ابراهيم ١٠

قَالَتْ‌ رُسُلُهُمْ‌ أَ فِي‌ اللَّهِ‌ شَکٌ‌ فَاطِرِ السَّمَاوَاتِ‌ وَ الْأَرْضِ‌ يَدْعُوکُمْ‌ لِيَغْفِرَ لَکُمْ‌ مِنْ‌ ذُنُوبِکُمْ‌ وَ يُؤَخِّرَکُمْ‌ إِلَى‌ أَجَلٍ‌ مُسَمًّى‌ قَالُوا إِنْ‌ أَنْتُمْ‌ إِلاَّ بَشَرٌ مِثْلُنَا تُرِيدُونَ‌ أَنْ‌ تَصُدُّونَا عَمَّا کَانَ‌ يَعْبُدُ آبَاؤُنَا فَأْتُونَا بِسُلْطَانٍ‌ مُبِينٍ‌

ترجمه

رسولان آنها گفتند: «آیا در خدا شکّ است؟! خدایی که آسمانها و زمین را آفریده؛ او شما را دعوت می‌کند تا گناهانتان را ببخشد، و تا موعد مقرّری شما را باقی گذارد!» آنها گفتند: «(ما اینها را نمی‌فهمیم! همین اندازه می‌دانیم که) شما انسانهایی همانند ما هستید، می‌خواهید ما را از آنچه پدرانمان می‌پرستیدند بازدارید؛ شما دلیل و معجزه روشنی برای ما بیاورید!»

|پيامبرانشان گفتند: مگر در باره‌ى خدا- پديد آورنده‌ى آسمان‌ها و زمين- شكى هست؟! شما را دعوت مى‌كند تا بخشى از گناهانتان را ببخشايد و اجل شما را تا مدتى معين به تأخير اندازد. گفتند: شما جز بشرى مانند ما نيستيد، مى‌خواهيد ما را از آنچه پدرانمان مى‌پرستي

پيامبرانشان گفتند: «مگر در باره خدا -پديد آورنده آسمانها و زمين- ترديدى هست؟ او شما را دعوت مى‌كند تا پاره‌اى از گناهانتان را بر شما ببخشايد و تا زمانِ معينى شما را مهلت دهد.» گفتند: «شما جز بشرى مانند ما نيستيد. مى‌خواهيد ما را از آنچه پدرانمان مى‌پرستيدند باز داريد. پس براى ما حجّتى آشكار بياوريد.»

رسولان در جواب آنها گفتند: آیا در خدا که آفریننده آسمانها و زمین است شک توانید کرد؟ خدایی که شما را به مغفرت و آمرزش از گناهانتان می‌خواند و می‌خواهد به اجل معین و عمر طبیعی برساند. باز کافران گفتند: ما شما (پیغمبران) را مثل خود بشری بیشتر نمی‌دانیم که می‌خواهید ما را از آنچه پدران ما می‌پرستیدند منع کنید، پس (اگر به راستی پیغمبر هستید) برای ما حجت و معجزی آشکار (که ما را مجبور به ایمان کند) بیاورید.

پیامبرانشان گفتند: آیا در خدا که آفریننده آسمان ها و زمین است، شکی هست؟ او شما را دعوت [به ایمان] می کند تا همه گناهانتان را بیامرزد، و شما را تا زمان معینِ [عمرتان] مهلت می دهد. پاسخ دادند: شما بشرهایی مانند ما هستید که می خواهید ما را از معبودهایی که پدرانمان می پرستیدند باز دارید؛ پس [شما] دلیل روشنی [بر اثبات رسالت خود که مورد پسند ما باشد] بیاورید.

پيامبرانشان گفتند: آيا در خدا -آن آفريننده آسمانها و زمين- شكى هست؟ شما را فرامى‌خواند تا گناهانتان را بيامرزد و تا مدتى معين شما را زنده گذارد. گفتند: شما جز مردمانى همانند ما نيستيد. مى‌خواهيد ما را از آنچه پدرانمان مى‌پرستيدند باز داريد. براى ما دليلى روشن بياوريد.

پیامبرانشان گفتند آیا در خداوندی که پدید آورنده آسمانها و زمین است، شکی هست؟ که شما را می‌خواند که گناهانتان را بیامرزد، و شما را تا مهلتی معین واپس‌دارد، گفتند شما جز انسانهایی همانند ما نیستید که می‌خواهید ما را از آنچه پدرانمان می‌پرستیده‌اند، باز دارید، [اگر چنین نیست‌] پس برای ما برهانی آشکار بیاورید

پيامبرانشان گفتند: آيا در باره خدا، پديدآرنده آسمانها و زمين، شكى هست؟ شما را مى‌خواند تا برخى از گناهانتان را بيامرزد و تا سرآمدى نامبرده شما را واپس بدارد- زنده بدارد-. گفتند: شما جز آدميانى مانند ما نيستيد كه مى‌خواهيد ما را از آنچه پدرانمان مى‌پرستيدند باز داريد و بگردانيد، پس براى ما حجتى روشن و آشكار بياريد.

