پیش از آن، که به سوی حقّ و راه راست هدایت می‌کند. |گفتند: اى قوم ما! ما كتابى را شنيديم كه بعد از موسى نازل شده و [كتاب‌هاى‌] پيش از خود

تا پایان عمر، حفظ کنید!) اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد! چنان كه سزاوار خداست تقوا پيشه كنيد، و زينهار كه بميريد و مسلمان نباشيد اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد،

چون گفتيد: اى موسى! هرگز براى تو ايمان نياوريم مگر اين كه خدا را آشكارا ببينيم. پس صاعقه شما را در حالى كه نگاه مى‌كرديد بگرفت و چون گفتيد: «اى موسى، تا

ميكنم تو را اى موسى جادو كرده شده‌ گفت بتحقيق دانستى نفرستاده اينها را مگر پروردگار آسمان و زمين كه موجبات بصيرتند و همانا من گمان ميكنم تو را اى فرعون هلاك

جهنم است، و بد فرجامی است! اى پيامبر! با كافران و منافقان جهاد كن و بر آنها سخت گير كه جايگاهشان جهنم است و چه بد سر انجامى است اى پيامبر، با كافران و منافقان

یا چیزى را غیر مفید معرفى کنند مى گویند: «لاکَرامَةَ فِیْهِ»، مسلم است سایه اى که از دود سیاه و خفه کننده است، (در واقعه، 34) جز شر و زیان چیزى از آن انتظار

تعبیر «کَثِیراً» براى تأکید بیشتر، در مورد پیروان شیطان است که در هر جامعه اى قشر عظیمى را تشکیل مى دهند. بعضى عدد «جبل» را ده هزار نفر یا بیشتر نوشته اند

آیات شامل این کلمه «نَعِیْم» که از مادّه «نعمت» است، معناى گسترده اى دارد که همه انواع نعمت هاى مادى و معنوى را شامل مى شود، حتى نعمت هایى که براى ما محبوسان

که روى زمین گسترده شده است، در حالى که گله شتران هیچ گاه از دور چنین منظره اى ندارد. تقابل «حَمُولَة» با «فَرش» نیز این معنا را تأیید مى کند. این احتمال

جسمانى در اینجا کافى نیست، بلکه، باید بلوغ فکرى و اقتصادى نیز باشد. به گونه اى که یتیم بتواند اموال خود را حفظ و نگهدارى کند. و انتخاب این تعبیر، براى همین

آیات شامل این کلمه «یُطیقُونَهُ» از مادّه «طوق» در اصل به معناى حلقه اى است که به گردن مى اندازند و یا به طور طبیعى در گردن وجود دارد (مانند حلقه رنگینِ

قرآن: ۲(بار) لیست کلمات مشتق شده در حال بارگیری... «صِنو» در اصل به معناى شاخه اى است که از تنه اصلى درخت بیرون مى آید و بنابراین «صنوان» به معناى شاخه هاى

غالب‌ گفت اى قوم من آيا قبيله من عزيزترند نزد شما از خدا و قرار داديد او را پشت سر خودتان همانا پروردگار من بآنچه ميكنيد احاطه دارنده است‌ و اى قوم من كار

غالب‌ گفت اى قوم من آيا قبيله من عزيزترند نزد شما از خدا و قرار داديد او را پشت سر خودتان همانا پروردگار من بآنچه ميكنيد احاطه دارنده است‌ و اى قوم من كار

بسوى قوم عاد برادرشان هود را گفت اى قوم من بپرستيد خدا را نيست مر شما را هيچ خدائى جز او نيستيد شما مگر افتراء زنندگان‌ اى قوم من نميطلبم از شما بر آن مزدى

مکن که خداوند عالم و حکیم است. اى پيامبر! از خدا بترس و كافران و منافقان را اطاعت مكن. بى‌ترديد خداوند داناى حكيم است اى پيامبر، از خدا پروا بدار و كافران

نیرویی (فوق العاده)! |اى گروه جن و انس! اگر توانستيد از مرزهاى آسمان‌ها و زمين بگذريد پس بگذريد، [ولى‌] نتوانيد گذشت، مگر با داشتن قدرتى اى گروه جنّيان و انسيان،

گفتند: اى صالح! اگر از پيامبران هستى، آنچه را به ما وعده مى‌دهى براى ما بياور پس آن ماده‌شتر را پى كردند و از فرمان پروردگار خود سرپيچيدند و گفتند: «اى صالح،

درستی این راه) گواه هستید؛ و خداوند از آنچه انجام می‌دهید، غافل نیست!» بگو: اى اهل كتاب! چرا كسى را كه ايمان آورده از راه خدا باز مى‌داريد و آن را منحرف

غالب‌ گفت اى قوم من آيا قبيله من عزيزترند نزد شما از خدا و قرار داديد او را پشت سر خودتان همانا پروردگار من بآنچه ميكنيد احاطه دارنده است‌ و اى قوم من كار

مشکلى ندارد. و در هر صورت این دو لازم و ملزوم یکدیگرند; زیرا هر کجا خزانه اى است، کلیدى وجود دارد. ولى بیشتر به نظر مى رسد «مفاتح» به معناى کلیدها باشد،

اند: نخستین چیزى که به وسیله آن از مهمان پذیرایى مى شود ـ همانند شربت یا میوه اى است که در آغاز ورود براى میهمان مى آورند. این تعبیر در سوره «صافات» نشان مى

شراب عقل انسان را مى پوشاند به آن خمر گفته شده; زیرا سبب مستى است و مستى پرده اى بر روى عقل مى افکند و نمى گذارد انسان خوب و بد را تشخیص دهد. «خَمْر» در اصطلاح

است، و صورت معنوى آن این است که: انسان با کمال جدیت پایبند به عقیده و برنامه اى باشد و در حفظ و حراست آن بکوشد، تمسّک به کتاب الهى این نیست که انسان صفحات

همین است که از دور نمایان است; و گاه بر فراز آن آتشى مى افروختند تا نشانه اى براى رهگذران باشد، ولى بود و نبود آتش در این نام گذارى تأثیرى ندارد. علم‌

دارا هستند مى دهد، در حقیقت کسانى که به تازه واردان در کنار خود جا دهند، درجه اى دارند و آنها که ایثار کنند و جاى خود را به آنها بسپارند و از علم و معرفت بهره

«فتح قاف و سکون طاء» و یا به «کسر قاف و سکون طاء» خوانده شده به معناى ماده اى است که از درختى به نام «اَبْهَل» مى گیرند آن را مى جوشانند تا سفت شود و به

کشتی‌] کردیم، همانا او بنده‌ای سپاسگزار بود اى فرزندان كسانى كه آنان را با نوح [در كشتى‌] سوار كرديم- يعنى اى بنى اسرائيل- همانا او بنده‌اى سپاسگزار بود-

نمى دانستند و سفر به مصر را براى دریافت سهمیه اى دیگر ضرورى مى شمردند. (ذلک کیل یسیر) «ذلک» اشاره به متاع و آذوقه اى است که فرزندان یعقوب در سفر نخست دریافت

زيانكار شدند، تا چون رستاخيز ناگهان بديشان فرا رسد گويند: اى دريغا بر آنچه در باره آن كوتاهى كرديم- يا: اى دريغ بر آن كوتاهى كه در دنيا كرديم- و آنها بارهاى [گناهان‌]

گويد: «اذكروا اللّه يا غافلين» «4» ياد خدا كنيد اى غافلان. نسر «5» گويد: «يابن ادم عش ما شئت آخرك الموت» اى پسر آدم زندگانى كن هر چه خواهى كه آخرت مرگ است

«سَوّى» از مادّه «تسویه» به معناى نظام بخشیدن و مرتب نمودن است و مفهوم گسترده اى دارد که تمام نظامات جهان را شامل مى شود، اعم از نظاماتى که بر منظومه ها و

است مراد از درك رسيدن فرعون باشد و از «وَ لا تَخشى» خوف گذشتن از دريا. يعنى اى موسى در دريا راهى بزن و نترس از رسيدن فرعون و بيم نكن از ورود به دريا. نا

كار مى‏رود در اقرب الموارد هست: «اِصْطَنَعَهُ لِنَفْسِهِ: اِخْتارَهُ» يعنى: اى موسى تو را براى خودم و اينكه رسول من باشى تربيت كردم يا براى خودم اختيار نمودم

را دوست نمی‌دارد. اى مؤمنان! چيزهاى پاكيزه را كه خدا براى شما حلال كرده حرام نكنيد و از حد مگذريد كه خداوند متجاوزان را دوست نمى‌دارد اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد،

مأیوس می‌شوند!» |اى پسران من! برويد و از يوسف و برادرش جست و جو كنيد و از رحمت خدا نوميد نشويد، كه از رحمت خداوند جز كافران نوميد نمى‌شوند اى پسران من، برويد

آفرید تا معجزه اى باشد بر اثبات رسالت صالح(ع) (هذه ناقة اللّه لکم ءایة) چون ناقه نشانه اى بر رسالت صالح (ع) بود، معلوم مى شود به گونه اى خارق العاده به

نکنید؛ آنان از آخرت مأیوسند همان‌گونه که کفار مدفون در قبرها مأیوس می‌باشند! |اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد! مردمى را كه خدا بر آنها خشم گرفته به دوستى مگيريد

آن دو دختر گفت: اى پدر! او را استخدام كن همانا بهترين كسى كه استخدام مى‌كنى، كسى است كه نيرومند و امين است يكى از آن دو [دختر] گفت: «اى پدر، او را استخدام

دارید؛ آنها را با هدیه مناسبی بهره‌مند سازید و بطرز شایسته‌ای رهایشان کنید. |اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد! وقتى زنان مؤمن را به همسرى گرفتيد، آن‌گاه پيش از

يحول بين المرء و قبله )) از جامع ترين آيات قرآنى است فتنه اى كه دامنه آن همه را (ظالمين وفتنه اى كه دامنه آن همه را (ظالمين و غير ظالمين )فرا مى گيرد و از

بر هر چيز ناظر و حاضر و گواه و آگاه است آيا نمى‌بينى و نميدانى تو اى پيغمبر و يا اى انسان خردمند و اقرار نميكنى كه خدا ميداند آنچه را در آسمانها و زمين

کار نبستی!» |گفت: اى پسر مادرم! ريش و سر مرا مگير، من از آن ترسيدم كه بگويى ميان بنى اسرائيل تفرقه انداختى و سخنم را رعايت نكردى گفت: «اى پسر مادرم، نه ريش

وجودشان معیار تشخیص حق از باطل است، اطلاق مى گردد و میزان روز قیامت نیز نمونه اى است از این معنا. بنابراین «مِیزان»، به معناى هر گونه وسیله سنجش است، سنجش

معناى پیچیدن است و مخصوصاً ارباب لغت پیچیدن عمامه و دستار به دور سر را نمونه اى از آن مى شمارند، نکته لطیفى که در این تعبیر قرآنى، نهفته است، ـ هر چند بسیارى

اصل از مادّه «صَرّ» (بر وزن شرّ) به معناى محکم بستن است و به همین جهت کیسه اى را که در آن پول مى گذاردند و در آن را محکم مى بستند «صُرّه» (بر وزن طرّه)

