نتایج جستجو

شده ولام تعريف در نون ادغام شده است. در اقرب الموارد گويد: بقولى الناس براى جمع وضع شده مثل رهط و قوم، واحد آن انسان است از غيرلفظش. [بقره:8]. از مردم كسى

جَاءَت جَاءَه جَاءَک جَان جَحِيم جَزَاء جَعَلْنَا جَعَلْنَاه جَعَلْنَاهَا جَمَع جَمِيعا جَمِيلا جَنّات جَنّة جَنّتَان جَهَنّم جُوع حَبّا حَدَائِق حَدِيث

معنى اعلام است يعنى ناشناسى كند و كسى را به وضع شما با خبر ننمايد. شعائر: جمع شعيره است به معنى علامت و نشانه [بقره:158]. در مجمع فرموده: شعائر اللّه محلهاى

معنى جمع كردن است «وَسَقَ الشَّىْ‏ءَ: جَمَعَهُ» راغب جمع كردن شى‏ء متفرق گفته است. اتساق به معنى جمع شدن مى‏باشد. يعنى: قسم به تاريكى و آنچه جمع مى‏كند،

آیات شامل این کلمه «غُلْب» (بر وزن قفل) جمع «اغلب» و «غلباء» به معناى گردن کلفت است، و در اصل از مادّه «غلبه» گرفته شده که در اینجا به معناى درختان بلند

اطاعت او، قرب او، کتب آسمانى که از ناحیه او نازل شده است، همه در معناى آن جمع است. ه هم من ف ب کم على ما ان ها کون اذا الذين الله اله ل وله کبر طور قول

فرمايد: زجاج گفته: هر كه ال ياسين خوانده او الياس و امت مؤمن او را جمع كرده اينطور جمع هست كه گويند: مسامعه و مَهالبه كه غرض اولاد مسمع و اولاد مهلب باشد

است. [آل عمران:144]. جمع رسول در قرآن فقط رسل آمده مثل آيه فوق و نحو [بقره:253]. مرسل به معنى فرستاده شده است مثل [اعراف:75]. جمع آن مرسلون است [حجر:57]

ندهد و قبول نكند به صم توصيف مى‏شود. * [بقره:18]. صُمّ جمع اَصَّمُ، بُكْم جمع اَبْكَم، عُمْى جمع اَعْمَى است يعنى: كراند، لال‏اند، كوراند به حق بر نمى‏گردند

در اينجا به معناى «مع» است و فلك به معنى كشتى است و به مفرد و جمع اطلاق مى‏شود، در اينجا جمع مقصود است زيرا فعل آن «جَرَيْنَ» آمده معنى آيه چنين است: تا

وزن جسر) به معنى مانند نظير و شبيه است [بقره:228]. [بقره:275]. [كهف:110]. جمع آن در قرآن امثال آمده [واقعة:23-22]. [اعراف:194]. (بروزن فرس) مانند، دليل،

شامل‌ جميع‌ ‌ما سوي‌ اللّه‌ ميگرديد ‌پس‌ چرا بصيغه‌ جمع‌ آورد! و بعضي‌ جواب‌ داده‌اند ‌که‌ بصيغه‌ جمع‌ آورد ‌تا‌ فقط ذوي‌ العقول‌ (ملائكه‌ و جن‌ و انس‌)

از جن و انس و پرنده جمع شدند و آنها از تفرق باز داشته مى‏شدند يعنى تحت انضباظ بودند. [فصّلت:19]. آن روز دشمنان خدا به سوى آتش جمع شوند و آنها باز داشته

كه تخته‏ها و مسمارها داشت حمل كرديم منظور كشتى نوح «عليه السلام» و الواح جمع لوح است. [اعراف:154-150-145]. مراد از الواح صفحه‏هاى تورات است معلوم نيست

آن تطبيق خواهند كرد اما اين آن نيست كه قرآن مجيد مطرح كرده است. 2- موازين جمع ميزان و به قولى مجمع موزون است. اين دو چندان فرق ندارد خواه بگوئيم: وزن شده‏ها

زمانى که مى گذرد، زمان دیگرى جانشین آن مى شود. (بر وزن عنق) دهر. زمان. (مجمع) جمع آن احقاف است [كهف:60] آرام نگيرم تا به مجمع دو دريا برسم يا مدّتى دراز راه

در قرآن: ۱(بار) لیست کلمات مشتق شده در حال بارگیری... نفر کم او من ف انن جمع حذر اخذ امن ل الذين ها ايى

تکرار در قرآن: ۱(بار) لیست کلمات مشتق شده در حال بارگیری... يوم جمع من امن ذلک الله اله ل ب وله کم عمل صلح کفر

چيز منصوب و برپاداشته است كه معبود واقع شود (صحاح)جمع نُصُب (بروزن عُنُق) انصاب است، به قولى نُصُب جمع نصاب است. آن در آيه به ضم اول ودوم است. مراد از نُصُب

(بروزن فرس و كتف) به معنى آميخته وجمع آن امشاج است [انسان:2]. در باره علت جمع آمدن امشاج گفته‏اند: آن به اعتبار اجزاء نطفه است. و يا به اعتبار آميخته شدن

الذين ف کلم وجه دون شىء ذلک قد خلو دنو ملک عظم کفر عزير کفى اخر ارض بهت رهب ک جمع يهود قبل على لا وحد بشر فوه قرب الک ى

تکرار در قرآن: ۹(بار) لیست کلمات مشتق شده در حال بارگیری... (بر وزن فلس) زيور جمع آن حلّى (به ضمّ اوّل و كسر دوّم و به كسر اوّل و دوّم) است چنانكه در اقرب گفته

باشد آن را وثن در اقرب الموارد تصريح شده كه صنم معرّب است. اصنام به صيغه جمع پنج بار در قرآن آمده است: انعام:74، اعراف:138، ابراهيم:35، شعراء:71، انبياء:57

موسى اتى تبع اخذ رحم اهل عبد لو کيف لعل خير فرعون غفر وقى حشر عمل يدى لما جمع اخو

شده در حال بارگیری... صدا. [لقمان:19]. راستى ناپسندترين صداها صداى خران است جمع آن اصوات است. در آيه [اسراء:64]. بوسوسه شيطان صوت شيطان اطلاق شده و از آيه

كه هر چيز به طرف آن حمل و جمع مى‏شود. گويند: «جَبيتُ الْماءَ فَى الْحَوْضِ» آب را در حوض جمع كرده است كه آب را جمع كرده است جمع آن جواب است (مفردات) [سباء:13]

آیات شامل این کلمه «أَشْهاد» جمع «شاهد» یا «شهید» است (همان گونه که «اصحاب» جمع «صاحب» و «اشراف» جمع «شریف» است) و به هرحال، به معناى گواهان است. شهد (۱۶۰

که «قُرْء» به معناى جمع است و چون در حالت پاکى زن، خون عادت در وجود او جمع مى شود، این واژه به پاکى اطلاق شده است. قرء (۸۸ بار) جمع كردن. «قَرَءَ الشَّىْ‏ءَ

آیات شامل این کلمه «زُبُر» جمع «زبرة» (بر وزن لقمه) به معناى قسمتى از موى پشت سر حیوان است که آن را جمع و از بقیه جدا کنند، سپس این واژه به هر چیزى که

معنى مادر مرده است. [انعام:152]. به مال يتيم نزديك نشويد مگر به بهترين طريق. جمع آن در قرآن مجيد يتامى است [بقره:177]. در آيه [نساء:2]. به اعتبار ماكان يتامى

روزه بگيرد. هم الله اله ل ب کم وله ما ک ف على من ه س کون کفر ان يمن لا جهنم جمع انن دهن رضو طوع ذلک اذا صير الم رود کسب عمل الا شقق بئس رسل همز کلل قبل حفظ

موت جعل ولى قوم ى اذا ان علم رجع توب نن حيى ذلک ارض اخر نظر سوى سمو بين ظلم جمع الذى رسل هو رئى انتم کلل اتى نطف لم عمل ايى نفس عذب عود کيف بعث ترب اخذ اوى

