هود ١٤
ترجمه
| هود ١٣ | آیه ١٤ | هود ١٥ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«فَإِن لَّمْ یَسْتَجِیبُوا لَکُمْ ...»: مرجع ضمیر (و) در این فعل به (مَنْ) در آیه قبلی، یعنی مدعوّین مشرکان جهت یاری ایشان برمی‌گردد، و ضمیر (کُمْ) به خود مشرکان مخاطب، امّا اگر مرجع (و)، مشرکان مخاطب، و مرجع (کُمْ)، پیغمبر و مؤمنان باشد، معنی چنین می‌شود: اگر مشرکان دعوت شما مسلمانان را اجابت نکردند و حاضر نشدند لااقل ده سوره همانند این سوره‌ها را بیاورند، شما مؤمنان بدانید که این ضعف و ناتوانی نشانه آن است که این آیات از علم الهی سرچشمه گرفته است، و ... (نگا: قصص / ). «أُنزِلَ بِعِلْمِ اللهِ»: نازل شده است با دانش خدا نه با دانش محمّد یا دیگران (نگا: نساء / هود / ).
تفسیر
- آيات ۱۶ - ۵، سوره هود
- پنهان شدن مشركين براى پرهيز از روبرو شدن با دعوت پيامبر (ص )
- خداوند متعال ضامن رزق همه جنبندگان است
- روزى دادن از افعال مختص خدا و حقى است كه برخورد واجب كرده است
- معناى ((سماء)) و مراد از ((سموات ))
- منظور از خلقت سموات و ارض در شش روز (هو الذى خلق السموات و الارض ستة ايام )
- معناى جمله : ((و كان عرشه على الماء))
- امورى كه در قرآن به عنوان هدف از خلقت ، از آنها ياد شده و از آن جمله است آزمايش وتميز نيكوكار از بدكار
- استنتاج وجود ملائكه قبل از خلقت آسمانها و زمين ، از جمله : ((و كان عرشه على الماء)) وبررسى و رد اساس و مبناى اين نظر
- جهات حسن و مصلحت بر اراده و افعال ما حاكم است و خداوندجل شاءنه تحت تاءثير و حكومت آن جهات و هيچ چيز ديگر نيست
- مراد از كفار از اينكه مساءله معاد و بعث بعد از مرگ سحر خواندند
- مقصود از كلمه امت در آيه : ((و لئن اخرنا عنهم العذاب الى امة معدودة )) و وجوهى كه درمعناى آن گرفته شده است
- هر نعمتى كه خدا اعطا مى كند، رحمتى از او است و بشر طلبكار آن نبوده تا با گرفتن آننوميد شده ، كفران بورزد
- عذابى كه كفار آنرا مسخره مى كردند آنان را فرا خواهد گرفت
- هر نعمتى كه كه خدا عطا مى كند، رحمتى از اوست و بشر طلبكار آن نبوده تا با گرفتنآن نوميد شده ، كفران بورزد
- انسان تنگ نظر و كوته بين است ، در شدت و بلا، نوميد و كفور و در نعمت و رفاه ،سرمست و بالنده است . جز صابران نيكوكردار...
- صبر و عمل صالح انسان را از آن دو طبيعت مذموم مى رهانند، و صبر وعمل صالح منفك از ايمان نيستند
- توضيح درباره خطاب به رسول خدا (ص ) در: ((فعلك تارك بعض ما يوحى اليك...)) و معنايى كه از اين خطاب فهميده مى شود
- مثالى براى فهم وجه خطاب مذكور و اينكه در آن خطاب بطور جدىاحتمال ترك ابلاغ ، داده نشده
- چون و چراى كفار درباره نزول قرآن و جواب خداى تعالى به آنان
- اگر مى پنداريد قرآن افتراء بسته بر خدا است ، شما نيز از عهده اين افتراء برآييد!
