الفتح ٢٩

از الکتاب
نسخهٔ تاریخ ‏۳۱ خرداد ۱۳۹۴، ساعت ۰۵:۲۴ توسط 127.0.0.1 (بحث) (افزودن سال نزول)


ترجمه

محمّد (ص) فرستاده خداست؛ و کسانی که با او هستند در برابر کفّار سرسخت و شدید، و در میان خود مهربانند؛ پیوسته آنها را در حال رکوع و سجود می‌بینی در حالی که همواره فضل خدا و رضای او را می‌طلبند؛ نشانه آنها در صورتشان از اثر سجده نمایان است؛ این توصیف آنان در تورات و توصیف آنان در انجیل است، همانند زراعتی که جوانه‌های خود را خارج ساخته، سپس به تقویت آن پرداخته تا محکم شده و بر پای خود ایستاده است و بقدری نموّ و رشد کرده که زارعان را به شگفتی وامی‌دارد؛ این برای آن است که کافران را به خشم آورد (ولی) کسانی از آنها را که ایمان آورده و کارهای شایسته انجام داده‌اند، خداوند وعده آمرزش و اجر عظیمی داده است.

|محمد صلّى الله عليه وآله وسلّم فرستاده‌ى خداست و كسانى كه با او هستند، بر كافران سختگير [و] با همديگر مهربانند. [همواره‌] آنها را در ركوع و سجود مى‌بينى كه فضل و خشنودى خدا را مى‌جويند. نشانه آنها اثر سجده‌اى است كه در چهره‌هايشان است. اين وصف ايشان
محمد [ص‌] پيامبر خداست؛ و كسانى كه با اويند، بر كافران، سختگير [و] با همديگر مهربانند. آنان را در ركوع و سجود مى‌بينى. فضل و خشنودى خدا را خواستارند. علامت [مشخصّه‌] آنان بر اثر سجود در چهره‌هايشان است. اين صفت ايشان است در تورات، و مثَل آنها در انجيل چون كشته‌اى است كه جوانه خود برآورد و آن را مايه دهد تا ستبر شود و بر ساقه‌هاى خود بايستد و دهقانان را به شگفت آورد، تا از [انبوهى‌] آنان [خدا] كافران را به خشم دراندازد. خدا به كسانى از آنان كه ايمان آورده و كارهاى شايسته كرده‌اند، آمرزش و پاداش بزرگى وعده داده‌است.
محمد (صلی اللّه علیه و آله و سلم) فرستاده خداست و یاران و همراهانش بر کافران بسیار قویدل و سخت و با یکدیگر بسیار مشفق و مهربانند، آنان را در حال رکوع و سجود نماز بسیار بنگری که فضل و رحمت خدا و خشنودی او را می‌طلبند، بر رخسارشان از اثر سجده نشانه‌های نورانیّت پدیدار است. این وصف حال آنها در کتاب تورات و انجیل مکتوب است که (مثل حال آن رسول) به دانه‌ای ماند که چون نخست سر از خاک برآورد جوانه و شاخه‌ای نازک و ضعیف باشد بعد از آن قوّت یابد تا آنکه ستبر و قوی گردد و بر ساق خود راست و محکم بایستد که دهقانان را (در تماشای خود) حیران کند (همچنین محمد صلی اللّه علیه و آله و سلم و اصحابش از ضعف به قوّت رسند) تا کافران عالم را (از قدرت و قوّت خود) به خشم آرند. خدا وعده فرموده که هر کس از آنها ثابت ایمان و نیکوکار شود گناهانش ببخشد و اجر عظیم عطا کند.
محمّد، فرستاده خداست و کسانی که با او هستند بر کافران سرسخت و در میان خودشان با یکدیگر مهربانند، همواره آنان را در رکوع و سجود می بینی که پیوسته فضل و خشنودی خدا را می طلبند؛ نشانه آنان در چهره شان از اثر سجود پیداست، این است توصیف آنان در تورات، و اما توصیفشان در انجیل این است که وجودشان چون زراعتی است که جوانه های خود را رویانده پس تقویتش کرده تا ستبر و ضخیم شده، و در نتیجه بر ساقه هایش [محکم و استوار] ایستاده است، به طوری که دهقانان را [از رشد و انبوهی خود] به تعجب می آورد تا خدا به وسیله [انبوهی و نیرومندی] مؤمنان، کافران را به خشم آورد. [و] خدا به کسانی از آنان که ایمان آورده و کارهای شایسته انجام داده اند، آمرزش و پاداشی بزرگ وعده داده است.