گنج است که در اصل به معناى جمع و جور کردن اجزاء چیزى گفته مى شود. از این رو شتر پر گوشت را «کِنازة اللَّحم» مى نامند. سپس به جمع آورى، نگهدارى و پنهان نمودن

آیات شامل این کلمه «اعناب» جمع «عنب» و «عنبه» و «نخیل» جمع «نخل» است; شاید ذکر صیغه جمع در اینجا اشاره به انواع مختلف انگور و خرما است که هر یک از این

[عنكبوت:14]. جمع آن در قرآن سنون است. [كهف:11]. بعضى گويند: اصل آن سنه است به دليل آنكه سنهات جمع بسته مى‏شود و بعضى گويند: سنواست كه جمع آن سنوات آيد

آیات شامل این کلمه «خِفاف» جمع «خفیف» است و «ثِقال» جمع «ثقیل»، این دو کلمه مفهوم جامعى دارد که همه حالات انسان را شامل مى شود. خفف‌ (۱۷ بار) وَ اللّه

آیات شامل این کلمه «طَیْر» از مادّه «طَیَران» جمع «طائر» است، و لذا فعل و وصف آن به صورت جمع آمده و این که بعضى تصور کرده اند «طیر» مفرد است بر خلاف تصریح

آیات شامل این کلمه «أَراذِل» جمع «ارذُل» (بر وزن اهرم) است; و آن خود نیز جمع «رذل» مى باشد که به معناى موجود پست و حقیر است، خواه انسان باشد یا چیز دیگر

[عنكبوت:14]. جمع آن در قرآن سنون است. [كهف:11]. بعضى گويند: اصل آن سنه است به دليل آنكه سنهات جمع بسته مى‏شود و بعضى گويند: سنواست كه جمع آن سنوات آيد

«طبرسى» در «مجمع البیان» و بعضى دیگر از مفسران بزرگ گفته اند: جمع «مُعَقِّبَة» و آن هم به نوبه خود جمع «مُعَقِّب» مى باشد و به معناى گروهى است که پى در پى و به

آیات شامل این کلمه «آصال» جمع «اُصُل» (بر وزن دهل) و آن نیز جمع «اصیل» است که از مادّه «اصل» گرفته شده است که به معناى عصر، نزدیک غروب و شبانگاه است از

آیات شامل این کلمه «حَرَس» (بر وزن قفس) جمع «حارس» به معناى نگاهبان، و بعضى آن را اسم جمع دانسته اند. حرس‌ (۱ بار) (بر وزن فرس) نگهبانها، محافظها. مفرد

(درخت خرما) هم به معناى مفرد و هم به معناى جمع، استعمال مى شود، اما چنان که «راغب» در «مفردات» مى گوید: جمع «نخل» است، «نخل» اسم براى درخت است و میوه آن

خوش سخن بودن، نیز مى آید، و ممکن است هر دو معنا در آیه جمع باشد. عرب‌ (۲۲ بار) (بر وزن عنق) جمع عروب يا عروبه است و آن زنى است كه به شوهرش اظهار عشق و

آیات شامل این کلمه «نَفِیر» اسم جمع، و به معناى گروهى از مردان است، بعضى گفته اند: جمع «نَفْر» و در اصل از مادّه «نَفر» (بر وزن عفو) به معناى کوچ کردن

شامل این کلمه «قُطُوفُ» جمع «قطف» (بر وزن حزب) به معناى میوه چیده شده است، و گاه به معناى میوه اى که آمادّه چیدن است، نیز آمده. یا جمع «قَطف» (بر وزن حذف)

براى خداست به بتها مى‏رسد. آيه راجع به بدعتهاى مشركان است. وصل متصل كردن جمع كردن «وَصَلَ الشَّىْ‏ءَ» بِالشَّىْ‏ءِ وَصْلاً وصِلَةً: جَمَعَهُ» [رعد:21]

بارگیری... وسيله. راغب گويد: سبب ريسمانى است كه با آن به درخت خرما بالا مى‏روند جمع آن اسباب. فرموده [ص:10]. يعنى در ريسمانها بالا روند اين در معنى اين در معنى

انس حوت انت يمم اتى ذلکن لولا ويل رسل سبل لقى لقم لن کرم کلل نفع قوم امن جمع قبل يوم رزق قد عن اخر صرخ ها نبذ دحض جوب لئک عظم ظلم روح الک عقم جهد طغو رود

از زنان دلپسند است دو دو، سه سه، چهار چهار. ناگفته نماند: اين خطاب نسبت به جمع است و نسبت به هر فرد چنين مى‏شود: نكاح كن از زنان دو يا سه و يا چهار زنِ آزاد،

باران تکرار مى شود. به گودال هایى که آب باران در آن جمع مى شود نیز، «رجع» مى گویند، یا به خاطر جمع آب باران در آن، و یا به خاطر امواجى که بر اثر وزش نسیم

فرستاد، |پس فرعون مأموران جمع‌آورى را به شهرها فرستاد پس فرعون مأمورانِ جمع‌آورىِ [خود را] به شهرها فرستاد، آن گاه فرعون رسول برای جمع آوری لشکر به شهرها فرستاد

آیات شامل این کلمه «جَوار» جمع «جاریه» توصیفى است براى «سفن» به معناى «کشتى ها» که به خاطر اختصار در تقدیر است، زیرا آنچه بیشتر مورد توجّه است، همین جریان

طاغوت است. این کلمه هم به معناى مفرد و هم به معناى جمع استعمال مى شود، هر چند گاهى آن را به «طواغیت» جمع مى بندند. بعضى از مفسران، مانند «زمخشرى» در «کشّاف»

شامل‌ جميع‌ ‌ما سوي‌ اللّه‌ ميگرديد ‌پس‌ چرا بصيغه‌ جمع‌ آورد! و بعضي‌ جواب‌ داده‌اند ‌که‌ بصيغه‌ جمع‌ آورد ‌تا‌ فقط ذوي‌ العقول‌ (ملائكه‌ و جن‌ و انس‌)

آیات شامل این کلمه «أَحْبار» جمع «حبر» (بر وزن فکر و همچنین بر وزن ابر) به معناى اثر نیک است و سپس بر دانشمندانى که در جامعه اثر نیک دارند اطلاق شده است;

مادّه «انشار» به معناى گستردن بعد از جمع کردن است; و این تعبیر جالبى است که نشان مى دهد با مرگ زندگى انسان به کلّى جمع مى شود. نشر (۲۱ بار) ه‌ (۳۵۷۶ بار)

آیات شامل این کلمه «نُصُب» جمع «نصیب» آن هم به گفته بعضى، جمع «نصب» (بر وزن سقف) در اصل، به معناى چیزى است که در جایى نصب مى شود، و به بت هایى که به صورت

گفتند كوتاهى كردند [توبه:83]. قعود: جمع قاعد نيز آمده است مثل سجود جمع ساجد [آل عمران:191]. قيام جمع قائم و قعود جمع قاعد است يعنى آنكه خدا را درحال ايستاده

Javascript to function. چرا که جمع‌کردن و خواندن آن بر عهده ماست! |چرا كه جمع آورى و قرائت آن بر [عهده‌ى‌] ماست چرا كه جمع‌كردن و خواندن آن بر عهده ماست

گفتند كوتاهى كردند [توبه:83]. قعود: جمع قاعد نيز آمده است مثل سجود جمع ساجد [آل عمران:191]. قيام جمع قائم و قعود جمع قاعد است يعنى آنكه خدا را درحال ايستاده

آیات شامل این کلمه «ضفادع» جمع «ضفدع» است، «ضفدع» به معناى قورباغه است، این کلمه به صورت جمع در آیه فوق آمده ولى عذاب هاى دیگر به صورت مفرد ذکر شده است

آیات شامل این کلمه «دَرَجات» جمع «درجه» معمولاً به پله هایى گفته مى شود، که از آن به سمت بالا مى روند، لذا در مورد بهشت، درجات گفته مى شود. تعبیر به «دَرَجات»

