الزمر ٤٦
ترجمه
| الزمر ٤٥ | آیه ٤٦ | الزمر ٤٧ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«أَللَّهُمَّ»: (نگا: آل‌عمران / ، مائده / انفال / ، یونس / ). «فَاطِرَ»: (نگا: انعام / ، یوسف / ابراهیم / ، فاطر / منادا یا صفت (أَللَّهُمَّ) است.
تفسیر
- آيات ۳۸ - ۵۲ سوره زمر
- احتجاج عليه مشركين بر وحدانيت خداى تعالى در خلقت و ربوبيت
- معناى توفى انفس و وجه اسناد آن به خداوند در جايى ، و به ملك الموت ورسل در جاهاى ديگر
- اشاره به تغاير نفس و بدن و اينكه مردن و خواب هر دو توفى و قبض روح است
- توضيح اينكه شفاعت كننده بايد، مالك باشد، پس همه شفاعت ها از آن خدا و منتهى بهاوست كه مالك همه چيز است
- اشاره به اينكه شفيع حقيقى تنها خداوند است
- وصف عذابى كه ظالمان منكران معاد در قيامت مى بينند
- ناسپاس بودن آدمى ، كه چون خدا نعمتى به او داد مى گويد: اوتيته على علم
- دو جواب به انسان ناسپاس متنعمى كه برخوردارى مستند به خود مى داند
- رواياتى درباره توفى انفس ، خواب و رؤ يا
نکات آیه
۱ - تعلیم نیایش و ستایش از جانب پروردگار به پیامبر(ص) (قل اللّهمّ) کلمه «اللّهمّ» در زبان عرب، اختصاصاً براى نداى خداوند به وقت دعا به کارمى رود; یعنى، یا اللّه.
۲ - پیامبر(ص)، موظف به ستایش پروردگار و نیایش به درگاه او (قل اللّهمّ)
۳ - ذکر «اللّهمّ»، سرفصل دعا و نیایش مؤمنان با خداوند (قل اللّهمّ)
۴ - ذکر «اللّهمّ» در آغاز، از آداب دعا به درگاه الهى (قل اللّهمّ)
۵ - خداوند، خالق آسمان ها و زمین است. (اللهمّ فاطر السموت و الأرض)
۶ - جهان، داراى آسمان هاى متعدد (السموت)
۷ - خداوند، آگاه به امور «نهان و آشکار» و «غیب و شهود» (علم الغیب و الشهدة)
۸ - علم و آگاهى انسان ها، محدود بوده و همواره پاره اى از حقایق براى آنان ناشناخته خواهد بود. (علم الغیب و الشهدة) برداشت یاد شده با توجه به این نکته است که نهان و غایب بودن بعضى از امور در مقایسه با آگاهى انسان ها، سنجیده مى شود; وگرنه همه حقایق براى خداوند مشهود و آشکار است.
۹ - جهان هستى، متشکل از حقایق غیبى و ناشناخته و امور محسوس و شناختنى (علم الغیب و الشهدة)
۱۰ - مقتضاى الوهیت حق (اللّه)، توانایى او بر خلق و آگاهى کامل او از غیب و شهود است. (قل اللّهمّ فاطر السموت و الأرض علم الغیب و الشهدة) یادآورى وصف توانایى و آگاهى خداوند، پس از آمدن نام مقدس او (اللّه)، بیانگر مطلب بالا است.
۱۱ - تنها خداوند داور نهایى در حل اختلاف هاى بندگان است. (أنت تحکم بین عبادک فى ما کانوا فیه یختلفون) تقدیم مسندالیه (أنت)، بر خبر فعلى (تحکم) افاده حصر مى کند.
۱۲ - پیامبر(ص)، براى حل اختلاف خود با مشرکان حق گریز، از خداوند کمک خواسته و او را به داورى طلبید. (أنت تحکم بین عبادک فى ما کانوا فیه یختلفون) جمله «أنت تحکم...» براى انشاى دعا است که در قالب جمله خبرى آمده است.