محمد پيامبر خدا، و كسانى كه با او هستند بر كافران سختگيرند و با يكديگر مهربان. آنان را بينى كه ركوع مى‌كنند، به سجده مى‌آيند و جوياى فضل و خشنودى خدا هستند. نشانشان اثر سجده‌اى است كه بر چهره آنهاست. اين است وصفشان در تورات و در انجيل، كه چون كشته‌اى هستند كه جوانه بزند و آن جوانه محكم شود و بر پاهاى خود بايستد و كشاورزان را به شگفتى وادارد، تا آنجا كه كافران را به خشم آورد. خدا از ميان آنها كسانى را كه ايمان آورده‌اند و كارهاى شايسته كرده‌اند به آمرزش و پاداشى بزرگ وعده داده است.
محمد پیامبر الهی است و کسانی که با او هستند بر کافران سختگیر و با خودشان مهربانند، آنان را راکع و ساجد بینی که در طلب بخشش و خشنودی خداوند، نشانه آنان در چهره‌هایشان از اثر سجود [آشکار] است، و این است توصیف آنان در تورات، و توصیف آنان در انجیل هست، همانند نهالی که جوانه‌اش را برآورد، و آن را نیرومند سازد و ستبر گردد و بر ساقه‌هایش بایستد، و کشاورزان را شاد و شگفت‌زده سازد، تا از [دیدن‌] ایشان کافران را به خشم آورد، خداوند به کسانی از ایشان که ایمان آورده‌اند و کارهای شایسته کرده‌اند، آمرزش و پاداشی بزرگ وعده داده است‌
محمد
محمّد فرستاده‌ی خدا است، و کسانی که با او هستند در برابر کافران تند و سرسخت، و نسبت به یکدیگر مهربان و دلسوزند. ایشان را در حال رکوع و سجود می‌بینی. آنان همواره فضل خدای را می‌جویند و رضای او را می‌طلبند. نشانه‌ی ایشان بر اثر سجده در پیشانیهایشان نمایان است. این، توصیف آنان در تورات است، و امّا توصیف ایشان در انجیل چنین است که همانند کشتزاری هستند که جوانه‌های (خوشه‌های) خود را بیرون زده، و آنها را نیرو داده و سخت نموده و بر ساقه‌های خویش راست ایستاده باشد، بگونه‌ای که برزگران را به شگفت می‌آورد. (مؤمنان نیز همین گونه‌اند. آنی از حرکت بازنمی‌ایستند، و همواره جوانه می‌زنند، و جوانه‌ها پرورش می‌یابند و بارور می‌شوند، و باغبانانِ بشریّت را بشگفت می‌آورند. این پیشرفت و قوّت و قدرت را خدا نصیب مؤمنان می‌کند) تا کافران را به سبب آنان خشمگین کند. خداوند به کسانی از ایشان که ایمان بیاورند و کارهای شایسته بکنند آمرزش و پاداش بزرگی را وعده می‌دهد.
محمّد پیامبر خداست‌؛ و کسانی که با اویند، بر کافران سختگیران و با خودهاشان مهربانانند. آنان را در رکوع و سجود می‌بینی (که) فضل و خشنودی خدا را همی جویند. علامت (مشخصه‌ی) آنان بر اثر و نمود سجود در چهره‌هایشان پیداست. این نماد ایشان است در تورات و نمادشان در انجیل. چون کِشته‌ای است که جوانه‌ی خود را بر آورده و آن را مایه دهد تا ستبر شود و بر ساقه‌های خود بایستد و زارعان را به شگفت آورد، تا از (انبوهی) آنها (خدا) کافران را به خشم در اندازد. خدا به کسانی از آنان که ایمان آورده و کارهای شایسته(ی ایمان) کرده‌اند، پوشش و پاداشی بزرگ وعده داده است.
محمد (صلی اللّه علیه و آله) فرستاده خدا است و آنان که با اویند سخت‌گیرانند بر کفار مهربانند به خویشتن ببینیشان رکوع‌گزاران و سجده‌کنان جویند فضلی از خدا و خوشنودی را نشانی (سیمای) ایشان در چهره‌های ایشان است از جای سجده این است مثَل آنان در تورات و مثَل آنان در انجیل چون کشتی است که برون دهد بوته‌های خود را پس استوارش کند تا سطبر گردد و بر پایه‌های خویش ایستد شگفت آرد برزگران را تا به خشم آرد بدیشان کافران را نوید داد خدا آنان را که ایمان آوردند و کردار شایسته کردند از ایشان آمرزشی و پاداشی بزرگ را


