التوبة ٩٩

وَ مِنَ‌ الْأَعْرَابِ‌ مَنْ‌ يُؤْمِنُ‌ بِاللَّهِ‌ وَ الْيَوْمِ‌ الْآخِرِ وَ يَتَّخِذُ مَا يُنْفِقُ‌ قُرُبَاتٍ‌ عِنْدَ اللَّهِ‌ وَ صَلَوَاتِ‌ الرَّسُولِ‌ أَلاَ إِنَّهَا قُرْبَةٌ لَهُمْ‌ سَيُدْخِلُهُمُ‌ اللَّهُ‌ فِي‌ رَحْمَتِهِ‌ إِنَ‌ اللَّهَ‌ غَفُورٌ رَحِيمٌ‌

ترجمه

گروهی (دیگر) از عربهای بادیه‌نشین، به خدا و روز رستاخیز ایمان دارند؛ و آنچه را انفاق می‌کنند، مایه تقرّب به خدا، و دعای پیامبر می‌دانند؛ آگاه باشید اینها مایه تقرّب آنهاست! خداوند بزودی آنان را در رحمت خود وارد خواهد ساخت؛ به یقین، خداوند آمرزنده و مهربان است!

و برخى از باديه‌نشينان هستند كه به خدا و روز واپسين ايمان دارند و آنچه را انفاق مى‌كنند مايه تقرب به خدا و دعاهاى پيامبر مى‌دانند. بدانيد كه اين انفاق مايه تقرب آنان است. به زودى خداوند ايشان را در جوار رحمت خويش در آورد، كه خدا آمرزنده‌ى مهربان است

و برخى [ديگر] از باديه‌نشينان كسانى‌اند كه به خدا و روز بازپسين ايمان دارند و آنچه را انفاق مى‌كنند مايه تقرّب نزد خدا و دعاهاى پيامبر مى‌دانند. بدانيد كه اين [انفاق‌] مايه تقرّب آنان است. به زودى خدا ايشان را در جوار رحمت خويش درآورد، كه خدا آمرزنده مهربان است.

و برخی دیگر از همان اعراب بادیه‌نشین ایمان واقعی به خدا و قیامت آورده و آنچه را در راه خدا انفاق می‌کنند موجب تقرب نزد خدا و دعای خیر رسول دانند، آری آگاه شوید که انفاق آنها موجب قربشان به خداست، و البته خدا آنان را در (سرای) رحمت خود داخل می‌گرداند، که خدا بسیار آمرزنده و مهربان است.

و گروهی از بادیه نشینانِ [جزیرة العرب] کسانی هستند که به خدا و روز قیامت ایمان دارند و آنچه را انفاق می کنند، مایه قرب به خدا و دعاهای پیامبر می دانند؛ آگاه باشید! انفاقشان وسیله تقرّب برای آنان است، به زودی خدا آنان را در رحمتش در آورد؛ زیرا خدا بسیار آمرزنده و مهربان است.

و پاره‌اى از عربهاى باديه‌نشين به خدا و روز قيامت ايمان دارند و آنچه را كه خرج مى‌كنند براى نزديك شدن به خدا و به خاطر دعاى پيامبر خرج مى‌كنند. بدانيد كه همين سبب نزديكيشان به خدا خواهد شد و خدا به رحمت خويش داخلشان خواهد كرد، زيرا آمرزنده و مهربان است.

و بعضی از اعرابیان هستند که به خداوند و روز بازپسین ایمان دارند و نفقات خود را مایه تقرب در نزد خداوند و درود و دعای پیامبر می‌شمارند، آری آنها مایه تقرب ایشان است، زودا که خداوند ایشان را به جوار رحمت خویش در آورد، که خداوند آمرزگار مهربان است‌

و از باديه‌نشينان كسانى هستند كه به خدا و روز واپسين ايمان دارند و آنچه را انفاق مى‌كنند و دعاهاى پيامبر را اسباب تقرب به خدا مى‌شمرند. آگاه باشيد كه اينها سبب تقرب براى ايشان است زودا كه خداوند آنان را در مهر و بخشايش خويش در آورد، كه خدا آمرزگار و مهربان است.