(بر وزن پدر) به کجى هایى گفته مى شود که با فکر، درک مى شود. ولى ظاهراً پاره اى از آیات قرآن مانند آیه 107 سوره «طه» با این تفصیل سازگار نیست (دقت کنید)،

ارباب لغت، درباره معناى «ورید» از مادّه «وُرُود» تفسیرهاى گوناگونى دارند، عده اى معتقدند: «ورید» همان رگى است که به قلب یا کبد انسان پیوسته است، و بعضى آن

آیه 12 ـ «توبه»، آیات 2 و 3) و منظور از آن این است که: عمل کسى در چنین چهره اى خودنمایى کند. و در سوره «سبأ» به کسانى اطلاق مى شود که بخواهند از دست کسى

دهد؟! هیچ معبودی جز او نیست؛ با این حال چگونه به سوی باطل منحرف می‌شوید؟! اى مردم! نعمت خدا بر خودتان را ياد كنيد. آيا غير از خدا آفريدگارى هست كه شما

نیست،) صرف نظر می‌نماید. (آری،) از طرف خدا، نور و کتاب آشکاری به سوی شما آمد. اى اهل كتاب! همانا فرستاده‌ى ما به سوى شما آمده است كه بسيارى از حقايق كتاب آسمانى

مصلحان باشی!» |و چون خواست به سوى آن كه دشمن هر دوشان بود حمله‌ور شود، گفت: اى موسى! آيا مى‌خواهى مرا بكشى، چنان كه ديروز يكى را كشتى؟ تو مى‌خواهى در [اين

نمی‌دهم، و شما را جز به راه صحیح راهنمایی نمی‌کنم! (دستور، همان قتل موسی است!)» |اى قوم من! امروز حكومت از آن شماست [و] در زمين غلبه داريد، ولى اگر عذاب خدا بر

اينك آنها پشت سر منند، و من به حضورت شتافتم- اى پروردگار من- تا خشنود شوى گفت: «اينان در پى منند، و من -اى پروردگارم- به سويت شتافتم تا خشنود شوى.» موسی

كه حامله‏ها خالى ماند. چنانكه در «عشر» گذشت [حج:45]. يعنى :اى بسا چاه متروك كه آب برندارد و اى بسا قصر مرتفع يا گچكارى شده كه از سكنه خالى است ازاين ماده

و عدل با يكديگر ننمايند و براى تأكيد اين معنى فرموده و برپا داريد اى بندگان من و اى اولياء امور سنجيدن بعدل را و بهيچ وجه تا ميتوانيد نگذاريد خللى در اركان

آیات شامل این کلمه «صُحُف» از مادّه «صحف» جمع «صحیفه» به معناى ورقه اى است که آن را این طرف و آن طرف مى کنند (چون اصل مادّه «صحف» و «صحیفه» به معناى چیز

من بترسید! اى بنى اسرائيل! نعمت مرا كه بر شما ارزانى داشتم به ياد آريد و پيمان مرا وفا كنيد تا به پيمانتان وفا كنم، و تنها از من بيم داريد اى فرزندان اسرائيل،

تنفقون و لستم باخذیه) ۹ - عدم پذیرش و کراهت وجدان آدمى از گرفتن پاره اى اموال، نشانه اى براى تشخیص نامرغوب از مرغوب (و لا تیمّموا الخبیث منه تنفقون و لستم

لِقَوْمِهِ‌: و ياد بياوريد اى بنى اسرائيل زمانى را كه فرمود موسى عليه السّلام مرقوم خود را، يا قَوْمِ إِنَّكُمْ ظَلَمْتُمْ أَنْفُسَكُمْ‌: اى قوم من به درستى كه

منظور از «امّت» در سوره «انبیاء»، همه انسان ها در تمام قرون و اعصارند; یعنى اى انسان ها همه شما یک امّتید، پروردگار شما یکى است و مقصد نهایى همه شما یک مقصد

پروردگار خود را پس گفت اى پروردگار من همانا پسر من از خانواده من است و همانا وعده تو حقّ است و توئى بهترين حكم كنندگان‌ گفت اى نوح همانا او نيست از خانواده

بگیرید و بر اهل آن خانه سلام کنید؛ این برای شما بهتر است؛ شاید متذکّر شوید! |اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد! به خانه‌هايى كه خانه‌هاى شما نيست، [سرزده‌] داخل

که میدانید (این کار، گناه بزرگی است)! اى مؤمنان! به خدا و پيامبر خيانت نورزيد و دانسته به امانات خود خيانت نكنيد اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد، به خدا و پيامبر

آخرت راضی شده‌اید؟! با اینکه متاع زندگی دنیا، در برابر آخرت، جز اندکی نیست! اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد! شما را چه شده است كه وقتى به شما گفته مى‌شود: در

خداوند آنها را بخشیده (و نادیده گرفته) است. و خداوند، آمرزنده و بردبار است. اى مؤمنان! از چيزهايى نپرسيد كه اگر براى شما فاش گردد موجب اندوهتان مى‌شود. و

ميكنم تو را اى موسى جادو كرده شده‌ گفت بتحقيق دانستى نفرستاده اينها را مگر پروردگار آسمان و زمين كه موجبات بصيرتند و همانا من گمان ميكنم تو را اى فرعون هلاك

همان دلباختگى به چیزى است، یعنى نتیجه دلباختگى آنها به شرک و بت پرستى که پرده اى بر روى اندیشه و خِرَد آنها افکنده، این شده است: در قیامت که پرده ها کنار مى

آیات شامل این کلمه «صُحُف» از مادّه «صحف» جمع «صحیفه» به معناى ورقه اى است که آن را این طرف و آن طرف مى کنند (چون اصل مادّه «صحف» و «صحیفه» به معناى چیز

ورود قافله تازه به «مدینه» مى زدند، که هم نوعى اخبار و اعلام بود، و هم وسیله اى براى سرگرمى و تبلیغ کالا، همان گونه که در دنیاى امروز نیز در فروشگاه هایى

مفسران، این نام دیگرى است، براى «اصحاب کهف»; چرا که سرانجام نام آنها را بر لوحه اى نوشته و بر در غار نصب کردند. بعضى نیز، آن را نام کوهى مى دانند که غار در آن

ورود قافله تازه به «مدینه» مى زدند، که هم نوعى اخبار و اعلام بود، و هم وسیله اى براى سرگرمى و تبلیغ کالا، همان گونه که در دنیاى امروز نیز در فروشگاه هایى

كه حامله‏ها خالى ماند. چنانكه در «عشر» گذشت [حج:45]. يعنى :اى بسا چاه متروك كه آب برندارد و اى بسا قصر مرتفع يا گچكارى شده كه از سكنه خالى است ازاين ماده

بهتر و پاکیزه‌تر است و اگر توانایی نداشته باشید، خداوند غفور و رحیم است! |اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد! چون [خواستيد] با پيامبر نجوا كنيد، پيش از نجوايتان

آنها را در جايشان مسخ مى‏كرديم. [انعام:135]. مكانت در آيه به معنى تمكّن است: اى قوم به قدر تمكّن خود كاركنيد و در كفر پايدار باشيد من نيز همانقدر كار خواهم

تجارتی با رضایت شما انجام گیرد. و خودکشی نکنید! خداوند نسبت به شما مهربان است. اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد! اموال خود را ميان خودتان به ناروا مخوريد، مگر آن

عذاب الهى و آغاز آن با صيحه اى آسمانى يادآورى سنت الهى : هدايت امم با ارسال رسل ، تكذيب امتها آنان را و عذاب الهى و... اشاره اى به رسالت موسى و هارون خطابى

رستگار شوید! اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد! صبورى كنيد و استقامت ورزيد و از مرزها مراقبت نماييد و از خدا پروا كنيد، باشد كه رستگار شويد اى كسانى كه ايمان

خدا در زندگى نداشته اند، و غرق در عصیان و گناه بودند; بنابراین، انجام پاره اى از اعمال صالح نیز ممکن است مایه نجات گردد. صلح‌ (۱۸۰ بار) مسالمت. سازش. راغب

فرمايد: يا بَنِي آدَمَ‌: اى پسر آدم هر عصر به عصر تا قيامت. در مجمع فرمايد: خطاب عام است جميع اهل ازمنه را از مكلفين يعنى اى ذريه آدم از مرد و زن و خنثى

اینکه آنان نزد من حاضر شوند (نیز) -ای پروردگار من- به تو پناه می‌برم!» |و اى پروردگار من! از حضور آنها نزد من، به تو پناه مى‌آورم و پروردگارا، از اينكه

ندامت بد كار در وقت ديدن جهنّم است لذا عنان صحبت به طرف مؤمن برگشته كه: اى نفس آرام و اى مؤمن مطمئن به سوى خداى خويش برگرد در حاليكه تو از خدا و رحمت خدا خشنود

شرك به خداست. بتحقيق مرائى روز قيامت به چهار اسم خوانده شود: اى كافر، اى معصيت كار، اى مكار، اى زيانكار حبط گرديد عمل تو و باطل شد اجر تو و نجات براى تو نيست،

آمرزنده و رحیم است. اى پيامبر! چرا براى كسب خشنودى همسرانت چيزى را كه خدا براى تو حلال كرده حرام مى‌كنى؟ و خداوند آمرزنده‌ى مهربان است اى پيامبر، چرا براى

مقام رفيع نبوت‌ وقتى كه گفت بپدرش اى پدر من چرا ميپرستى چيزى را كه نميشنود و نميبيند و كفايت نميكند از تو چيزيرا اى پدر من همانا رسيده است بمن از دانش

مرکب غرور، سرکشى وخودکامگى فرود نیاوردو دربرابرحق تسلیم نشدند. و اگر در پاره اى از روایات «تضرع» به معناى بلند کردن دست ها در هنگام دعا و نماز تفسیر شده،

آیات شامل این کلمه برد (۵ بار) خنك. [انبیاء:69] گفتيم اى آتش بر ابراهيم خنك و سالم باش. در لغت آمده: «اَلبَردُ: نقيض الحرّ و البرودة نقبضُ الحرارة». بارِد:

فكر نكنند در عاقبت خود، مشغول شوند به عمارت و زينت دنيا. موعظه: اى مغرور دوره زندگانى، و اى آواره بيابان آمال و امانى، گاهى بر خاك عزيزان رفته گذارى كن و

الْكِتابِ تَعالَوْا إِلى‌ كَلِمَةٍ (الخ). قُلْ يا أَهْلَ الْكِتابِ‌: بگو اى پيغمبر، اى اهل كتاب تورات و انجيل، تَعالَوْا إِلى‌ كَلِمَةٍ: بيائيد به سوى كلمه‌اى

كه گفتند: خدا همان مسيح، پسر مريم است، كافر شدند، در حالى كه مسيح مى‌گفت: اى بنى اسرائيل! خداى يگانه را كه پروردگار من و شماست بپرستيد، كه هر كس به خدا

((ولاتصعر خدك للناس )) گفتارى پيرامون داستان لقمان و پاره اى از كلمات حكمت آميز او - در دوفصل پاره اى از مواعظ و حكم آن جناب آيه و ترجمه تفسير: نكته ها: ۱ -

