يونس ٥٤
ترجمه
| يونس ٥٣ | آیه ٥٤ | يونس ٥٥ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«لاَفْتَدَتْ بِهِ»: آن را فدیه دهد و برای بازخرید خود از آتش بپردازد. خبر محذوف است که (لَن یُقْبَلَ) است (نگا: آل‌عمران / ). «اَسَرُّوا النَّدَامَةَ»: آهسته و پنهانی اظهار ندامت می‌کنند. اظهار ندامت کافران به دلیل آیات دیگر ثابت است (نگا: نساء / ، کهف / ، فرقان / ، فجر / ). یا این که کافران پس از مشاهده عذاب دوزخ حیرت‌زده می‌گردند و قدرت نطق و بیان از دست می‌دهند واین است که پشیمانی آنان در سینه‌هاحبس می‌گردد و هرچند بخواهند قادر به ادای ندامت نخواهند بود (نگا: سبأ / )
تفسیر
- آيات ۵۶ - ۴۶، سوره يونس
- سنت الهى مبنى بر فرستادن رسول براى همه امم و قضاء به حق وعدل در بين مصدقين و مكذبين و نجات دادن گروهاول و عذاب و هلاك كردن گروه دوم
- امت ها همچون افراد اجل و پايانى دارند و امم پيشين بعد ازارسال رسل و پيدايش اختلاف در ميان مردم ، با قضاء الهى معذب و منقرض شده اند
- اين پندار غلط و خرافى كه عذاب دنيوى از امت اسلام برداشته شده با منطق اسلامسازگار نيست
- سرزنش آنهايى كه از روى استهزاء شتاب درنزول عذاب را درخواست كردند
- سلطنت و مالكيت خداى تعالى قابلمقايسه با سلطنت هاى اعتبارى ظاهرى افراد انسان نيست و وجود مانع و رادع از تحقق ارادهحق متعال ، معقول نيست
- قول خداى تعالى و وعده او همان فعل محقق او است وقابل تخلف و ترديد نمى باشد (ان وعداللّه حق )
- بحث روايتى
- (دو روايت در ذيل آيات گذشته مربوط به عذاب )
نکات آیه
۱ - مستحقان عذاب استیصال، به هنگام وقوع آن، مایلند تمام مایملک خود را براى نجات جان خویش، نثار کنند. (و لو أن لکل نفس ظلمت ما فى الأرض لافتدت به) با توجّه به اینکه آیات فراز پیش، برخى مربوط به عذاب استیصال: (قل أرأیتم إن اتیکم عذابه بیاتاً أو نهاراً ... ) و برخى مربوط به عذاب قیامت است: (ثم قیل للذین ظلموا ذوقوا عذاب الخلد)، آیه فوق مى تواند بیانگر حال ستمگران به هنگام مشاهده عذاب استیصال باشد و مى تواند مربوط به عذاب قیامت باشد، برداشت فوق بر پایه احتمال اول است.
۲ - عذاب استیصال، براى مستحقان آن، بسیار وحشتناک و طاقت فرساست. (و لو أن لکل نفس ظلمت ما فى الأرض لافتدت به) از «ما فى الأرض» (آنچه در زمین است) - که ظهور در تحقق فعلى زمین و آنچه در آن است دارد - استفاده مى شود که: مراد از عذاب، در آیه، عذاب استیصال است.
۳ - ترس و وحشت ستمگران، به هنگام نزول عذاب قیامت، تا درجه اى است که اگر از هر یک از آنان به اندازه تمام آنچه در زمین است براى رهاییشان درخواست شود، اگر مى داشتند، بى درنگ نثار مى کردند. (و لو أن لکل نفس ظلمت ما فى الأرض لافتدت به)
۴ - حب نفس، قوى ترین غریزه در انسان است. (و لو أن لکل نفس ظلمت ما فى الأرض لافتدت به) اینکه شخص معذب، حاضر است تمامى آنچه را که در زمین است - اگر در اختیارش مى بود - جهت نجات خود، نثار کند، مى تواند بیانگر مطلب فوق باشد.
۵ - پافشارى بر شرک، تکذیب پیامبر(ص) و انکار قرآن، ظلم بوده و در پى دارنده عذاب است. (و إن کذبوک ... أثم إذا ما وقع ءامنتم به ... و لو أن لکل نفس ظلمت ما فى الأرض لافتدت به)
۶ - تمامى عوامل و امکانات نجات آدمى از خطر مرگ، در برابر عذاب استیصال، بى اثر بوده و کارساز نیست. (و لو أن لکل نفس ظلمت ما فى الأرض لافتدت به)
۷ - ظالمان و ستم پیشگان، سزاوار عذابند. (و لو أن لکل نفس ظلمت ما فى الأرض لافتدت به) جمله «ظلمت» در «لکل نفس ظلمت» مشعر به علیت ظلم و بیانگر استحقاق ظالمان نسبت به عذاب است.
