الأحقاف ٣٥
ترجمه
| الأحقاف ٣٤ | آیه ٣٥ | الأحقاف ٣٦ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«اِصْبِرْ»: شکیبائی کن. مراد از صبر مطلوب در اینجا علاوه از تحمّل رنجها و دردها، مهلت و فرصت دادن به مردمان و انتظار کشیدن است. یعنی ایشان را نفرین نکردن و درخواست عذاب استیصال ننمودن و با عجله مرگ و نابودیشان را خواستار نشدن. «اَلْعَزْم»: اراده محکم و استوار. تصمیم. ثابت و پایدار. «أُوْلُواْ الْعَزْمِ مِنَ الرُّسُلِ»: پیغمبرانی که دارای اراده استوار و ثبات و پایداری بوده‌اند. حرف (مِنْ) تبعیضیّه است، و اشاره به گروه خاصّی از پیغمبران بزرگ است که صاحب شریعت جدید و آئین تازه بوده‌اند و با گرفتاریها و مشکلات بیشتری روبرو شده‌اند. برخی آنان را پنج نفر می‌دانند که عبارتند از: نوح، ابراهیم، موسی، عیسی، محمّد: بعضی تعداد آنان را بیشتر دانسته‌اند. بعضی هم (مِنْ) را بیانیّه به حساب آورده و همه پیغمبران را أُولُواالعزم بشمار آورده‌اند. «لَمْ یَلْبَثُوا ...»: (نگا: روم / ، یونس / ). «بَلاغٌ»: ابلاغ. تبلیغ. بسنده. خبر مبتدای محذوف است: هذَا الْقُرْآنُ بَلاغٌ. این قران تبلیغ آسمانی و بسنده برای زندگی مردمان است. این قرآن آخرین ابلاغ و اخطار است! بپائید به سوی خدا برگردید و بیائید.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
کَأَنَّهُمْ يَوْمَ يَرَوْنَهَا لَمْ... (۳)
وَ لَقَدْ آتَيْنَا مُوسَى الْکِتَابَ... (۰) وَ يَوْمَ يَحْشُرُهُمْ کَأَنْ لَمْ... (۴) وَ ذَرْنِي وَ الْمُکَذِّبِينَ أُولِي... (۱) فَمَهِّلِ الْکَافِرِينَ أَمْهِلْهُمْ... (۰)
تفسیر
- آيات ۲۹ - ۳۵ سوره احقاف
- بيان آياتى كه استماع قرآن به وسيله عده اى از جن و باز گشتشان بسوى جنيان و دعوت كردنشان بسوى پيامبر اسلام (ص ) را حكايت مى كند
- معناى ((اولواالعزم )) و اقوال مختلف درباره تعداد انبياى اولواالعزم (عليهم السلام ) واينكه چه كسانى هستند
- (رواياتى درباره استماع قرآن بوسيله جن و ايمان آوردنشان و...، و درباره انبياىاولواالعزم )
- تعداد انبياء اولوالعزم از زبان ائمه اطهار عليه السلام
نکات آیه
۱- پیامبراکرم(ص)، مأمور به استقامت و پایدارى همچون رسولان اولواالعزم (فاصبر کما صبر أولوا العزم من الرسل)
۲- رسولان الهى در طول تاریخ، مواجه با مشکلات عظیم و برخوردار از اراده و عزمى بزرگ (فاصبر کما صبر أولوا العزم من الرسل) چنانچه «من» بیانیه و عزم به معناى اراده و تصمیم باشد، برداشت بالا استفاده مى شود.
۳- برخى از رسولان الهى، اولواالعزم و داراى صبر و شکیبایى بیشتر بودند. (فاصبر کما صبر أولوا العزم من الرسل) بنابراین که «من» در «من الرسل» براى تبعیض باشد; استفاده مى شود که همه رسولان، اولواالعزم نبوده اند.
۴- تبلیغ دین و پیام وحى، نیازمند به استقامت و پایدارى (فاصبر کما صبر أولوا العزم من الرسل) از این که خداوند، پیامبر(ص) را در راستاى رسالت و تبلیغ دین، به صبر و شکیبایى فراخوانده و عزم بزرگ رسولان پیشین را به آن حضرت یادآور شده است; مطلب بالا استفاده مى شود.
۵- توجه به کیفر حتمى کافران در قیامت، زمینه ساز صبر و شکیبایى رهبران الهى در برابر عنادورزى هاى مخالفان (یعرض الذین کفروا على النار ... فاصبر کما صبر أولواالعزم من الرسل) «فاء» در «فاصبر»، تفریع را افاده مى کند و ارتباط این آیه با آیه قبل، صبر را فرع و نتیجه توجه به عذاب کافران قرار داده است.