کنید، مبادا به گروهی از روی نادانی آسیب برسانید و از کرده خود پشیمان شوید! اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد! اگر فاسقى برايتان خبرى آورد، نيك وارسى كنيد تا مبادا

و هم وارث خاندان يعقوب، و اى پروردگار من! او را پسنديده گردان كه از من ارث برد و از خاندان يعقوب [نيز] ارث برد، و او را -اى پروردگار من- پسنديده گردان

آن است که ایام مرکب از ساعات است که داراى تاء تأنیث مى باشد. و شاید اشاره اى به این نکته باشد که در تمام ساعات این ایام، به یاد خدا باشید; و گاهى به دوران

مى باشد. (بر وزن فرس) بى فايده. (مفردات) صحاح آن را فاسد گفته است: «رجل حرض اى فاسد مريض فى ثيابه» و از ابو عبيده نقل كرده: حرض آن ك‏سى است كه اندوه يا عشق

عهد حضورى است. بنابراین معناى جمله «فأسر ...» چنین مى شود: [اى لوط!] خانواده خویش را در پاره اى از این شب کوچ ده. ۱۲- از میان قوم لوط ، تنها خانواده اش به

هر چه نيكى كنيد خدا آن را مى‌داند، و توشه بگيريد كه بهترين توشه تقواست، و اى خردمندان از من پروا كنيد حجّ در ماههاى معينى است. پس هر كس در اين [ماه‌]ها،

(خواسته‌های آنها) است!» |و به سوى [قوم‌] ثمود، برادرشان صالح را [فرستاديم‌]. گفت: اى قوم من! خدا را بپرستيد كه براى شما هيچ معبودى جز او نيست. اوست كه شما را از

اهل بهشت به بهشت و اهل جهنم به جهنم درآيند، منادى از جانب حق ندا كند: اى اهل بهشت و اى اهل جهنم، آيا مى‌شناسيد مرگ را به صورتى از صور. «1» سوره بقره آيه 171

در انتظار شماست) چرا که شما مجرمید! |[اى كافران‌] در اندك [زمان زندگى‌] بخوريد برخوردار شويد كه شما گناهكاريد [اى كافران،] بخوريد و اندكى برخوردار شويد

كه نامه عملش به دست چپش داده شود، مى‌گويد: اى كاش نامه‌ام به من داده نشده بود. و نمى‌دانستم حسابم چيست؟ اى كاش مرگ پايان كارم بود (و ديگر زنده نمى‌شدم)

نزدیک است، و در هر صورت «باء» در آن اضافى مى باشد. بعضى نیز معتقدند: این واژه اى است مرکب از دو کلمه «سَلْ» و «سبیل» و بعضى نیز آن را مرکب از «سَأَلَ» و «سبیل»

جا است. بنابراین، «اولیاء خدا»، کسانى هستند که میان آنان و خدا حائل و فاصله اى نیست، حجاب ها از قلبشان کنار رفته، و در پرتو نور معرفت، و ایمان و عمل پاک،

اشاره به باغهاى متنوع و چشمه هاى فراوان و گوناگون بهشت است که هر کدام لذت تازه اى مى آفریند، و ویژگى خاصى دارد. «جنّت» هم به باغ و هم به زمین هاى پوشیده از

هنگفتى در یک حمله به دست مى آید، «فىء» به آن اطلاق شده است. «فِىء» به سایه اى گفته مى شود که تنها در مقابل یک مبدأ نورانى به وجود مى آید، همچون سایه درختان

در عین توانایى، در هیچ کارى قبل از وقتش شتاب نمى کند، و در کیفر مجرمان عجله اى به خرج نمى دهد. روحى بزرگ دارد و بر احساسات خویش مسلط است. «راغب» در «مفردات»

مادّه «طواف» به معناى «طواف کننده» است، گویا وسوسه هاى شیطانى همچون طواف کننده اى پیرامون فکر و روح انسان پیوسته گردش مى کنند تا راهى براى نفوذ بیابند، اگر

در آيه دوم سخن يهود را نقل كرده كه مى‏گفتند: شنيديم و عصيان كرديم و بشنو اى كاش نا شنوا باشى و گويند «راعنا» مارا مراعات كن و گفتارشان زبان بازى و طعنه

غالب‌ گفت اى قوم من آيا قبيله من عزيزترند نزد شما از خدا و قرار داديد او را پشت سر خودتان همانا پروردگار من بآنچه ميكنيد احاطه دارنده است‌ و اى قوم من كار

بشتابید و خرید و فروش را رها کنید که این برای شما بهتر است اگر می‌دانستید! اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد! چون براى نماز روز جمعه ندا داده شد، به سوى ذكر خدا

را در ميان گذارند، آن‌گاه مجرمان را از آنچه در آن است هراسان بينى، و گويند: اى واى بر ما! اين چه كارنامه‌اى است كه هيچ [كار] كوچك و بزرگى را وانگذاشته مگر

کنندگانی. و بگو: اى پروردگار من، بيامرز و رحمت آور و تو بهترين رحمت‌آورندگان هستى. و بگو پروردگارا بیامرز و رحمت آور و تو بهترین مهربانانی‌ و بگو [اى محمد]: پروردگارا،

فرموده: «اِللّهُمَّ داحِىِ الْمَدْحُوّاتِ وَ داعِمَ الْمَسْموكاتِ...» اى خدا اى غلطاننده غلطانها و بالا برنده بالا رفته‏ها... اين كلمه در قرآن مجيد فقط

يا سلامتى مر تو راست از جانب ملائكه، اى كسى كه اصحاب يمينى. و اشهر آنكه معنى آيه بر اين وجه است كه سلام بر توست اى پيغمبر از اصحاب يمين كه برادران تواند

زكريّا در محراب بر او وارد مى‌شد نزد او رزق و روزى خاصّى مى‌يافت، [يك روز] گفت: اى مريم! اين روزى از كجا براى تو مى‌رسد؟ پاسخ داد: اين از جانب خداون پس پروردگارش

بپوشید و ببخشید، (خدا شما را می‌بخشد)؛ چرا که خداوند بخشنده و مهربان است! |اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد! بى‌ترديد برخى از همسران شما و فرزندانتان [به خاطر

غَفُورٌ رَحِيمٌ «5» ترجمه‌ اى كسانيكه ايمان آورديد مقدّم نشويد پيش روى خدا و پيغمبرش و بترسيد از خدا همانا خدا شنواى دانا است‌ اى كسانيكه ايمان آورديد بلند

و کسب غنیمت، زمینه اى براى تعرض نابحق به دیگران (و لا تقولوا ... لست مؤمنا تبتغون عرض الحیوة الدّنیا) ۱۳- انگیزه هاى مادى، زمینه اى براى تکفیر دیگران (و

آنچه را كه مأمور ميشوند اى كسانيكه كافر شديد عذرخواهى نكنيد امروز جز اين نيست كه جزا داده ميشويد آنچه را كه بوديد عمل ميكرديد اى كسانيكه ايمان آورديد بازگشت

راست تو است اى موسى‌ گفت آن عصاى من است تكيه ميكنم بر آن و فرو ميريزم برگ درخت را به آن براى گوسفندم و مرا در آن حوائج ديگرى است‌ گفت بيندازش اى موسى‌ پس

سه شبانه روز در حالی که سالم هستی، قدرت سخن گفتن با مردم نخواهی داشت. گفت: اى پروردگار من، به من نشانى بنماى. گفت: نشان تو اين است كه سه شب و سه روز با

فرموده: «اِللّهُمَّ داحِىِ الْمَدْحُوّاتِ وَ داعِمَ الْمَسْموكاتِ...» اى خدا اى غلطاننده غلطانها و بالا برنده بالا رفته‏ها... اين كلمه در قرآن مجيد فقط

را به نجاشى دادند، نجاشى هم هدايا را قبول كرد. عمروعاص به نجاشى گفت: اى پادشاه عده اى از قوم ما كه از آئين و دين ما برگشته اند و به خدايان ما دشنام مي‌دادند،

کاش بار دیگر (به دنیا) بازگردیم و از مؤمنان باشیم!» اى كاش ما را برگشتى بود تا از مؤمنان مى‌شديم و اى كاش كه بازگشتى براىِ ما بود و از مؤمنان مى‌شديم. ای

قیامت، واقعه اى غافل گیرانه و ناگهانى است. (و اقترب الوعد الحقّ فإذا هى شخصة) برداشت یاد شده از «إذا»ى فجائیه، به دست مى آید. ۶- قیامت، حادثه اى وحشت زا و

در حالى كه همه داربست‌ها و در و ديوار آن فرو ريخته بود و [به حسرت‌] مى‌گفت: اى كاش كسى را شريك پروردگار خود نساخته بودم [تا به او رسيد آنچه را بايد برسد]

پنهان) می‌سازند، و در راه خدا انفاق نمی‌کنند، به مجازات دردناکی بشارت ده! اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد! بسيارى از علماى يهود و راهبان قطعا اموال مردم را

حسابش از دست مى رود، و روزى آن چنان از دسترس انسان دور مى شود که در انتظار ذره اى از آن، آه مى کشد، به علاوه اصولاً همه نعمت هاى این جهان ناپایدار و فناپذیر

طولانى در آن باقى مى ماند. و از اینجا روشن مى شود که یک سرمایه «پربرکت»، سرمایه اى است که به زودى زوال نپذیرد. و یک موجود «مبارک» موجودى است که آثار آن مدتى

بالا بردن. و آن به كسر (ش) گچ و نحو آن است (اقرب) [حج:45]. يعنى اى بسا چاه كهنه بى آب بر و اى بسا قصر بلند يا گچ كارى شده [نساء:78]. راغب گويد: «شيّد قواعده»

نذیرًا) ۲ - عدم تعلق مشیت خداوند، بر فرستادن پیامبرى جداگانه براى هر منطقه اى در عصر بعثت پیامبراسلام(ص) (و لو شئنا لبعثنا فى کلّ قریة نذیرًا) برداشت یاد

و شرايط آن را به حبيب خود بيان فرمود: يا أَيُّهَا النَّبِيُ‌: اى پيغمبر خبر دهنده، يا اى بلند قدر عالى مرتبه، إِذا جاءَكَ الْمُؤْمِناتُ‌: چون بيايند به

را به نجاشى دادند، نجاشى هم هدايا را قبول كرد. عمروعاص به نجاشى گفت: اى پادشاه عده اى از قوم ما كه از آئين و دين ما برگشته اند و به خدايان ما دشنام مي‌دادند،

راست تو است اى موسى‌ گفت آن عصاى من است تكيه ميكنم بر آن و فرو ميريزم برگ درخت را به آن براى گوسفندم و مرا در آن حوائج ديگرى است‌ گفت بيندازش اى موسى‌ پس

لباسم را پاره كردند گفتم:«كَفانِىَ اللهُ شَرَكَ مِنْ يَوْمٍ فَمااَيْشَمَكَ» اى روز، خدا مرا از شر تو كفايت كندچه روز شومى؟! امام «عليه السلام» چون اين بشنيد

