الأنفال ٧٣
| کپی متن آیه |
|---|
| وَ الَّذِينَ کَفَرُوا بَعْضُهُمْ أَوْلِيَاءُ بَعْضٍ إِلاَّ تَفْعَلُوهُ تَکُنْ فِتْنَةٌ فِي الْأَرْضِ وَ فَسَادٌ کَبِيرٌ |
ترجمه
| الأنفال ٧٢ | آیه ٧٣ | الأنفال ٧٤ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«إِلاّ تَفْعَلُوهُ»: اگر آن را انجام ندهید. ضمیر (هُ) به میثاق یا حفظ آن و یا نصر مذکور در آیه قبلی برمی‌گردد.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
نزول
سدى از ابومالک نقل نماید که مردى از مسلمین مى گفت: ما به خویشاوندان و ارحام مشرکین خود ارث خواهیم داد سپس این آیه نازل گردید.[۱]
تفسیر
تفسیر نور (محسن قرائتی)
وَ الَّذِينَ كَفَرُوا بَعْضُهُمْ أَوْلِياءُ بَعْضٍ إِلَّا تَفْعَلُوهُ تَكُنْ فِتْنَةٌ فِي الْأَرْضِ وَ فَسادٌ كَبِيرٌ «73»
و كسانى كه كفر ورزيدند، ياران يكديگرند، (پس شما با آنان هم پيمان نشويد،) اگر شما (هم ميان خود، همبستگى) نداشته باشيد، فتنه و فساد بزرگى در زمين واقع خواهد شد.
نکته ها
در معناى «إِلَّا تَفْعَلُوهُ»، سه احتمال بيان شده است:
الف: اگر طبق دستور خداوند مبنى بر رابطه ولايت ميان مؤمنان عمل نكنيد و با كفّار پيوند داشته باشيد، فساد بزرگى خواهد بود، چون آنان متّحدند و شما متفرّق.
ب: اگر نسبت به مسلمانانِ در فشار بى‌اعتنايى كنيد، ممكن است آنان قتل عام شده، يا از اسلام برگردند.
ج: اگر قراردادهاى بين‌المللى با كفّار را رعايت نكنيد و از تعدادى مسلمان حمايت كنيد، همه‌ى كفّار عليه شما بسيج خواهند شد و فسادى بزرگ پيش خواهد آمد.
پیام ها
1- وقتى كفّار يار يكديگرند، «وَ الَّذِينَ كَفَرُوا بَعْضُهُمْ أَوْلِياءُ بَعْضٍ» اگر مسلمانان هميارى نداشته باشند، گرفتار فتنه و فساد خواهند شد. «إِلَّا تَفْعَلُوهُ تَكُنْ فِتْنَةٌ»
2- پذيرفتن ولايت و سلطه‌ى كافران، فساد و فتنه‌اى بزرگ در زمين است. «إِلَّا تَفْعَلُوهُ تَكُنْ فِتْنَةٌ»
3- اگر ميان شما مسلمانان، پيوند محكم ولايت نباشد، كفّار متّحد شده شما را نابود مى‌كنند. «إِلَّا تَفْعَلُوهُ تَكُنْ فِتْنَةٌ»
تفسير نور(10جلدى)، ج3، ص: 366
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
وَ الَّذِينَ كَفَرُوا بَعْضُهُمْ أَوْلِياءُ بَعْضٍ إِلاَّ تَفْعَلُوهُ تَكُنْ فِتْنَةٌ فِي الْأَرْضِ وَ فَسادٌ كَبِيرٌ (73)
بعد از آن حكم كفار را بيان فرمايد:
وَ الَّذِينَ كَفَرُوا: و آنان كه كافر شدند، بَعْضُهُمْ أَوْلِياءُ بَعْضٍ: بعضى از ايشان دوستان بعضى ديگرند در مظاهرت و معاونت، يا در ميراث، إِلَّا تَفْعَلُوهُ:
اگر بجا نياوريد آن را كه امر فرمودم از پيوستگى با يكديگر و دوستى با هم و قطع علايق ميان شما و ميان كفار، تَكُنْ فِتْنَةٌ فِي الْأَرْضِ: حاصل شود فتنه در زمين، وَ فَسادٌ كَبِيرٌ: و فسادى بزرگ در دين، يعنى اگر دوستى با هم و يارى يكديگر را نكنند، مهم ايشان روى به خمول نهد، و اهل كفر ظهور، و فسادى عظيم در دين هويدا شود.
