الزمر ١٠
ترجمه
| الزمر ٩ | آیه ١٠ | الزمر ١١ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«لِلَّذِینَ أَحْسَنُوا فِی هذِهِ الدُّنْیَا حَسَنَةٌ»: کسانی که نیکی کنند، علاوه از آخرت در همین جهان نیکی عظیمی می‌بینند (نگا: نحل / و غافر / ). برای کسانی که در این جهان نیکی کنند، در آخرت نیکی عظیمی است. تفسیر اوّل درست‌تر به نظر می‌رسد. چرا که نقطه مقابل نیکوکاران، بدکارانند که در هر دو جهان بدی می‌بینند (نگا: بقره / و آل‌عمران / ، رعد / ). پس باید که نیکوکاران نیز در هر دو جهان نیکی ببینند. «بِغَیْرِ حِسَابٍ»: (نگا: بقره / آل‌عمران / و ، نور / ، ص / ).
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا... (۳) إِنَ الَّذِينَ تَوَفَّاهُمُ... (۴)
مَنْ ذَا الَّذِي يُقْرِضُ اللَّهَ... (۱) مَثَلُ الَّذِينَ يُنْفِقُونَ... (۱)
تفسیر
- آيات ۱ - ۱۰ سوره زمر
- محتواى كلى سوره مباركه زمر و زمينه نزول آن
- اشاره به معناى انزال و تنزيل قرآن كريم
- معناى اينكه دين خالص براى خداست
- بيان مبناى اعتقادى بت پرستان درباره عبادت ارباب و آلهه و مقصود از اينكه آنان غير خدارا اولياءاتخاذ كرده اند
- تقرير احتجاج بر ردّ و نفى فرزند گرفتن خدا براى خود چه فرزندى حقيقى و چهاعتبارى در آيه : لوارادالله يتخذولدا لا صطفى مما يخلق مايشاء...
- احتجاج بر وحدت خداوند در الوهيت و ربوبيت ، با بيان انحصار خلق و تدبير در اوعزوجل
- تفسير آيه : و ان تكفروا فان الله غنى عنكم ولايرضى لعباده الكفر و ان تشكروايرضه لكم ... كه راجع به كفران نعمت و شكر آن است
- گفتارى در معناى خشم و رضاى خدا
- انسان بالفطره خداشناس است و در حال اضطرار رو به اوست ولى درحال تنعم و خوشى ، غافل از او
- برابر نبودن انسان متنعم غافل از خدا با مؤ من متهجد، و عدم تساوى عالم به خدا باجاهل به او
- صابران اجر بى حساب در پيش رو دارند
- رواياتى درباره اخلاص ، الذين يعلمون ، و شاءننزول آيه : امن هو قانت ...، و اجر صابران
نکات آیه
۱ - پیامبر(ص)، مأمور فراخواندن مؤمنان به تقواپیشگى و پرواداشتن از پروردگار (قل یعباد الذین ءامنوا اتّقوا ربّکم)
۲ - تقواپیشگى و پرواداشتن از خداوند، از مقتضیات ایمان و از نشانه هاى مؤمنان راستین است. (یعباد الذین ءامنوا اتّقوا ربّکم) مخاطب قرار گرفتن مؤمنان و توصیه به آنان مبنى بر رعایت تقواى الهى، مى تواند گویاى حقیقت یاد شده باشد.
۳ - بندگان مؤمن، مورد لطف و عنایت ویژه خداوند. (یعباد الذین ءامنوا) برداشت بالا از تعبیر «یعباد» (اى بندگان من) استفاده مى شود.
۴ - اعتقاد به ربوبیت خدا، مقتضى تقواپیشگى و پروا داشتن از او است. (اتّقوا ربّکم)
۵ - رعایت تقواى الهى، امرى لازم و واجب براى مؤمنان (الذین ءامنوا اتّقوا ربّکم)
۶ - اعطاى پاداش نیک در دنیا، وعده خداوند به احسان کنندگان (للذین أحسنوا فى هذه الدنیا حسنة) برداشت بالا مبتنى بر این دیدگاه است که «فى هذه الدنیا» ظرف براى «حسنة» باشد، نه براى «أحسنوا»; چنان که در جاى دیگر قرآن، به این حقیقت تصریح شده است: «للذین أحسنوا فى هذه الدنیا حسنة و لدار الأخرة خیر...»، (سوره نحل (۱۶) آیه ۳۰).