«تزویج» نیست، بلکه منظور جمع کردن میان این دو موهبت براى گروهى از انسان ها است، و به عبارت دیگر، واژه «تزویج» گاه به معناى جمع کردن میان اشیاء مختلف، یا

آیات شامل این کلمه «صُحُف» از مادّه «صحف» جمع «صحیفه» به معناى ورقه اى است که آن را این طرف و آن طرف مى کنند (چون اصل مادّه «صحف» و «صحیفه» به معناى چیز

خرما. در واحد و جمع استعمال مى‏شود مثل [ق:10]. كه به قرينه وصف در جمع بكار رفته و مثل [قمر:20]. واحد آن نَخْلَة است نحو [مريم:23]. جمع آن نخيل مى‏باشد

عالم گويند كه علامت وجود خالق متعال‏اند به نظر نگارنده جمع آن براى افاده كثرت است وگرنه احتياج به جمع بستن نداشت و در عرف به هريك از اصناف مخلوق عالم ميگويند

آیات شامل این کلمه «مَفاتِـحُ» جمع «مِفْتَح» (بر وزن بهتر) به معناى «کلید» است، و نیز ممکن است جمع «مَفْتَح» (بر وزن دفتر) به معناى «خزینه» و مرکز نگاهدارى

نامند و از آنجا که قرآن براى جمع بین قبائل و طوائف و دل ها بوده، گاه لغات مختلف آنها را به کار مى گیرد، تا از این راه، جمع قلوب شود، از جمله همین کلمه «حَصَب»

خرما. در واحد و جمع استعمال مى‏شود مثل [ق:10]. كه به قرينه وصف در جمع بكار رفته و مثل [قمر:20]. واحد آن نَخْلَة است نحو [مريم:23]. جمع آن نخيل مى‏باشد

مى گوید: «رسول» از کلماتى است که هم بر «مفرد» و هم بر «جمع» اطلاق مى گردد، هر چند گاهى آن را جمع مى بندند و «رسل» مى گویند. بعضى نیز آن را مصدر و به معناى

آیات شامل این کلمه «غُرَف» جمع «غُرْفَه» از مادّه «غَرْف» (بر وزن حرف) به معناى برداشتن چیزى است، و لذا به آبى که با کف از چشمه برمى دارند و مى نوشند،

وطنش دور مانده و جز (راه) معرّفى ندارد و در «بنن» گذشت. سبل به ضمّ (س،ب) جمع سبيل است مثل [نحل:69]. [مائده:16]. سبيل اللّه: هر راهى است كه رضاى خدا در

چنانكه در دنيا عالى‏ترين مساكن است. اهل لغت غرفه را بناى عالى و مرتفع گفته‏اند جمع آن در قرآن غرفات به ضم اول و دوم و غرف (بر وزن صرد) آمده است. [عنكبوت:58]

ذلک نن ا لو عند عنب سلم الو ظلم خلق رسل لم کما لما مثل ارض يمن او رضو ام جمع ارث خير کفر عبد بل غير جزى خوف انتم زوج کرم دعو فوز حسن

چنانكه در قاموس و اقرب و مجمع گفته جمع قاع است ولى آن ظاهراً در آيه مفرد است در كشاف گفته قيعه به معنى قاع و يا جمع قاع است در اقرب الموارد نيز مفرد بودن

آیات شامل این کلمه «صُحُف» از مادّه «صحف» جمع «صحیفه» به معناى ورقه اى است که آن را این طرف و آن طرف مى کنند (چون اصل مادّه «صحف» و «صحیفه» به معناى چیز

و كلمات كنار هم جمع مى‏شوند راغب گويد:«اَلْقِرائَةُ ضَمُّ الْحُرُوفِ وَ الْكَلِماتِ بَعْضِها اِلى بَعْضٍ فِى التَّرْتيلِ» ولى به هر جمع قرائت نگويند مثلا

روید گاهى کمى نرم تر است که آن را پشم مى گوئیم و عرب آن را «صُوف» مى نامد (و جمع آن أصواف است). صوف‌ (۱ بار) ها (۱۳۹۹ بار) پشم. [نحل:80]. يعنى از پشم و كرك

«نَجَّيْناهُمْ بِسَحَرٍ». [آل عمران:17]، [ذاريات:18]. اسحار جمع سحر است آيات از استغفار جمع سحر است آيات از استغفار در سحر گاهها حكايت مى‏كند كه بهترين

گفته است. جمع سطر، اسطر و اسطار و سطور است. اقرب الموارد اساطير را جمع الجمع دانسته و گويد: آن جمع اسطار است. و از مبرّد نقل مى‏كند كه گقته: جمع اسطوره است

آیات شامل این کلمه «مَغارات» از مادّه «غَوْر» جمع «مَغارَه» به معناى «غار» است. غور (۴ بار) فرو رفتن. «غارَ الْماءُ غَوْراً: دَخَلَ فِى‏الْاَرْضِ وَ سَفَلَ

«قَمْع» جمع «مقمع» (بر وزن منبر) به معناى تازیانه یا عمود آهنینى است که براى جلوگیرى یا مجازات کسى بر او مى کوبند. قمع‌ (۱ بار) [حج:21]. مَقامِع جمع مِقْمَعَة

بدو طرف‌ گفت ميعاد شما روز آرايش است و آنكه جمع كرده شوند مردم در بلندى آفتاب‌ پس رو گردان شد فرعون و جمع‌آورى نمود وسائل مكر خود را پس آمد گفت مر آنها

آیات شامل این کلمه «سُوق» جمع «ساق» به معناى ساق ها مى باشد. ب‌ (۲۶۴۹ بار) سوق‌ (۱۷ بار) وَ مَسْحا الْأَعْنَاق فَطَفِق لَقَد عَلَي بِالْحِجَاب رُدّوهَا

آیات شامل این کلمه «أَیْدِى» جمع «ید» به معناى «دست» است. يدى‌ (۱۲۰ بار) ال وَ أُولِي الْأَبْصَار إِنّا يَعْقُوب أَخْلَصْنَاهُم بِخَالِصَة إِسْحَاق ذِکْرَى

آیات شامل این کلمه «حِبال» جمع «حبل» (بر وزن طبل) به معناى طناب است. حبل‌ (۷ بار) هم‌ (۳۸۹۶ بار) وَ فَإِذَا أَلْقُوا عِصِيّهُم بَل يُخَيّل أَلْقَى قَال

آیات شامل این کلمه «بُکِىّ» جمع «باکى» به معناى گریه کننده است. بکى‌ (۷ بار) وَ فَخَلَف مِن سُجّدا بَعْدِهِم خَلْف خَرّوا الرّحْمٰن أَضَاعُوا آيَات الصّلاَة

آیات شامل این کلمه «جِمَالَتٌ» جمع «جمل» به معناى «شتر» است (مانند حجر و حِجارة). جمل‌ (۱۱ بار) وَيْل صُفْر کَأَنّه کَالْقَصْر يَوْمَئِذ بِشَرَر هٰذَا

آیات شامل این کلمه «أَیامى» جمع «أَیِّم» (بر وزن قَیِّم) در اصل، به معناى زنى است که شوهر ندارد; سپس به مردى که همسر ندارد نیز گفته شده است، و به این ترتیب،

آیات شامل این کلمه «شِیب» (بر وزن سیب) جمع «اشیب» به معناى «پیر» است، و در اصل از مادّه «شیب» (بر وزن عیب) و «مشیب» به معناى سفید شدن مو گرفته شده. شيب‌

دانند و به معناى «باغ» است، یا باغ مخصوصى که تمام نعمت ها و مواهب الهى در آن جمع است و لذا، مى توان آن را به عنوان «بهشت برین» (بهترین و برترین باغ هاى بهشت)

است، سپس كشّاف در اين باره شعرى مى‏گويد: ثُلّة جمع كثير از مردم است و اصل آن از كسر (شكستن) است و گويا اين جمع از كلّ مردم شكيته و بريده شده است. طبرسى در

