نتایج جستجو

قَرَّ يَقِرُّ و چون جمع مونث فعل امر است در اصل «اقررن» بود راء اول حذف و فتحه آن به قاف داده شد و به واسطه حركه قاف الف حذف گرديد مثل «ظَلْنَ» كه از ظَلَّ

همچنين «اغاثه » به معناى اين است كه خدا او را يارى كرد، و همچنين «يغيثه » - به فتحه و ضمه «ياء»، هر دو به معناى «ينصره» است ، بخلاف «غاث يغيث » كه مشتق از غيث

گرديد. و بالاخره به دست خليل بن احمد نحوى واضع علم عروض اشكالى از قبيل مد، فتحه، ضمه، كسره، تنوين و غيره وضع گرديد و كلمات قرآن با آنها علامت گذارى شده و

إِنَّ رَبى لَغَفُورٌ رَّحِيمٌ»: بعضى از اساتيد قرائت ، كلمه «مجراها» را به فتحه ميم قرائت كرده و آن را مصدر ميمى از ثلاثى مجرد و به معناى جريان و سير و حركت

ميوه‌ها و بعضى ثمر بد و ضمّه قرائت نموده‌اند كه جمع ثمار يا ثمره است و ثمر بدو فتحه كه قرائت‌ جلد 3 صفحه 425 مشهور است اگر چه بمعناى ميوه و فائده و انواع مال

باشد مانند زبان يا دندان، و فرق نيست ميان كلمات و حروف و حركات آن از ضمه و فتحه و كسره و تشديد و مد، و نيز فرق نيست ميان اقسام خطوط و كتابت به قلم و چاپ

خويشان، يعنى هر كسى‌ «1»- اين آيه را ابن كثير و عاصم لا يسئل و باقى قرّاء با فتحه خوانده‌اند. (مجمع البيان ج 5، ص 351) جلد 13 - صفحه 310 خويشى خود را شناسد

ادغام‌ شد بواسطه‌ قرب‌ مخرج‌ و چون‌ التقاء ساكنين‌ محال‌ ‌است‌ عين‌ ‌را‌ فتحه‌ دادند معذر شد، و ‌اينکه‌ اعراب‌ دو دسته‌ بودند يك‌ دسته‌ واقعا معذور بودند

بر او مخفى نيست و بمجازات خواهيد رسيد و ظهرى منسوب بظهر است و در مقام نسبت فتحه ظاء بدل بكسره شده است و در خاتمه آنحضرت حجّت را بر آنها تمام فرمود باين تقريب

بر او مخفى نيست و بمجازات خواهيد رسيد و ظهرى منسوب بظهر است و در مقام نسبت فتحه ظاء بدل بكسره شده است و در خاتمه آنحضرت حجّت را بر آنها تمام فرمود باين تقريب

چوب است كه آتش داشته باشد بحركات سه‌گانه قرائت شده و الرّهب بضمّ راء و بدو فتحه و ذانك بتشديد نون نيز قرائت شده است. فَلَمّا قَضي‌ مُوسَي‌ الأَجَل‌َ وَ سارَ

بر او مخفى نيست و بمجازات خواهيد رسيد و ظهرى منسوب بظهر است و در مقام نسبت فتحه ظاء بدل بكسره شده است و در خاتمه آنحضرت حجّت را بر آنها تمام فرمود باين تقريب

بضاعتنا ردت الينا». و نيز فرموده : «ببضاعه مزجاه » و اصل اين كلمه «بضع » - به فتحه باء - است ، كه به معناى پاره اى گوشت است كه قطع و بريده گردد، و نيز گفته

لام‌ تأكيد ‌است‌ بمنزله‌ لام‌ قسم‌، نون‌ ‌هم‌ تأكيد ‌در‌ تأكيد، تبلوا جمع‌ و فتحه‌ و ‌او‌ ‌براي‌ التقاء ساكنين‌ ‌است‌، و بلوي‌ بمعني‌ ابتلاء بمعني‌ اختبار