۷ - پاداش احسان کنندگان در دنیا، بسیار بزرگ و توصیف ناپذیر است. (للذین أحسنوا فى هذه الدنیا حسنة) برداشت بالا از تنوین «حسنة» - که براى تعظیم و تفخیم است - استفاده مى شود.
۸ - احسان، مقتضى پاداش نیک است. (للذین أحسنوا فى هذه الدنیا حسنة)
۹ - احسان در دنیا، درپى دارنده پاداش نیک و بزرگ الهى در جهان آخرت (للذین أحسنوا فى هذه الدنیا حسنة) برداشت بالا بر این اساس مبتنى است که «فى هذه الدنیا» متعلق به «أحسنوا» و ظرف براى آن باشد.
۱۰ - دنیا، عرصه تلاش و کوشش و جهان آخرت، عرصه اجر و پاداش (للذین أحسنوا فى هذه الدنیا حسنة)
۱۱ - تشویق و ترغیب مؤمنان تقواپیشه به احسان از سوى خداوند (یعباد الذین ءامنوا اتّقوا ربّکم للذین أحسنوا فى هذه الدنیا حسنة) یاد کردن پاداش احسان پس از توصیه به تقواپیشگى، مى تواند براى تشویق و ترغیب تقواپیشگان به احسان باشد.
۱۲ - زمین، از آنِ خدا و در مالکیت او است. (أرض اللّه وسعة) مقصود از «أرض اللّه» کره زمین است. این تعبیر گویاى برداشت یاد شده است.
۱۳ - تشویق و ترغیب خداوند، به هجرت از سرزمین نامساعد براى حفظ ایمان و تقواپیشگى و احسان، به سرزمین مناسب دیگر (یعباد الذین ءامنوا اتّقوا ربّکم ... و أرض اللّه وسعة) یاد کردن از توسعه و فراخى زمین - پس از توصیه به تقوا و احسان - براى مؤمنانى که به جرم ایمان و تقواى الهى به شدت تحت فشار و شکنجه مشرکان و کافران مکه قرار داشتند; در واقع توصیه و تشویق به هجرت، به سرزمین مساعد دیگر است.
۱۴ - وجود شرایط مناسب و مساعد براى دیندارى، تقواپیشگى و احسان، از معیارهاى شایسته و بایسته در انتخاب وطن و محل زندگى (یعباد الذین ءامنوا اتّقوا ربّکم ... و أرض اللّه وسعة)
۱۵ - رها کردن تقواپیشگى و احسان، به خاطر دلبستگى به وطن و محل سکونت، عملى ناپسند و عذرى ناپذیرفتنى (یعباد الذین ءامنوا اتّقوا ربّکم ... و أرض اللّه وسعة)
۱۶ - صابران، برخوردار از اجر و پاداش کامل و بى شمار (إنّما یوفّى الصبرون أجرهم بغیر حساب) «توفیة» (مصدر «یوفّى») به معناى پرداخت کامل است.
۱۷ - دریافت اجر و پاداش بى شمار الهى، تنها از آنِ صابران است. (إنّما یوفّى الصبرون أجرهم بغیر حساب) برداشت بالا از کلمه «إنّما» - که دلالت بر حصر مى کند - قابل استفاده است.
۱۸ - نقش ممتاز صبر و شکیبایى، در سعادت و بهره مندى انسان از پاداش هاى الهى و مقامات معنوى (إنّما یوفّى الصبرون أجرهم بغیر حساب)
۱۹ - هجرت در راه دین، پیام دار مشکلات و زحمات بسیار و نیازمند به صبر و تحمل آنها است. (و أرض اللّه وسعة إنّما یوفّى الصبرون أجرهم بغیر حساب) یاد کردن از اجر و پاداش صابران، پس از ذکر مسأله هجرت، مى تواند گویاى برداشت یاد شده باشد.
۲۰ - صابران، برخوردار از جایگاهى والا و ویژه در پیشگاه خداوند (إنّما یوفّى الصبرون أجرهم بغیر حساب) اعطاى پاداش بى شمار به صابران و منحصر دانستن این پاداش به آنان، گویاى برداشت یاد شده است.
