الأعراف ١٥٦

وَ اکْتُبْ‌ لَنَا فِي‌ هٰذِهِ‌ الدُّنْيَا حَسَنَةً وَ فِي‌ الْآخِرَةِ إِنَّا هُدْنَا إِلَيْکَ‌ قَالَ‌ عَذَابِي‌ أُصِيبُ‌ بِهِ‌ مَنْ‌ أَشَاءُ وَ رَحْمَتِي‌ وَسِعَتْ‌ کُلَ‌ شَيْ‌ءٍ فَسَأَکْتُبُهَا لِلَّذِينَ‌ يَتَّقُونَ‌ وَ يُؤْتُونَ‌ الزَّکَاةَ وَ الَّذِينَ‌ هُمْ‌ بِآيَاتِنَا يُؤْمِنُونَ‌

ترجمه

و برای ما، در این دنیا و سرای دیگر، نیکی مقرّر فرما؛ چه اینکه ما به سوی تو بازگشت کرده‌ایم! «(خداوند در برابر این تقاضا، به موسی) گفت:» مجازاتم را به هر کس بخواهم می‌رسانم؛ و رحمتم همه چیز را فراگرفته؛ و آن را برای آنها که تقوا پیشه کنند، و زکات را بپردازند، و آنها که به آیات ما ایمان می‌آورند، مقرّر خواهم داشت!

و در اين دنيا و در آخرت براى ما نيكى بنويس، كه ما به تو بازگشته‌ايم. گفت: عذاب خويش را به هر كه خواهم مى‌رسانم، و رحمتم همه چيز را فرا گرفته است. پس به زودى آن را براى كسانى كه تقوا پيشه‌اند و زكات مى‌دهند، و كسانى كه به آيات ما ايمان دارند، مقرر خو

«و براى ما در اين دنيا نيكى مقرّر فرما و در آخرت [نيز]، زيرا كه ما به سوى تو بازگشته‌ايم.» فرمود: «عذاب خود را به هر كس بخواهم مى‌رسانم، و رحمتم همه چيز را فرا گرفته است؛ و به زودى آن را براى كسانى كه پرهيزگارى مى‌كنند و زكات مى‌دهند و آنان كه به آيات ما ايمان مى‌آورند، مقرّر مى‌دارم.»

و سرنوشت ما را هم در این دنیا و هم در عالم آخرت نیکویی و ثواب مقدر فرما، که ما به سوی تو بازگشته‌ایم. خدا فرمود: عذابم را به هر که خواهم رسانم، و رحمت من همه موجودات را فرا گرفته و البته آن را برای آنان که راه تقوا پیش گیرند و زکات می‌دهند و به آیات ما می‌گروند حتم و لازم خواهم کرد.

و برای ما در این دنیا و آخرت، نیکی مقرّر کن که ما به سوی تو بازگشته ایم. خدا فرمود: عذابم را به هر کس بخواهم می رسانم و رحمتم همه چیز را فرا گرفته است، پس به زودی آن را برای کسانی که [از شرک، کفر، بت پرستی و ارتداد] می پرهیزند و زکات می پردازند و به آیاتم ایمان می آورند، مقرّر و لازم می دارم.

براى ما در دنيا و آخرت نيكى بنويس. ما به سوى تو بازگشته‌ايم گفت: عذاب خود را به هر كس كه بخواهم مى‌رسانم و رحمت من همه چيز را دربرمى‌گيرد. آن را براى كسانى كه پرهيزگارى مى‌كنند و زكات مى‌دهند و به آيات ما ايمان مى‌آورند مقرر خواهم داشت.

و در این جهان و در آخرت برای ما نیکی بنویس که ما به سوی تو بازگشته‌ایم، فرمود عذاب خود را به هر آن کس که بخواهم می‌رسانم و رحمت من همه‌چیز را فراگیر است، پس برای کسانی که تقوا می‌ورزند و زکات می‌پردازند، و کسانی که به آیات ما ایمان دارند، آن [رحمت‌] را مقرر می‌دارم‌

و براى ما در اين جهان نيكويى بنويس و در آن جهان نيز، كه ما به تو بازگشتيم. [خداى‌] گفت: عذابم را به هر كه بخواهم مى‌رسانم، و مهر و بخشايشم همه چيز را فرا گرفته است، پس زودا كه آن را براى كسانى بنويسم كه پرهيزگارى مى‌كنند و زكات مى‌دهند و به آيات ما مى‌گروند

