البقرة ٢٩
ترجمه
| البقرة ٢٨ | آیه ٢٩ | البقرة ٣٠ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«ثُمَّ»: سپس. این واژه در اینجا ترتیب زمانی را نمی‌رساند. همان گونه که در شعر زیر نیز چنین است: اِنَّ مَنْ سادَ ثُمَّ سادَ أَبُوهُ ثُمَّ قَدْ سادَ قَبْلَ ذلِکَ جَدُّهُ ... مراد این است که: خداوند آسمانها و زمین را قبلاً به صورت گازهای پراکنده آفریده است و بعداً آسمانها را هفت تا نموده و زمین را به گونه‌ای که قابل زیست باشد در آورده است (نگا: فصّلت / ). لذا تصوّر نشود زمین قبل از آسمانها پدید آمده باشد. «اسْتَوی»: اراده‌اش بر آن قرار گرفت. قصد کرد. «سَوّی»: آراسته و پیراسته کرد. متناسب و بجا آفرید (نگا: ملک / . «عَلِیمٌ»: بس آگاه.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
إِنَ رَبَّکُمُ اللَّهُ الَّذِي... (۷) أَ وَ لَمْ يَرَ الَّذِينَ کَفَرُوا... (۵) قُلْ أَ إِنَّکُمْ لَتَکْفُرُونَ... (۳) وَ جَعَلَ فِيهَا رَوَاسِيَ مِنْ... (۲) ثُمَ اسْتَوَى إِلَى السَّمَاءِ وَ... (۵) فَقَضَاهُنَ سَبْعَ سَمَاوَاتٍ فِي... (۵) أَ أَنْتُمْ أَشَدُّ خَلْقاً أَمِ... (۳) قُلْ أَ إِنَّکُمْ لَتَکْفُرُونَ... (۳)
وَ أَلْقَى فِي الْأَرْضِ رَوَاسِيَ... (۱) أَ لاَ يَعْلَمُ مَنْ خَلَقَ وَ هُوَ... (۲) رَفَعَ سَمْکَهَا فَسَوَّاهَا (۲) وَ أَغْطَشَ لَيْلَهَا وَ أَخْرَجَ... (۰) وَ الْأَرْضَ بَعْدَ ذٰلِکَ دَحَاهَا (۱) أَخْرَجَ مِنْهَا مَاءَهَا وَ مَرْعَاهَا (۰) وَ الْجِبَالَ أَرْسَاهَا (۰) مَا يَسْطُرُونَ (۰)
تفسیر
نکات آیه
۱ - خداوند، آفریننده همه موهبتهاى موجود در زمین است. (هو الذى خلق لکم ما فى الأرض جمیعاً) کلمه «جمیعاً» به معناى کل است و بدل براى «ما»ى موصوله مى باشد.
۲ - خداوند، مواهب زمین را براى انسانها و در راستاى منافع آنان آفرید. (هو الذى خلق لکم ما فى الأرض جمیعاً) برداشت فوق با استفاده از لام انتفاع در «لکم» به دست آمده است.
۳ - برترى و شرافت انسان بر تمامى موجودات زمین (خلق لکم ما فى الأرض جمیعاً)
۴ - همه انسانها داراى حق بهره گیرى از مواهب زمین (خلق لکم ما فى الأرض)
۵ - حلیت تصرف در همه موهبتهاى طبیعى زمین (خلق لکم ما فى الأرض جمیعاً)
۶ - خداوند در پى آفرینش مواهب زمین، به معتدل ساختن آسمان پرداخت. (ثم استوى إلى السماء فسویهن) «إستواء» (مصدر استوى) آن گاه که به «الى» متعدّى شود، به معناى: روى آوردن و قصد کردن، است. جمله «فسواهن» (آسمانها را معتدل ساخت) هدف روى آوردن را بیان مى کند; یعنى: «استوى الى السماء لتسویتهن; خداوند به آسمانها روى کرد (اراده کرد) تا آنها را به اعتدال رساند».
۷ - خداوند در جهان آفرینش، هفت آسمان قرار داد. (فسویهن سبع سموت) «تسویة» (مصدر سوى) به معناى ایجاد اعتدال است. از آنجا که این فعل در آیه شریفه با دو مفعول آورده شده ( «هن» مفعول اول و «سبع سماوات» مفعول دوم) معناى تصییر و تبدیل نیز در آن تضمین شده است; یعنى، خداوند آسمان را معتدل ساخت و آن را به هفت آسمان تبدیل کرد.