الفتح ٢٨ آیه ٢٩ الفتح ٣٠
سوره : سوره الفتح
نزول : ٧ هجرت
اطلاعات آماری
تعداد کلمات : ٥٩
تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«أَشِدَّآءُ»: جمع شَدید، تند و سرسخت. قوی و نیرومند. «رُحَمَآءُ»: جمع رَحیم، مهربان و دلسوز. «سِیمَا»: نشانه. علامت. «شَطْأَ»: جوانه. مراد سنبل و خوشه است. «إِسْتَوی»: راست ایستاد و پابرجا گردید. «سُوقِ»: جمع ساق، تنه. «آزَرَ»: یاری داد. نیرو داد. «إسْتَغْلَظَ»: سخت و سفت گردید. یعنی خوشه‌های نازک و ضعیف سخت و سفت شد. «الزُّرَّاعَ»: جمع زارِع، برزگران.

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

تفسیر

نکات آیه

۱- محمد(ص)، رسول خدا و پیامدار از جانب او (محمّد رسول اللّه)

۲- انعطاف ناپذیرى در برابر جبهه کفر و مهربانى با مؤمنان، ویژگى مهم همگامان و اصحاب پیامبراسلام(ص) (و الذین معه أشدّاء على الکفّار رحماء بینهم)

۳- خداوند، خواهان صلابت و استحکام جامعه اسلامى در قبال کافران و جامعه کفر (و الذین معه أشدّاء على الکفّار) لحن آیه شریفه بیان ارزش هاى واقعى مؤمنان و همگامان پیامبر(ص) است و در حقیقت اخبارى است که انشاى مؤکد را مى رساند.

۴- هر گونه سازش با خط کفر، بیگانه با خط و راه پیامبراسلام(ص) (محمّد ... و الذین معه أشدّاء على الکفّار) با استفاده از مفهوم آیه، برداشت بالا به دست مى آید.

۵- خداوند، خواهان استحکام پایه هاى مودّت و عواطف انسانى، در میان امت اسلام (و الذین معه ... رحماء بینهم) لحن آیه شریفه بیان ارزش هاى واقعى مؤمنان و همگامان پیامبر(ص) است و در حقیقت اخبارى است که انشاى مؤکد را مى رساند.

۶- محمد(ص)، داراى رسالت جهانى و پیروز بر همه مکاتب و ادیان (لیظهره على الدین کلّه ... محمّد رسول اللّه) از این که خداوند، پس از وعده به غلبه اسلام بر تمامى ادیان نام شخص پیامبر(ص) را مطرح ساخته است; مطلب بالا استفاده مى شود.

۷- وصول قوانین و پیام هاى الهى به خلق، از طریق وسایط برگزیده او (أرسل رسوله بالهدى و دین الحقّ ... محمّد رسول اللّه)

۸- شدّت و قاطعیت یاوران پیامبر(ص) در برابر کافران (محمّد ... و الذین معه أشدّاء على الکفّار)

۹- شدّت با دشمنان دین و عطوفت با خداجویان، از برجسته ترین مبانى رسالت پیامبر اسلام(ص) (محمّد رسول اللّه و الذین معه أشدّاء على الکفّار رحماء بینهم) پیامبر(ص) در آیه با وصف رسالت معرفى گردیده و در واقع روى وصف رسالت، تکیه شده است و بر این وصف دو خصلت مهم «أشدّاء على الکفّار» و «رحماء بینهم» مترتب گشته است.

۱۰- مؤمنان راستین، داراى مهر به یکدیگر، در عین انعطاف ناپذیرى در برابر کافران (و الذین معه أشدّاء على الکفّار رحماء بینهم)

۱۱- عواطف و احساسات مؤمنان راستین، مبتنى بر ملاک و تحت کنترل ایشان (أشدّاء على الکفّار رحماء بینهم) از آیه شریفه، استفاده مى شود که مؤمن تک بعدى و بى ملاک نیست; بلکه در هر جا، مناسب آن رفتار مى کند: در مقابل کافران به شدت و در مقابل مؤمنان با رحمت برخورد مى کند.