و برای ما در این دنیا و آن دنیا (زندگی) نیکی مقرّر دار (که سَروری و توفیق طاعت در این سرای، و سعادت ناشی از رضایت و عنایت تو در آن سرای است) چرا که ما (توبه نموده‌ایم و) به سوی تو بازگشت کرده‌ایم. (خدا بدو) گفت: عذاب خود را به هرکس که (گناه کند و توبه نکند و خود) بخواهم میرسانم، و رحمت من هم همه‌چیز را در برگرفته (و در این سرای شامل کافر و مؤمن می‌گردد، امّا در آن سرای) آن را برای کسانی مقرّر خواهم داشت که پرهیزگاری کنند و زکات بدهند و به آیات (کتابهای آسمانی و نشانه‌های گستره‌ی جهانی) ایمان بیاورند.

« و برایمان در این (زندگی) دنیا نیکی ثبت و ضبط فرمای و در آخرت (نیز)؛ ما همواره به سوی تو رهنمون شدیم.» فرمود: «عذاب خود را به هر کس بخواهم می‌رسانم و رحمتم همه چیز را فرا گرفته است. پس به زودی آن را برای کسانی که پرهیزگاری می‌کنند و زکات می‌دهند و آنان که به آیات ما ایمان می‌آورند، می‌نویسم.»

و بنویس برای ما در این دنیا نیکی و در آخرت نیکی همانا هدایت شدیم بسوی تو گفت عذاب من رسانم بدان هر که را خواهم و رحمتم فراگرفته است همه چیز را زود است بنویسمش برای آنان که پرهیزکاری کنند و بدهند آکا را و آنان که به آیتهای ما ایمان آرند

الأعراف ١٥٥	آیه ١٥٦	الأعراف ١٥٧
سوره : سوره الأعراف نزول : ٤ هجرت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ٣٥ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«اُکْتُبْ»: مقدّر فرما. تفضّل و عطاء فرما. «هُدْنَا»: بازگشتیم. توبه کردیم.

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

وَ إِذَا جَاءَکَ‌ الَّذِينَ‌... (۶) وَ لاَ تُفْسِدُوا فِي‌ الْأَرْضِ‌ بَعْدَ... (۲) وَ إِذَا جَاءَکَ‌ الَّذِينَ‌... (۶)

وَ إِذْ قُلْتُمْ‌ يَا مُوسَى‌ لَنْ‌... (۲) إِنَ‌ الَّذِينَ‌ آمَنُوا وَ الَّذِينَ‌... (۴) وَ اخْتَارَ مُوسَى‌ قَوْمَهُ‌ سَبْعِينَ‌... (۴) الَّذِينَ‌ يَحْمِلُونَ‌ الْعَرْشَ‌ وَ... (۸) وَ يَقُولُ‌ الَّذِينَ‌ کَفَرُوا لَسْتَ‌... (۳) إِذْ تَمْشِي‌ أُخْتُکَ‌ فَتَقُولُ‌... (۱) هُوَ اللَّهُ‌ الَّذِي‌ لاَ إِلٰهَ‌... (۲)

تفسیر

• آيات ۱۵۵ - ۱۶۰، سوره اعراف
• انتخاب هفتاد نفر از بنى اسرائيل و حضور آنان در ميقات ونزول رجفه ، جزئى از داستان ميقات و نزول تورات است .
• سخن صاحب المنار مبنى بر اينكه داستان هفتاد نفر غير داستان ميقات موسى (ع ) است .
• اشكال بر كلام صاحب المنار و اشاره به قرآن درنقل داستان ها
• بيان اينكه رحمت خدا عام و عذاب او خاص است .
• اشاره به دو قسم رحمت براى خداى تعالى : رحمت عام و رحمت خاص
• آيه : (( فساءكتبها للذين يتقون ...(( استجابت و تقييد دعاى موسى (ع ) را مى رساند
• معناى (( اصر(( در (( و يضع عنهم اصرهم ((
• امر به معروف ، نهى از منكر، تحليل حلائل ، تحريم خبائث ، و برداشتن تكاليف شاقه ،از مختصات اسلام است .
• كامل و جامع بودن اسلام ، خود دليلى است ، مستقل بر حقانيت آن
• وجوهى كهدر معناى جمله : (( انزل معه (( و علت تعديه كلمه :(( انزل (( با (( مع (( گفته شده است .
• عموميت و شمول رسالت پيغمبر اكرم اسلام (ص ) واستدلال براى رفع استيحاش يهود و مردم غير عرب از بعثت آن حضرت .
• مراد از (( هدايت (( و (( امت (( در: (( و من قوم موسى امة يهدون بالحق ((
• معناى (( اسباط(( و اشاره به آيات و معجزاتى كه از موسى (ع ) در سوره اعراف آمده است
• روايتى درباره علت اينكه انتخاب امام به مردم واگذار نشده است
• چند روايت در مورد داستان هفتاد نفر برگزيدگان موسى (ع ) براى حضور در ميقات
• بيان ضعف آن آيات
• رواياتى درباره رحمت واستعه خداى تعالى
• اهميت و ارزش بيشتر ايمان كسانى كه پيامبر (ص ) را نديده به آن حضرت ايمان آوردهاند
• منشعب شدن بنى اسرائيل به هفتاد و چند فرقه و ناجيه بودن يكى از آن فرق
• اشاره به روايات و داستان هاى خرافى و مجعولى كه درباره فرقه يهود ساخته وپرداخته شده است