آیات شامل این کلمه «کَوافِر» از مادّه «کُفر» جمع «کافرة» به معناى زنان کافر است. کفر (۵۲۴ بار) ال وَ مَا بِعِصَم تُمْسِکُوا اسْأَلُوا لا أَنْفَقْتُم أُجُورَهُن

آیات شامل این کلمه «بَیْض» جمع «بیضه» به معناى تخم مرغ است (هر نوع مرغ). بيض‌ (۱۲ بار) مَکْنُون فَأَقْبَل کَأَنّهُن عِين بَعْضُهُم الطّرْف قَاصِرَات عَلَى

آیات شامل این کلمه «مصانع» جمع «مصنع» به معناى مکان و ساختمان مجلل و محکم است. صنع‌ (۲۰ بار) وَ بَطَشْتُم تَتّخِذُون لَعَلّکُم تَخْلُدُون تَعْبَثُون إِذَا

آیات شامل این کلمه «عِمَاد» به معناى ستون و جمع آن «عُمُد» (بر وزن شتر) است. عمد (۷ بار) ال لَم الّتِي ذَات يُخْلَق إِرَم بِعَاد مِثْلُهَا رَبّک فِي فَعَل

آیات شامل این کلمه کلمه «الذنُوب» (جمع با الف و لام) همه گناهان را بدون استثناء در بر مى گیرد. ذنب‌ (۳۹ بار) لِلّذِين أَصْحَابِهِم مِثْل ذَنُوبا فَلا فَوَيْل

آیات شامل این کلمه «أَوْدِیة» جمع «وادى»، به معناى درّه و محل جریان سیلاب هاست. هم‌ (۳۸۹۶ بار) ودى‌ (۱۱ بار) مُسْتَقْبِل قَالُوا عَارِضا هٰذَا رَأَوْه

آیات شامل این کلمه «فِجاج» (بر وزن مزاج) جمع «فج» (بر وزن حج) به معناى دره اى است که در میان دو کوه قرار دارد، و به جاده هاى وسیع نیز گفته مى شود. فجج‌

آیات شامل این کلمه «لَواقِح» از مادّه «لَقاح» جمع «لاقح» به معناى بارور کننده است، و در اینجا اشاره به بادهایى است که قطعات ابر را به هم پیوند مى دهد،

آیات شامل این کلمه «تماثیل» جمع «تمثال» به معناى عکس یا مجسمه بى روح است و به معناى «نقش و عکس» نیز آمده است. مثل‌ (۱۶۹ بار) ال لَهَا الّتِي هٰذِه أَنْتُم

آیات شامل این کلمه کلمه «الذنُوب» (جمع با الف و لام) همه گناهان را بدون استثناء در بر مى گیرد. ذنب‌ (۳۹ بار) ال اللّه وَ يَغْفِر جَمِيعا إِلاّ مَن إِنّه

آیات شامل این کلمه «سَرائِر» جمع «سریره» به معناى حالات، صفات و نیات درونى و پنهانى است. سرر (۴۴ بار) ال فَمَا تُبْلَى لَه مِن لَقَادِر يَوْم رَجْعِه قُوّة

آیات شامل این کلمه «سائِحات» جمع «سائح» را بسیارى از مفسران به معناى «صائم» و روزه دار تفسیر کرده اند. سيح‌ (۳ بار) ثَيّبَات عَابِدَات تَائِبَات وَ أَبْکَارا

آیات شامل این کلمه «باسِقات» جمع «باسقه» به معناى مرتفع و بلند است. بسق‌ (۱ بار) ارتفاع. در اقرب گفته: [ق:10]، نخل‏هاى بلند كه ميوه آن روى هم چيده است

آیات شامل این کلمه «حسان» جمع «حسن» (بر وزن چمن) به معناى «خوب و زیبا» است. حسن‌ (۱۹۴ بار) رَبّکُمَا تُکَذّبَان فَبِأَي آلاَء خَيْرَات عَبْقَرِي وَ فِيهِن

آیات شامل این کلمه «بُکْم» جمع «اَبْکَم» به معناى لال است. بکم‌ (۶ بار) وَ صُم لا عُمْي فَهُم فِي الّذِين يُبْصِرُون مَن نِدَاء الظّلُمَات يَشَأ بِآيَاتِنَا

مى‌آييد و به توده مردم گفته شد: «آيا شما هم جمع خواهيد شد؟ و مردم شهر را گفتند: چه بهتر که همه در آن روز جمع باشید (تا واقعه را مشاهده کنید). و به همه مردم

حوادث برپایى قیامت، پناهگاه هاى خود را ترک کرده، گرد هم جمع خواهند شد. (و إذا الوحوش حشرت) «وحوش» جمع «وَحْش» است. به حیواناتى که در خشکى زندگى مى کنند و با

آیات شامل این کلمه «سابِغات» جمع «سابغ» به معناى «زره کامل و فراخ» است، و «اسباغ نعمت» نیز، به معناى فراخى نعمت است. سبغ‌ (۲ بار) وَ اعْمَل قَدّر الْحَدِيد

آیات شامل این کلمه واژه «قِدَد» (بر وزن پسر) جمع «قدّ» (بر وزن ضدّ) به معناى «بریده شده» است، و به گروه هاى مختلف، به خاطر این که قطعه هاى جدا از هم هستند،

مستقیم است، یا محکم و پابرجا، یا ارزشمند و پربها، و یا همه این مفاهیم در آن جمع است. قوم‌ (۶۶۰ بار) وَ کُتُب مَا تَفَرّق مُطَهّرَة فِيهَا الّذِين مِن صُحُفا

آیات شامل این کلمه «صُمّ» از مادّه «صَمَمْ» جمع «اَصَمّ» به معناى کر است. صمم‌ (۱۵ بار) وَ بُکْم لا عُمْي فِي فَهُم الّذِين يُبْصِرُون بِآيَاتِنَا نِدَاء

آیات شامل این کلمه «مَواطِن» جمع «مَوْطِن» به معناى محلى است که انسان براى اقامت دائمى یا موقت انتخاب مى کند. ولى یکى از معانى آن میدان هاى جنگ مى باشد

آیات شامل این کلمه «جَنّات» جمع «جَنّة» به معناى باغ ها است و ذکر «جَنّات» و «عُیُون» به صیغه جمع، اشاره به باغهاى متنوع و چشمه هاى فراوان و گوناگون بهشت

آیات شامل این کلمه «اباریق» جمع «ابریق» در اصل، از ریشه فارسى «آبریز» گرفته شده و به معناى ظروفى است که داراى دسته و لوله براى ریزش مایعات است. ابريق‌

آیات شامل این کلمه «أصنام» جمع «صنم» به معناى مجسمه اى بوده است که از طلا و نقره یا چوب و مانند آن مى ساخته اند وبه پرستش آن مى پرداختند; وآن رامظهرمقدسینومقدسات

آیات شامل این کلمه «بُعُولَة» جمع «بَعْل» (بر وزن نعل) به معناى شوهر است; و بعضى گفته اند به زن و شوهر هر دو اطلاق مى شود و گاه گفته شده که از این واژه،

آیات شامل این کلمه «أَکْنَان» جمع «کِنّ» (بر وزن جنّ) به معناى وسیله پوشش و حفظ و نگهدارى است. و به همین جهت به مخفیگاه ها و غارها و پناهگاه هایى که در

آیات شامل این کلمه «شَرَر» از مادّه «شَرّ» (بر وزن ضرر) جمع «شراره» به معناى اجزاء کوچکى است که از آتش جدا مى شود، و به هوا پرتاب مى گردد، و از مادّه «شر»

بى‌نور گردد و آفتاب و ماه با هم يكجا جمع شوند و ستاره‌ها در اطراف آندو حلقه زنند چنانچه مستفاد از بعضى روايات است يا جمع شوند با يكديگر در بى‌نورى و خسوف تا

آیات شامل این کلمه «أَزْواج» جمع «زوج» در لغت به معناى جفت است، ولى باید توجّه داشت که گاهى به مجموع دو حیوان نر و ماده گفته مى شود; و گاهى به هر یک از