بر او مخفى نيست و بمجازات خواهيد رسيد و ظهرى منسوب بظهر است و در مقام نسبت فتحه ظاء بدل بكسره شده است و در خاتمه آنحضرت حجّت را بر آنها تمام فرمود باين تقريب

بر او مخفى نيست و بمجازات خواهيد رسيد و ظهرى منسوب بظهر است و در مقام نسبت فتحه ظاء بدل بكسره شده است و در خاتمه آنحضرت حجّت را بر آنها تمام فرمود باين تقريب

بر او مخفى نيست و بمجازات خواهيد رسيد و ظهرى منسوب بظهر است و در مقام نسبت فتحه ظاء بدل بكسره شده است و در خاتمه آنحضرت حجّت را بر آنها تمام فرمود باين تقريب

مادری یکدیگر بودند. یاء متکلّم از آخر (أُمَّ) برابر قاعده زبان عربی حذف و با فتحه خوانده شده است. «لَمْ تَرْقُبْ»: رعایت نکردی. حفظ و نگهداری نکردی (نگا: توبه

أَخْرَجَتِ الاَرْض أَثْقَالَهَا»: كلمۀ «أثقال»، جمع كلمۀ «ثَقَل» - به فتحه ثاء و فتحه قاف - است، كه به معناى متاع و كالا و يا خصوص متاع مسافران است. ممكن

لك اسلمت و بك آمنت و عليك توكلت، اللهم بارك لى في يومى هذا و ارزقنى فوزه و فتحه و نصره و طهوره و هداه و بركته و اصرف عنى شره و شر ما فيه، بسم اللَّه و باللَّه

بِهِ وَ مَنْ هُوَ مُستَخْفِ بِالَّيْلِ وَ سارِب بِالنهَارِ»: كلمه «سرب» - به فتحه سين و را - و همچنين كلمه «سرب»، به معناى در سرازيرى رفتن، روان شدن اشك، و

بر او مخفى نيست و بمجازات خواهيد رسيد و ظهرى منسوب بظهر است و در مقام نسبت فتحه ظاء بدل بكسره شده است و در خاتمه آنحضرت حجّت را بر آنها تمام فرمود باين تقريب

طورى كه در بين مفسران معروف است - درخت «مَرخ» - به فتحه ميم و سكون را و خاء - و درخت «عَفار» - به فتحه عين - است، كه اين دو درخت، چنين وضعى دارند كه هرگاه

چنين آمده. و در بعضى قرائت هاى متروك، به جاى «يُبدِءُ»، «يَبدَءُ» - به فتحه يا و فتحه دال - آمده. و به هر حال آيه شريفه، شدّت بطش خداى تعالى را تعليل مى كند،

است ، البته اين كلمه به فتحه خاء و فتحه طاء يعنى (خطوات ) نيز قرائت شده ، كه معنايش بنابراين قرائت دفعات ميشود، چون خطوة به فتحه خاء، به معناى دفعه و يك

خير و احسان و همين كلمه با فتحه باء، صفت مشبهه از آن است ، و معنايش ‍ شخص خير و نيكوكار است . و كلمه (قبل ) با كسره اول و فتحه دوم به معناى جهت است ، قبله

شود، راغب گفته : «خلق و خلق » - به فتحه خاء و ضمه آن - در اصل يكى بوده ، مانند شرب و شرب و صرم و صرم و ليكن خلق - به فتحه خاء - مختص به هيئتها و اشكال و صور

و اطمينان دارم. «أوثَقتُهُ»، به معناى اين است كه او را بستم. «وَثاق»، به فتحه واو، همچنين «وِثاق» به كسره واو، دو اسم اند، براى وسيله هايى كه با آن ها

نه قدر به فتحه آن . و ليكن به طورى كه اهل لغت تصريح كرده اند قدر به سكون ، و قدر به فتحه به يك معنا است ، همچنانكه نعل به سكون و نعل به فتحه يك معنا مى

الْبرْقَ خَوْفاً وَ طمَعاً وَ يُنشِىُ السحَاب الثِّقَالَ كلمه «سحاب » - به فتحه سين - چون جمع بود صفت آن را نيز جمع آورده ، فرمود: «ثقال » و «يريكم » از

نباید زیان‌خورده بشود. (لا) حرف نهی است و (تُضَآرَّ) فعل مضارع مجزوم است و فتحه به جای جزمه آمده است. «فِصَال»: از شیر بازگرفتن طفل. «تَرَاضٍ»: خوشنودی.

