النور ١١

إِنَ‌ الَّذِينَ‌ جَاءُوا بِالْإِفْکِ‌ عُصْبَةٌ مِنْکُمْ‌ لاَ تَحْسَبُوهُ‌ شَرّاً لَکُمْ‌ بَلْ‌ هُوَ خَيْرٌ لَکُمْ‌ لِکُلِ‌ امْرِئٍ‌ مِنْهُمْ‌ مَا اکْتَسَبَ‌ مِنَ‌ الْإِثْمِ‌ وَ الَّذِي‌ تَوَلَّى‌ کِبْرَهُ‌ مِنْهُمْ‌ لَهُ‌ عَذَابٌ‌ عَظِيمٌ‌

ترجمه

مسلّماً کسانی که آن تهمت عظیم را عنوان کردند گروهی (متشکّل و توطئه‌گر) از شما بودند؛ امّا گمان نکنید این ماجرا برای شما بد است، بلکه خیر شما در آن است؛ آنها هر کدام سهم خود را از این گناهی که مرتکب شدند دارند؛ و از آنان کسی که بخش مهمّ آن را بر عهده داشت عذاب عظیمی برای اوست!

|همانا كسانى كه آن تهمت عظيم را [در باره‌ى يكى از زنان پيامبر] به ميان آوردند، دسته‌اى از شما بودند. آن تهمت را براى خود شرّ مپنداريد، بلكه آن براى شما خير و مصلحت است. بر عهده‌ى هر فردى از آنها سهمى از گناه است، و آن كه بخش عمده‌ى آن دروغ‌سازى را بر

در حقيقت، كسانى كه آن بهتان [داستان اِفك‌] را [در ميان‌] آوردند، دسته‌اى از شما بودند. آن [تهمت‌] را شرّى براى خود تصوّر مكنيد بلكه براى شما در آن مصلحتى [بوده‌] است. براى هر مردى از آنان [كه در اين كار دست داشته‌] همان گناهى است كه مرتكب شده است، و آن كس از ايشان كه قسمت عمده آن را به گردن گرفته است عذابى سخت خواهد داشت.

همانا کسانی که آن بهتان را بستند (و به عایشه تهمت کار ناشایست زدند که رسول و مؤمنان را بیازارند) گروهی همدست از (منافقان) شمایند؛ نپندارید ضرری از آن به آبروی شما می‌رسد بلکه خیر و ثواب نیز (چون بر تهمت صبر کنید از خدا) خواهید یافت؛ هر یک از آنها به عقاب گناه خود خواهند رسید؛ و آن کس از منافقان که رأس و منشأ این بهتان بزرگ گشت هم او به عذابی بزرگ معذب خواهد شد.

به یقین کسانی که آن تهمت [بزرگ] را [درباره یکی از همسران پیامبر به میان] آوردند، گروهی [هم دست و هم فکر] از [میان] خود شما بودند، آن را برای خود شرّی مپندارید، بلکه آن برای شما خیر است، برای هر مردی از آنان کیفری به میزان گناهی است که مرتکب شده، و آن کس که بخش عمده آن را بر عهده گرفته است، برایش عذابی بزرگ است.

كسانى كه آن دروغ بزرگ را ساخته‌اند گروهى از شمايند. مپنداريد كه شما را در آن شرى بود. نه، خير شما در آن بود. هر مردى از آنها بدان اندازه از گناه كه مرتكب شده است به كيفر رسد، و از ميان آنها آن كه بيشترين اين بهتان را به عهده دارد به عذابى بزرگ گرفتار مى‌آيد.

کسانی که تهمت ناپاکی را در میان آوردند، جماعتی از شما هستند، آن را شری به زیان خویش مپندارید، بلکه [در نهایت‌] خیری برای شماست، بر عهده هر یک از آنان سهمی از گناه است که مرتکب شده است، و کسی از آنان که عمده آن را دامن زد، عذابی سهمگین دارد

همانا كسانى كه آن دروغ بزرگ- اتهام كار زشت به يكى از همسران پيامبر- را [ساخته و] آورده‌اند گروهى همدست از شمايند. شما آن را براى خود شر مپنداريد، بلكه براى شما خير است. هر مردى از آنان را- كه آن دروغ بستند- [كيفر] چيزى است كه كسب كرده- گناهى كه مرتكب شده-، و آن كس از آنان كه [سهم‌] بزرگتر آن [دروغ‌] را پذيرفت- ابن ابَى رئيس منافقان- عذابى بزرگ دارد.