بدانيد كه شما هيچ‌گاه نمى‌توانيد خدا را عاجز كنيد و خدا رسواگر كافران است پس [اى مشركان،] چهار ماه [ديگر با امنيّت كامل‌] در زمين بگرديد و بدانيد كه شما نمى‌توانيد

السلام)پوشانید... و این که به دیوانه مجنون گفته مى شود به خاطر این است که گویا پرده اى بر عقل او کشیده شده است. اطلاق جِنّ بر موجود ناپیدا نیز به همین ملاحظه است

سیطره انسان است، گاهى به صورت کنایه از «حکومت»، «قدرت» و فرمانروایى بر منطقه اى به کار مى رود. این که «کُرْسِى» به معناى «تخت پایه کوتاه» است، چنین به نظر

ها نشانه بر پا بودن پرچم که رمز قدرت و حکومت است مى باشد و تعبیر فوق، کنایه اى از این معنا است. روح‌ (۵۷ بار) کم‌ (۲۲۹۱ بار) باد. بو. اصل آن روح است واو

است که کفّ به معنی جمع نيز آمده «كَفَّ الشَّىْ‏ءَ جَمَعَهُ وَ ضَمَّهُ» يعنى اى اهل ايمان همگى به تسليم در آييد. * [توبه:36]. كافه در هردوحال است از فاعل

كه حامله‏ها خالى ماند. چنانكه در «عشر» گذشت [حج:45]. يعنى :اى بسا چاه متروك كه آب برندارد و اى بسا قصر مرتفع يا گچكارى شده كه از سكنه خالى است ازاين ماده

مشغول عبادت شد. اين مطلب به رسول خدا صلى اللّه عليه و آله و سلم رسيد فرمود: اى عثمان خدا بر ما رهبانيّت امّت من فقط جهاد در راه خداست. آيه شريفه صريح است

الشمال» حاکى از آن است که این گروه از مردم، در قیامت در درجه اى از بدبختى قرار مى گیرند که هر بیننده اى با دیدن آنها شگفت زده و حیران خواهد ماند. اصحاب شمال:

پروردگارا! اگر آن [عذابی] را که به آنان وعده می دهند، به من بنمایانی؛ بگو: اى پروردگار من، كاش چيزى را كه به آنان وعده داده شده به من مى‌نماياندى. بگو پروردگارا

در حالی که همسرم نازا بوده است و خود نیز از پیری به فرتوتی رسیده ام؟! گفت: اى پروردگار من، مرا از كجا پسرى باشد، حال آنكه زنم نازاينده است. و من خود در

منظور یارى رسانى و یا مطرح ساختن خواسته اى از جانب او . و بیشتر در مواردى به کار مى رود که این شخص از احترام و رتبه اى برتر برخوردار باشد (مفردات راغب). استثناى

را به نجاشى دادند، نجاشى هم هدايا را قبول كرد. عمروعاص به نجاشى گفت: اى پادشاه عده اى از قوم ما كه از آئين و دين ما برگشته اند و به خدايان ما دشنام مي‌دادند،

آینده به معجزه اى بزرگ، شگفت و بى سابقه براى گرایش به ایمان (أخرجنا لهم دابّة من الأرض تکلّمهم) بیرون آمدن جنبنده اى سخنگو از زمین پدیده اى است که در گذشته

خویشاوندان ما باشد! و شهادت الهی را کتمان نمی‌کنیم، که از گناهکاران خواهیم بود!» اى مؤمنان! چون يكى از شما را مرگ فرا رسد، به هنگام وصيّت دو تن عادل از [همكيشان‌]

ها نشانه بر پا بودن پرچم که رمز قدرت و حکومت است مى باشد و تعبیر فوق، کنایه اى از این معنا است. روح‌ (۵۷ بار) باد. بو. اصل آن روح است واو به ياء بدل شده

است; و «شعائر اللّه» علامت هایى است که انسان را به یاد خدا مى اندازد و خاطره اى از خاطرات مقدس را در نظرها تجدید مى کند. بنابراین «شعائر اللّه» در سوره «حجّ»

يعنى: كاروانى بيامد و آبدار خويش را بفرستاد چون دلو خود را بيرون كشيد گفت اى مژدگانى كه اين غلاميست. ولى در آيات ديگر سخن مجمع البيان درست در مى‏آيد. *

مدينه منوره. [احزاب:13]. آنگاه كه عده‏اى از منافقان و مريض القلبها مى‏گفتند اى اهل يثرب ماندن شما در اينجا بى فايده است برگرديد. مى‏خواستند لشكريان اسلام

متحمل شود. داراى نفل خواهد بود و روى همین اصل عده اى جانفشانى کرده و بلیاتى را متحمل گشتند و عده اى نیز از پیامبر حفاظت می‌نمودند ولى مانند دیگران با بلیات

مى‌ترسانيم: روزى كه آدمى هر چه را پيشاپيش فرستاده است مى‌نگرد و كافر مى‌گويد: اى كاش من خاك مى‌بودم. ما شما را از عذابی نزدیک هشدار دادیم، از روزی که هر انسانی

مسخ و دگرگونى جسمانى متناسب با اعمالى است که انجام داده اند، یعنى چون عده اى از جمعیت هاى گنهکار بر اثر انگیزه هواپرستى و شهوت رانى دست به طغیان و نافرمانى

فرمودند: این «اسراف» است. بار سوم مشت دیگرى برداشت و کمى دست خود را گشود، به گونه اى که مقدارى فرو ریخت و مقدارى در دستش بازماند; فرمودند: این همان «قوام» است

يا جابِرُ كُلِّ كِسيرٍ وَ يا مُسَهّرلَ مُسَهِّلَ كُلِّ عَسيرٍ (اى اصلاح گر هر شكسته و اى آسان كننده هر كار دشوار)... و گاهى فقط در قهر استعمال مى‏شود نحو

این کلمه عجز (۲۶ بار) (بر وزن فلس) ناتوانى. «عَجِزَ عَنهُ عَجزاً: ضعف عنه اى لم يقتدر عليه»، [مائده:31]. در مفردات آمده: عجز انسان قسمت مؤخّر اوست، مؤخّر

كه ابراهيم و اسماعيل پايه‌هاى خانه [كعبه‌] را بالا مى‌بردند، [مى‌گفتند:] «اى پروردگار ما، از ما بپذير كه در حقيقت، تو شنواى دانايى. و (یاد آر) وقتی که

است. بنابراین معناى آیه چنین مى شود: اى اهل ایمان از گناهانى که موجب فتنه اى عظیم مى شود بپرهیزید ; آن گونه فتنه اى که نه تنها دامنگیر گناهکار مى شود، بلکه

پروردگار خود را پس گفت اى پروردگار من همانا پسر من از خانواده من است و همانا وعده تو حقّ است و توئى بهترين حكم كنندگان‌ گفت اى نوح همانا او نيست از خانواده

كفر است. عرض شد: خبر ده مرا اى مولاى من از تأويل در آن؟ فرمود: موسى مناجات نمود با پروردگار خود در وادى مقدس، عرض كرد: اى پروردگار، بتحقيق خالص نمودم براى

بنابراین، مقصود عبارت این مى شود: ابلیس بر بندگان خدا سلطه اى ندارد. چون خداوند، حامى کفایت کننده اى براى آنان است. ۹- آدمیان نیازمند به توکل و اتکاى بر خداوند،

غالب‌ گفت اى قوم من آيا قبيله من عزيزترند نزد شما از خدا و قرار داديد او را پشت سر خودتان همانا پروردگار من بآنچه ميكنيد احاطه دارنده است‌ و اى قوم من كار

ولایت معرفى فرمود، مردم سه فرقه شدند. دسته اى گفتند: محمد گمراه شده است. فرقه اى گفتند: در غوایت افتاده است، طائفه اى گفتند: از روى هوى و هوس درباره اهل بیت

پروردگارا! برای چه مرا نابینا محشور کردی، در حالی که [در دنیا] بینا بودم؟ گويد: اى پروردگار من، چرا مرا نابينا محشور كردى و حال آنكه من بينا بودم؟ گوید پروردگارا

اِذا أَتَيْتا اِنَّ الْعِراقَ وَ أَهْلَهُ‏ عُنُقٌ اِلَيْكَ فَهَيْتَ هَيْتاً اى برادر عراقى به اميرالمؤمنين (ظاهراً مراد از امويان است) برسان كه عراق گردنى

شامل این کلمه کرر (۶ بار) رجوع و برگشتن. چنانكه در مجمع گفته است. [بقره:167]. اى كاش ما را برگشتى بود تا از آنها بيزارى مى‏جستيم چنانكه ازما بيزارى جستند آيه

خوانده شده چون نسبت به مرگشان كم بود. مرقد به معنى مضجع و خوابگاه است [يس:52]. اى واى بر ما كى ما را از خوابگاهمان برانگيخت. در اين آيه قبور را خوابگاه خوانده

مثوبات‌ جلد 13 - صفحه 207 ابديه محروم ساخته. لا تَدْرِي‌: نمى‌دانى تو اى طلاق دهنده، يا اى پيغمبر برگزيده، يا نمى‌داند هيچ نفسى، لَعَلَّ اللَّهَ يُحْدِثُ‌:

آنرا در بين بهشت و جهنّم نگاه ميدارند و منادى از جانب خداوند ندا ميكند اى اهل بهشت و اى اهل جهنّم بيائيد و نگاه كنيد و آنها ميآيند و نگاه ميكنند و ميشناسند

يوسف (عليه السلام ) در مورد يوسف (عليه السلام ) و از ميان برداشتن او توبه اى كه همزمان با عزم بر گناه قصد شود، توبه حقيقى نيست پيشنهادى كه برادران تصويب

به هر کس بخواهد (و شایسته ببیند) می‌دهد؛ و (فضل) خدا وسیع، و خداوند داناست. اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد! هر كس از شما از دينش برگردد، خدا به زودى جمعيتى

بِهِ لِسَانَكَ لِتَعجَلَ بِهِ» چیست؟ وصف حال طایفه اى كه در قيامت، گشاده رو هستند حكايت حال طایفه اى ديگر، كه در قيامت، گرفته رو هستند مراد از اين كه در

می‌آورم. و بگو: پروردگارا! از وسوسه های شیطان ها به تو پناه می آورم، بگو: اى پروردگار من، از وسوسه‌هاى شيطان به تو پناه مى‌آورم. و بگو پروردگارا از وسوسه‌های

آن بود آن بزرگوار براى استرداد شتران به قشون ابرهه آمد، دربان به ابرهه گفت: اى پادشاه، بزرگ و آقاى قريش پيش تو مى‏آيد او كسى است كه انسانها را در قبيله و

مشغول عبادت شد. اين مطلب به رسول خدا صلى اللّه عليه و آله و سلم رسيد فرمود: اى عثمان خدا بر ما رهبانيّت امّت من فقط جهاد در راه خداست. آيه شريفه صريح است

آن اثبات عمل به خبر ثقه است. و اين در صورتى است كه فسق فاسق معلوم باشديعنى: اى اهل ايمان اگر فاسقى خبرى پيش شما آورد در باره آن تحقيق كنيد مبادا از روى عدم

