آل عمران ٩٧
ترجمه
| آل عمران ٩٦ | آیه ٩٧ | آل عمران ٩٨ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«مَقَامُ إِبْرَاهِیمَ»: (نگا: بقره / . (مَقَامُ) خبر است برای مبتدای محذوف، و یا بدل از (آیَاتٌ) است. «حِجُّ»: رهسپار بیت‌الله شدن و برای انجام مناسک در آنجا ماندن. «مَنِ اسْتَطَاعَ»: (مَنْ) بدل است.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
وَ إِذْ جَعَلْنَا الْبَيْتَ مَثَابَةً... (۵) وَ إِذْ جَعَلْنَا الْبَيْتَ مَثَابَةً... (۴) أَ وَ لَمْ يَرَوْا أَنَّا جَعَلْنَا... (۳) الَّذِي أَطْعَمَهُمْ مِنْ جُوعٍ وَ... (۱) وَ إِذْ قَالَ إِبْرَاهِيمُ رَبِ... (۱)
وَ إِذْ قَالَ إِبْرَاهِيمُ رَبِ... (۳) وَ أَتِمُّوا الْحَجَ وَ الْعُمْرَةَ... (۴) وَ مَنْ يَبْتَغِ غَيْرَ الْإِسْلاَمِ... (۰) فَلْيَعْبُدُوا رَبَ هٰذَا الْبَيْتِ (۱) يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لاَ... (۱) وَ إِذْ بَوَّأْنَا لِإِبْرَاهِيمَ... (۴) يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لاَ... (۱) فَأَقِمْ وَجْهَکَ لِلدِّينِ حَنِيفاً... (۵)
تفسیر
- آيات ۹۷ - ۹۶، سوره آل عمران
- پاسخ به شبهه اى ديگر كه يهود در مورد تغيير قبله و نسخ القاء مى كردند در آيه :((ان اول بيت وضع للنّاس ...))
- معناى ((مبارك بودن )) و ((هدايت بودن )) بيت اللّه الحرام
- حج اولين بار در زمان ابراهيم عليه السلام تشريع شد
- كعبه ، هدايت به سوى سعادت دنيا و آخرت است و هدايت آن فراگير مى باشد
- آيات بيناتى كه در بيت اللّه است (فيه آيات بينات )
- استخدام دو جانبه يك كلام ، از عجايب لطايف قرآن كريم است
- توجه به آهنگ آيه كه مرددّ بين انشاء و اخبار است
- ((آيت )) اعم از معجزه و خارق العاده است و مقام ابراهيم و امنيت داخلين به بيت و وجوب حجالبيت بهترين آيات مى باشند
- جمله : ((من دخل كان آمنا)) درصدد بيان حكم تشريعى است نه اخبار از يك خاصيّت تكوينى
- بحث روايتى (رواياتى درباره : كعبه ، دحوالاءرض ، اولين بيت مبارك بودن بيت اللّه ،حج و...)
- دو روايت در زمينه توسعه مسجدالحرام در زمان بنى عباس
- رواياتى از معصومين در وجوب حج
- بحث تاريخى (پيرامون بناى كعبه و چند بار تجديد بناى آن )
- شكل كعبه
- جامه كعبه
- مقام و منزلت كعبه
- توليت كعبه
نکات آیه
۱ - وجود نشانه هاى روشن براى هدایت جهانیان، در کعبه (و هدى للعالمین. فیه ایات بیّنات)
۲ - کعبه داراى نشانه هایى روشن بر قدمت تاریخى آن و گویاى نخستین بنا براى مردم* (انّ اوّل بیت ... فیه ایات بیّنات)
۳ - مقام ابراهیم در کعبه، از آیات روشن خداوند (فیه ایات بیّنات مقام ابرهیم)
۴ - کعبه، عبادتگاه حضرت ابراهیم (ع)* (فیه ایات بیّنات مقام ابرهیم) بنابراینکه مراد از «مقام ابراهیم»، مقام عبادت آن حضرت باشد ; چنانچه علامه طباطبائى احتمال داده اند.
۵ - اهمیّت و ارزشمندى مقام ابراهیم (ع) در کعبه (فیه ایات بیّنات مقام ابرهیم)
۶ - جایگاه والاى حضرت ابراهیم (ع) در پیشگاه خداوند (فیه ایات بیّنات مقام ابرهیم) ظاهراً ارجمندى مقام ابراهیم (ع) در مسجد الحرام به جهت انتساب آن مقام به ابراهیم (ع) است.
۷ - امنیّت کامل براى کسانى که وارد کعبه مى شوند. (و من دخله کان امناً)
۸ - لزوم حفظ و برقرارى امنیّت در کعبه (و من دخله کان امناً) بنابراینکه جمله خبریّه در مقام انشاء باشد.