کسانی که این تهمت بزرگ را (درباره‌ی عائشه، امّ‌المؤمنین) پرداخته و سرهم کرده‌اند، گروهی از خود شما هستند، امّا گمان مبرید که این حادثه برایتان بد است، بلکه این مسأله برایتان خوب است (و خیر شما در آن است. چرا که: منافقان کوردل از مؤمنان مخلص جدا، و کرامت بیگناهان را پیدا، و عظمت رنجدیدگان را هویدا می‌کند، برخی از مسلمانان ساده‌لوح را به خود می‌آورد. آنانی که دست به چنین گناهی زده‌اند، هر یک به اندازه‌ی شرکت در این اتّهام، سهم خود را از مسؤولیّت و مجازات آن خواهد داشت و) هر کدام از آنان به گناه کاری که کرده است گرفتار می‌آید، و کسی که (سردسته‌ی آنان در این توطئه بوده و) بخش عظیمی از آن را به عهده داشته است، عذاب بزرگ و مجازات سنگینی دارد.

بی‌گمان کسانی که بهتان [:داستان افک ] را (به میان) آوردند، دسته‌ای متعصب از شمایند. این (تهمت) را شرّی برای خود به‌حساب نیاورید، بلکه آن برای شما خیری است و هر مردی از آنان (که در این کار دست داشته همان) گناه دنباله‌داری که مرتکب شده برای(خود) اوست و آن کس از ایشان که (قسمت) عمده‌ی آن را به گردن گرفته، برای او عذابی بزرگ است.

همانا آنان که آوردند تهمت را گروهی هستند از شما مپنداریدش بد برای شما بلکه آن خوب است برای شما هر مردی از ایشان است آنچه دست آورد است از گناه و آنچه برگرفته است بیشی از آن را از ایشان برای او است عذابی بزرگ‌

النور ١٠	آیه ١١	النور ١٢
سوره : سوره النور نزول : اطلاعات آماری تعداد کلمات : ٢٩ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«الإِفْکِ»: تهمت بزرگ. دروغ شاخدار (فرقان / . اشاره به تهمت عظیمی است که منافقان به امّ‌المؤمنین عائشه صدیقه، همسر پاک رسول خدا زدند، و نسبت زنا با یکی از اصحاب جلیل‌القدر به نام «صفوان بن معطّل» بدو دادند! چکیده داستان بدین قرار است که: در هر غزوه‌ای رسول خدا زنی را به قید قرعه از میان امهات‌المؤمنین با خود می‌برد. در غزوه بنی‌مصطلق قرعه به نام عائشه افتاد. در برگشت از غزوه، شب هنگام در مکانی، مختصر استراحتی کردند. عائشه صدیقه از کجاوه بیرون می‌آید و برای قضای حاجت از لشکرگاه دور می‌شود. وقتی که به کجاوه برمی‌گردد متوجّه می‌شود گردن‌بند او پاره شده است. به دنبال آن به محلّ قضای حاجت برمی‌گردد و برای یافتن گردن‌بند مدّتی معطّل می‌شود. بعد از برگشت می‌بیند لشکریان حرکت کرده‌اند. به امید این که طولی نمی‌کشد مسؤولان کجاوه متوجّه نبودن او در کجاوه می‌شوند، در جای خود به انتظار می‌نشیند، ولی تا صبح خبری از کسی نمی‌شود. عادت هم بر این بوده است که کسی از لشکریان موظّف بوده که در منزلگاه اتراق شبانه بماند و بعد از روشن شدن هوا، آنجا را نگاه کند و اسباب و اثاثیّه بجا مانده را جمع و به صاحبانش مستردّ دارد. عهده‌دار این وظیفه این بار صحابی مذکور بوده است. سحرگاهان متوجّه یک سیاهی در منزلگاه می‌شود. وقتی که نزدیک می‌گردد، چشمش به امّ المؤمنین می‌افتد. إِنّا لِلّهِ وَ إِنّا إلَیْهِ راجِعُونَ گویان شتر خود را می‌خواباند و مادر مؤمنان و عزیزه پیغمبر اسلام بر شتر سوار می‌گردد، و خویشتن را در راه به رسول خدا و اصحاب می‌رسانند. این منظره سبب می‌شود که گروهی به شایعه‌پردازی مشغول شوند. این شایعه توسّط سردسته منافقان «عبدالّله بن ابی بن سلول» در شهر مدینه می‌پیچد. این وضع همچنان ادامه پیدا می‌کند و پس از یک ماه و اندی آیات برائت نازل می‌گردد و به هر یک از تهمت‌زنندگان حد قذف، یعنی هشتاد تازیانه زده می‌شود. «عُصْبَةٌ»: گروه. دسته (نگا: یوسف / و ) «الَّذِی تَوَلّی»: کسی‌که رهبری کرد. کسی که انجام داد. مرادعبدالّله پسر ابیّ پسر سلول است. «کِبْرَهُ»: بیشتر آن را.

