فصلت ٩
ترجمه
| فصلت ٨ | آیه ٩ | فصلت ١٠ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«خَلَقَ الأرْضَ»: مراد از خلق زمین، تقدیر وجود و آفرینش بالقوّه آن است. چرا که آفرینش زمین همراه با آفرینش همه کائنات بوده و خود قطعه ناچیزی از مجموعه کائنات است (نگا: انبیاء / ). این هم در قرآن غریب نیست. مثلاً در آفرینش آدم قرآن فرموده است: إِنَّ مَثَلَ عِیسی عِندَاللهِ کَمَثَلِ آدَمَ، خَلَقَهُ مِن تُرَابٍ ثُمَّ قَالَ لَهُ کُن فَیَکُونُ (آل‌عمران / ). «خَلَقَهُ مِن تُرَابٍ»: خواست او را از خاک بیافریند و پیدایش او را مقدّر فرمود. چرا که اگر مراد از «خلق» آفریدن بالفعل باشد نه بالقوّه، جمله (کُن فَیَکُونُ) معنی ندارد (نگا: التفسیر الواضح، تفسیر کبیر). «یَوْمَیْنِ»: دو روز. مراد دو وقت و دوران است. چرا که قبل از آفرینش آسمان و زمین، روزی به معنی روز معمولی وجود نداشته است. این دورانها هم شاید هزاران و بلکه میلیونها و میلیاردها سال به طول انجامیده باشد (نگا: حجّ / ، سجده / معارج / .
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
هُوَ الَّذِي خَلَقَ لَکُمْ مَا فِي... (۳) هُوَ الَّذِي خَلَقَ لَکُمْ مَا فِي... (۳) إِنَ رَبَّکُمُ اللَّهُ الَّذِي... (۵)
أَ أَنْتُمْ أَشَدُّ خَلْقاً أَمِ... (۱) رَفَعَ سَمْکَهَا فَسَوَّاهَا (۰) وَ أَغْطَشَ لَيْلَهَا وَ أَخْرَجَ... (۰) وَ الْأَرْضَ بَعْدَ ذٰلِکَ دَحَاهَا (۱) أَخْرَجَ مِنْهَا مَاءَهَا وَ مَرْعَاهَا (۰) وَ الْجِبَالَ أَرْسَاهَا (۰) مَتَاعاً لَکُمْ وَ لِأَنْعَامِکُمْ (۰) فَقَضَاهُنَ سَبْعَ سَمَاوَاتٍ فِي... (۲) يَوْمَئِذٍ يَوَدُّ الَّذِينَ کَفَرُوا وَ... (۲) إِنَ الَّذِينَ کَفَرُوا بِآيَاتِنَا... (۱) إِنَ اللَّهَ يَأْمُرُکُمْ أَنْ... (۰) دَرَجَاتٍ مِنْهُ وَ مَغْفِرَةً وَ... (۰) ثُمَ لَمْ تَکُنْ فِتْنَتُهُمْ... (۲) رُبَمَا يَوَدُّ الَّذِينَ کَفَرُوا لَوْ... (۱) فَإِذَا نُفِخَ فِي الصُّورِ فَلاَ... (۰) وَ أَقْبَلَ بَعْضُهُمْ عَلَى بَعْضٍ... (۰) وَ نُفِخَ فِي الصُّورِ فَصَعِقَ مَنْ... (۱)
تفسیر
- آيات ۱ - ۱۲ سوره فصلت
- غرض اصلى اين سوره مباركه
- نكته اى كه از جمله تنزيل من الرحمن الرحيم استفاده مى شود
- معناى تفضيل قرآن
- توضيحى راجع به عربى بودن قرآن و جهانى و عمومى بودن دعوت خاتم الانبياءصلى الله عليه و آله
- مقصود كفار از اينكه گفتند قلوبنا فى الكنة مما تدعونا اليه ....
- پاسخ به سخن فوق الذكر مشركين
- انفاق نكردن مال ، و كفر به معاد، دو صفت از اخص صفات مشركين
- مقصود از خلقت زمين در دو روز، خلقت آن در دو نقطه از زمان و در دو مرحله است
- وجوهى كه درباره تقدير روزى ها در چهار روز و قدر فيها اقواتها فى اربعة ايام وجمع بين آن و اينكه خلقت زمين و آسمان ها در شش روز بوده ، گفته شده است
- مقصود از سؤ ال در: سواء للسائلين استعداد ذاتى و احتياج طبيعى نباتات و حيوانات وانسان است
- معناى جمله : ثم استوى الى السماء
- بيان اينكه مفاد كلمه ثم تاءخر زمانى خلقت آسمان نيست
- توضيح در مورد فرمان خداوند به آسمان و زمين ائتياطوعا اوكرها و تخيير آن دو بين آمدنبه طوع ياكره
- توضيح پاسخ آسمان و زمين به خطاب خداوند قالنا اتينا طائعين
- معناى اينكه درباره خلقت آسمانها فرمود: فقضيهن سبع سموات ...
- مراد از وحى و مقصود از امر آسمانها در جمله : و اوحى فىكل سماء امرها
- وجه اينكه فرمود سماء دنيا را با مصابيح آراستيم .
