النساء ١٧٠
| کپی متن آیه |
|---|
| يَا أَيُّهَا النَّاسُ قَدْ جَاءَکُمُ الرَّسُولُ بِالْحَقِ مِنْ رَبِّکُمْ فَآمِنُوا خَيْراً لَکُمْ وَ إِنْ تَکْفُرُوا فَإِنَ لِلَّهِ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ وَ کَانَ اللَّهُ عَلِيماً حَکِيماً |
ترجمه
| النساء ١٦٩ | آیه ١٧٠ | النساء ١٧١ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«قَدْ جَآءَکُم بِالْحَقِّ»: حقیقةً به پیش شما آمده است. با برنامه حق که قرآن است به سوی شما آمده است. با دین حق که اسلام است به نزد شما آمده است.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
تفسیر
تفسیر نور (محسن قرائتی)
يا أَيُّهَا النَّاسُ قَدْ جاءَكُمُ الرَّسُولُ بِالْحَقِّ مِنْ رَبِّكُمْ فَآمِنُوا خَيْراً لَكُمْ وَ إِنْ تَكْفُرُوا فَإِنَّ لِلَّهِ ما فِي السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ كانَ اللَّهُ عَلِيماً حَكِيماً «170»
اى مردم! همانا پيامبر از سوى پروردگارتان همراه با حقّ (قرآن) براى شما آمده است. پس ايمان بياوريد كه براى شما بهتر است و اگر (ناسپاسى كرده و) كفر ورزيد پس (بدانيد كه) آنچه در آسمانها و زمين است از آن خداست و خداوند، دانا و حكيم است.
نکته ها
اهل كتاب و حتّى مشركان در انتظار ظهور پيامبرى بودند و زمينه‌ى ذهنى داشتند، لذا در اين آيه بجاى «رسولا» مى‌فرمايد: «الرَّسُولُ» يعنى همان پيامبرى كه انتظارش را مى‌كشيد، اكنون آمده است، پس به او ايمان بياوريد.
پیام ها
1- دعوت اسلام، جهانى است و اختصاص به قوم عرب ندارد. «يا أَيُّهَا النَّاسُ»
2- عامل گسترش دعوت انبيا، حقّانيت آن است. «بِالْحَقِّ»
3- ايمان مردم به نفع خودشان است، نبايد بر خدا منّت گذارند. بلكه خدا منّت نهاده و آنان را هدايت كرده است. «فَآمِنُوا خَيْراً لَكُمْ»
جلد 2 - صفحه 217
4- نه كفر مردم به خدا زيان مى‌رساند و نه ايمانشان به او نفعى دارد. فَآمِنُوا خَيْراً لَكُمْ وَ إِنْ تَكْفُرُوا فَإِنَّ لِلَّهِ ما فِي السَّماواتِ ...
5- بعثت انبيا و محتواى دعوت آنان، بر اساس علم و حكمت الهى است. «كانَ اللَّهُ عَلِيماً حَكِيماً»
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
يا أَيُّهَا النَّاسُ قَدْ جاءَكُمُ الرَّسُولُ بِالْحَقِّ مِنْ رَبِّكُمْ فَآمِنُوا خَيْراً لَكُمْ وَ إِنْ تَكْفُرُوا فَإِنَّ لِلَّهِ ما فِي السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ كانَ اللَّهُ عَلِيماً حَكِيماً (170)
«1» نور الثقلين، جلد 1، صفحه 576، حديث 684.
«2» البرهان، جلد 1، صفحه 428
تفسير اثنا عشرى، ج2، ص: 660
بعد از تقرير امر نبوت حضرت رسالت صلّى اللّه عليه و آله و سلّم و وعيد مكذبين او، جميع مردمان را به دعوت و الزام حجت و وعد به اجابت و وعيد بر رد آن خطاب مى‌فرمايد:
يا أَيُّهَا النَّاسُ قَدْ جاءَكُمُ الرَّسُولُ بِالْحَقِ: اى مردمان بتحقيق آمد شما را پيغمبرى كه محمد است در حالتى كه ملتبس باشد به حق و سخن درست، كه آن كلمه شهادت است، يا قرآن، يا به دينى كه براى شما برگزيده. الف و لام «الحق» عهد است، يعنى اى گروه مردمان، آمد شما را پيغمبر به آن حقى كه شما و تمام عالميان طالبيد. از ابى جعفر عليه السّلام مروى است كه مراد به حق، ولايت امير المؤمنين عليه السّلام، مِنْ رَبِّكُمْ: از جانب پروردگار شما، فَآمِنُوا خَيْراً لَكُمْ: پس ايمان آوريد به او كه بهتر است مر شما را. چه آن، سبب خير دنيا و آخرت باشد. يا بيائيد به امرى كه بهتر است مر شما را از آنچه بر آن هستيد.