در مجمع- مراد به فتنه در اينجا محبت و ميل به ضلالت، و مراد به فساد كبير، ضعف ايمان است. «1» حاصل- آنكه عدم تولى مؤمنان با هم و عدم تبراى از كفار و مخالفين دين، منجر به اختلاف كلمه و فتنه و فساد عظيم گردد.
كتاب صفات الشيعه للصدوق رحمه الله عن الرّضا عليه السّلام انّه قال: من
«1» مجمع البيان، جلد 2، صفحه 562.
جلد 4 صفحه 383
و الى اعداء اللّه فقد عادى اولياء اللّه و من عادى اولياء اللّه فقد عادى اللّه و حقّ على اللّه ان يدخله فى نار جهنّم. ايضا قال: انّ ممّن يتّخذ مودّتنا اهل البيت لمن هو اشدّ فتنة على شيعتنا من الدّجّال، فقلت يابن رسول اللّه صلّى اللّه عليه و آله و سلّم بما ذا؟ قال: بموالاة اعدائنا و معاداة اوليائنا، انّه اذا كان كذلك اختلط الحقّ بالباطل و اشتبه الامر فلم يعرف مؤمن و منافق شيخ المحدثين صدوق رحمه اللّه روايت نموده به اسانيد خود از ابن فضّال كه حضرت رضا عليه السّلام فرمود: هر كه موالات كند دشمنان خدا را، پس بتحقيق معادات نموده دوستان خدا را. و هر كه دشمنى نمايد دوستان خدا را، عداوت ورزيده با حق تعالى، و بر خدا لازم است كه او را داخل جهنم فرمايد. و نيز آن حضرت فرمود: از كسانى كه فرا گرفته مودت ما اهل بيت را، هر آينه كسى است كه شديدتر باشد فتنه او از دجال. را وى عرض كرد: به چه سبب اى پسر رسول خدا؟ فرمود: به دوستى نمودن دشمنان ما، و دشمنى دوستان ما، بدرستى كه وقتى چنين شد، مختلط شود حق به باطل، و مشتبه گردد امر، پس شناخته نشود مؤمن و منافق.
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
وَ الَّذِينَ كَفَرُوا بَعْضُهُمْ أَوْلِياءُ بَعْضٍ إِلاَّ تَفْعَلُوهُ تَكُنْ فِتْنَةٌ فِي الْأَرْضِ وَ فَسادٌ كَبِيرٌ (73)
ترجمه
و آنانكه كافر شدند بعضى از آنها سزاوارانند ببعضى اگر بجا نياوريد آنرا روى ميدهد آشوبى در زمين و فسادى بزرگ.
