النحل ١٠١

وَ إِذَا بَدَّلْنَا آيَةً مَکَانَ‌ آيَةٍ وَ اللَّهُ‌ أَعْلَمُ‌ بِمَا يُنَزِّلُ‌ قَالُوا إِنَّمَا أَنْتَ‌ مُفْتَرٍ بَلْ‌ أَکْثَرُهُمْ‌ لاَ يَعْلَمُونَ‌

ترجمه

و هنگامی که آیه‌ای را به آیه دیگر مبدّل کنیم [= حکمی را نسخ نماییم‌] -و خدا بهتر می‌داند چه حکمی را نازل کند- آنها می‌گویند: «تو افترا می‌بندی!» امّا بیشترشان (حقیقت را) نمی‌دانند!

و چون حكمى را به جاى حكم ديگر بياوريم در حالى كه خدا به آنچه نازل مى‌كند داناتر است، مى‌گويند: جز اين نيست كه تو دروغبافى. نه بلكه بيشتر آنان نمى‌دانند

و چون حكمى را به جاى حكم ديگر بياوريم -و خدا به آنچه به تدريج نازل مى‌كند داناتر است- مى‌گويند: «جز اين نيست كه تو دروغ‌بافى.» [نه،] بلكه بيشتر آنان نمى‌دانند.

و ما هرگاه آیتی را (از راه مصلحت) نسخ کرده و به جای آن آیتی دیگر آوریم-در صورتی که خدا بهتر داند تا چه چیز (به صلاح خلق) نازل کند- (کافران اعتراض بر نسخ آیه کرده و) می‌گویند تو (بر خدا) همیشه افترا می‌بندی. (چنین نیست) بلکه اکثر اینها نمی‌دانند (که این نزول آسمانی است).

و هنگامی که آیه ای را [که در بردارنده حکم جدیدی است] جایگزین آیه دیگر می کنیم، در حالی که خدا به آنچه نازل می کند داناتر است، مخالفان می گویند: تو فقط [بر خدا] دروغ می بندی!! [چنین نیست که می گویند] بلکه بیشترشان [اسرار تبدیلِ احکام را] نمی دانند.

چون آيه‌اى را جانشين آيه ديگر كنيم، خدا بهتر مى‌داند كه چه چيز نازل كند. گفتند كه تو دروغ مى‌بافى، نه، بيشترينشان نادانند.

و چون آیه‌ای را به جای آیه دیگر آوریم -و خداوند به آنچه نازل کرده است، آگاه‌تر استگویند تو فقط افترازنی، چنین نیست بلکه بیشترینه‌شان در نمی‌یابند

و چون آيه‌اى را جايگزين آيه‌اى كنيم- و خدا به آنچه فرومى‌فرستد داناتر است- گويند: همانا تو دروغبافى. [چنين نيست‌] بلكه بيشترشان نادانند.

هرگاه آیه‌ای (از قرآن) را به جای آیه‌ی دیگری (از تورات و انجیل) قرار دهیم (و برخی از احکام قرآن را جایگزین برخی از احکام کتابهای پیشین گردانیم) و خدا خود بهتر می‌داند که چه چیز را نازل می‌کند (و حکمت این تعویض و تبدیل چیست، کافران) می‌گویند: تو (ای محمّد!) بی‌گمان بر زبان خدا دروغ می‌بندی (و از پیش خود چیزهائی به هم می‌بافی و به نام خدا ارائه می‌دهی. امّا چنین نیست که ایشان می‌گویند و) بلکه بیشتر آنان ناآگاهند (و اهل علم و معرفت نیستند و از فلسفه‌ی تعویض احکام در مراحل انتقالی جامعه بی‌خبرند).

و چون (نشانه و) آیتی را به جای آیتی دیگر بیاوریم - و حال آنکه خدا به آنچه به تدریج نازل می‌کند داناتر است‌- گویند: «تو فقط دروغ بافی.» (نه) بلکه بیشتر آنان نادانی می‌کنند.

و هرگاه تبدیل کنیم آیتی را به جای آیتی و خدا داناتر است بدانچه می‌فرستد گویند جز این نیست که توئی دروغ‌آورنده بلکه بیشتر ایشان نمی‌دانند

النحل ١٠٠	آیه ١٠١	النحل ١٠٢
سوره : سوره النحل نزول : اطلاعات آماری تعداد کلمات : ١٩ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«آیَةً»: مراد جایگزین کردن احکام تازه قرآن به جای احکام کتابهای پیشین پیغمبران است (نگا: بقره / أنعام / و . و شاید مراد نسخ آیه‌ای از قرآن توسّط آیه دیگری از آن باشد که خداوند بخواهد برای بهبود جامعه بیمار ادویه و اطعمه آنان را کم و بیش و تعویض و تبدیل کند. «مُفْتَرٍ»: دروغ‌پرداز. بهم بافنده دروغ و ناروا از زبان خدا.

