الحشر ١٠
ترجمه
| الحشر ٩ | آیه ١٠ | الحشر ١١ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«الَّذِینَ جَآءُوا ...»: مراد تابعین و همه مؤمنانی است که تا دامنه قیامت به دنیا می‌آیند و آئین اسلام را می‌پذیرند. «غِلاًّ»: کینه. کینه‌توزی و دشمنانگی.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
وَ السَّابِقُونَ الْأَوَّلُونَ مِنَ... (۱) وَ السَّابِقُونَ الْأَوَّلُونَ مِنَ... (۱)
هُوَ الَّذِي أَنْزَلَ عَلَيْکَ... (۴) وَ الَّذِينَ آمَنُوا مِنْ بَعْدُ وَ... (۳) وَ اعْلَمُوا أَنَّمَا غَنِمْتُمْ مِنْ... (۲) إِنَّمَا الصَّدَقَاتُ لِلْفُقَرَاءِ وَ... (۱) وَ مَا أَفَاءَ اللَّهُ عَلَى... (۰) مَا أَفَاءَ اللَّهُ عَلَى رَسُولِهِ... (۰) وَ الَّذِينَ تَبَوَّءُوا الدَّارَ وَ... (۲)
تفسیر
- آيات ۱ - ۱۰، سوره حشر
- آيات مربوط به اخراج بنى النضير از سرزمينشان
- معناى اينكه فرمود: ((يخربون بيوتهم بايديهم و ايدى المؤ منين ))
- قطع كردن و نكردن درختان را بنى النضير به اذن خدا بود
- موارد مصرف ((فيى ء))
- فقراى مهاجرين يكى از مصاديق فى در راه خدا
- شرح آيه : ((و الذين تبوؤ ا الدار و الايمان ...)) كه متضمن مدح انصار در چشمنداشتنشان به اموالى كه بين مهاجران تقسيم شده مى باشد
- جملات ديگرى از كلام خدا در مدح انصار
- رواياتى درباره ماجراى اخراج و تبعيد بنى النضير
- روايتى در چشم پوشى انصار از غنائم آنان براى تقسيم بين مهاجرين
- چند روايت درباره فيى و موارد مصرف آن ، و درذيل آيه ((ما آتيكم الرسول فخذوه ...))
- چند روايت درباره ايماان و اينكه دين حب ، و حب دين است و درباره صفت رذيله ((شرح ))
نکات آیه
۱ - نیازمندان و فقراى اهل ایمان، در هر عصر داراى سهمى از «فىء» (للفقراء المهجرین ... و الذین جاءو من بعدهم) «والذین جاءو...» عطف بر «المهاجرین» و به تقدیر «للفقراء الذین جاءو من بعدهم» مى باشد. گفتنى است که برداشت یاد شده مبتنى بر این است که مراد از «الذین جاءو» همه کسانى باشد که در هر عصرى به جرگه مسلمین مى پیوندند.
۲ - مهاجران پس از غزوه بنى نضیر، داراى سهم از «فىء»* (و الذین جاءو من بعدهم) برداشت بالا، بر این احتمال است که مراد از «الذین جاءو» خصوص مهاجرانى باشد که پس از مهاجران نخستین، به مدینه هجرت کردند.
۳ - مؤمنان، خواهان غفران الهى براى خویش و نیز براى پیشتازان راه دین (و الذین جاءو من بعدهم یقولون ربّنا اغفر لنا و لإخوننا الذین سبقونا)
۴ - اعتقاد به ربوبیت الهى، مقتضى التجاى انسان به درگاه او، براى آمرزش گناهان (یقولون ربّنا اغفر لنا) تعیین صفت ربوبیت (ربّنا) براى درخواست غفران از درگاه الهى، بیانگر معناى یاد شده است.
