البينة ٨
ترجمه
| البينة ٧ | آیه ٨ | البينة ٩ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«عَدْنٍ»: اقامت. ماندن (نگا: توبه / ، رعد / ، نحل / ). «رَضِیَ اللهُ ...»: رضایت خدا به خاطر فرمانبرداری و نیکوکاری مؤمنان از خدا، در حقیقت رضایت از اجر و پاداش و انعام و الطاف بی‌حدّ و حصر خدا است که بسی بالاتر از خیال و دورتر از انتظار ایشان است.
تفسیر
- آيات ۱ - ۸، سوره بيّنه
- تفسير آيه : ((لم يكن الّذين كفروا من اهل الكتاب ...)) كه گفته شده ازمشكل ترين آيات قرآنى است
- موارد استعمال واژه ((كتاب )) و مراد از اينكه فرمود درصحف مطهّره اى كه پيامبر (صلىالله عليه و آله ) تلاوت مى كند ((كتب قيمة )) هست
- بيان اينكه كتب آسمانى براى عموم بشر آورده شده و آيه ((و ما تفرق الذين اوتواالكتاب ...)) حكايت حال مشركين نيز هست
- بيان مفاد جمله ((و ذلك دين القيمه ))
- بهترين مردم و بدترين مردم
- (چند روايت درباره اينكه مراد از ((خيرالبريّه - بهترين مردم )) اميرالمؤ منين (عليهالسلام ) و شيعيان اويند)
نکات آیه
۱ - استقرار در باغ هاى بهشت و جاودانگى در آن، پاداش تضمین شده خداوند براى مؤمنان نیکوکردار (الذین ءامنوا و عملوا الصلحت ... جزاؤهم عند ربّهم جنّ-ت عدن تجرى من تحتها الأنهر خلدین فیها أبدًا)
۲ - پاداشِ مؤمنان شایسته کردار، جلوه ربوبیت خداوند بر آنان است. (عند ربّهم)
۳ - بهشت، داراى بستان هاى فراوان و درختانى انبوه (جنّ-ت) «جنّة»، بستانى است که با درختانش زمین را بپوشاند (مفردات). جمع بودن «جنّات» - به قرینه آیاتى که وجود یک بهشت را مطرح کرده است - به اعتبار تعدّد بستان هاى آن است.
۴ - جارى بودن نهرهاى فراوان، از زیر درختان بهشت (عدن تجرى من تحتها الأنهر خلدین فیها أبدًا) درباره مفاد «تجرى من تحتها الأنهار»، سه تصور وجود دارد; ۱. با تقدیر کلمه «أشجار»، مراد جریان آب از زیر درختان و کنار ساقه هاى آن است; ۲. مراد جریان آب، زیر کاخ ها و تخت هاى بهشتیان است; ۳. مراد بیان آب خیز بودن زمین بهشت است; به گونه اى که آب نهرها، از زیر زمین بهشت سرچشمه مى گیرد.
۵ - بهشت و جریان نهرهاى آن، جاودانه است. (جنّ-ت عدن تجرى من تحتها الأنهر خلدین فیها أبدًا)
۶ - وجود تمامى امکانات، براى اقامت دائمى انسان در بهشت (جنّ-ت عدن ... خلدین فیها أبدًا) «عدن»، معرفه است; خواه علم براى مصدر «العدن» (اقامت گزیدن) باشد و خواه علم براى زمین بهشت. در صورت دوم نیز، تناسب معناى لغوى آن مورد نظر بوده است; یعنى، بهشت داراى تمام امکاناتى است که لازمه اقامت دائمى انسان در آن است.
۷ - بهشت، داراى ابعاد مکانى است. (تحتها)
۸ - انسان، شیفته ابدیت و دوستدار زندگى جاودانه است. (خلدین فیها أبدًا) نوید، آن گاه براى شخص سودمند است که باب طبع و موافق خواسته هاى او باشد.
۹ - ایمان و عمل، مکمل یکدیگر در رساندن انسان به بهشت جاویدان (إنّ الذین ءامنوا و عملوا الصلحت ... جزاؤهم عند ربّهم جنّ-ت عدن ... خلدین فیها أبدًا)
۱۰ - اهل کتاب و مشرکان، در صورت کفر به اسلام، از لذّت مناظر پردرخت و زمین آب خیز بهشت محروم خواهند بود. (من أهل الکتب و المشرکین فى نار جهنّم ... الذین ءامنوا و عملوا الصلحت ... جزاؤهم عند ربّهم جنّ-ت)
۱۱ - رضایت خداوند، از مؤمنان شایسته کردار در جهان آخرت (رضى اللّه عنهم)
۱۲ - رضایت مؤمنان شایسته کردار، از خداوند در آخرت (و رضوا عنه)
۱۳ - رضایت خداوند، از مؤمنانِ صالح و رضایت آنان از او، پاداش ایمان و عمل نیک ایشان است. (جزاؤهم ... رضى اللّه عنهم و رضوا عنه)
۱۴ - بهشت جاودان و نعمت هاى آن، کسب رضایت خداوند و راضى شدن از او، ویژه کسانى است که به عظمت خداوند، پى برده و از او هراس دارند. (جنّ-ت عدن تجرى من تحتها الأنهر خلدین فیها أبدًا رضى اللّه عنهم و رضوا عنه ذلک لمن خشى ربّه) «خشیت»، به معناى ترس آمیخته با احساس عظمت است. (مفردات)
۱۵ - توجّه به ربوبیت خداوند، مایه خداترسى و پیدایش هول و هراس در دل عاقبت اندیشان (ذلک لمن خشى ربّه)
۱۶ - مؤمنان داراى عمل صالح، هراسان از فرجام خویش و نگران از کوتاهى در برابر عظمت خداوند (الذین ءامنوا و عملوا الصلحت ... ذلک لمن خشى ربّه) ترس از خداوند، به معناى نگرانى و هراس از فرجام خویش هنگام روبه رو شدن با او است.