تفسير
خداوند پس از اثبات دوستى و تعاون و توارث ميان مسلمانان در آيه قبل نهى فرموده است ايشانرا از ايجاد اين معانى ميان خودشان و كفار و براى دفع توهّم آنكه مراد اخبار از حال مسلمانان و كفار باشد در خاتمه اين آيه تصريح فرموده كه اگر اين امر را اطاعت ننموديد و اين مسلك را اختيار نكرديد و با كفار معاشرت و معاونت و مواصلت نموديد و آنها را بحال خودشان واگذار ننموديد و در الفت و مساعدت و معاضدت و اتحاد با يكديگر كوتاهى نموديد دچار بلا و محنت و اختلال نظام و فتنه و فساد بزرگى خواهيد شد كه از حدّ توصيف خارج است چون امريرا كه خداوند به بزرگى وصف فرمايد بيان آن از عهده بشر خارج است چنانچه حال فعلى خودمان را مشاهده مينمائيم كه در نتيجه معاشرت و مخالطت و مشابهت و مناسبت با كفار بروزگارى دچار شديم كه سياه‌تر از شب تار است ميگرديم حيارى و سكارى نه مسلمانيم و نه نصارى و تمام عقلا و صلحا از اصلاح امور ما عاجز شده‌اند لذا از كار كناره‌گيرى مينمايند و اشرار و فجّار بر ما مسلّط شده‌اند و هيچ چيز براى ما ابقا ننموده‌اند نميدانم چه عرض مى‌كنم بنظر حقير ديگر ما قوّه اصلاح نداريم زمام امور از دست رفته چنانچه زمام
جلد 2 صفحه 553
قلم هم از دست رفت مگر خداوند بلطف غيبى خود و فرج امام زمان اصلاح فرمايد انشاء اللّه تعالى.
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
وَ الَّذِينَ كَفَرُوا بَعضُهُم أَولِياءُ بَعض‌ٍ إِلاّ تَفعَلُوه‌ُ تَكُن فِتنَةٌ فِي الأَرض‌ِ وَ فَسادٌ كَبِيرٌ (73)
و كساني که كافر شدند بعض آنها اولياء بعض ديگرند که بيك ديگر وصل ميشوند و متحد ميگردند و ياري يكديگر ميكنند در مقابل اسلام و مسلمين اگر شما مسلمين آنچه که دستور داده شده بر دفع آنها و جهاد با آنها عمل نكنيد فتنه و فساد بزرگي در روي زمين بوجود ميآيد.
وَ الَّذِينَ كَفَرُوا بَعضُهُم أَولِياءُ بَعض‌ٍ كفار و مشركين با اينكه قبل از ظهور
جلد 8 - صفحه 165
اسلام هر طائفه آنها با طوائف ديگر كمال معاندت و عداوت داشتند و محاربه و خون‌ريزي ميان آنها رواج داشت بعد از ظهور اسلام و مسلمين با يكديگر متحد شدند در تقابل با مسلمين و ايجاد فتنه و فساد ميان مسلمين إِلّا تَفعَلُوه‌ُ يعني شما مسلمين بايد كوتاهي و مسامحه در امر جهاد نكنيد که اگر مسامحه كرديد و طفره زديد تَكُن فِتنَةٌ فِي الأَرض‌ِ مراد در بلاد مسلمين فتنه بوجود ميآيد که بسياري از مسلمين را بطرف كفر سوق ميدهند و از دين برميگردانند وَ فَسادٌ كَبِيرٌ و خون‌ريزي و ذهاب اعراض و اموال ميشود البته بايد بتمام قوي در مقابل آنها قيام كرد و ريشه فتنه و فساد را از زمين كند و برطرف نمود چنانچه امروزه اينکه سستي و بي‌هميتي مؤمنين چه اندازه ايجاد فساد و فتنه در ميان آنها بدسيسه‌هاي كفار باعزام مبلّغ‌هاي سوء و ايجاد مراكز فساد از سينماها و تآترها و ترويج مجالس قمار و رقص و ساز و آواز و ساير لهويات شده که رفع آنها بجز بدست حضرت بقية اللّه عجّل اللّه تعالي فرجه بسيار مشكل و صعب و دشوار است
برگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 73)- در این آیه به نقطه مقابل جامعه اسلامی، یعنی جامعه کفر و دشمنان اسلام اشاره کرده و می‌گوید: «آنها که کافر شدند بعضی اولیای بعضی دیگرند» (وَ الَّذِینَ کَفَرُوا بَعْضُهُمْ أَوْلِیاءُ بَعْضٍ).
