قريش ٤
ترجمه
| قريش ٣ | آیه ٤ | قريش ٥ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«أَطْعَمَهُمْ»: خوراکشان داده است (نگا: قصص / ). «مِن جُوعٍ»: به جای گرسنگی. برای رفع گرسنگی. حرف (مِنْ) بدلیّه یا تعلیلیّه است (نگا: قاسمی).
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
فِيهِ آيَاتٌ بَيِّنَاتٌ مَقَامُ... (۱) أَ وَ لَمْ يَرَوْا أَنَّا جَعَلْنَا... (۲) وَ ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلاً قَرْيَةً... (۳)
إِنَّمَا أُمِرْتُ أَنْ أَعْبُدَ رَبَ... (۰) فَعَلَ رَبُّکَ بِأَصْحَابِ الْفِيلِ (۰)
تفسیر
نکات آیه
۱ - خداوند، قریش را از گرسنگى رهانید و مواد غذایى آنان را تأمین کرد. (الذى أطعمهم من جوع) حرف «من» یا تعلیلى است و یا بدلى; یعنى، به دلیل گرسنگى یا به جاى آن. در هر دو صورت، بیانگر وجود زمینه گرسنگى در قریش است; به گونه اى که اگر خداوند آنان را اطعام نمى کرد، راهى دیگر نداشتند.
۲ - قریش، به دلیل تأمین تغذیه شان از سوى خداوند، ملزم به پرستش او بودند. (فلیعبدوا ... الذى أطعمهم من جوع)
۳ - امنیت کعبه و کوچ زمستانى و تابستانى قریش، زمینه دست یابى آنان به مواد خوراکى بود. (إیلفهم رحلة الشتاء و الصیف . فلیعبدوا ... الذى أطعمهم من جوع)
۴ - شکست اصحاب فیل، زمینه ساز گرفتار نشدن قریش، به فقر اقتصادى و گرسنگى فراگیر و جان فرسا (ألم تر کیف فعل ربّک بأصحب الفیل ... لإیلف قریش ... الذى أطعمهم من جوع) نکره بودن «جوع»، بر شدّت آن دلالت دارد.
۵ - مصرف طعام، باید به منظور از بین بردن گرسنگى و به دست آوردن توان عبادت باشد. (فلیعبدوا ... الذى أطعمهم من جوع) «من جوع»، بیانگر آن است که هدف از طعام، زوال گرسنگى است; نه آن که خوردن، همواره مطلوب باشد. «فلیعبدوا» بیانگر هدف بودن عبادت براى طعامى است که از خداوند به انسان مى رسد.
۶ - خداوند، آذوقه و مواد خوراکى را در اختیار غیر یکتاپرستان نیز قرار مى دهد. (فلیعبدوا ... الذى أطعمهم من جوع) امر به روى آوردن قریش به عبادت در «فلیعبدوا»، بیانگر آن است که آنان خدا را عبادت نمى کردند.
۷ - تأمین غذاى مردم، قبل از الزام آنان به بندگى خداوند، کارى است الهى و از میان برنده بهانه مخالفان در ترک عبادت (فلیعبدوا ... الذى أطعمهم من جوع)
۸ - خداوند، قریش را در سفر و حضر، از امنیت کامل برخوردار ساخته و هراس آنان را از میان برد. (و ءامنهم من خوف) به قرینه آیات پیشین، مراد امنیت در مراحل کوچ و نیز رفع خطر فیل داران و نظایر آنها، در شهر مکه است.
۹ - امنیت بخشیدن خداوند به قریش و از بین بردن ترس آنان، عبادت او را بر آنان الزامى ساخت. (فلیعبدوا ... الذى ... و ءامنهم من خوف)
۱۰ - امنیت قریش، مرهون وجود کعبه و امنیت آن بود. (ربّ هذا البیت ... و ءامنهم من خوف) تعبیر «ربّ هذا البیت» به جاى «اللّه» - پیش از توصیف خداوند به پدید آورنده امنیت - نشانگر نقش کعبه در امنیت قریش است که قبایل عرب، آنها را اهل حرم دانسته و به آنان تعرض نمى کردند. ارتباط این سوره با سوره قبل، بیانگر نقش هلاکت اصحاب فیل، در پیدایش امنیت براى کعبه و در نتیجه براى قریش است.