- شرحى در مورد اينكه تحدى و مبارزه طلبى قرآن ، همه جانبه است و علاوه بر فصاحت وبلاغت شامل معانى و معارف قرآن نيز هست
- سه وجه در بطلان قول مذكور
- بررسى پاسخ هايى كه به اشكال مربوط به اينكه چرا در آغاز، به يك سوره و سپسبه ده سوره تحدى شده است ، داده اند
- پاسخ مفسرى كه سوره مورد بحث در تحدى را منحصر به سوره هاى طولانى مى داند.
- پاسخ ما به اشكال مربوط به اختلاف در پيشنهادهاى قرآن در مواردى كه تحدى و مبارزهطلبى كرده است
- مقصود از بلاغت قرآن ، بلاغت مصطلح بين علماء بلاغت و ادب نيست
- اختلاف در موارد تحدى ، به اختلاف در اغراض و خصوصيات آن موارد برمى گردد
- عدد ده در: ((فاءتوا بعشر سور مثله )) خصوصيتى ندارد و دلالت بر كثرت و تعدد دارد
- طرح اين اشكال كه صرف ناتوانى بشر در آوردنمثل قرآن ، دليل بر آن نمى شود كه قرآن از ناحيه خدا است . و پاسخ بدان
- با عجز خود و اسبابى كه بدان معتقديد، از آوردنمثل قرآن ، راهى جز يقين به الهى بودن قرآن نمى ماند
- معناى اينكه : ((قرآن به علم خدا نازل شده )) و وجوهى كه در اين باره گفته شده است
- بيان اينكه خطاب در جمله : فهل انتم مسلمون )) متوجه مشركين است و رد سخنان ديگرى كهدر اين باره گفته شده است
- مراد از توفيه اعمال(اعمال آنان را به آنان برمى گردانيم ) و بيان اينكه نتيجهعمل تابع اسباب و عوامل پديد آورنده عمل است
- بحث روايتى
- (شامل رواياتى در ذيل آيات گذشته )
- رواياتى در مورد رزاق بودن خداى تعالى و تقدير روزى براى همه
- دو روايت از امام باقر و امام صادق (عليهما السلام )، مربوط به طلب روزىحلال از راه كار و تلاش
- چند روايت درباره خلقت آسمانها و زمين و جمله : ((و كان عرشه على الماء))
- رواياتى در ذيل جمله : ((ليبلوكم ايكم احسن عملا)) و بيان مراد از نيكوكارتر بودن .
- دو روايت درباره اينكه مراد از ((امت معدوده )) در آيه شريفه ، امام زمان (ع ) و اصحاباويند
- روايتى در مورد تقسيم امت محمد (ص ) در روز قيامت به سه دسته و حبطاعمال دو د دو دسته از آنان
نکات آیه
۱- انسانها و معبودهاى دروغینشان ، ناتوان از آوردن ده سوره هم طراز قرآن (قل فأتوا بعشر سور مثله ... فإلّم یستجیبوا لکم) ظاهر این است که خطاب در «لکم» و «اعملوا» - به قرینه «فهل أنتم مسلمون» - متوجه مشرکان باشد. براین اساس، ضمیر فاعلى در «یستجیبوا» به «من استطعتم» باز مى گردد; یعنى، [اى پیامبر ! به مشرکان بگو:] اگر کسى و از جمله معبودهایتان، براى آوردن همانند قرآن - به خاطر عجزشان - دعوت شما را اجابت نکردند ... .
۲- قرآن ، کتابى از ناحیه خدا و جلوه اى از علم اوست. (فاعلموا أنما أُنزل بعلم الله)
۳- خوددارى عاجزانه مخالفان دین از آوردن همانند براى قرآن ، نشانه و برهانى روشن بر الهى بودن قرآن و ابتناى آن بر علم خداست. (فإلّم یستجیبوا لکم فاعلموا أنما أُنزل بعلم الله)
۴- پدید آمدن و نشأت گرفتن قرآن از علم الهى ، دلیل ناتوانى غیر خدا از آوردن همانند براى آن است. (فإلّم یستجیبوا لکم فاعلموا أنما أُنزل بعلم الله) جمله «فإلّم یستجیبوا لکم فاعلموا ...» ناظر به علت اثباتى (اقامه برهان بر الهى بودن قرآن است) و در عین حال از علت ثبوتى (سرّ و ریشه ناتوانى بشر از آوردن همانند براى قرآن) نیز حکایت مى کند.