۱۲- حفظ صلابت و استحکام در برابر کافران، نیازمند حاکمیت روح رحمت و مودّت میان مؤمنان (أشدّاء على الکفّار رحماء بینهم) میان «أشدّاء على الکفّار» و «رحماء بینهم»، نوعى تعامل و تأثیر متقابل وجود دارد; یعنى، سستى در هر زمینه، موجب خدشه دار شدن موقعیت مؤمنان در زمینه دیگر مى شود.

۱۳- انعطاف پذیرى در برابر کافران و منکران دین، سست کننده بنیان رحمت و مودّت میان مؤمنان (أشدّاء على الکفّار رحماء بینهم) این برداشت، وجه دیگر برداشت قبل است.

۱۴- روحیه نیایش و حالت رکوع و سجود، متجلى و مشهود در زندگى مؤمنان واقعى (تریهم رکّعًا سجّدًا)

۱۵- خداوند، خواهان بروز و ظهور نماز و نیایش مؤمنان، در گستره جامعه * (تریهم رکّعًا سجّدًا) واژه «تراهم» مى رساند که رکوع، سجود و نیایش مؤمنان، به گونه مخفى صورت نمى گیرد; بلکه آن چنان است که اگر شخصى به جامعه اسلامى نگاه کند، به آسانى روحیه نیایش و نمازگزارى را در آنان مشاهده مى کند. از سوى دیگر لحن آیه شریفه، تمجید از چنین روش و منش است.

۱۶- رکوع و سجود (نماز)، عالى ترین جلوه نیایش و عبودیت خلق در برابر خدا (تریهم رکّعًا سجّدًا) از این که رکوع و سجود به عنوان ارکان نماز، از میان همه عبادات، اختصاص به ذکر یافته است; ویژگى و اهمیّت آن استفاده مى شود.

۱۷- دین الهى، ناظر بر همه شؤون زندگى و دربردارنده پیام هاى اجتماعى، سیاسى و معنوى (أشدّاء على الکفّار رحماء بینهم تریهم رکّعًا سجّدًا) تعبیر «أشدّاء...» ترسیمگر خط سیاسى، «رحماء بینهم» بیانگر اخلاق اجتماعى و «تراهم رکعّاً...» بیانگر روح معنوى جامعه اسلامى است.

۱۸- پیروان راستین پیامبر(ص)، همواره در تلاش براى جلب رحمت و خشنودى خداوند (و الذین معه ... یبتغون فضلاً من اللّه و رضونًا)

۱۹- نقش اساسى رکوع و سجود (نماز)، در جلب فضل و خشنودى خداوند (تریهم رکّعًا سجّدًا یبتغون فضلاً من اللّه و رضونًا) «یبتغون...» مترتب بر «رکعّاً سجداً» است; یعنى، مؤمنان با رکوع و سجود خویش، جویاى فضل و خشنودى خدایند.

۲۰- صلابت در برابر کافران، مهرورزى با مؤمنان و استمرار بر عبادت، زمینه برخوردارى جامعه اسلامى از فضل و رضاى الهى (أشدّاء ... رحماء ... رکّعًا سجّدًا یبتغون) مى توان گفت: «یبتغون...» نتیجه و حاصل سه برنامه مؤمنان (۱- أشدّاء، ۲- رحماء، ۳- رکعّاً سجّداً) است.

۲۱- دستیابى به فضل و خشنودى خداوند، نیازمند تلاش و عمل (أشدّاء على الکفّار رحماء بینهم تریهم رکّعًا سجّدًا یبتغون فضلاً من اللّه و رضونًا) در واژه «إبتغاء»، تلاش و کوشش نهفته است.

۲۲- منافات نداشتن عبادت خالصانه، با تمناى نعمت از درگاه خداوند (تریهم رکّعًا سجّدًا یبتغون فضلاً من اللّه) تعبیر «رکعّاً سجّداً»، اشاره به عبادت و خضوع مؤمنان و تعبیر «یبتغون فضلاً» بیانگر تمناى نعمت ها از درگاه الهى است.

۲۳- روح دیانت و معنویت، سازگار با کار و تلاش براى دستیابى به زندگى بهتر و برتر (یبتغون فضلاً من اللّه و رضونًا) «فضلاً» اشاره به امکانات مادى و «رضواناً» ناظر به امور معنوى است.

۲۴- نعمت هاى الهى بر بندگان، ناشى از فضل و بخشش او است; نه استحقاق و طلب مندى آنان. (یبتغون فضلاً من اللّه و رضونًا) تعبیر «فضلاً» مى تواند شامل تمامى درخواست ها و تمایلات مؤمنان باشد. در این صورت هر نعمتى «فضل» الهى است; نه اجر براساس استحقاق.