در میان عربهای بادیه‌نشین، کسانی هم هستند که به خدا و روز رستاخیز ایمان دارند و چیزی را که (در راه خدا) صرف می‌کنند مایه‌ی نزدیکی به خدا و سبب دعای پیغمبر (در حق خود) می‌دانند (و دعای پیغمبر مایه‌ی سعادت محسنان و خیر و برکت عُمر و روزی ایشان است). هان! بیگمان صرف پول (در راه خدا، و دعاهای رسول) مایه‌ی تقرّب آنان (در پیشگاه خداوند) است. (به طور قطع) خداوند آنان را غرق رحمت خود خواهد کرد، چرا که خداوند آمرزنده (ی گناهان و) مهربان (در حق بندگان) است.

و برخی (دیگر) از بادیه‌نشینان کسانی‌اند که به خدا و روز بازپسین ایمان می‌آورند و آنچه را انفاق می‌کنند مایه‌ی تقرب‌هایی نزد خدا و رحمت‌های پیامبر می‌گیرند. هان! که انفاقشان برایشان مایه‌ی تقرب است (و) به‌زودی خدا ایشان را در رحمت خویش می‌آورد. خدا بی‌گمان بسی پوشنده‌ی رحمتگر بر ویژگان است.

و از اعراب (دشت‌نشینان) است آنکه ایمان آرد به خدا و روز بازپسین و برگیرد آنچه را انفاق کند نزدیکیهائی نزد خدا و آمرزشهائی از پیمبر همانا آنها است نزدیک شدنی برای ایشان بزودی درآردشان خدا به رحمتی از خدا همانا خداست آمرزنده مهربان‌

التوبة ٩٨	آیه ٩٩	التوبة ١٠٠
سوره : سوره التوبة نزول : ٧ هجرت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ٣١ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«قُرُبَاتٍ»: جمع قُرْبَة، به معنی تقرّب یا چیزی است که مایه تقرّب می‌گردد. منصوب است چون مفعول دوم (یَتَّخِذُ) است، و جمع آمدن آن با توجّه به انواع خوبیها و راههای گوناگون آنها است. «صَلَوَاتِ»: جمع صَلاة، دعاها. «إِنَّها»: مرجع ضمیر (ها) واژه نفقه است که از (صَلَوات) مفهوم می‌گردد و با توجّه به معنی، ضمیر مؤنّث به کار رفته است. برخی هم مرجع آن را (صَلَوات) دانسته‌اند.

تفسیر

• آيات ۱۰۶ - ۹۷، سوره توبه
• بيان آيات شريفه مربوط به وضع اعراب از لحاظ كفر و نفاق و ايمان
• معناى كلمه (( اعراب )) و بيان اينكه باديه نشينان به سبب دروى از تمدن و علم و ادب از معارف دينى دورتر بوده اند
• تقسيم مؤ منين به سه گروه : سابقون اولون از مهاجرين و انصار و تابعين آنان به احسان . و بيان مراد از هر كدام
• معناى اتباع به احسان در جمله : (( والذين اببعوهم باحسان )) كه وصف طبقه سوم از مؤمنين است
• حكم به فضيلت سابقون اولون از مهاجرين و انصار مقيد است به ايمان وعمل صالح
• معناى رضايت مؤ منين از خدا و رضايت خدا از مؤ منين و بيان اينكه رضايت خدا از اوصاف فعل او است نه از اوصاف ذاتش
• مقصود از عذاب كردن منافقين در دو نوبت (سنعذبهم مرتين ) چيست ؟
• امر به اخذ زكات از اموال مردم
• گيرنده زكات خداست و تصدق و اداء زكات نوعى توبه است چنانچه توبه هم صدقه اعمال است
• توضيح درباره معناى آيه : (( و قلاعملوا فسيرى الله عملكم و رسوله والمؤ منون )) و اينكه مخاطبين آن چه كسانى هستند ورؤ يت در آن به چه معنا است ؟
• رواياتى در ذيل آيه شريفه : (( و السابقون الاولون من المهاجرين و الانصار... ))
• سخن (( قرظى )) مبنى بر اينكه تمامى اصحاب پيامبر (ص ) آمرزيده اند و خوب و بدشان اهل بهشتند و نقد و رد آن سخن
• رواياتى در ذيل آيه : (( و آخرون اعترفوا بذنوبهم ... )) و اينكه در مورد چه كسانى نازل شده است
• چند روايت در ذيل آيه مربوط به زكات
• چند روايت در ذيل آيه شريفه : (( و آخرون مرجون لامرالله ))
• گفتارى پيرامون زكات و ساير صدقات (نظر اسلام درباره اجتماع و حقوق مالى آن و مزايا و ويژگيهاى نظام ماليه عمومى در اسلام )