آن اثبات عمل به خبر ثقه است. و اين در صورتى است كه فسق فاسق معلوم باشديعنى: اى اهل ايمان اگر فاسقى خبرى پيش شما آورد در باره آن تحقيق كنيد مبادا از روى عدم

این کلمه ورى‌ (۳۲ بار) مواراة به معنى پوشيدن و مستور كردن است. [مائده:31]. اى واى بر من آيا عاجز شدم از اينكه مانند اين زاغ باشم و جنازه برادرم را مستور

سر داده شده و اهلاكتا و واويلا مى‏كشد: واى بر من كه هلاك شدن. [اسراء:102] اى فرعون من تو را هلاك شده گمان مى‏كنم. وَ فَأَرَاد فِرْعَوْن أَن الْأَرْض يَسْتَفِزّهُم

اطلاع دادن باشد «وَقَفَ فُلاناً عَلَى الشَّىْ‏ءِ:اِطَّلَعَهُ عَلَيْهِ» يعنى: اى كاش ببينى آنگاه كه بر آتش مشرف شدند و مطلع گشتند و گفتند ايكاش بدنيا برگردانده

است که در برابر نسبتهای ناروای شما، از او استمداد می‌طلبم!» [پيامبر] گفت: اى خداى من! به حق داورى كن [و ظالمان را كيفر ده‌]، و پروردگار ما خداى رحمان،

عذاب الهى و آغاز آن با صيحه اى آسمانى يادآورى سنت الهى : هدايت امم با ارسال رسل ، تكذيب امتها آنان را و عذاب الهى و... اشاره اى به رسالت موسى و هارون خطابى

این کلمه ورى‌ (۳۲ بار) مواراة به معنى پوشيدن و مستور كردن است. [مائده:31]. اى واى بر من آيا عاجز شدم از اينكه مانند اين زاغ باشم و جنازه برادرم را مستور

تو را عبرت است آنگاه كه مجرمان را در نزد پروردگارشان سرافكنده بينى. گويند: اى پروردگار ما، ديديم و شنيديم. اكنون ما را بازگردان تا كارى شايسته كنيم، كه

يوسف (عليه السلام ) در مورد يوسف (عليه السلام ) و از ميان برداشتن او توبه اى كه همزمان با عزم بر گناه قصد شود، توبه حقيقى نيست پيشنهادى كه برادران تصويب

پروردگارتان صاحب رحمتى وسيع است، ولى عذاب او از گروه گناهكاران برگردانده نشود [اى پيامبر،] پس اگر تو را تكذيب كردند، بگو: «پروردگار شما داراى رحمتى گسترده است؛

ابوطالب زبان به شکایت گشودند. ابوطالب به پیامبر گفت: اى برادرزاده از اینان چه می‌خواهى؟ پیامبر گفت: اى عمّ، از آن‌ها می‌خواهم که فقط یک کلمه واحدة را که به

بِرَبِّكُمْ فَاسْمَعُونِ «25» در اين صورت من در گمراهى آشكارى خواهم بود. (اى مردم! بدانيد) من به پروردگارتان ايمان آوردم، پس (شما نيز سخن مرا) بشنويد (و

منظور از «رِجز» در سوره «اعراف»، ظاهراً همان مجازات هاى بیدارکننده پنجگانه اى است که در آیات به آن اشاره شده، اگر چه بعضى از مفسران احتمال داده اند که اشاره

منظور از «رِجز» در سوره «اعراف»، ظاهراً همان مجازات هاى بیدارکننده پنجگانه اى است که در آیات به آن اشاره شده، اگر چه بعضى از مفسران احتمال داده اند که اشاره

آن اثبات عمل به خبر ثقه است. و اين در صورتى است كه فسق فاسق معلوم باشديعنى: اى اهل ايمان اگر فاسقى خبرى پيش شما آورد در باره آن تحقيق كنيد مبادا از روى عدم

رسيدن به مراد(مجمع). ناگفته نماند: حاجت يكدفعه حاجت ذاتى است مثل [فاطر:15]. اى مردم شما به خدا محتاجيد و خدا اوست بى نياز ستوده. اين شامل حال همه است حتى

يا حكما، به قولى مشترك است ميان قريب و بعيد (از اقرب الموارد) [احزاب:13]. اى اهل يثرب در اينجاماندن روا نيست برگرديد. [حج:1]. وَ أَيّهَا اللّه الّذِين

[به طورى كه‌] خود به دست خود و دست مؤمنان خانه‌هاى خود را خراب مى‌كردند. پس اى ديده‌وران، عبرت گيريد. اوست خدایی که کافران اهل کتاب را (یعنی یهود بنی نضیر

راست تو است اى موسى‌ گفت آن عصاى من است تكيه ميكنم بر آن و فرو ميريزم برگ درخت را به آن براى گوسفندم و مرا در آن حوائج ديگرى است‌ گفت بيندازش اى موسى‌ پس

می‌کشتند. اینها به خاطر آن بود که گناهکار و متجاوز بودند. و آن‌گاه كه گفتيد: اى موسى! ما ديگر بر يك خوراك صبر نكنيم، پروردگار خويش را بخوان تا از آنچه زمين

شاطى: جانب. حاشيه [قصص:30]. از حاشيه راست وادى در بقعه مبارك ار درخت ندا شد: اى موسى. اين كلمه تنها يكبار در قرآن يافته است . مِن الْوَادِي نُودِي الْأَيْمَن

غالب‌ گفت اى قوم من آيا قبيله من عزيزترند نزد شما از خدا و قرار داديد او را پشت سر خودتان همانا پروردگار من بآنچه ميكنيد احاطه دارنده است‌ و اى قوم من كار

حق] با سخت گیری و شکنجه بر [ضد] ما پیشی گیرد یا بر سرکشی خود بیفزاید. گفتند: اى پروردگار ما، بيم داريم كه بر ما تعدى كند يا طغيان از حد بگذراند. گفتند پروردگارا

اينكه مرگ انسان نابودى انسان نابودى او نيست با توضيحى راجه به تجرد نفس جلوه اى از حال مشركين در روز قيامت اشاره به قضاى الهى در امر هدايت و ضلالت انسانها

ميشود و در خاتمه باز براى تأكيد فرموده نبايد چنين غلطى بكند اطاعت منما اى پيغمبر يا اى انسان او را در نهى از نماز و سجده كن و نماز بخوان و باقى باش بر طريقه

بسوى ما موسى‌ گفت اى هارون چه باز داشت تو را وقتى كه ديدى آنها را كه گمراه شدند از آنكه متابعت كنى مرا آيا بيرون رفتى از فرمان من‌ گفت اى پسر مادر من مگير

اللَّهِ فَضْلاً كَبِيراً (47) وَ بَشِّرِ الْمُؤْمِنِينَ‌: و بشارت و مژده بده اى پيغمبر مؤمنان را كه سالك طريق حق و تابع امر تو باشند، بِأَنَّ لَهُمْ مِنَ

گفتند: تو اى محمد تمام خدایان را به یک خداوند تبدیل می‌کنى سپس این آیه نازل گردید و در روایت دیگر هست که رسول خدا صلی الله علیه و آله به ابوطالب گفت: اى عم به

[نساء:123]. 2- استفهام. نحو [يس:52]. كى ما را از قبرهايمان برانگيخت؟ [طه:49]. گفت: اى موسى پروردگار شما كيست؟ 3- اسم موصول و اكثر در اولواالعقل بكار مى‏رود مثل

بكش رجوع شود به «نصب». [رحمن:31]. به زودى فارغ مى‏شويم براى رسيدن به كار شما اى دو موجود وزين. ظهور آيه در آن است كه خدا روز قيامت كارهاى ديگر را كنار گذاشته

شاطى: جانب. حاشيه [قصص:30]. از حاشيه راست وادى در بقعه مبارك ار درخت ندا شد: اى موسى. اين كلمه تنها يكبار در قرآن يافته است . أَخْرَج فَآزَرَه کَزَرْع فَاسْتَغْلَظ

آيات سلك به معنى وارد كردن است. [نحل:69]. سلك در اينجا به معنى دخول است يعنى اى زنبور عسل سپس از تمام ميوه‏ها بخور و به آسانى به راه پروردگارت داخل شو. عسل

اطلاع دادن باشد «وَقَفَ فُلاناً عَلَى الشَّىْ‏ءِ:اِطَّلَعَهُ عَلَيْهِ» يعنى: اى كاش ببينى آنگاه كه بر آتش مشرف شدند و مطلع گشتند و گفتند ايكاش بدنيا برگردانده

از او بريد و ديگر حاجتى نسبت به او برايش نماند يعنى پس از آن زينب را به تو (اى رسول خدا) تزويج كرديم. رجوع شود به «زيد». اين لفظ فقط دوبار در كلام الله آمده

مجرد از قرائن دیگر بوده باشد، به معناى ارث مال است; و اگر مى بینیم در پاره اى از آیات قرآن در امور معنوى به کار رفته، مانند آیه 32 سوره «فاطر»: ثُمَّ أَوْرَثْنَا

مجرد از قرائن دیگر بوده باشد، به معناى ارث مال است; و اگر مى بینیم در پاره اى از آیات قرآن در امور معنوى به کار رفته، مانند آیه 32 سوره «فاطر»: ثُمَّ أَوْرَثْنَا

آرزو است ، و اينكه آرزو مى كنند اى كاش در گذشته - كه از دست داده اند و ديگر باز نميگردد - اسلام مى داشتند. نه اينكه اى كاش امروز داراى اسلام و ايمان باشند

عقيده به پيغمبر خود فرمود بگو اى خدائى كه مالك سلطنت حقه حقيقيه ملك وجودى بنا بر آنكه مالك الملك صفت اللهم باشد يا اى خدا اى صاحب اختيار ملك هستى بنابر آنكه

خداوند ندارم، پيامبر فرمود: آيا به خداوند شرك آورده اى؟ و يا چيزى و كسى را به او شريك قرار داده اى؟ جوان گفت: پناه مي‌برم به خداوند كه از براى او شريكى

راست تو است اى موسى‌ گفت آن عصاى من است تكيه ميكنم بر آن و فرو ميريزم برگ درخت را به آن براى گوسفندم و مرا در آن حوائج ديگرى است‌ گفت بيندازش اى موسى‌ پس

کنند؛ این حکم خداوند است که در میان شما حکم می‌کند، و خداوند دانا و حکیم است! |اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد! وقتى زنان با ايمان به عنوان هجرت نزد شما آمدند امتحانشان

پس آورد او را نزد كسانش در حاليكه برداشته بود او را گفتند اى مريم بتحقيق آوردى چيز نو ظهورى‌ اى خواهر هارون نبود پدرت مرد بدى و نبود مادرت زناكار. تفسير

مادرى بودند و اينكه در [اعراف:150]. [طه:94]. هارون به موسى «يَابْنَ اُمَّ» اى پسر مادرم مى‏گويد، گفته‏اند به جهت تحريك عاطفه موسى بوده است در تفسير صافى

نمى‏شوند تا در دين عالم باشند راجع به اين آيه در «فقه» بحث شده است. [نساء:71]. اى اهل ايمان احتياط (و اسلحه) خويش را برگيريد و گروه گروه يا همگى به جهاد خارج