حُمُرٌ مُختَلِفٌ ألوَانُهَا وَ غَرَابِيبُ سُود» - كلمۀ «جُدَد» - به ضمّۀ جيم و فتحه دال - جمع جُده - به ضمّۀ جيم - است ، كه به معناى جاده و راه است. و دو كلمۀ

و حزنا(( - به طورى كه گفته اند - لام عاقبت است . و كلمه ((حزن (( - با دو فتحه و ((حزن (( - با ضمه و سكون - به يك معنا است ، مانند ((سقم (( و ((سقم (( و

و نيز در قرآن كريم آمده : «بغير عمد ترونها». و بعضى گفته اند: عمد - به دو فتحه -، اسم جمع عماد است نه جمع . و غرض اين آيه ياد دادن دليل ربوبيّت پروردگار

الخَمر: وى، در شام در اثر ميگسارى بمُرد»، احتمال دارد كه اين كلمۀ «خمر» - به فتحۀ «خاء» و تشديد «ميم» - باشد كه نام محلى از اطراف مدينه است. و احتمال هم دارد

إِلَيْك جَنَاحَك مِنَ الرَّهْبِ ...»: كلمه ((رهب (( به فتحه راء و سكون هاء - و همچنين ((رهب (( - به دو فتحه - و نيز ((رهب (( - به ضمه راء و سكون هاء - همه به

مدبر است. معنى «عالَمين »: «و امّا كلمه عالَمين»: اين كلمه جمع «عالّم» به فتحه لام است، و معنايش آنچه ممكن است كه با آن علم يافت است، كه وزن آن وزن قالب،

كسره ميم و سكون ثا خوانده شود به معناى شبه (مانند) است ، و اگر بفتحه ميم و فتحه ثا خوانده شود معناى شبه (شباهت ) را مى دهد، و منظور از مثل كه براى چيزى مى

است كه بار ايشان در روز قيامت بد بارى است . و كلمه ((حمل (( با كسره حاء و فتحه آن به يك معنا است چيزى كه هست اگر با كسره خوانده شود مراد از آن بارى خواهد

داخل آن نجات نمى يابد. «فى عَمَدٍ مُّمَدَّدَةِ»: كلمۀ «عَمَد» - با فتحه عين و فتحه ميم - جمع عمود (ستون) است، و كلمۀ «مُمَدَّدة» اسم مفعول از مصدر تمديد

تهديد. بعضى از قاريان، دو كلمۀ «لا يُعَذّبُ» و «لا يُوثِقُ» را، به فتحه «ذال» و فتحه «ثاء» قرائت كرده اند و آن دو را صيغه مجهول دانسته اند كه بنابراين،

جَاءَهُمْ نَذِيرٌ مَّا زَادَهُمْ إِلّا نُفُوراً»: راغب مى گويد: «كلمۀ «جَهد» به فتحه جيم - و «جُهد» - به ضمه جيم - به معناى طاقت و مشقت است. تا آن جا كه مى گويد:

«أُولَئِكَ فِى جَنّاتٍ مُكرَمُون»، نامشان آمده. و يا از «مُخلَصِين» - به فتحه لام - باشند، كه در آيه «إلّا عِبَادَ اللّهِ المُخلَصِين... وَ هُم مُكرَمُون»،

(۷۲)، پيغمبران هستند كه انذار كنندگان امت هاى گذشته بودند. و «مُنذَرِين» - به فتحه ذال - در آيه (۷۳)، امت هاى گذشته هستند. «إلّا عِبَادَ اللّه» - اگر مراد از