۹ - حج گزاردن، حق خداوند بر توانمندان (و للّه على الناس حج البیت من استطاع الیه سبیلا)
۱۰ - استطاعت (توان رفتن به خانه خدا)، شرط وجوب حجّ (و للّه على الناس حج البیت من استطاع الیه سبیلا)
۱۱ - حجّ باید تنها براى خدا باشد. (و للّه على الناس حج البیت)
روایات و احادیث
۱۲ - ترک حج، با وجود استطاعت (توان رفتن به خانه خدا)، کفر است. (و للّه على الناس ... و من کفر فانّ اللّه غنىّ عن العالمین) برداشت فوق را روایت امام صادق (ع) تأیید مى کند که فرمود: و من ترک فقد کفر، و نیز فرمود: و لم لایکفر و قد ترک شریعة من شرایع الاسلام.[۱]
۱۳ - ارزش و اهمیّت فوق العاده حج (و للّه على الناس حج البیت ... و من کفر) زیرا ترک آن، کفر است.
۱۴ - زیان ترک حجّ، متوجّه خود انسان (و من کفر فانّ اللّه غنىّ عن العالمین)
۱۵ - حجّ، داراى منافعى براى حج گزار (و من کفر فانّ اللّه غنىّ عن العالمین) اشاره به غنىّ بودن خدا، نشانگر این است که حج گزار، خود از منافع آن بهره مند مى شود.
۱۶ - بى نیازى مطلق خداوند از جهانیان (فانّ اللّه غنىّ عن العالمین)
۱۷ - تأثیرناپذیرى خداوند از پدیده هاى جهان (فانّ اللّه غنىّ عن العالمین)
۱۸ - امنیّت حیوانات در حَرَم، و عدم جواز آزار آنان (و من دخله کان امناً) امام صادق (ع): من دخل الحرم ... و من دخله من الوحش و الطیر کان آمناً من ان یهاج او یؤذى حتى یخرج من الحرم.[۲]
۱۹ - کسى که در خارج حرم مرتکب جرم شده و به حرم پناه مى برد، از تعقیب در امان است. (و من دخله کان امناً) امام صادق (ع) درباره آیه فوق فرمود: اذ احدث العبد فى غیر الحرم جنایةً ثم فَرَّ الى الحرم لم یسع لأحد ان یأخذه فى الحرم.[۳]
۲۰ - وجوب حجّ بر ثروتمندان در هر سال (و للّه على الناس حج البیت من استطاع الیه سبیلا) امام کاظم (ع): ان اللّه فرض الحج على اهل الجدة فى کل عام.[۴] این خبر و اخبار مشابه باید حمل بر این معنا شود که در هیچ سالى نباید مکّه در ایّام حج خالى بماند بلکه باید مراسم حج در هر سال، انجام شود و انجام آن وظیفه افراد مستطیع است.
۲۱ - وجوب حج و عمره، بر افراد مستطیع (و للّه على الناس حج البیت من استطاع الیه سبیلا) امام صادق (ع) در پاسخ سؤال از آیه فوق فرمود: یعنى به الحج و العمرة جمیعاً لانّهما مفروضان.[۵]
۲۲ - استطاعت حجّ، به صحّت بدن، داشتن زاد و توشه، مرکب و باز بودن راه مى باشد. (من استطاع الیه سبیلا) امام صادق (ع) درباره آیه فوق فرمود: من کان صحیحاً فى بدنه مخلّىً سربه له زاد و راحلة فهو من یستطیع الحج.[۶]
۲۳ - مقام ابراهیم (ع) که نقش دو پاى وى بر آن است و حجرالاسود و خانه اسماعیل نشانه هایى روشن در مسجدالحرام (فیه ایات بیّنات مقام ابراهیم) امام صادق (ع) در پاسخ سؤال از «ایات بیّنات» در آیه فوق فرمود: مقام ابراهیم حیث قام على الحجر فاثّرت فیه قدماه و الحجرالاسود و منزل اسماعیل.[۷]
۲۴ - توجّه یافتن به مرگ و قبر و قیامت و آمادگى براى آنها، فلسفه وجوب حج و اختصاص آن به خداوند (و للّه على الناس حج البیت) امام صادق (ع): ... و اعلم بانّ اللّه تعالى لم یفترض الحجّ و لم یخصّه من جمیع الطاعات بالاضافة الى نفسه بقوله عزّ و جلّ «و للّه على النّاس حج البیت ... » ... الاّ للاستعداد و الاشارة الى الموت و القبر و البعث و القیامة ... .[۸]
