المائدة ٨٧
ترجمه
| المائدة ٨٦ | آیه ٨٧ | المائدة ٨٨ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«أَحَلَّ»: حلال کرده است. «الْمُعْتَدِینَ»: تجاوزکاران.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
يَا بَنِي آدَمَ خُذُوا زِينَتَکُمْ... (۱) وَ الَّذِينَ إِذَا أَنْفَقُوا لَمْ... (۰) تُحَرِّمُ مَا أَحَلَ اللَّهُ لَکَ... (۲)
تفسیر
- آيات ۸۹ - ۸۷، سوره مائده
- معناى كلمه : ((حل )) و مشتقات آن
- الزام و التزام به ترك آنچه خدا حلال كرده تعدى از حدود الهى و تجاوز به سلطنتتشريعى او است
- وجوهى كه درباره مراد از اعتداء در جمله : ((ولا تعتدوا ان الله لايحب المعتدين )) گفتهشده است
- سوگندهاى لغو سوگندهاى است كه عقد و التزام نداشته باشد
- بيان كفار حنث (شكستن ) قسم
- رواياتى درباره نزول آيه شريفه : ((لاتحرموا طيبات ...)) در شاءن جمعى از صحابهپيامبر (ص ) كه امورى را بر خود ممنوع كرده بودند
- چندى روايت درباره سوگند لغو
نکات آیه
۱- اهل ایمان نباید خویشتن را از بهرهورى مواهب پاکیزه و حلال الهى منع کنند. (یایها الذین ءامنوا لاتحرموا طیبت ما احل اللّه لکم) برداشت فوق بر این مبناست که تحریم در «لاتحرموا ...»، تحریم عملى باشد یعنى خوددارى کردن و استفاده نبردن از حلالهاى الهى بدون اعتقاد به حرمت آن
۲- حرمت بدعت در دین و تغییر حلال و حرام هاى الهى (یایها الذین ءامنوا لاتحرموا طیبت ما احل اللّه لکم و لاتعتدوا) بدان احتمال که تحریم حلال، به معناى حرام دانستن حلالهاى الهى باشد.
۳- خداوند تنها مرجع شایسته جعل و تشریع قوانین و احکام (لاتحرموا طیبت ما احل اللّه لکم)
۴- مؤمنان نبایستى مواهب پاکیزه و حلال الهى را با قسم و امثال آن بر خویش تحریم کنند. (یایها الذین ءامنوا لاتحرموا طیبت ما احل اللّه لکم) با توجه به ارتباط این بخش از آیات و بیان احکام قسم در آیه ۸۹ مى توان گفت مراد از «لاتحرموا ...» نهى از تحریم طیبات به وسیله قسم و امثال آن است گفتنى است که بر این مبنا مراد از تحریم، تحریم حقیقى و واقعى (حرام کردن) خواهد بود.
۵- مؤمنان، شایسته ترین انسانها براى بهره جویى از مواهب پاکیزه خداوند (یایها الذین ءامنوا لاتحرموا طیبت ما احل اللّه لکم) مخاطب قرار دادن اهل ایمان نه همه مردم و سپس توصیه به بهره بردارى از طیبات، اشاره به این است که تنها مؤمنان شایسته ترین افراد براى بهره مندى از مواهب الهى هستند.
۶- رهبانیت و افراط در ترک مواهب دنیا ناسازگار با آیین اسلام (یایها الذین ءامنوا لاتحرموا طیبت ما احل اللّه لکم)
۷- آنچه خداوند حلال کرده پاکیزه و گواراست. (لاتحرموا طیبت ما احل اللّه لکم) طیب به معناى چیزى است که خوشایند آدمى باشد و اضافه طیبات به «ما احل اللّه»، اضافه بیانیه است یعنى «ما احل ..» تفسیرى براى طیبات مى باشد. گویا سؤال مى شود طیبات چیست؟ در پاسخ گفته مى شود، آنچه خداوند حلال کرده است.
۸- احکام و قوانین الهى هماهنگ با طبایع انسان است. (لاتحرموا طیبت ما احل اللّه لکم) ذکر کلمه «طیبت» على رغم اینکه براى رساندن معناى مقصود (نهى از تحریم حلالها) نیازى بدان نبود، براى اشاره به این حقیقت است که حلالهاى الهى مطابق طبع انسانها و مایه لذت آنان است.
۹- جواز بهره گیرى از مادیات در گرو تناسب آن با طبع آدمى است. (لاتحرموا طیبت ما احل اللّه لکم)
۱۰- مصلحت انسانها پایه و اساس قوانین و احکام دین اسلام (طیبت ما احل اللّه لکم) کلمه طیب که به معناى چیزى است که خوشایند آدمى باشد و نیز حرف لام در «لکم» که براى منفعت است مى رساند خداوند در حلال کردن چیزها سودبرى انسانها را لحاظ کرده است.
۱۱- لزوم رعایت اعتدال و میانه روى و پرهیز از افراط و تفریط در بهره جویى از مواهب و طیبات (لاتحرموا ... و لاتعتدوا) بدان احتمال که جمله «لاتعتدوا» توضیحى درباره «لاتحرموا طیبات ما احل اللّه» باشد نه تأکید و تفسیر آن، یعنى از حلالها استفاده کنید ولى نه به گونه اى که از حد بگذرانید و تجاوز کنید.
۱۲- ضرورت حرکت در چارچوب قوانین و مقررات تبیین شده از سوى خداوند (لاتحرموا ... و لاتعتدوا)
۱۳- تحریم حلال ها و تغییر احکام الهى تجاوز به حدود و قوانین خداوند است. (لاتحرموا ... و لاتعتدوا) برداشت فوق بر این اساس است که جمله «و لاتعتدوا» تأکید و تفسیرى براى جمله «لاتحرموا ...» باشد.
