الأنعام ٦٥
ترجمه
| الأنعام ٦٤ | آیه ٦٥ | الأنعام ٦٦ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«یَبْعَثَ»: بفرستد. برانگیزد. «یَلْبِسَکُمْ»: شما را به هم اندازد. شما را گروه گروه و دسته دسته سازد. کار را بر شما مشوّش و آمیخته کند. شما را دارای خواستها و آرزوهای مختلف و متناقض کند. «شِیَعاً»: جمع شیعه، گروهها و دسته‌ها. حال ضمیر (کُمْ) یا مفعول مطلق (یَلْبِسَ) از غیر لفظ خود می‌باشد. «بَأْسَ»: جنگ. عذاب.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
أَ فَأَمِنْتُمْ أَنْ يَخْسِفَ... (۰) أَمْ أَمِنْتُمْ أَنْ يُعِيدَکُمْ... (۰) أَ أَمِنْتُمْ مَنْ فِي السَّمَاءِ... (۰) أَمْ أَمِنْتُمْ مَنْ فِي السَّمَاءِ... (۰)
رَبُّکُمُ الَّذِي يُزْجِي لَکُمُ... (۰) وَ إِذَا مَسَّکُمُ الضُّرُّ فِي... (۰) وَ لَقَدْ کَذَّبَ الَّذِينَ مِنْ... (۰) لاَ يُقَاتِلُونَکُمْ جَمِيعاً إِلاَّ... (۱)
تفسیر
- آيات ۷۳ - ۵۶، سوره انعام
- حكم تكوينى ، مختص به خدا و حكم تشريعى ، همانند امور ديگر، بالاصالة و مستقلا منتسب به خداى تعالى است .
- معنا و تفسير (ان الحكم الا لله ) و (يقص الحق و هو خير الفاصلين ).
- افراط و تفريط دو گروه از مسلمين در مساءله حسن و قبح و رابطه آن با تشريع .
- شرايع و احكام الهى ، معلل به جهات حسن و مزاياى مصالح است ولى نه آنچنانكه افعال و احكام بشرى چنين است .
- عقول بشرى از درك تمام حقائق عاجز است .
- جهات حسن و مصلحت نسبت به احكام و افعال ما حاكميت دارند ولى خداوند محكوم به اين جهات نيست .
- وجه ارتباط اين آيه با ماقبل خودش .
- معناى خزائن غيب و مراد از (( مفاتح الغيب )) .
- مراد از (( كتاب مبين )) .
- فرق (( كتاب مبين )) با (( مفاتح غيب )) .
- عموميت علم خداوند و نامتناهى بودن آن (يعلم ما فى البرّ و البحر... )) .
- حقيقت انسان كه از آن به (( من )) تعبير مى شود، همان روح انسانى است و بس .
- جهت و هدف از گماشتن ملائكه (( حفظه )) براى آدمى تا زمان مرگ .
- ريشه فطرى توجه انسان به خدا و وعده شكر و طاعت دادن او به هنگام گرفتارى هاىشديد.
- تهديد امت به نزول عذاب از ناحيه خداى تعالى .
- وجوهى كه در معناى (( عذاب از فوق )) در آيه شريفه گفته شده است .
- پيشگوئى تفرقه امت و درگيرى هاى بين آنها پس ازرسول خدا (ص ).
- مردم از قوم رسول خدا كه براى نخستين بار نفاق ورزيده ، مخالفت و اعتراض كردند وراه مخالفت را براى سايرين باز كردند.
- آنچه بر سر امت اسلام پديد آمده همه زاييده اختلافات و مشاجرات بعد از رحلت پيامبراست .
- پيغمبر (ص ) معصوم از فراموشى است و خطاب (( ينسينك )) در حقيقت خطاب به امت است .
- آميزش با گناهكاران و حضور در مجلس معصيت ، خطر وقوع در معصيت را براى انسان افزايش مى دهد.
- معناى (بسل ) و مراد از (و ذكر به اءن تبسل نفس ).
- استدلالفاسد و عجيب برخى ، به بعضى آيات براى اثبات اين ادعا كه پيغمبران قبل از بعثت كافر بوده اند.
- معناى اينكه هدايت خدا هدايت است (ان هدى الله هوالهدى ).