و این که در بعضى از روایات، از «جلب» نهى شده، یا به معناى آن است که مأمور جمع آورى زکات به هنگامى که براى گرفتن حق شرعى به چراگاه ها مى رود نباید فریاد

آیات شامل این کلمه «قراطیس» جمع «قرطاس» است و اصل آن به طورى که بعضى گفته اند: از یونانى گرفته شده و معناى آن ـ چنان که «راغب» در کتاب «مفردات» مى گوید

برادرش را به تأخیر انداز، و جمع‌آوری‌کنندگان را به همه شهرها بفرست... گفتند: [كار] او و برادرش را به تأخير انداز، و مأموران جمع‌آورى را به شهرها بفرست گفتند:

شامل این کلمه با این که «أَیّام» جمع «یَوْم» مذکر است، صفت آن «مَعْلُومَات» یا «مَعْدُودات» به صورت مؤنث آورده شده (جمع مکسر معمولاً با وصف مؤنث آورده مى

دانند و به معناى «باغ» است، یا باغ مخصوصى که تمام نعمت ها و مواهب الهى در آن جمع است و لذا، مى توان آن را به عنوان «بهشت برین» (بهترین و برترین باغ هاى بهشت)

از جن و انس و پرنده جمع شدند و آنها از تفرق باز داشته مى‏شدند يعنى تحت انضباظ بودند. [فصّلت:19]. آن روز دشمنان خدا به سوى آتش جمع شوند و آنها باز داشته

صفد است، جمع آن اصفاد مى‏باشد. [ابراهيم:49] و ظاهراً مراد از مقرنين بسته شدن دستها بگردن هاست يعنى: گناهماران را در آن روز مى‏بينى كه در غل‏ها جمع شده‏اند

آیات شامل این کلمه «سُعُر» (بر وزن شتر) جمع «سعیر» در اصل به معناى آتش برافروخته و پر هیجان است، و گاه به معناى «جنون» نیز آمده; چرا که در حالت جنون، هیجان

شده است. جمع اَخ اِخوة و اِخوان است، فريد و جدى در دائرةالمعارف گويد، گفته‏اند اخوان جمع اخ بمعنى رفيق است يعنى اگر اَخ بمعنى برادر حقيقى باشد جمع آن اِخوة

آیات شامل این کلمه «بَرَرَة» جمع «بارّ» (مثل طالب و طلبه) از مادّه «بَرّ» در اصل به معناى وسعت و گستردگى است; و لذا به صحراهاى وسیع «بَرّ» (به فتح باء)

آیات شامل این کلمه «صلات»، و «صلوات» که جمع آن است، هر گاه به خدا نسبت داده شود، به معناى فرستادن رحمت است، و هر گاه به فرشتگان و مؤمنان منسوب گردد به

آیات شامل این کلمه «ذُلُل» جمع «ذَلُول» به معناى تسلیم و رام مى باشد، و توصیف راه ها به «ذُلل» به خاطر آن است که: این جاده ها آن چنان دقیق تعیین شده که

آیات شامل این کلمه «أَعْقاب» جمع «عَقِب» (بر وزن خَشِن) به معناى پاشنه پا است و بازگشت به روى پاشنه پا به معناى عقب گرد و کنایه از انحراف و بازگشت از هدف

آیات شامل این کلمه «حِجَج» جمع «حجة» است و «حجة» به معناى یک سال است نظر به این که معمول عرب این بود که در هر سال، یک حج به جا مى آوردند و از زمان ابراهیم(علیه

آیات شامل این کلمه «منفکّین» جمع «مُنْفَکّ» ممکن است اسم فاعل باشد یا اسم مفعول، بنابر تفسیر اول و دوم آیه، معناى اسم فاعلى دارد، و بنابر تفسیر سوم معناى

وصفى به طور مؤکد و مبالغه دارد (مانند زیدٌ عَدْلٌ) و چون مصدر است مفرد و جمع، مذکر و مؤنث در آن یکسان مى باشد. برء (۳۱ بار) مِمّا وَ إِنّنِي إِلاّ تَعْبُدُون

آیات شامل این کلمه «أَدْعِیاء» جمع «دَعِىّ» به معناى پسر خوانده است. دعو (۲۱۲ بار) هم‌ (۳۸۹۶ بار) پسر خوانده. [احزاب:4] خدا پسر خواتنده‏ها را پسران شما

آیات شامل این کلمه «سَوْآتُ» جمع «سوئة» (بروزن عورة) در اصل، به معناى هر چیزى است که ناخوشایند است، و لذا گاه به «جسد مرده» و گاه به «عورت» گفته مى شود،

آیات شامل این کلمه «أولیاء» جمع «ولىّ» از مادّه «ولایت» (ولى یلى) به معناى عدم واسطه میان دو چیز و پى در پى بودن آنها و به معناى نزدیکى فوق العاده میان

باديه‏نشين گويند اعرابى، اعراب جمع عرب نيست بلكه عرب اسم جنس است در شعر صحيح جمع اعراب اعاريب آمده. در مفردات گويد: اعراب در اصل جمع عرب است سپس به عربهاى باديه‏نشين

3- [فاطر:27]. در مجمع جدد را جمع جديد و از مبرّد نقل مى‏كند كه آن به معنى راهها و خطوط است، اقرب الموارد نيز جدد را جمع جديد ذكر كرده است بنابر لغت بنى

آیات شامل این کلمه «حواریون» جمع «حَوارىّ» از مادّه «حَوَر» به معناى شستن و سفید کردن است و گاهى به هر چیز سفید نیز اطلاق مى شود و لذا غذاهاى سفید را عرب

آیات شامل این کلمه «سَرابِیل» جمع «سِربال» (بر وزن مثقال) به گفته «راغب» در «مفردات» به معناى پیراهن است، از هر جنسى که باشد; سایر مفسرین نیز همین معنا

آیات شامل این کلمه «کِرام» از مادّه «کَرَم» جمع «کریم» به معناى «عزیز و بزرگوار» است، و اشاره به عظمت فرشتگان وحى در پیشگاه خداوند و بلندى مقام آنها است،

آیات شامل این کلمه «جِیاد» جمع «جواد» در اینجا به معناى اسب هاى سریع السیر و تندرو است، و در اصل از مادّه «جود» و بخشش، گرفته شده، منتهى «جود» در انسان

به صورت جمعى آمده است. نخست «الیاس» منسوب گشته و «الیاسى» شده، سپس به صورت جمع در آمده و «الیاسیین» گردیده، و بعد مخفف شده و «الیاسین» شده است. (دقت کنید)

آیات شامل این کلمه «صوّاف» از مادّه «صَفّ» جمع «صافّه» به معناى «صف کشیده» است و به طورى که در روایات وارد شده، منظور این است که: دو دست شتر قربانى را

آیات شامل این کلمه «سَرابِیل» جمع «سِربال» (بر وزن مثقال) به گفته «راغب» در «مفردات» به معناى پیراهن است، از هر جنسى که باشد; سایر مفسرین نیز همین معنا

آیات شامل این کلمه «سفینة» به معناى کشتى و مفرد است و جمع آن «سفائن» مى باشد. سفن‌ (۴ بار) (به فتح س) تراشيدن. مثل تراشيدن چوب و پوست و تراشيدن باد خاك

روید بعضى کاملاً خشن است، مانند موهاى بز که عرب آن را «شَعْر» مى گوید (و جمع آن أشعار است) و گاهى کمى نرم تر است که آن را «پشم» مى گویند و عرب آن را «صوف»

خويش را بامداد و پسين ياد مى‏كنند از خود مران. غُدوُّ بروزن غُلُّو جمع غُدوه و غدوات جمع غداة است. [نور:36]. خدا را در آن خانه‏ها بامدادان و پسينان مردانى

قادر بر جمع کردن آنهاست» (وَ هُوَ عَلی جَمْعِهِمْ إِذا یَشاءُ قَدِیرٌ). منظور از «جمع کردن تمام جنبندگان» در این آیه را بسیاری از مفسران به معنی جمع برای