وَ إِنْ تَكْفُرُوا: و اگر كافر شويد به نبوت محمد صلّى اللّه عليه و آله و سلّم، يا قرآن، يا ولايت امير المؤمنين عليه السّلام، فَإِنَّ لِلَّهِ ما فِي السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ:
پس بدرستى كه مر خداى را است آنچه در آسمانها و زمين است. مراد آنست كه اگر كافر شويد، پس حق تعالى غنى و بى نياز است و از كفر شما متضرر نشود، همچنان كه منتفع نگردد به ايمان شما. چه ضرر و نفع عايد شما خواهد شد. و بر غناى خود تنبيه فرموده به قوله: فَإِنَّ لِلَّهِ ما فِي السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ. و اين اعم از هر چيزى است كه آسمان و زمين مشتملند بر آن و مركبند از آن، و هرگاه كه از هر چيزى مستغنى باشد، پس لابد غنى خواهد بود از كفر شما كه سماوات و ارض شامل آن است. وَ كانَ اللَّهُ عَلِيماً حَكِيماً: و هست خدا دانا به احوال شما، حكيم و صواب كار در هر چه تدبير كند. يا حكم كننده در باب شما.
ايضا آيه شريفه را امام تأويلش را با تنزيل بيان فرمايد: در كافى به حذف
تفسير اثنا عشرى، ج2، ص: 661
اسانيد از ابى جعفر عليه السّلام مروى است كه فرمود: يا ايّها النّاس قد جاءكم الرّسول بالحقّ من ربّكم فى ولاية علىّ فآمنوا خيرا لكم و ان تكفروا بولاية علىّ فانّ للّه ما فى السّموات و الارض و كان اللّه عليما حكيما. «1»
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
يا أَيُّهَا النَّاسُ قَدْ جاءَكُمُ الرَّسُولُ بِالْحَقِّ مِنْ رَبِّكُمْ فَآمِنُوا خَيْراً لَكُمْ وَ إِنْ تَكْفُرُوا فَإِنَّ لِلَّهِ ما فِي السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ كانَ اللَّهُ عَلِيماً حَكِيماً (170)
ترجمه
اى مردمان بتحقيق آمد شما را پيغمبر براستى از پروردگارتان پس ايمان بياوريد بهتر است از براى شما و اگر كافر شويد پس همانا مر خدا راست آنچه در آسمانها و زمين است و باشد خدا داناى درستكردار..
تفسير
خداوند در اين آيه شهادت موعود سابق خود را براى تسلاى خاطر پيغمبر اكرم ادا فرموده و امر فرمود است مردم را بايمان به پيغمبر (ص) و توصيف فرموده است ايمان را بآنكه خير است براى مردم و بنابر اين خير صفت ايمانا محذوف است يا خبر يكون محذوف و اشاره فرموده است باستغناء خود از ايمان خلق و بودن او امرش مطابق علم و حكمت و در كافى و عياشى از حضرت باقر (ع) روايت فرموده كه آمدن پيغمبر بحق در ولايت امير المؤمنين است و ايمان باو خير است براى مردم و كفر باو مقصود در اين آيه است و معلوم است كه اختصاص ندارد نهايت آنكه چون اين اصل مهمّ مورد انكار شده بود تصريح فرموده‌اند.
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
يا أَيُّهَا النّاس‌ُ قَد جاءَكُمُ الرَّسُولُ بِالحَق‌ِّ مِن رَبِّكُم فَآمِنُوا خَيراً لَكُم وَ إِن تَكفُرُوا فَإِنَّ لِلّه‌ِ ما فِي السَّماواتِ وَ الأَرض‌ِ وَ كانَ اللّه‌ُ عَلِيماً حَكِيماً (170)
اي عموم افراد انسان محققا آمد شما را پيغمبر اكرم بحق از طرف پروردگار شما پس باو ايمان بياوريد و ايمان بهتر است براي شما از كفر و اگر كافر شديد ضررش بخود شما متوجه ميشود بدستگاه الهي وارد نميشود زيرا خدا مالك آنچه در آسمانها و زمين است و عالم بكردار شما و حكيم در پاداش شما است.