فراوان نیز اطلاق شده است. سبغ‌ (۲ بار) وسعت و تمام در صحاح گويد «شى‏ء سابغ اى كامل و سبغت النعمة: اتسعت» [لقمان:20]. نعمتهاى ظاهرى و باطنى خويش را بر شما

طغيان نمايد. افراط: تجاوز بيشتر و تفريط كوتاهى و تقصير بيشتر است. [زمر:56]. اى حسرت بر آنچه در طاعت خدا تقصير و كوتاهى كردم [نحل:62]. «مُفْرَطُونَ» در قرآن‏ها

«تحفيّت به‏اى بالغت فى اكرامه» در نهايه هست: «احفى فلان بصاحبه و حفى به و تحفّى: اى بالغ فى بره والسئول عن حاله». وَ يَسْأَلْکُمُوهَا تَبْخَلُوا إِن أَمْوَالَکُم

همانا پيشينيان و پسينيان‌ هر آينه جمع‌شدگانند تا وقت روز معيّنى‌ پس همانا شما اى گمراهان تكذيب كنندگان‌ هر آينه خورندگانيد از درختى از زقوم‌ پس پر كنند گانيد

آنست كه كسى كه از اصحاب امير المؤمنين عليه السّلام باشد پس سلام براى تو است اى محمّد از اصحاب يمين كه معذّب نميشوند و قبلا نقل فرموده و مراد از يمين امير

پروردگارا! مرا در میان گروه ستمکاران قرار مده [و با آنان قرین عذاب مکن.] پس اى پروردگار من، مرا در زمره ستمكاران قرار مده. پروردگارا هرگز مرا در زمره ستم‌پیشگان

که وقتى که پیامبر دست على را بلند کرد و فرمود: من کنت مولاه فعلى مولاه. عده اى از مردم گفتند: پیامبر درباره على روش جنون‌آمیز و گمراهى پیش گرفته است لذا

فكر اتّهام مردم و ترس لكّه دار شدن عفتش چنان بى تابش كرد كه از ته قلب گفت: اى كاش پيش از اين مرده بودم و چيزى حقير بودم و فراموشم كرده بودند. عيسى كه در

ونياز موجودات ، وجود رب واحد را اعلام مى كند هر موجودى از موجودات داراى مرتبه اى از علم است وتسبيح موجودات تسبيح حقيقى است تسبيح همه موجودات تسبيح حقيقى وقالى

آخرت هم نیکی عطا کن، و ما را از عذاب آتش نگاه دار. و برخى از مردم مى‌گويند: اى پروردگار ما، ما را، هم در دنيا خيرى بخش و هم در آخرت، و ما را از عذاب آتش

اهل آسمان صداى خروسها و سگهاى آنها را مى‌شنيدند پس آفتاب طالع شد ندا رسيد اى جبرئيل، برگردان شهر را بر اين قوم. پس برگردانيدم آن را و زير و رو شد و باريد

اطلاع دادن باشد «وَقَفَ فُلاناً عَلَى الشَّىْ‏ءِ:اِطَّلَعَهُ عَلَيْهِ» يعنى: اى كاش ببينى آنگاه كه بر آتش مشرف شدند و مطلع گشتند و گفتند ايكاش بدنيا برگردانده

[مريم:27]. چون مريم عيسى «عليه‏السلام» را در آغوش خويش به ميان مردم آورد گفتند: اى مريم چيز نوظهورى آوردى زائيدن بدون شوهر؟!! آن را در آيه عظيم، قبيح و غيره

اجازه اى هم نمى گرفتند سپس این آیة نازل گردید. و نیز گویند: گاهى اتفاق مى افتاد که رسول خدا صلى الله علیه و آله عده اى را از براى کارى یا سریه اى و یا غزوه

گفت اى موسى همانا بزرگان مشورت ميكنند در باره تو كه بكشندت پس بيرون رو همانا من ترا از خير خواهانم‌ پس بيرون رفت از آن ترسان كه منتظر ميبود گفت اى پروردگار

ما نمى پذیرد و گوش‌هاى ما سنگین است و بین ما و تو پرده اى است خداوند حقیقت گفتار آنان را طى آیه اى بیان فرمود. حجة الداعى، ص ۲۷۶; بحارالأنوار، ج ۸۹، ص ۲۸۳-

مى کنند و آخرین آرزویشان، وصول به آن است، اما اگر مواهب این جهان مادى وسیله اى براى وصول به ارزشهاى والاى انسانى و سعادت جاودان باشد، هرگز دنیا نیست، بلکه

فرموده و چه ميدانى تو اى انسان چه روزى است روز فصل خصومت نمودن خداوند در ميان بندگان و جدائى افكندن بين حقّ و باطل و محقّ و مبطل و اى در آنروز بحال تكذيب

عذابى نزديك روزى كه مينگرد مرد آنچه را كه پيش فرستاده دو دستش و ميگويد كافر اى كاش من بودم خاك. تفسير خداوند متعال حسب المعمول بعد از ذكر احوال كفّار بيان

درخت سبز آتشى بوجود آورد كه از آن آتش مى‏فروزيد. رجوع شود به «خضر». [قصص:38]. اى هامان براى من بر گل آتش بيافروز و آجر بپز. استيقاد: افروخته شدن و افروختن

مى‏داند اينكه مداهنه كنى مداهنه كنند. 3- به معنى تَمَنّى (ايكاش) مثل [سباء:31]. اى كاش ببينى آنگاه كه ستمكاران نزد پروردگارشان نگاه داشته شده‏اند. هم ل لا ه

خدا«صلى الله عليه واله» در شب معراج قومى را ديد كه جيفه‏ها مى‏خورند فرمود: اى جبرئيل اينها كدام كسانند؟ گفت: آنانكه گوشتهاى مردم را مى خورند. در مجمع و

«تحفيّت به‏اى بالغت فى اكرامه» در نهايه هست: «احفى فلان بصاحبه و حفى به و تحفّى: اى بالغ فى بره والسئول عن حاله». کم ها سئل ک ما ى انن عزل کان ف عن ب کون قول

to function. آيات ۱ - ۹،سوره حجر مفاد كلى سوره مباركه حجر پشيمانى كافران : اى كاش مسلمان شده بوديم ! درخواست مشركان از پيامبر(ص ) كه بر ايشان ملائكه بياورد

سرورم على بن الحسین(ع) را یافتم در حالى که ... دعا مى کرد ... و مى گفت: اى معبود من و اى سید من!... تو فرمودى:... «ألر تلک آیات الکتاب» [و بدین طریق] سخن از

ظَنَّ أَنْ لَنْ يَحُورَ «14» بَلى‌ إِنَّ رَبَّهُ كانَ بِهِ بَصِيراً «15» هان اى انسان! تو به سوى پروردگارت تلاش بسيارى دارى و سرانجام به لقاى او خواهى رسيد

طرفى بهشت را سرمایه اى که بدون تلاش به دست آمده معرفى کرده است تا بفهماند که این پاداش، با آن کردار، قابل قیاس نیست. ۵- تقوا، خصیصه اى ارزشمند و سرنوشت ساز

زندگى دنيا جز سرگرمى و بازيچه نيست، و زندگى حقيقى همانا [در] سراى آخرت است؛ اى كاش مى‌دانستند. این زندگانی چند روزه دنیا (اگر نه در پرستش حق و سعادت آخرت

آنرا در بين بهشت و جهنّم نگاه ميدارند و منادى از جانب خداوند ندا ميكند اى اهل بهشت و اى اهل جهنّم بيائيد و نگاه كنيد و آنها ميآيند و نگاه ميكنند و ميشناسند

ميشود و در خاتمه باز براى تأكيد فرموده نبايد چنين غلطى بكند اطاعت منما اى پيغمبر يا اى انسان او را در نهى از نماز و سجده كن و نماز بخوان و باقى باش بر طريقه

ميشود و در خاتمه باز براى تأكيد فرموده نبايد چنين غلطى بكند اطاعت منما اى پيغمبر يا اى انسان او را در نهى از نماز و سجده كن و نماز بخوان و باقى باش بر طريقه

نمايد و جاى آنها را زمين هموار بدون پستى و بلندى قرار دهد بطوريكه اى پيغمبر من يا اى شخص بينا در روى زمين گودى و بلندئى نخواهى ديد و از قمّى ره نقل نموده

زمين و آفتاب و ماه و... تاءمل و دقت در (( مختار )) بودن بود و حالات نفسانيه اى كه به وسيله آن افعال اختيارى خود را انجام مى دهد. اختلاف فاحشى كه در مبادى

خود درباره پرستش بتها توضيحى در باره حقيقت بت پرستى و اينكه بت بصورت قبله اى براى عبادت خداىسبحان نبوده است اعتراض ابراهيم عليه السّلام بر بت پرستى قوم

اگر ما را نیامرزی و به ما رحم نکنی مسلماً از زیانکاران خواهیم بود. گفتند: اى پروردگار ما، به خود ستم كرديم و اگر ما را نيامرزى و بر ما رحمت نياورى از زيان‌ديدگان

ميشود و در خاتمه باز براى تأكيد فرموده نبايد چنين غلطى بكند اطاعت منما اى پيغمبر يا اى انسان او را در نهى از نماز و سجده كن و نماز بخوان و باقى باش بر طريقه

تقصیرهایی که از من سر زده به دنیا] بازگردان؛ چون يكيشان را مرگ فرارسد، گويد: اى پروردگار من، مرا بازگردان. آنگاه که یکی از ایشان را مرگ فرارسد، گوید پروردگارا،

پناه می برم و اگر مرا نیامرزی و بر من رحم نکنی از زیانکاران خواهم بود. گفت: اى پروردگار من، پناه مى‌برم به تو اگر از سر ناآگاهى چيزى بخواهم، و اگر مرا نيامرزى

آنچه را كه مأمور ميشوند اى كسانيكه كافر شديد عذرخواهى نكنيد امروز جز اين نيست كه جزا داده ميشويد آنچه را كه بوديد عمل ميكرديد اى كسانيكه ايمان آورديد بازگشت

آنست كه كسى كه از اصحاب امير المؤمنين عليه السّلام باشد پس سلام براى تو است اى محمّد از اصحاب يمين كه معذّب نميشوند و قبلا نقل فرموده و مراد از يمين امير

بودن مسجدالحرام صراحت دارد و مى‏فرمايد: [بقره:144]. تو اى پيغمبر رو به طرف مسجدالحرام كن و شما اى اهل اسلام هر جا كه باشيد رو به سوى مسجدالحرام كنيد. ايضااً

لوط گرفته و عمل منافى عفت به جا آورند) لوط چون هجوم آنها را مشاهده كرد گفت: اى قوم اينك دختران من كه تزويج آنها بر شما حلال است آنها را تزويج كنيد از خدا

كنايه از مشتبه شدن است،ظاهراً مراد از بينة معجزه و از رحمت نبوّت است. يعنى اى قوم خبرم دهيد اگر متكى به معجزه‏اى از خدا باشم و مرا پيامبرى دهد و آن بر شما