۸ - ستم پیشگان مشرک، به هنگام مشاهده عذاب استیصال، از فرط شرمسارى، پشیمانى خویش را پنهان مى دارند. (و لو أن لکل نفس ظلمت ... و أسروا الندامة لما رأوا العذاب)
۹ - ستم پیشگان مشرک، به هنگام مشاهده عذاب، زبانشان بند آمده، توانایى اظهار ندامت از کرده هاى گذشته خویش را نخواهند داشت. (و لو أن لکل نفس ظلمت ... و أسروا الندامة لما رأوا العذاب)
۱۰ - ستم پیشگان مشرک، به هنگام مشاهده عذاب، از کرده هاى خویش اظهار پشیمانى خواهند کرد. (و لو أن لکل نفس ظلمت ... و أسروا الندامة لما رأوا العذاب) «أسر» هم به معناى «کتم» و هم به معناى «أظهر» مى آید (لسان العرب). برداشت فوق مبتنى بر معناى دوم است.
۱۱ - قضاوت و داورى خداوند درباره ستمگران، قضاوتى است بر پایه قسط و عدل. (و لو أن لکل نفس ظلمت ... و أسروا الندامة لما رأوا العذاب و قضى بینهم بالقسط)
۱۲ - عذاب ستمگران، مجازاتى بر پایه قسط بوده و بر آنان ستمى روا نمى شود. (و لو أن لکل نفس ظلمت ... و أسروا الندامة لما رأوا العذاب و قضى بینهم بالقسط و هم لایظلمون)
۱۳ - در نظام جزایى خداوند، حتى به ستمگران هم ظلم نخواهد شد. (و لو أن لکل نفس ظلمت ... قضى بینهم بالقسط و هم لایظلمون)
روایات و احادیث
۱۴ - «عن حماد بن عیسى عمن رواه عن ابى عبداللّه (ع) قال: سئل عن قول اللّه: «و اسروا الندامة ...» قال: قیل له: و ما ینفعهم اسرار الندامة و هم فى العذاب؟ قال: کرهوا شماتة الأعداء ;[۱] حماد بن عیسى از شخصى روایت مى کند که از امام صادق (ع) درباره سخن خدا که مى فرماید: «پشیمانى خود را در دل نهان مى کنند ...» سؤال شد: پنهان کردن پشیمانى براى آنان چه سودى دارد، در حالى که در عذاب هستند؟ فرمود: سرزنش دشمنان را ناخوش دارند».
موضوعات مرتبط
- اسماء و صفات: صفات جلال ۱۳
- امکانات مادى: نقش امکانات مادى ۶
- انسان: تمایلات انسان ۱; خوددوستى انسان ها ۱; قویترین غریزه انسان ۴
- پشیمانى: پشیمانى هنگام عذاب ۸، ۱۰; کتمان پشیمانى ۱۴
- خدا: خدا و ظلم ۱۳; عدالت خدا ۱۱، ۱۳; ویژگیهاى قضاوت خدا ۱۱; ویژگیهاى کیفرهاى خدا ۱۱
- خود دوستى: اهمیّت خود دوستى ۴
- شرک: آثار اصرار بر شرک ۵
- ظالمان: پشیمانى ظالمان ۱۴; ترس ظالمان ۳; عذاب اخروى ظالمان ۳، ۱۲; عذاب ظالمان ۷، ۱۲; قضاوت درباره ظالمان ۱۱; کیفر ظالمان ۱۳
- ظلم: موارد ظلم ۵
- عذاب: اهل عذاب ۷; ترسناکى عذاب استیصال ۲; عدالت در عذاب ۱۲; موجبات عذاب ۵; نجات از عذاب استیصال ۱، ۳، ۶; ویژگیهاى عذاب استیصال ۲، ۶
- قرآن: آثار تکذیب قرآن ۵
- کیفر: عدالت در کیفر ۱۳
- محمّد (ص): آثار تکذیب محمّد (ص) ۵
- مشرکان: پشیمانى مشرکان ۸، ۱۰; عجز مشرکان ۹; مشرکان هنگام عذاب استیصال ۸، ۹، ۱۰
- نظام جزایى: ۱۳
منابع
- ↑ تفسیر عیاشى، ج ۲، ص ۱۲۳، ح ۲۶; نورالثقلین، ج ۲، ص ۳۰۶، ح ۷۷.