۱۴- محروم نمودن خویش از مواهب پاکیزه و حلال الهى، زیان رسانى به خود آدمى است. (و لاتحرموا طیبت ما احل اللّه لکم و لاتعتدوا) چنانچه تحریم طیبات به معناى محروم ساختن خویش از مواهب الهى گرفته شود جمله «لاتعتدوا» مى تواند بیانگر فلسفه اى براى جمله «لاتحرموا ...» باشد یعنى مبادا طیبات را از خود دریغ دارید چرا که این کار تعدى به خود و پایمال کردن حقوق خویش است.
۱۵- لزوم پرهیز اهل ایمان از ارتکاب محرمات الهى (یایها الذین ءامنوا ... لاتعتدوا) مى توان گفت مراد از «لاتعتدوا» به قرینه جمله قبل «لاتحرموا طیبت ما احل اللّه»، ارتکاب محرمات است، و چون ارتکاب محرمات زیانبارتر از تحریم حلالها است از آن به تجاوز و تعدى تعبیر شده است.
۱۶- ناسازگارى ایمان به تغییر احکام دین و تجاوز از حدود و قوانین الهى (یایها الذین ءامنوا لاتحرموا ... و لاتعتدوا)
۱۷- ناسازگارى ایمان با افراط و تفریط در بهره گیرى از مواهب الهى در دنیا (یایها الذین ءامنوا لاتحرموا ... و لاتعتدوا)
۱۸- تجاوزکاران از محبت خداوند محروم اند. (إنّ اللّه لایحب المعتدین)
۱۹- افراط و تفریط در بهره جویى از مواهب پاکیزه و حلال الهى، عامل محرومیت از محبت خداوند (لاتحرموا ... و لاتعتدوا إنّ اللّه لایحب المعتدین)
۲۰- ارتکاب محرمات موجب محروم شدن از محبت الهى (لاتعتدوا إنّ اللّه لایحب المعتدین) برداشت فوق بر این اساس است که «لاتعتدوا» چنانچه توضیح آن گذشت نهى از ارتکاب محرمات باشد.
۲۱- عملکرد آدمى زمینه ساز جلب محبت خداوند و یا محرومیت از آن (إنّ اللّه لایحب المعتدین)
۲۲- تصمیم و عزم برخى از اصحاب پیامبر (ص) (على (ع)، ابوذر، ابوبکر، سلمان، معقل بن مقرن و عثمان بن مظعون و ...) براى دورى جستن از برخى مواهب دنیوى (یایها الذین ءامنوا لاتحرموا طیبت ما احل اللّه لکم) برداشت فوق بر اساس شأن نزولى است که در برخى تفاسیر همانند مجمع البیان و درّالمنثور آمده است.
موضوعات مرتبط
- ابوذر: زهد ابوذر ۲۲
- احکام: فلسفه احکام ۱۰ ; منشأ تشریع احکام ۳
- اسلام: و امکانات دنیوى ۶ ; اعتدال اسلام ۶ ; ویژگى اسلام ۶
- اصحاب محمد (ص):۲۲
- اعتدال: اهمیّت اعتدال ۱۱
- امام على (ع): زهد امام على (ع) ۲۲
- امکانات دنیوى: استفاده از امکانات دنیوى۹، ۱۷ ; ترک امکانات دنیوى ۲۲
- انسان: مصالح انسان ۱۰
- ایمان: آثار ایمان ۱۶، ۱۷
- بدعت: حرمت بدعت ۲
- حلال: احکام تحریم حلال ۱ ; پاکیزگى حلال ها ۷ ; تحریم حلال ۴، ۱۳ ; حرمت تحریم حلال ۲
- خدا: تجاوز به حدود خدا ۱۳، ۱۶ ; تغییر حدود خدا ۱۶ ; حدود خدا ۱۲ ; عطایاى خدا ۱، ۴، ۵، ۱۴، ۱۷، ۱۹ ; قانونگذارى خدا ۳ ; محرومیت از محبت خدا ۱۸، ۱۹، ۲۰، ۲۱ ; موجبات محبت خدا ۲۱
- خویش: زیان به خویش ۱۴
- دین: بدعت در دین ۲ ; دین و طبع انسان ۸، ۹، ۱۰ ; دین و عینیّت ۸، ۱۰ ; ویژگى تعالیم دین ۸
- دیندارى: محدوده دیندارى ۱۲
- سلمان: زهد سلمان ۲۲
- سوگند: ناپسند ۴
- طیّبات: استفاده از طیّبات ۱، ۵، ۱۱، ۱۹ ; تحریم طیّبات ۴ ; ترک استفاده از طیّبات ۱۴
- عثمان بن مظعون: زهد عثمان بن مظعون ۲۲
- عمل: آثار عمل ۲۱
- متجاوزان: محرومیت متجاوزان ۱۸
- محرّمات: آثار ارتکاب محرّمات ۲۰ ; اجتناب از محرّمات ۱۵ ; تحلیل محرّمات ۱۳ ; حرمت تحلیل محرّمات ۲
- مصرف: آثار افراط در مصرف ۱۹ ; آثار تفریط در مصرف ۱۹ ; آداب مصرف ۷ ; احکام مصرف ۱، ۴ ; اعتدال در مصرف ۱۱، ۱۷ ; افراط در مصرف ۱۷ ; تفریط در مصرف ۱۷
- معقل بن مقرن: زهد معقل بن مقرن ۲۲
- مؤمنان: مسؤولیت مؤمنان ۱، ۴، ۱۵ ; مقامات مؤمنان ۵