تقابل: روبروشدن. [واقعة:16]. قبيل: جمع قبيله كفيل. روبرو. اين هر سه معنى در كتب لغت و تفاسير يافته است راغب گويد: قبيل جمع قبيله است و آن جماعتى است كه بعضى

آیات شامل این کلمه «أَشِحَّةً» جمع «شحیح» از مادّه «شحّ» به معناى بخلى است که توأم با حرص باشد; و این کلمه در اینجا به گفته اکثر مفسران از نظر اِعراب «حال»است;امامنافات

آیات شامل این کلمه «صافِنَات» از مادّه «صفّ» جمع «صافنة» به طورى که بسیارى از مفسران و ارباب لغت نوشته اند، به اسب هایى گفته مى شود که به هنگام ایستادن

مراقبت از چیزى است، و بر اسم «فاعل» و «مفعول» نیز اطلاق شده است، و در مفرد و جمع هر دو به کار مى رود، یعنى به یک فرد مراقب و نگهبان یا جمعیت مراقبین و نگهبانان

آیات شامل این کلمه «امعاء» جمع «معى» (بر وزن سعى) و «معا» (بر وزن غنا) به معناى روده است; و گاه به تمام آنچه در درون شکم وجود دارد نیز گفته مى شود. و پاره

آیات شامل این کلمه «أَنْکَاث» جمع «نِکْث» (بر وزن قسط) به معناى باز گشودن پشم و مو بعد از تابیدن است; و به گشودن نخ هاى لباس هایى که از پشم و مو بافته

«اِقْمَطَّرَ الْيَومُ: اِشْتَدَّ» اصل آن به معنى جمع شدن و جمع كردن است «قَمْطَرَالشَّى‏ءُ» يعنى شى‏ء جمع شد يا آن را جمع كرد پس يوم قمطرير روزى است كه شرها در آن

آیات شامل این کلمه «فِتْیَة» جمع «فتى» در اصل به معناى «جوان نوخاسته و شاداب» است; ولى گاهى به افراد صاحب سن و سالى که روحى جوان و شاداب دارند، نیز گفته

آیات شامل این کلمه «جارِیات» جمع «جاریه» به معناى کشتى است، و به معناى نهرهاى آب جارى نیز آمده است; (فِیْها عَیْنٌ جارِیَةٌ، «غاشیه»، آیه 12) و همچنین

خود، یک عدد کامل محسوب مى شود، به جمعیت بستگان نزدیک که انسان به وسیله آنها جمع کاملى را تشکیل مى دهد «عشیرة» گفته اند. مادّه «معاشرت» نیز ممکن است از همین

آیات شامل این کلمه «حجرات» جمع «حجره»، در اینجا اشاره به اطاق هاى متعددى است که در کنار مسجد پیامبر(صلى الله علیه وآله)، براى همسران او تهیه شده بود و

«جُنْد» در اصل به معناى زمین ناهموار و سفتى است که، سنگ هاى فراوانى در آن جمع است، و به همین مناسبت، به انبوه لشکر نیز «جند» گفته شده. بعضى از مفسران، «جُنْد»

آیات شامل این کلمه «سینینَ» را بعضى جمع «سینه» به معناى «درخت» دانسته اند، و با توجّه به این که «طور» به معناى «کوه» است، مفهوم آن کوه پر درخت مى شود.

آیات شامل این کلمه «عِصَم» از مادّه «عَصْم» جمع «عصمت» در اصل به معناى «منع» و در اینجا ـ چنان که گفته اند و قرائن گواهى مى دهد ـ به معناى نکاح و زوجیت

آیات شامل این کلمه «سابِقِین» جمع «سابق» به معناى کسى است که پیشى مى گیرد و جلو مى افتد، و اگر مى فرماید: آنها پیشى نگرفتند، مفهومش این است که آنها نتوانستند

آیات شامل این کلمه «بَشَر» در اینجا جمع «بشره» به معناى ظاهر پوست تن است و نیز ممکن است به معناى انسان ها بوده باشد. بشر (۱۲۳ بار) وَ إِلاّ مِثْلُکُم مَا

انگشتان» و در هر دو صورت اشاره به این نکته است که نه تنها خداوند استخوان ها را جمع آورى مى کند، و به حال اول باز مى گرداند، بلکه استخوان هاى کوچک و ظریف و دقیق

معناى سختى و تنگى است، این کلمه همیشه به صورت مفرد به کار مى رود و تثنیه و جمع و مؤنث ندارد. ضنک‌ (۱ بار) تنگ. مصدر و اسم هر دو به كار رفته است «ضَنَكَ الْمَكانُ

آیات شامل این کلمه شعب‌ (۱۳ بار) جمع كردن. متفرّق كردن. در اقرب آن را جمع، تفريق، اصلاح، افساد معنى كرده و گويد در هر دو ضد به كار مى‏رود همچنين است قول

آیات شامل این کلمه «برکات» جمع «برکت» است و در اصل به معناى «ثبات» و استقرار چیزى است و به هر نعمت و موهبتى که پایدار بماند اطلاق مى گردد، در برابر موجودات

آیات شامل این کلمه «همزات» جمع «همزه» به معناى دفع و تحریک با شدت است، و اگر به حرف همزه، «همزه» مى گویند، به خاطر آن است که از انتهاى گلو با شدت بیرون

گفتند: آيا به تو ايمان بياوريم حال آن كه پليدترها از تو پيروى كرده‏اند. جمع ارذل نيز آمده است [هود:27]. من ک ل علم ما کم عمر الى ردد کى رئى قول لا تبع

مس نظير لمس است و فرقشان آن است كه در لمس احساس هست. و اصل مس چسبيدن و شدت جمع است. [آل عمران:140]. اگر به شما شكستى رسيد به قوم كفّار هم شكستى مثل آن رسيده

است داراى خانه‏هاى بسيار، اصل آن از قرى به معنى جمع است «قَرَيْتُ الْماءَ فِى الْحَوْضِ» آب را در حوض جمع كردم و نيز گفته: قريه، بلده، مدينه نظير هم اند

[شعراء:64]. ديگران را به آنجا نزديك كرديم. بعضى آن را به معنى جمع دانسته و گفته ديگران را در آنجا جمع كرديم و گفته‏اند ليله مزدلفه يعنى شب اجتماع ولى طبرسى آن

آیات شامل این کلمه «فُجّار» جمع «فاجر» در اصل از «فَجْر» به معناى شکافتن وسیع است، و طلوع صبح را به این جهت طلوع فجر مى گویند که گویى پرده سیاهى شب با

دلیل به حیوانات صیاد، اعم از پرندگان و غیر پرندگان «جارحه» گفته مى شود، که جمع آن «جوارح» است. یعنى حیوانى که به صید خود زخم وارد مى کند، و یا حیوانى که

ايعاء: نيز به معنى حفظ و جمع كردن است [معارج:17-18]. آتش به سوى خود مى‏خواند آنكه را كه به حق پشت كرده و از آن اعراض نموده و مال را جمع و ذخيره كرده است گويند«اَوْعَى

شده (المَاءُ الطَّیِّب) که ممکن است خنک و شیرین بودن آن نیز در مفهوم «طیب» جمع باشد. عذب‌ (۳۷۳ بار) گوارا. [فرقان:53]. رجوع به لغت و تفسير نشان مى‏دهد كه

در اصل مصدر است لذا مفرد و جمع در آن يكسان است و جمع بسته نمى‏شود. آن در آيه فوق جمع است و نيز در آيه [حجر:68]. ولى گاهى جمع آن اضياف، ضيوف، ضيفان و اضائف

آیات شامل این کلمه «خَوالِف» جمع «خالفة»، از مادّه «خلف»، به معناى پشت سر است; به همین جهت به زنان که به هنگام رفتن مردان به خارج از منزل، در منزل باقى

آیات شامل این کلمه «جید» (بر وزن دید) به معناى «گردن» است، و جمع آن «اجیاد» مى باشد، بعضى از ارباب لغت معتقدند که «جید»، «عنق» و «رقبه» هر سه معناى مشابهى