۲۵- آثار سجده و عبادت، آشکار در چهره یاران پیامبر(ص) (سیماهم فى وجوههم من أثر السجود)

۲۶- آثار روح عبودیت و اعمال ارزشى، آشکار در سیماى اهل ایمان (سیماهم فى وجوههم من أثر السجود) سجده، مظهر روحیه بندگى و نیایش انسان به درگاه الهى است و این روحیه در پرتو مظاهر آن، در اندام ظاهرى انسان (چهره) تأثیر مى گذارد.

۲۷- سجده، مظهر بندگى و خضوع به درگاه خداوند (سیماهم فى وجوههم من أثر السجود) از میان همه عبادات و مظاهر عبادى، «سجده» اختصاص به ذکر یافته است.

۲۸- اصحاب پیامبر(ص)، اهل نماز و سجده هاى بسیار (و الذین معه ... سیماهم فى وجوههم من أثر السجود)

۲۹- بیان اوصاف پیامبر(ص) و یاران آن حضرت، در تورات و انجیل (ذلک مثلهم فى التوریة و مثلهم فى الإنجیل کزرع )

۳۰- آشنایى دیرین یهودیان و مسیحیان، با اوصاف و ویژگى هاى پیامبراسلام و اصحاب آن حضرت (ذلک مثلهم فى التوریة و مثلهم فى الإنجیل کزرع )

۳۱- تورات و انجیل، دو کتاب مهم آسمانى و مطرح در عصر نزول قرآن (ذلک مثلهم فى التوریة و مثلهم فى الإنجیل کزرع )

۳۲- بیان متنوع تورات و انجیل، در معرفى ویژگى هاى پیامبراسلام و اصحاب آن حضرت* (ذلک مثلهم فى التوریة و مثلهم فى الإنجیل کزرع) تکرار «مثلهم»، اشاره به تنوّع دو بیان دارد. به تعبیر دیگر «مثلهم فى التوراة» خبر براى «ذلک» و «کزرع...» خبر براى «مثلهم فى الإنجیل» است.

۳۳- تشبیه پیامبراسلام و یاران آن حضرت در انجیل، به زراعتى شکوفا، پرحاصل و شگفت انگیز (و مثلهم فى الإنجیل کزرع أخرج شطه فازره) «کزرع...» خبر براى «مثلهم فى الإنجیل» است.

۳۴- گسترش اسلام، داراى مراحل و دوره هاى طبیعى رشد و بالندگى (کزرع أخرج شطه ... یعجب الزرّاع لیغیظ بهم الکفّار) تعبیرهاى «أخرج شطئه»، «فازره»، «فاستغلظ» و «فاستوى...» بیانگر مراحل طبیعى است.

۳۵- سرعت گسترش اسلام، از پیدایش تا استقرار و شکوفایى آن، مایه شگفتى دین شناسان و خشم کافران (کزرع ... یعجب الزرّاع لیغیظ بهم الکفّار)

۳۶- جامعه اسلامى در عصر بعثت، جامعه اى مستحکم، مستقل و خلاّق (کزرع أخرج شطه فازره فاستغلظ فاستوى على سوقه) خداوند، در مقام توصیف پیامبر(ص) و یاران آن حضرت، اوصافى را که براى آنان یاد کرده است. این اوصاف عبارت است از: «استغلظ» (استحکام)، «استوى على سوقه» (استقلال) و «یعجب الزرّاع» (زایندگى و خلاقیت).

۳۷- نقش اساسى پیامبر(ص)، و رهبرى الهى در استحکام، استقلال و خلاقیت امت اسلامى (کزرع أخرج شطه فازره فاستغلظ فاستوى على سوقه) با توجه به این که ضمیر «شطئه» و «آزره»به «زرع» بازمى گردد; استفاده مى شود که در این روندِ بالندگى، اصلى وجود دارد و شاخه ها و فروع، در پرتو آن تغذیه شده و رشد مى یابند. بدون شک در فرایند بالندگى نظام اسلامى، وجود پیامبر(ص) و رهبرى الهى همان اصل به شمار آمده و نقش اساسى دارد.

