الأنعام ٤٧
از الکتاب
ترجمه
| الأنعام ٤٦ | آیه ٤٧ | الأنعام ٤٨ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«بَغْتَةً أَوْ جَهْرَةً»: ناگهان و بدون انتظار. مانند: عذاب قوم لوط. یا آشکارا و با انتظار. مانند: عذاب قوم نوح و فرعون.
تفسیر
- آيات ۵۵ - ۳۷، سوره انعام
- سبب اينكه مشركين به منظور عاجز ساختن پيامبر (ص ) درخواست معجزه از او كردندجهل به دو امر بوده است .
- وجه اشتراكى كه بين انسان و حيوانات ديگر وجود دارد و موجب تشابه انسان و حيوانات ديگر در مساءله (( حشر )) و بازگشت به خدا مى باشد، داشتن شعور است .
- پاسخ به چند سؤ ال در مورد حشر حيوانات غير انسانى و حشرامثال آسمانها و زمين و آفتاب و ماه و...
- تاءمل و دقت در (( مختار )) بودن بود و حالات نفسانيه اى كه به وسيله آن افعال اختيارى خود را انجام مى دهد.
- اختلاف فاحشى كه در مبادى (( اختيار )) و اسباب آن در انسان وجود دارد.
- مى توان گفت حيوانات هم تا اندازه اى مختار هستند و احتمالا به تكاليفى مناسب با افق فهم و اختيارشان مكلف هستند.
- چند احتمال در معناى (( كتاب )) در (( ما فرطنا فى الكتاب من شى ء )) .
- سخنان نادرستى كه در معناى آيه مربوط به (( امت بودن )) و (( محشور شدن )) حيوانات غير انسانى گفته شده است .
- نكته اى كه در توصيف مشركين به گنگى و كورى و كرى ، گاه به وصل و گاه به فصل ، وجود دارد.
- در شدائد و سختى ها، روى آوردن به خدا از فطريات بشر است .
- نكاتى چند كه از توضيحات قبلى روشن گرديد.
- بيان عدم منافات آيه مورد بحث با: (( و ما دعا الكافرين الا فىضلال )) .
- ابتلاء امم قبل از امت اسلام به (( باءساء )) و (( ضراء )) ، تا شايد در برابر خدا سرفرود آورند.
- تا زمانى كه شدت باءسا و ضراء باعث انقطاع از اسباب ظاهرى نشود فطرت توحيدىانسان مشرك بروز نمى كند.
- فساد اين گفتار كه امم سابق حتى در شدائد اضطرارآور زير بار توحيد نرفته اند!
- احتياج عليه مشركين به عجز شركاى ادعائى و بت هايشان از هردخل و تصرفى در عالم .
- مشركين ، همان ستمكارانند و جز به خاطر ظلمشان غذاب نمى شوند.
- مراد از: (( خزائن الله )) .
- مراد از نفى علم غيب (( و لا اعلم الغيب )) از لسان پيامبر (ص ).
- جمله : (( و لا اقول لكم انى ملك )) تعبير ديگرى است از: (( انما انا بشر مثلكم )) .
- فرق بين پيامبر(ص ) و ديگر مردمان ، مانند فرق بينا و نابينا است .
- وجه اينكه در جمله : (( و ليس لهم من دونه ولى و لا شفيع )) شفاعت ، بدون استثناء، نفىشده است .
- معناى جمله : (( و انذر به الذين يخافون ان يحشروا )) با توجه به اينكه مشركين موردخطاب در سوره انعام ، معتقد به حشر نبوده اند.
- برحذر داشتن رسول خدا(ص ) از راندن مؤ منين فقير، كه خواست امتياز طلب هاى ثروتمندبود.
- نظر راغب اصفهانى در مورد معناى (( وجه )) در: (( وجه الله )) ، (( وجه ربك )) وامثال آن .
- مراد از (( وجه الله )) ذات خدا نيست ، بلكه هر چيزى كه به خدا انتساب دارد و نيز آنچه كه بنده از خداى خود انتظار دارد، وجه خدا مى باشد.
- معناى جمله : (( ما عليك من حسابهم من شى ء و ما من حسابك من شى ء )) .
- فاصله طبقاتى بين مردم امتحانى الهى است .
- كرامت و عزت ، با شكر كه همانا توحيد است همراه مى باشد و تفاوت هاى مادى ، امتحان است .
- چند روايت درباره توبه كه از آيه : (( و اذا جائك الذين يؤ منون ... )) استفاده مى شود.
- چند روايت درباره (( قدريه )) و توضيحى در مورد حديث معروف : (( قدريه مجوس اين امت است )) .
- چند روايت در مورد سنت (( املاء )) و (( استدراج )) و مهلت دادن خداوند به كفار در دنيا.
- رواياتى پيرامون درخواست اشراف و اغنياء از پيامبر(ص ) كه فقراء را از خود دور كند،و نهى خداوند از اين عمل .
- توضيحى درباره روش تطبيق ، در تفسير آيات قرآن و روايات شاءن نزول ، و اشاره به اينكه اين روايات ، قابل اعتماد نيستند.
نکات آیه
۱- پیامبر (ص) مأمور برانگیختن داورى وجدان مشرکان بر چگونگى فرجام آنان در صورت نزول عذاب الهى (قل أرءیتکم ... هل یهلک)
۲- ظالمان در معرض نابودى با عذاب الهى هستند. (إن أتیکم عذاب اللّه بغتة أو جهرة هل یهلک إلا القوم الظلمون)
۳- عذاب ناگهانى و غافلگیرانه و عذاب غیر غافلگیرانه (تدریجى و با ظهور نشانه هاى عذاب)، از انواع عذابهاى الهى در دنیا (إن أتیکم عذاب اللّه بغتة أو جهرة)
۴- هلاکت با عذاب الهى تنها دامنگیر اقوام ستمگر مى شود. (هل یهلک إلا القوم الظلمون)
۵- ظلم موجب نابودى و هلاکت اقوام است. (هل یهلک إلا القوم الظلمون)
۶- شرک و تسلیم نشدن در برابر آیات روشن قرآن، ظلم است. (انظر کیف نصرف الأیت ثم هم یصدفون ... هل یهلک إلا القوم الظلمون) مخاطب فعل «أرءیتم» همان کسانى هستند که از آیات الهى اعراض کردند که از آنان به عنوان ظالم یاد شده است.
موضوعات مرتبط
- جامعه: عوامل انقراض جوامع ۵
- خدا: اقسام عذابهاى خدا ۳ ; عذابهاى خدا ۱، ۲، ۴
- شرک: ظلم شرک ۶
- ظالمان: هشدار به ظالمان ۲ ; هلاکت ظالمان ۲، ۴
- ظلم: آثار ظلم ۵ ; موارد ظلم ۶
- عذاب: تدریجى ۳ ; عذاب دنیوى ۳ ; عذاب ناگهانى ۳ ; نشانه هاى عذاب ۳
- فرجام: شوم ۱
- قرآن: عصیان از قرآن ۶
- محمّد (ص): سیره هدایتى محمّد (ص) ۱ ; محمّد (ص) و مشرکان ۱ ; مسؤولیت محمّد (ص) ۱
- مشرکان: فرجام مشرکان ۱
- وجدان: قضاوت وجدان ۱
- هلاکت: موجبات هلاکت ۵ ; هلاکت با عذاب ۲، ۴