گفته است. [حج:5]. طفل در واحد و جمع به كار مى‏رود كه‏آن اسم جنس و در اصل مصدر است در آيه [نور:31]. و نيز در آيه فوق جمع به كار رفته است. بعضى در آيه اول

واژه مرکب از دو واژه «بعث» و «اثیرت» بوده باشد; و لذا معناى هر دو را در خود جمع کرده و در نتیجه به معناى زیر و رو و پراکنده شدن آمده است (نظیر «بسمله» که

رسید، به علاوه داراى صدهزار دینار طلا بود، و همه این معانى در کلمه «مَمْدُود» جمع است. مدد (۳۲ بار) وَ مَاء ظِل مَنْضُود مَسْکُوب طَلْح فَاکِهَة کَثِيرَة مَخْضُود

آیات شامل این کلمه «الواح» جمع «لوح» است، که در اصل از مادّه «لاحَ یَلُوحُ» به معناى ظاهر شدن و درخشیدن گرفته شده است. «لَوْح» (به فتح لام) به معناى صفحه

آیات شامل این کلمه تعبیر به «یَسِیْراً» از مادّه «یُسْر» اشاره به جمع شدن تدریجى سایه است، و یا اشاره به این که: نظام ویژه نور و ظلمت، در برابر قدرت پروردگار،

مراقبت از چیزى است، و بر اسم «فاعل» و «مفعول» نیز اطلاق شده است، و در مفرد و جمع هر دو به کار مى رود، یعنى به یک فرد مراقب و نگهبان یا جمعیت مراقبین و نگهبانان

آیات شامل این کلمه «کَواعِب» از مادّه «کَعب» جمع «کاعب» به معناى دوشیزه اى است که تازه برآمدگى سینه او آشکار شده، و اشاره به آغاز جوانى است. کعب‌ (۲ بار)

انجام مى شود ـ چنان که نقل کرده اند مشرکان عرب شب هاى ماهتابى در اطراف کعبه جمع مى شدند و بر ضد پیامبر(صلى الله علیه وآله) سخن مى گفتند ـ این واژه در مورد

بى‌نور گردد و آفتاب و ماه با هم يكجا جمع شوند و ستاره‌ها در اطراف آندو حلقه زنند چنانچه مستفاد از بعضى روايات است يا جمع شوند با يكديگر در بى‌نورى و خسوف تا

آیات شامل این کلمه «زَبانِیَة» جمع «زِبنیه» (به کسر زا) در اصل، به معناى مأمورین انتظامى، از مادّه «زَبْن» (بر وزن متن) به معناى دفع کردن، صدمه زدن و دور

معناى سختى و تنگى است، این کلمه همیشه به صورت مفرد به کار مى رود و تثنیه و جمع و مؤنث ندارد. تنگ. مصدر و اسم هر دو به كار رفته است «ضَنَكَ الْمَكانُ ضَنْكاً:ضاقَ»

این راه ها سبب هدایت به مسیرى است که به خدا منتهى مى شود. از طرفى «سُبُل» جمع «سَبِیل» هم به راه هاى خشکى اطلاق مى شود، هم به راه هاى دریایى، چنان که در

در «فرهنگ دهخدا» پس از تأیید این که این کلمه عبرى است مى گوید: «صابئین» جمع «صَأْبى» و مشتق از ریشه عبرى (ص ـ ب ـ ع) به معناى فرو رفتن در آب (یعنى تعمید

آیات شامل این کلمه «حور» جمع «حوراء» و «احور» به کسى گفته مى شود که سیاهى چشمش کاملاً مشکى، و سفیدى آن کاملاً شفاف باشد، و یا به طور کلى کنایه از جمال

منادى چنانكه در اقرب الموارد و مفردات گفته است. آن به لفظ جمع مذكر (تَعالَوْا) هفت بار و به لفظ جمع مؤنث (تَعالَيْن) يكبار در قرآن آمده است. [آل عمران:64]

و پرندگان گردآورى شدند تا آنها يك جا جمع شوند [و در اختيار باشند] و براى سليمان سپاهيانش از جن و انس و پرندگان جمع‌آورى شدند و [براى رژه‌] دسته دسته گرديدند

به معناى مستحکم و خلل ناپذیر نیز آمده است، و جمیع این مفاهیم در واژه مزبور جمع است و در مورد قرآن صادق مى باشد; چرا که قرآن، حکیم به تمام این معانى است.

هستند. از میان این تفسیرهاى سه گانه، تفسیر اول مناسب تر به نظر مى رسد، هر چند جمع میان هر سه تفسیر نیز ممکن است. بخل‌ (۱۲ بار) وَ بِالْحُسْنَى فَسَنُيَسّرُه

گاو. ذكور و ذكران جمع ذكر است مثل [شورى:49-50]، يعنى: به آنكه بخواهد دختران و به آن كه بخواهد پسران مى‏دهد يا ميان پسران و دختران را جمع مى‏كند و از هر دو

آیات شامل این کلمه منظور از «مَنَازِلَ» از مادّه «نُزُول» جمع «منزل» همان منزلگاه هاى بیست و هشتگانه اى است که ماه قبل از «محاق» و تاریکى مطلق، طى مى کند;

آیات شامل این کلمه «بَیِّنَات» جمع «بیّنه» به معناى دلایل روشن است و مفهوم گسترده اى دارد که هم دلایل عقلى را شامل مى شود و هم آنچه از طریق وحى یا معجزات

Tabber requires Javascript to function. و ساحران را جمع کرد و مردم را دعوت نمود، |[و مردم را] جمع كرد و فرياد بر آورد و گروهى را فراهم آورد [و] ندا درداد،

تثنيه و جمع اطلاق مى‏شود و بروزن «فَرَسْ، فَلْس، قُفْل، جِسْر» خوانده مى‏شود. ولى در قرآن مجيد فقط بر وزن اول بكار رفته است. وُلْد بر وزن قفل جمع وَلَد نيز

آیات شامل این کلمه «عِصِىّ» جمع «عصا» مى باشد. عصو (۴۴ بار) عصى‌ (۴۴ بار) هم‌ (۳۸۹۶ بار) چوبدستى. اصل آن عصو و جمع آن در قرآن عصّى (به كسر عين و صاد و

[نازعات:27] . اُشّد (به ضم ش) جمع شدّ است مثل اضرّ جمع ضرّ و شدّ به معنى قوه است و مراد از اشدّ استحكام نيروى جوانى و سنّ است. بعضى آن را جمع شدّه دانسته‏اند مثل

آیات شامل این کلمه «مُعْصِرات» جمع از مادّه «عصر» به معناى فشار است، که اشاره به «ابرهاى باران زا» است، گویى خودش را مى فشارد تا آب از درونش فرو ریزد (توجّه

توجّه به این که معمولاً مشاهده آتش در بیابان ها نشان مى دهد که جمعیتى گرد آن جمع اند، و یا این که شعله اى را بر جاى بلندى روشن ساخته اند که کاروانیان در شب

آیات شامل این کلمه «بَصائِر» جمع «بصیرة» از مادّه «بصر» به معناى بینایى است; ولى معمولاً در بینش فکرى و عقلانى به کار برده مى شود. و گاهى به تمام امورى

[نازعات:27] . اُشّد (به ضم ش) جمع شدّ است مثل اضرّ جمع ضرّ و شدّ به معنى قوه است و مراد از اشدّ استحكام نيروى جوانى و سنّ است. بعضى آن را جمع شدّه دانسته‏اند مثل

توجّه به این که معمولاً مشاهده آتش در بیابان ها نشان مى دهد که جمعیتى گرد آن جمع اند، و یا این که شعله اى را بر جاى بلندى روشن ساخته اند که کاروانیان در شب

نمى‏ايد. زنان بهشتى‏ * [دخان:54]، [رحمن:72] . حور جمع حوراء و ان به معنى زن سفيد بدن و سيمين تن است. عين جمع عيناً و آن زنى است كه حدقه چشمش بزرگ باشد كه سبب