۳۸- رشد نهضت هاى الهى، همانند دیگر مظاهر جهان، در قلمرو سنت هاى حاکم بر هستى* (کزرع أخرج شطه ... یعجب الزرّاع) تشبیه جریان ظهور و گسترش اسلام، به زراعت و مراحل رشد آن، این حقیقت را مى رساند که جریان هاى اجتماعى نیز مانند پدیده هاى مادى طبیعت، در قلمرو قوانین صورت مى گیرد.

۳۹-کافران، آرزومند ضعف و وابستگى امت اسلامى و نگران از قدرت و استقلال آنان (کزرع أخرج ... لیغیظ بهم الکفّار)

۴۰- جامعه مقتدر و اصیل اسلامى، برانگیزاننده خشم کافران و نه دوستى ایشان (کزرع أخرج شطه ... لیغیظ بهم الکفّار) از تعبیر «لیغیظ» استفاده مى شود که کافران، ناگزیر در قبال رشد امت اسلامى موضع خصمانه مى گیرند و انتظار دوستى از آنان بى جا و بى مورد است.

۴۱- نوید الهى به مؤمنان صدراسلام، نسبت به پیروزى شگفت آور و روزافزون آنان (کزرع أخرج شطه فازره ... لیغیظ بهم الکفّار) این آیات، در طلیعه پیروزى هاى مسلمانان نازل شده و بشارت پیروزى هاى فزون تر را به مسلمانان داده است.

۴۲- صلابت و استقلال امت اسلامى، در پرتو نفوذناپذیرى در برابر کافران و انعطاف پذیرى در برابر اهل ایمان و برخوردارى از روح عبودیت* (أشدّاء ... رحماء ... تریهم رکّعًا سجّدًا ... کزرع أخرج شطه) چنانچه «کزرع أخرج...» بیان دیگرى از «أشدّاء على الکفّار رحماء بینهم تراهم رکّعاً سجّداً» باشد; یعنى، همان کفرستیزى، رحمت بر مؤمنان و روحیه بندگى است که زمینه صلابت و استقلال جامعه اسلامى را فراهم مى کند.

۴۳- وعده الهى به بهره مندى مؤمنانِ نیک کردار، از مغفرت و پاداشى عظیم (وعد اللّه الذین ءامنوا و عملوا الصلحت منهم مغفرة و أجرًا عظیمًا)

۴۴- آمیختگى ایمان و عمل صالح، شرط برخوردارى مؤمنان از مغفرت و پاداش عظیم الهى (الذین ءامنوا و عملوا الصلحت)

۴۵- از میان اصحاب پیامبر(ص)، تنها پایداران بر طریق ایمان و عمل نیک، برخوردار از مغفرت و پاداش عظیم الهى اند. (وعد اللّه الذین ءامنوا و عملوا الصلحت منهم مغفرة و أجرًا عظیمًا) در صورتى که «من» در «منهم» براى تبعیض باشد; از آیه شریفه استفاده مى شود که از میان کسانى که همراه پیامبرند، تنها بخشى از آنان - که اهل ایمان و عمل صالح بوده و بر این وصف پایدار مى باشند - از مغفرت و اجر الهى برخورداراند.

۴۶- وجود برخى از افراد ناخالص، در میان همراهان پیامبر(ص)* (الذین ءامنوا و عملوا الصلحت منهم) در صورتى که «من» در «منهم» براى تبعیض باشد; احتمال مى رود که قید «منهم» تعریض به کسانى باشد که منافقانه، همراه پیامبر(ص) بودند و یا در آینده منحرف خواهند شد.

۴۷- قاطعیت با کافران و رأفت با مؤمنان و رکوع و سجود در برابر خداوند، نمودهاى آشکار عمل صالح (أشدّاء على الکفّار رحماء بینهم تریهم رکّعًا سجّدًا ... وعد اللّه الذین ءامنوا و عملوا الصلحت)

۴۸- همه انسان ها حتى مؤمنان، در معرض لغزش و نیازمند مغفرت الهى (وعد اللّه الذین ... مغفرة) این که خداوند، به مؤمنان داراى عمل صالح نوید مغفرت داده است; در حقیقت مى نمایاند که بعضى از لغزش ها، براى همگان متوقع است و در صورت حفظ ایمان و عمل صالح، قابل جبران و بخشش است.

۴۹- ایمان و عمل صالحِ خود انسان، ملاک اصلى رستگارى و نه صرف مصاحبت با پیامبر(ص) (و الذین معه ... وعد اللّه الذین ءامنوا و عملوا الصلحت منهم مغفرة و أجرًا عظیمًا) چنانچه ضمیر «منهم» به «الذین معه» بازگردد; از آیه شریفه استفاده مى شود که همراهان و مصاحبان پیامبر(ص)، نه براساس مصاحبت; بلکه بر ملاک ایمان و عمل، از مغفرت و پاداش بهره خواهند برد.

