آل عمران ١٨٥
ترجمه
| آل عمران ١٨٤ | آیه ١٨٥ | آل عمران ١٨٦ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«نَفْسٍ»: کس. شخص. «ذَآئِقَة»: چشنده. «تُوَفَّوْنَ»: به تمام و کمال به شما داده می‌شود. «زُحْزِحَ»: دور کرده شد. «فَازَ»: کامیاب شد. به مراد رسید. «مَتَاع»: کالا. «غُرُور»: خدعه و فریب.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
مَا عِنْدَکُمْ يَنْفَدُ وَ مَا عِنْدَ... (۱) وَ مَا أُوتِيتُمْ مِنْ شَيْ‌ءٍ... (۳) أَيْنَمَا تَکُونُوا يُدْرِکْکُمُ... (۳) مَنْ يُصْرَفْ عَنْهُ يَوْمَئِذٍ... (۱)
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا... (۱) اللَّهُ يَبْسُطُ الرِّزْقَ لِمَنْ... (۳) کُلُ مَنْ عَلَيْهَا فَانٍ (۱) وَ يَبْقَى وَجْهُ رَبِّکَ ذُو... (۰) بَلْ تُؤْثِرُونَ الْحَيَاةَ الدُّنْيَا (۲) وَ الْآخِرَةُ خَيْرٌ وَ أَبْقَى (۰) لِيُدْخِلَ الْمُؤْمِنِينَ وَ... (۳)
تفسیر
نکات آیه
۱- مرگ، سرنوشت حتمى براى همگان (کلّ نفس ذائقة الموت)
۲- وعده خداوند به دریافت کامل سزاى اعمال در روز قیامت (و انّما توفّون اجورکم یوم القیمة) «توفّون»، از مصدر «توفیه»، به معناى دریافت کامل و تمام است.
۳- دریافت سزاى کامل اعمال، تنها در روز قیامت است. (و انّما توفّون اجورکم یوم القیمة)
۴- محاسبه دقیق اعمال انسان و جزاى عادلانه آن در قیامت (و انّما توفّون اجورکم یوم القیمة) «توفّون» (اعطاى پاداش کامل و تمام در مقابل عمل)، حکایت از محاسبه دقیق اعمال دارد و نیز حاکى از عدالت در پرداخت پاداش است.
۵- دریافت برخى از پاداشها و جزاى اعمال در غیر قیامت (دنیا و برزخ)* (و انّما توفّون اجورکم یوم القیمة) کلمه «انّما»، دریافت کامل پاداش و جزا را منحصر به روز قیامت مى کند، لذا مفهوم آن، دریافت برخى از جزا و پاداش در غیر روز قیامت است و مراد از غیر قیامت، مى تواند دنیا و یا برزخ و یا هر دو باشد.
۶- وعده پاداش کامل اخروى به پیامبر(ص)، در برابر ابلاغ رسالت و تحمّل رنجهاى آن (فان کذّبوک ... و انّما توفّون اجورکم یوم القیمة) از مصادیق مورد نظر براى «و انّما توفّون اجورکم»، به قرینه آیه قبل، که در مقام تسلى و دلدارى پیامبر (ص) بود، پاداش کامل پیامبر (ص) در برابر ابلاغ رسالت است.
۷- برخوردارى از بهره هاى اخروى، نتیجه اعمال دنیوى انسان (و انّما توفّون اجورکم یوم القیمة)
۸- مرگ، نابودى انسان نیست ; بلکه مرحله اى است براى ورود به قیامت (کل نفس ذائقة الموت و انّما توفّون اجورکم یوم القیمة)
۹- «یوم القیمة»، از اسامى روز جزاى اعمال (و انّما توفّون اجورکم یوم القیمة)
۱۰- دوزخ، جزایى کامل براى اعمال ناپسند انسانها (و انّما توفّون ... فمن زحزح عن النّار)
۱۱- بهشت، پاداش کامل براى اعمال نیک انسانها (و انّما توفّون اجورکم یوم القیمة فمن زحزح عن النّار و ادخل الجنّة فقد فاز)
۱۲- سعادتمندى رهایى یافتگان از آتش و ره یافتگان به بهشت (فمن زحزح عن النّار و ادخل الجنّة فقد فاز) «زحزح»، از مصدر «زحزحة»، به معنى دور شدن و کنایه از نجات یافتن است.
۱۳- بهشت، جایگاه سعادتمندان (فمن زحزح ... و ادخل الجنّة فقد فاز)
۱۴- شقاوت و تیره بختىِ ساکنان دوزخ (فمن زحزح عن النّار و ادخل الجنّة فقد فاز)
۱۵- هشدار الهى به اینکه زندگى دنیا، جز بهره اى فریبنده نیست. (و ما الحیوة الدّنیآ الّا متاع الغرور) «الغرور»، یا مصدر است و به معناى فریب دادن و گول زدن; و یا اسم فاعل است و جمع «غارّ» به معناى فریب دهنده.