- وجه وجهت اثبات ملك و سلطنت براى خداى تعالى در روز قيامت .
- چند نكته :
- رواياتى در ذيل آيه مربوط به نزول بلا بر امت محمد (ص ) و بيان اختلاف و عدم اعتباراين روايات .
- چند روايت در ذيل آيه نهى از نشستن با كسانى كه در آيات خدا خوض مى كنند.
نکات آیه
۱- فقط خداوند توانا بر فرستادن و مسلط کردن عذابهاى گوناگون بر مشرکان است. (قل هو القادر على أن یبعث علیکم عذابا)
۲- یادآور شدن قدرت اختصاصى خداوند بر فرستادن انواع عذاب بر مشرکان و کافران، از وظایف تبلیغى پیامبر (ص) (قل هو القادر على أن یبعث علیکم عذابا)
۳- خداوند توانمند بر فرستادن عذاب از بالا (آسمان) و از زیر پاها (زمین) بر مشرکان است. (قل هو القادر على أن یبعث علیکم عذابا من فوقکم أو من تحت أرجلکم)
۴- تقسیم شدن مردم به فرقه هاى مختلف و درگیرى و جنگ بین آنان، از انواع عذاب الهى بر مردم است. (أو یلبسکم شیعا و یذیق بعضکم بأس بعض) «شیع»، جمع «شیعه»، به معنى گروهها و فرقه هاست و «بأس» نیز به معنى جنگ و یا شدت جنگ است. (لسان العرب). جمله «و یذیق ...» عطف تفسیر و یا عطف سبب بر مسبب است، یعنى نتیجه گروه گروه شدن جنگ و درگیرى است.
۵- گروه گروه شدن، زمینه درگیرى و خونریزى و نشانه عذاب الهى است. (أو یلبسکم شیعا و یذیق بعضکم بأس بعض)
۶- خداوند در عین قدرت بر فرستادن انواع عذاب بر مشرکان و کافران، به آنان مهلت مى دهد. (قل هو القادر على أن یبعث علیکم) چون در آیات گذشته سخن از نزول عذاب و درخواست مشرکان در این زمینه بود، این آیه با بیان قدرت خداوند بر عذاب به طور ضمنى دلالت بر مهلت دادن به مشرکان دارد.
۷- خداوند در عین قدرت بر عذاب و نابودى مشرکان، آنان را از مهلکه ها نجات مى دهد. (قل الله ینجیکم ممنها و من کل کرب ... قل هو القادر على أن یبعث علیکم عذابا)
۸- شرک زمینه ساز نزول عذابهاى گوناگون و پیدایش جنگ و اختلاف در جامعه (ثم أنتم تشرکون. قل هو القادر على أن یبعث علیکم عذابا)
۹- تنوع و گوناگونى بیان، از شیوه هاى به کار رفته در آیات قرآن (انظر کیف نصرف الأیت)
۱۰- مبلغان دین وظیفه دار تأمل و تحقیق در شیوه هاى بیان حقایق در قرآن و به کارگیرى آن در تبلیغ هستند. (انظر کیف نصرف الأیت لعلهم یفقهون)
۱۱- روشهاى گوناگون و متنوع قرآن در بیان مفاهیم و مقاصد، جولانگاهى است براى تأمل و اندیشه. (انظر کیف نصرف الأیت لعلهم یفقهون)
۱۲- دریافت و فهم مقاصد قرآن، هدف از بیان آیات به شکلهاى متنوع و گوناگون است. (انظر کیف نصرف الأیت لعلهم یفقهون)
۱۳- بیان مطلب به شیوه هاى گوناگون و متنوع، روشى کارساز در تعلیم و تربیت است. (انظر کیف نصرف الأیت لعلهم یفقهون) «لعل» حرف ترجى و کاربرد آن در جایى است که امید به عملى شدن فعل وجود داشته باشد. در این بخش از آیه چون فعل «یفقهون» در پى حرف ترجى آمده، چنین بر مى آید که «فهم» پس از بیان آیات به شیوه هاى مختلف متوقع است.
