النساء ١٦٤

وَ رُسُلاً قَدْ قَصَصْنَاهُمْ‌ عَلَيْکَ‌ مِنْ‌ قَبْلُ‌ وَ رُسُلاً لَمْ‌ نَقْصُصْهُمْ‌ عَلَيْکَ‌ وَ کَلَّمَ‌ اللَّهُ‌ مُوسَى‌ تَکْلِيماً

ترجمه

و پیامبرانی که سرگذشت آنها را پیش از این، برای تو باز گفته‌ایم؛ و پیامبرانی که سرگذشت آنها را بیان نکرده‌ایم؛ و خداوند با موسی سخن گفت. (و این امتیاز، از آن او بود.)

و پيامبرانى كه سرگذشت آنها را پيش‌تر با تو گفته‌ايم و پيامبرانى كه حكايتشان را با تو نگفته‌ايم و خدا با موسى به طرز خاصى سخن گفت

و پيامبرانى [را فرستاديم‌] كه در حقيقت [ماجراى‌] آنان را قبلاً بر تو حكايت نموديم؛ و پيامبرانى [را نيز برانگيخته‌ايم‌] كه [سرگذشت‌] ايشان را بر تو بازگو نكرده‌ايم. و خدا با موسى آشكارا سخن گفت.

و رسولانی هم که شرح حال آنها را از پیش بر تو حکایت کردیم و آنهایی را که حکایت ننمودیم (به همه خدا وحی فرستاد) و خدا با موسی (در طور) آشکار و روشن سخن گفت.

و به پیامبرانی [وحی کردیم] که سرگذشت آنان را پیش از این برای توگفتیم، و پیامبرانی [را برانگیخته ایم] که سرگذشتشان را برای تو حکایت نکرده ایم. و خدا با موسی به صورتی ویژه و بیواسطه سخن گفت.

و پيامبرانى كه پيش از اين داستانهاشان را براى تو گفته‌ايم و آنان كه داستانهاشان را براى تو نگفته‌ايم. و خدا با موسى سخن گفت، چه سخن گفتنى بى‌ميانجى.

و پیامبرانی که پیشتر داستان آنان را بر تو خوانده‌ایم و پیامبرانی که داستان آنان را بر تو نخوانده‌ایم، و خداوند با موسی [بی‌میانجی‌] سخن گفت‌

و پيامبرانى [فرستاديم‌] كه سرگذشت ايشان را پيش از اين بر تو گفته‌ايم و پيامبرانى كه داستانشان را بر تو نگفته‌ايم، و خدا با موسى سخن گفت، به همسخنى

و ما پیغمبران زیادی را روانه کرده‌ایم که سرگذشت آنان را قبلاً برای تو بیان کرده‌ایم، و پیغمبران (دیگر) زیادی را (به میان مردم روانه کرده‌ایم) که سرگذشت آنان را برای تو بیان نکرده‌ایم. (و شیوه‌ی وحی به موسی این بود که) خداوند حقیقةً (از پشت حجاب بدون واسطه) با موسی سخن گفت.

و پیامبرانی (را فرستادیم) که در حقیقت (ماجرای) آنان را از پیش بر تو حکایت کردیم و پیامبرانی (را نیز برانگیختیم) که (سرگذشت) ایشان را بر تو بازگو نکرده‌ایم و خدا با موسی سخنی (وحیانی) گفت.

و پیمبرانی که خواندیم داستانشان را بر تو پیش از این و پیمبرانی که نخواندیم داستانشان را بر تو و سخن گفت خدا با موسی سخن‌گفتنی‌

النساء ١٦٣	آیه ١٦٤	النساء ١٦٥
سوره : سوره النساء نزول : اطلاعات آماری تعداد کلمات : ١٧ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«رُسُلاً»: پیغمبران. مفعول فعل محذوفی چون (أَرْسَلْنَا) است. «تَکْلِیماً»: حرف زدن. مفعول مطلق و برای تأکید است.

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

وَ لَمَّا جَاءَ مُوسَى‌ لِمِيقَاتِنَا وَ... (۲) صُحُفِ‌ إِبْرَاهِيمَ‌ وَ مُوسَى‌ (۰) قَدْ أَفْلَحَ‌ مَنْ‌ تَزَکَّى‌ (۰) وَ ذَکَرَ اسْمَ‌ رَبِّهِ‌ فَصَلَّى‌ (۰) بَلْ‌ تُؤْثِرُونَ‌ الْحَيَاةَ الدُّنْيَا (۰) وَ الْآخِرَةُ خَيْرٌ وَ أَبْقَى‌ (۰) إِنَ‌ هٰذَا لَفِي‌ الصُّحُفِ‌ الْأُولَى‌ (۰)

تفسیر

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱- حضرت محمد (ص) پیامبر و فرستاده اى از جانب خدا همانند دیگر پیامبران و فرستادگان خدا (و رسلا قد قصصنهم علیک من قبل و رسلا لم نقصصهم علیک) «رسلا» مفعول براى «ارسلنا»ى مقدر مى باشد، یعنى و ارسلنا رسلا و این جمله عطف شده به «اوحینا الى ...» بنابراین در تشبیه با آن شریک است. با این تفاوت که لازمه معناى مشبه (انا اوحینا الیک) که رسالت باشد، اراده شده است ; یعنى اى پیامبر تو رسول ما هستى چنانچه پیامبران پیشین عهده دار رسالت بودند.

۲- انکار رسالت پیامبر (ص)، انکار رسالت دیگر پیامبران الهى است.* (أوحینا إلیک کما أوحینا إلى نوح ... و رسلا قد قصصنهم علیک) برداشت فوق با توجه به توضیح برداشت قبل استفاده مى شود.