- سخنى در تكميل مطالب گذشته راجع به آسمان ها و اينكه آسمان ها منزلگاه ملائكه است
- روايتى درباره قرائت آيات اول سوره فصلت حم سجده توسط پيامبر صلى الله عليه وآله در جواب فرستاده قريش
- چند روايت حاكى از گفتگوى يهوديان با رسول الله صلى الله عليه و آله درباره خلقتشش روزه زمين و آسمان ها، و بيان ضعف آنها
- رواياتى درباره آغاز خلقت عالم
نکات آیه
۱ - کفر و شرک به خداوند، با وجود آیات آشکار او، امرى شگفت و تعجب آور (قل أئنّکم لتکفرون بالذى خلق الأرض)
۲ - خداوند، آموزگار پیامبر، در برخورد با مشرکان و چگونه استدلال کردن با آنان (قل أئنّکم لتکفرون) مطلب بالا با توجه به کلمه «قل»، قابل استفاده است.
۳ - زمین و چگونگى شکل گیرى و آفرینش آن، از نزدیک ترین و آشکارترین زمینه هاى توجه انسان به خالقیت خداوند (قل أئنّکم لتکفرون بالذى خلق الأرض) از این که خداوند از میان همه نشانه ها و دلایل، آفرینش زمین را به عنوان دلیل خالقیت و آفریدگارى خود یاد کرده است، مى توان مطلب بالا را به دست آورد.
۴ - خداوند، آفریننده زمین در دو روز (خلق الأرض فى یومین)
۵ - خدا، زمین را در دو مرحله و دوره آفرید.* (بالذى خلق الأرض فى یومین) لفظ «یوم» مى تواند کنایه از دوره و مرحله باشد.
۶ - مطالعه در مراحل آفرینش زمین، زمینه ساز توجه انسان به یگانگى آفریدگار آن (قل أئنّکم لتکفرون بالذى خلق الأرض فى یومین و تجعلون له أندادًا)
۷ - خداوند، مبرّا از هر شریک و همانند (قل أئنّکم لتکفرون ... تجعلون له أندادًا) از استفهام در «أئنّکم» مطلب بالا استفاده مى شود.
۸ - شرک، در بردارنده کفر و مستلزم انکار ربوبیت یگانه خداوند (و ویل للمشرکین ... قل أئنّکم لتکفرون ... و تجعلون له أندادًا)
۹ - مشرکان عصر بعثت، معتقد به شریکان و همسانانى چند براى خداوند (و تجعلون له أندادًا) واژه «أنداد» جمع «ندّ» و به معنى همانندها و نظیرها است.
۱۰ - تنها آفریننده زمین، پروردگار و مدبر عالم هستى است. لتکفرون بالذى خلق الأرض ... ذلک ربّ العلمین «ذلک» به قرینه مقام خبر مقدم و «ربّ العالمین» مبتداى مؤخر است و تقدیم خبر بر مبتدا مفید حصر است.
۱۱ - جهان آفرینش، متشکل از عوالم متعدد (العلمین)
۱۲ - ربوبیت و تدبیر جهان از شؤون خالقیت خدا است. (بالذى خلق ... ذلک ربّ العلمین) از این که خداوند براى ربوبیت خویش به خالقیتش استناد کرده، مطلب بالا استفاده مى شود.
۱۳ - مشرکان عصر بعثت، معتقد به خالقیت خدا و منکر ربوبیت مطلقه وى بودند. (قل أئنّکم لتکفرون بالذى خلق ... ذلک ربّ العلمین) تعبیر «تجعلون له أنداداً» نشان مى دهد که مشرکان اصل وجود خدا و خالقیت او را قبول داشته اند ولى براى او شریک در آفرینش و ربوبیت قائل بوده اند.
۱۴ - داشتن شریک، دور از ساحت بلند ربوبیت خدا است. (و تجعلون له أندادًا ذلک ربّ العلمین) تعبیر «ذلک» که اشاره به دور است مى تواند بیان کننده رفعت مقام ربوبى از داشتن شریک باشد.
موضوعات مرتبط
- آفرینش: آثار مطالعه آفرینش ۶; تدبیر آفرینش ۱۲; تعدد عوالم آفرینش ۱۱; خالق آفرینش ۱۲; مدبر آفرینش ۱۰
- آیات خدا: ۳ آثار مطالعه آیات آفاقى ۶; وضوح آیات خدا ۱
- اسلام: تاریخ صدر اسلام ۹، ۱۳
- اسماء و صفات: صفات جلال ۷، ۱۴
- اعداد: عدد دو ۴، ۵
- توحید: توحید در خالقیت ۱۰; توحید ذاتى ۷; توحید ربوبى ۱۰، ۱۴; زمینه تکذیب توحید ربوبى ۸; زمینه توحید ۶
- جهان بینى: جهان بینى توحیدى ۷، ۱۰، ۱۴
- خدا: اختصاصات خدا ۴، ۱۰; تنزیه خدا ۷، ۱۴; خالقیت خدا ۳، ۴، ۵، ۱۲; خدا و شریک ۷، ۱۴; ربوبیت خدا ۱۲; روش خدا شناسى ۶; مکذبان ربوبیت خدا ۱۳
- ذکر: زمینه ذکر خالقیت خدا ۳
- زمین: آثار مطالعه مراحل خلقت زمین ۶; خالق زمین ۱۰; خلقت زمین ۳; مدت خلقت زمین ۴; مراحل خلقت زمین ۵
- شرک: آثار شرک ۸; بطلان شرک ۱۴; شگفتى شرک ۱
- عقیده: عقیده به خالقیت خدا ۱۳
- کفر: شگفتى کفر ۱; عوامل کفر ۸
- محمد(ص): معلم محمد(ص) ۲
- مشرکان: احتجاج با مشرکان ۲; روش برخورد با مشرکان ۲; عقیده مشرکان صدراسلام ۹، ۱۳
