نتایج جستجو

گر چه ظاهراً عموم مردم را شامل مى شود و دلیل بر آن است که همگى در غفلت اند ولى بدون شک، هر گاه که سخن از توده مردم گفته مى شود، استثناهایى وجود دارد، و در

[اسراء:15]. [قصص:59]. گرچه هر دو آيه درباره تعذيب منكرين رسالت در اين دنيا است ولى روشن مى‏شود كه عذاب آخرت نيز پس از تبليغ و اتمام حجت است. مشروح اين مطلب در

مناقضه آشكار است . ولى ظاهراً آن سه مرحله ترقى از تكذيب قرآن و رسول خدا صلى اللّه عليه و آله و سلم است اول گفتند: خوابهاى پريشان است ولى چون خواب در نوبت

ورى وزر وزن وسق وسم وسوس وصد وضع وضن وعد وعى وفق وقت وقد وقع وقى ولد وله ولى وهج ويل وکء ى ياقوت يتم يدى يسر يقن يمن يوم ک کئس کان کبر کتب کثر کدح کذب

ايمان آورده و قدرت داشته كه عمل بكند ولى نكرده است، ايمان او فايده ندارد امّا آنكه پيش از رسيدن مرگ ايمان آورده ولى حجال عمل نداشته است، آيه به حال او شامل

بنابراین، «یُکْشَفُ عَنْ ساق» یعنى در آن روز ریشه هاى هر چیز آشکار مى شود، ولى، معناى اول مناسب تر به نظر مى رسد. سوق‌ (۱۷ بار) وَ عَن يُدْعَوْن يُکْشَف

رابيان مى‏دارد، گوش كنند ولى متأسفانه در ميان ما اين مطلب عملى نيست. از آيه وجوب نفهميده‏اند وگرنه مشهور و معروف شده بود ولى مطلوبيت آن جاى گفتگو نيست

از مفسران، آن را سن 75 سالگى و بعضى 90 سالگى، و بعضى 95 سالگى شمرده اند; ولى حق آن است که سن معینى ندارد و نسبت به اشخاص متفاوت است. به تعبیر دیگر، منظور

مى‏خواستند در راه رفتن بر ديگران سبقت بگيرند ولى چطور مى‏ديدند؟ بعضى آن را عدم قدرت بر هدايت گرفته‏اند ولى با ملاحظه آيه قبل و بعد بدست مى‏آيد كه منظور

اللّه ابداً توجّهى نيست و تسبيح اسم جز تسبيح مسمّى چيز ديگر نمى‏شود باشد ولى تعلّق تسبيح بر اسم شايد جهت ديگرى داشته باشد و ان اينكه همانطور كه در حق تعالى

نثويّت دارد ولى از بخش «گاتاها» چندان دوگانگى فهميده نمى‏شود بلكه بر حسب ادعاى برخى از محققين از اين بخش يگانه‏پرستى استنباط مى‏گردد... ولى ما بر حسب اعتقاد

يا ترازوى متداول . گرچه در لغت ميزان را ترازو، و عدل و مقدار معنى كرده‏اند ولى آنچه گفته شد مستفاد از قرآن و استعمالات است. در نهج البلاغه نامه 31 خطاب به

[احزاب:72-73]. يعنى: ما اين امانت را بر آسمانها و زمين و كوهها عرضه كرديم ولى از برداشتن آن امتناع كردند و از آن بترسيد پس انسان آن را برداشت زيرا كه وى

كه به ماه برسد. ادراك لازم نيز آمده است مثل «ادراك الصبىّ»يعنى بچه بالغ شد ولى موارد استعمال آن در قرآن همه متعدى است. درك (بر وزن فرس و فلس) به معنى رحمت

بكشتى تحقّق يافته است، در اين صورت ثمّ در معناى معمولى خود به كار رفته است. ولى در دو آيه [نحل:110] براى ترتيب خبر است زيرا ترتيب در ميان دو امر فوق نيست

گويد: حمل يك معنى دارد و در چيزهاى بسيار بكار مى‏رود فعل آن در همه يكى است ولى در ظاهر حمل مى‏شود مثل باريكه بر دوش گيرند حمل (به كسر اوّل) گفته‏اند و به