پیغمبرانشان بدیشان گفتند: مگر درباره‌ی وجود خدا، آفریننده‌ی آسمانها و زمین، بدون مُدِل و نمونه‌ی پیشین، شکّ و تردیدی در میان است؟ (مگر عقل شما کتاب باز هستی را نمی‌نگرد و به مؤلّف آن راه نمی‌برد؟). او شما را فرا می‌خواند تا گناهانتان را ببخشاید و (از گذشته‌ی ناپاکتان صرف‌نظر نماید، و بدین زودیها هلاکتان نسازد و بلکه) تا مدّت مشخّصی (که در آن مرگتان فرا می‌رسد) شما را بر جای و محفوظ دارد. آنان (مسخره‌کنان در پاسخ پیغمبران) گفتند: شما جز انسانهائی همچون ما نیستید (و فضیلتی بر ما ندارید تا از میان ما شما را برگزینند و پیام‌آوران آسمانی برای مردمان زمینی کنند) و شما می‌خواهید ما را از چیزهائی منصرف و به دور دارید که پدرانمان آنها را می‌پرستیده‌اند. (ذکر خلقت آسمانها و زمین فائده‌ای ندارد. اگر راست می‌گوئید) برای ما دلیل روشنی بیاورید (و معجزه‌هائی بنمائید که ما پیشنهاد می‌کنیم).

پیامبرانشان گفتند: « مگر درباره‌ی خدا - پدیدآورنده‌ی آسمان‌ها و زمین - شکی است‌؟ او شما را دعوت می‌کند تا پاره‌ای از گناهانتان را برایتان بپوشاند، و سوی زمان معینی شما را واپس اندازد.» گفتند: «شما جز بشری مانند ما نیستید. می‌خواهید ما را از آنچه پدرانمان می‌پرستیده‌اند باز دارید. پس ما را سلطه‌ای آشکارگر بیاورید.»

گفتند فرستادگان ایشان آیا در خدا هست شکی پدیدآرنده آسمانها و زمین می‌خواند شما را تا بیامرزد برای شما از گناهان شما و پس اندازد شما را تا سرآمدی نامبرده گفتند نیستید شما مگر بشری همانند ما خواهید که بازدارید ما را از آنچه می‌پرستیدند پدران ما پس بیاورید ما را به فرمانروائی آشکار

ابراهيم ٩	آیه ١٠	ابراهيم ١١
سوره : سوره ابراهيم نزول : ١٢ بعثت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ٣٦ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«فَاطِرِ»: آفریننده بدون الگو و مدل (نگا: انعام / ، یوسف / . بدل یا صفت (الله) است. «أَجَلٍ مُسَمّیً»: وقت تعیین شده. مراد هنگام مرگ طبیعی است (نگا: هود / نحل / ، عنکبوت / - ، فاطر / ، احقاف / . «عَمّا»: از چیزهائی که. مراد بتها است. «سُلْطَانٍ»: حجّت و برهان. مراد معجزه‌های پیشنهادی است.

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

وَ أَنِ‌ اسْتَغْفِرُوا رَبَّکُمْ‌ ثُمَ‌... (۵) وَ مَا مَنَعَ‌ النَّاسَ‌ أَنْ‌... (۳) قَالُوا مَا أَنْتُمْ‌ إِلاَّ بَشَرٌ... (۳)

