الأحزاب ٥٥
ترجمه
| الأحزاب ٥٤ | آیه ٥٥ | الأحزاب ٥٦ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«لا جُنَاحَ عَلَیْهِنَّ ...»: گناهی بر زنان پیغمبر نیست که بدون حجاب با اشخاص مذکور صحبت کنند. «آبَائِهِنَّ»: پدران نسبی یا رضاعی. «أَبْنَائِهِنَّ»: فرزندان نسبی یا رضاعی. «أَبْنَآءِ إِخْوَانِهِنَّ»: فرزندان برادر. عموها را نیز شامل می‌شود. «أَبْنَآءِ أَخَوَاتِهِنَّ»: فرزندان خواهران. دائیها را هم شامل می‌گردد. «نِسَآئِهِنَّ وَ لا مَا مَلَکَتْ أَیْمانُهُنَّ»: (نگا: نور / ). «إِتَّقِینَ»: تقوا پیشه کنید. بترسید. بپرهیزید. «شَهِیداً»: عالم و مطّلع (نگا: نساء / و و یونس / ، رعد / ، اسراء / ، عنکبوت / ). حاضر و ناظر (نگا: نساء / ).
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
تفسیر
- آيات ۴۹ - ۶۲ سوره احزاب
- بيان آيات مربوط به نكاح و طلاق كه بعضى مخصوص پيامبر (صلى الله عليه و آله وسلم ) و برخى راجع به همه مسلمانان است
- بيان هفت طائفه از زنان كه خدا در پيامبر(ص )حلال كرده است
- دستور به مسلمانان كه از وراى حجاب با همسران پيامبر (صلى الله عليه و آله و سلم )ملاقات كنند
- معناى صلات خدا و ملائكه و مؤ منين بر پيامبر اكرم (ص )
- معناى اينكه خدا آزاردهندگان پيامبر(صلى الله عليه و آله و سلم ) را در دنيا و آخرت لعنتكرده است
- وجه اينكه آزار مؤ منين را ((بهتان )) و ((اثم مبين )) خواند
- تهديد منافقين و بيماردلان و شايعه پرااكنان به اخراج از شهر و مدور ساختن خونشان ،اگر از فساد دست نكشند
- بحث روايتى
- رواياتى در ذيل آيات مربوط به ازدواج پيامبر (صلى الله عليه و آله و سلم ) و احكاممربوط به همسران آن جناب (صلى الله عليه و آله و سلم )
- شاءن نزول آيه ((و امراء مؤ منة ان وهبت نفسها للنبى ...))بنقل از كتاب شريف كافى
- شاءن نزول آيه (يا ايها الذين آمنوا لا تدخلوا بيوت النبى ...)
- چند روايت درباره معناى صلوات خدا و ملائكه و مؤ منين بر پيامبر (صلى الله عليه و آله وسلم ) و كيفيت صلوات فرستادن بر آن حضرت
- دو روايت در ذيل آيه مربوط به حجاب زنان و درذيل آيه متضمن تهديد منافقان و بيمار دلان و شايعه پراكنان
نکات آیه
۱ - پدران و پسران و برادران و برادرزادگان و خواهرزادگانِ همسران پیامبر، مَحرم آنان بوده و اشکالى ندارد که با آنان، رودررو سخن بگویند. (و إذا سألتموهنّ متعًا فسئلوهنّ من وراء حجاب ... لاجناح علیهنّ فى ءابائهنّ و لاأبنائهنّ و لاإخونهنّ و لاأبناء إخونهنّ) مرجع ضمیر «هنّ» در «علیهنّ» واژه «نساء» - متخذ از آیه پیش - است و «لا جناح...» درصدد استثناى از حکم لزوم سخن گفتن از پشت پرده با همسران پیامبر است.
۲ - زنان مؤمن، مجازند که با همسران پیامبر، به صورت رو در رو سخن بگویند. (و إذا سألتموهنّ متعًا فسئلوهنّ من وراء حجاب ... لاجناح علیهنّ فى ... و لانسائهنّ) اضافه «نساء» به ضمیر «هنّ» - که مرجع آن، نساءالنبىّ - است اشعار به این نکته دارد که زنان منسوب به آنان، یا اقوام شان اند و یا زنانى اند که نسبت دینى با آنها دارند. برداشت بالا، بنابر احتمال دوم است.