العَزِيزِ الرَّحِيم»، وصف قرآن است، كه چون از وصفيت قطع شده، بايد آن را به فتحه خواند. و مصدر «تنزيل»، به معناى مفعول است. و حاصل معنا، اين مى شود كه: منظورم

صفحه ۴۵۹ «وَ زَرَابِىُّ مَبثَوثَةٌ»: كلمۀ «زرابى» جمع «زربيه» است، كه هم با فتحه اول و هم با ضمه و هم با كسره آن خوانده مى شود. و «زربيه» به معناى بساط فاخر

كفَرُوا إِلى جَهَنَّمَ ...»: كلمه «سِيقَ»، ماضى مجهول از مصدر «سَوق» - به فتحه سين و سكون واو - است، و به طورى كه در مجمع البيان گفته، به معناى به حركت

بدارند، و معنايش همان معناى نكال است ، و جمع آن مثلات - به ضمه و ميم و يا فتحه آن ، و ضمه ثاء - مى آيد، و بعضى آيه قرآن را، هم مثلات - به ضمه ثاء - خوانده

اللَّهِ أَوْثَاناً وَ تخْلُقُونَ إِفْكاً ...»: كلمه ((اوثان (( جمع وثن - به فتحه واو، و ثاء - است ، كه به معناى بت است ، و كلمه ((افك (( به معناى هر چيزى

نهى واقع شده، معناى «لا تَدعُوا إلى السّلم» را مى دهد. و كلمه «سَلم» - به فتحه سين - به معناى صلح است. و جمله «وَ أنتُمُ الأعلَونَ» جمله اى است حاليه. مى

را گويند كه قبلا آب در آن بوده و سپس خشك شده است ، و كلمه ((درك (( - به دو فتحه - به معناى تبعه و اثر هر چيز است و اگر در جمله ((فغشيها ما غشى (( غشيان را

((غضبان (( صفت مشبهه از ماده غضب است ، و همچنين كلمه ((اسفا(( كه از اسف با دو فتحه و به معناى اندوه و شدت غضب است ، و كلمه ((موعد(( به معناى وعده ، و ((اخلاف

«وَ لا تَزِرُ وَازِرَةٌ وِزْرَ أُخْرَى ...»: راغب گفته: كلمۀ «وَزَر» - به فتحۀ واو و زاء - به معناى ملجأ و پناهگاهى است از كوه، كه در مواقع ضرورت به آن

امام صادق «عليهم السلام» روايت شده، كه خوانده اند: «لا مُستَقَرّ لَهَا» - به فتحۀ راء -. و در الدرّ المنثور آمده كه سعيد بن منصور، احمد، بخارى، مسلم، ابوداوود،

گردد، معناى رسيدن به چيزى را مى دهد. و نيز در مفردات گفته: كلمه «كَره» - به فتحه كاف - به معناى مشقتى است كه از خارج و به اكراه و اجبار ديگران بر آدمى تحميل

بَعْدُ»: دو كلمه قبل و بعد، در صورتى كه به چيزى اضافه شوند، حركات سه گانه فتحه و كسره و ضمه را مى گيرند، و در صورتى كه اضافه نشوند، و مضاف اليه آنها منوى

بمنظور مبالغه در كلام آمده ، و در بعضى قرائتها آن را (حسنا) بفتحه حاء و نيز فتحه سين خوانده شده است ، كه بنا بر آن قرائت ، صفت مشبهه ميشود، و بهر حال معناى

اينها بر اساس قرائنى بود كه گفتيم ، البته بعضى از قاريان جمله مورد بحث را با فتحه نون و با همزه خوانده اند كه بنابراين قرائت كلمه مورد بحث از ماده (ن سين ء

نقطه آتش قرار دارند». «الظّانِينَ بِاللّهِ ظَنَّ السَّوء» - كلمه «سَوء» - به فتحه سين و سكون واو - مصدر و به معناى قبح است. به خلاف كلمه «سُوء» - به ضمّ سين