۶- تمامى رسولان صاحب شریعت، برخوردار از صبر و استقامتى بزرگ (فاصبر کما صبر أولوا العزم من الرسل) «اولواالعزم» مى تواند به معناى صاحب شریعت باشد; زیرا در معناى «عزم»، «عزیمة» به معناى شریعت را یاد کرده اند.
۷- رهنمود الهى به پیامبر(ص)، براى شکیبا بودن و عجله نورزیدن در گرایش کافران به ایمان یا مجازات ایشان از سوى خداوند (فاصبر ... و لاتستعجل لهم)
۸- پیامبراکرم(ص)، از رسولان «اولواالعزم» (صاحب شریعت) (فاصبر کما صبر أولوا العزم) خداوند، پیامبر(ص) را موظف کرده است که همچون رسولان اولواالعزم، پایدار باشد. از این مطلب معلوم مى شود که آن حضرت خود نیز از جمله آنان مى باشد; زیرا خداى حکیم شخصى را به چیزى تکلیف نمى کند که در محدوده توان و عنوان وى نباشد.
۹- پیامبر(ص)، در معرض دشمنى عمیق کافران و نیازمند دل جویى و رهنمود به صبر از سوى خداوند (فاصبر ... و لاتستعجل لهم)
۱۰- تسلى خداوند به پیامبر(ص)، با توجه دادن به تاریخ انبیاى پیشین (فاصبر کما صبر أولوا العزم من الرسل) مطرح ساختن صبر پیامبران پیشین در برابر مشکلات، در حقیقت تسلیت خاطر دادن خداوند به پیامبر(ص) است; یعنى، پیامبران دیگر نیز با نظیر همین مشکلات دست و پنجه نرم مى کردند.
۱۱- توجّه به اسوه هاى صبر و خداجویى، تقویت کننده روحیه شکیبایى در انسان (فاصبر کما صبر أولوا العزم من الرسل) توصیه خداوند به پیامبر(ص) در شکیبا بودن همچون پیامبران اولواالعزم و بازگویى آن توصیه براى انسان ها; مى تواند پیامدار این نکته باشد که اسوه هاى مقاومت و دیندارى، خود وسیله اى براى تقویت صبر در راستاى پایبندى به دین و ارزش ها است.
۱۲- عناد شدید کافران، زمینه ساز گرایش پیامبر(ص) به درخواست عذاب، براى آنان (و لاتستعجل لهم) از نهى «لاتستعجل» اگر استفاده نشود که پیامبر(ص) درخواست عذاب کرده است; مى توان استفاده کرد که عناد کافران تا بدان جا شدید بوده که زمینه چنین درخواستى را فراهم مى کرده است.
۱۳- مجال زندگى دنیا و عالم برزخ، درنگى کوتاه در نظر کافران حضور یافته در صحنه قیامت (کأنّهم یوم یرون ما یوعدون لم یلبثوا إلاّ ساعة من نهار) با توجه به این که آنچه کافران در قیامت پشت سر خود مى بینند زندگى دنیا و عالم برزخ است; «لم یلبثوا» مى تواند ناظر به هر دو باشد.
۱۴- یک عمر لذّت جویى و هوس رانى، پوچ و بى ارزش در قبال لحظه پاسخ گویى و مجازات (کأنّهم یوم یرون ما یوعدون لم یلبثوا إلاّ ساعة من نهار) «یوم یرون مایوعدون» همان قیامت و روز کیفر است که با دیدنش روزگار دراز کامروایى کافران، لحظه اى از روز مى نماید.
۱۵- قرآن و انذارهاى بیدارگرانه آن، اتمام حجت الهى بر خلق (بلغ) «بلاغ» خبر براى «هذا»ى مقدر است. و آن اشاره به آیات هشدارگر قرآن مى باشد.
۱۶- رسالت اصلى رهبران الهى، ابلاغ پیام وحى و اتمام حجت بر خلق (فاصبر ... و لاتستعجل لهم ... بلغ) «بلاغ» سخنى در توجیه و تعلیل «فاصبر» و «لاتستعجل» است; یعنى، تو مأمور بلاغى و نگران فرجام کافران مباش.
۱۷- فسق و خروج از طاعت خداوند و شکستن قوانین الهى، عامل هلاکت حتمى (فهل یهلک إلاّ القوم الفسقون) «فسق»، در لغت به معناى شکافتن و خروج از حریم است و در این جا به معناى قانون شکنى و شکستن حریم بندگى است. از آن جا که وصف مشعر به علیت است، مطلب بالا استفاده مى شود.