[انعام:136]. آنچه براى بتهايشان است به خدا نمى‏رسد و در راه خدا صرف نمى‏شود ولى آنچه براى خداست به بتها مى‏رسد. آيه راجع به بدعتهاى مشركان است. وصل متصل كردن

متصل مى‏كند و به قولى كارهاى قبل از مرگ را به كارهاى بعداز مرگ متصل مى‏كند ولى اين راجع به وصيت ميت است و گرنه طبرسى فرموده: وصى، ايصاء، امر وعهد همه به

طبرسى آن را مستحق لوم معنى كرده و گويد: مليم آن است كار را ملامت آور كند ولى ظاهرا اين درست نيست زيرا اسم مفعول آن ملام است پس مليم به معنى ملامت كننده

گفته‏اند. به قول بعضى از بزرگان صيغه ظّلام براى مبالغه در نفى از آن بهتر است ولى مطلب فوق از آن بهتر است و بقول بعضى خداوند اگر ظلمى مى‏كرد حتماً ظّلام بود

مى‏خواهد با اموال و اولاد آنها را معذّب كند و در حال كفر جانشان در آيد و بميرند. ولى بهتر اين است بگوئيم: در حال كفر هلاك شوند و آن همان استدراج است كه در «درج»

آله وسلم اصرار كردند كه آنها را نكشند و فديه بگيرد تا وضع ماليشان بهتر شود ولى حق آن بود كه اسيران كشته شوند تا ديگران به جنگ مسلمين جرئت ننمايند زيرا آن

شده بود ولى آنها به كسى سحر نمى‏آموختند مگر آنكه مى‏گفتند: ما فته و امتحانى هستيم كافر مباش و اينكه به تو ياد داديم در ضرر مردم به كار مبر، ولى آنها سحرى

[بقره:249]. اغتراف مثل غرف به معنى اخذ است «غرفة» را به فتح اول و ضم آن خوانده‏اند ولى به ضم اول مشهور است در صورت اول مفعول مطلق است و در صورت دوم مفعول به «اغترف»

سبات خواب است و آن مغاير با معناى اوّلى نيست كه خواب قطع فعاليّت ظاهرى است ولى در آيه شريفه بايد راحتى و آرامش معنى كرد. سبت يهود سبت يهود عبارت از قطع عمل

كلمه هر كه دانش و علم در وجودش استقرار يافته و ريشه دوانده راسخ در علم است ولى مصداق اولى و حقيقى آن رسول خدا و ائمه اطهار عليهم السلام است در تفسير برهان

اوّل اسم فعل است يعنى مرا مس كن «لامَساس» يعنى مرا مس نكن به من دست نزن. ولى قرائت مشهور در قرآن به كسر ميم است در قاموس گويد: معنى لامِساس در قرآن آن

آنها را فراموش كردى و ناديده گرفتى همانطور امروز فراموش مى‏شوى.(طه‏126). ولى در آيات هست كه اهل عذاب روز قيامت بينائى و شنوائى و گويائى دارند [بقره:166]

أَزاغَ اللَّه قُلُوبَهُمْ» است يعنى چون خود مشتبه مى‏كنند ما هم چنان مى‏كرديم ولى احتمال اوّل بهتر يعنى در صورت فرستادن ملك ما عامل اين كار مى‏بوديم و چون نمى‏خواهيم

ظاهراً غرضش آن است كه «كانَ اللَّهُ عَليماً» يعنى خدا از ازل چنين بوده است ولى به نظر نگارنده زمان در آن ملحوظ نيست. و حق همان است كه گفتيم، جوهرى در صحاح

كه در محلى از يمن قرار داشته و قبيله مذحج و ديگران آن را مى‏پرستيده‏اند. ولى منظور قرآن از يغوث، آن نيست. لا يعوق قد نسر سواع ضلل کثر ودد وذر زيد نن ظلم

هم يهود هود من امن الله اله وله انن على کون شىء ليس صابئون او لا بنو نا ب ولى اخذ ان ذلک ملل بعض نصارى هدى ما حزن نحن عن حتى مسيح تلک مجوس منى ا تبع ک حبب