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

وَ جَاءُوا عَلَى‌ قَمِيصِهِ‌ بِدَمٍ‌... (۱) وَ لاَ يَأْتَلِ‌ أُولُوا الْفَضْلِ‌... (۰) لَوْ لاَ جَاءُوا عَلَيْهِ‌ بِأَرْبَعَةِ... (۱) قَالَ‌ يَا نُوحُ‌ إِنَّهُ‌ لَيْسَ‌... (۰) لاَ يَأْتِيهِ‌ الْبَاطِلُ‌ مِنْ‌... (۰)

تفسیر

• آيات ۱۱ - ۲۶، سوره نور
• بيان آيات مربوط به داستان افك
• شناخته و رسوا شدن عناصر فاسد، براى مجتمع صالح و اسلامى خير است (لا تحسبو هشرّا لكم ...)
• توبيخ كسانى كه وقتى اتهام دروغ (افك ) را شنيدند آن را رد و تكذيب نكردند و بدون تحقيق و علم آن را شايع ساختند.
• اگر فضل و رحمت خدا بر شما نبود هيچ يك از شما هرگز پاك و تزكيه نمى شد
• كسانى كه زنان مؤ منه محصنه را متهم به زنا مى كنند در دنيا و آخرت لعنت شده و عذابى عظيم دارند.
• معناى اينكه در آخرت مى دانند كه خدا حق مبين است
• روايتى مفصل از ((الدر المنثور)) درباره نزول آيات مربوط افك درباره عائشه
• موارد اشكال در اين روايت و روايات ديگرى كه از طرق عامه در اين باره نازل شده است .
• رواياتى از طرق شيعه كه بنابر آنها داستان افك درباه ماريه قبطيه ، و تهمت زننده عائشه بوده .
• اشكالاتى كه بر اين روايت نيز وارد است
• روايات ديگرى در ذيل آيات مربوط به افك ، قذف و آيه : ((الزانى لا يتكح ...))

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱ - هم دستى و تشکل تنى چند از مردمان عصر بعثت، براى تهمت زنى و شایعه سازى علیه پیامبر(ص) و برخى از مؤمنان (إنّ الذین جاءو بالإفک عصبة منکم) «عصبة» در لغت به معناى گروهى متشکل و پشتیبان هم است که از ده نفر تا چهل نفر باشند. آمدن فعل «مجىء» به صورت جمع نیز، مؤید این است که تهمت زنندگان به شکل دسته جمعى، به کار تهمت و شایعه سازى مى پرداختند. گفتنى است آیه شریفه - براساس تاریخ و شأن نزول آن - در باره خانواده پیامبر(ص) نازل شده است که مورد اتهام تنى چند از بدخواهان قرار گرفته بودند.

۲ - هم دستى و تشکل تنى چند از منافقان عصر بعثت، براى تهمت زنى و شایعه سازى علیه خانواده پیامبر(ص) (إنّ الذین جاءو بالإفک عصبة منکم) بیشتر مفسران بر این باورند که گروه بهتان زننده (عصبة منکم) از منافقان بودند.

