المعارج ٤
ترجمه
| المعارج ٣ | آیه ٤ | المعارج ٥ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«تَعْرُجُ»: بالا می‌رود. صعود می‌کند. «الرُّوحُ»: جبرئیل. ذکر آن به خاطر اهمّیّت ویژه جبرئیل در میان سائر فرشتگان است. اصلاً جبرئیل نماد بزرگی بوده و جنبه سردستگی فرشتگان را دارد. «یَوْمٍ»: مراد مدّت و زمان است. برخی آن را روز قیامت دانسته‌اند. «خَمْسِینَ أَلْفَ سَنَةٍ»: پنجاه هزار سالِ اینجا، و یا هزار سالِ سوره سجده، آیه برای تکثیر است. روی هم رفته بیانگر این واقعیّت است که برابر الفبای انسانها، صدرنشینی خدا، آن اندازه بالا است که اگر انسانها بخواهند با وسائل معمولی و ساختار علمی خود به سوی او رهسپار شوند، هزار سال و چه بسا پنجاه هزار سال و بیشتر و کمتر طول بکشد. خلاصه خدا بر تخت سلطنت کائنات است و رفیع‌الدرجات است، و این ما را بس.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
رَفِيعُ الدَّرَجَاتِ ذُو الْعَرْشِ... (۲)
الْمُلْکُ يَوْمَئِذٍ الْحَقُ... (۳) يُثَبِّتُ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا... (۰)
تفسیر
- آيات ۱ - ۱۸، سوره معارج
- مضامين سوره مباركه معارج و مكى و مدنى بودن آن
- مراد از سؤ ال سائل بعذاب واقع
- مقصود از توصيف خداى تعالى به ((ذى المعارج ))
- منظور از عروج ملائكه و روح در روز قيامت به سوى خدا
- مراد از اينكه كفار عذاب قيامت را دور مى بينند و خداوند نزديك مى بيند.
- بيان سختى روز قيامت بر گنهكاران به نحوى كه از فرزندان و كسان خود حالى نمىپرسند و حتى آرزو مى كنند آنها را فدايى خود كنند.
- ويژگى آتش جهنم و بيان كسانى را كه بسوى خود مى طلبد
- روايتى درباره نزول آيات ((ساءل سائل بعذاب واقع ....)) درباره مردى كه از نصبامير المومنين (عليه السلام ) به خلافت به خشم آمده تقاضاى عذاب كرد
- چند روايت ديگر در ذيل آيات مربوط به طول روز قيامت واحوال آن روز
نکات آیه
۱ - عروج و صعود ملائکه و جبرئیل به سوى خدا (به صعودگاه ها و جایگاه هاى بلند مرتبه) در قیامت براى دریافت فرامین الهى و اجراى آن (تعرج الملئکة و الروح إلیه) مقصود از «روح» روح الامین و جبرئیل است. ضمیر در «إلیه» به «اللّه» بازمى گردد; به این اعتبار که خداوند که صاحب معارج است. بر این اساس مقصود آیه شریفه، این حقیقت است که فرشتگان براى دریافت فرمان هاى الهى، به صعودگاه و جایگاه دریافت آنها عروج مى کنند و چون خداوند صاحب این جایگاه ها و صعودگاه ها است، فرشتگان در حقیقت به سوى او عروج خواهند کرد.
۲ - فرشتگان و جبرئیل، کارگزاران الهى در عرصه قیامت (تعرج الملئکه و الروح إلیه)
۳ - جبرئیل، فرشته اى با عظمت و بلندمرتبه در سلسله فرشتگان و کارگزاران الهى در عالم (تعرج الملئکه و الروح إلیه) مطلب یاد شده، از اختصاص به ذکر یافتن «روح» به دست مى آید.
۴ - عرصه محشر و حساب رسى خلایق، پنجاه هزار سال به طول مى انجامد. (فى یوم کان مقداره خمسین ألف سنة)
۵ - عرصه محشر و حساب رسى خلایق در آن، بسیار طولانى است. (فى یوم کان مقداره خمسین ألف سنة) برداشت یاد شده، بنابراین احتمال است که عدد یاد شده در آیه شریفه، صرفاً براى بیان کثرت است.
۶ - روز قیامت، روزى بس دشوار و اندوه بار براى خلایق (فى یوم کان مقداره خمسین ألف سنة) برداشت یاد شده، با توجه به این نکته است که در زبان عرب، اوقات سخت و خزن آور را، به طولانى بودن آن و زمان هاى راحتى و شادمانى را به کوتاه بودن آن توصیف مى کنند.
روایات و احادیث
۷ - «روى عن أبى عبداللّه(ع) أنّه قال: لو ولى الحسابَ غیرُ اللّه لمکثوا فیه خمسین ألف سنة من قبل أن یَفْرُغُوا و اللّه سبحانه یفرغ من ذلک فى ساعة;[۱] از امام صادق(ع) روایت شده که فرمود: اگر حساب رسى قیامت را کسى غیر خدا به عهده گیرد، هر آینه [مردم ]در آن جا پنجاه هزار سال باید توقف کنند; قبل از این که از حساب فارغ شوند; ولى خداى سبحان در کمتر از ساعتى از [حساب رسى] آنان فارغ مى شود».
۸ - «عن على بن الحسین(ع): ...و إنّ للّه تبارک و تعالى بِقاعاً فى سماواته فمن عُرِجَ به إلیها فقد عُرِجَ به إلیه ألاتسمع اللّه عزّوجلّ یقول: «تعرج الملائکة و الروح إلیه»...;[۲] از امام سجاد(ع) روایت شده است: ...براى خداى تبارک و تعالى در آسمان ها، بقعه هایى هست، پس هر کس به یکى از آنها عروج داده شود، به سوى خدا عروج داده شده است. آیا کلام خداى عزّوجلّ را نشنیده اى که مى فرماید: (تعرج الملائکة و الروح إلیه)...».
۹ - «عن حفص بن غیاث القاضى قال: سمعت أباعبداللّه جعفر بن محمّد(ع) یقول: ... فإنّ للقیامة خمسین موقِفاً کلّ موقف مقام ألف سنة ثمّ تلا هذه الآیة: «فى یوم کان مقداره خمسین ألف سنة»;[۳] از حفص بن غیاث روایت شده که گفت: شنیدم که امام صادق(ع) مى فرمود: براى قیامت پنجاه موقف (ایستگاه) است که هر کدام از آنها هزار سال طول مى کشد. سپس امام(ع) این آیه را تلاوت فرمود: (فى یوم کان مقداره خمسین ألف سنة).
موضوعات مرتبط
- اعداد: عدد پنجاه هزار ۴، ۹
- انسان: مدت حسابرسى اخروى انسان ها ۴
- جبرئیل: جبرئیل در قیامت ۲; صعود جبرئیل ۸; عظمت جبرئیل ۳; فلسفه صعود جبرئیل ۱; مقامات جبرئیل ۳; نقش جبرئیل ۲
- حسابرسى: مدت حسابرسى اخروى ۵، ۷
- قیامت: اندوه در قیامت ۶; سختى قیامت ۶; مدت قیامت ۹; مواقف قیامت۹; ویژگیهاى قیامت ۵، ۶، ۹
- کارگزاران خدا :۱، ۲
- محشر: مدت توقف در محشر ۴
- ملائکه: صعود ملائکه ۸; فلسفه صعود ملائکه ۱; ملائکه در قیامت ۱، ۲; نقش ملائکه ۱، ۲