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱- تقدیر زندگانى نیکو در دنیا و آخرت، درخواست موسى(ع) از خداوند براى خود و همراهانش در میعادگاه مناجات (و اکتب لنا فى هذه الدنیا حسنة و فى الاخرة) با توجه به آیه قبل معلوم مى شود مراد از «نا» در «لنا»، موسى(ع) و همراهان او در میعادگاه مناجات است. کتابت در آیه شریفه به معناى مقدّر کردن است.

۲- پیامبران الهى در اندیشه رساندن امت خویش به حیاتى زیبنده و نیکو در دنیا و سعادت و نیکبختى در آخرت (و اکتب لنا فى هذه الدنیا حسنة و فى الاخرة)

۳- موسى(ع) خود و همراهانش را مردمى بازگشته به سوى خدا و توبه کار به درگاه او دانست. (إنا هدنا إلیک) «هَوْد» (مصدر هدنا) به معناى بازگشتن و توبه کردن است.

۴- موسى(ع) به دلیل بازگشت خود و همراهانش به سوى خدا، همگان را شایسته برخوردار شدن از حیات نیکوى دنیا و سعادت آخرت دانست. (و اکتب لنا فى هذه الدنیا حسنة و فى الاخرة إنا هدنا إلیک) جمله «إنا هدنا إلیک» تعلیل براى «و اکتب لنا ... » است. یعنى چون به سوى تو بازگشتیم، این تقاضا و انتظار که زمینه و مقدمه آن را فراهم کرده ایم گزاف نیست.

۵- بازگشت به خدا و توبه به درگاه او، زمینه ساز نایل شدن به خیر و سعادت دنیا و برخوردار شدن از حیات نیکوى آخرت است. (و اکتب لنا فى هذه الدنیا حسنة و فى الاخرة إنا هدنا إلیک)

۶- آمرزش گناهان، زمینه ساز نیل به سعادت دنیا و آخرت است. (و أنت خیر الغفرین. و اکتب لنا)

۷- گروهى از انسانها بر اساس مشیت خداوند در خطر گرفتار آمدن به عذاب الهى هستند. (قال عذابى أصیب به من أشاء) جمله «عذابى أصیب به ... » دلالت مى کند که نباید به اصابت نکردن عذاب الهى مطمئن بود، ولى دلالت ندارد که حتماً عذاب نازل خواهد شد. لذا در برداشت «در خطر گرفتار آمدن» آورده شد. جمله «فسأکتبها ... » مى رساند که همگان در خطر گرفتار شدن به عذاب نیستند و لذا در برداشت «گروهى از انسانها» موضوع حکم قرار داده شد.

۸- موسى(ع)، نگران شمول عذاب الهى بر همه قوم خویش* (و اکتب لنا فى هذه الدنیا حسنة و فى الاخرة ... قال عذابى أصیب به من أشاء) به نظر مى رسد تقاضاى موسى(ع) با جمله «و اکتب لنا ... » و تعلیل آن با جمله «إنا هدنا إلیک»، ناشى از واقعه اى است که در آیه قبل بیان شد و آن عبارت بود از هلاکت همه همراهان به سبب سفاهت گروهى از ایشان. گویا موسى(ع) از آن واقعه چنین برداشت کرد که با گناه گروهى از بنى اسرائیل همه آنان در خطر نابودى خواهند بود و لذا نگران شد و از خدا چنین تقاضایى کرد.