۵- هیچ معبودى جز خداى یگانه نیست. (فاعلموا ... أن لا إله إلاّ هو)
۶- قرآن، به دلیل ناتوانى همگان از آوردن کتابى همسان آن، نشانه یکتایى خدا و نبود هیچ معبودى شایسته پرستش جز او (فإلّم یستجیبوا لکم فاعلموا ... أن لا إله إلاّ هو) «أن لا إله إلاّ هو» - که حاکى از یکتایى خدا و ضرورت توحید عبادى است - عطف بر «أنما أُنزل ...» مى باشد لذا جزاى شرط (فإلّم یستجیبوا) خواهد بود و حکایت از آن دارد که قرآن، به دلیل ناتوانى بشر از آوردن همانند براى آن، خود نشانه اى بر توحید است.
۷- قرآن ، معجزه و سند حقانیت پیامبر(ص) است. (أم یقولون افتریه ... فإلّم یستجیبوا لکم فاعلموا أنما أُنزل بعلم الله)
۸- لزوم تسلیم شدن در برابر خدا و پذیرش اسلام وتوحید و الهى بودن قرآن (فإلّم یستجیبوا لکم ... فهل أنتم مسلمون) استفهام در جمله «فهل أنتم ...» استفهامى است که به داعى امر و ترغیب ایراد شده است; یعنى: فاسلموا ... .
۹- ناتوانى همگان ، از آوردن همانند براى قرآن ، دلیل لزوم پذیرش اسلام و تسلیم شدن در برابر خداست. (فإلّم یستجیبوا لکم ... فهل أنتم مسلمون) برداشت فوق ، با توجه به حرف «فاء» که جمله «هل أنتم ...» را بر «فإلّم یستجیبوا ...» تفریع کرده است ، استفاده مى شود.
۱۰- خداوند ، با توجه دادن مشرکان به الهى بودن قرآن ، آنان را به پذیرش اسلام و قرآن دعوت کرد. (فإلّم یستجیبوا لکم فاعلموا ... فهل أنتم مسلمون)
موضوعات مرتبط
- اسلام: اهمیت قبول اسلام ۸; دعوت به اسلام ۱۰; دلایل قبول اسلام ۹
- اعداد: عدد ده ۱
- انسان: عجز انسان ها ۱، ۶، ۹
- ایمان: ایمان به اسلام ۱۰; ایمان به قرآن ۱۰
- تسلیم: اهمیت تسلیم به خدا ۸; دلایل تسلیم به خدا ۹
- توحید: اهمیت قبول توحید ۸; توحید عبادى ۵; نشانه هاى توحید عبادى ۶
- جهان بینى: جهان بینى توحیدى ۵
- خدا: اختصاصات خدا ۵; دعوتهاى خدا ۱۰; نشانه هاى علم خدا ۲، ۳، ۴
- قرآن: آثار بى نظیرى قرآن ۶، ۹; آثار وحیانیت قرآن ۱۰; اعجاز قرآن ۱; بى نظیرى قرآن ۱، ۳; دلایل بى نظیرى قرآن ۴; دلایل وحیانیت قرآن ۳، ۴; معجزه قرآن ۷; منشأ قرآن ۳، ۴; وحیانیت قرآن ۲، ۸; ویژگیهاى قرآن ۲; همانندسازى براى قرآن ۱
- محمد(ص): دلایل حقانیت محمد(ص) ۷; معجزه محمد(ص) ۷
- مشرکان: دعوت از مشرکان ۱۰; مشرکان و قرآن ۱۰
- معبودان باطل: عجز معبودان باطل ۱