۳ - همسران پیامبر، مجاز نیستند که با زن هاى کافر، بدون پوشش و حجاب به گفت و گو بپردازند. (و إذا سألتموهنّ متعًا فسئلوهنّ من وراء حجاب ... لاجناح علیهنّ فى ءابائهنّ ... و لانسائهنّ)
۴ - بر همسران پیامبر، روا و جایز است که با زنان خویشان خود، بدون داشتن حجاب روبه رو شوند. (و إذا سألتموهنّ متعًا فسئلوهنّ من وراء حجاب... لاجناح علیهنّ فى ءابائهنّ ... و لانسائهنّ) بنابر این احتمال که مراد از «نسائهنّ» زنان خویشان همسران پیامبر باشد، نکته بالا قابل استفاده است.
۵ - همسران رسول اللّه، مى توانند بدون داشتن حجاب با بردگان خود روبه رو شده و با آنان سخن بگویند. (و إذا سألتموهنّ متعًا فسئلوهنّ من وراء حجاب... لاجناح علیهنّ فى ... و لا ما ملکت أیمنهنّ)
۶ - موقعیت و جایگاه افراد، در مکلّف شدن شان به تکلیفى ویژه، نقش دارد. (لاجناح علیهنّ فى ... و لانسائهنّ ... و اتّقین اللّه)
۷ - مالکِ انسانِ برده شدن، جایز است. (و لا ما ملکت أیمنهنّ)
۸ - همسران پیامبر، براى خود، بردگانى داشته اند. (و لا ما ملکت أیمنهنّ)
۹ - همسران پیامبر، موظف به رعایت پوشش و حجاب مناسب بودند. (و إذا سألتموهنّ متعًا فسئلوهنّ من وراء حجاب... لاجناح علیهنّ فى ءابائهنّ ... و لا ما ملکت أیمنهنّ)
۱۰ - جایگاه همسرى پیامبر، جایگاهى ویژه است و حرمت و احکام خاصى دارد. (لاجناح علیهنّ فى ... و لانسائهنّ)
۱۱ - همسران پیامبر، وظیفه داشتند که تقواى الهى را رعایت کنند. (و اتّقین اللّه)
۱۲ - دستورهاى صادر شده درباره حجاب همسران پیامبر، تقواپیشگى است. (لاجناح علیهنّ فى ءابائهنّ ... و اتّقین اللّه) احتمال دارد که «اتّقین اللّه» دستور عام بعد از ذکر خاص باشد. در این صورت، استفاده مى شود که فرمان به رعایت حجاب، از مصداق هاى تقوا است.
۱۳ - همسران رسول اللّه، زنانى صاحب ارزش در نزد خداوند بودند. (و اتّقین اللّه) التفات از غیبت به خطاب در «اتّقین اللّه» مى تواند به خاطر اهتمام و عنایت خاص به آنان باشد که حکایت از صاحب فضیلت بودن آنان مى کند.
۱۴ - رعایت تقواى الهى، بس ارزش مند و با اهمیت است. (و اتّقین اللّه) فرمان به رعایت تقوا در مسایل شخصى و خانوادگى، حکایت از اهیمت و ارزش آن مى کند.
۱۵ - کشف حجاب در نزد افرادِ مُجاز، باید با رعایت ضوابط و تقواپیشگى باشد. (لاجناح علیهنّ فى ءابائهنّ ... و لا ما ملکت أیمنهنّ و اتّقین اللّه) برداشت بالا، بنابراین احتمال است که امر به تقوا پس از ذکر استثناهاى لزوم رعایت حجاب، مربوط به استثناها باشد; یعنى، در اهمیت موارد یاد شده نیز آزادى مطلق وجود ندارد و باید با رعایت ضوابط صورت بگیرد.