۱۶- توجّه دادن به مرگ و کیفر و پاداش اعمال در قیامت و فریبنده بودن دنیا از روشهاى قرآن براى هدایت انسانها (کلّ نفس ذائقة الموت ... و ما الحیوة الدّنیا الّا متاع الغرور)
۱۷- فریب در برابر بهره هاى دنیوى، موجب محرومیّت از سعادت و نجات اخروى (فمن زحزح عن النّار و ادخل الجنّة فقد فاز و ما الحیوة الدّنیآ الّا متاع الغرور)
۱۸- لزوم هشیارى در قبال زندگانى دنیا (و ما الحیوة الدّنیآ الّا متاع الغرور) خداوند حیات دنیا را به فریبندگى توصیف کرد تا به انسانها بفهماند که مبادا ظاهر فریبنده حیات دنیا، شما را از بهشت که فوز و سعادت است، غافل سازد.
۱۹- حیات دنیا و لذّتهاى آن، غافل کننده انسان از رسیدن مرگ و نابودى آن لذّتها و خوشیها (کلّ نفس ذائقة الموت ... و ما الحیوة الدّنیآ الّا متاع الغرور) از تذکّر به رسیدن مرگ، على رغم آگاهى همگان از آن، و سپس فریبنده خواندن حیات دنیا، معلوم مى شود که مصداق بارز فریبندگى دنیا، غافل نمودن انسانها از مرگ و نابودى لذّتهاست.
۲۰- نیل به سعادت واقعى در دنیا میسّر نیست. (فمن زحزح ... و ادخل الجنّة فقد فاز و ما الحیوة الدّنیآ الّا متاع الغرور) از جمله «فمن ... ادخل الجنّة فقد فاز» (کسى که به بهشت درآید، به رستگارى رسیده است)، و توصیف حیات دنیا به بهره اى سراسر فریبا و فریبنده، معلوم مى شود که سعادت واقعى انسان در دنیا تأمین نمى شود.
۲۱- بهره هاى دنیا در برابر پاداشهاى کامل اخروى اعمال، فریبى بیش نیست. (و انّما توفّون اجورکم یوم القیمُة ... و ما الحیوة الدّنیآ الّا متاع الغرور)
روایات و احادیث
۲۲- مردن هر صاحب روحى، حتّى ملائکه مقرّبین و حاملان عرش (کلّ نفس ذائقة الموت) امام صادق (ع) در تفسیر آیه فوق فرمود: انّه یموت اهل الارض حتّى لا یبقى احد ثمّ یموت اهل السّماء حتّى لا یبقى احد الّا ملک الموت و حملة العرش و جبرئیل و میکائیل ... فیجئى ملک الموت حتّى یقوم بین یدى اللّه عزّ و جلّ ... فیقول (اللّه): انّى قد قضیت عل کلّ نفس فیها الرّوح الموت ... .[۱]
موضوعات مرتبط
- انسان: فرجام انسان ۱
- بهشت:۱۱، ۱۲، ۱۳
- پاداش:۳، ۴، ۵، ۷، ۲۱ اخروى ۲، ۹، ۱۶ ; موجبات پاداش ۳، ۴، ۵، ۷، ۲۱ ۶، ۱۱
- تبلیغ: روش تبلیغ ۱۶
- جهنم:۱۰
- جهنمیان: شقاوت جهنمیان ۱۴
- خدا: وعده خدا ۲، ۶ ; هشدار خدا ۱۵
- دنیا: امکانات دنیوى ۲۱ ; زندگى دنیوى ۱۵، ۱۸ ; فریبکارى دنیا ۱۶، ۱۷، ۲۱
- دنیاپرستى: آثار دنیاپرستى ۱۷، ۱۹
- ذکر:۱۶
- رسالت: سختى رسالت ۶
- زیرکى: اهمیّت زیرکى ۱۸
- سعادت: آثار سعادت ۱۲ ; سعادت دنیوى ۲۰ ; محرومیت از سعادت ۱۷
- سعادتمندان: در بهشت ۱۲، ۱۳ ; فضایل سعادتمندان ۱۲، ۱۳
- شقاوت:۱۴
- عالم برزخ:۵
- عدالت: در قیامت ۴
- عذاب: عوامل نجات از عذاب ۱۲ ; موجبات عذاب ۱۰
- عرش: حاملان عرش ۲۲
- عمل: آثار عمل ۷ ; پاداش اخروى عمل ۳، ۷، ۲۱ ; پاداش دنیوى عمل ۵ ; پاداش عمل ۲، ۴ ; پاداش عمل صالح ۱۱ ; کیفر دنیوى عمل ۵ ; کیفر عمل ۱۰ ; کیفر عمل ناپسند ۱۰
- غفلت: زمینه غفلت ۱۹ ; غفلت از مرگ ۱۹
- قیامت: حسابرسى در قیامت ۴ ; نامهاى قیامت ۹
- کیفر:۵، ۱۰ اخروى ۹
- محمّد (ص): پاداش اخروى محمّد (ص) ۶
- مرگ:۱۹ آثار ذکر مرگ ۱۹ ۱۶ ; حتمیت مرگ ۱۹ ۱، ۲۲ ; حقیقت مرگ ۱۹ ۸
- ملائکه: مرگ ملائکه ۲۲
- هدایت: عوامل هدایت ۱۶ ; موانع هدایت ۱۷
- یوم القیامة:۹
منابع
- ↑ کافى، ج ۳، ص ۲۵۶، ح ۲۵ ; نورالثقلین، ج ۱، ص ۴۱۹، ح ۴۷۰.