۱۸- مجازات و نابودى کافران، پس از ابلاغ پیام حق و اتمام حجت بر آنان است. (بلغ فهل یهلک إلاّ القوم الفسقون) با توجه به فاى «فهل» - که مى تواند بیانگر تفریع باشد - استفاده مى شود که بلاغ و اتمام حجت، همواره قبل از مجازات و کیفر کافران صورت گرفته و مى گیرد.
۱۹- هلاکت و بدفرجامى، تنها از آنِ فاسقان و پرده دران حریم ارزش ها است. (فهل یهلک إلاّ القوم الفسقون)
روایات و احادیث
۲۰- «سماعة بن مهران قال: قلت لأبى عبداللّه(ع) قول اللّه عزّوجلّ «فاصبر کما صبر اُولواالعزم من الرسل» فقال: نوح و ابراهیم و موسى و عیسى و محمد(ص)...;[۱] سماعة بن مهران مى گوید: از امام صادق(ع) درباره آیه «فاصبر کما صبر اُولواالعزم من الرسل» سؤال کردم، حضرت فرمود: آنان نوح، ابراهیم، موسى، عیسى (علیهم السلام) و محمد(ص) هستند...».
موضوعات مرتبط
- ابراهیم(ع): نبوت ابراهیم(ع) ۲۰
- اتمام حجت: آثار اتمام حجت ۱۸; اتمام حجت با قرآن ۱۵
- انبیا: اراده انبیا ۲; استقامت انبیا ۲; استقامت انبیاى اولواالعزم ۱، ۶; انبیا ى اولواالعزم ۸، ۲۰; تاریخ انبیا ۲; صبر انبیاى اولواالعزم ۳، ۶; فضایل انبیا ى اولواالعزم ۶; مشکلات انبیا ۲
- انسان: اتمام حجت بر انسان ها ۱۵، ۱۶
- تبلیغ: استقامت در تبلیغ ۴
- حسابرسى: سختى حسابرسى اخروى ۱۴
- خدا: توصیه هاى خدا ۷، ۹; قانونمندى کیفرهاى خدا ۱۸
- دین: آثار تبلیغ دین ۱۸; شرایط تبلیغ دین ۴
- ذکر: آثار ذکر صابران ۱۱; آثار ذکر قصص انبیا ۱۰; آثار ذکر کیفر کافران ۵
- رهبران دینى: زمینه صبر رهبران دینى ۵; مسؤولیت رهبران دینى ۱۶
- زندگى: کمى زندگى دنیوى ۱۳
- صبر: توصیه به صبر ۷، ۹; زمینه صبر ۱۱
- عالم برزخ: کمى مدت عالم برزخ ۱۳
- عذاب: زمینه درخواست عذاب ۱۲
- عصیان: آثار عصیان از خدا ۱۷
- عیسى(ع): نبوت عیسى(ع) ۲۰
- فاسقان: فرجام شوم فاسقان ۱۹; هلاکت فاسقان ۱۹
- فسق: آثار فسق ۱۷
- قرآن: انذارهاى قرآن ۱۵; نقش قرآن ۱۵
- کافران: آثار دشمنى کافران ۱۲; اتمام حجت بر کافران ۱۸; بینش کافران ۱۳; تعجیل در ایمان کافران ۷; تعجیل در عذاب کافران ۷; حتمیت کیفر اخروى کافران ۵; دشمنى کافران ۹; زمینه عذاب کافران ۱۲; زمینه هلاکت کافران ۱۸; کافران در قیامت ۱۳
- کیفر: سختى کیفر اخروى ۱۴
- لذایذ: پوچى لذایذ دنیوى ۱۴
- محمد(ص): استقامت محمد(ص) ۱; دشمنان محمد(ص) ۹; دلجویى از محمد(ص) ۹; دلدارى به محمد(ص) ۱۰; دین محمد(ص) ۸; صبر محمد(ص) ۷; مسؤولیت محمد(ص) ۱; نبوت محمد(ص) ۲۰; نیازهاى معنوى محمد(ص) ۹
- موسى(ع): نبوت موسى(ع) ۲۰
- نوح(ع): نبوت نوح(ع) ۲۰
- وحى: تبلیغ وحى ۱۶
- هلاکت: عوامل هلاکت ۱۷
منابع
- ↑ کافى، ج ۲، ص ۱۷، ح ۲; نورالثقلین، ج ۵، ص ۲۲- ، ح ۳۸.