۱۳ - وجود نزاع و اختلاف مستمر میان موحدان و مشرکان در طول تاریخ (أنت تحکم بین عبادک فى ما کانوا فیه یختلفون) آمدن فعل «کانوا» و نیز کاربرد فعل «یختلفون» (به صیغه مضارع) دلالت بر استمرار دارد.
۱۴ - قدرت و علم همه جانبه خداوند، پشتوانه داورى عادلانه او در میان بندگان (قل اللّهمّ فاطر السموت ... علم الغیب و الشهدة أنت تحکم) ذکر داورى خداوند، پس از یاد کردن از خالقیت و علم همه جانبه او، مى تواند گویاى مطلب یاد شده باشد.
۱۵ - یأس پیامبر(ص) از هدایت مشرکان و کافران، در نیمه نخست رسالت (دوره مکه) (أنت تحکم بین عبادک فى ما کانوا فیه یختلفون) درخواست داورى خداوند - که به معناى دخالت خداوند با شکست مشرکان در دنیا و یا کیفر دادن در آخرت است - مى تواند گویاى برداشت یاد شده باشد.
۱۶ - دلدارى خداوند به پیامبر(ص)، در برابر حق ستیزى و دشمنى مشرکان و تهدید آنان به کیفر و عذاب (أنت تحکم بین عبادک فى ما کانوا فیه یختلفون) از تعلیم خداوند به پیامبر(ص)، مبنى بر درخواست داورى از او درباره مشرکان حق ستیز، برداشت بالا به دست مى آید.
۱۷ - ثناى خداوند و ذکر اوصاف او، پیش از اظهار حاجت، امرى شایسته و از آداب دعا است. (قل اللّهمّ فاطر السموت ... علم ... أنت تحکم بین عبادک فى ما کانوا فیه یختلفون)
موضوعات مرتبط
- آسمان: تعدد آسمان ها ۶; خالق آسمان ها ۵
- آفرینش: حقایق آفرینش ۹; شهود آفرینش ۹; غیب آفرینش ۹ اختلاف: مرجع حل اختلاف ۱۱
- استمداد: استمداد از خدا ۱۲
- اسلام: تاریخ صدر اسلام ۱۲، ۱۵
- اسماء و صفات: عالم الغیب و الشهاده ۷
- انسان: اهمیت حل اختلاف انسان ها ۱۱; جهل انسان ۸; محدوده علم انسان ۸
- حمد: اهمیت حمد خدا ۲; تعلیم حمد ۱; حمد خدا ۱۷
- خدا: آثار الوهیت خدا ۱۰; اختصاصات خدا ۵، ۱۱; امدادهاى خدا ۱۲; تعالیم خدا ۱; تهدیدهاى خدا ۱۶; خالقیت خدا ۵; علم خدا ۷، ۱۰; علم غیب خدا ۷، ۱۰; قدرت خدا ۱۰، ۱۴; قضاوت خدا ۱۱، ۱۲، ۱۴; وسعت علم خدا ۱۴
- دعا: آداب دعا ۳، ۴، ۱۷; اهمیت دعا ۲; تعلیم دعا ۱; ذکر در دعا ۳، ۴
- ذکر: ذکر اللهم ۳، ۴; ذکر صفات خدا ۱۷
- زمین: خالق زمین ۵
- عالم شهود: ۹
- عالم غیب: ۹
- قضاوت: عدالت در قضاوت ۱۴
- کافران: هدایت ناپذیرى کافران ۱۵
- مؤمنان: دعاى مؤمنان ۳
- محمد(ص): استمداد محمد(ص) ۱۲; تعلیم محمد(ص) ۱; تکلیف محمد(ص) ۲; دلدارى به محمد(ص) ۱۶; محمد(ص) و مشرکان ۱۲; معلم محمد(ص) ۱; یأس محمد(ص)۱۵
- مشرکان: تهدید مشرکان ۱۶; حق ستیزى مشرکان ۱۶; حق ناپذیرى مشرکان ۱۲; دشمنى مشرکان ۱۶; منازعه با مشرکان ۱۳; هدایت ناپذیرى مشرکان ۱۵
- موحدان: اختلاف موحدان با مشرکان ۱۳; منازعه موحدان ۱۳
- نیازها: اظهار نیاز ۱۷
- یأس: یأس از هدایت ۱۵