روایات و احادیث

۵۰- «سأله [الصادق(ع)] عبداللّه بن سُنان، عن قول اللّه عزّوجلّ «سیماهم فى وجوههم من أثر السجود» قال: هو السَّهَر فى الصلاة;[۱] عبداللّه بن سنان از امام صادق(ع) درباره سخن خداوند عزّوجلّ «سیماهم فى وجوههم من أثر السجود» پرسید، آن حضرت فرمود: منظور [اثر ]شب زنده دارى با نماز است».

موضوعات مرتبط

  • آرزو: آرزوى ضعف مسلمانان ۳۹; آرزوى نعمت ۲۲
  • آمرزش: شرایط آمرزش ۴۴; مشمولان آمرزش ۴۵; وعده آمرزش ۴۳
  • ارزشها :۲۶
  • استقامت: عوامل استقامت ۱۲
  • اسلام: آثار گسترش اسلام ۳۵; پیدایش اسلام ۳۵; پیروزى اسلام ۶; تاریخ صدر اسلام ۳۶، ۴۱، ۴۶; مراحل گسترش اسلام ۳۴; ویژگیهاى گسترش اسلام ۳۴
  • انجیل: انجیل در صدراسلام ۳۱; اهمیت انجیل ۳۱; تاریخ انجیل ۳۱; تشبیهات انجیل ۳۳
  • انسان: لغزش انسان ها ۴۸; نیازهاى معنوى انسان ۴۸
  • ایمان: آثار استقامت در ایمان ۴۵; آثار ایمان ۴۴، ۴۹
  • بشارت: بشارت پیروزى ۴۱
  • پاداش: پاداش بزرگ ۴۳، ۴۴; شرایط پاداش ۴۴; مراتب پاداش ۴۳، ۴۴; مشمولان پاداش ۴۵; وعده پاداش ۴۳
  • تشبیهات قرآن: تشبیه به کشتزار پرمحصول ۳۳; تشبیه صحابه ۳۳; تشبیه محمد(ص) ۳۳
  • تلاش: آثار تلاش ۲۱
  • تورات: اهمیت تورات ۳۱; تاریخ تورات ۳۱; تورات در صدراسلام ۳۱
  • جامعه اسلامى: آثار اقتدار جامعه اسلامى ۴۰; استقلال جامعه اسلامى ۳۶; خلاقیت جامعه اسلامى ۳۶; منشأ استقلال جامعه اسلامى ۳۷; منشأ خلاقیت جامعه اسلامى ۳۷; ویژگیهاى جامعه اسلامى ۳۶
  • خدا: آثار عفو خدا ۲۴; آثار فضل خدا ۲۴; آمرزشهاى خدا ۴۴; اهمیت جلب رضایت خدا ۱۸; بشارتهاى خدا ۴۱; پاداشهاى خدا ۴۴; توصیه هاى خدا ۳، ۵، ۱۵; زمینه رضایت خدا ۲۰، ۲۱; زمینه فضل خدا ۲۰، ۲۱; سنتهاى خدا ۳۸; منشأ نعمتهاى خدا ۲۴; موجبات رضایت خدا ۱۹; موجبات فضل خدا ۱۹; وعده هاى خدا ۴۳
  • خضوع: نشانه هاى خضوع بر خدا ۲۷
  • دشمنان: قاطعیت با دشمنان ۹
  • دعا: اهمیت دعا ۱۵
  • دین: بعد اجتماعى دین ۱۷; بعد سیاسى دین ۱۷; بعد معنوى دین ۱۷; تبلیغ دین ۷; جامعیت دین ۱۷; هماهنگى دین با تلاش ۲۳
  • دین شناسان: زمینه تعجب دین شناسان ۳۵
  • رستگارى: ملاک رستگارى ۴۹
  • رسولان خدا :۱ نقش رسولان خدا ۷ ۱
  • رکوع: آثار رکوع ۱۶، ۱۹; رکوع در برابر خدا ۴۷
  • رهبران دینى: نقش رهبران دینى ۳۷
  • ساجدان :۲۸
  • سجده: آثار سجده ۱۶، ۱۹; حقیقت سجده ۲۷; سجده در برابر خدا ۴۷
  • صالحان: وعده به صالحان ۴۳