۳- خداوند، تنها سرگذشت پاره اى از رسولان الهى را براى پیامبر (ص) بیان داشته است. (و رسلا قد قصصنهم علیک من قبل و رسلا لم نقصصهم علیک)

۴- خداوند، سرگذشت گروهى از پیامبران را در قرآن بیان نکرده است. (و رسلا لم نقصصهم علیک)

۵- خداوند، بدون واسطه با حضرت موسى (ع) سخن گفت. (و کلم اللّه موسى تکلیماً) تصریح به اسم جلاله «اللّه» در جمله «کلم اللّه موسى» بر خلاف فعلهاى گذشته (اوحینا و ...) براى رساندن این معناست که خداوند خود با وى سخن گفت و واسطه اى در بین نبود.

۶- تکلم خداوند با حضرت موسى (ع) نوعى از وحى بوده است. (أوحینا إلیک کما أوحینا إلى نوح ... و کلم اللّه موسى تکلیماً) بنابر اینکه «کلم اللّه» عطف بر «اوحینا الى نوح» باشد، جمله این گونه خواهد بود، «اوحینا الیک کما کلم اللّه موسى تکلیماً» یعنى وحى الهى به پیامبر نظیر سخن خدا با موسى (ع) است.، بنابراین سخن گفتن خدا نیز نوعى از وحى است.

۷- عظمت خاص حضرت موسى (ع) در پیشگاه خداوند* (و کلم اللّه موسى تکلیماً) ذکر نام موسى (ع) جداى از سایر پیامبران و توصیف او به کلیم اللّه، دلالت بر مقام والاى وى دارد.

۸- ایمان واقعى به موسى (ع) در پى دارنده ایمان به پیامبر (ص) است. (أوحینا إلیک کما ... کلم اللّه موسى تکلیماً) برداشت فوق مبتنى بر این است که جمله «کلم اللّه ...» عطف بر «اوحینا الى نوح» در آیه قبل باشد. یعنى همانگونه به تو اى پیامبر وحى کردیم که با موسى سخن گفتیم و چون روى سخن با کسانى است که اعتراف به پیامبرى موسى (ع) دارند آنان با توجه به این مشابهت باید اعتراف به پیامبرى رسول اکرم (ص) نیز داشته باشند.

روایات و احادیث

۹- مخفى بودن رسالت گروهى از انبیا (بین آدم و نوح)، دلیل ذکر نشدن نام آنان در قرآن (و رسلا لم نقصصهم علیک) امام باقر (ع): کان ما بین آدم و بین نوح من الانبیاء مستخفین و مستعلنین و لذلک خفى ذکرهم فى القرآن فلم یسموا کما سمى من استعلن من الانبیاء و هو قول اللّه «رسلا لم نقصصهم علیک»، یعنى لم اسم المستخفین کما سمیت السمتعلنین من الانبیاء.

۱۰- گفتگوى خداوند با موسى (ع) به مقدار صد و بیست و چهار هزار کلمه در مدت سه شبانه روز (و کلم اللّه موسى تکلیماً) رسول خدا (ص): ان اللّه ناجى موسى بن عمران (ع) بمائة الف کلمة و اربعة و عشرین الف کلمة فى ثلثة ایام و لیالیهن ... .

۱۱- سخن خداوند با موسى (ع) در طور سینا بصورت ایجاد صدا در درخت و قابل شنیدن براى همران آن حضرت از هر طرف (و کلم اللّه موسى تکلیماً) امام رضا (ع) درباره سخن گفتن خداوند با موسى (ع) فرمود: ... فخرج بهم الى طور سیناء ... فکلمه اللّه تعالى ذکره و سمعوا کلامه ... لان اللّه عزوجل احدثه فى الشجرة ثم جعله منبعثاً منها حتى سمعوه من جمیع الوجوه ... .

۱۲- تکلم خداوند با موسى (ع) به وسیله ایجاد سخن بدون به کارگیرى زبان و دهان (و کلم اللّه موسى تکلیماً) امام رضا (ع) درباره سخن گفتن خداوند با موسى (ع) فرمود: ... کلام الخالق للمخلوق لیس ککلام المخلوق لمخلوق و لایلفظ بشق فم و لسان و لکن یقول له «کن» فکان بمشیته ما خاطب به موسى من الامر و النهى من غیر تردد فى نفس.

۱۳- حادث بودن کلام خداوند (و کلم اللّه موسى تکلیماً) امام صادق (ع) در پاسخ سؤال از حادث یا قدیم بودن کلام خداوند فرمود: ان الکلام فة محدثة لیس بازلیة کان اللّه عزوجل و لا متکلم.

موضوعات مرتبط

• انبیا: تکذیب نبّوت انبیا ۲ ; رسالت پنهانى انبیا ۹ ; قصه‌هاى انبیا ۳، ۴، ۹ ; نبّوت انبیا ۱ ; هماهنگى انبیا ۸
• ایمان: به محمّد (ص) ۸ ; ایمان به موسى (ع) ۸ ; متعلق ایمان ۸
• خدا: تکلم خدا با موسى (ع) ۵، ۶، ۱۰، ۱۱، ۱۲ ; حدوث کلام خدا ۱۳ ; کیفیت تکلّم خدا ۱۲
• درخت: تکلم درخت ۱۱
• عدد صد وبیست و چهار هزار:۱۰
• قرآن: قصه‌هاى قرآن ۴
• کوه سینا:۱۱
• محمّد (ص): تکذیب نبوت محمّد (ص) ۲ ; نبوت محمّد (ص) ۱
• مقربان:۷
• موسى (ع): عظمت موسى (ع) ۷ ; قصه موسى (ع) ۱۰، ۱۱ ; مقامات موسى (ع) ۵، ۷، ۱۰
• وحى: اقسام وحى ۶