۲۵ - منکر وجوب حج، کافر است. (و من کفر) امام کاظم (ع) در پاسخ این سؤال که آیا اگر کسى حج بجا نیارد کافر است؟ فرمود: لا و لکن من قال لیس هذا هکذا فقد کفر.[۹]
۲۶ - داشتن مرکب در تحقق استطاعت، شرط نیست. (و للّه على الناس حج البیت من استطاع) امام صادق (ع) درباره آیه فوق فرمود: یخرج و یمشى ان لم یکن عنده ما یرکب.[۱۰]
۲۷ - کسى که هزینه حج به او اهدا شود، مستطیع است. (و للّه على الناس حج البیت من استطاع) امام صادق (ع) در پاسخ این سؤال که اگر به کسى مالى براى بجا آوردن حج عرضه شده و او از پذیرش آن شرم نماید مستطیع است یا نه؟ فرمود: نعم ما شأنه اَن یستحیى.[۱۱]
۲۸ - استطاعت بر حج، داشتن مخارج اهل و عیال علاوه بر هزینه حج است. (و للّه على الناس حجّ البیت) امام باقر (ع) در بیان استطاعت حج فرمود: ... السّعة فى المال اذ کان یحجّ ببعض و یبقى بعضاً یقوت به عیاله ... .[۱۲]
موضوعات مرتبط
- آیات خدا: ۳
- ابراهیم (ع): عبادتگاه ابراهیم (ع) ۴ ; مقام ابراهیم (ع) ۶; ابراهیم (ع) و کعبه ۴، ۵
- اخلاص: ۱۱
- اسماء و صفات: غنى ۱۶; صفات جمال ۱۶
- اسماعیل (ع): خانه اسماعیل (ع) ۲۳
- امنیت: ۷، ۸، ۱۸، ۱۹
- تاریخ: آثار تاریخ ۲
- حج: احکام حج ۱۰، ۲۰، ۲۱، ۲۰، ۲۲، ۲۶، ۲۷، ۲۸ ; اخلاص در حج ۱۱ ; ارزش حج ۱۳ ; استطاعت در حج ۹، ۱۰، ۱۲، ۲۰، ۲۱، ۲۲، ۲۶، ۲۷، ۲۸ ; انکار حج ۲۵ ; ترک حج ۱۲، ۱۴ ; شرایط وجوب حج ۱۰، ۲۱، ۲۲ ; فلسفه حج ۲۴ ; فواید حج ۱۵
- حجرالاسود: ۲۳
- حق اللّه: ۹
- حیوانات: امنیت حیوانات ۱۸
- خدا: شناخت خدا ۱۷ ; مختصات خدا ۲۴
- ذکر: ۲۴
- زیانکارى: عوامل زیانکارى ۱۴
- عبادت: اخلاص در عبادت ۱۱
- عمره: شرایط وجوب عمره ۲۱
- قیامت: ذکر قیامت ۲۴
- کعبه: ۴، ۵ امنیت در کعبه ۷، ۸ ; اهمیّت کعبه ۱ ; قدمت کعبه۲
- کافران: ۲۵
- کفر: ۱۲
- مرگ: ۲۴
- مسجدالحرام: ۲۳ احکام مسجدالحرام ۷، ۸، ۱۹ ; امنیت در مسجدالحرام ۷، ۸، ۱۹
- مقام ابراهیم (مکان): ۳، ۵، ۲۳
- مقربان: ۶
- هدایت: عوامل هدایت ۱
منابع
- ↑ تفسیر عیاشى، ج ۱، ص ۱۹۰، ح ۱۰۸ ; تفسیر برهان، ج ۱، ص ۳۰۳، ح ۱۰.
- ↑ کافى، ج ۴، ص ۲۲۶، ح ۱ ;نورالثقلین، ج ۱، ص ۳۷۰- ، ح ۲۶۷.
- ↑ کافى، ج ۴، ص ۲۲۶، ح ۲ ; تفسیر برهان، ج ۱،ص ۲۹۹- ، ح ۵.
- ↑ کافى، ج ۴، ص ۲۶۵، ح ۵ ; نورالثقلین، ج ۱، ص ۳۷۲- ، ح ۲۸۰.
- ↑ کافى، ج ۴، ص ۲۶۵، ح ۱ ; تفسیر برهان، ج ۱، ص ۳۰۲، ح ۲.
- ↑ کافى، ج ۴، ص ۲۶۷، ح ۲ ; نورالثقلین، ج ۱، ص ۳۷۳- ، ح ۲۸۳.
- ↑ کافى، ج ۴، ص ۲۲۳، ح ۱ ; تفسیر عیاشى، ج ۱، ص ۱۸۷، ح ۹۹.
- ↑ مصباح الشریعه، ص ۴۹ ; بحارالانوار، ج ۹۹- ، ص ۱۲۵، ح ۱.
- ↑ کافى، ج ۴، ص ۲۶۵، ح ۵ ; تفسیر برهان، ج ۱، ص ۳۰۲، ح ۱.
- ↑ استبصار، ج ۲، ص ۱۴۰، ح ۵، ب ۸۱ ; تهذیب شیخ طوسى، ج ۵، ص ۱۰، ح ۲۶.
- ↑ کافى، ج ۴، ص ۲۶۶، ح ۱ ; تهذیب شیخ طوسى، ج ۵- ، ص ۳، ح ۳.
- ↑ کافى، ج ۴، ص ۲۲۶، ح ۲ ; تفسیر برهان، ج ۱،ص ۲۹۹- ، ح ۵.