۳ - منافقان در عصر بعثت، داراى جمعیتى هم دست و متشکل براى توطئه علیه پیامبر(ص) و اسلام (إنّ الذین جاءو بالإفک عصبة منکم)

۴ - منافقان عصر بعثت، با ظاهر سازى و نفوذ در میان صفوف مسلمانان، پنهان و ناشناخته بودند. (إنّ الذین جاءو بالإفک عصبة منکم) برداشت یاد شده، از تعبیر «منکم» (از میان شما) ولحن افشاگرانه آیه شریفه، استفاده شده است.

۵ - انتشار وسیع ماجراى «افک»، در میان مسلمانان صدر اسلام (إنّ الذین جاءو بالإفک عصبة منکم لاتحسبوه شرًّا لکم بل هو خیر لکم)

۶ - احساس خطر و نگرانى شدید مسلمانان در پى انتشار شایعه «افک» در میان جامعه (إنّ الذین جاءو بالإفک ... لاتحسبوه شرًّا لکم بل هو خیر لکم)

۷ - خداوند، توطئه بدخواهان و منافقان علیه پیامبر(ص) (ماجراى افک) را افشا کرد. (إنّ الذین جاءو بالإفک عصبة منکم لاتحسبوه شرًّا لکم بل هو خیر لکم)

۸ - توطئه «افک»، در نهایت با افشا شدن نیت و انگیزه بدخواهان و برملا شدن چهره کریه آنان، به نفع مسلمانان به پایان رسید. (إنّ الذین جاءو بالإفک ... لاتحسبوه شرًّا لکم بل هو خیر لکم)

۹ - شایعه و وارونه جلوه دادن حقایق در جامعه اسلامى، هر چند در آغاز موجب نگرانى و احساس خطر مى شود; ولى در نهایت با افشا شدن انگیزه شایعه سازان، به نفع مسلمانان تمام خواهد شد. (إنّ الذین جاءو بالإفک عصبة منکم لاتحسبوه شرًّا لکم بل هو خیر لکم)

۱۰ - خداوند، برحذر دارنده مسلمانان از تحلیل و برخورد سطحى با رخدادهاى سیاسى و توطئه هاى دشمنان (إنّ الذین جاءو بالإفک... عصبة منکم لاتحسبوه شرًّا لکم)

۱۱ - آبرو و حیثیت رهبران جامعه اسلامى، جدا از آبرو و حیثیت اعضاى آن جامعه نیست. (إنّ الذین جاءو بالإفک ... لاتحسبوه شرًّا لکم بل هو خیر لکم) با آن که ماجراى «افک» مربوط به پیامبر(ص) و خانواده او است; ولى خداوند جامعه اسلامى را مخاطب قرار داده و بازتاب مثبت این ماجرا را، به آنان گوشزد کرده است (بل هو خیر لکم). این موضوع بیانگر این حقیقت است که آبرو و حیثیت رهبران جامعه اسلامىو مردم، به هم پیوسته است.

۱۲ - ایجاد امید در دل جامعه و بى تأثیر جلوه دادن تبلیغات بدخواهان و ضعیف نشان دادن آنان، شیوه اى مؤثر در جنگ روانى (إنّ الذین جاءو بالإفک ... لاتحسبوه شرًّا لکم بل هو خیر لکم) برداشت فوق از آنجاست که آیه شریفه درصدد افشاگرى و خنثى سازى توطئه دشمنان و بدخواهان و نیز دلدارى به مؤمنان است.

۱۳ - تهدید شدن توطئه گران «افک»، به انتقام و کیفر به میزان نقش آنان در این گناه از سوى خداوند. (إنّ الذین جاءو بالإفک ... لکلّ امرى منهم ما اکتسب من الإثم)

۱۴ - گردانندگان توطئه «افک» همگى از مردان بودند. (إنّ الذین جاءو بالإفک ...لکلّ امرى منهم ما اکتسب من الإثم) «مرء» در لغت هم به معناى انسان آمده و هم به معناى مرد; ولى به قرینه شأن نزول آیه شریفه، در این جا به معناى مرد است.

۱۵ - پیامد گناه هر کسى، گریبان گیر خود او است. (لکلّ امرى منهم ما اکتسب من الإثم)

۱۶ - خداوند، طراح و گرداننده اصلى ماجراى «افک» را به عذاب بزرگ تهدید کرد. (والذى تولّى کبره منهم له عذاب عظیم) «کبر» به معناى معظم شىء و قسمت عمده هر چیزى است و مرجع ضمیر «کبره»، «افک» است. بر این اساس معناى آیه چنین مى شود: «کسى که متولى و عهده دار قسمت عمده ماجراى افک مى باشد...» و مقصود از آن، عامل اصلى و طراح این ماجرا است.