یعنی پیوند آنها تنها با خودشان است، و شما حق ندارید با آنها پیوندی داشته باشید، و از آنها حمایت کنید و یا آنها را به حمایت خود دعوت نمایید.
سپس به مسلمانان هشدار می‌دهد که: «اگر این دستور مهم را نادیده بگیرید، فتنه و فساد عظیمی در زمین و در محیط جامعه شما به وجود خواهد آمد» (إِلَّا تَفْعَلُوهُ تَکُنْ فِتْنَةٌ فِی الْأَرْضِ وَ فَسادٌ کَبِیرٌ).
چه فتنه و فسادی از این بالاتر که خطوط پیروزی شما محو می‌گردد و دسائس دشمنان در جامعه شما کارگر می‌شود.
نکات آیه
۱- کافران سزاوار حمایت از یکدیگر، نه شایسته حمایت کردن از مؤمنان و یا برخوردار شدن از حمایت ایشان (و الذین کفروا بعضهم أولیاء بعض) مقصود از ولایت کافران نسبت به یکدیگر و پشتیبانى آنان از همدیگر، به قرینه فراز بعد (إلا تفعلوه ... ) نفى ولایت بین مؤمنان و کافران است. بنابراین جمله «إن الذین کفروا ... » به این معنى است که مسلمانان نباید عقد ولایى با کافران داشته باشند ; نه آنان را حمایت کنند و نه از ایشان حمایت جویند.
۲- ایجاد رابطه ولایى با کافران و حمایت از ایشان و درخواست حمایت از آنان، بارور سازنده فتنه و تباهى بزرگ در زمین (و الذین کفروا ... إلا تفعلوه تکن فتنة) ضمیر مفعولى در «لاتفعلوه» به قانونهایى که در آیه قبل مطرح شد و نیز به دستورى که از صدر همین آیه به دست مى آید برمى گردد. در برداشت فوق ضمیر به قطع ولایت با کافران، که از جمله «الذین کفروا ... » استفاده شده، برگردانده شده است.
۳- سر باز زدن مؤمنان از حمایت یکدیگر، موجب فتنه و فسادى بزرگ در زمین خواهد شد. (إن الذین ءامنوا ... أولئک بعضهم ... إلا تفعلوه تکن فتنة فى الأرض و فساد کبیر)
۴- حمایت نکردن از مسلمانانى که براى دینشان مورد هجوم کافران هستند، موجب فتنه و فسادى بزرگ خواهد شد. (فعلیکم النصر ... إلا تفعلوه تکن فتنة فى الأرض و فساد کبیر)
۵- عملکرد غلط مسلمانان، منشأ فتنه ها و مشکلات اجتماعى آنان (إلا تفعلوه تکن فتنة فى الأرض و فساد کبیر)
موضوعات مرتبط
- استمداد: از کافران ۲ ; استمداد ناپسند ۲
- دیندارى: اهمیت دیندارى ۴
- روابط اجتماعى:۲
- عمل: آثار عمل ناپسند ۵
- فساد: زمینه فساد ۲ ; عوامل فساد ۳، ۴ ; منشأ فساد ۵
- کافران: تعاون کافران ۱ ; حمایت از کافران ۱ ; رابطه ولایى با کافران ۲ ; سرزنش حمایت از کافران ۲ ; کافران و مؤمنان ۱
- مؤمنان: ترک حمایت از مؤمنان ۳ ; حمایت از مؤمنان ۱
- مسلمانان: ترک حمایت از مسلمانان ۴ ; جنگ با مسلمانان ۴ ; عمل ناپسند مسلمانان ۵
- مشکلات اجتماعى: منشأ مشکلات اجتماعى ۵
- ولایت: ناپسند ۲
- هلاکت: زمینه هلاکت ۲
منابع
- ↑ تفاسیر جامع البیان و ابوالشیخ.