تفسیر

• آيات ۱۸ - ۶،سوره ابراهيم
• نقل و برسى اقوالمفسرين درباره جمله ((و اذتاذن ))
• معناى اين كلام موسى (ع ) كه فرمود: اگر سما و تمامىاهل زمين كافر شويد خدا غنى و حميد است
• حكايت تكذيب انبياء توسط اقوام پيشين
• اقوال مفسرين در معناى آيه ((الم ياءتكم نبؤ الذين ...))
• اقوال گوناگون مفسرين در معناى آيه ((فردوا ايديهم فى افواههم ))
• معناى ((فطر)) و ((فاطر)) و اثبات توحيد ربوبى خداوند در اين آيه
• توضيح برهانى كه توحيد الوهيت و ربوبيت خدا را اثبات مى كند
• توضيح برهانى كه از جمله : ((يدعوكم ليغفرلكم ...)) براى اثبات نبوت عامهاستفاده مى شود
• معناى ((من )) در جمله : ((ليغفر لكم من ذنوبكم )) و وجوهى كه درباره آن گفته شدهاست
• گفتار زمخشرى درباره تبعيض در جمله ((من ذنوبكم ))
• توضيحى درباره معجزه در بيان جمله : ((فاءتوا بسلطان مبين ))
• پاسخ انبياء به ايراد كفار
• معناى جمله : ((و ما لنا ان لا نتوكل على الله ... و على الله فليتوكل المتوكلون )) در گفتگوى انبياء (ع ) با مكذبان
• توضيح معناى ((عود)) در تهديد كفاره خطاب به پيامبران (ع ) و مؤ منان : ((اولتعودنفى ملتنا))
• پاسخ خداوند در مقابل تهديد كافران مكذب : ((لنهلكن الظالمين و لنسكننكم الارض ...))
• (روايتى درباره شكر نعمت و چند روايت ديگر درذيل آيات گذشته )
• رواياتى درباره معناى ((صديد))

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱- انبیاى الهى هنگامى که با اظهار تردید اقوام خود به محتواى دعوتشان مواجه شدند، درصدد اقناع آنان با برهانى خلل ناپذیر برآمدند. (إنا لفى شکّ ممّا تدعوننا إلیه مریب . قالت رسلهم أفى الله شکّ فاطر السموت و الأرض)

۲- انبیاى اقوام پیشین براى پاسخ گویى و تردید اقوام خود درباره خداوند، روشى یگانه اتخاذ کردند. (إنا لفى شکّ ممّا تدعوننا ... قالت رسلهم أفى الله شکّ فاطر السموت و الأرض)

۳- طرح سؤال از روشهاى قرآن در تعلیم و آموزش (أفى الله شکّ فاطر السموت و الأرض)

۴- توجه به مخلوق بودن پدیده هاى عالم، تردیدى در وجود خداوند باقى نمى گذارد. (أفى الله شکّ فاطر السموت و الأرض) استفهام در آیه، انکارى است; بنابراین معنا چنین مى شود: شکى در اینکه خداوند خالق آسمانها و زمین است، نیست و چون اینها پدیده هستند به پدید آورنده نیاز دارند. بنابراین با عنایت و توجه عقلى، شکى در وجود خداوند باقى نمى ماند.

۵- نیازمندى پدیده ها به علت و پدید آورنده، امرى بدیهى و غیر قابل تردید است. (أفى الله شکّ فاطر السموت و الأرض) از اینکه خداوند از خالقیت خود نسبت به پدیده هاى آسمان و زمین نفى شک مى کند، مبتنى بر قضیه اى است که کبراى آن به دلیل وضوح و بداهتش نیاز به ذکر ندارد و آن نیازمندى هر پدیده (معلول) به پدید آورنده (علت) است که همه عُقلا، و از جمله کفار، هیچ تردیدى درباره آن ندارند.

۶- پى بردن از طریق پدیده ها به پدید آورنده (برهان إن)، از برهانهاى رسولان الهى براى اثبات وجود خداوند (أفى الله شکّ فاطر السموت و الأرض) نفى تردید از خالقیت خداوند نسبت به آسمانها و زمین، در حقیقت بدین جهت است که با توجه دادن مردم به پدیده بودن آسمانها و زمین، آنان واقف به نیازشان به پدید آورنده خواهند شد و این، عین استفاده از برهان إن است.

۷- خداوند، پدید آورنده آسمانها و زمین (عالم آفرینش) است. (أفى الله شکّ فاطر السموت و الأرض)

۸- شکافتن زمین و بیرون آمدن پدیده هاى زمینى از آن و نیز شکافتن آسمان و نزول پدیده هاى آسمانى از آن، از نشانه هاى وجود خداوند (أفى الله شکّ فاطر السموت و الأرض) «فاطر» در لغت به معناى شکافتن است و احتمال دارد مراد از «فاطر السموات و الأرض» همان معناى لغوى آن باشد; یعنى، شکافتن آسمان و زمین براى بیرون آوردن پدیده هاى آسمانى و زمینى از آنها.