۱۶ - خداوند، قطعاً بر همه چیز شاهد و گواه است. (إنّ اللّه کان على کلّ شىء شهیدًا)
۱۷ - خداوند، همواره «شهید» (گواه) است. (إنّ اللّه کان ... شهیدًا)
۱۸ - هشدار خداوند، به همسران رسول خدا، درباره رعایت فرمان هاى داده شده به آنان (لاجناح علیهنّ فى ءابائهنّ ... و اتّقین اللّه إنّ اللّه کان على کلّ شىء شهیدًا)
۱۹ - توجه دادن به حضور و گواهى خداوند، زمینه ساز رویکرد بیشترى به عمل به فرمان هاى او است. (و اتّقین اللّه إنّ اللّه کان على کلّ شىء شهیدًا) ذکر «إنّ اللّه کان على ...» پس از بیان دستورهایى خاص، مى تواند مفید این نکته باشد که مخاطبان دستورها، به حضور و گواهى خداوند توجه پیدا کنند تا تشویق شوند و یا از ترسِ پیامد ناگوار ترک عمل، به سمت عمل به آن دستور بروند.
روایات و احادیث
۲۰ - «عن معاویة بن عمّار قال: کنّا عند أبى عبداللّه(ع) ... قلت إن المرأة... ترکب و تضع یدها على رأس الأسود و ذراعیها على عنقه. فقال أبوعبداللّه: «...لاجناح علیهنّ فى أبائهنّ ... و لا ما ملکت أیمانهنّ»;[۱] معاویة بن عمار مى گوید: نزد امام صادق(ع) بودیم... (به ایشان) گفتم: زن ...(گاهى) سوار بر مرکب مى شود و دست خود را بر سر غلام سیاه و ساعدهاى خود را بر گردن او مى گذارد. پس امام فرمود: ...لاجناح علیهنّ فى أبائهنّ... و لا ما ملکت أیمانهنّ».
موضوعات مرتبط
- اسماء و صفات: شهید ۱۷
- برده: احکام برده ۷، ۲۰; مالکیت بر برده ۷; محرمیت برده۲۰
- تذکر: آثار تذکر گواهى خدا ۱۹
- تقوا: ارزش تقوا ۱۴; دعوت به تقوا ۱۱; موارد تقوا ۱۲
- تکلیف: زمینه عمل به تکلیف ۱۹; زمینه تکلیف ۶
- حجاب: تقوا در حجاب ۱۵; کشف حجاب جایز ۱۵
- خدا: گواهى خدا ۱۶; هشدارهاى خدا ۱۸
- رفتار: پایه هاى رفتار ۱۹
- مالکیت: احکام مالکیت ۷
- محرمیت: احکام محرمیت ۲۰
- محمد(ص): احترام همسران محمد(ص) ۱۰; تکلیف همسران محمد(ص) ۳، ۴، ۵، ۹، ۱۰، ۱۱، ۱۲، ۱۸; حجاب همسران محمد(ص) ۹، ۱۲; دعوت از همسران محمد(ص) ۱۱; کنیزان همسران محمد(ص) ۸; گفتگو با همسران محمد(ص) ۱; گفتگوى زنان با همسران محمد(ص) ۲، ۳، ۴; گفتگوى کافران با همسران محمد(ص) ۳; محارم همسران محمد(ص) ۱; محرمیت برادران همسران محمد(ص) ۱; محرمیت برادرزادگان همسران محمد(ص) ۱; محرمیت پدران همسران محمد(ص) ۱; محرمیت پسران همسران محمد(ص) ۱; محرمیت خواهرزادگان همسران محمد(ص) ۱; معاشرت بردگان با همسران محمد(ص) ۵; مقامات همسران محمد(ص) ۱۳; نقش همسرى محمد(ص) ۱۰; هشدار به همسران محمد(ص) ۱۸
- موقعیت اجتماعى: نقش موقعیت اجتماعى ۶
منابع
- ↑ کافی، ج ۵، ص ۵۳۱، ح ۲; نورالثقلین، ج ۴، ص ۲۹۹، ح ۲۱۱.