يا أَيُّهَا النّاس‌ُ خطاب بجميع اهل عالم است تا دامنه قيامت چون پيغمبر مبعوث بر كافه آنها است قَد جاءَكُمُ الرَّسُولُ بِالحَق‌ِّ پيغمبر دروغي نيست حق و حقيقت است من ربكم از طرف پروردگار شما فرستاده او است از پيش خود دعوي ندارد ما يَنطِق‌ُ عَن‌ِ الهَوي إِن هُوَ إِلّا وَحي‌ٌ يُوحي نجم آيه 3 و 4، پس ايمان بياوريد فَآمِنُوا خَيراً لَكُم اختلاف شد در وجه نصب خيرا و ظاهر اينست که خبر کان محذوف باشد يعني کان الايمان خيرا لكم، حذف شده از جهت دلالة كلام و مفضل عليه وَ إِن تَكفُرُوا كفر و عناد آنها است و اينکه امر الهي براي نفع شما است بر خدا نه از ايمان شما نفعي ميرسد و نه از كفر شما ضرري متوجه ميشود زيرا که فَإِنَّ لِلّه‌ِ ما فِي السَّماواتِ وَ الأَرض‌ِ و خداوند علمش بافعال و عقائد و اخلاق شما احاطه دارد وَ كانَ اللّه‌ُ عَلِيماً و حكمش بر هر كس نافذ است حكيما.
برگزیده تفسیر نمونه
نکات آیه
۱- پیامبر (ص) فرستاده اى از جانب خدا به همراه رسالت و معارفى سراسر حق (قد جاءکم الرسول بالحق) در برداشت فوق «باء» در «بالحق» به معناى مصاحبت گرفته شده است و مراد از آن مى تواند تعالیم و معارف الهى که همان رسالت پیامبر (ص) است، باشد.
۲- اهل کتاب قبل از بعثت پیامبر (ص) در انتظار رسالت آن حضرت (یأیها الناس قد جاءکم الرسول) «قد» در «قد جاءکم» که به معناى توقع است و نیز «ال» در «الرسول» که براى عهد ذهنى است، مى رساند که مخاطبان در انتظار بعثت پیامبر (ص) بودند.
۳- رسالت پیامبر (ص) رسالتى جهانى و براى همه مردمان (یأیها الناس قد جاءکم الرسول)
۴- قرآن، کتابى از جانب خدا و سراسر حق (قد جاءکم الرسول بالحق من ربکم) در برداشت فوق کلمه «الحق» به قرآن تفسیر شده است و «من ربکم» حال براى آن.
۵- بعثت پیامبر (ص) و نزول قرآن پرتویى از ربوبیت الهى (قد جاءکم الرسول بالحق من ربکم)
۶- هدایت و تربیت تمامى انسانها، هدف از بعثت پیامبران و نزول کتب آسمانى (یأیها الناس قد جاءکم الرسول بالحق من ربکم)
۷- ایمان به پیامبر اکرم (ص) و قرآن موجب خیر و سعادت بشریت (یأیها الناس قد جاءکم الرسول بالحق ... فامنوا خیراً لکم) برداشت فوق بر این اساس است که «خیراً» خبر براى فعل محذوف «یکن» باشد و تقدیر کلام چنین است «فامنوا ان تؤمنوا یکن خیراً لکم».
۸- انسان، موجودى خیر طلب و کمال جو (یأیها الناس ... فامنوا خیراً لکم) جمله «خیراً لکم» خیرجویى و سعادت طلبى را براى انسان مفروض و طبیعى دانسته و تنها وى را به مصداق واقعى خیر و سعادت که ایمان به قرآن و پیامبر (ص) باشد، رهنمون ساخته است.
۹- بازگشت سود و زیان ایمان به خود انسان نه خداوند (فامنوا خیراً لکم و إن تکفروا فان للّه ما فى السموت و الارض) جواب شرط «ان تکفروا» به قرینه «خیراً لکم» و نیز جمله «فان للّه ...» مى تواند به این گونه باشد «یکن شراً لکم و لایضر اللّه شیئاً».
۱۰- خداوند، تنها مالک و فرمانرواى هستى (فان للّه ما فى السموت و الارض) «ما فى السموت ...» کنایه از جهان هستى است.
۱۱- آزادى انسان در انتخاب راه سعادت و شقاوت (فامنوا خیراً لکم و إن تکفروا فان للّه ما فى السموت و الارض)
۱۲- کفرورزى مردمان و اختیار کفر از سوى آنان، خارج از خواست خداوند و سیطره او نیست. (و إن تکفروا فان للّه ما فى السموت و الارض) بدیهى است که فرمانروایى خداوند بر هستى مترتب بر کفرورزى مردمان نیست ; بنابراین جواب شرط (ان تکفروا) محذوف است و جمله «فان للّه ...» جانشین و بیانگر آن مى باشد ; بر این اساس معناى «و ان تکفروا ...» چنین مى شود: تمام هستى و از جمله کفرورزى کافران مملوک خداوند است و خارج از خواست و اراده او نیست.