انس بگيرند، كه قهرا ديدن چنين چيزى ديدنى است قوى . و كلمه ((قبس (( - با دو فتحه - به معناى شعله است كه به وسيله نوك چوب يا مانند آن از آتشى ديگر گرفته شود،

كنند، مگر براى خدا. آنگاه اين معنا را براى آنان اثبات كرده كه «مُخلَص» - به فتحه لام - هستند، و معنايش اين است كه: خدا آنان را خالص براى خود كرده. غير از

تفسير الميزان جلد ۱۴ صفحه ۳۸۵ كه مى توان سؤ ال كرد آيا اين فعل مطابق (به فتحه باء) با حق هست يا نه ؟ معلوم است كه اين سؤ ال در غير خود حق صحيح است نه در

إِذَا انقَلَبُوا إِلى أَهْلِهِمُ انقَلَبُوا فَكِهِينَ»: كلمۀ «فَكِه» - به فتحه فاء و كسره كاف - به معناى غرور از خوشحالى است. و معناى آيه اين است كه: بعد

سميته التوبة ، فقلت توبوا الى الله توبة نصوحا، فما عذر من اغفل دخول الباب بعد فتحه «خداى من تو كسى هستى كه درى به سوى عفوت به روى بندگانت گشوده اى ، و نامش

«فَأَسقِط عَلَيْنَا كِسفاً مِّنَ السمَاءِ...»: كلمه «كسف » - به كسره كاف و فتحه سين ، به طورى كه گفته اند - جمع كسفه است ، يعنى قطعه ، و معناى آيه اين است

و از مردم دورى مى كند و حاضر نيست با آنان يك جا جمع شود، و (رجل مقذر) با فتحه ميم ، يعنى مردى كه مورد نفرت و اجتناب مردم است . و نيز مى گفتند: (قذرت الشى

اختيار زن نيست . ترجمه تفسير الميزان جلد ۲ صفحه ۳۲۳ و مراد از تطهر اگر غسل به فتحه غين - شستشو - باشد، آيه شريفه دلالت مى كند بر استحباب شستشو، و اگر غسل به

را انتخاب كرد، و بنابراين ، كلمه (( قومه (( كه به صداى بالا خوانده مى شود فتحه آن بخاطر حذف كلمه (( من (( و به اصطلاح منصوب به نزع خافض است . و اين آيه

افتادن آن است ، بعضى گفته اند: اصل اين كلمه از حبط با حركت است ، يعنى با فتحه حا و با، و حبط به معناى پرخورى حيوان است ، بطوريكه شكمش باد كند، و گا هى

مبارات و مفاخره كنند. و در معناى مقابر گفته: جمع مقبره است كه - به كسره ميم و فتحه آن - به معناى محل قبر است و در قرآن كريم آمده، آن جا كه فرموده: «حتّى زُرتُم

جهت بوده كه حامل ثقل و سنگينى هاى پادشاه است ، بعضى گفته اند: از وزر - به فتحه واو و زاء - اشتقاق يافته ، كه به معناى كوه پناهگاه است و اگر وزير را وزير

مَا أَنتُمْ لَهُ بخَزِنِينَ كلمه «لواقح » جمع «لاقحه » از ماده «لقح » به فتحه لام و سكون قاف - است . وقتى كه گفته مى شود «لقح النحل » معنايش اين است كه

و « كربان » مانند « قربان » به معناى نزديكى است و يا اينكه از « كرب » به فتحه كاف و راء است ترجمه تفسير الميزان جلد ۷ صفحه : ۱۹۲ و به معناى گره ضخيم و

تفسير الميزان جلد ۱۴ صفحه ۳۱۲ خدا در او شريك نباشد و او را از مخلصين - به فتحه لام - كرده است و بنابراين معنا است كه تفرع جمله ((فتاب عليه و هدى (( بر آن