۱۷ - طراح و گرداننده اصلى ماجراى «افک» یک تن بود. (والذى تولّى کبره منهم له عذاب عظیم) طبق نظر بیشتر مفسران، طراح و گرداننده اصلى ماجراى «افک»، فردى به نام عبداللّه بن ابى سلول بود (مجمع البیان).

۱۸ - در گناه گروهى و دسته جمعى، هر کس به قدر دخالتش در انجام آن، مورد مؤاخذه قرار خواهد گرفت. (لکلّ امرى منهم ما اکتسب من الإثم والذى تولّى کبره منهم له عذاب عظیم)

۱۹ - طراحان و عاملان اصلى گناه و توطئه، سزاوار کیفر و عقوبتى سخت تر و شدیدتر از دیگر گناه کاران و توطئه گران (لکلّ امرى منهم ما اکتسب من الإثم والذى تولّى کبره منهم له عذاب عظیم)

موضوعات مرتبط

• اسلام: تاریخ صدر اسلام ۱، ۲، ۳، ۴، ۵، ۶، ۸; توطئه علیه اسلام ۳
• امیدوارى: آثار اجتماعى امیدوارى ۱۲
• تحولات سیاسى: اهمیت تحولات سیاسى ۱۰
• توطئه: کیفر طراحان توطئه ۱۹
• توطئه گران: کیفر توطئه گران ۱۹
• جنگ روانى: روش مقابله با جنگ روانى ۱۲
• خدا: افشاگریهاى خدا ۷; تهدیدهاى خدا ۱۳، ۱۶; نواهى خدا ۱۰
• خود: زیان به خود ۱۵
• دشمنان: اهمیت توطئه دشمنان ۱۰; روش مبارزه با دشمنان ۱۲
• رهبران دینى: اهمیت آبروى رهبران دینى ۱۱
• سطحى نگرى: نهى از سطحى نگرى ۱۰
• شایعه سازان: افشاى انگیزه شایعه سازان ۹
• عذاب: مراتب عذاب ۱۶
• قصه افک ۱، ۲، ۱۳: افشاى قصه افک ۷، ۸; تهدید توطئه گران قصه افک ۱۳; تهدید طراح قصه افک ۱۶; جنسیت توطئه گران قصه افک ۱۴; شیوع قصه افک ۵; طراح قصه افک ۱۷;عذاب طراح قصه افک ۱۶; فرجام قصه افک ۸; کیفر توطئه گران قصه افک۱۳; نگرانى از شیوع قصه افک ۶
• کیفر: تناسب کیفر با گناه ۱۳، ۱۸، ۱۹; نظام کیفر ى ۱۸،۱۹
• گناه: آثار گناه ۱۵; کیفر طراحان گناه ۱۹
• گناهگاران: کیفر گناهگاران ۱۹
• مؤمنان: توطئه علیه مؤمنان ۱; تهمت به مؤمنان ۱; شایعه علیه مؤمنان ۱
• محمد(ص): افشاى توطئه علیه محمد(ص) ۷; توطئه علیه خانواده محمد(ص) ۲; توطئه علیه محمد(ص) ۱،۳; تهمت به محمد(ص) ۱; تهمت به همسر محمد(ص) ۲; شایعه علیه محمد(ص) ۱; شایعه علیه همسر محمد(ص) ۲
• مردم: تهمتهاى مردم صدراسلام ۱
• مسلمانان: آثار شایعه علیه مسلمانان ۹; فرجام شایعه علیه مسلمانان ۹; مسلمانان صدراسلام و قصه افک ۵; نگرانى مسلمانان صدراسلام ۶; نهى به مسلمانان ۱۰
• منافقان: افشاى توطئه منافقان صدراسلام ۷، ۸; تشکل منافقان صدر اسلام ۳; توطئه منافقان صدراسلام ۲، ۳; تهمتهاى منافقان صدر اسلام ۲; شایعه سازى منافقان صدراسلام ۲; نفاق منافقان صدراسلام ۴