مطاع بودن آن است انفاذ و تنفيذ امر، اجرا كردن آن مى‏باشد. معنى آيه چنين است: اى جماعت جن و انس اگر مى‏توانيد از اطراف آسمانها و زمين خارج شويد، خارج شويد،

آیات شامل این کلمه غلب‌ (۳۱ بار) و غلبه: پيروزى. مقهور كردن حريف. [بقره:249]. اى بسا گروه كم كه به اذن و يارى خدا بر گروه كثير پيروز شدند [يوسف:21]. خدا بر

با لفظ «يَهْيمُونَ» واقعيت را آفتابى كرده است يعنى: آيا نمى‏بينى در هر وادى اى بى خودانه راه مى‏روند رجوع شود به «شعر». * [واقعة:54-55]. هِيام به معنى عطَش

تُفحِلوُا، مردى پشت سر او بر او سنگ مى‏زد و پاهايش را خونى كرده بود ومى‏گفت: اى مردم او دروغگو است او را تصديق نكنيد. گفتم: اين كيست؟ گفتند: محمد است مى‏گويد

آنها را از تفرق منع مى‏كردند. تا چون به بيابان مورچگان آمدندمورچه‏اى گفت: اى جماعت مورچگان به لانه‏هاى خود وارد شويد تا سليمان و لشكريانش شمارا پامال نكنند

آنها را از تفرق منع مى‏كردند. تا چون به بيابان مورچگان آمدندمورچه‏اى گفت: اى جماعت مورچگان به لانه‏هاى خود وارد شويد تا سليمان و لشكريانش شمارا پامال نكنند

مى‏كشتيد. تحسّس به معنى جستجو كردن مى‏باشد خواه با ديدن باشد يا شنيدن . [يوسف:87] اى پسران من برويد يوسف و برادرش را بجوئيد. * [انبیاء:102] صحاح و اقرب الموارد

يوسف (عليه السلام ) در مورد يوسف (عليه السلام ) و از ميان برداشتن او توبه اى كه همزمان با عزم بر گناه قصد شود، توبه حقيقى نيست پيشنهادى كه برادران تصويب

زمینه هدایتی فراهم آور. آنگاه كه آن جوانمردان به غارها پناه بردند و گفتند: اى پروردگار ما، ما را از سوى خود رحمت عنايت كن و كار ما را به راه رستگارى انداز

قرار گیرند، از عذاب (الهی) برکنارند! (بلکه) برای آنها، عذاب دردناکی است! [اى پيامبر!] مپندار آنان كه به كردار زشت خود شادمانند و دوست دارند براى آنچه نكرده‌اند

فراخ و گشاده بساز و در بافتن و پيوستن [حلقه‌هاى آن‌] اندازه نگاه دار و [تو اى داوود و قوم تو] كارهاى نيك و شايسته كنيد، كه من بدانچه مى كنيد بينايم. (ما

)) بيان مراد از قلب ، و چگونگى دريافت وحى بوسيله قلب وجوه متعدد و بى پايه اى كه راجع به انزال وحى بر قلب پيامبر(صلى اللّه عليه و آلهوسلم ) گفته شده است

ابوطالب زبان به شکایت گشودند. ابوطالب به پیامبر گفت: اى برادرزاده از اینان چه می‌خواهى؟ پیامبر گفت: اى عمّ، از آن‌ها می‌خواهم که فقط یک کلمه واحدة را که به

راست تو است اى موسى‌ گفت آن عصاى من است تكيه ميكنم بر آن و فرو ميريزم برگ درخت را به آن براى گوسفندم و مرا در آن حوائج ديگرى است‌ گفت بيندازش اى موسى‌ پس

ظَنَّ أَنْ لَنْ يَحُورَ «14» بَلى‌ إِنَّ رَبَّهُ كانَ بِهِ بَصِيراً «15» هان اى انسان! تو به سوى پروردگارت تلاش بسيارى دارى و سرانجام به لقاى او خواهى رسيد

ظَنَّ أَنْ لَنْ يَحُورَ «14» بَلى‌ إِنَّ رَبَّهُ كانَ بِهِ بَصِيراً «15» هان اى انسان! تو به سوى پروردگارت تلاش بسيارى دارى و سرانجام به لقاى او خواهى رسيد

بپرستيد. این امت شماست که امتی یگانه است و من پروردگار شما هستم، پس مرا بپرستید [اى مردم،] همانا اين آيين شماست، آيينى يگانه- يعنى دين اسلام كه همه پيامبران بر

ميشود و در خاتمه باز براى تأكيد فرموده نبايد چنين غلطى بكند اطاعت منما اى پيغمبر يا اى انسان او را در نهى از نماز و سجده كن و نماز بخوان و باقى باش بر طريقه

اللَّهُ فَأَنَّى يُؤْفَكُونَ (87) وَ لَئِنْ سَأَلْتَهُمْ‌: و اگر بپرسى تو اى پيغمبر از پرستندگان غير خدا، مَنْ خَلَقَهُمْ‌: كيست كه آفريده ايشان را، لَيَقُولُنَّ

راست تو است اى موسى‌ گفت آن عصاى من است تكيه ميكنم بر آن و فرو ميريزم برگ درخت را به آن براى گوسفندم و مرا در آن حوائج ديگرى است‌ گفت بيندازش اى موسى‌ پس

به کار رفته است: 1 ـ گاهى به «جهت بالا» در قسمت مجاور زمین 2 ـ گاه به منطقه اى دورتر از سطح زمین (محل ابرها) 3 ـ گاه به «قشر متراکم هواى اطراف زمین» 4 ـ

بِهِ لِسَانَكَ لِتَعجَلَ بِهِ» چیست؟ وصف حال طایفه اى كه در قيامت، گشاده رو هستند حكايت حال طایفه اى ديگر، كه در قيامت، گرفته رو هستند مراد از اين كه در

نشانه و معجزه اى از صالح(ع) براى پى بردن به صدق ادعاى وى (فأت بئایة إن کنت من الصدقین) ۶ - ثمودیان، ایمان به صالح را منوط به ارائه معجزه اى از سوى او مى دانستند

طغيان نمايد. افراط: تجاوز بيشتر و تفريط كوتاهى و تقصير بيشتر است. [زمر:56]. اى حسرت بر آنچه در طاعت خدا تقصير و كوتاهى كردم [نحل:62]. «مُفْرَطُونَ» در قرآن‏ها

هر يك منفرداً استعمال مى‏شود چنانكه روايت شده «يا خَيْلَ اللّهِ اَرْكَبى» اى لشگر خدا سوار شو كه مراد سواران است و مثل قول آن حضرت «عَفُوتُ لَكُمْ عَنْ

نداشتند از آنها مگر ايمان آوردنشانرا به خداى عزيز و پسنديده. [مائده:59]. بگو اى اهل كتاب آيا از ما جز ايمانمان بخدا را مكروه مى‏داريد؟!. * [آل عمران:4]. خدا

اشاره به هلاكت اقوامى كه «قیامت» را تكذيب كردند كيفيت عذاب قوم عاد كه زنده اى را باقى نگذاشت هدايت تشريعى، سنت اختصاصى الهى، در رساندن انسان به سوى كمال

زندگى برزخ را نمى‏توان از آنها استفاده كرد. [يس:27]، گفته شد داخل بهشت شو گفت: اى كاش قوم من مى‏دانستند كه پروردگارم مرا آمرزيد و از اكرام شدگان گردانيد. آيه

بِهِ لِسَانَكَ لِتَعجَلَ بِهِ» چیست؟ وصف حال طایفه اى كه در قيامت، گشاده رو هستند حكايت حال طایفه اى ديگر، كه در قيامت، گرفته رو هستند مراد از اين كه در

بسوى ما موسى‌ گفت اى هارون چه باز داشت تو را وقتى كه ديدى آنها را كه گمراه شدند از آنكه متابعت كنى مرا آيا بيرون رفتى از فرمان من‌ گفت اى پسر مادر من مگير

خويش را بدندان خود ميگزد و ميگويد اى كاش من گرفته بودم با پيغمبر صلّى اللّه عليه و اله و سلّم راه تبعيّت و هدايت را و اى بر من كاش من آنشخص گمراه كننده را

وقتى هر یک از ما صبح که از خواب بیدار شدیم. صحیفه اى زیر سر خود بیابیم که در آن برائت و امان نامه اى از آتش از براى ما باشد سپس این آیه نازل شد. Tabber

«ونى» به معناى سستىورزیدن و کوتاهى کردن است (مصباح). «لاتنیا»; یعنى، تو اى موسى و اى هارون! در یاد من کوتاهى و سستى نکنید. از جمله لوازم یاد خدا، توجه به

قسم هایى است که در آغاز سوره آمده بود. ۸ - پیدایش وقفه اى کوتاه در نزول وحى بر پیامبر(ص)، جلوه اى از ربوبیت خداوند و در راستاى تدبیر امور رسالت آن حضرت

)) بيان مراد از قلب ، و چگونگى دريافت وحى بوسيله قلب وجوه متعدد و بى پايه اى كه راجع به انزال وحى بر قلب پيامبر(صلى اللّه عليه و آلهوسلم ) گفته شده است

من و از خاندان يعقوب (طرف مادر) ارث ببرد و او را پسنديده گردان. خطاب رسيد اى زكريا ما تو را مژده پسرى مى‏دهيم كه نامش يحيى است و از پيش همنامى براى او

به عقيده راغب فرش به معنى حيوان مركوب است گويد: «الفرش ما يفرش من الانعام اى يركب» به نظر نگارنده مراد از حموله حيوان باربر و از فرش مركوب است يعنى: از

آنها را از تفرق منع مى‏كردند. تا چون به بيابان مورچگان آمدندمورچه‏اى گفت: اى جماعت مورچگان به لانه‏هاى خود وارد شويد تا سليمان و لشكريانش شمارا پامال نكنند

. تفسير در تفسير امام است كه خدا فرموده بگوئيد اى بندگانيكه نعمت بشما عطا نمودم تو را پرستش مينمائيم اى كسيكه بما انعام فرمودى اطاعت ميكنيم تو را از روى

حضرت داود عليه السّلام: يا داود عليك بالاستغفار فى دلج الليل الاسحار: «2» اى داود بر تو باد به استغفار در تاريكى سحرهاى شب. 2- در كافى- از حضرت رسالت صلّى

إِيَّاكُمْ كانُوا يَعْبُدُونَ (40) وَ يَوْمَ يَحْشُرُهُمْ جَمِيعاً: و ياد كن اى شنونده روزى را كه حشر فرمائيم و زنده نمائيم كفار را در حالتى كه به هيئت اجتماعيه

که رسیدم به من گفت: اى محمد صبر کن من هم توقف کردم. سپس گفت: این سوره را بر اعمش قرائت کرده بودم چون به این آیه رسیدم به من گفت: اى یوسف آیا می‌دانى این

سخت مرا تکذیب کنند. گفت: پروردگارا! به راستی می ترسم مرا تکذیب کنند، گفت: اى پروردگار من، مى‌ترسم كه دروغگويم خوانند. گفت پروردگارا من می‌ترسم که مرا دروغگو