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱ - وجود مؤمنان واقعى به خدا و قیامت در میان بادیه نشینان صدر اسلام، على رغم کفر و نفاق شدید عده اى دیگر از آنان (الأعراب أشد کفراً و نفاقاً ... و من الأعراب من یؤمن باللّه و الیوم الأخر)

۲ - اهمیّت و ویژگى ایمان به خدا و قیامت، در سلسله مفاهیم و معارف دینى (و من الأعراب من یؤمن باللّه و الیوم الأخر) بسنده کردن به ذکر ایمان به خدا و روز رستاخیز، بیانگر محور بودن آن دو در میان سلسله مفاهیم و معارف الهى است.

۳ - محیط اجتماعى، در عین تأثیر گذاشتن بر خصلتهاى روحى و گرایشهاى عقیدتى انسان، از وى سلب اختیار و انتخاب نمى کند. (الأعراب أشد کفراً و نفاقاً ... و من الأعراب من یؤمن باللّه) تصریح به وجود مؤمنان راستین در میان اعراب بادیه نشین به دنبال بیان خصلت کفر ورزى و نفاق شدید آنان، مى تواند إشعار به مطلب فوق داشته باشد.

۴ - تأثیر نیت و انگیزه انسان در ارزش اعمال و انفاقهایش نزد خداوند (ما ینفق مغرماً ... و یتخذ ما ینفق قربت عند اللّه و صلوت الرسول ألا إنها قربة)

۵ - برخى از بادیه نشینان، داراى انفاقهاى خالصانه جهت تقرب به خدا و جلب دعا و درود پیامبر (ص) براى خویش (و من الأعراب ... و یتخذ ما ینفق قربت عند اللّه و صلوت الرسول)

۶ - اقدام پیامبر (ص) به دعا براى انفاقگران، پس از دریافت انفاقهاى آنان (و یتخذ ما ینفق و صلوت الرسول)

۷ - ایمان واقعى به خدا و قیامت، موجب داشتن اخلاص در عمل و انفاق کردن با میل و رغبت (و من الأعراب من یؤمن باللّه و الیوم الأخر و یتخذ ما ینفق قربت عند اللّه)

۸ - مؤمنان راستین، در پى تقرب به خدا و جلب دعا و درود پیامبر (ص) براى خویشند. (و من الأعراب من یؤمن ... و صلوت الرسول)

۹ - دعا و درود پیامبر (ص) داراى تأثیر و ارزشى والا در بینش الهى (و یتخذ ما ینفق قربت عند اللّه و صلوت الرسول) از اینکه خداوند این قصد و نیت مؤمنان را به عنوان کارى ارزشمند یاد کرده است، مى توان مطلب فوق را به دست آورد.

۱۰ - انفاق، از عوامل تقرب به خدا و جلب دعاى رسول (ص) و رحمت و غفران الهى (و یتخذ ما ینفق قربت ... ألا إنها قربة لهم سیدخلهم ... غفور رحیم)

۱۱ - انفاقهاى خالصانه مؤمنان، موجب نزدیک شدنشان به خدا و جلب دعا و درود پیامبر (ص) بر آنان (و من الأعراب ... یتخذ ما ینفق قربت عند اللّه و صلوت الرسول ألا إنها قربة)

۱۲ - دعاى پیامبر (ص) مایه تقرب انسان به خدا و زمینه ساز جلب رحمت و غفران الهى (و صلوت الرسول ألا إنها قربة ... غفور رحیم) با توجّه به اینکه ضمیر «إنها» مى تواند به «صلوات» بازگردد، برداشت فوق به دست مى آید.

۱۳ - انجام عمل به انگیزه جلب دعاى پیامبر (ص) عملى در راستاى تقرب به خداوند است نه عملى شرک آلود. (و صلوت الرسول ألا إنها قربة) از اینکه خداوند، تلاش مؤمنانى را در جهت جلب دعاى رسول مورد تأیید قرار داده و آن را وسیله تقرب به خود شمرده است، دانسته مى شود که این کار، عملى شرک آلود نیست.

۱۴ - لزوم دعا و قدردانى رهبر جامعه اسلامى نسبت به انفاقگران و انجام دهندگان خدمات دینى (و یتخذ ما ینفق ... صلوت الرسول) از اینکه پیامبر (ص) براى انفاقگران دعا مى کرد و این را خداوند به عنوان یک ارزش ذکر کرده است، برداشت فوق استفاده مى شود.