۹- خداوند با بیان عدم تقدیر عذاب بر همگان و جریان آن بر اساس مشیت خویش، موسى(ع) را از نگرانى شمول عذاب بر همه بنى اسرائیل رها ساخت. (قال عذابى أصیب به من أشاء و رحمتى وسعت کل شىء) جمله «عذابى أصیب به من أشاء» در مقابل «و رحمتى وسعت کل شىء»، بیانگر این است که خداوند خواهان عذاب همگان نخواهد شد.

۱۰- خداوند داراى رحمتى عام و فراگیرِ همه موجودات و داراى رحمتى خاص و فراگیرِ گروهى از انسانها (و رحمتى وسعت کل شىء فسأکتبها للذین یتقون) خداوند از یک سو رحمت خویش را با جمله «وسعت کل شىء» فراگیرِ همه موجودات معرفى کرده و از سویى دیگر با جمله «سأکتبها» آن را مخصوص گروهى از انسانها دانسته است. از مقایسه بین این دو معنا مى توان استفاده کرد که مراد از رحمت در «سأکتبها»، رحمتى خاص است. گفتنى است بر این مبنا ضمیر در «سأکتبها» به طریقه استخدام، به «رحمتى» برگردانده مى شود.

۱۱- دنیا ظرف رحمت عام و گسترده خداوند و آخرت جایگاه تحقق رحمت خاص اوست.* (رحمتى وسعت کل شىء فسأکتبها للذین یتقون) جمله «رحمتى وسعت ... » جواب موسى(ع) است که براى خود و پیروانش سعادت دنیا و آخرت را درخواست کرد. بنابراین به قرینه «سین» در «سأکتب» مى توان گفت «سأکتبها» براى آخرت و «رحمتى» براى دنیاست.

۱۲- سبقت رحمت خدا بر غضب او (عذابى أصیب به من أشاء و رحمتى وسعت کل شىء) خداوند در بیان رحمت، فعل ماضى (وسعت) آورده و همگان را مشمول آن قرار داده است، ولى در بیان غضب، فعل مضارع (أصیب) به کار برده و با مترتب ساختن آن بر مشیت خویش، «من أشاء»، آن را امرى مقدر و قطعى قلمداد نکرده است. از مقایسه این دو بیان به دست مى آید که رحمت خدا اصل و غضب او عارضى و محدود است.

۱۳- رحمت خاص الهى تنها از آن تقواپیشگان (پرهیزکنندگان از شرک و ... ) و پرداخت کنندگان زکات است. (فسأکتبها للذین یتقون و یؤتون الزکوة) متعلق «یتقون» تخلف از فرمانهاى خداوند است و مصداق مورد نظر آن، با توجه به آیات گذشته که درباره گرایشهاى شرک آلود بنى اسرائیل بود، شرکورزى است.

۱۴- برخوردار شدن از رحمت خاص الهى در گرو ایمان به تمامى آیات خداست. (فسأکتبها للذین یتقون ... و الذین هم بایتنا یؤمنون)

۱۵- خداوند نویدبخش موسى(ع) به استجابت دعایش براى سعادت بنى اسرائیل در دنیا و آخرت، به شرط رعایت تقوا، پرداخت زکات و ایمان به همه آیات الهى (فسأکتبها للذین یتقون و یؤتون الزکوة و الذین هم بایتنا یؤمنون)

۱۶- دعا به درگاه خدا نقش مؤثر براى جلب رحمت او دارد. (و اکتب لنا ... فسأکتبها)

۱۷- موحدان، پرداخت کنندگان زکات و مؤمنان به آیات الهى، مصون از عذابهاى الهى هستند. (عذابى أصیب به من أشاء و رحمتى ... فسأکتبها للذین ... بایتنا یؤمنون) جمله «سأکتبها» به منزله تفسیرى است براى «من أشاء». یعنى بیان مى کند که چه کسانى مصون از عذاب الهى هستند و مشیت الهى بر عذاب نکردن آنان تعلق نمى گیرد و چه کسانى در خطر گرفتار شدن به عذاب الهى هستند. منطوق جمله «سأکتبها» بیانگر طایفه اول و مفهوم آن بیانگر طایفه دوم است.