۲۱ - تشویق و ترغیب خداوند به صبر و تحمل سختى ها و مشکلات ناشى از هجرت (و أرض اللّه وسعة إنّما یوفّى الصبرون أجرهم بغیر حساب)
روایات و احادیث
۲۲ - «عن أبى عبداللّه(ع) قال: قال رسول اللّه(ص) إذا نشرت الدواوین و نصبت الموازین لم ینصب لأهل البلاء میزان و لم ینشر لهم دیوان ثمّ تلا هذه الأیة «إنّما یوفّى الصابرون أجرهم بغیرحساب»;[۱] از امام صادق(ع) روایت شده که رسول خدا(ص) فرمود: هنگامى که نامه هاى اعمال گشوده مى شود و میزان ها [براى سنجش اعمال] برپا مى گردد، براى اهل مصیبت و بلا [که صابر بوده اند] میزانى برپا نشده و نامه عملى گشوده نخواهد شد. آن گاه این آیه را تلاوت فرمود: إنّما یوفّى الصابرون أجرهم بغیر حساب».
۲۳ - «عن أمیرالمؤمنین(ع): ... قال اللّه عزّوجلّ... إنّما یوفّى الصابرون أجرهم بغیرحساب، فما أعطاهم اللّه فى الدنیا لم یحاسبهم به فى الأخرة...;[۲] از امام على(ع) روایت شده: ...خداى عزّوجلّ فرمود: «إنّما یوفّى الصابرون أجرهم بغیر حساب» آنچه را خدا در دنیا به صابران داده است، در قیامت حساب آن را از آنان نمى خواهد».
موضوعات مرتبط
- آخرت: پاداش در آخرت ۱۰
- احسان: آثار احسان ۸; آثار دنیوى احسان ۹; اهمیت احسان ۱۳، ۱۴; پاداش اخروى احسان ۹; تشویق به احسان ۱۱; ناپسندى ترک احسان ۱۵
- ایمان: آثار ایمان ۲; اهمیت حفظ ایمان ۱۳
- پاداش: پاداش بى شمار ۱۶; پاداش کامل ۱۶; پاداش نیکو ۸، ۹; زمینه پاداش ۱۸; مراتب پاداش اخروى ۹; مراتب پاداش دنیوى ۷; موجبات پاداش ۸، ۹; وعده پاداش نیکو ۶
- تقوا: اهمیت تقوا ۵; اهمیت حفظ تقوا ۱۳، ۱۴; دعوت به تقوا ۱; زمینه تقوا ۲، ۴; ناپسندى ترک تقوا ۱۵
- خدا: تشویقهاى خدا ۱۱، ۱۳، ۲۱; مالکیت خدا ۱۲; وعده هاى خدا ۶
- دنیا: نقش دنیا ۱۰
- دیندارى: اهمیت دیندارى ۱۴
- روزى: روزى بى حسابرسى ۲۳
- زمین: مالک زمین ۱۲
- سعادت: عوامل سعادت ۱۸
- صابران: پاداش بى شمار صابران ۱۷; پاداش صابران ۱۶، ۲۲، ۲۳; حسابرسى اخروى صابران ۲۲; مقامات صابران ۲۰; ویژگیهاى صابران ۱۷
- صبر: آثار صبر ۱۸; تشویق به صبر ۲۱
- عذر: عذر غیرمقبول ۱۵
- عقیده: آثار عقیده به ربوبیت خدا ۴
- علایق: محدوده علاقه به وطن ۱۵
- عمل: عمل ناپسند ۱۵; فرصت عمل ۱۰; مکان پاداش عمل ۱۰
- لطف خدا: مشمولان لطف خدا ۳
- مؤمنان: تشویق مؤمنان ۱۱; تکلیف مؤمنان ۵; دعوت از مؤمنان ۱; فضایل مؤمنان ۳; نشانه هاى مؤمنان ۲
- متقین: تشویق متقین ۱۱
- محسنان: پاداش دنیوى محسنان ۶، ۷; وعده به محسنان ۶
- محمد(ص): رسالت محمد(ص) ۱
- مشکلات: صبر در مشکلات ۲۱
- مقامات معنوى: زمینه مقامات معنوى ۱۸
- وطن: ملاک انتخاب وطن ۱۴
- هجرت: آثار هجرت ۱۹; تشویق به هجرت ۱۳; سختى هجرت ۱۹، ۲۱; صبر در هجرت ۱۹