۹- عالم آفرینش داراى آسمانهاى متعدد است. (فاطر السموت)

۱۰- خداوند، فراخوان مردم به ایمان، براى آمرزش برخى از گناهانشان و به تأخیر انداختن أجل آنان تا مدت معین (یدعوکم لیغفر لکم من ذنوبکم و یؤخّرکم إلى أجل مسمًّى)

۱۱- فایده ایمان به خود انسان بازمى گردد. (یدعوکم لیغفر لکم من ذنوبکم و یؤخّرکم إلى أجل مسمًّى)

۱۲- دعوت انبیاى الهى همان دعوت خداوند است. (ممّا تدعوننا إلیه ... یدعوکم لیغفر لکم)

۱۳- ایمان به خدا، از عوامل آمرزش برخى از گناهان و موجب ادامه زندگى تا اجل طبیعى (یدعوکم لیغفر لکم ... و یؤخّرکم إلى أجل مسمًّى)

۱۴- معنویات داراى نقشى مؤثر در تداوم حیات دنیوى انسانها (یدعوکم لیغفر لکم ... و یؤخّرکم إلى أجل مسمًّى) مراد از «یدعوکم» مى تواند دعوت به ایمان باشد که از جمله معنویات است و از نتایج آن، به تأخیر افتادن أجل تا رسیدن به أجل مسمّى است و این، حاکى از تأثیر معنویت در حیات دنیوى است.

۱۵- امکان وقوع مرگ آدمى قبل از رسیدن اجل طبیعى او (یدعوکم لیغفر لکم ... و یؤخّرکم إلى أجل مسمًّى) اینکه خداوند فرموده است: شما را دعوت مى کند تا حیاتتان را تا «أجل مسمّى» تأخیر بیندازد به معناى این است که امکان فرا رسیدن مرگ قبل از آن وجود دارد.

۱۶- تشویق مردم با وعده به پاداش مادى و معنوى، از روشهاى انبیا در هدایت (یدعوکم لیغفر لکم ... و یؤخّرکم إلى أجل مسمًّى) پاداش مادى از طول عمر و پاداش معنوى از آمرزش، قابل استفاده است.

۱۷- کافران اقوام پیشین به جاى دادن جواب مساعد به دعوت منطقى انبیاى خویش، بشر بودن آنان را بهانه نپذیرفتن دعوتشان قرار دادند. (قالت رسلهم أفى الله شکّ فاطر السموت و الأرض ... قالوا إن أنتم إلاّ بشر مثلنا)

۱۸- کافران معتقد بودند که آدمیان توان نیل به مقام رسالت را ندارند. (إن أنتم إلاّ بشر مثلنا) کافران، در پاسخ دعوت انبیا به ایمان، مى گفتند: «إن أنتم إلاّ بشر مثلنا»، و این جواب، حاکى از آن است که آنان به این معتقد بودند که بشر، نمى تواند پیامبر شود.

۱۹- مخالفان انبیا به جاى جواب دادن به استدلالهاى منطقى و متین پیامبران به شخصیت آنان مى پرداختند. (قالت رسلهم أفى الله شکّ فاطر السموت و الأرض ... قالوا إن أنتم إلاّ بشر مثلنا)

۲۰- اقوام کافر گذشته، انبیا را فاقد ویژگى اى مى دانستند که پیروى از آنان را ایجاب کند. (قالوا إن أنتم إلاّ بشر مثلنا) کافران در جواب انبیا، آنان را انسانهایى مانند خود مى دانستند و با این مطلب، درصدد بیان این نکته بودند که انبیا، موجوداتى برتر از آنها نبوده و در نتیجه ویژگى لازم را براى پیامبرى ندارند.

۲۱- قوم نوح، عاد و ثمود و اقوام پس از آنان، خدایان نیاکان خود را مى پرستیدند. (تریدون أن تصدّونا عمّا کان یعبد ءاباؤنا)

۲۲- اقوام کافر گذشته، دعوت انبیا را به خداپرستى تلاشى براى خارج کردن معبودهایشان از صحنه مى دانستند و با آن به مخالفت برمى خاستند. (تریدون أن تصدّونا عمّا کان یعبد ءاباؤنا)

۲۳- اقوام کافر پیشین داراى تعصب بودند و از آیین نیاکان خویش کورکورانه تقلید مى کردند. (تریدون أن تصدّونا عمّا کان یعبد ءاباؤنا)

۲۴- وضعیت اجتماعى -‌ فرهنگى، تأثیرى چشمگیر در بینش و عقیده نسلهاى آینده دارد. (تریدون أن تصدّونا عمّا کان یعبد ءاباؤنا) کفار، بى آنکه پذیرش آیین نیاکان خویش را براساس عقل و منطق قلمداد کنند و یا از درستى آن دم بزنند، از آن متعصبانه سخن مى گفتند و این حاکى از آن است که فرهنگ و رسوم گذشتگان در نسلهاى آتى، تأثیر زیادى دارد.