روایات و احادیث
۱۴- روى عن أبى عبدالله (ع) إنه قال: معنى «عذابا من فوقکم» السلطان الجائر «و من تحت أرجلکم» السفلة و من لاخیر فیه ... «و یذیق بعضکم بأس بعض» قال: سوء الجوار.[۱] امام صادق(ع) فرمود: معناى «عذابا من فوقکم»، سلطان ستمگر و معناى «و من تحت ارجلکم»، زیردستان و افراد بى خیرو معناى «و یذیق بعضکم بأس بعض»، بدرفتارى همسایگان است.
۱۵- «أو یلبسکم شیعا» المروى عن أبى عبداللّه (ع): عنى به یضرب بعضکم ببعض بما یلقیه بینکم من العداوة و العصبیة.[۲] از امام صادق (ع) درباره «أو یلبسکم شیعا»، روایت شده است: مراد این است که با ایجاد دشمنى و عصبیت بین شما، بعضى را به جان بعضى دیگر مى اندازد.
۱۶- عن أبى جعفر (ع) فى قوله: «... عذابا من فوقکم» هو الدخان و الصیحة «او من تحت ارجلکم» و هو الخسف «او یلبسکم شیعا» و هو اختلاف فى الدین و طعن بعضکم على بعض «و یذیق بعضکم بأس بعض» و هو ان یقتل بعضکم بعضا و کل هذا فى أهل القبلة ... .[۳] از امام باقر (ع) روایت شده است: مراد از «عذابا من فوقکم»، دود و صیحه آسمانى و مراد از «أو من تحت أرجلکم»، فرو رفتن در زمین و مراد از «یلبسکم شیعا»، اختلاف در دین و بدگویى بعضى از شما نسبت به بعض دیگر مى باشد، و مراد از «و یذیق بعضکم بأس بعض» این است که گروهى از شما گروه دیگر را بکشد و تمام اینها مربوط به اهل قبله است ... .
موضوعات مرتبط
- اختلاف: آثار اختلاف ۵; اختلاف دینى ۱۶; زمینه اختلاف ۸
- بدگویى: زشتى بدگویى ۱۶
- پادشاه: ظالم ۱۴
- تبلیغ: تنوّع در بیان تبلیغ ۱۰; روش تبلیغ ۱۰
- تذکر: به مشرکان ۲
- تربیت: روش تربیت ۱۳
- تعصب: آثار تعصب ۱۵
- تعلیم: تنوع در بیان تعلیم ۱۳; روش تعلیم ۱۳
- قرآن: تفقّه در قرآن ۱۰، ۱۱
- جنگ: زمینه جنگ ۵، ۸
- خدا: اختصاصات خدا ۱، ۲; عذابهاى خدا ۱، ۴، ۵; قدرت خدا ۱، ۳، ۶، ۷; مهلت خدا ۶; نجات بخشى خدا ۷
- دشمنى: منشأ دشمنى ۱۵
- دوست: بى خیر ۱۴
- ذکر: قدرت خدا ۲
- زمین: فرو رفتن در زمین ۱۶
- شرک: آثار شرک ۸
- عذاب: اقسام عذاب ۱، ۲، ۳، ۴، ۸; عذاب با جنگ ۴; عذاب با دود ۱۶; عذاب با صیحه آسمانى ۱۶; منشأ عذاب زمینى ۳; موجبات عذاب ۸; مهلت در عذاب ۶; نزول عذاب آسمانى ۳; نشانه هاى عذاب ۵
- قتل: زمینه قتل ۵
- قرآن: تنوّع آیات قرآن ۹; تنوّع بیانى قرآن ۹، ۱۰، ۱۱; فلسفه تنوّع بیانى قرآن ۱۲; فهم قرآن ۱۲; ویژگى آیات قرآن ۹; ویژگى قرآن ۱۱
- کافران: عذاب کافران ۶; منشأ عذاب کافران ۲; مهلت به کافران ۶
- گروهبندى: آثار گروهبندى ۵
- گروههاى اجتماعى: اختلاف گروههاى اجتماعى ۴
- مبلغان: مسؤولیت مبلغان ۱۰
- محمّد (ص): تبلیغ محمّد (ص) ۲; مسؤولیت محمّد (ص) ۲
- مشرکان: عذاب مشرکان ۳، ۶; منشأ عذاب مشرکان ۱، ۲; مهلت به مشرکان ۶; نجات مشرکان از هلاکت ۷
- هلاکت: عوامل نجات از هلاکت ۷
- همسایه: بد ۱۴