وعد قد بعد ظنن ليت هوى غيب ارض عمى کتم فعل سمو قحم عدد رود شرر حسب رسل سوى ولى امر جعل امم هى ذکر اذن کلل تلو الى انس ابو عبس حمى لکن عاد ريب ضعف طعم موت

س) يكى از پيغمبران عليهم السلام است، نام مباركش فقط دوبار در قرآن ياد شده ولى راجع به شرح حال او مطلبى نيامده است. در توحيد صدوق باب 65 نقل شده: حضرت رضا

ريب شکر لما خزن ظلم الى رئى يقن غير امر کثر نن قلب دعو اجر ثقل غرم وعد عهد ولى رسل

كرده‏اند در مجمع و اقرب الموارد، خاك مرطوب گفته‏اند و غير آن معنى نيز آمده است ولى از نهج البلاغه روشن مى‏شودكه معنى آن مطلق خاك است [طه:6] براى خداست آنچه در

ثلث حلم رضو کتب عزل دنو رجع صلو نفس کلل ابو اجر نسو بعض فدى حدد سکن لم الک ولى شتت

از رسول در اينجا جبرئيل است. مراد از رسل در قرآن مجيد اكثراًپيامبران است ولى گاهى از آن ملائكه مراد است مثل [هود:81]. [انعام:61]. [يونس:21]. آيات ديگرى

اتباعش گفتند:اين معبود شما و معبود موسى است. موسى آن را از ياد برده است . ولى آنها مى‏ديدند كه گوساله سخنى به آنها سود و زيانى ندارد و اين چنين چيز نمى‏تواند

ردد ن انس نور اول قبل حکم صرط اخر جعل عذب ذکر ظلم اجل ذلک قلب کلل نن متع ولى خرج موسى اتى تبع اخذ رحم اهل عبد لو کيف لعل خير فرعون غفر وقى حشر عمل يدى

گويد: اَمْت يعنى مكان مرتفع، تپه‏هاى كوچك، پستى و بلندى، و اختلاف در شيئى. ولى مراد از آن در آيه، بلندى است، و اين آيه عبارت اخرى آيه ما قبل است كه فرموده

آن نصرانى است [آل عمران:67]. اين لفظ يكبار بيشتر در قرآن مجيد نيامده است ولى «نصارى» چهارده بار ذكر شده است [بقره:135]. درعلت اين تسميه چند قول است، به

سبل عند دون عمل قد يا لم اول يوم الذى امر نزل اخر عذب ظلم حقق جعل لو ذکر ولى انس اخذ رئى خلق نفس نصر غير مع اوى عزز فضل ائى طوع شهد دعو حسن کذب ضلل اذا

على ان اله عکف هم ربب کم ظلل اخذ نن جعل ضلل بعد ا ک هن ما بنو آزر کيد کثر ولى ها يا وله رئى ت موسى من دبر اتى هل انس ابو ن سمع جنب ابراهيم بحر شهد الله

لما اذ جىء ارض سمو فرض سبق هؤلاء قوى دور سبل حکم ميل وعد عدد قرب ذکر نفس ولى وسم بغى

حاليكه عرش را احاطه كرده‏اند مى‏بينى بيضاوى گويد «من» زايد يا براى ابتدا است ولى بهتر است براى بيان باشد. در الميزان گويد: عرش نقامى است كه اوامر الهى از آن

ارض الا على قد سمو يا انس اذ اهل ائى رسل حقق اوى ذلک انت ا قوم ثم سوء نبو ولى مثل لم شهد يوم خلق ملک الذى قتل جعل عند خير خلف حتى کفر اذا ذکر توراة صبر

تلاش انسان و وارد شدن از راههاى صحيح را در كثرت روزى نمى شود بى تأثير دانست ولى جزء العلة و يا از آن هم كمتر است. آنكه يك ليوان آب از شير لوله كشى شهر پر

باء در «بِهِمْ» براى تعديه است يعنى است يعنى كشتى‏ها آنها را روان كردند، ولى به قاموس و صحاح نگاه‏كردم «جرى» با باء متعدى نشده است لذا بايد گفت باء در