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

مَا نَنْسَخْ‌ مِنْ‌ آيَةٍ أَوْ نُنْسِهَا... (۴)

تفسیر

• نحل آيات ۹۰ - ۱۰۵،سوره نحل
• اشاره به احتمام شديد در اسلام به اصلاح وضع جامعه
• اشاره به معنا و اقسام دوگانه عدل (فردى و اجتماعى )
• بيان اينكه امر به عدل در ((ان الله ياءمر بالعدل و الاحسان )) امر به عدالت اجتماعىاست
• امر به احسان نسبت به ديگران در ((ان الله ياءمربالعدل و الاحسان )) و احسان نسبت به خويشاوندان در ((ايتاء ذى القربى ))
• نهى از فحشا و منكر و بغى در واقع امر به حفظ وحدت در مجتمع است
• سبب شناعت شكستن قسم
• تمثيل نقض عهد به پنبه كردن خود رشته
• انسان مسؤ ول است و اضلال خدا ابتدائى نيست و فرع بر ضلالت شخص گمراه است
• نهى مستقل از اينكه هسم وسيله خدعه و دغلكارى قرار داده شود
• مقصود از اينكه فرمود: صابران را پاداش مى دهيم ((با حسن ما كانوا يعملون ))
• ويژگيهاى حيات طيبه اى كه خداوند آن را به نيكوكاران وعده داده است
• وجوهى ديگر كه درباره مراد از حيات طيبه گفته شده است
• مراد از استعاذه به خدا از شيطان ، پناه جستن قبلى است
• استعاذه به خدا توكل به خدا است و ايمان وتوكل دو ملاك صدق عبوديت هستند
• گروهى كه شيطان بر آنان مسلط است
• اشاره به مساءله نسخ و حكمت آن و پاسخ به خرده گيرى مشركين در آيه شريفه : ((و اذابدلنا آيه مكان اية ...))
• اتهام مشركين به پيامبر(ص ) در ارتباط با مسئله نسخ
• توضيحى در مورد اينكه با نزول آيات ناسخ خداوند ايمان مؤ منين را تثبيت مى كند
• شرح و تفصيل جواب خداى سبحان به افتراى مشركين بهرسول خدا(ص ) كه گفتند مردى غير عرب به او مى آموزد
• رواياتى در ذيل آيه : ((ان الله يامر بالعدل و الاحسان ...)) و بيان مراد ازعدل و احسان
• دو روايت در ذيل آيه : ((من عمل صالحا من ذكر و انثى فلنحيينه حيوة طيبة ))
• رواياتى در ذيل آيه : ((يقولون انما يعمله بشر...))
• مؤ من هرگز دروغ نمى گويد

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱- متهم شدن پیامبر(ص) به دروغ گویى از سوى مشرکان، با رخ دادن نسخ و تبدیل پیامى به پیام دیگر در برخى از آیات قرآن (و إذا بدّلنا ءایة مکان ءایة ... قالوا إنما أنت مفتر)

۲- نسخ و تغییر برخى از پیامهاى الهى، دستاویزى براى مشرکان در مبارزه با پیامبر(ص) و متهم کردن او به دروغ گویى (و إذا بدّلنا ءایة مکان ءایة ... قالوا إنما أنت مفتر)

۳- وجود نسخ و تغییر برخى از پیامهاى الهى در قرآن به وسیله خود قرآن (و إذا بدّلنا ءایة مکان ءایة)

۴- آیات قرآن، به تدریج و به مرور زمان نازل شده است. (و إذا بدّلنا ءایة مکان ءایة) لازمه تبدیل یا نسخ آیات و پیامهاى قرآن، نزول تدریجى آنهاست.

۵- نزول تدریجى آیات قرآن و تغییر برخى از آنها از نظر مفاد به مرور زمان، ناشى از علم الهى است. (و إذا بدّلنا ءایة مکان ءایة و الله أعلم بما ینزّل)

۶- نسخ و تبدیل آیات و پیامهاى قرآن، داراى حکمت و دلیلى عالمانه است. (و إذا بدّلنا ءایة مکان ءایة و الله أعلم بما ینزّل)

۷- بیشتر منکران و تکذیب کنندگان قرآن و رسالت پیامبر(ص)، به حقیقت نسخ و حکمت آن جاهل بودند. (و إذا بدّلنا ءایة ... أکثرهم لایعلمون)

۸- وجود برخى از افراد آگاه و مغرض، در میان مشرکان و تکذیب کنندگان پیامبر(ص) (بل أکثرهم لایعلمون)

۹- جهل و ناآگاهى، ریشه اصلى گرایش به کفر، شرک و تکذیب پیامبر(ص) (قالوا إنما أنت مفتر بل أکثرهم لایعلمون)

موضوعات مرتبط

• اسلام: تاریخ صدر اسلام ۲، ۸
• جهل: آثار جهل ۹
• خدا: علم خدا ۵
• شرک: منشأ شرک ۹
• قرآن: آثار نسخ در قرآن ۲; جهل مکذبان قرآن ۷; حقیقت نسخ در قرآن ۷; فلسفه نسخ در قرآن ۶، ۷; نزول تدریجى قرآن ۴، ۵; نسخ در قرآن ۱، ۳، ۵
• کفر: منشأ کفر ۹
• محمد(ص): تهمت دروغگویى به محمد(ص) ۱، ۲; جهل مکذبان محمد(ص) ۷; لجاجت مکذبان محمد(ص) ۸; مبارزه با محمد(ص) ۲; منشأ تکذیب محمد(ص) ۹
• مشرکان: بهانه جویى مشرکان ۲; تهمتهاى مشرکان ۱، ۲; دشمنى علماى مشرکان ۸; مشرکان لجوج ۸