  • صحابه: انعطاف ناپذیرى صحابه ۲; ایمان صحابه ۴۵; سجده صحابه ۲۵، ۲۸; سیماى صحابه ۲۵; صحابه در انجیل ۲۹، ۳۲; صحابه در تورات ۲۹، ۳۲; صفات صحابه ۲۹، ۳۲; عبودیت صحابه ۲۵; عمل صالح صحابه ۴۵; فضایل صحابه ۲۵، ۲۸; قاطعیت صحابه ۸; کفرستیزى صحابه ۲; مهربانى صحابه ۲; نفاق در صحابه ۴۶; نماز صحابه ۲۸; ویژگیهاى صحابه ۲
  • عبادت: آثار اجتماعى عبادت خدا ۲۰
  • عبودیت: آثار عبودیت ۲۲; نشانه هاى عبودیت ۱۶، ۲۷
  • عمل: آثار عمل ۲۱
  • عمل صالح: آثار استقامت در عمل صالح ۴۵; آثار عمل صالح ۴۴، ۴۹; نشانه هاى عمل صالح ۴۷
  • عواطف: اهمیت تحکیم عواطف دینى ۵
  • کافران: آثار انعطاف پذیرى در برابر کافران ۱۳; آثار قاطعیت با کافران ۲۰; آرزوهاى کافران ۳۹; استقامت در برابر کافران ۳، ۱۲; روش برخورد با کافران ۸; زمینه غضب کافران ۳۵، ۴۰; سرزنش سازش با کافران ۴; قاطعیت با کافران۴۲، ۴۷; نگرانى کافران ۳۹
  • مؤمنان: آثار مهربانى با مؤمنان ۲۰، ۴۲; آمرزش مؤمنان ۴۴; انعطاف ناپذیرى مؤمنان ۱۰; ایمان مؤمنان ۴۴; پاداش مؤمنان ۴۴; تعدیل احساسات مؤمنان ۱۱; تلاش مؤمنان ۱۸; توصیه مؤمنان۱۵; تهجد مؤمنان ۵۰; دعاى مؤمنان ۱۴; رکوع مؤمنان ۱۴; زمینه سستى روابط عاطفى مؤمنان ۱۳; سجده مؤمنان ۱۴; سیماى مؤمنان ۲۶; صفات مؤمنان ۲۶; عبادت مؤمنان ۲۰; عبودیت مؤمنان ۲۶; عمل صالح مؤمنان ۲۶، ۴۴; فضایل مؤمنان ۱۴، ۱۸; مهربانى با مؤمنان ۲، ۹، ۱۰، ۱۲، ۲۰، ۴۷; مهربانى مؤمنان ۱۰; نماز شب مؤمنان ۵۰; وعده به مؤمنان ۴۳; ویژگیهاى مؤمنان ۱۰
  • محمد(ص): آثار همنشینى با محمد(ص) ۴۹; پیروزى محمد(ص) ۶; جهانشمولى رسالت محمد(ص) ۶; رسالت محمد(ص) ۱، ۹; صفات محمد(ص) ۲۹، ۳۲; محمد(ص) در انجیل ۲۹، ۳۲; محمد(ص) در تورات ۲۹، ۳۲; نقش محمد(ص) ۳۷; ویژگیهاى رسالت محمد(ص) ۶
  • مسلمانان: اهمیت استقامت مسلمانان ۳; بشارت به مسلمانان صدراسلام ۴۱; توصیه به مسلمانان ۳، ۵; زمینه استقلال مسلمانان ۴۲; نگرانى از استقلال مسلمانان ۳۹; نگرانى از قدرت مسلمانان ۳۹
  • مسیحیان: مسیحیان و صفات صحابه ۳۰; مسیحیان و صفات محمد(ص) ۳۰
  • منافقان: منافقان صدر اسلام ۴۶
  • مهربانى: آثار اجتماعى مهربانى ۲۰; آثار مهربانى ۱۲
  • نماز: آثار نماز ۱۶، ۱۹; اهمیت برپایى نماز ۱۵
  • نمازگزاران :۲۸
  • نهضتهاى دینى: منشأ رشد نهضتهاى دینى ۳۸
  • نیازها: نیاز به آمرزش ۴۸
  • یهود: یهود و صفات صحابه ۳۰; یهود و صفات محمد(ص) ۳۰

منابع

  1. من لایحضره الفقیه، ج ۱، ص ۲۹۹، ح ۷.