نزل انتم قدح جدر قلب موت غلظ سوف ردد سقى يعقوب الى جبر سود ثقل خول هون رجع ولى لمس مع کثر بشر نبذ ندى وذر

الم سمم ودد غلى رئس عهن کفر نا لقى فوق على الذين جبل مهل اخذ صلى صهر صبب ولى کذب طعم اخر صدق جزى فدى سحب انى هنا ايى قول موه رجع عتل وفق قطع سقى هو سلسل

قولى در آن موصوف حذف شده و تقدير «مَثَلُ الْجَنَّة... جَنَّةٌ تَجْرى» است ولى به نظر مى‏آيد كه «تَجْرى...» در جاى خبر بوده باشد ايضاً آيه [محمّد:15]. 3-

رسانند، ولى از نظر ریشه لغوى با هم تفاوت دارند. قهر و قاهریت به آن نوع غلبه و پیروزى گفته مى شود که طرف، هیچ گونه مقاومتى نتواند از خود نشان دهد. ولى در کلمه

آیات شامل این کلمه «تمنّى» به معناى آرزو است ولى بعضى گفته اند: به معناى تلاوت و قرائت است، چنان که در اشعار عرب، گاه به این معنا آمده ـ این تفسیر گر چه

در اصل به معناى وارد شدن تدریجى در آب و راه رفتن (و شنا کردن) در آن است، ولى بعداً به عنوان کنایه به ورود در سایر امور نیز گفته شده است، اما این کلمه در

«عائل» از مادّه «عَیْلَة» در اصل، به معناى شخص عیالمند است هر چند غنى باشد; ولى این واژه به معناى فقیر نیز به کار رفته است، و در آیه مورد بحث، اشاره به همین

موت ايى انس حبب رشد ارض رسل حيى لما نن کثر هن غفر حتى دنو يتم حقق او مثل ولى کلل ذلکم ن اوى کتب لو

به همان معناى معروف آن است، ولى لازمه هر یأسى علم به عدم تحقیق آن موضوع است، بنابراین، ثبوت یأس آنها لازمه اش علم آنهاست، ولى این گفتار «راغب» نتیجه اش این

مفهوم وسیعى دارد، که هر گونه انحراف و زشتى و عذاب در مفهوم آن خلاصه شده است، ولى جمعى از مفسران، «سیئة» را به معناى «شرک و کفر»، بعضى آن را به «اعمال قبیح»،

آیات شامل این کلمه «جَمَل» در لغت به معناى شترى است که تازه دندان برآورده، ولى یکى دیگر از معانى «جمل» طناب محکمى است که کشتى ها را با آن مهار مى کنند; و

آمدنى است و در آن ترديدى نيست، ولى بيشتر مردم ايمان نمى‌آورند در حقيقت، رستاخيز قطعاً آمدنى است؛ در آن ترديدى نيست، ولى بيشتر مردم ايمان نمى‌آورند. البته

امیدوارى و انتظار در مورد امورى است که اطمینان به وجود آن در آینده نمى باشد ولى احتمال وجود دارد، اما سؤال این است که این کلمات در مورد خداوند که از همه چیز

ذلک يى حقق بئس سبل ا عدل جنن وفى ايد قتر نطق لمم صبر نبو اوى حسن بيت نعم ولى عن صلح بنى اذ دنو

عمران:39] بعضى از بزرگان در تفسير خود «حصور» را كنار گيرنده از زنان گفته است ولى چنانكه در «حصر» گذشت معناى پارسائى بهتر است و خود دارى زنان به معنى عدم تزويج

وجد هم اذا ک قول ارض طلع سبح ليل سبب ذات بلغ زيت بتل غرب برک لون عين خلف ولى کم برر قوم حمء کما حتى الو کذب ورى ايى وجه هدى بهت جنب کود اذ قرض بحث لکن

است كه عذر مى‏آورد ولى عذر ندارد، ولى معتذر كسى است كه عذر دارد (مجمع البيان) در مفردات گفته: معذّر آن است كه خود را معذور مى‏داند ولى عذر ندارد. اين فرق

آیات شامل این کلمه «أولیاء» جمع «ولىّ» از مادّه «ولایت» (ولى یلى) به معناى عدم واسطه میان دو چیز و پى در پى بودن آنها و به معناى نزدیکى فوق العاده میان