ميفرمائيد گفتند بازدار او و برادرش را و بفرست در شهرها جمع كنندگانرا كه بياورند نزد تو هر جادوگر دانا را پس جمع كرده شدند جادوگران براى وعده‌گاه روزى معلوم‌ و

آیات شامل این کلمه «مُنشَآت» جمع «منشأ» اسم مفعول از «انشاء» به معناى «ایجاد» است و جالب این که، در عین تعبیر به «منشآت» که حکایت از مصنوع بودن کشتى به

گردد. بعضى گفته اند: «أَشُدّ»، جمعى است که مفرد ندارد; و بعضى دیگر آن را جمع «شَدّ» (بر وزن سدّ) مى دانند. ولى به هر حال، معناى جمعى آن قابل انکار نیست

اطاعت ذکر کرده اند، که همه اینها در مفهوم جامع اتکاء و اعتماد و وابستگى، جمع است. رکن‌ (۴ بار) ميل و آرام گرفتن. در صحاح و اقرب گويد [هود:113]. به ستمگران

از پادشاه مصر خواست آنها را به وى واگذار كند تا جمع و تقسيم ارزاق اهل مصر را به عهده بگيرد مخصوصاً جمع آورى هفت سال اوّل و تقسيم هفت قحط. وَ لَه إِنّا

آیات شامل این کلمه «أَوْزار» جمع «وِزر» به معناى بار سنگین و نیز به معناى گناه آمده و این که به وزیر، «وزیر» گفته مى شود، براى این است که مسئولیت سنگینى

بدو طرف‌ گفت ميعاد شما روز آرايش است و آنكه جمع كرده شوند مردم در بلندى آفتاب‌ پس رو گردان شد فرعون و جمع‌آورى نمود وسائل مكر خود را پس آمد گفت مر آنها

كنم هركه پذيرفت زكوتش را جمع مى‏كنم و در فلان وقت نماينده‏اى مى‏فرستيد آنچه جمع كرده‏ام محضر شما بياورد. چون حارث زكوة را جمع آورى كرد در وقت معين نماينده

كنم هركه پذيرفت زكوتش را جمع مى‏كنم و در فلان وقت نماينده‏اى مى‏فرستيد آنچه جمع كرده‏ام محضر شما بياورد. چون حارث زكوة را جمع آورى كرد در وقت معين نماينده

شوند، در پیشگاه خداوند مهربان جمع می‌نمائیم (و وارد بهشت می‌گردانیم). روزی که پرهیزگاران را سوی (خدای) رحمان (به صورت) گروهی جمع می‌کنیم روزی که گردآوریم پرهیزکاران

معنى پيچيدن و جمع كردن است «لَفَّهُ لَفّاً: ضَمَّهُ وَ جَمَعَهُ» لفيف پيچيده به هم و جمع شده در روى هم [اسراء:104]. ظاهراً مراد از لفيف جمع شده است يعنى

ندى و نادى مجلسى است كه اهلش در آن جمع شده‏اند و دارالندوه مكّه كه خانه قُصَىّ بود از آن است و در آن به مشاوره جمع مى‏شدند. [مريم:73]. كافران به اهل ايمان

آیات شامل این کلمه «أَبصار» از مادّه «بصر» جمع «بصر» به معناى بینایى و چشم است. «أُولِى الأَبْصارِ»: تعبیر به «أُولِى الأَبْصارِ» (صاحبان چشم) اشاره به

در زمره «مترفین» نیستند، ولى هدف قرآن، سردمداران آنها است. «مُتْرَفُوها» جمع «مُتْرَف» از مادّه «ترف» (بر وزن طرف) به معناى «تنعم» است، و مترف به کسى مى

(۱۲ بار) جمع راهب است و آن كسى است كه از خدا مى‏ترسد ولى در متعارف به راهبان و صومعه نشينان مسيحيان اطلاق مى‏شود. طبرسى تصريح مى‏كند كه آن جمع راهب است

كنم هركه پذيرفت زكوتش را جمع مى‏كنم و در فلان وقت نماينده‏اى مى‏فرستيد آنچه جمع كرده‏ام محضر شما بياورد. چون حارث زكوة را جمع آورى كرد در وقت معين نماينده

برد، با آنكه «نِسائَنا وَ اَبْنائَنا وَ اَنْفُسَنا» در آيه شريفه جمع است و خدا به دعوت جمع دستور داده بود. ناچار بايد گفت و واقع هم اين است كه در آن روز مصداق

ابلغ است از كريمه‌ «يَوْمَ يَجْمَعُكُمْ لِيَوْمِ الْجَمْعِ». و معنى جمع براى آن روز، جمع مردمان است براى آنچه در او است از محاسبه و مجازات. وَ لَقَدْ أَرْسَلْنا

پائين‏تر [نساء:145[. جمع آن اسفلون است [صافات:98]. سفلى مؤنث اسفل است [توبه:40]. * [تين:5]. نا گفته نماند در قرآن كريم هر جا اسم تفضيل به جمع اضافه شده مضاف

گويد: آن جمع عبد به معنى مملوك است ولى ديگران چنين نگفته‏اند در صحاح و اقرب جمع عبد را عبدون، عباد، عبدان، اعبد و غيره خوانده و گفته‏اند عبيد جمع عزيز و

ميفرمائيد گفتند بازدار او و برادرش را و بفرست در شهرها جمع كنندگانرا كه بياورند نزد تو هر جادوگر دانا را پس جمع كرده شدند جادوگران براى وعده‌گاه روزى معلوم‌ و

[مؤمنون:53]. زبر در آيه احتمال دارد جمع زبورباشد يعنى كارشان را تكّه تكّه كرده به صورت كتابها در آورند و شايد جمع زبره باشد كه از اقرب نقل شد در آن صورت

مبدأ صدا متوجّه مى شود، البته مانعى ندارد که همه اینها با هم در مفهوم آیه جمع باشد، به این ترتیب که آنها با شنیدن صداى دعوت کننده الهى، به سوى او گردن مى

در آن هر هفت روز يكبار جمع مى‏شود، سبت مال يهود و يوم الاحد مال نصارى است شماهم روز عروبه راقرار دهيد لذا آن را جمعه ناميدند و جمع شدند (به اختصار) زمخشرى

كنيد. ناگفته نماند: جمع قياسى فرد افراد است و فرادى مثل سكارى غير قياسى است به قولى: فرادى جمع فردان است و فردى است مثل سكارى كه جمع سكران و سكرى است. ما

چرا آنها را جمع نكردى. گويا منظور كفّار از اين كلام آن بود كه حضرت آيه‏ها را از خودش مياورد و مربوط به خدا نيست لذا مى‏گفتند چرا آيه‏ها را جمع و جور نكردى

آیات شامل این کلمه براى «حُبُک» (بر وزن کتب) جمع «حباک» (بر وزن کتاب)، در لغت معانى بسیارى براى آن گفته شده است، از جمله: راه ها و چین و شکن هایى که بر

آیات شامل این کلمه «فَواحِش» از مادّه «فَحْش ـ فَحشاء» جمع «فاحشه» به معناى خصوص اعمالى است که فوق العاده زشت و ناپسند است، نه همه گناهان، و شاید تأکید

انس يا جن. به عقيده راغب ذريّه در واحد و جمع بكار مى‏رود و اصل آن جمع است. در اينصورت بايد گفت:ذرّيّات و ذرارى جمع بجمع‏اند. ولى از اقراب نقل شده كه ذريّه

داشتند; ولى این تفسیر نیز، به همان دلیلى که در بالا گفته شد، ضعیف است. «اعین» جمع «عین» است که یکى از معانى آن چشم، و معناى دیگر آن انسان باشخصیت است; البته

بود كه جمع بسته نشود ولى بنابر اعتقاد كفّار جمع بسته شده است نه راجع به نفس امر و حقيقت، بهتر است گفته شود براى نقل قول آنها و براى تفهيم جريان جمع آمده

آیات شامل این کلمه «عِشار» از مادّه «عَشْر» جمع «عشراء» در اصل به معناى شتر مادّه بار دارى است که ده ماه بر حمل او گذشته، و در آستانه آوردن بچه است، یعنى