۸ - آسمانهاى هفتگانه جهان، داراى اعتدال و بدون کمترین اعوجاج و ناهماهنگى (فسویهن سبع سموت)
۹ - خلقت آسمانها در دو مرحله: مرحله اى مختلط، نامتمایز و نامتعادل; و مرحله تفکیک شده، متمایز و متعادل (ثم استوى إلى السماء فسویهن سبع سموت) مفرد آوردن کلمه «السماء» در جمله «ثم استوى الى السماء» و ارجاع ضمیر جمع به آن در جمله «فسواهن» مى تواند اشاره به این معنا باشد که: آسمانها پیش از هفتگانه شدن و تمایز یافتن به گونه اى مختلط بوده که هم اطلاق آسمان (به صورت مفرد) و هم اطلاق آسمانها (به صورت جمع) بر آن صحیح بوده است.
۱۰ - همه چیز در احاطه علم گسترده خداوند است. (و هو بکل شىء علیم) «علیم» صیغه مبالغه است و دلالت بر گستردگى و همه جانبه بودن علم الهى دارد.
۱۱ - آفرینش آسمانهاى هفتگانه و مواهب زمین، آفرینشى عالمانه است. (هو الذى خلق ... و هو بکل شىء علیم)
۱۲ - آفرینش موجودات زمین و آسمانهاى هفتگانه، دلیل توانایى خدا بر زنده کردن مردگان است. (ثم یحییکم ثم إلیه ترجعون. هو الذى خلق لکم ... فسویهن سبع سموت) جمله «هو الذى ...» مى تواند مرتبط با ذیل آیه قبل باشد و نیز مى تواند با صدر آن آیه در ارتباط باشد. برداشت فوق مبتنى بر احتمال نخست است.
۱۳ - باور به علم مطلق خدا و قدرت گسترده و همه جانبه او، زایل کننده هر گونه شبهه در راستى و درستى تحقق معاد و زنده شدن مردگان (ثم یحییکم ثم إلیه ترجعون. هو الذى خلق ... و هو بکل شىء علیم) جمله «هو الذى ... سبع سماوات» اشاره به قدرت بى انتهاى خداوند دارد و جمله «و هو بکل شىء علیم» حاکى از علم مطلق الهى است. از هدفهاى بیان قدرت و علم همه جانبه خداوند - پس از بیان معاد و زنده کردن مردگان (ثم یحییکم ثم إلیه ترجعون) - بر طرف کردن هرگونه شبهه در راستى و درستى آن مى باشد.
۱۴ - کفر به خداوند بخشنده نعمتها و برطرف کننده نیازها، امر شگفت آور و غیر منطقى است. (کیف تکفرون باللّه ... هو الذى خلق لکم ما فى الأرض جمیعاً) برداشت فوق بر این اساس است که: آیه مورد بحث با صدر آیه قبل در ارتباط باشد.
۱۵ - کفر ورزیدن به خداوند دارنده قدرت بى انتها و برخوردار از علم مطلق، امر شگفت انگیز و نامعقول است. (کیف تکفرون باللّه ... هو الذى خلق لکم ... و هو بکل شىء علیم)
موضوعات مرتبط
- آسمان: آسمان هاى هفتگانه ۷; اختلاط آسمان ها ۹; اعتدال آسمان ها ۶، ۸، ۹; تعدد آسمان ۷، ۸; تمایز آسمان ها ۹; خلقت آسمان ۱۱، ۱۲; خلقت عالمانه آسمان ها ۱۱; مراحل خلقت آسمان ها ۹
- احکام: ۵
- اسماء و صفات: علیم ۹
- اصل حلیت: ۵
- امور: امور شگفت آور ۱۴، ۱۵; امور نامعقول ۱۵
- انسان: برترى انسان بر موجودات ۳; حقوق انسان ها ۴; فضایل انسان ۲، ۳
- ایمان: آثار ایمان ۱۳; ایمان به علم خدا ۱۳; ایمان به قدرت خدا ۱۳; متعلق ایمان ۱۳
- جهان بینى: جهان بینى توحیدى ۱
- حقوق: حق تمتع ۴
- خدا: احاطه علمى خدا ۱۰; افعال خدا ۶، ۷; خالقیت خدا ۱، ۲، ۶; عطایاى خدا ۱، ۲، ۴، ۵، ۱۴; محدوده علم خدا ۱۰، ۱۵; محدوده قدرت خدا ۱۵; نشانه هاى قدرت خدا ۱۲
- شبهات: عوامل زوال شبهه در معاد ۱۳
- کفر: بى منطقى کفر ۱۴، ۱۵; کفر به خدا ۱۴، ۱۵
- مردگان: احیاى مردگان ۱۲، ۱۳
- موجودات: خلقت موجودات ۱۲
- نعمت: استفاده از نعمت ۴، ۵; خالق نعمت هاى دنیوى ۱; خلقت نعمت ها ۱۱; فلسفه خلقت نعمت ۲; منشأ نعمت ۶