۲۵- تقلید از نیاکان در عبادت غیر خدا، عمل باطلى است که انبیا به مبارزه با آن برخاستند. (تریدون أن تصدّونا عمّا کان یعبد ءاباؤنا)

۲۶- تداول و تداوم عقیده اى در میان چند نسل، دلیل قابل قبول بودن آن از دیدگاه کافران اقوام پیشین (تریدون أن تصدّونا عمّا کان یعبد ءاباؤنا)

۲۷- معبودهاى اقوام کافر، موجوداتى فاقد شعور و درک بودند. (عمّا کان یعبد ءاباؤنا) به کار بردن «ما»ى موصول، که اغلب براى موجود فاقد شعور استعمال مى شود، در معرفى معبودهاى آنان، مى تواند براى بیان نکته یاد شده باشد.

۲۸- اقوام کافر پیشین، ضمن طرح شبهاتى در مقابل دعوت روشن انبیا، از آنان خواستار دلیلى قاطع و روشن (معجزه) بودند. (إن أنتم إلاّ بشر مثلنا ... فأتونا بسلطن مبین)

موضوعات مرتبط

• آسمان: تعدد آسمان ها ۹; خالق آسمان ها ۷; شکافتن آسمان ۸
• آفرینش: خالق آفرینش ۷
• آمرزش: موجبات آمرزش ۱۰، ۱۳
• آیات خدا: آیات  آفاقى ۸
• اجل: زمینه اجل مسمّى ۱۳; زمینه تأخیر اجل ۱۰
• اقوام پیشین: اقوام پیشین و انبیا ۲۰; اقوام پیشین و خداپرستى ۲۲; اقوام پیشین و دعوتهاى انبیا ۲۲; بهانه جویى اقوام پیشین ۱۷; بینش اقوام پیشین ۲۰، ۲۲، ۲۶; تعصب اقوام پیشین ۲۳; تقلید اقوام پیشین ۲۳; خواسته هاى اقوام پیشین ۲۸; شبهه افکنى اقوام پیشین ۲۸; شرک اقوام پیشین ۲۱; شک اقوام پیشین ۱، ۲; فلسفه مخالفت اقوام پیشین ۲۲
• انبیا: احتجاج انبیا ۶; انبیا و برهان ۱; انبیا و تقلید ۲۵; بشر بودن انبیا ۱۷; تاریخ انبیا ۱۷; خداشناسى انبیا ۶; دعوتهاى انبیا ۱۲، ۲۲ ; رد دعوتهاى انبیا ۱۷; روش احتجاج انبیا ۱، ۲; روش برخورد مخالفان انبیا ۱۹; شرک ستیزى انبیا ۲۵; هدایتگرى انبیا ۱۶; هماهنگى انبیا ۲
• ایمان: آثار ایمان ۱۰، ۱۳; اهمیت ایمان ۱۰; دعوت به ایمان ۱۰; فواید ایمان ۱۱
• برهان: برهان إن ۶
• پاداش: وعده پاداش مادى ۱۶; وعده پاداش معنوى ۱۶
• پرسش: اهمیت طرح پرسش ۳
• تعلیم: روش تعلیم ۳
• تقلید: تقلید از نیاکان ۲۱، ۲۳، ۲۵; تقلید کورکورانه ۲۳; تقلید ناپسند ۲۵
• جامعه: نقش جامعه ۲۴
• خدا: خالقیت خدا ۷; دعوتهاى خدا ۱۰، ۱۲; دلایل خداشناسی ۶; روش خداشناسی ۴; شبهات درباره خدا ۲
• خداپرستى: دعوت به خداپرستى ۲۲
• ذکر: آثار ذکر خلقت موجودات ۴
• زمین: خالق زمین ۷; شکافتن زمین ۸; موجودات زمین ۸
• عبادت: عبادت غیرخدا ۲۵
• عقیده: عوامل مؤثر در عقیده ۲۴; ملاک صحت عقیده ۲۶
• عمر: زمینه طول عمر ۱۳، ۱۴
• فرهنگ: آثار فرهنگ ۲۴; فرهنگ و عقیده ۲۴
• قوم ثمود: شرک قوم ثمود ۲۱
• قوم عاد: شرک قوم عاد ۲۱
• قوم نوح: شرک قوم نوح ۲۱
• کافران: عقیده کافران ۱۸
• مرگ: امکان تعجیل در مرگ ۱۵
• معبودان باطل: بى شعورى معبودان باطل ۲۷
• معجزه: معجزه اقتراحی ۲۸
• معنویات: نقش معنویات ۱۴
• موجودات: بداهت نیازمندی موجودات ۵
• نبوت: نبوت بشر ۱۸
• نظام علیّت ۵:
• هدایت: تشویق در هدایت ۱۶; روش هدایت ۱۶