۵ - احساس نیاز همیشگى مؤمنان به درخواست غفران، از پروردگار خویش (من بعدهم یقولون ربّنا اغفر لنا و لإخوننا الذین سبقونا) فعل مضارع «یقولون» مفید استمرار و بیانگر مطلب یاد شده است.
۶ - مؤمن، درصدد جبران لغزش هاى خویش، قبل از توجه به کاستى هاى دیگران * (یقولون ربّنا اغفر لنا و لإخوننا) تقدم «لنا» بر «لإخواننا» مى تواند از آن جهت باشد که انسان، قبل از طلب بخشش براى خطاهاى دیگران، باید خطاهاى خویش را به یاد آورده و طلب استغفار کند.
۷ - مؤمنان، حتى پیشتازان ایمان (مهاجران و انصار)، فاقد مصونیت از خطا و نیازمند غفران الهى (و الذین جاءو من بعدهم یقولون ربّنا اغفر لنا و لإخوننا الذین سبقونا بالإیمن) از تأیید خداوند نسبت به استغفار براى پیشتازان راه ایمان، به جا بودن این دعا و نیاز آنان استفاده مى شود.
۸ - پیشتازى در ایمان، داراى ارج و منزلت در بینش وحى (یقولون ربّنا اغفر لنا و لإخوننا الذین سبقونا بالإیمن) تمجید خداوند از مؤمنان، به سبب استغفار آنان براى پیشگامان ایمان، ارجمندى پیشتازان اسلام را افاده مى کند.
۹ - ایمان، مایه پیدایش پیوند برادرى میان انسان ها (یقولون ربّنا اغفر لنا و لإخوننا الذین سبقونا بالإیمن) باتوجه به کاربرد واژه «إخوان» در زمینه پیوند ایمانى مؤمنان، مطلب بالا قابل برداشت است.
۱۰ - ایمان، ملاک ارزش گذارى، در نگاه وحى (یقولون ربّنا اغفر لنا و لإخوننا الذین سبقونا بالإیمن) برداشت یاد شده از آن جا است که در طلب غفران، بر سبقت در ایمان تکیه شده است; نه سبقت در امر دیگر.
۱۱ - مؤمنان، آرزومند پاک بودن قلب هایشان از کینه و عداوت نسبت به اهل ایمان (یقولون ربّنا ... و لاتجعل فى قلوبنا غلاّ للذین ءامنوا)
۱۲ - برخوردارى انسان از فضایل اخلاقى، نیازمند استمداد از درگاه الهى (یقولون ربّنا ... و لاتجعل فى قلوبنا غلاّ)
۱۳ - دعا و نیایش به درگاه خداوند، داراى تأثیر در تزکیه قلب ها از کینه و بدخواهى (یقولون ربّنا ... و لاتجعل فى قلوبنا غلاّ) تمجید خداوند از دعاى مؤمنان، نشانگر تأثیر آن است; زیرا در صورتى که دعا و تمنا لغو و بى تأثیر باشد، مجالى براى تمجید نخواهد بود.
۱۴ - مؤمن، به دور از نیت و اندیشه سوء نسبت به دیگر مؤمنان (الذین جاءو من بعدهم یقولون ... و لاتجعل فى قلوبنا غلاّ للذین ءامنوا) آیه شریفه، در حقیقت رهنمودى است به مؤمنان که خویش را از هرگونه بدخواهى و کینه نسبت به اهل ایمان، دور نگه دارند.
۱۵ - جمع گرایى و پیوند روحى و عاطفى با امت اسلامى، مورد تشویق و ترغیب وحى (یقولون ربّنا اغفر لنا و لإخوننا ... و لاتجعل فى قلوبنا غلاّ للذینءامنوا) برداشت یاد شده با توجه به لحن تمجیدآمیز آیه و نیز رهنمود نهفته در آن است; یعنى، تشویق و ترغیب قرآن نسبت به زدایش بدخواهى ها و بدبینى ها که پایه زندگى جمعى و الفت اجتماعى است.