۱۳- کافران به رسالت پیامبر (ص) مورد تهدید خداوند (و إن تکفروا فان للّه ما فى السموت و الارض) جمله «فان للّه ...» که بیانگر سلطنت خداوند بر هستى است مى تواند به منظور تهدید منکران رسالت پیامبر (ص) ایراد شده باشد.
۱۴- آسمانها، متعددند. (فان للّه ما فى السموت و الارض)
۱۵- خداوند همواره علیم (دانا) و حکیم (کاردان) است. (و کان اللّه علیماً حکیماً)
۱۶- بعثت پیامبر (ص) و نزول قرآن برخاسته از علم و حکمت خداوند (یأیها الناس قد جاءکم الرسول بالحق من ربکم ... و کان اللّه علیماً حکیماً)
۱۷- اختیار انسانها در انتخاب ایمان و کفر، برخاسته از علم و حکمت خداوند (فامنوا خیراً لکم و إن تکفروا ... و کان اللّه علیماً حکیماً) یادآورى علم و حکمت خداوند در ذیل آیه اشاره به این است که تمامى معارف یاد شده در آیه و از جمله آنها اختیار آدمى، عالمانه و حکیمانه است.
۱۸- کمال و ارزش والاى علم در همراهى و آمیختگى آن با حکمت است. (و کان اللّه علیماً حکیماً)
۱۹- ارزشمندى مالکیت و ثمردهى آن در گرو علم و حکمت (فان للّه ما فى السموت و الارض و کان اللّه علیماً حکیماً) یادآورى علم و حکمت خداوند پس از بیان مالکیت مطلق خداوند، مى تواند اشاره به برداشت فوق داشته باشد.
۲۰- خداوند، آگاه به ایمان و کفر مردمان (فامنوا خیراً لکم و إن تکفروا ... و کان اللّه علیماً حکیماً)
روایات و احادیث
۲۱- رسول خدا (ص) بیانگر ولایت کسانى که خداوند به ولایت آنان فرمان داده است. (قد جاءکم الرسول بالحق من ربکم) امام باقر (ع) درباره «بالحق» در آیه فوق فرمود: بولایة من امر اللّه تعالى بولایته.[۱]
موضوعات مرتبط
- آسمان: تعدد آسمان ۱۴
- آفرینش: مالک آفرینش ۱۰
- ارزش: ملاک ارزش ۱۹
- اسماء و صفات: حکیم ۱۵ ; علیم ۱۵
- انبیا: فلسفه بعثت انبیا ۶
- انسان: اختیار انسان ۱۱، ۱۲، ۱۷ ; ایمان انسان ۲۰ ; تربیت انسان ۶ ; خیرطلبى انسان ۸ ; کفر انسان ۲۰ ; کمال‌طلبى انسان ۸ ; هدایت انسان ۶
- اهل کتاب: و محمّد (ص) ۲
- ایمان: آثار ایمان ۷، ۹ ; اختیار در ایمان ۱۷ ; ایمان به قرآن ۷ ; ایمان به محمّد (ص) ۷ ; متعلق ایمان ۷
- حکمت: ارزش حکمت ۱۸ ; نقش حکمت ۱۹
- خدا: اختصاصات خدا ۱۰ ; بیخنیازى خدا ۹ ; حکمت خدا ۱۶، ۱۷ ; ربوبیّت خدا ۵ ; علم خدا ۱۶، ۱۷، ۲۰ ; مالکیّت خدا ۱۰ ; مشیّت خدا ۱۲ ; هشدار خدا ۱۳
- دین: فلسفه دین ۶
- سعادت: انتخاب سعادت ۱۱ ; عوامل سعادت ۷
- شقاوت: انتخاب شقاوت ۱۱
- علم: ارزش علم ۱۸ ; علم و حکمت ۱۸ ; نقش علم ۱۹
- قرآن: حقّانیت قرآن ۴ ; نزول قرآن ۵، ۱۶
- کافران: هشدار به کافران ۱۳
- کتب آسمانى: نقش کتب آسمانى ۶
- کفر: اختیار در کفر ۱۲، ۱۷ ; زیان کفر ۹ ; کفر به محمّد (ص) ۱۳
- مالکیت: ارزش مالکیت ۱۹
- محمّد (ص): بعثت محمّد (ص) ۲، ۵، ۱۶ ; جهانشمولى رسالت محمّد (ص) ۳ ; حقّانیت تعالیم محمّد (ص) ۱ ; نبوّت محمّد (ص) ۱ ; نقش محمّد (ص) ۲۱
- ولایت: اهمیت ولایت ۲۱
منابع
- ↑ مجمع البیان، ج ۳، ص ۲۲۱، ذیل آیه; تفسیر برهان، ج ۱، ص ۴۲۸، ح ۴.