۱۵ - لزوم استفاده از امکانات مادى در جهت تقرب به خدا و کسب ارزشهاى معنوى (من یؤمن باللّه ... و یتخذ ما ینفق قربت عند اللّه و صلوت الرسول)

۱۶ - وعده خداوند به غوطه ور ساختن مؤمنان انفاقگر، در دریاى رحمت خویش (سیدخلهم اللّه فى رحمته)

۱۷ - انفاقهاى خالصانه مؤمنان، زمینه آمرزش لغزشهاى گذشته شان و شمول رحمت گسترده الهى بر ایشان (سیدخلهم اللّه فى رحمته إن اللّه غفور رحیم)

۱۸ - برخوردارى مؤمنان انفاقگر از رحمت خداوند، مقتضاى غفران و مهر بى پایان اوست. (و من الأعراب من یؤمن ... و یتخذ ما ینفق قربت ... سیدخلهم اللّه فى رحمته)

۱۹ - خداوند، غفور (بسیار آمرزنده) و رحیم (داراى رحمت گسترده) است. (إن اللّه غفور رحیم)

موضوعات مرتبط

• آمرزش: زمینه آمرزش ۱۰، ۱۲، ۱۷
• ارزشها: اهمیّت تحصیل ارزشها ۱۵; عوامل مؤثر در ارزشها ۴
• اسماء و صفات: رحیم ۱۹; غفور ۱۹
• امکانات مادى: استفاده از امکانات مادى ۱۵
• انسان: اختیار انسان ۳
• انفاق: آثار انفاق ۱۰; عوامل اخلاص در انفاق ۷; ملاک ارزش انفاق ۴
• انفاقگران: تشکر از انفاقگران ۱۴; دعا براى انفاقگران ۶، ۱۴; وعده به انفاقگران ۱۶
• انگیزه: آثار انگیزه ۴
• ایمان: آثار ایمان به خدا ۷; آثار ایمان به قیامت ۷; اهمیّت ایمان به خدا ۲; اهمیّت ایمان به قیامت ۲
• بادیه نشینان: اخلاص بادیه نشینان ۵; انفاق بادیه نشینان ۵; بادیه نشینان و دعاى محمّد (ص) ۵; تقرب بادیه نشینان ۵
• تقرب: اهمیّت تقرب ۱۵; زمینه تقرب ۱۳; عوامل تقرب ۱۰، ۱۱، ۱۲
• خدا: آثار آمرزش خدا ۱۸; آثار مهربانى خدا ۱۸; زمینه رحمت خدا ۱۰، ۱۲، ۱۷; وعده هاى خدا ۱۶
• خدمتگزاران دینى: تشکر از خدمتگزاران دینى ۱۴; دعا براى خدمتگزاران دینى ۱۴
• دعا: اهمیّت دعا ۱۴
• رحمت: مشمولان رحمت ۱۶، ۱۸; وعده رحمت ۱۶
• رهبران دینى: اهمیّت تشکر رهبران دینى ۱۴; مسؤولیت رهبران دینى ۱۴
• عقیده: عوامل مؤثر در عقیده ۳
• عمل: عمل پسندیده ۱۳; عوامل اخلاص در عمل ۷; ملاک ارزش عمل ۴
• قیامت: مؤمنان به قیامت ۱
• کافران: کافران بادیه نشین ۱
• کفر: مراتب کفر ۱
• گرایشها: عوامل مؤثر در گرایشها ۳
• مؤمنان: آثار انفاق مؤمنان ۱۱، ۱۷ ; تلاش مؤمنان ۸ ; بادیه نشین مؤمنان ۱ ; مؤمنان به خدا ۱ ; مؤمنان و تقرب به خدا ۸ ; مؤمنان و دعاى محمّد(ص) ۸ ; وعده به مؤمنان ۱۶
• محمّد(ص): آثار دعاى محمّد(ص) ۹، ۱۲ ; ارزش دعاى محمّد(ص) ۹ ; جلب دعاى محمّد(ص) ۱۳ ; دعاى محمّد(ص) ۶ ; زمینه دعاى محمّد(ص) ۱۰ ; عوامل دعاى محمّد(ص) ۱۱
• محیط: آثار محیط اجتماعى ۳ ; جبر محیط اجتماعى ۳
• نفاق: مراتب نفاق ۱
• نیت: آثار نیت ۴