براى خود بر مردم قائل است ولى هیچ حقى براى کسى بر خود قائل نیست، اینها همه از صفات بارز طاغوتیان و مستکبران در هر زمان است. ولى کلمه «جبّار» گاهى بر خداوند

آیات شامل این کلمه «فَرش» به همان معناى معروف است، ولى در اینجا به معناى گوسفند و نظیر آن از حیوانات کوچک تفسیر شده است و ظاهراً نکته اش این است که این

روحانى گفته شده است. و منظور از «أَشَدّ» در اینجا رسیدن به حدّ بلوغ است; ولى بلوغ جسمانى در اینجا کافى نیست، بلکه، باید بلوغ فکرى و اقتصادى نیز باشد. به

هاى «شیر» است، و بعضى آن را به معناى تیرانداز و یا صیاد نیز تفسیر کرده اند، ولى معناى اول در اینجا مناسب تر به نظر مى رسد. قسر (۱ بار) قسور (۱ بار) شير. [مدثر:51-50]

کلمه «امانت» از مادّه «أمْن» گر چه معمولاً به امانت هاى مالى گفته مى شود، ولى در منطق قرآن مفهوم وسیعى دارد که تمام شئون زندگى اجتماعى، سیاسى و اخلاقى را

آیات شامل این کلمه «اعلام» جمع «عَلمَ» (بر وزن قلم) به معناى «کوه» است; ولى در اصل به معناى علامت و اثرى است که از چیزى خبر مى دهد; مانند «عَلم الطریق»

اطلاق شده است. ولى بعضى از مفسران مى گویند: این، در صورتى است که «سلخ» با «عَن» متعدى شود و اگر با «مِن» متعدى گردد به معناى خارج ساختن است; ولى، دلیل روشنى

«تَجْرِی بِأَعْیُنِنَا» یعنى آن کشتى، بندگان خالص و مخلص ما را همراه مى برد، ولى با توجّه به موارد استعمال این تعبیر در آیات دیگر قرآن، تفسیر اول صحیح تر به

«عَوَج» (بر وزن کرج) به معناى کجى حسى است، ولى «عِوَج» (بر وزن پدر) به کجى هایى گفته مى شود که با فکر، درک مى شود. ولى ظاهراً پاره اى از آیات قرآن مانند آیه

خواهند بود. ولى تفسیر اول (الیوم به معناى امروز که در دنیا هستید) صحیح تر به نظر مى رسد. زیرا «الف و لام» در «الیَوْم» الف و لام «عهد» است، ولى طبق تفسیر

در «مجمع البیان» نقل مى کند که بعضى «عِشار» را به معناى «ابرها» گرفته اند. ولى مى افزاید: «بعضى گفته اند تفسیر عشار به ابرها چیزى است که در لغت عرب شناخته

«أَنْکَر» افعل تفضیل است و گرچه معمولاً افعل تفضیل، در مورد مفعول نمى آید ولى در باب عیوب به طور نادر این صیغه آمده است («أَنْکَر» افعل تفضیل از «منکر»

«خطیئه» در بسیارى از موارد، به معناى گناهانى است که از روى عمد تحقق نیافته، ولى در آیه مورد بحث، به معناى گناه کبیره و یا آثار گناه است که بر قلب و جان انسان

آیات شامل این کلمه «قَوْل» گر چه معناى وسیعى دارد، ولى در این گونه موارد، به معناى فرمان عذاب است. قول‌ (۱۷۲۲ بار) ال وَ مِن الّذِين مَا مَن فِي عَلَيْهِم

«حِزب» در اصل به معناى «جماعت و گروهى» است که داراى تشکل و شدت عمل باشند; ولى معمولاً به هر گروه و جمعیتى که پیروى از برنامه و هدف خاصى مى کنند، اطلاق مى

آیات شامل این کلمه «سِنِین» جمع «سَنة» به معناى سال است، ولى معمولاً هنگامى که با کلمه «أَخذ» (گرفتن) به کار مى رود، به معناى گرفتار قحطى و خشکسالى شدن