۱۶ - مقام ربوبیت الهى، تکیه گاه خلق براى طلب آمرزش و تعالى از درگاه او (یقولون ربّنا اغفر ... ربّنا إنّک) با توجه به تکرار واژه ربّنا در آیه مطلب بالا استفاده مى شود.
۱۷ - رأفت و رحمت گسترده خداوند، پشتوانه اجابت دعاها و استغفارهاى انسان (یقولون ربّنا اغفر لنا ... ربّنا إنّک رءوف رحیم)
۱۸ - دعا و نیایش، در خدمت ایجاد الفت اجتماعى میان مؤمنان (ربّنا اغفر لنا ... و لاتجعل فى قلوبنا) محتواى دعا در این آیه، مى رساند که دعا به نوبه خویش زمینه ساز الفت اجتماعى و تحکیم بخشِ پیوندهاى امت اسلامى است.
۱۹ - توسل به اسما و صفات الهى، از آداب نیایش و زمینه اجابت دعا * (ربّنا إنّک رءوف رحیم) ذکر اوصاف متعدد خداوند (ربّ، رؤوف و رحیم) در این آیه - که رهنمودى است به دعا کنندگان - بیانگر مطلب یاد شده است.
۲۰ - خداوند «رؤوف» و «رحیم» است. (إنّک رءوف رحیم)
موضوعات مرتبط
- آرزو: آرزوى پاکى قلب ۱۱; آرزوى رفع دشمنى ۱۱; آرزوى رفع کینه ۱۱
- اتحاد: تشویق به اتحاد ۱۵; زمینه اتحاد ۱۸
- اتکا: اتکا به ربوبیت خدا ۱۶
- احکام :۱، ۲
- اخلاق: زمینه فضایل اخلاقى ۱۲
- ارزشها: ملاک ارزشها ۱۰
- استغفار: زمینه استغفار ۴، ۱۶; زمینه قبول استغفار ۱۷
- استمداد: آثار استمداد از خدا ۱۲
- اسماء و صفات: رؤوف ۲۰; رحیم ۲۰
- التجا: زمینه التجا به خدا ۴
- انصار: نیازهاى معنوى انصار ۷
- ایمان: آثار ایمان ۹، ۱۰; ارزش پیشگامى در ایمان ۸; استغفار براى پیشگامان در ایمان ۳; پیشگامان در ایمان و خطا ۷; نیازهاى معنوى پیشگامان در ایمان ۷
- برادرى: تشویق به برادرى دینى ۱۵; عوامل برادرى ۹
- تزکیه: عوامل تزکیه ۱۳
- توسل: آثار توسل ۱۹; توسل به اسماء و صفات ۱۹
- خدا: آثار رأفت خدا ۱۷; آثار رحمت خدا ۱۷; اهمیت ربوبیت خدا ۱۶; تشویقهاى خدا ۱۵
- دشمنى: عوامل رفع دشمنى ۱۳
- دعا: آثار اجتماعى دعا ۱۸; آثار دعا ۱۳; آداب دعا ۱۹; زمینه اجابت دعا ۱۷، ۱۹
- روابط: زمینه روابط عاطفى ۱۸
- عقیده: آثار عقیده به ربوبیت خدا ۴
- فقرا: فىء به فقرا ۱
- فىء: احکام فىء ۱، ۲; مصارف فىء ۱، ۲
- کینه: عوامل رفع کینه ۱۳
- مؤمنان: آرزوى مؤمنان ۱۱; استغفار مؤمنان ۳; تزکیه مؤمنان ۶; حسن نیت مؤمنان۱۴; مؤمنان و خطا ۷; نیازهاى معنوى مؤمنان ۵، ۷; ویژگیهاى مؤمنان ۶
- مهاجران: فىء به مهاجران صدراسلام ۲; نیازهاى معنوى مهاجران صدراسلام ۷
- نیازها: نیاز به استغفار ۵، ۷