۱۱ - شکست اصحاب فیل، ازمیان برنده زمینه تهاجم دیگران به مکه و برطرف سازنده ترس شدید قریش از دشمن (و ءامنهم من خوف) نکره بودن «خوف»، بر شدّت آن دلالت دارد.
۱۲ - امنیت، فراهم آورنده زمینه مناسب براى عبادت خداوند است. (فلیعبدوا ... و ءامنهم من خوف)
۱۳ - خداوند، براى غیر موحدان نیز از نعمت امنیت دریغ نمىورزد. (فلیعبدوا ... و ءامنهم من خوف)
۱۴ - تلاش براى ایجاد امنیت، پیش از تبلیغ خداپرستى، کارى الهى و از بین برنده بهانه مشرکان در ترک عبادت است. (فلیعبدوا ... و ءامنهم من خوف)
۱۵ - رفع گرسنگى و ناامنى از ساکنان مکه، در راستاى اعتلا و شکوفایى کعبه و از جلوه هاى ربوبیت خداوند است. (ربّ هذا البیت . الذى أطعمهم من جوع و ءامنهم من خوف) «الذى»، وصف «ربّ» و بیانگر جلوه هاى آن است.
۱۶ - برخوردارى از غذا و امنیت، نعمتى است که سپاس آن، تنها عبادت خداوند است. (فلیعبدوا ربّ هذا البیت . الذى أطعمهم من جوع و ءامنهم من خوف)
موضوعات مرتبط
- اصحاب فیل: آثار شکست اصحاب فیل ۴، ۱۱
- امنیت: اهمیت امنیت ۱۲، ۱۴
- تغذیه: آثار تغذیه ۷; فلسفه تغذیه ۵; منشأ تغذیه ۷
- تکلیف: قدرت در تکلیف ۵
- توحید: تبلیغ توحید ۱۴
- خدا: افعال خدا ۷; نشانه هاى ربوبیت خدا ۱۵; وسعت رزاقیت خدا ۶; وسعت نعمتهاى خدا ۱۳
- شکر: شکر نعمت ۱۶
- عبادت: اهمیت عبادت ۵; دلایل وجوب عبادت خدا ۹; زمینه عبادت خدا ۱۲; عبادت خدا ۲، ۱۶; بهانه جویى معرضان از عبادت خدا ۱۴; موانع بهانه جویى معرضان از عبادت خدا ۷
- عمل: عمل پسندیده ۱۴
- فقر: زمینه نجات از فقر ۴
- قریش: آثار امنیت قریش ۹; آثار تغذیه قریش ۲; آثار کوچ تابستانى قریش ۳; آثار کوچ زمستانى قریش ۳; تاریخ قریش ۴; تکلیف قریش ۹; زمینه تغذیه قریش ۳; زمینه تکلیف قریش ۲; زمینه نجات قریش ۴; عبودیت قریش ۹; عوامل امنیت قریش ۱۰، ۱۱; عوامل رفع ترس قریش ۱۱; گرسنگى قریش ۱; منشأ امنیت قریش ۸، ۹; منشأ تغذیه قریش ۱، ۲; منشأ رفع ترس قریش ۸; منشأ نجات قریش ۱; نجات قریش ۱
- کعبه: آثار امنیت کعبه ۳، ۱۰; فضیلت کعبه ۱۵; نقش کعبه ۱۰
- گرسنگى: عوامل رفع گرسنگى ۵; نجات از گرسنگى ۱
- مشرکان: امنیت مشرکان ۱۳; منشأ تغذیه مشرکان ۶; موانع بهانه جویى مشرکان ۱۴; نعمتهاى مشرکان ۱۳
- مکه: فلسفه امنیت اهل مکه ۱۵; فلسفه رفع گرسنگى اهل مکه ۱۵
- نعمت: مشمولان نعمت ۱۶; نعمت امنیت ۱۶; نعمت غذا ۱۶