مى باشد; بنابراین، تمام سبزى ها حتى جوانه هاى درختان را نیز شامل مى شود. ولى از آیه فوق چون در پشت سر آن اشاره به دانه هاى غذایى شده، استفاده مى شود که

بحث، اشاره به بت ها مى دانند، که هرگز در قیامت قادر به یارى مشرکان نیستند، ولى، ظاهر این است که، آیه مفهوم وسیعى دارد که بتها یکى از مصادیق آن است. جند (۲۹

مردم بزرگ‌تر [و دشوارتر] است، ولى بيشتر مردم نمى‌دانند قطعاً آفرينش آسمانها و زمين بزرگتر [و شكوهمندتر] از آفرينش مردم است، ولى بيشتر مردم نمى‌دانند. البته

آیات شامل این کلمه «سِنِین» جمع «سَنة» به معناى سال است، ولى معمولاً هنگامى که با کلمه «أَخذ» (گرفتن) به کار مى رود، به معناى گرفتار قحطى و خشکسالى شدن

«منجنیق» تفسیر کرده اند که وسیله پرتاب اشیاء سنگین از فاصله هاى دور بود، ولى غالب مفسران همان تفسیر اول را برگزیده اند که «بنیان» ساختمان و چهار دیوارى

گرفتار باشد ولى رحمت اعّم است به مبتلى و غير آن. ابن اثير در نهايه رأفت را اخّص گرفته و گويد: رحمت هم در شيى محبوب آيد و هم در مكروه از روى مصلحت ولى رأفت فقط

ورود و حرکت در آب است، و سپس به ورود و آلوده شدن به سایر امور نیز گفته شده، ولى در قرآن مجید، غالباً در مورد ورود در مطالب باطل و بى اساس استعمال مى شود.

این کلمه «فِتْیَة» جمع «فتى» در اصل به معناى «جوان نوخاسته و شاداب» است; ولى گاهى به افراد صاحب سن و سالى که روحى جوان و شاداب دارند، نیز گفته مى شود،

و بعضى از «حَذَر» به معناى هوشیارى، بیدارى و آمادگى از نظر نیرو و سلاح، ولى این دو تفسیر با هم منافاتى ندارد، چرا که فرعونیان هم بیمناک بودند و هم آمادگى

به طورى که در «مجمع البیان» آمده، در اصل به معناى جستجوى چیزى در خاک است، ولى بعداً به هرگونه جستجو حتى در مباحث فکرى و عقلى آمده است. بحث‌ (۱ بار) كاويدن

آیات شامل این کلمه «سَمِىّ» گر چه به معناى «هم نام» است، ولى روشن است که منظور در اینجا تنها نام نیست، بلکه محتواى نام است; یعنى آیا کسى غیر از خدا، خالق،

داور و قاضى و حاکم است و بعضى آن را با حاکم از نظر معنا مساوى دانسته اند. ولى جمعى از مفسّران از جمله «شیخ طوسى» در «تبیان» معتقدند که «حَکَم» به کسى گفته

به معناى صورت است که، به هنگام مقابله با کسى با آن مواجه و روبرو مى شویم، ولى هنگامى که در مورد خداوند به کار مى رود، منظور ذات پاک او است. بعضى نیز «وَجْهُ

مادّه «تَولِّى» در اینجا به معناى جدا شدن از موسى یا از آن مجلس تفسیر شده است ولى ممکن است با توجّه به مفهوم این لغت، حالت اعتراض و ناراحتى فرعون و موضع گیرى

امام صادق(علیه السلام) آمده است: «محروم کسى است که زحمت کسب و کار مى کشد، ولى زندگى او پیچیده شده است». سئل‌ (۱۲۸ بار) ل‌ (۳۸۴۲ بار) وَ فِي حَق الْمَحْرُوم

خویش است، و بعضى گفته اند: منظور هدایت به راه خدا به خاطر دیدن این معجزه است.ولى ظاهر همان معناى اول است، هر چند معناى اول خود مقدمه اى براى معناى دوم بوده

مادّه «استفزاز» به معناى تحریک کردن و برانگیختن است. تحریکى سریع و ساده، ولى در اصل به معناى قطع و بریدن چیزى است; لذا هر گاه پارچه یا لباسى پاره شود،