موسى (عليه السلام ): ((اننى انا الله لا اله الا انافاعبدنى ...(( وجوه عديده اى كه در ذيل جمله : ((واقم الصلوة الذكرى (( گفته اند مقصود از اينكه درباره قيامت

مجاهد گوید: دوازده روز به طول انجامید سپس جبرئیل آمد. پیامبر به جبرئیل فرمود: اى برادر کجائى که من سخت در آرزوى دیدار تو بودم. جبرئیل گفت: ما بندگان مأموریم

بِرَبِّكُمْ فَاسْمَعُونِ «25» در اين صورت من در گمراهى آشكارى خواهم بود. (اى مردم! بدانيد) من به پروردگارتان ايمان آوردم، پس (شما نيز سخن مرا) بشنويد (و

«10» كِراماً كاتِبِينَ «11» يَعْلَمُونَ ما تَفْعَلُونَ «12» جلد 10 - صفحه 407 اى انسان! چه چيز تو را در برابر پروردگار بزرگوارت مغرور و فريب داده است؟ همان

ظَنَّ أَنْ لَنْ يَحُورَ «14» بَلى‌ إِنَّ رَبَّهُ كانَ بِهِ بَصِيراً «15» هان اى انسان! تو به سوى پروردگارت تلاش بسيارى دارى و سرانجام به لقاى او خواهى رسيد

و عدل با يكديگر ننمايند و براى تأكيد اين معنى فرموده و برپا داريد اى بندگان من و اى اولياء امور سنجيدن بعدل را و بهيچ وجه تا ميتوانيد نگذاريد خللى در اركان

تفسیر آیات فَإِنْ تَوَلَّوْا فَإِنَّما عَلَيْكَ الْبَلاغُ الْمُبِينُ «82» پس (اى پيامبر) اگر روى برتافتند، پس بر (عهده) تو جز تبليغ روشن نيست. 1- انسان در

موصوف است. بنابراین، معناى آیه، چنین مى شود: «این، آن کتاب نازل شده اى است که شبهه اى در آن نیست». ۲ - قرآن، کتابى است که از سوى پروردگار جهان، نازل شده

این قوم فاسد یاری کن. گفت: پروردگارا! مرا بر این مردم فسادکار یاری ده. گفت: اى پروردگار من، مرا بر مردم تبهكار نصرت ده. [لوط] گفت پروردگارا مرا در برابر

دوم: الاء استفتاحيه كه عقيده ابى حاتم و تابعان اوست. سوم: حرف جواب به منزله «اى» و «نعم» آنگاه قول دوم را اختيار كرده است على هذا معنى «كَلَّا اِنَّ الْاِنْسانَ‏َ

پیامبر(ص) خواهان نشانه و معجزه اى بر حقانیت او بودند. (و قال الذین لایعلمون لولا ... أو تأتینا ءایة) ۳ - مشرکان خواهان تحقق معجزه اى بودند که خود آن را پیشنهاد

قلیلا) «قلیلا» صفت براى موصوفى محذوف است. آن موصوف مى تواند کلمه اى همانند «متاعاً» یا کلمه اى مانند «زماناً» باشد و از آن جا که جمله فوق در مقابل «ثم اضطره»

خود درباره پرستش بتها توضيحى در باره حقيقت بت پرستى و اينكه بت بصورت قبله اى براى عبادت خداىسبحان نبوده است اعتراض ابراهيم عليه السّلام بر بت پرستى قوم

پاکیزه عطا کن، یقیناً تو شنوای دعایی. در آنجا زكريا پروردگارش را ندا داد و گفت: اى پروردگار من، مرا از جانب خود فرزندى پاكيزه عطا كن، همانا كه تو دعا را مى‌شنوى

to function. آيات ۱ - ۹،سوره حجر مفاد كلى سوره مباركه حجر پشيمانى كافران : اى كاش مسلمان شده بوديم ! درخواست مشركان از پيامبر(ص ) كه بر ايشان ملائكه بياورد

خويش را بدندان خود ميگزد و ميگويد اى كاش من گرفته بودم با پيغمبر صلّى اللّه عليه و اله و سلّم راه تبعيّت و هدايت را و اى بر من كاش من آنشخص گمراه كننده را

لَسْتُمْ عَلى‌ شَيْ‌ءٍ حَتَّى تُقِيمُوا التَّوْراةَ وَ الْإِنْجِيلَ وَ ... اى اهل كتاب! اگر كتاب آسمانى را برپا نداريد، هيچ هستيد. «1» قرآن، 12 مرتبه از

ميشود و در خاتمه باز براى تأكيد فرموده نبايد چنين غلطى بكند اطاعت منما اى پيغمبر يا اى انسان او را در نهى از نماز و سجده كن و نماز بخوان و باقى باش بر طريقه

ميشود و در خاتمه باز براى تأكيد فرموده نبايد چنين غلطى بكند اطاعت منما اى پيغمبر يا اى انسان او را در نهى از نماز و سجده كن و نماز بخوان و باقى باش بر طريقه

ولایت معرفى فرمود، مردم سه فرقه شدند. دسته اى گفتند: محمد گمراه شده است. فرقه اى گفتند: در غوایت افتاده است، طائفه اى گفتند: از روى هوى و هوس درباره اهل بیت

فرمود: خداوند قریش را به هفت خصلت بر دیگران برترى داده است و درباره آنان سوره اى نازل فرمود که از دیگران در آن نامى نبرده است. در بعضى از اخبار از پیامبر روایت

ثمودیان، به صورت جامعه اى متشکل بودند که در نتیجه ظلم و گناه خود به گونه دسته جمعى و فراگیر هلاک شدند و این نشان مى دهد که هر جامعه اى که معصیت و ستم در آن

تذكّر ميگويد اى كاش من پيش ميفرستادم براى زندگانى خود پس در آن روز عذاب نكند مانند عذاب او احدى‌ و بند ننمايد مانند بند نمودن او احدى‌ اى نفس مطمئنّ بحق‌

تذكّر ميگويد اى كاش من پيش ميفرستادم براى زندگانى خود پس در آن روز عذاب نكند مانند عذاب او احدى‌ و بند ننمايد مانند بند نمودن او احدى‌ اى نفس مطمئنّ بحق‌

گفتند: یا محمد هر پیامبرى براى اثبات نبوت خوددارى آیت و معجزه اى بوده است. ما می‌خواهیم که معجزه اى از جانب تو براى ما آشکار شود. پیامبر گفت: مقصود شما از این

گفتند: یا محمد هر پیامبرى براى اثبات نبوت خوددارى آیت و معجزه اى بوده است. ما می‌خواهیم که معجزه اى از جانب تو براى ما آشکار شود. پیامبر گفت: مقصود شما از این

ظَنَّ أَنْ لَنْ يَحُورَ «14» بَلى‌ إِنَّ رَبَّهُ كانَ بِهِ بَصِيراً «15» هان اى انسان! تو به سوى پروردگارت تلاش بسيارى دارى و سرانجام به لقاى او خواهى رسيد

شده که فرمود: آن گاه که این آیه نازل شد ... ابن زبعرى گفت: ... اى محمد! بگو بدانم آیه اى که به تازگى قرائت کردى در باره ما و معبودها ما است یا در مورد امت هاى

كسانى كه كفر ورزيده‌اند، و از پيامبر [خدا] نافرمانى كرده‌اند، آرزو مى‌كنند كه اى كاش با خاك يكسان مى‌شدند. و از خدا هيچ سخنى را پوشيده نمى‌توانند داشت. در

تذكّر ميگويد اى كاش من پيش ميفرستادم براى زندگانى خود پس در آن روز عذاب نكند مانند عذاب او احدى‌ و بند ننمايد مانند بند نمودن او احدى‌ اى نفس مطمئنّ بحق‌

که وقتى که پیامبر دست على را بلند کرد و فرمود: من کنت مولاه فعلى مولاه. عده اى از مردم گفتند: پیامبر درباره على روش جنون‌آمیز و گمراهى پیش گرفته است لذا

سوره مريم غرض كلى سوره مريم : بشارت وانذار مردم ، داستان زكريا و... اشاره اى درباره حروف مقطعه سخن جناب زكريا (ع ) با خداى تعالى ، و مفاد جملات ، و نكات

)) بيان مراد از قلب ، و چگونگى دريافت وحى بوسيله قلب وجوه متعدد و بى پايه اى كه راجع به انزال وحى بر قلب پيامبر(صلى اللّه عليه و آلهوسلم ) گفته شده است

)) بيان مراد از قلب ، و چگونگى دريافت وحى بوسيله قلب وجوه متعدد و بى پايه اى كه راجع به انزال وحى بر قلب پيامبر(صلى اللّه عليه و آلهوسلم ) گفته شده است

«غاشيه: فراگيرنده» و معناى اين كه در قيامت وجوهى «خاشعه» اند وصف «جنّت عاليه» اى كه چهره هاى «ناعمه» در قيامت، در آن جاى دارند دعوت به نظر در مظهر تدبير الهى

)) بيان مراد از قلب ، و چگونگى دريافت وحى بوسيله قلب وجوه متعدد و بى پايه اى كه راجع به انزال وحى بر قلب پيامبر(صلى اللّه عليه و آلهوسلم ) گفته شده است

عذاب الهى و آغاز آن با صيحه اى آسمانى يادآورى سنت الهى : هدايت امم با ارسال رسل ، تكذيب امتها آنان را و عذاب الهى و... اشاره اى به رسالت موسى و هارون خطابى

ميشود و در خاتمه باز براى تأكيد فرموده نبايد چنين غلطى بكند اطاعت منما اى پيغمبر يا اى انسان او را در نهى از نماز و سجده كن و نماز بخوان و باقى باش بر طريقه

فرموده و چه ميدانى تو اى انسان چه روزى است روز فصل خصومت نمودن خداوند در ميان بندگان و جدائى افكندن بين حقّ و باطل و محقّ و مبطل و اى در آنروز بحال تكذيب

فرموده و چه ميدانى تو اى انسان چه روزى است روز فصل خصومت نمودن خداوند در ميان بندگان و جدائى افكندن بين حقّ و باطل و محقّ و مبطل و اى در آنروز بحال تكذيب

فرموده و چه ميدانى تو اى انسان چه روزى است روز فصل خصومت نمودن خداوند در ميان بندگان و جدائى افكندن بين حقّ و باطل و محقّ و مبطل و اى در آنروز بحال تكذيب

بِهِ لِسَانَكَ لِتَعجَلَ بِهِ» چیست؟ وصف حال طایفه اى كه در قيامت، گشاده رو هستند حكايت حال طایفه اى ديگر، كه در قيامت، گرفته رو هستند مراد از اين كه در

«ثلّة» در اصل به دسته اى از پشم گفته مى شود (مفردات راغب) و «ثلّة من الأوّلین» با توجه به آیه بعد (قلیل من الأخرین» به معناى دسته اى بزرگ از پیشینیان است

به ج--اى ضمیر و نگفتن «قالوا إنا ... » و توصیف آن اسم ظاهر به «استکبروا» براى اشاره به علت کفرورزى کافران است. ۴- ایمان مستضعفان قوم ثمود بهانه اى براى