۱۷ - خشیت از خداوند، شرط رضایت مندى او از مؤمنان داراى عمل صالح (رضى اللّه عنهم ... ذلک لمن خشى ربّه)
روایات و احادیث
۱۸ - «قال أبوعبداللّه(ع) اللّه راض عن المؤمن فى الدنیا و الآخرة و المؤمن و إن کان راضیاً عن اللّه فإنّ فى قلبه ما فیه لما یرى فى هذه الدنیا من التمحیص فإذا عاین الثواب یوم القیامة رضى عن اللّه الحقّ حقّ الرضا و هو قوله «و رضوا عنه» و قوله «ذلک لمن خشى ربّه» أى أطاع ربّه;[۱] امام صادق(ع) فرمود: خداوند از مؤمن در دنیا و آخرت راضى است و مؤمن، گرچه از خدا راضى است; ولى در قلب او چیزهایى است به جهت آنچه به عنوان تمحیص (به سختى ها گرفتار ساختن براى امتحان و پاکى از گناه) در دنیا مى بیند. پس چون پاداش اخروى را در قیامت مشاهده کند، از خداوند - که حق است - به طور کامل خشنود خواهد شد و این [معناى] سخن خداوند است «و رضوا عنه» و [اما این] گفته خداوند «ذلک لمن خشى ربّه»; یعنى، [این براى کسى است که] پروردگارش را اطاعت کند».
موضوعات مرتبط
- اطاعت: آثار اطاعت از خدا ۱۸
- انسان: علایق انسان ۸
- اهل کتاب: کفر اهل کتاب ۱۰; محرومیت اهل کتاب ۱۰
- ایمان: آثار ایمان ۹; ایمان و عمل ۹; پاداش ایمان ۱۳
- بهشت: باغهاى بهشت ۱; بعد مکانى بهشت ۷; جاودانگى بهشت ۵; جاودانگى در بهشت ۱، ۶; جاودانگى نهرهاى بهشت ۵; جریان نهرهاى بهشت ۴، ۵; درختان بهشت ۴; زمینه جاودانگى در بهشت ۹; محرومیت از لذایذ بهشت ۱۰; منشأ جاودانگى در بهشت ۱۴; منشأ جاودانگى در نعمتهاى بهشت ۱۴; منظره هاى بهشت ۱۰; موجبات بهشت ۱; نعمتهاى بهشت ۶; وفور باغهاى بهشت ۳; وفور درختان بهشت ۳، ۱۰; ویژگیهاى بهشت ۳، ۴، ۵، ۶، ۷، ۱۰
- پاداش: آثار پاداش اخروى ۱۸
- ترس: ترس از فرجام ۱۶
- خدا: آثار خشیت از خدا ۱۴، ۱۷; آثار عظمت خدا ۱۶; پاداشهاى خدا ۱، ۱۳; رضایت از خدا ۱۲، ۱۳، ۱۴، ۱۸; رضایت خدا ۱۱، ۱۳، ۱۴، ۱۸; شرایط رضایت خدا ۱۷; نشانه هاى ربوبیت خدا ۲
- خشیت: عوامل خشیت ۱۵
- ذکر: آثار ذکر ربوبیت خدا ۱۵
- صالحان: پاداش صالحان ۱، ۲; خشیت صالحان ۱۶; رضایت از صالحان ۱۱، ۱۷; رضایت صالحان ۱۲، ۱۳; صالحان در آخرت ۱۱، ۱۲; فضایل صالحان ۱۶; نگرانى صالحان ۱۶
- عقیده: آثار عقیده به عظمت خدا ۱۴
- علایق: علاقه به جاودانگى ۸
- عمل: آثار عمل ۹
- عمل صالح: پاداش عمل صالح ۱۳; رضایت از عمل صالح ۱۳
- کفر: آثار کفر ۱۰
- مؤمنان: پاداش مؤمنان ۱، ۲; خشیت مؤمنان ۱۶; رضایت اخروى مؤمنان ۱۸; رضایت از مؤمنان ۱۱، ۱۳، ۱۷، ۱۸; رضایت مؤمنان ۱۲، ۱۳; فضایل مؤمنان ۱۶; مؤمنان در آخرت ۱۱، ۱۲; نگرانى مؤمنان ۱۶
- مشرکان: کفر مشرکان ۱۰; محرومیت مشرکان ۱۰
منابع
- ↑ تأویل الآیات الظاهرة، ص ۸۰۰; تفسیر برهان، ج ۴، ص ۴۸۹، ح ۱.