۱۸- مشرکان، مانعان زکات و منکران آیات الهى، در خطر گرفتار شدن به عذاب خدا هستند. (قال عذابى أصیب به من أشاء و رحمتى ... فسأکتبها للذین ... بایتنا یؤمنون)

۱۹- تقواپیشگى، پرداخت زکات و ایمان به آیات الهى، شرط برخوردار شدن همراهان موسى در میعادگاه مناجات، از مغفرت و رحمت خاص الهى بود. (فاغفرلنا و ارحمنا و أنت خیر الغفرین ... فسأکتبها للذین یتقون) جمله «فسأکتبها ... » پاسخى است به درخواستهاى موسى(ع) و از جمله آنهاست تقاضاى رحمت و مغفرت براى همراهان خویش در میعادگاه مناجات

۲۰- زکات از واجبات الهى در آیین یهود (و یؤتون الزکوة)

۲۱- آیین یهود شامل دستورهایى تأمین کننده سعادت دنیا و آخرت (و اکتب لنا فى هذه الدنیا حسنة و فى الأخرة ... للذین یتقون و یؤتون الزکوة)

موضوعات مرتبط

• آیات خدا: کیفر منکران آیات خدا ۱۸ ; مؤمنان به آیات خدا ۱۷
• احکام:۲۰
• انبیا: خیرخواهى انبیا ۲ ; نقش انبیا ۲
• ایمان: آثار ایمان ۱۴، ۱۵، ۱۹ ; ایمان به آیات خدا ۱۴، ۱۵، ۱۹
• برگزیدگان موسى(ع): توبه برگزیدگان موسى(ع) ۳، ۴ ; شرایط آمرزش برگزیدگان موسى(ع) ۱۹
• بنى اسرائیل: شرایط سعادت بنى اسرائیل ۱۵ ; عذاب بنى اسرائیل ۸، ۹
• تقوا: آثار تقوا ۱۵، ۱۹
• توبه: آثار توبه ۴، ۵
• حیات: درخواست حیات اخروى ۱ ; زمینه حیات اخروى ۵
• خدا: بشارت خدا ۱۵ ; تقدم رحمت خدا ۱۲ ; رحمت اخروى خدا ۱۱ ; رحمت خاص خدا ۱۰، ۱۱، ۱۴ ; رحمت دنیوى خدا ۱۱ ; زمینه رحمت خدا ۱۶ ; شرایط رحمت خاص خدا ۱۹ ; عذابهاى خدا ۷، ۸، ۱۷ ; غضب خدا ۱۲ ; مراتب رحمت خدا ۱۰ ; مشیت خدا ۷، ۹ ; موجبات رحمت خدا ۱۴
• خیر: زمینه خیر ۵
• دعا: آثار دعا ۱۶
• زکات: آثار اداى زکات ۱۵، ۱۹ ; زکات در دین یهود ۲۰ ; فضایل مؤدیان زکات ۱۳ ; کیفر مانعان زکات ۱۸ ; مصونیت مؤدیان زکات ۱۷ ; وجوب زکات ۲۰
• زندگى: درخواست زندگى پسندیده ۱ ; زندگى پسندیده اخروى ۲، ۴
• سعادت: زمینه سعادت اخروى ۴، ۶ ; زمینه سعادت دنیوى ۵، ۶ ; سعادت اخروى ۲ ; شرایط سعادت اخروى ۱۵ ; شرایط سعادت دنیوى ۱۵ ; عوامل سعادت اخروى ۲۱ ; عوامل سعادت دنیوى ۲۱
• شرک: معرضان از شرک ۱۳
• عذاب: مشمولان عذاب ۷ ; موجبات نجات از عذاب ۱۷
• گناه: آثار آمرزش گناه ۶
• متقین: فضایل متقین ۱۳
• مشرکان: کیفر مشرکان ۱۸
• مشمولان رحمت: خاص خدا ۱۳
• موحدان: مصونیت موحدان ۱۷
• موسى(ع): اجابت دعاى موسى(ع) ۱۵ ; بشارت به موسى(ع) ۱۵ ; توبه موسى(ع) ۳، ۴ ; خواسته هاى موسى(ع) ۱ ; دعاى موسى(ع) در میقات ۱ ; دلدارى به موسى(ع) ۹ ; قصه موسى(ع) ۱، ۳، ۴، ۸، ۹ ; نگرانى موسى(ع) ۸، ۹
• واجبات:۲۰
• یهودیت: تعالیم دین یهودیت ۲۰، ۲۱ ; زکات در یهودیت ۲۰ ; واجبات در دین یهودیت ۲۰